MASALAH SETINGGAN BANDAR JOHOR BAHRU, MALAYSIA: KAEDAH

PENGENDALIAN

D20101037799

Universiti Pendidikan Sultan Idris, 35900 Tanjung Malim, Perak.

ABSTRAK

Masalah setinggan merupakan masalah yang sering dihadapi di semua negara terutamanya di

negara dunia ketiga, dan negara Malaysia juga tidak terkecuali daripada masalah ini. Negara-

negara yang sedang membangun telah menyebabkan berlakunya pemusatan penduduk di

kawasan bandar utama kerana banyak sektor ekonomi yang bertapak di kawasan tersebut. Hal

ini telah menyebabkan peluang pekerjaan terbentang luas, lalu menyebabkan penduduk

tertumpu di kawasan tersebut. Penumpuan penduduk di sesuatu kawasan tekah menyebabkan

kawasan petempatan sedia ada tidak mencukupi lalu membawa kepada masalah setinggan.

Oleh itu, permasalahan ini telah mendapat perhatian yang serius daripada pihak kerajaan

Malaysia bagi menyelesaikannya. Perbincangan dalam makalah ini lebih menjurus kepada

masalah setinggan atau masalah petempatan haram yang berlaku di bandar Johor Bahru.

Selain itu, kajian ini turut membincangkan tentang cara pengendalian yang digunakan untuk

mengekang serta membasmi masalah ini daripada terus menular ke tahap yang lebih kritikal.

Kata kunci: Setinggan, perumahan, dan penempatan semula.

1

PENGENALAN

Konotasi perkataan setinggan boleh dibahagikan kepada dua iaitu konotasi secara am dan

konotasi secara undang-undang. Konotasi setinggan secara am yang telah dicatatkan dalam

kamus Oxford Advanced Learner’s Dictionary (Edisi Ke-6, 2000) telah menyatakan

setinggan adalah seseorang yang tinggal di dalam bangunan atau menduduki tanah tanpa

kebenaran dan tanpa membayar sewa, terutamanya di tanah rizab kerajaan. Manakala

konotasi setinggan secara undang-undang pula telah tercatat dalam Kanun Tanah Negara

(KTN). Dalam seksyen 48 KTN, tercatat “tiada hak milik tanah kerajaan boleh diperoleh

secara pegangan, pendudukan tak sah atau pendudukan di bawah mana-mana lesen untuk

selama mana sekalipun”. Secara keseluruhannya Setinggan dapat ditakrifkan sebagai aktiviti

penerokaan atau pendudukan atau pembinaan bangunan di atas tanah hak milik pihak lain

(sama ada rizab kerajaan, tanah agensi kerajaan, tanah komuniti, tanah persendirian dll)

secara tidak sah dari segi undang-undang.

Masalah setinggan ini merupakan masalah yang tidak dapat dielakkan di sesebuah

negara, terutamanya di sesebuah negara sedang membangun seperti Malaysia. Permasalahan

ini sering wujud di bandar-bandar maju seperti Kuala Lumpur, Pulau Pinang, Johor dan juga

Selangor. Namun begitu, kajian yang dijalankan adalah berpusatkan kepada bandar Johor

Bahru di Johor. Kewujudan masalah setinggan ini seolah-olah berangkai dengan isu sosio-

ekonomi. Hal ini dapat dikaitkan dengan pertambahan bilangan gejala sosial seperti kecurian

dan rompak apabila sesuatu kawasan itu mempunyai masalah setinggan. Manakala, masalah

setinggan ini juga dikatakan berkait rapat dengan isu ekonomi ialah dari segi peluang

pekerjaan dan kemiskinan. Sekiranya masalah setinggan ini tidak dibanteras dari peringkat

akal umbi lagi, masalah ini dikhuatiri boleh membantutkan pembangunan negara kita. Lantas

itu, satu anjakan paradigma terhadap pengendalian masalah setinggan ini harus diambil bagi

mengekangnya daripada terus berlarutan sehingga ke tahap yang lebih kritikal.

Negeri Johor merupakan salah satu negeri yang berada dalam kategori negeri maju di

Malaysia. Oleh itu, negeri Johor turut dilanda masalah setinggan ini terutamanya di bandar

Johor Bahru. Masalah setinggan di Johor Bahru dikaitkan dengan proses perbandaran yang

berlaku dan juga kebanjiran penduduk dari yang datang mencari nafkah. Ketidakupayaan

golongan ini dalam memiliki rumah yang sah telah menyebabkan wujudnya setinggan. Kajian

terhadap masalah setinggan dan juga kaedah penyelesaian yang diguna pakai dalam

menyelesaikan masalah setinggan di negeri Johor telah mendominasi makalah ini.

2

BANDAR RAYA JOHOR BAHRU, JOHOR.

Perbincangan tentang masalah setinggan dalam makalah ini ditumpukan kepada bandar Johor

Bahru di Johor. Bandar raya Johor Bahru ini merupakan ibu negeri kepada negeri Johor yang

terletak di selatan Semenanjung Malaysia. Johor Bahru juga merupakan bandar raya kedua

terbesar di dalam negara Malaysia selepas bandar raya Kuala Lumpur.

Terdapat tiga fungsi penting bandar raya Johor Bahru ini adalah sebagai pusat

perindustrian, perdagangan dan pelancongan. Sektor pelancongan merupakan penyumbang

utama kepada ekonomi Johor Bahru kerana disumbangkan oleh 60% pelancong dari negara

Singapura. Pembangunan dari sektor perindustrian turut berkembang seiring dengan

perkembangan sektor pelancongan. Hal ini demikian kerana, terdapat banyak kilang yang

beroperasi di sekitar bandar raya Johor Bahru yang merancakkan lagi perkembangan dalam

sektor perindustrian ini.

Dari segi geografinya pula, bandar raya Johor Bahru ini terletak di latitud 1˚29’U dan

di longitud 103˚44’T. Bandar raya Johor Bahru ini bertempat di pinggir Selat Tebrau yang

memisahkan Malaysia dengan Singapura. Keluasan bandar raya Johor Bahru adalah 185 km2.

Bandar raya ini dikelilingi tanah pantai jenis paya dan juga dikelilingi sistem sungai seperti

Sungai Johor, Sungai Pulai dan Sungai Tebrau. (Rujuk Lampiran 1)

MASALAH SETINGGAN DI JOHOR BHARU

Menurut banci tahun 2000, kini penduduk Malaysia telah mencapai 23.27 juta orang

berbanding dengan banci penduduk pada tahun 1991 yang hanya mempunyai 18.38 juta

orang penduduk. Pertambahan penduduk seramai 4.9 juta orang penduduk atau dengan kadar

pertumbuhan tahunan penduduk sebanyak 2.6 juta orang dalam tempoh sepuluh tahun. Hal

ini telah menyebabkan berlakunya pertambahan penduduk bandar dari 50.7% pada tahun

1991 kepada 62.0% pada tahun 2000. Proses urbanisasi yang hanya tertumpu pada

pembangunan industri, pelaburan, infrastruktur, perkhidmatan sosial dan ekonomi telah

menyebabkan peluang ekonomi tertumpu di pusat-pusat bandar sahaja. Hal ini demikian telah

menyebabkan pertambahan penduduk bandar dan menyebabkan pembekalan perumahan yang

sedia ada tidak mencukupi. Lantas itu, perkara ini telah menyebabkan berlakunya masalah

setinggan.

3

Abram (1966) telah mengkategorikan penduduk setinggan kepada lima kategori

utama (Abdul Aziz Husin, 2004). Antaranya ialah setinggan penyewa, setinggan pemilik,

setinggan pengeras, setinggan tuan tanah, setinggan spekulator dan juga setinggan pekerjaan.

Masalah setinggan yang paling banyak berlaku di Johor Bahru setinggan penyewa, setinggan

pemilik dan setinggan spekulator. Setinggan penyewa merupakan penduduk yang paling

miskin dan mereka ini menduduki rumah yang disewa daripada penduduk setinggan lain. Hal

ini demikian kerana kebanyakannya daripada mereka merupakan golongan yang baru

berpindah dari luar bandar dan tidak mempunyai sumber kewangan yang mencukupi untuk

menyewa di tempat yang sah. Manakala setinggan pemilik pula bermaksud penduduk di

kawasan tersebut merupakan pemilik kepada rumah yang didiami tetapi bukan pemilik

kepada tanah tapak rumah tersebut. Seterusnya ialah setinggan spekulator yang bermaksud,

penduduk di kawasan setinggan tersebut sengaja tidak mahu berpindah daripada kawasan

tersebut kerana mereka mahukan pampasan daripada tuan tanah atau pihak kerajaan.

Negeri Johor merupakan negeri kedua tertinggi jumlah bilangan keluarga setinggan

yang masih belum dipindahkan sehingga Disember 2007 berbanding dengan negeri lain yang

berada di semenanjung Malaysia. Jumlah keluarga setinggan yang masih ada di Johor adalah

sebanyak 11,411 orang ( Rujuk Lampiran 2). Kawasan yang sering dikaitkan dengan masalah

setinggan di negeri Johor ini ialah Kampung Semangat (rujuk Lampiran 3), Kampung Denai

Pinggiran (rujuk Lampiran 4), Kampung Desa Melayu (rujuk Lampiran 5), Kampung Desa

Makmur, Kampung Desa Jaya, Kampung Tengah, Kampung Tok Siak (rujuk Lampiran 6),

Kampung Bakar Batu dan juga Kampung Hajah Hasnah. Kesemua lokasi kawasan setinggan

ini berada dalam lingkungan kawasan bandar raya Johor Bahru. Kewujudan kampung-

kampung setinggan di Johor Bahru ini telah cukup untuk membuktikan bahawa isu atau

masalah rumah setinggan ini memang berada pada tahap yang membimbangkan dan ia akan

menjadi lebih kritikal jika tidak diselesaikan (rujuk Lampiran 7).

Kampung-kampung setinggan yang disenaraikan ini banyak didiami oleh penduduk

tempatan, tetapi ada juga yang didiami oleh warganegara asing seperti Kampung Tok Siak.

Kewujudan perkampungan setinggan ini telah menimbulkan banyak masalah termasuklah

masalah kemiskinan, peningkatan gejala sosial, kawasan penagihan dadah, samseng, dan taraf

pendidikan yang rendah. Selain itu, keadaan persekitarannya yang tidak mesra alam seperti

sistem kumbahan yang tidak sistematik dan pembinaan rumah yang tidak terancang telah

menyebabkan kecacatan pemandangan memberikan imej yang kurang baik kepada

masyarakat umum. Oleh itu, kaedah pengendalian yang drastik perlu dilakukan.

4

MASALAH SETINGGAN DI JOHOR BAHRU: MASALAH YANG

DIUNDANG

Masalah setinggan di Johor Bahru telah mengundang kepada banyak masalah. Antaranya

ialah masalah pencemaran, penularan wabak penyakit, dan peningkatan kes sosial. Masalah-

masalah ini telah menyebabkan kecacatan dalam urbanisasi bandar Johor Bahru. Lantas itu,

langkah-langkah yang bersesuaian yang drastik perlu dilaksanakan bagi membasmi masalah

setinggan ini dan sekali gus menyelesaikan masalah yang diundang oleh kewujudan kawasan

setinggan ini.

Masalah pertama yang diundang oleh masalah setinggan ialah masalah pencemaran.

Pembinaan rumah-rumah yang tidak terancang di kawasan haram telah menyebabkan

pengurusan sisa pepejal di kawasan setinggan tidak terurus. Hal ini telah menyebabkan

berlakunya pencemaran darat iaitu, sisa-sisa domestik telah dibuang merata-rata tempat dan

tidak diuruskan dengan betul. Selain itu, pengurusan sisa domestik yang tidak teratur ini turut

menyebabkan berlakunya pencemaran air. Ironinya, penduduk di kawasan setinggan ini suka

mengambil jalan mudah untuk mengendalikan sisa domestik mereka dengan membuangnya

di sungai berhampiran, maka hal ini telah menyebabkan berlakunya pencemaran darat dan

air. Buktinya dapat dirujuk Lampiran 8.

Masalah kedua pula ialah penularan wabak penyakit. Kawasan petempatan setinggan

ini dibina secara tidak terancang telah menyebabkan sistem kumbahan di kawasan ini juga

tidak teratur. Hal ini demikian memudahkan lagi penularan wabak penyakit seperti denggi,

taun, keracunan makanan, dan sebagainya. Bukti yang jelas dapat dilihat ialah melalui jurnal

yang bertajuk “Dengue Vectors Surveillance in Endemic Areas in Kuala Lumpur City Centre

and Selangor State, Malaysia”. Walaupun jurnal ini tidak menyatakan kawasan Johor Bahru

turut tersenarai dalam masalah denggi di kawasan setinggan ini, tetapi kita sedia maklum

bahawa Johor Bahru juga merupakan kawasan pusat bandar yang menjadi tumpuan serta

terdapat banyak petempatan setinggan. Lantas itu, Johor Bahru juga dapat dikaitkan dengan

masalah denggi ini.

Masalah seterusnya ialah peningkatan kes sosial. Kawasan setinggan ini kebiasaannya

didiami oleh penduduk yang mempunyai taraf pendidikan yang rendah dan menyebabkan

mereka sukar mendapatkan pekerjaan. Oleh itu, mereka mengambil mudah dengan

melakukan jenayah bagi mendapatkan rezeki untuk menampung kos hidup yang tinggi di

bandar. Perbuatan mereka ini telah menyebabkan berlakunya peningkatan kes sosial seperti

5

mencuri, meragut, pecah rumah dan juga merompak. Selain itu, masalah sosial seperti buli,

gangster dan juga penagihan dadah turut meningkat. Hal ini demikian, anak-anak di kawasan

ini tidak membesar di persekitaran yang betul menyebabkan mereka terpengaruh dengan

budaya sekeliling yang kurang sihat, maka berlakulah peningkatan masalah sosial akibat

daripada kewujudan kawasan setinggan. Penyataan ini disokong oleh Dr. Hajah Asiah dalam

laporannya yang bertajuk, “Implikasi Pencerobohan Tanah Kerajaan, Kajian Kes: Bandar

Raya Johor Bahru”

KAEDAH PENGENDALIAN SETINGGAN DI JOHOR

Antara kaedah pengendalian yang telah diambil oleh kerajaan negeri Johor dalam menangani

masalah setinggan di Johor Bahru termasuklah memberi pemilikan tanah, memberi Lesen

Pendudukan Sementara(LPS), perpindahan ke rumah kos rendah (PPR), dan penguatkuasaan

undang-undang tanah. Manakala, secara amnya, pihak kerajaan persekutuan Malaysia telah

melaksanakan dua program dalam membasmi kewujudan kawasan setinggan ini. Program

pertama yang diperkenalkan ialah program sifar setinggan yang bertindak untuk

mengosongkan kawasan setinggan. Seterusnya ialah program perumahan awam yang

melibatkan pembinaan perumahan awam kepada penduduk setinggan. Kedua-dua program ini

turut dilaksanakan oleh kerajaan negeri Johor.

Kaedah memberi pemilikan tanah merupakan kaedah paling lazim yang dilakukan

oleh kerajaan negeri Johor. Melalui kaedah ini, kerajaan negeri telah membuat keputusan

untuk menempatkan semula penduduk setinggan di atas tanah yang telah mereka ceroboh.

Hal ini bertujuan untuk mengurangkan perbelanjaan kerajaan daripada membayar pampasan

dan memindahkan golongan ini ke kawasan lain. Sekurang-kurangnya kerajaan hanya rugi

dari segi nilai tanah, kerana kerajaan negeri menukar pemilikan tanah kepada tanah tidak

bertuan kepada tanah bertuan. Kaedah ini telah diaplikasikan oleh kerajaan negeri Johor ke

atas kawasan setinggan di Kampung Seri Serdang, Kampung Sri Jaya Baru, Kampung

Sentosa Dua, Kampung Sri Aman, dan Kampung Melayu Gelang Patah.

Seterusnya ialah kaedah memberi Lesen Pendudukan Sementara (LPS). Dalam

kaedah ini, kerajaan negeri Johor telah memberikan LPS ini kepada penduduk di kawasan

setinggan supaya mereka tidak menjadi penduduk haram di kawasan tersebut. Lesen yang

diberikan bertujuan untuk membenarkan penduduk setinggan tinggal di kawasan tersebut

6

tetapi apabila tanah tersebut boleh diambil semula oleh pihak kerajaan, mereka tidak akan

membayar sebarang wang pampasan. Oleh itu, kaedah ini dilihat dapat menjimatkan kos dari

segi membayar pampasan kepada penduduk setinggan. Kaedah ini telah diguna pakai bagi

kawasan setinggan di Kampung Tawakkal, Kampung Paya Kenangan Kampung Bunga Ros,

Kampung Ulu Pandan, dan Kampung Lembah Murni.

Langkah yang turut diambil oleh kerajaan negeri Johor dalam menangani masalah

setinggan termasuklah memindahkan penduduk di kawasan setinggan ini ke kawasan

perumahan kos rendah yang telah disediakan atau dikenali juga sebagai Program Perumahan

Rakyat (PPR). Dalam kaedah ini, semua kos dan perbelanjaan untuk pembinaan kawasan

penempatan baru akan ditanggung oleh pihak yang ingin memajukan kawasan setinggan

tersebut. Oleh itu, kos yang tinggi telah digunakan bagi melaksanakan kaedah ini. Antara

kampung yang terlibat dengan PPR ini ialah Kampung Laut, Batu 10 Skudai dan Kampung

Lembah Jaya, Tebrau.

Kaedah penguatkuasaan undang-undang tanah turut dilaksanakan kerajaan negeri

Johor dalam menangani masalah setinggan. Penguasaan undang-undang tanah di bawah

seksyen 425, Kanun Tanah Negara tahun 1965 telah menyatakan tindakan perlu diambil

terhadap penduduk di kawasan setinggan terutamanya terhadap warga asing yang mendiami

kawasan tersebut. Warga asing ini kebanyakannya terdiri daripada Indonesia, Myanmar,

Kemboja, India, Bangladesh, dan sebagainya. Rakyat tempatan yang menceroboh tanah rizab

kerajaan sememangnya satu perbuatan yang salah dari sisi undang-undang dan inikan pula

warganegara asing yang kebanyakannya terdiri daripada pendatang tanpa izin (PATI).

Kesalahan yang dilakukan mereka ini memang tidak dapat dimaafkan, dan memang wajar

penguatkuasaan kanun tanah negara dilaksanakan kerajaan negeri Johor dalam

menyelesaikan masalah ini. Kampung setinggan yang dikenal pasti penduduknya ialah warga

asing ialah Kampung Pertanian Masai, Kampung Pasir Dalam, Kampung Sungai Tiram dan

Kampung Sc Batu 2.

Seterusnya, kita melihat kepada pengenalan kepada program sifar setinggan. Program

ini telah diperkenalkan oleh Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan pada tahun

2005 bagi membasmi setinggan di kawasan bandar dan lain-lain yang terlibat dengan masalah

setinggan ini. Pelancaran program ini adalah melibatkan semua negeri yang ada di Malaysia

termasuklah Sabah dan Sarawak. Kerajaan negeri Johor juga tidak terkecuali dalam

melaksanakan program ini bagi membasmi masalah setinggan. Bancian penduduk di kawasan

7

setinggan telah dilaksanakan bagi mengumpul maklumat mengenai jumlah sebenar penduduk

setinggan yang wujud dan tindakan membasmi akan dilakukan dengan mengambil kira dari

segi semua aspek, termasuklah kos pelaksanaan dan kebajikan penduduk. Pelaksanaan

kaedah ini melibatkan keseluruhan bandar raya Johor Bahru dan juga negeri Johor.

Langkah terakhir ialah melalui program perumahan awam. Program ini telah dirangka

oleh Majlis Tindakan Ekonomi Negara (MTEN) dengan kerjasama Kementerian Perumahan

dan Kerajaan Tempatan untuk membuat penempatan semula penduduk di kawasan setinggan

seluruh negara. Antara kaedah yang digunakan ialah mewujudkan Program Perumahan

Rakyat Bersepadu, serta Program Perumahan Rakyat Dasar Baru untuk disewa dan dimiliki.

Pelaksanaan program perumahan ini adalah sejajar dengan pelaksanaan program sifar

setinggan sebagai wadah untuk menyelesaikan masalah setinggan yang berlaku.

KESIMPULAN

Kesimpulannya masalah setinggan ini tidak boleh dipandang enteng kerana kegagalan

dalam pengendaliannya akan membawa impak yang besar terhadap pembangunan negara

kita. Hal ini demikian kerana, masalah setinggan ini merupakan masalah berangkai yang akan

mendatangkan banyak kesan terhadap aspek-aspek lain apabila gagal dikendalikan dengan

baik. Seterusnya merujuk kepada kaedah pengendalian masalah setinggan oleh kerajaan

negeri Johor, saya merasakan kaedah yang sedia ada adalah sudah memadai tetapi cuba

kurang dari segi pelaksanaan. Hal ini dapat dibuktikan melalui, sehingga kini masih lagi

wujud kawasan setinggan di Johor Baharu. Kawasan setinggan yang wujud ini semakin

bertambah-tambah dan kawasan setinggan yang sedia ada juga masih terbentang elok kerana

tiada tindakan yang diambil pihak kerajaan negeri Johor.

8

LAMPIRAN

Lampiran 1: Peta Johor Bahru, Johor.

Sumber: Blog Travelog (http://isatravelog.blogspot.com/p/peta.html)

9

BIL NEGERI BIL. KELUARGA SETINGGAN YANG BELUM DIPINDAHKAN

1 W.P.KUALA LUMPUR 11,1812 W.P.LABUAN 1,0683 SELANGOR 3434 JOHOR 11,4115 PULAU PINANG 6,3706 PERLIS 2,2667 KEDAH 3,4438 PERAK 14,2829 MELAKA 3610 NEGERI SEMBILAN 39911 PAHANG 97412 TERENGGANU 69913 KELANTAN 1,06914 SARAWAK 9,33915 SABAH 23,692

Jumlah 86,572

Lampiran 2: Statistik Bilangan Keluarga Setinggan yang Masih Belum Dipindahkan

di Seluruh Negara Sehingga Disember 2007.

Sumber: Diperoleh dan Diubahsuai Dari Jabatan Perumahan Negara, Ogos 2008.

Lampiran 3: Kawasan setinggan di Kampung Semangat, Kempas, Johor Bahru.

Sumber: Artikel “Illegals rent ex-squatters' homes” oleh Chuah Bee Kim (Mac, 2011)

10

Lampiran 4: Kampung Denai Pinggiran, Kempas, Johor Bahru.

Seumber: Artikel “Isu Kampung Denai Pinggiran: Pintu Perubahan di Johor” oleh

Abu Safuan.

Lampiran 5: Kampung Desa Melayu, Stulang, Johor Bahru.

Sumber: Blog EDL dan Setinggan di (http://edldansetinggan.blogspot.com).

11

Lampiran 6: Kampung Tok Siak, Stulang, Johor Bahru.

Sumber: Artikel “Usaha capai sifar setinggan” oleh Jaafar Ahmad.

12

MAJLIS BANDARAYA JOHOR BAHRU(MBJB)

13

BIL

NAMA KAWASANBILANGAN RUMAH

STATUS TANAH

1

i.   Kg. Melayu Sepakat

757Tanah

Kerajaan

ii.  Kg. Berkatiii.  Kg. Al-Ikhsaniv.  Kg. Baktiv.   Kg. Stulang Baru

2 Kg. Bunga Ros 48Tanah

Kerajaan

3 Kg. Paya Kenangan 22Tanah

Kerajaan

4 Kg. Pasir Tebrau 27Tanah

Kerajaan

5 Kg. Lembah Murni 27Tanah

Kerajaan

6 Kg. Denai 1 11Tanah

Kerajaan

7 Lorong Aman 37Rizab

Sungai

8 Lorong Masjid 29Tanah

Kerajaan

9 Kg. Permatang 5 44Tanah

Kerajaan

10 Lembah Bistari 39Tanah

Kerajaan

11 Kg. Tenang 20Tanah

Kerajaan

12 Kg. Muafakat 88Rizab Jab. Haiwan

13 Kg. Padu 20Tanah

Kerajaan

14 Kg. Tahana 47Tanah

Kerajaan

15 Kg. Bukit Alif 27Rizab Kaw.

Lapang

16 Kg. Kencana A 45Tanah

Kerajaan

17 Kg. Kencana B 21Tanah

Kerajaan

18 Kg. Skudai Kiri 827Tanah

Kerajaan

19 Kg. Usaha Jaya 22Rizab

KUSTA

20Kaw. Sekitar Hospital Permai

1300Rizab Hops. Permai

21 Kg. Pasir Brunai 163 Tanah

14

Kerajaan

22 Kg. Pengkalan Rinting 115Tanah

Kerajaan

23 Kg. Sri Serdang 79Tanah

Kerajaan

24 Kg. Serdang Baru 105Tanah

Kerajaan

25 Kg. Sri Jaya 126Tanah

Kerajaan

26 Kg. Bukit Batu 216Tanah

Kerajaan

27 Kg. Desa Melayu 272Tanah

Kerajaan

28 Kg. Desa Jaya 212Tanah

Kerajaan

29 Kg. Desa Makmur 172Tanah

Kerajaan

30 Kg. Tengah 50Tanah

Kerajaan

31 Kg. Belantik 182Tanah

Kerajaan

32Kg. Melayu ( Jln Budiman)

120Tanah

Kerajaan

33Kg. Sri Makmur Plentong

123Tanah

Kerajaan

34Kg. Laut batu 10 & 11 Skudai

360Tanah

Kerajaan

35 Kg. Sri Purnama 87Tanah

Kerajaan

36 Kg. Pasir Tebrau 33Tanah

Kerajaan

37 Kg. Baru Ulu Pandan 49Tanah

Kerajaan

38 Kg. Baru Pandan 88Tanah

Kerajaan

39 Kg. Jaya Sepakat 25Tanah

Kerajaan

40 Sekitar Sg. Plentong 54Tanah

Kerajaan

  TOTAL 6089  

Lampiran 7: Senarai Rumah Setinggan di Kawasan Johor Bahru

Sumber: Laporan Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

Negeri Johor (28 Julai 2009)

15

BIBILIOGRAFI

Dr. Hajah Asiah Othman (2006). Laporan Akhir Penyelidikn Jangka Pendek ”Implikasi

Pencerobohan Tanah Kerajaan. Kajian Kes: Bandar Raya Johor Bharu”. Universiti

Teknologi Malaysia (UTM), Johor. M/surat (29-44).

Abdul Aziz Hussin, Wan Hazimah Wan Hariri dan Nazri Zakaria (2004). Setinggan: Isu

Pengurusan, Undang-undang dan Pembangunan Harta Tanah.

Haji Salleh Buang (2003). Kanun Tanah Negara 1965 dan pelbagai undang-undang

berkaitan tanah, satu tinjauan. Seminar pentadbiran dan perundangan untuk pegawai

daerah/ pentadbir tanah semenanjung Malaysia pasa 15-16 Disember 2003.

Hamid Saad (1988). Petempatan dan Asas Pertapakan Bandar: Rujukan kepada

Semenangjung Malaysia Skudai: Universiti Teknologi Malaysia.

Jamaluddin Husin (2004). Projek rumah untuk rakyat berpendapatan rendah. Akbar Berita

Harian pada 2/1/2004.

Katiman Rostam (1988). Pengantar Geografi Bandar. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan

Pustaka.

C.D.Chen, B.Seleena, W.A.Nazni, H.L.Lee, S.M.Masri, Y.F.Chiang and M.Sofian-Azirun

(2006). Dengue Vectors Surveillance in Endemic Areas in Kuala Lumpur City Cebtre

and Selangir State, Malaysia. Dengue Bulletin: Vol-30.

16

Azlinor Sufian dan Nor Asiah Mohamad (2009). Squatters and Affordable Houses ini Urban

Areas: Law and Policy in Malaysia. Theorical and Empirical Researches in Urban

Management. Number 4(13)/ November 2009.

Yaso Nadarajah. Life Under the Freeway in Malaysia: Community Resilience amidst

Modernization in Contemporary Malaysia. Dislocation: Local Global.

Badrul Hisham b. Baharuddin. Pengurusan Bandar. Diperoleh dari pdf Pengurusan Bandar

(http://peperiksaan.dbkl.gov.my/sppi/public/borang/PENGURUSAN%20BANDAR)

Sumber Internet: Malaysia Achiving The Millennium Development Goals: Suxxesses And

Challenges. Diterbitkan Economic Planning Unit, Prime Minister’s

Department,Malaysia.

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. ( 28 Julai 2009). Laporan

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam Negeri Johor.

17

HGM 3043:

GEOGRAFI BANDAR DAN METROPOLITAN

Tajuk:

No. Matrik : D20101037799

No.Kad pengenalan : 901228-03-5882

Semester : Sem 3 sesi 2011/2012

Program : AT-33 Pendidikan Geografi

Nama Pensyarah : Dr. Mazdi Bin Marzuki

18

Tugasan Individu

PILIH SEBUAH BANDAR DI MALAYSIA DAN BINCANGKAN MASALAH

SETINGGAN DI BANDAR TERSEBUT.

“MASALAH SETINGGAN BANDAR JOHOR BAHRU, MALAYSIA: KAEDAH PENGENDALIAN”.

19