manas dr khalid b.m
TRANSCRIPT
![Page 1: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/1.jpg)
“BREAKING THE ICE BERG”IN MANAS
Dr KHALID B.MAYU PHYSICIAN & CONSULTANTSINDHNUR DT-RAICHURKARNATAKA , [email protected]
![Page 2: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/2.jpg)
OUTLINE OF MANAS
CONCEPT OF MANAS
SUBHEADINGS IMPORTANCE
APPLIED ASPECTS
![Page 3: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/3.jpg)
CONCEPT OF MANAS
1. ETIMOLOGY2. SYNOYMUS3. DEFINATION
4. LAXANA5. GUNA6. NYAYA
7. VISHAYA / ARTHA8. KARMA9. STHANA
10.TRIGUNA OF MANAS11.DOSHA OF MANAS
![Page 4: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/4.jpg)
ETIMOLOGY OF MANAS
MANAS = DERIVED मन् ज्ञान
मन्यते ज्ञायते अवबुध्यते अनेन इतत मन
मन ज्ञायते अनेन इतत मन्
![Page 5: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/5.jpg)
SYNONYMUS
CITTA,CETAS,HRT,HRD,MANAS,SATVA,SWANTHAMARAKOSHA 1/4/31
अतीन्द्रियं पुनममनः सत्त्वसञ्ज्ज्ञकं, ‘चेतःCH/SU -8/4
![Page 6: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/6.jpg)
LAXANA
लक्षणं मनसो ज्ञानस्याभावो भाव एव च|
सतत ह्याते्मन्द्रियार्ामनां सतिकरे्ष न वतमते||१८||
वैवृत्त्यान्मनसो ज्ञानं सातिध्यात्तच्च वतमते
तस्माद्युगपज्ज्ञानानुदयान्द्रिङ्गा
अते्मन्द्रिय सतिकर्म ज्ञानस्य भवो अभवश्च मनसो तलङ्गाम्
सुख दुख उपलन्द्रि सधनम् इन्द्रिय मन:
चंचलं ति मनस्
र्षतितनन्द्रियतण
![Page 7: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/7.jpg)
MANO GUNA
अणुत्वमर् चैकतं्व द्वौ गुणौ मनसः सृ्मतौ”
(र्ा.अ.१)
1. EKATWA
2. ANUTWA
![Page 8: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/8.jpg)
|
स्वारे्न्द्रियार्मसङ्कल्पव्यतभचरणाच्चानेकमेकन्द्रस्मन् पुरुरे्ष सतं्त्व, रजस्तमःसत्त्वगुणयोगाच्च; नचानेकतं्व,नहे्यकं हे्यककालमनेकेषु प्रवतमते तस्मािैककाला सवेन्द्रियप्रवृतत्तः||५||
1. EKATWA ARTHAVABHICHARA CINTYA ,VICARYA,UHYA,DHYEYA,SAMKALPA
INDRIYA RUPAGRAHANA-----CHAKSHUENRIYASPARSHA ----------SPARSENDRIYA
SANKALPA SHABDHA --------SROTRENDRIYAARASA ------- RASANENDRIYAGANDHA ---- GHRANENDRIYA
SATVA,RAJA,TAMA
![Page 9: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/9.jpg)
NYAYA
दीर्ाां शषु्कली ंभक्षयतो युगपत् पञ्चज्ञानानु्यत्पद्यन्त
इतत तु ज्ञान युगपदुत्पलपत्रशतव्यन्द्रिभेदज्ञानवद्रान्तम्
1. UTPALA SATAPATRA VEDHA NYAYA
2. ALATA CAKRA DARSANA NYAYA
3. DIRGHA SASKULI NYAYA
![Page 10: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/10.jpg)
SEE - CHAKSHU
TOUCH - SPARSHA
EAT - RASA
SABDHA - SROTO
SMELL - GRAHENA
DHIRGHA SASKULI NYAYA
![Page 11: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/11.jpg)
RUPAGRAHANA-----CHAKSHUENRIYA
SPARSHA ----------SPARSENDRIYA
SHABDHA --------SROTRENDRIYAA
RASA ------- RASANENDRIYA
GANDHA ---- GHRANENDRIYA
EKATWA
ANUTWA
SASKULI NYAYA
![Page 12: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/12.jpg)
ANUTAWAM
EKATWAM
UTPALA SATAPATRAVEDHA NYAYA
![Page 13: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/13.jpg)
PUNCH MACHINE
![Page 14: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/14.jpg)
STEPLER
![Page 15: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/15.jpg)
ALATA CAKRA
DARSANA NYAYA
![Page 16: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/16.jpg)
CYCLE WHEEL
![Page 17: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/17.jpg)
MANO VISHAYA
चचनं्त्य चवचाययमूहं्य च धे्ययं सङ्कल्प्यमेव च|
यन्द्रितञ्चन्मनसो जे्ञयं तत् सवं ह्यर्मसञ्ज्ज्ञकम्||२०||
1. CINTYA
2. VICARYA
3. UHYA
4. DHYEYA
5. SAMKALPYA
![Page 18: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/18.jpg)
CINTYA
CHIT GYNA.
तचनं्त्य कतमव्यतया अकतमव्यतया वा यन्मनसा तचन्त्यते
THINGS REQUIRING THOUGHTS
![Page 19: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/19.jpg)
VICARYA
CHIR TATWANIRNAYA
तवचायमम् उपपत्त्यनुपपतत्तभ्ां यतद्वमृश्यते
GUNA DOSHA VICHARA
![Page 20: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/20.jpg)
UHYA
UHAYAM TARKAM
ऊहं्य च यत् सम्भावनया ऊह्यते एवमेतद्भतवष्यतत इतत|
LOGICAL DERIVATION
IMAGINATION
![Page 21: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/21.jpg)
DHYEYA
DHYAI – FLOW OF MONOTNOUS THOUGHT
धे्ययं भावनाज्ञानतवर्षयम्|
![Page 22: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/22.jpg)
SAMKALPA
DESIRE TO DO
THIS IS TO BE DONE, LIKE THIS
सङ्कल्प्यं गुणवत्तया दोर्षवत्तया वाऽवधारणातवर्षयम्|
DETERMINATION OF MIND ABOUT THING.
![Page 23: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/23.jpg)
NUT SHELL
CINTYA – THINK OBJECT -- KNOWLEDGE VICARYA – PROS & CONSUHYA - IMAGINATIONDHYEYA - MEDIATION
SAMKALPA – DETERMINATION.
![Page 24: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/24.jpg)
इन्द्रियसय अत्मनो अनुमपकम्
इन्द्रिय दु्रस्तम्
इन्द्रिय सु्रस्तम्
इन्द्रिय जुस्तम् सचवतम्
इन्द्रिय दुजयम्
चलङ्गाम्
INDRIYA
![Page 25: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/25.jpg)
INDRIYA
इन्द्रियातधष्ठानं मनस
MANAS IS SETTLED IN INDRIYA
MANAS REGULATES INDRIYA
KARANA INDRIYA GYNAINDRIYA VYAPARA
MANAS SATVA BAHAVACHETA BUDDHI.
![Page 26: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/26.jpg)
MANO KARMA
इन्द्रियाचभग्रहः कमम मनसःस्वस्य चनग्रहः|
ऊहो चवचारश्च, ततः परं बुन्द्रधः प्रवतमते||२१||
1. INDRIYABIGRAHAN इन्द्रियातभग्रिः इन्द्रियातधष्ठानं मनसः
2. SWASYA NIGRAHANA तर्ा स्वस्य तनग्रिो मनसः
“तवर्षयप्रवणं तचतं्त धृततभं्रर्ाि र्क्यते|
तनयनु्तमतितादर्ामद्धृतततिम तनयमान्द्रत्मका”
धृत्या कारणभूतया
3. UHYA VICHARA
![Page 27: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/27.jpg)
INDRIYABINIGRAHANA DHEE
MANAS SWASYA NIGRAHANA DHRUTI BUDDHI
UHYA – VICHARA SMRUTI
MANAS PRAGYNA
![Page 28: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/28.jpg)
MANAS STHANA
HRDAYA
CHARAKA र्षडङ्गमङं्ग तवज्ञानतमन्द्रियाण्यर्मपञ्चकम्|
आत्मा च सगुणशे्चततश्चनं्त्य च हृतद संतितम्||४||
SUSRUTHA हृदयं चेतनास्र्ानमुकं्त सुिुत देतिन तमोतभभूते
A.H हृदयं
![Page 29: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/29.jpg)
SHIRA / HEAD
प्राणाः प्राणभृत यत्र तिताः सवेन्द्रियातण च|
यदुत्तमाङ्गमाङ्गानां चशरस्तदतभधीयते||१२
![Page 30: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/30.jpg)
MANO BHEDHA BASED ON TRIGUNA / TRIGUNA OF MANAS
यचदन्द्रियाणामचभग्राहकं च ‘‘मन’ इत्यतभधीयते; तन्द्ररितवधमाख्यायते-
शुदं्ध, राजसं, तामसतमत
SATVA
RAJA
TAMA
![Page 31: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/31.jpg)
तत्रतवधं खलु सतं्त्व- रु्धं, राजसं,तामसतमतत|
SATVA = तत्र रु्धमदोर्षमाख्यातं कल्याणांशत्वात्
RAJAS = राजसं सदोषमाख्यातं रोषांशत्वात्
TAMAS = तामसमतप सदोषमाख्यातं मोहांशत्वात्
![Page 32: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/32.jpg)
MANASIKA DOSHA
1) RAJAS
2) TAMAS
![Page 33: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/33.jpg)
IMPORTANCE OF MANAS
अतीन्द्रियं पुनममनः सत्त्वसञ्ज्ज्ञकं, ‘चेतः’ इत्याहुरेके,
तदर्ामत्मसम्पदायत्तचेिं चेिाप्रत्ययभूततमन्द्रियाणाम्||४||
CAUSE FOR INDRIYA GYNA AND VYAPARA
PRIME CAUSE FOR GYNA SADHANA
HEALTH = “HEALTH IS STATE OF PHYSICAL,MENTAL & SOCIAL WELL BEING
& NOT MERELY THE ABSENCE OF DISEASE OR INFIRMITY”SAMA – DOSHA,DHATU,AGNI PRASANA – ATMA, MANA, INDRIYA.
MAN CHARACTER BASED ON MANAS
![Page 34: Manas dr khalid b.m](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022051502/58ef28a31a28abd93b8b457d/html5/thumbnails/34.jpg)
APPLIED ASPECTS
र्रीरं सत्त्वसञ्ज्जं्ञ च व्याधीनामाियो मत
RAJAS & TAMAS MANASIKA VYADHI UNMADA
APASMARAATATAVABHINVESHA
UNMADA = तैरल्पसत्त्वस्य मला प्रदुिा बुधेतनमवासं हृदयं प्रदूष्य|
SATWAVAJAYA CHIKITSA
MANO VISHAYA = RESEARCH