lux op energiezuinige stand - leefmilieu brussel · vervangen door catherine lootens – groen...
TRANSCRIPT
![Page 1: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/1.jpg)
5 maart 2015
Leefmilieu Brussel
De uitdagingen op verlichtingsvlak
Ingrid VAN STEENBERGEN, Zaakvoerder
Adviesbureau voor verlichting ODID
Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020
Seminaire Duurzame gebouwen
LUX op energiezuinige stand
![Page 2: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/2.jpg)
2
Vervangster van Ingrid voor dit seminarie:
Catherine Lootens
Projectmedewerker "Groen Licht Vlaanderen 2020"
ESAT / Laboratorium voor Lichttechnologie
tel. +32 265 87 13 (228)
![Page 3: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/3.jpg)
3
Doel van deze presentatie
U voorbereiden op deze boeiende dag!
Zien en verlichting: Beter begrip van de complexiteit
Helpen energie te besparen in verlichting,
echter zonder visueel comfort uit het oog te verliezen
![Page 4: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/4.jpg)
4
1. Een zeer korte herhaling van theoretische begrippen
2. Verlichting in de tertiaire sector
3. Energiebesparing in verlichting: de 3 basisbegrippen!
4. Vragen die we ons moeten stellen i.v.m. LED
Plan van deze voorstelling
![Page 5: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/5.jpg)
5
80% van de informatie die ons bereiktis verbonden aan het zicht!
Zien…
een zeer complex fenomeen!
![Page 6: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/6.jpg)
Tel de zwarte bolletjes!!
6
![Page 7: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/7.jpg)
7
Bijvoorbeeld: je ziet een object beter...
• als het groot is
• als het niet of aan een lage snelheid beweegt
• als het contrasteert met zijn omgeving
• ….
Een tekst
wordt minder
leesbaar als de
afmeting van de
letters afneemt.
![Page 8: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/8.jpg)
Enkele basisbegrippen uit de fotometrie
Lichtstroom [F]
Lumen Intensiteit [I]
Candela
I=F/dΩ
Luminantie [L]
Candela/m²
Lichtniveau [E]
Lux
E=F/dS
E=I/d²
1
2
3
4
8
![Page 9: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/9.jpg)
Maar dat is nog niet alles…
Verlichtingskunde… een vak 9
~ 3000 K~ 3000 K ~ 4000 K~ 4000 K~ 3000 K~ 3000 K~ 3000 K~ 3000 K ~ 4000 K~ 4000 K~ 4000 K~ 4000 K
![Page 10: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/10.jpg)
De zon
Is dat wit licht?
Enkele noties van colorimetrie
10
![Page 11: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/11.jpg)
Kevin Smet – A colour rendering index based on memory colours
Wat is “kleur”?
ColourNo Colours!Only spectra & reflection characteristics
11
![Page 12: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/12.jpg)
LED module wit licht vb.
Fluorescentielamp T8 58W
5.000 lm
5.000 lm
Visueel comfort – opgelet voor luminanties!
Fluo T8 58W: 5.000 cd/m²
LED : > 50.000 cd/m² = verblinding!
12
![Page 13: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/13.jpg)
Verlichting in tertiaire sector
13
Bron Energieplus-Le site
Aandeel van de verlichting in het totaal elektrisch verbruik in de tertiaire sector
Verlichting40%
Circulatiepompen7%
Ventilatie en HVAC20%
Koelmeubels13%
Andere20%
![Page 14: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/14.jpg)
Verlichting in de tertiaire sector
14
Verlichting HVAC Koeling/frigo Circulatie SanitairWarm water
Andere
Hotels enrestaurants
40,7 11,2 16,9 5,5 3,4 22,2
Zorginstellingen 37,4 32,3 7,8 5,8 3,6 13,1
Scholen 59,1 19,7 1 9,8 3,3 7,1
Diensten 68,5 4,5 6,5 3,4 3,7 13,4
Burelen en administratie
47,2 19,3 1 4,5 3,9 24,1
Winkels 39,8 19,9 23,5 5,5 5,1 6,2
Totaal tertiaire
sector
45,8 18,7 11 5,3 4,2 15
Bron: Laborelec 2009
(opm: verlichting wint aan relatieve belangrijkheid – zie Coralie)
België: Elektrisch verbruik per sector in tertiaire sector (%)
pompen
![Page 15: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/15.jpg)
Verlichting in de tertiaire sector
15
Voorbeeld van de energieverdeling in een passief tertiair gebouw
Verbruik (kWu/m²jaar)
In primair energieverbruik
![Page 16: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/16.jpg)
Evolutie : energiebesparing in verlichting
16
LED
?
LED + LC
?
LC = Lighting control
![Page 17: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/17.jpg)
Een goede relighting
17
Een goede relighting, dat is:
- een goede verhouding « prijs – kwaliteit » bij de investering
- Energiebesparing = besparing op de elektriciteitsfactuur gedurende de totale levensduur van de verlichtingsinstallatie*
- Verbetering van de lichtkwaliteit en van het visueel comfort en/of benadrukking van de ruimten/vlakken/voorwerpen (tentoonstellingen, verkoopsruimten…)
*wist u dat het bedrag van de investering slechts 20% vertegenwoordigt van de « total cost of ownership » van de verlichting! (de rest = elektrisch verbruik en onderhoud)
![Page 18: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/18.jpg)
Normen en certificaten (…meer en meer!)
18
![Page 19: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/19.jpg)
Terug naar de basis: de 3 basisbegrippenvoor energiebesparing in de verlichting
1) Gebruik van efficiënte lichtbronnen en toestellenen ze goed onderhouden!
2) Kunstlicht doven of dimmen als we het niet nodig hebbenop intelligente wijze! Maak gebruik van daglicht!
3) Correcte dimensionering en planningnormen, EN 12464, visueel comfort, concept?, DIALUX…
19
![Page 20: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/20.jpg)
Het rendement van verlichting (lumen/W)(rekening houdend met voorschakelstoestellen en optieken)
Zonder rekening te houden met CRI en kleurtempeeratuur
bron DOE 2012
Lichtbron
Voorschakeltoestel
Optiek
Even belangrijk als het rendement is:De fotometrie!
20
Rendement LED?Van de LED-diode, de LED-lamp of van het complete LED-toestel?
![Page 21: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/21.jpg)
21
Lichtverdeling – fotometrie
Driedimensionele meting van de intensiteit (cd/klm)
is de basis van alle dimensionering van verlichtingsinstallaties!
21
![Page 22: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/22.jpg)
Rendement en fotometrie
22
Rendement 94% Rendement 100%« batwing » kurve « Bol » kurve
Optimaal voor een goede Niet optimaal: minder goede gelijkmatigheid in lux op het werkvlak gelijkmatigheid in lux op het werkvlakBepaalt de mogelijke tussenafstand tussen de verlichtingstoestellen.
![Page 23: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/23.jpg)
Voorbeeld: inplanting van de verlichting
Voorbeeld : kantoor
…opgelet voor de positie van de werkplek ten opzichte van het raam!
23
![Page 24: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/24.jpg)
Automatische sturing van de verlichting?
Aantal branduren?
Kunstlicht doven of dimmen als we het niet nodig hebben (op intelligente wijze!)
Ook LED!
24
![Page 25: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/25.jpg)
DIALUX of RELUX = Lichtberekeningssoftware Studie uit te voeren voor een correcte dimensionering conform normering (EN 12464-1)
Dimensionering
25
![Page 26: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/26.jpg)
Overdimensionering = verspilling
Relighting auditorium
> 800 lux (norm: 300-500 lux)
Relighting kantoor
> 1300 lux (norm: 300-500 lux)
26
Correct dimensioneren is veel meer dan een correct lichtniveau berekenen!Contrast, schaduw, luminantie…
![Page 27: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/27.jpg)
De 3 basisbegrippen voorenergiebesparing in de verlichting
1) Gebruik van efficiënte lichtbronnen en toestellenen ze goed onderhouden! Hoe zit het met het rendement van LEDS? Rendement van Led of toestel? Betrouwbaarheid?
Levensduur? Onderhoud?...
2) Kunstlicht doven of dimmen als we het niet nodig hebbenop intelligente wijze! Maak gebruik van daglicht! Kunnen LEDS gedimd worden? Welk schakelritme en levensduur? Welk stuursysteem?...
3) Correcte dimensionering en planningnormen, EN 12464, visueel comfort, concept?, DIALUX… Normalisatie LEDS? Hoe verblinding vermijden?! Welke verouderingsfactor voor LEDS?...
27
![Page 28: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/28.jpg)
Te onthouden van deze presentatie
Verlichting is zichtbaar – KIJK RONDOM U!
De 3 basisbegrippen voor energiebesparing in verlichting
Het potentieel aan energiebesparing in verlichting is reëel.
Maar verlies het visueel comfort niet uit het oog !
Verlichtingskunde… is een vak!
28
![Page 29: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/29.jpg)
29
Info:
Promotiedag Duurzame Verlichting 2015 te Leuven
![Page 30: LUX op energiezuinige stand - Leefmilieu Brussel · Vervangen door Catherine Lootens – Groen Licht Vlaanderen 2020 Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand. 2 Vervangster](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022050301/5f6a73b7ba00b60ad7233c24/html5/thumbnails/30.jpg)
30
Ingrid Van Steenbergen
0473/823.406
www.odid.be
Gepassioneerd door verlichting sinds 1987
Onafhankelijk lichtadviseur sinds 1998
Erkend auditeur Waalse regio: AMURE en UREBA
Lid van Groen Licht Vlaanderen
Lid van Belgisch Instituut voor verlichting BIV
Absoluut neutraal
Hartelijke groeten van
30