PRIPREMA REFORME LOKALNE SAMOUPRAVE

Savjetovanje“ ?”Kakva reforma lokalne samouprave

Zagreb, 22. travnja 2010.

Marko Kovačić Ministarstvo uprave

Zavod za javnu upravu

Lokalna samouprava 1992. -2007.

18 izmjena i dopuna Zakona o područjima županija, gradova i općina

69 novih jedinica lokalne samouprave

Razlog povećanja broja općina i gradova = nedovoljno jasni kriteriji za formiranje općina i gradova i njihovo slobodno tumačenje

59 gradova (46,82%) ima manje od 10.000 stanovnika

6 općina ima više od 10.000 stanovnika

Jedinica lokalne samouprave 1992. 2008. +(%) +(n)

Gradovi 68 126 46,03 +58

Općine 418 429 2,56 +11

UKUPNO 486 555 12,43 +69

Karakteristike postojeće teritorijalne organizacije

* bez Grada Zagreba

446 jedinica (32 grada i 402 općine) ima manje stanovnika od prosjeka (80,36%), samo 9 gradova ima više od 50.000 stanovnika

379 jedinica (59 gradova i 320 općina) površinom je manja od prosjeka (68,28%), a 9 jedinica ima površinu veću od 500,00 km2

415 jedinica (64 grada i 361 općina) ima manju gustoću naseljenosti od prosjeka (74,77%), a 11 gradova ima veću gustoću naseljenosti od 500 stanovnika/km2

Medijan = 3.264 stanovnika, 66,27 km2, 51,08 stanovnika/km2

Statističko obilježje Najmanji Najveći Prosjek

Broj stanovnika Civljane (137) Split (188.694) 6.592

Površina Dekanovec (6,10) Gospić (966,87) 100,86

Gustoća naseljenosti Civljane (1,65) Rijeka (3.322,79) 96,91

Udio jedinica u teritorijalnom ustroju

U teritorijalnom ustroju RH dominiraju jedinice s malim brojem stanovnika

Gradovi i općine prema broju stanovnika

Karakteristike postojeće teritorijalne organizacije

Županija Broj stanovnika Površina Gustoća naseljenosti

I ZAGREBAČKA 309.696 3.084,98 100,39

II KRAPINSKO-ZAGORSKA 142.432 1.229,30 115,86

III SISAČKO-MOSLOVAČKA 185.387 4.467,56 41,50

IV KARLOVAČKA 141.787 3.625,48 39,11

V VARAŽDINSKA 184.769 1.261,48 146,47

VI KOPRIVNIČKO-KRIŽEVAČKA 124.467 1.748,42 71,19

VII BJELOVARSKO-BILOGORSKA 133.084 2.640,30 50,40

VIII PRIMORSKO-GORANSKA 305.505 3.587,51 85,16

IX LIČKO-SENJSKA 53.677 5.352,80 10,03

X VIROVITIČKO-PODRAVSKA 93.389 2.024,06 46,14

XI POŽEŠKO-SLAVONSKA 85.831 1.823,41 47,07

XII BRODSKO-POSAVSKA 176.783 2.029,45 87,11

XIII ZADARSKA 162.045 3.621,84 44,74

XIV OSJEČKO-BARANJSKA 330.506 4.181,82 79,03

XV ŠIBENSKO-KNINSKA 112.891 2.983,89 37,83

XVI VUKOVARSKO-SRIJEMSKA 204.768 2.534,04 80,81

XVII SPLITSKO-DALMATINSKA 463.676 4.540,33 102,12

XVIII ISTARSKA 206.344 2.733,22 75,49

XIX DUBROVAČKO-NERETVANSKA 122.870 1.780,86 68,99

XX MEĐIMURSKA 118.426 729,03 162,44

Teritorijalni ustroj - prepreka daljnjem razvoju?

Velike razlike u fiskalnim i administrativnim kapacitetima– 275 jedinica nalazi se u posebnom statusu financiranja (PDS, BPP, otoci...)– mali broj zaposlenih u lokalnoj administraciji (146 općina ima manje od pet

zaposlenih u lokalnoj administraciji)

Nedovoljno razlikovanje velikih i malih jedinica (monotipski ustroj)

Mogući ciljevi teritorijalne reorganizacije– smanjenje ukupnih administrativnih troškova – jačanje kapaciteta jedinica lokalne i područne samouprave za planiranje i

pružanje usluga– širenje poslova iz djelokruga lokalne samouprave– prenošenje poslova iz djelokruga središnjih vlasti na lokalnu i područnu

samoupravu– olakšana suradnja i koordinacija središnje države i lokalne i područne

samouprave– racionalnije usmjeravanje sredstava potpore središnje države lokalnoj

samoupravi

Mogući kriteriji za teritorijalnu reorganizaciju

• Teritorijalna reorganizacija + decentralizacija + prijenos financijskih sredstava

• Neki kriteriji za teritorijalni preustrojDemografski kriteriji (broj stanovnika, dobna struktura, broj radno sposobnog stanovništva, obrazovna struktura, zaposlenost, dnevna migracijska kretanja, demografski trendovi – starenje, depopulacija...)

Geografski kriteriji (površina jedinica, specifični geografski položaj, gustoća naseljenosti, disperziranost naselja, prometna povezanost)

Fiskalni kriteriji (visina prihoda – ukupni i per capita, s naglaskom na izvorne prihode, struktura rashoda)

Administrativni kriteriji (broj i obrazovna struktura zaposlenih, unutarnje ustrojstvo i organizacijski procesi)

Infrastrukturni kriteriji (stupanj urbanizacije, lokalne prometnice, komunalna infrastruktura i poduzeća, ustanove predškolskog i osnovnoškolskog obrazovanja, ustanove socijalne skrbi, zdravstvene ustanove, organizacijsko-administrativni ustroj dekoncentriranih državnih službi)

• Pretpostavke za uspjeh: sveobuhvatne stručne analize, detaljno razrađeni modeli (alternative), politički konsenzus

- Proces reforme faze

Prikupljanje i obrada podataka

Izrada analitičkih podloga

( ) :Izrada modela opcija

N ove teritorijalne organizacije

... i funkcionalne decentralizacije

... i financiranja novih funkcija

Odabir modela

... !konsenzus

Izrada normativnog okvira

Tehničke pripreme za provedbu reforme

= , TRENUTNA FAZA PRIKUPLJANJE SISTEMATIZIRANJE I OBRADA PODATAKA

HVALA NA PAŽNJI

.mkovacic@uprava hr

Jedinice do 2.500 stanovnika329.647 stanovnika (7,55% ukupnog stanovništva Republike Hrvatske)

prosječan broj stanovnika = 1.648

13.279,01 km2 (23,77 % ukupne površine Republike Hrvatske)

prosječna površina = 66,40 km2

1.543 naselja (22,64% svih naselja u Republici Hrvatskoj)

ukupno zaposlenih u tijelima JLS = 1.543

ukupno zaposlenih kod korisnika = 245

121 jedinica (60,50%) u posebnom statusu (PDS= 73, BPP = 17, otočne = 31)

71 jedinica ima gustoću naseljenosti manju od 25 stanovnika/km2

41 pogranična jedinica lokalne samouprave

36 jedinica u prstenu velikog grada ili sjedišta županije

Jedinice od 2.501 do 5000 stanovnika

644.705 stanovnika (14,76% ukupnog stanovništva Republike Hrvatske)

prosječan broj stanovnika = 3.523

17.042,08 km2 (30,51 % ukupne površine Republike Hrvatske)

prosječna površina = 93,13 km2

1.945 naselja (28,54% svih naselja u Republici Hrvatskoj)

ukupno zaposlenih u tijelima JLS = 1.602

ukupno zaposlenih kod korisnika = 497

87 jedinica (47,54%) u posebnom statusu (PDS= 58, BPP = 15, otočne = 14)

29 jedinica ima gustoću naseljenosti manju od 25 stanovnika/km2

Jedinice od 5.001 do 10.000 stanovnika

670.523 stanovnika (15,35% ukupnog stanovništva Republike Hrvatske)

prosječan broj stanovnika = 6.773

13.366,42 km2 (23,93 % ukupne površine Republike Hrvatske)

prosječna površina = 135,01 km2

1.178 naselja (17,29% svih naselja u Republici Hrvatskoj)

ukupno zaposlenih u tijelima JLS = 1.553

ukupno zaposlenih kod korisnika =1.832

46 jedinica (46,46%) u posebnom statusu (PDS= 33, BPP = 9, otočne = 4)

17 jedinica ima gustoću naseljenosti manju od 25 stanovnika/km2

Jedinice od 10.001 do 35.000 stanovnika

870.362 stanovnika (19,92% ukupnog stanovništva Republike Hrvatske)

prosječan broj stanovnika = 16.186

9.403,66 km2 (16,84 % ukupne površine Republike Hrvatske)

prosječna površina = 162,13 km2

1.110 naselja (16,29% svih naselja u Republici Hrvatskoj)

ukupno zaposlenih u tijelima JLS = 2.214

ukupno zaposlenih kod korisnika =4.156

15 jedinica (25,86%) u posebnom statusu (PDS= 10 /3/, BPP = 5)

2 jedinice ima gustoću naseljenosti manju od 25 stanovnika/km2

Jedinice iznad 35.000 stanovnika

1.074.648 stanovnika (24,60% ukupnog stanovništva Republike Hrvatske)

prosječan broj stanovnika = 71.642

2.888,61 km2 (5,17 % ukupne površine Republike Hrvatske)

prosječna površina = 192,57 km2

367 naselja (5,39% svih naselja u Republici Hrvatskoj)

ukupno zaposlenih u tijelima JLS = 2.499

ukupno zaposlenih kod korisnika =7.092

6 jedinica (25,86%) /djelomično/ u posebnom statusu (PDS)

Depopulacija

114 jedinica lokalne samouprave (15 gradova i 100 općina imaju manju gustoću naseljenosti od 25 stanovnika/km2

te jedinice zauzimaju površinu od 21.698,39 km2 (38,37% ukupne površine Republike Hrvatske), broje 1.906 naselja (27,98% ukupnog broja naselja), a u njima živi tek 307.387 stanovnika (6,92 % ukupnog stanovništva Republike Hrvatske)

106 od 114 jedinica nalazi se u posebnom statusu (PDS = 79, BPP = 13, otočne = 14)

najveći broj: Sisačko-moslovačka županija (8 od 19), Karlovačka (13 od 22), Ličko-senjska (11 od 12), Splitsko-dalmatinska (12 od 55), Šibensko-kninska (10 od 20), Osječko-baranjska (8 od 42), Zadarska (9 od 34), Dubrovačko-neretvanska (8 od 22), Istarska (8 od 41), Primorsko-goranska (11 od 36)

U tijelima tih jedinica zaposleno je 1.118, a kod proračunskih korisnika 590 službenika i namještenika

Gravitacijski centri - osnova politipskog modela

Politipski model = jasnije razlikovanje u djelokrugu gradova i općina

Moguća alternativa radikalnijem teritorijalnom preustroju?

Gravitacijski centri = jedinice u kojima je smješten značajan broj javnih službi • uredi državne uprave u županijama i ispostave ureda u jedinicama lokalne

samouprave (smješteni u

• matični uredi

• policijske postaje

• općinski sudovi

• domovi zdravlja

• centri za socijalnu skrb

• uredi Hrvatskog zavoda za zdravstveno osiguranje

• uredi Hrvatskog zavoda za mirovnisko osiguranje

• uredi Hrvatskog zavoda za zapošljavanje

• osnovne i srednje škole....

Politipski model - primjer

Gravitacijski centar = matični ured + ispostava ureda državne uprave + centar za socijalnu skrb + + policijska postaja + dom zdravlja + ured HZZ

bez Grada Zagreba: 95 jedinica, 1.986.789 stanovnika (55,34 % stanovništva), 18.820,47 km2 (33,62 % ukupnog područja RH)

Mogućnost preuzimanja dijela javnih poslova iz djelokruga jedinica u okruženju

Mogućnost preuzimanja dijela poslova iz djelokruga županija

Mogućnost preuzimanja dijela dekoncentriranih poslova središnje državne uprave

Promjena modela financiranja - više funkcija = više sredstava

Sustav namjenskih potpora