masʼapide mɛnde icɔcɔnnɛɛ - sil international · woc kɔnang balgede icɔcɔn tuktenɛɛ, ......

150
Mɛ'ɛnɛn Masʼapide Mɛnde icɔcɔnnɛɛ Kipilio 6

Upload: dobao

Post on 11-Apr-2019

219 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Mɛ'ɛnɛn

Masʼapide Mɛnde

icɔcɔnnɛɛ

Kipilio 6

Mɛ'ɛnɛn

Mas’apide Mɛnde icɔcɔnnɛɛ

Kipilio 6

Zooge dɛshiɔ: Tuluwa Amaro

Gɛbɛyo Bashami

Mɛnde moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

Zooge erngesinɛɛ: Abebe Yirgashewa

Mɛnde ishɔshɔk dizayniɔ: Tuluwa Amaro

Zooge eedinɛ: Izabela Karpienia

Tartarec: Senayit Worku

Bɛrguan 2008

Mizan Tɛpɛri

በደ/ብ/ብ/ህ/ክ/መ/ ትምህርት ቢሮ በቤንች ማጂ ዞን ትምህርት መምሪያና በኤስ

አይ ኤል ኢትዮጵያ ትብብር ተዘጋጀ።

2008 ዓ.ም. (2016)

Me’en language teacher’s guide for grade 6. First trial edition.

Published for Me’en medium of instruction pilot classes by: SIL Bench-Maji Zone

Language Development and Mother Tongue Based Multilingual Education Project,

P.O. Box 413, Mizan Teferi, Tel. 047 335 1715

The project is implemented jointly by Southern Nations Nationalities and Peoples

Regional Government, Bench-Maji Zone Administration and SIL Ethiopia.2008

Ethiopian Calendar (2016) .

መብቱ በደ/ብ/ብ/ህ/ክ/መ/ ትምህርት ቢሮ

የቤንች ማጂ ዞን ትምህርት መምሪያና የኤስ አይ ኤል ኢትዮጵያ ነው።

i

Icɔcɔn 1: Cɛmɛnde dambii .................................................................................................................................... 1

Rɛ’ɛnde ngodhiin....................................................................................................................................................... 2

Tuadc sabɔ- NɛyɛndeYelge oode kamana ..................................................................................................... 5

Cɛmɛnde dambiɔ ....................................................................................................................................................... 8

Cɛmɛnde dambiude mɛʼɛnunɔ zoo yelɔ ...................................................................................................... 12

Icɔcɔn 2: Zooge gaynɛ Isportigede jorunɔɔ ............................................................................................... 15

Tudacce Hayle Gɛbirɛsilase .............................................................................................................................. 15

Tudac sabɔ- Jorɛnde Sʼɛganesh Ababa ......................................................................................................... 20

Dɛrɛrtu Tulluɔ ......................................................................................................................................................... 22

Angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ ................................................................................................................ 26

Icɔcɔn 3: Kɛmtìsi..................................................................................................................................................... 31

Kɛmtiside Rɛsɛdunɔ oode Arshiinɔ .......................................................................................................... 31

Kɛmtisidage jɔynɛ bhoregiyɔ iyke: Tuma haki ................................................................................... 37

Kɛmtisian tɛbhɛn .............................................................................................................................................. 41

Icɔcɔn 4: Kelle Wocssɛdun................................................................................................................................. 44

Kʼɛdɛkʼɛdɛ ............................................................................................................................................................. 45

Dɛshaage wojun ................................................................................................................................................. 51

woya kʼami ........................................................................................................................................................... 55

Icɔcɔn 5: Angge turizimiyɔ al bhoregiyɔ ..................................................................................................... 58

Jɔrade Daliyɔ oode Yitiy ................................................................................................................................ 58

Angge turizimiɔ al bhoregiɔ bhoodina .................................................................................................... 65

Angge turuzimiyɔ jɔynɛ bhoregiyɔ:Koca ............................................................................................... 69

Icɔcɔn 6: Tudage bharungnɛɛ .......................................................................................................................... 73

cʼilili oo tude shiʼongi koyga dhook .......................................................................................................... 73

kele oo kokolo ..................................................................................................................................................... 78

Kungkulɔ oo kangac ......................................................................................................................................... 85

Icɔcɔn 7: HIV Edisi ................................................................................................................................................. 88

Edisi kaan oo gorioge shɔʼɛ zuɔɔ ............................................................................................................... 88

ii

kicide kun Edisigiyɔ ......................................................................................................................................... 94

Nɛbhade edisiy zoo icɔcɔn ............................................................................................................................ 97

Icɔcɔn 8: Dɛshaage dambiyoon .................................................................................................................... 102

Ba’aliyoge mɛ’ɛnun ....................................................................................................................................... 103

Dɛshaage dambiuge gɛsidaa ..................................................................................................................... 109

Bhonɛsɛnde dɛshawuge dambiyɔ .......................................................................................................... 113

Icɔcɔn 9: Zooge siinɔ komac ibhɛsɛn ......................................................................................................... 116

Kesɔde icɔcɔnunɔ teek kabarec kɔnɔsɔ mòy ..................................................................................... 116

Bhunde kooni yɛnɛn ..................................................................................................................................... 121

Iʼacce zooge siʼinɔ dɛshage ........................................................................................................................ 126

Icɔcɔn 10: Dirama ............................................................................................................................................... 130

Kɛmi...................................................................................................................................................................... 130

Doniye malleye ................................................................................................................................................ 134

Tudacce Shirudi oo Kirintɔ ........................................................................................................................ 137

iii

Dhulɛn

Icɔcɔnde tugudegeyɔ tasidenɛ de iyke suutɔ ga ne woya kɔjɔydaga carashatte shi’un,

ɛliin, warati zeriin oode kɔnun. Woc kɔnang balgede icɔcɔn tuktenɛɛ, higgide ɛliinɔ oo

saynside ɛliinɔ ai ɛli koon ibha rɛɛ hideyi, nɛbhade anganuni oo mu ai koyna, kum hidey

oo niyɛymu gayna, uwadɔ.

Tuktegey gɔrɔgede saynyɔ icɔcɔn nɛbhade kipiliyey kipiliyey iy bhic bhicɔ,

ramatindenɛmu dhaalɛna, koydɔ. Nɛbhagediyana, gade kipiliyo illɛ de iyo ke kipiliyo

haccanangɔ tiini dhaalɛdɔ.

Masapidiya icɔcɔnata ge bhon 10ni al teekna, icɔcɔnatey kɔnang kɔnang teek zertajana 3

al masapigede icɔcɔndaanɔna, ane zertac kɔnang iy mɛsapigede mɛnde icɔcɔnnɛɛ teek

cuang. Tudage alke sizziɔ al masapigede icɔcɔndaanɔ teekɔ ga ne icɔcɔnda kɔjɔdɛyɛga

carashɛtte zeriinna, de iyke wuucɔ iy masapigede mɛnde icɔcɔcɔnnɛɛ teekɔ, gane

icɔcɔnda kɔjɔda ga carashɛtte isha’arun. Icɔcɔnda kɔjɔdaga carashɛtte warati kɔnun oo

zeriinɔ dhɛmɛsɛdanage edɛ kɛdɛshidugaa mu icɔcɔnɔdiya teek ale.

Icɔcɔnda balgede ane kudhulitka zertajakɔ, ke sabut yɛk engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

ke sabutna, allo hakkaboyɔ cua hay tudajak zèri. A tudac zerrɛ teekɔmu nɛbhade

kadhadhaytka tudacce zerrɛ teekɔɔ engedana kɔnang kɔnang ge engedinɛɛ ale. Zertajɔ

tolɔmu engedanage nguny zertajɔy ge ke tudac dhulɛsɛw teeki, katagɛgay engedinɛ ale.

Nɛbhagediyamu engedanagiya kelɔde yellɛnɛ engetɔ mɛnde icɔcɔnnɛɛ sene ketenguga.

Icɔcɔnda kaydɛga tasiyangegɛ waratige kɔnɛdɔɔ, dɛshade edɛ dɛshi kipilige teek oo

tuwɔgemui, ajɛn yellɛnɛdɔ. Gɔrɔgediya mu ya kɛdɛshiyɛgaa, kipiliyo illɛy shambatade

iyke leliyɔ bɛriyɛboyke ilop tasi waratige kɔnɛni. Shambatagede iyke ramangɔ zeri

taside edɛ kɔno waratigiyɔna, moyna, de iyke sizziɔ cua moyna, ishɔshɔkna, cua pɔssɔ.

Dɛshagediya degɛɛ teek mɛnde icɔcɔnnɛɛ dhodhoy shɛshshɛkna, erngesse yellɛnɛɛmu

accɔ. Yaga nɛbhade icɔcɔn tu’ɔgedegey kudhulga gɔrakɔna, icɔcɔndamu kɔjɔydaga k

carashɛtte boriyɔ mɛnde icɔcɔnnɛɛ bhunde simnɛ ortenɛ muuk kɛdɛshigay yellɛnɛdɔ.

1

Icɔcɔn 1: Cɛmɛnde dambii

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda:

Gay ɛlian bhɛlbhɛl oo kenyji

Zeri tudacna, yɛk engedana nguny zertjɔɔ

Gay cɛmɛnde dambiyɔ oo angge rɛu‘nɔ ge ayay ayay

Gay ɛliange ca’idaa ɔ’ɛn

Dɛshi dɛshaage tuwoon oo ge kipily

Isha’ar tudcna, yɛk engedana

kɔn lɔ’ɔge al gɛrɛɛ kalit shɛshshɛke tudacna, irɔrrɛdɔ

Shambat1, ungoc 1

Shɔ’ɔn

Ɛlian gayɛn

Zèri

1. Ɛlian gayɛn (dedi.10)

Ɛlian bhɛlbhɛl

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! ɛlian bhɛlbhɛl akatangi, iyɛre kipiliyo haccanangey icɔcɔndaaboy.

Nɛbhagediya kɛ’idu. Dhoyɔ indì kɛdɛshit ɛliyange al masapigede degɛɛ teekɔ.

pɔskjɔmu ayì yɛ’ɛsɛndiya koy karakɔ.

I’ac: yɛmbɛriyo yɛm-bɛ-ri-yo

Yɛ’ɛsɛn

1. ba-sha-wu-ra-di-yo 2. du-ma-tey-mu 3. go-ri-yey-ge

2

4. go-sha-nec

5. pɔs-ki-yɛ-boy-na

6. u-ngo-jɔ-dɔ-ngɔ

7. ka-tɛ-gaa-mu

8. Tang-ka-ray-nya

9. Jam-bu-lac

2. Zèri(dedi30)

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ (dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng icɔcɔnda engettiya koy karakɔna, kɛɛ’it tu’ɔge.

Mɛ’ɛney angge goshana yelna, rɛ’inɛnɛɛ, akatang, katang?

Dhoyɔmu indì kezerit ɛliangiya tasiɔ masapigedegɛɛ teek.

rɛ’ɛn madhec yenggelwo

jambulac gedhecut kolbaa

dumac wu’ec tɛllce kalayɔ

totuwa maja tɛdhiya

kɔɔra dungkura

2b. Tudac zèri

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! zeriɛsɛ tudac lɔ’ɔ suppa kɔnang icɔcɔnda teek.

Dhoyɔ ibha icɔcɔnda kɔnang kɔnang kɔɔkna, kezeridu. Edɛmu zerina, tambiɔ inyu

ishɔsɔ’ɛsɛ gɔrɔgɔrɔna, kezeritna, kɔbɔsidu. Zeride iyke suutɔmu inyu mòysɛ.

Rɛ’ɛnde ngodhiin

2bh. Engedanage nguny zertajɔɔ (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda engedanage kɔnɛ 1 wɔci 3ɔna, kɛ’it ɛlige.

Dhoyɔ indì klit haubbaaneyna, kɛlɛlliyɛ engedanage kɔnɛ 3-5ɔ. Edɛ ɛlɛllɛɛmu inyu

totòyna, mòyɛsɛna, erngesse yellɛnɛɛmu aya.

Yɛ’ɛsɛn

1. maja

2. Ge goshana yelɔ ga :Yɛmbɛriyo

3

- lɔɔm kopojɔ

- ge ngodhi lɔɔm jaareyɔ ga :dumatage waalaa bibidaa

3. Jambulac - madheccenɛ kɔnnɛɛ sayɔde biyde iyke wɔcɔɔ, de tɔngunɔ oo de modoroyɔ.

Jambulac sabɔ yɔng iykɔ tubhushkitɔ dɛshinɛnɛ kɛna kabareyge lɔngke totuway oo kɔɔray.

Engedana 4 oo 5 dha tasidegɛna, tolɔ bhunde ɔdinɛɛmu dhaalɛsɛ ke eet teek. Pɔskajɔmu ayì

engedanage ilɔlɔyunɔ, kɔnɛ 1-4ɔ ke dɛshade tuwoonna, kɛdɛshitna; kutidiyɛɛ.

Shambata 1, Ungoc 2

shɔ’ɛn

ɛlian ɔ’ɛn

kɔnɛn

Dɛshade tuwoon

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshade tuwoon iyey edu oo icɔcɔnda moydo bhunde kooniboy.

3. Ɛlian ɔ’ɛn

Mɛnde iɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kɛdɛshit engedanage kɔnɛ 1 wɔci 6 ke dɛshade

kipiliyna, kɛdɛshidu. Tolɔ moyɛsɛw teekɔ ge ɔdinɛɛ ayì ke dɛshade tuwoona,

kɛdɛshitna, kutidiyɛ.

Yɛ’ɛsɛn

1) g, 2) h, 3) c, 4) dh, 5) i 6). b,

7) a, 8) c,ʼ 9)bh, 10) e, 11) Ɛ, 12) d

4. Kɔnɛn(dedi30)

4a. Tudac kɔnɛn(dedi20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì kɔtɔɔnit lɔ’ɔge al gɛrɛɛ tudac ilɔlɔyunɔ, kalit shɛshshɛ katke

lɔ’ɔ suppaana ramngana, kirɔrtɛ ke dɛshade kipliy. Dhoyɔmu ishɔsɔ’ɛsɛ yɛ’ɛsɛdɔdiy

koya karakɔ teek.

4

Yɛ’ɛsɛn

Maja ga angge ngodhi oo goshana, lɔɔm kɔrɔnggey.

Yɛmbɛrit ga zarade dumajunde goshana lɔɔm kopojɔy. Goshanec balle nɛy wocna, wocna,

teeliyɛboyɔ, nen oo woc tatac balinya, maja oo kirinatamui, uwadɔ. Balgede tomokke alke

kɛllaa yellɛnɛɛ wɔckɛna, sutkaboyɔ, pɔskajɔ nyak shini woc ngɔrɛgde bollon ɔ. Wocmu cua

cim jambolacna, sidɔge shɔk tɛlɛcce k’alayɔna, kɔmdinɛdɔ. Bole ɔngɔn dirmac karak baa

yɔng riibhiyɔ karena, yiske sabɔ cɔɔritna, cua zukte bolleymu. shɔkna, hayɛdɔ.

4b. Higgide kɔnun(dedi. 10)

Enget(?)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tʼɔgade iyke engetɔ ke gɛdɛshinɛnɛ balgede lɔ’ɔ alke engetɔy ya

ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ teek. Dhoyɔmu indì kɛrsidɛ engedanage al masapigededegɛɛ teekɔ

t’ɔgade iyke ngetɔ molle yɛllɛnɛɛ. Kel bhonongi, ayì ke dɛshade tuwoon.

Shambata 1, Ungoc 3.

shɔ’ɛn

Zèri uwɛn

Isha’ar

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Dɛshade tuwoon iyey mòyɛsɛ icɔcɔnda teek.

5. Zèri uwɛn(dedi10)

5a. Tudac tàsi (dedi.2)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tudacce sbɔdenɛ iyke“Rɛ’ɛnde ngodhiin’’ ai song ɛli katangi,

tèngna, kɛɛ’idu.

5

yɛ’ɛsɛn

Ɛli rɛ’ɛnde ngodhiinɔ: angge goshana oo ngodhi rɛ’inɛnɛɛ oo angge balgede bole koon

gamnɛɛ oo woc koon ngesɔ rɛ’inɛnɛɛ.

5b. Tudc zèri (dedi8)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kallo ramang ramangboy.

Tolɔ indì koyda tudacce sabɔdenɛ se ne“Rɛ’ɛnde ngodhiin’’ hɛnyɛɛna, kezeridu. Edɛ

zeriɔ inyu totòyna, ishar zeridegɛ. Zeriɔdegɛna, tambimui, indì kɛɛmdɛsɛna, kezeridu.

Zeriɔdegɛmu molɔ de kumejana oo tɔgaa alɛɛ ai wɔngna, zeri niyɛi, mòyɛsɛna,

tambiɔmu kɛɛmdɛsɛ.

Pɔskajɔmu imɛsɛ komacna, hay tuwokɔmu kezeritna, kicɔcɔnidu.

6. Icɔcɔn tu’ɔge: Isha’ar

6a. Isha’arɔ sbb’ɔ(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit ɛliangiya hay karakɔ masapigede degɛɛ teek

tasiyɔ!

nyak , ngesi, mɛrɛt, bulang, nɛyɛn, cʼɛptɛsiɛ

6b. Tudac isha’ar(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Zeriɛsɛ tudac tiʼinina, tèng bhunde shi’aana, kɛ’idu. I’ac:

Moyowɔ,iykɔ Mɔri oo Soydi hayɛ katangi? Moyuwɔ iykɔ zukte Yelage or Mɔri oo

Soydiyɔ indi niyɛi? Dhoyɔ zerìyɛsɛna, pɔsa.

Tuadc sabɔ- NɛyɛndeYelge oode kamana

Ilanga kingi wunyje lɔngke Yelagey oo bolede lɔnke Kamanay geeny ale. Edɛ ramtiyak

yellɛna, hinke ngesi. Edɛmu nɛynɛna, cua shishiktiyɛɛboy. Nɛbhagediyamu hayna, ɛlɛsɛ

zuktegegɛ teekɔ, zoomu igomdaaboy. Balgede edɛ nɛynɛna, igogomnɛɛ tatackaa maja oo

balinyaboy. Dɔngɔ tolɔ shau guru bhunde yellɛnɛɛ dambigiɔ muuk kɛlla oo ge ayaymu zoo

tɔɔndɛsiyɛɛ wɔcɛnna, sutkaaboy.

6

Kiyhɛnyɛmui, woc oo tude koonide kamanamu tataktiyɛɛboy. Edɛmu cua totoydiyɛ yokɔc

oo way.Dɔngɔ c‘ua ngɔnigegeɛ Kamana Soydi oo Mɔri shikke aa muuk sutkiɛboyɔ, shɔk

anggegɛ aliyɔ rɛ’unɔna, hatiɛ cʼɛptɛsiɛ wojok.

Edɛmu ane katuga, ke sabut ɛlɛllɛ ya karakna, gìsha’ari!

Soydi: Mɔriyee! ketengeny angkoon.

Mɔri: Hiyee! tenganybɛ.

Soydi: Gɔtinɛdegey Kamana cʼua hinke gamnɛɛy inyu shiydɔ rɛɛ? Wocmu rɔnga gaydɔ rɛɛ?

Mɔri: Ee! kishiyna, wocmu rɔngagenyɛ ga Yelagey.

Soydi: Ade gaydɔ! Na anyi katasiy bhutkoonɔy.

Mɔri: Baa ande tasíyɔ akatang?

Soydi: Ade dambigedegey de mɛ’ɛnun gade gɔtinɛdegey gamnɛɛ, ede ge galke ninasage

wojjonɔ, bhunde simnɛ ortegey iyɔy.

Mɔri: Yɔngɔ ɛliɔ yɔng ade ga maante rɛɛy iyɛɛ cua bhunde yellɛnɛɛ akatang?

Soydi: Ga angge rɛ’unɔ, Dumata oo maja cɛmɛsɛni.

Mɔri: Soydiyee! ɛlií shunɔna, anggiya yellɛnɛdɔ rɛɛ. Na yɛnɛ ke anyiyɔ majaganyu ga

mɛriyɛy gèyɛ minen gajiɔ?

Soydi: Anyimu dumataganyu ge mɛri ale. Nɛbhagediya gɛlɛsɛ hayaa teekna, gùnguny tilade

wɔlɔ tiinina, gòsobhaboyna, gɔshɔkna, baarɔ ippage gèy.

Mɔri: Hiyee! Anyimu cua kiyi haakay. Edɛ cua siyhɛnyɛna, shishiktiɛɛboy.

Tolɔ ɛlɛsɛ haydegɛ saakkul teekna, arsanaa, kɔ bhunde ɛliyɔ, hatuwaa.

Edɛmu Soydi shɔk dumatage alke bashawuradiyɔ, bhushɔ oo dumtage bibidaa wallaa

jaarunɔna, Mɔri shɔk majana, hatiyɛ. Edɛ cua hay dhul liyokɔ zoo nɛbhade iyɛre

tataktiyɛɛboyɔ, gayke ngunyke bulang oo woc rɛɛyna, dhadaa ke kɔmɔnna, ititndaa oo

Yelageboy. Edɛmu orrɛ oo Yelagena, cʼua bulngna, baa arasɔ rirɛsɛ majageny ke curi

kɔrɔngdamuna, rɛk dumateymuna, sutkaboyɔ, pesh ungoc kɔnangna, yɛmdaa way.

Kiyhɛnyɛmui ungocce iyɛre zoo ajinɛɛ dhulaa. Dɔngɔ cua zoo hayke ngunyɛ wocɔ, nyakte

wojjon shɔk ngɔrɛde bollonɔ zalinɛɛ wu’ejunɔna, hatuwa. Edɛmu ungusna, siyɛke bhɛlɛdɔɔ,

zoo ibha wocna, hinke ajiyɔ, nyak bɔcʼa woc sabɔboyna, wudhaa rɛɛ ngɔrɛgemuboy. Wocmu

cua zoo ibhana, aydiɛɛboy. Woc balgede zoo ibhana, ajinɛɛ, nen cua sidɔge shɔk tɛlɛcce

kalayɔna, kɔnɛ baa kede se sirr sirrɔna, hatuwaa. Nɛbhagediyamu gamɛn oo ngesɛnde

kamana oode Yelage pɔsinɛ ke metiɛnyɛ.

7

6bh. Isha’arɔ tolɔ(dedi.5)

1. Yelage oo Kamana nɛynɛna, teeliyɛboyɔ, tatac katang? Yɔngɔ tolɔ cua hayna,

ɛllɛskɛu nen?

2. Ge ɛlɛllɛna, hay rɛk wocɔ anenaang? Angge rɛ’ɛɛ, katang?

3. Balgede zoo ibha wocna, ajinɛɛ, Yelage sidɔge shɔk katang? Bolewo?

4. Kamana oo Yelage teeliɛboyɔ hayna, ɛlɛsɛ zuktegegɛ kiang? Kɛlkɛlliyɛ hubbaaney.

7. Higgide ɛliin(oo dɛshade tuwwon )(dedi.10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! rɔngage enɛy ke ga rɔnge ge lelege kɔnnɛ pidɛligede buytɔna,

gèzeriyɛ zoo, baa, mol, kɛginya ɛli-sabɔ.ooge ayɛymuɔy ya ɛlɛsɛ icɔcɔnda shɛshshɛ

kudhullɛskɛ teek. Dhoyɔmu indì kezerit taudacce iy masapigededegɛɛ teekɔna,

kɛbɛrta ɛliange alke rɔngage enɛyɔ ge bhon 5ngina, kɔtɔɔnitna, kirɔrtɛ. Mòyna, kel

bhonenongɔ ayìke dɛshade tuwoon.

Yɛ’ɛsɛn

1. Bandemu

2. Bala

3. Olmu

4. Decca

5. Elle keeni

Shambata 2, Ungoc 4.

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiyaa

Icɔcɔnɔdiya tollɔ icɔcɔnda gay

Gay apalaage mɛʼɛnunɔ dambiɔ

Gay bhunde apalaage dambiɔ kenyjinɛnɛɛ

8. Zèri (dedi30)

8a Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛlit apalaage dambiɔ ageyi. Tolɔ ògɛ kat taside

zertajunɔ teek.

2 Zoo seke apalaage dambiɔ hɛnyɛɛ, zoo cim minen minen?

Gɔrɔgediya mu indì kɛlitna, pɔskajɔ ɛlɛsɛ bhunde gayiɔ teek!

8

8b Tudac zèri (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Ayì icɔcɔnda goriyoge hiniɔna, kezeritna, inyu moy uwɛndegɛ!

Cɛmɛnde dambiɔ

8bh Yɛʼit engedanagiya nguny zertajɔɔ! (dedi 15)

1. Apalaage dambiɔ ke untɔyi, zoo gɔngɔ mu iykɔde dambidegɛ untɔgaana, zooy genyɔ

teek yellɛnɛ apalaagegɛge dambiɔ, nɛbhade kaley ga angge zooge ayɛyɔ gayɛɛ.

Yɛʼɛsɛn

Angge mɛʼɛnunɔ ilodunɔga maja, kukiyo, dumata, sapi bɔcʼɛn, jambulac oo angge ayɛy mu.

8d Tudac moyi(dedi20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔnda engedanage bhon sizzi wɔcʼi wuuci tudajɔna,

katasido bhunde gayɔna, kɔtɔnitna, kirɔrteny!

Shambata 2, Ungoc 5.

9. Ɛlian ɔʼɛn (dedi10)

Ɛllɛ nɛbhade ɛlianugiyana, ayidɛ ɔʼɛndegɛ!

Dambiga ande ilanga iyke ɛguna, zoo gayɛ zoo gɔngɔ

Dobit ga ande zoo cut kɛdɔna, jɔya ogora oo apalade cɛmunɔ.

Wushga ga ande zoo dɛshi sʼoptiogena, tuma hakɔ kaanɛ maa rɛak

Madhecga ande zoo kɔn kudhɛrɛgena, bhang rɛʼɛgena, woyage siʼinɔ cimɛ shinay.

Jambulacga ande dambigede mɛʼɛnun kingi balgede ane woya cim shinaa zoo kɔn bhunde

shinage ayɛy alɛɛ kiy karrey. Kʼabale ga apalade kingi zoo cimɔ cim kiy bonde kooniy.

Galpacga kɛdɔde dobit jɔynɛnɛɛ

Yɛʼɛsɛn

c 1, cʼ 2, a 3, bh 4,

b 5, dh 6, d 7,

8

9

Ayidɛ ɔʼɛnde ɛlianugiya iʼajinɛɛ al karakɔ!

1. say= gogu 2. shɔltʼa= bɛlshit 3. bhurujinɛ = bɔlɔʼinɛ

10 kɔnɛn (dedi30)

10a Tudac kɔnɛn (dedi20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɔtɔnit lɔʼɔ sʼuppage bhon ramangi nɛbhade Bukura

oo Lakana, kɛllɛna, kirɔrtageny inyuna, dɛshido bhunde kooniboy.

Iʼac

Mɛʼɛney apalaage dambiɔ hɛnyɛ zoo seengna, edɛ gay sabɔge teek ke aplaage mɛʼɛn cimɔ.

Apalaage kingi mɛʼɛn cimɔga joni, dobit, woshkit, kʼabale, apalade iyke bontutɔ ooge ayɛy

mu.

Apalaage metanunɔ zoo ɛllɛna, shishiʼinɛkege dambide mɛʼɛnunɔɔ ale. Edɛ gɔngɔ mu zoo

bhulɛsɛ balgede murdide waraday, zooni, kilili oode baʼalioge ayɛyɔ aliɔ.

Cɛmɛdɔde kingunɔ teek apalaage zoo cimɔ ai kenyjinɛ hɔngɔnagena, zoo cim niyɛi,

icɔcɔndage lɔngke Bukura oo Lakaa al kipilio illɛɛ ɛllɛ bhunde koonina, gòdhodhoy.

10b Higgide kɔnun (dedi10)

Ayì icɔcɔnda komacna, kɔtɔnda lɔʼɔge bhon wuuciboyna, kɛrsidɛ tʼɔgaa teek!

Iʼac

Dobit kenyjinɛ kɛdɔgede?

Apalaage kingunɔ, dɛshinɛ

hɔngɔnage?

Bukura oo Laka ɛllɛ nɛbhade

anganun?

Woshkit zoo cim bhuɔ koo tuntɔ?

Shambata 2, Ungoc 6.

11 Zèri uwɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kezerit lɔʼɔ sʼuppage edu kɔno kɔmɛn 10nɔ alke

ramangɔ moyok oo tʼɔgaage lɔʼɔny kal suutna, inyu yɔng dhadhaya!

10

Mɛʼɛney apalaage dambiɔ hɛnyɛ zoo seengna, edɛ gay sabɔge teek ke aplaage mɛʼɛn

cimɔ. Apalaage kingi mɛʼɛn cimɔga joni, dobit, woshkit, kʼabale, apalade iyke bontutɔ

ooge ayɛy mu. Apalaage metanunɔ zoo ɛllɛna, shishiʼinɛkege dambide mɛʼɛnunɔɔ ale.

Edɛ gɔngɔ mu zoo bhulɛsɛ balgede murdide waraday, zooni, kilili oode baʼalioge ayɛyɔ

aliɔ.

Cɛmɛdɔde kingunɔ teek apalaage zoo cimɔ ai kenyjinɛ hɔngɔnagena, zoo cim niyɛi,

icɔcɔndage lɔngke Bukura oo Lakaa al kipilio illɛɛ ɛllɛ bhunde koonina, gòdhodhoy.

12 Icɔcɔn tuɔʼge ɛli

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛlit apalaage dambiɔ al tudajɔde Bukura oo Laka

ɛllɛniyɛɛ oo angge apalaa gɔngɔ dɛshinɛnɛɛ muukna, pɔskajɔ yɔng inyu dhadhaya!

13 Higgide ɛliin

Indì icɔcɔnda kisanit ɛliange alke rɔngɔge gaynɛɛ, rɔngɔge enɛy, oo ɛlide dɛshay kal

molɔdegɛ suut!

Rɔngɔge gaynɛɛ Rɔngɔge enɛy ɛlide dɛshay

baʼali

dambi

dobit, jambulac, ogora, apala,

sʼoptio, woshkit, galpac, joni

Ungus, uwadɔ, gay,

cim, kenyji

Shambata 3 ungoc 7

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiyaa

Icɔcɔnɔdiyatolɔicɔcɔnda:

Gay ɛlian bhɛlbhɛl oo kenyji

Uwa tudacce kɛmtisiinɔ zèri oo ɛliyange nguny zertajɔɔ ɔʼɛn

Gay kɛmtisina, dɛshi dhɛmɛsɛdana

Yɛmɛsɛ tudacna, zeridɔ

Engedanage nguny zertajɔ oo ɛliyange alke marta oo zertaamu dɛshidɔ

11

Kɔn tuda lɔʼɔ sʼuppaanage ramangi ejugona, uwadɔ.

Shɔʼɛn

• Ɛlian dɛshi

• Tuadc

14. Ɛlian gayɛn (dedi10)

Ɛliyan kenyji

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kekenyjit ɛliange bɛlbɛhɛlɛɛ al masʼapigede degɛɛ

teekɔna, kumurdit kat bhunde koonina, ge uwangi aley dɛshiɛsɛ kudhullɛskɛ teek.

Dhoyɔ iʼajɔde ajinɛɛ yɛʼɛsɛnda gagiya hay karakɔ.

Iʼac – cɛ-mɛ-nɛ-ta-gi-ya cɛmɛnɛtagiya

shu-shu-ʼi-nɛ shushuʼinɛ

ka-ya-ka-yaa kayakayaa

tʼang-ka-ray-nya-na tʼangkaraynyana

gan-du-bhu-bhe gandubhubhe

ɛr-sɛ-sɛɛng-na ɛrsɛsɛɛngna

rɛ-ʼɛn-de-gɛ-mu rɛʼɛndegɛmu

15. zèri

15a. Engedananageal zertacjɔsabɔɔ(dedi5 )

Mɛndeicɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda engettiya iy karakɔna, kɛʼidu! Dhoyɔ mu

icɔcɔnda kezerit ɛliayange al masʼapigededegɛɛ teekɔ tasiyɔ

1. Cɛmɛnde dambiude mɛʼɛnunɔ ade iy niyɛy?

1. shushuʼinɛ

2. Cɛmɛnɛtagiya

3. bondut

4. woshkit

5. dobit

6. gandubhubhey

7. buwataa

8. tʼangkaraynya

12

9. kayakayaa

15b. Tudac zèri (dedi10 )

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudac lɔʼɔ sʼuppaaney moyok untanna,

keenɔge kɛtɛytna, hɛnynyɛna, katasido bhunde dhulɛsɛɛ. Dhoyɔ mu ìbha icɔcɔnda

kɔnang kɔnang kɔɔkna, kezerit lɔʼɔ sʼuppaanage ɔdinɛɛ. Inyu mu erngèsna, zerìna, ge

tambiyɔ mu indì kɛɛmdɛsɛna, kishɔshɔʼite jugona, kezeridu!

Cɛmɛnde dambiude mɛʼɛnunɔ zoo yelɔ

15bh zertajɔ tolɔ (15 minutes)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛɛʼit engedanage wuny masʼapigede degɛɛ

zertajɔ teekɔ!

Yɛʼɛsɛn

1. kʼɛri sabigegɛ cʼɔrɛ kede shɛk gɛrɛɛna, kʼɔrɔngɔge mu ɛrsɛsɛ majage alke cʼiiyuɔ ooge

alke dirmaa, dhumbarit oo bucceniya kopojɔ muna, meta bhulɛsɛ bula teekna,

bhuwɔmu cim tʼangkaraynyana, dhoyɛ kudhɛrɛde kortɔ teek.

2. Isitte dumatunɔ ngodhige ane kengeytongɔ isit balinya ramang ramang sɔ sidɔgena,

majage kʼɔrɔngunɔ mu gemɛri ɛrsɛsɛɛng.

3. dɛshinɛ shiyayge alke bɛlshiyɔ oo shiyayge alke kayakayaa oo buwataa

4. sayatage shushuʼinɛɛ, woshkit, bondut oo dobit.

5. Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kɛlkɛllɛ engette iy wuujeyɔ

bhunde koonina, kaydɛ taside dhulɛsɛɛna, a ɛlɛllɛ teekɔ totòy keendegɛna, hubbaney

ibha kɔnang kɔnangna, kɛlit bhunde enga dhulɛsɛɛ.

Shambata 3, ungoc 8

Shɔʼɛn

Ɛlian ɔʼɛn

Kɔnɛn

13

Dɛshade tuywoon oo iyey (dedi5 )

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dɛshade tuwoon iyey mòydo bhunde kooniboy.

16. Ɛlan ɔʼɛn(dedi10 )

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛdɛshit ɛlianyge alke marta ɔʼɛndegɛna, pɔskajɔ ge

tambiy aley dɛshit bhunde kooni!

Yɛʼɛsɛn

1. ishɔltʼi pɔʼɛn

2. cɛmɛn multung

3. mɔdhdhɔsi kɔkkɔru

4. isit naʼɛn

5. kenyji bolboli

17. Kɔnɛn (dedi30)

17a. Tudac kɔnɛn (dedi.20)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Imɛsɛ icɔcɔnda komacna, kɛlit tudac bhunde dhulɛsɛɛ! Dhoyɔ indì

icɔcɔnda kadhada lɔʼɔge idibisiɛ sɛntʼɛrɛjiɔ iy kelele, keen oo pɔskacɔna, kɔtɔnitke

angkʼɛsina, kirɔrteny. Dhoyɔ indì kɛlina, edɛ ilopɔ inyu totòyna, moyɛsɛna, erngesse

yellɛnɛɛ mu ayaboy.

17b. Higgi kɔnɛn (dedi.10 )

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda komot lɔʼɔge kɔno ke lɔʼɔ sʼuppanaa pidɛlioge

kɔnnɛɛ isittegɛna, kirɔrteny. Bhunde yellɛnɛ ishɔshɔki iyey ishɔshɔʼɛsɛ teek. Dhoyɔ mu

tʼɔgaage yellɛnɛɛ indì icɔcɔnda komot lɔʼɔ sʼuppade edɛ kɔnowɔna, kɛrsidɛ tʼɔgade iyke

kʼumecɔ teek!

Yɛʼɛsɛn

1. Icɔcɔn tuktegey bhonɛsn akatang?

2. Shigini inyu koy hide?

14

3. Mɛnde zeri masʼapiyɔ anen?

4. Inyu limi katang?

Shambata 3, ungoc 9

18. zèri uwɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kalke ramang ramangna, kezerit tudac lɔʼejɔ

sʼuppage sʼuppage! Balgede zeriɔmu kezerit tambi untan tʼɔgaage moyoguny kal

suutna, totòy hica keenɔgena, bhunde iy gɛrɛi, iyei indì edɛ saptegɛ kishɔshɔʼit cʼua kiy

suut!

19. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɔnang kɔnang kezerit tudacce iy shambata

kɔnangɔ sabɔdenɛ se ne“Cɛmɛnde dambiude mɛʼɛnunɔ zoo yelɔʼʼ hɛnyɛɛ lɔʼɔ

sʼuppagena, aa sutɔ, indì edɛ kɔnang kɔnang kɛlit tuwɔge. Dhoyɔ bhunde edɛ tambiy

iyeyi, ishɔshɔʼɛsɛ tuʼɔge teek.

20. Higgide ɛliin (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Rɔngage enɛy kega rɔngage kɔnnɛ pidɛligede buytɔna, gèzeriɛ zoo, baa,

mol, kɛginya, ɛli-sabɔ ooge ayayɔ muɔy ya ɛlɛsɛ icɔcɔnda shɛshshɛk kudhullɛskɛ teekna,

dhoyɔ indì kɛɛmitna, kezerit taudage edu icɔcɔno shambatage kɔnangey oo ramangeyɔ iy

masapigede degɛɛ teekɔna, kɛbɛrta ɛliange alke rɔngage enɛyɔge bhon 10nina, kɔtɔɔnitna,

kirɔrtɛ. Inyumu mòyina, kel bhononngi, ayì ke dɛshade tuwoonna, kɛdɛshitna, kutidiyɛ.

15

Icɔcɔn 2 Zooge gaynɛ Isportigede jorunɔɔ

Shambata 1 Ungoc 1

Shɔʼɛn

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiyaa:

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda gay:

zooge gaynɛ isportigede jorunɔɔ

Tudac zèrina, yɛk engednage nguny zertajɔɔ

Ɛlian ɔʼɛn

Tudac kɔnɛn oo Higgide kɔnunna, kɔnna, irɔrrɛdɔ

Isha‘ar tuadacna, yɛk engedana

higgide ɛliin: Enɛde lɔ‘un oo mitade lɔ‘un

Tudacce Hayle Gɛbirɛsilase

ɛlian dɛshi

Zèri

1. Ɛlian gayɛn(dedi.10)

bonage ɛliin itìtin

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! bonage ɛliin katke ɛlian itìtin songke a niyɛy nɛbhade iyɛre

kipiliyo haccanangey icɔcɔndaaboyɔ metta tèngna, kɛʼidu. Dhoyɔ iʼjɔdiya ajinɛɛ indì

kititinit bonage ɛliingiya hay karakɔ katke ɛlian. pɔskajɔmu ɛlɛsɛ yɛ‘ɛsɛndagiya hay

karakɔ kudhullɛskɛ teekna, cʼua òk icɔcɔnde dhoyɔ.

16

Iʼac: Itopiyage I-to-pi-ya-ge

Engedana yɛ‘ɛsɛn

1. ki-li-li-ge-de kililigede

2. ki-lo-me-ti-ri-yo-ge kilometiriyoge

3. sham-pi-yo-ni-yo-ge shampiyoniyoge

4. ma-ra-to-ni-ge-de maratonigede

5. ra-ma-tin-de-gɛ ramatindegɛ

6. jo-rɛ-na-ta-ge jorɛnatage

7. wor-ki-yo-mu-boy workiyomuboy

2. Zèri(dedi. 30)

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng icɔcɔnda engedanagiya hay karakɔna, kɛʼidu!

1. Jorɛn akatang?

Dhoyɔ indì kezèrit masapigededegɛɛ teek ɛliangiya hay karakɔ tasiɔ!

shampiyoni shal bagiti

maratoni jor baa kumbulok

2b. Tudac zèri(dedi.10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! zriɛsɛ tudac nun bhunde bhon lɔʼɔ sʼuppa kɔnangi, teek. Dhoyɔmu

ibha icɔcɔnda kɔnang kɔnang kɔɔkna, kezeridu. A zeriɔ inyumu erngesna, molɔde

tambiyɔmu indì kɛɛmdɛsɛna, kishɔshɔ‘it zeriyɔ ejugo.

Zertac sabɔ: Tudacce Hayle Gɛbirɛsilase

2bh. Engedanage al zertajɔ tolɔɔ(dedi.15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng icɔcɔnda engedanage al masapigededegɛɛ teekɔ 1,2, oo 5 na,

kɛʼit ɛlige. Dhoyɔ ngarngar icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, indì kɛlkɛlliyɛ engedana 3 oo 4

ke dɛshade hubbay. Edɛ dɛshi teekɔmu inyu totòyna,imɛsɛ komacna, ergesse yellɛɛmu

ayà.

17

Dhoyɔ tèng icɔcɔnda nɛbhade zooge gaynɛ isportigede jorunɔɔna, kɛllageny lɔ‘ɔge

bhon wucina, tɔɔn yɔngɔ sɛledage.

Pɔskajɔmu indì kɔtɔɔndɛsɛ dɛptɛriyogegɛ teek.

Tàk Ya: moyí oo iykɔ kel bhonenongna, shaw pɔsongi, ajíke dɛshade tuwoonmuna, uwandɔ.

Yɛʼɛsɛn

Itopiyage kililigede Oromiyaa zoonigede Arsiyɔ katamagede Asɛslaa.

kɔnɛsɛ bɛrgde nen jor jorɛnatage bibidaa shampiyoniyɔ ooge martoniyɔɔ

Dha iloptegɛna, tolɔ dhaalɛsɛ bhunde ɔdinɛɛ teek.

Bɛrgange nen gaynɛnɛ shɛshshɛ gage shal kalit dhodhoyɔɔ

- bɛrgu: 1993, 1995 oo 1997.

Gaynɛ ke leliyɔ ga bɛrgude iyke 1984 de jor jorɛnatage ramatudaa alke ḿ500, 5000

oo 10,000. Dhoyɔmu dha tasidegɛna, bhunde ɔdinɛɛ dhaalɛsɛ.

Shambata1, Unoc 2

shɔʼɛn

Ɛlian ɔʼɛn

Kɔnɛn

Dɛshade tuwoon oo iyey(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshade tuwoon oo iyey moydo bhunde kooniboy!

3. Ɛliyan ɔ’ɛn(dedi.10)

ɛliange ca’idaa

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kɛdɛshit engednage kɔnɛ 1-6 ke dɛshade kipiliy.

Dhoyɔ mòyɛsɛna, aya raytiyoboy. Pɔskajɔmu ishɔshɔʼsɛ yɛʼɛsɛndaneygiya al kariyɔ

teek.

18

Yɛʼɛsɛn

1. jorɛnde isportiyɔ

ramatindenɛ rɛniyɔ

2. mɛnde shal ke lele

bagitiyɔ koonɔɔɔ

3. baa kiring,

4. kumejak,

5. hubba alɛn, 6. rɛni

4. Kɔnɛn(dedi. 30)

4a. Tudac kɔnɛn(dedi.20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kɔtɔɔnit sɛntʼɛrɛji daptariyogegɛ teekboy. Dhoyɔ

indì kidbisit baade Hayle rɔksinɛnɛɛ oo bɛrgude rɔksinɛnɛɛ, icɔcɔn oo jorɛn

kɔnɛsɛndenɛ oo tudac t pɔskaccenɛ. Edɛ idibisɔmu inyu totòyna, erngesse

yellɛnɛɛmu ayà. Pɔskajɔmu ishɔshɔ‘ɛsɛ yɛ‘ɛsɛdɔdiya koy karakɔ teek.

Bhunde rɔ‘ɔsinɛnɛɛ

oo bɛrgu:

Rɔkisinɛ Itopiyage teek kililigede Oromiyaa, zoonigede

Arsiyɔ, katamage de Asɛllaa, taysɔde baaroyɔ ungoc 10

bɛrgugede iyke 1966

Icɔcɔn oo jorɛn kɔnɛsɛndenɛ kɔnɛsɛ balgede iyke wocɔna, koy kesse icɔcɔnunɔ jor tuntɔ

sɔng. Nenmu jor kilometiriyoge bhon 10nina, meta wɔc‘idɔ.

Nen sut icɔcɔnna, yɛma tuwookɔ joro bhundɔngɔ.

Nɛbhgediya yamu indiwaa nen kuwa jorɛnde buytɔmuboy.

pɔskac Nen ga mɛnde tasi limongi

4b. Higgide kɔnɛn

Ngarec(,)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tɔgade iyke ngarecɔ ai song akatangi, iyɛre kipiliyo haccanangey

teek icɔcɔndaaboy. Nɛbhagediyamu tèngna, kɛlidu. Dhoyɔ ayì lɔ‘ɔ suppanage al

masapigededegɛɛ teekɔna, kɛdɛshidu. Moyina,iykɔ pɔsongi, ayì ke dɛshade tuwonna,

kɛdshitna, kutidiyɛ.

19

Yɛ‘ɛsɛn

Hayle tàsi limna, gayong. Ande kun tuktenɛ wadakɔ gane kuwandɔ hɛnyɛ sɔ. Bhunde

tɔɔnɛsɛu teekɔ, mir gicna, dhulɛ pɔskajak sɔ. Nɛbhagediya edumuna, bhunde tasiyɔ tasi ke

limona, kɔ bhunde Hayle set ne kuwandɔ hɛnyɛna, ilobhitti, gic mirɛdɔ dhulo pɔskajɔmuna,

uwanodɔ.

Shambat 1, Ungoc 3

shɔ‘ɛn

Zèri uwɛn Icɔcɔn isha‘ar Higgide ɛliin

- Enɛde lɔʼun oo mitʼade lɔʼun

Dɛshade tuwoon(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshade tuwoon oo bare iyey inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde

kooniboy.

5. Zèri uwɛn(dedi. 10)

5a. Zeriyɔ sabbɔ(dedi.2)

Tudace Hayle Gɛbire Silase

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Tudacciya sabɔdenɛ bhangnɛ tunɔ giriyokɔ songke ɛli nɛbhadey

tèng iɔcɔndana, kɛlidu.

Yɛʼsɛn

Tudac ɛli nɛbhde Hayle rɔ‘ɔsɛttenɛ icɔcɔn kɔnɛsɛndenɛ oo jorɛnde jorna, shalna, gaynɛ

baage baa kumbulokɔ.

5b. Tudc zèri(dedi.8)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kalit ramang ramngna, kezerit tudac kede moyok

al tuntookɔna, dɔɔng komoyɛsɛ tambide dɔɔngiyɔ. Edɛ zeriyɔ totòyna, mòyɛsɛ

zeridegɛ tɔp iyɛn oo bhunde tɔgaa alɛ wɔngɛndegɛna, yellɛnɛ erngesmui ayaboy.

Dhoyɔ ge al ramang ramangɔ teek ibha kɔnang kɔnangna, a zeriyɔ iynu dhadahyɛsɛ

zeridegɛna, bhunde tambiɛɛmu indì kɛɛmdɛsɛ kezeritna, kuwada ejugoboy.

20

Pɔskajɔmu ɛlɛsɛna, hay origegɛɛmu kezeritna, kicɔcɔnidu.

6. Icɔcɔn Isha‘ar

6a. Isha’arɔ sabbɔ(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda kezerit ɛliangiya hay karakɔ masapigededegɛɛ teek.

naasi, shal, biri, jorɛn, isporti

6b. tudac isha’ar(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! zerìyɛsɛ tudac tini bhunde bhon lɔ’ɔ suppa kɔn;angɔna,

tɛyaboyna, tèng tudac ɛli katangi\na, kɛ’idu. Dhoyɔmu zerna, pɔsa.

Tudac sabɔ- Jorɛnde Sʼɛganesh Ababa

Wunyje zoo zerke Sʼɛganesh Ababay iye. Nen zuktegenyɛ rɛmɛs Bacumage wa gɔrɔ koy

kesse icɔcɔnunɔ gɔrɔge bhunde zoo hayɛ yedokna, kojɛnɛ maa. Sʼɛganesh metta

bɛrgudenɛga tɔmmɔn oo hacʼcʼanang. Sʼɛganesh Ababa ga wunyje Mɛʼɛnit Goldiyage zoo

gay isportigede jorunɔy. Sʼɛganesh rɔksinɛ Bacumage bɛrguaneyge alke 1993. Shubhunɛga

Ababa Mɛkuriyana, haydenɛga Itinesh Dɛmise. Sʼɛganesh Ababa ga wunyje shik bhunde

jɔnɛ oo shubhunɛ ɛliɔ shɛshshɛna, dɛshiy. Sʼɛganesh Ababa tasidenɛde jorun ilanga sabbɔ

untɔ. Ande indi kilop jorɛnna, kokke wunyje uwa jorɛnɔ ga ngɔnɛ Dɛrɛrtu Ababa.

Ngɔnɛga wunyje ilanga ya sabak jorina, nen orɔ cʼua tɔɔnɛsiɛ jorɛn. Sʼɛganesh Ababa kɔnɛsɛ

jorɛnɔ iy kipilio isaabɔ. Sʼɛganesh kɔnɛsɛ jorɛnna, gaynɛ zoonigede Benci Majiɔɔga

bɛrganeyge alke 2006-2007.

Sʼɛganesh jorɛdɔde iy zoonigiɔ jorna, shal wodi sizzi.

Balgedɔngɔmu zoo aydaa shilimatioboyna, gagiya bhangnɛ sɛntʼɛrɛjige karakɔ.

Ramatinde jorunɔ Sʼɛganesh jorna, pudɛɛga metirio 100, 200, 400 oo 1500.

Workʼi biri naasi

3 6 2

21

Sʼɛganesh Ababa iyke pɔskacɔ jor kililigede dɛbubiɔna, shilimati ke dhaangmui, jor gicna,

kowaa wuuc. Metta mu hica sabak tasike ai mirɛge tasi limongna, jorna, ai put ge ayɛyɔna,

kunɛ wutʼetide buytiniy.

6bh. Engedanage al isha’arɔ toɔɔ (dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! zeriyɛsɛu tudac teekɔ tolɔ tèng engedanagiya kɔnɛ 1-4na, kɛɛ’idu.

Dhoyɔ, indi kalit hubbaneyna, kɛlkɛlliyɛ enget 5ng. Pɔskajɔmu inyu idìbisɛsɛ teekna,

cua pɔsa.

1. Sɛganesh shubunɛ oo jɔnɛ anenaang?

2. Ɛlit bhunde Sɛganesh rɔksinɛnɛɛ oo baamu.

3. Sɛganesh kɔnɛsɛ jorɛn bɛrgede? De indi nen kɔtɔnɛse jorɛnɔ anen?

4. Sɛganesh jorna, shal wodi sɛ’sɛn?

5. Edu shi’o nɛbhade Sɛganeshude jorna, shalɔɔ tasiyó katang?

7. Higgide ɛliin( oo dɛshade tuwoon(dedi. 10)

Enɛde lɔʼun oo mitade lɔ‘un

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Enɛde lɔʼun ke ga mɛɛ kiyongi ga angkoonde lɔ‘ɔ mitisi

nɛbhadenɛy. Anemu mitade lɔ‘un ke ga lɔ‘ɔ gamkoonge mitisi nɛbhade lɔ‘ejunɔy ya

ɛlɛsɛ icɔcɔnda kudhullɛskɛ shs hshɛk teek. Dhoyɔ iyajɔde ajinɛɛ indì kɛdɛshit

mɛsapigede degɛɛ teek engedanage kɔnɛ 1-5.Moyína, pɔngi, ayì ke dɛshade

tuwoonna, kɛdɛshitna, kutidiyɛ.

Iʼac: Pajiyo ga tɔgil.

Enɛde lɔ‘un:ga Pajiyo

Mitde lɔʼun: ga tɔgil

Y‘ɛsɛn

1. Enɛde lɔʼun: Hayle

Mitade lɔ‘un: ga mɛnde tàsi limongi

2. Enɛde lɔ‘un: Bɛrgua

Mitde lɔ‘un: ga mɛnde jori

3. Enɛde lɔ‘un: Kirintɔ

22

Mitade lɔʼun: ga mɛnde shɛɛʼi

4. Enɛde lɔ‘un: Shɔluwa

Mitde lɔ‘un: ga mɛnde yel icɔcɔni

5. Enɛde lɔ‘un:Shirudi

Mitade lɔʼun: ga wunyje tirisi.

Dɛrɛrtu Tulluɔ

Shambata 2 Ungoc 4

Icɔcɔnɔdiya tollɔ icɔcɔnda

Gay bhunde Dɛrɛrtu tasi limongna, jorɛ gicɔ

Gay yɛnɛnde zooge macʼidaa ooge siʼinɔ

Gay kɔnɛsɛnde Dɛrɛrtu oo pɔskaccenɛ

8. zèri (dedi30)

8a Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔndana, kɛllageny rɔngɔge woyaage siʼinɔ uwa jorɛn

Itopiagiɔ! Tolɔ inyu ɛlɛsɛna, sudha!

Woyage siʼinɔ gaynɛ jorɛdɔ Itopiagiɔga Tʼurunesh Dibaba, Geetʼe Wami, Mɛsɛrɛt

Dɛpar, Gɛnzɛbe Dibaba, Patʼuma Roba ooge ayɛy mu. Dhoyɔ indì icɔcɔnda kezerit

ɛliange al masʼaapigede degɛɛ alke issetɔ tasiɔ

tagiyɛboy isporti medaliya bulgariya

olompiki workʼi kiwaneri barselona

8b Tudac zèri(dedi10)

Indì icɔcɔnda kalit ramang ramangna, kezerit tudacce Dɛrɛrtu Tulluɔna, engediɔ

kɛllageny bhunde dhulɛsɛɛ! Dhoyɔ zeriɛsɛ tudac muuk teekna, tèngna, kɛɛktageny!

23

Dɛrɛrtu Tulluɔ

8bh Yɛʼɛsanage engedanuge wuny zertajɔɔ (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛɛʼit engedanage wuny zertajɔ teekɔ!

Yɛʼɛsɛn

1 Dɛrɛrtu ga mokacce uwa jorɛnna, shal mokajage ayɛyɔ baage teeki.

2 Geetʼe Wami, Mɛsɛrɛt Dɛpar

3 ga kipilio illɛ

4 Ya goridɔdiya teek tèng icɔcɔnda nɛbhade woyage siʼinɔ jorna, shalongɔ a nɛbhade a

nganuni kooloktiɛke paltangu. Inyu mu yɛʼɛsɛ teek . Iʼac woyage siʼinɔ shɛshshɛ jorna,

shalongɔ ga nɛbhade iyɛre de ayɛy jorna, orongɔ, ga nɛbhade zoo bartisiongɔ, oo kiciange

ayɛy mu aleyi, indì kɛllɛke paltangu!

5 yɛʼɛsɛn iya karak

Jorɛnde Dɛrɛrtu Jorɛnde Hayle Bhunde alɛke kɔnang sɔɔ

-ga siʼidon

-ga macʼi

-rɔksinɛ 1966

-kɔnɛsɛ kipilio wujey

-ke sabɔ jor metirio8oo-1500

-ramtenak rɔksinɛ Bokʼojige

sɔng

-edɛ ramtenakga zooge

isportigede jarjunɔɔ

-ramtenak rɔʼksinɛ

bɛrgugede iyke 1966

Shambata 2 Ungoc 5

9. Ɛlian ɔʼɛn(dedi10)

Indì icɔcɔnda kɛtɛlɛckɛsɛ ɛliange alke ìʼackaa!

Yɛʼɛsɛn

1. ngondi,

2. put

3. bhushshi

24

4. cʼɔllɔ

5. jɔyaaboy,

6. miʼirɛge

10 kɔnɛn

10a Tudac kɔnɛn

10a Tudac kɔnɛn(dedi20)

Mòyit tudacce Dɛrɛrtuɔna, ìdibisit sɛntʼɛrɛji bonde iy duruɔ! Dhoyɔ dhɔjit tasiange

ajinɔnuɔna, tɔɔnit lɔʼɔ-sʼuppage bhon ramangina, ìrɔrtɛ!

bhunde rɔʼɔsinɛnɛɛ oo bɛrgu 1966 Bokʼojige

icɔcɔn oo jorɛn kɔnɛsɛndenɛ m800 wɔcʼi 1500

pɔskac indiwaa mokajage ayɛyɔ kadhayt nen

Yɛʼɛsɛn

Dɛrɛrtu ga wunyje Itopiage gaynɛ jorɛdɔy. Nen rɔksinɛ baagede lɔngke Bokʼojiɔ bɛrguan

bhon 1966

Dɛrɛrtu kɔnɛsɛ jorɛnde iy kipilio illɛɛyɔ. Nen balgede iy kesɔde icɔcɔnunɔ teekɔ koyke

jarecce kesude icɔcɔnunɔna, jor metirioge bhon 800 wɔcʼi -1500na, shalna, kɔp kɔp kunɛ

wutʼetide shɛɛʼi. Pɔskajɔ indiwa mokajage ayɛyɔ hɛnɛke Geetʼe Wami, Tʼurunesh Dibaba oo

Mɛsɛrɛt Dɛpar kadhayit jorɛnde denɛɛ.

10b Higgide kɔnun(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Indì icɔcɔnda komoyit lɔʼɔ sʼuppagiya al karakɔna, bhunde yellɛnɛ

ngarecɔ a hideyi, kɛrsidɛna, kirɔrteny.

Yɛʼɛsɛn

Mɛn koon hinke jorna, shaliɔ bhɛlɛdɔ bhɛlɛdɔ ilop jorɛn. Zooyge gaynɛ isportigede jorunɔ

Itopiagiɔga Abɛbɛ Bikʼila, Hayle Gɛbireselase, Dɛrɛrtu Tullu, Mɛsɛrɛt Dɛppar, Geetʼe Wami

ooge ayɛy mu. Ge jorna, shalɔ zoo ac medalia, kʼorshaa oo ajɛnde ayɛy mu.

25

Zooge tasi limongna, jor cʼɔllɔna, shalɔ, pɔskajɔ hayke zooge tomogunyna, ane rɔngɔgegɛ

mu gaynɛdɔ.

11 Zèri uwɛn(dedi10)

11a zertajɔ sabbɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda katasit bhunde dhulɛsɛ tudajɔde Dɛrɛrtuɔ teekɔ,

mɔʼɔnyakna, kɛlidu!

11b. Zèri

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Ngar ngartɛsɛ icɔcɔnda zertacna, kezerit kede tambi untɔɔ. Oo

shɛshshɛ uwaangi, erngesa!

12 Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛlit bhunde dhulɛsɛ nɛbhade tudajude Hayle

Gɛbɛrɛselasiɔ oode Dɛrɛrtuɔ. Oo moyina, shɛshshɛ uwaangi, ingkarna, kɛlidu!

13 Higgide ɛliin

Indì icɔcɔnda kɔtɔnda lɔʼɔge al masʼaapigede degɛɛboyna, kishɔshɔʼitna, ane kɛtɛlɛckɛsɛ

enɛ oo mitʼade lɔʼun

Yɛʼɛsɛn

1. Ilop Shemaji jorɛn.

Semaji ilop jorɛn

enɛ= Semaji

mitʼade lɔʼun= ilop jorɛn

2. Maa koc Bukudi.

Bukudi koc maa.

enɛ ga = Bukudi

mitʼade lɔʼun ga= koc maa.

3. Jor Bacumana, tala jogi Gimage

Gimage jor Bacumana, tala jogi.

26

enɛ ga =Gimage

mitʼade lɔʼun= jor Bacumana, tala jogi.

4. Ingkar Lumuge ngɔnɛ kʼeerakna, huma yɛruo

Lumuge ingkar ngɔnɛ kʼeerakna, huma yɛruo.

enɛ ga =Lumuge

mitʼade lɔʼun=ingkar ngɔnɛ kʼeerakna, huma yɛruo

5. Ga mɛnde uwa tuda Mashku kɔnɛni.

Mashkuga mɛnde uwa tuda kɔnɛni.

enɛ ga =Mashku

mitʼade lɔʼun =ga mɛnde uwa tuda kɔnɛni.

shambata 3 ungoc 7

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiyaa

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda:

• Gay ɛlian bhɛlbhɛl.

• Uwa tudac zeri oo ɛliange nguny zertajɔɔ ɔʼɛn

• Dɛshi dhɛmɛsɛdana.

• Yɛmɛsɛ tudacna, zeridɔ.

• Engedanage nguny zertajɔ oo ɛliyange alke martaa dɛshidɔ.

• Kɔn tudac angkʼɛsʼigena, irɔrrɛdɔ.

• Engadanage al sɛntʼɛrɛjige teekɔmu dɛshina, engoge tudaanɔmu gayna, yɛktɔ.

Angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ

Shɔʼɛn

• Ɛlian dɛshi • Tuadc

14.Ɛlian dɛshi(dedi10)

Ɛlian bhɛlbhɛl

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kibhɔbhɔrsit ɛlianyge al masʼapigede degɛɛ teekɔna,

27

kɛbhɛbhɛlit kat kal sabisabina, oo dhulɛsɛɛngi, dɛshiɛsɛ kudhullɛskɛ icɔcɔnda teek .

Dhoyɔ iʼajɔde ajinɛɛ indì kɛdɛshit ɛliangiya

Yɛʼɛsɛn

1. ka-ba-na-gaa

2. ban-sɛ-sɛɛng-na

3. ka-ta-tak ti-yɛ-bo-yɔ

4. nɛ-bha-ge-di-ya-mu

5. kɔ-tɔ-la-mui

15. zèri (dedi.30 )

15a. Engedananage al zertacjɔ sabɔɔ (dedi5 )

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda engettiya iy karakɔna, kɛʼidu

1. Mɛngkoon ane kajarugaa yellɛnɛ katang katang?

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indi icɔcɔnda kezerit ɛlinyge al masʼapigede degɛɛ tasiyɔ.

15b. Tudac zèri (dedi10 )

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudac angkʼɛsioy moyok untanna, keenɔge

kɛtɛytna, katasido bhunde dhulɛsɛɛ. Dhoyɔ mu ìbha icɔcɔnda kɔnang kɔnang kɔɔkna,

kezerit angkʼɛsʼioge ɔdinɛɛ. Inyu mu erngesna, zerina, tambiyɔ mu indì kɛɛmdɛsɛna,

kishɔshɔʼit ejugona, kezeridu!

Tudac saba : Angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ

15bh zertajɔ tolɔ (15 minutes)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛɛʼit engedanage wuny masʼapigede degɛɛ

zertajɔ teekɔ!

Yɛʼɛsɛn

1. Ga hinɛn, ga rɛɛ idhɛmis, sbɔge teekmu ke naa shali sene kɛɛbhɛga, kiygake mɛnde

walac ge ayayɔ ɔysɛɛngna, oomu moy saptenɛna, jor sabaki, kiygake mɛnde ibhang

tarade iyke suutɔ oo tasi ke kɔnang, kiyga ke mɛnde gay kelna, tɛp suutɔ, kiyga kede

jorɛdɔde isportiyɔ ajɛndenɛ iyɔɔ, katakka ke kenɛnmu wɔlɛnmu iyeyna, kɔtɔɔlamui

jorɛndenɛ bak ɔysɛɛngi, kiygake mɛnde shini bore.

28

2. Mɛnde hinke joriyɔ sene katakka ke kenɛnmu wɔlɛnmu iyeyna, kɔtɔɔlamui

jorɛndenɛ bak ɔysɛɛngi.

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kɛlkɛlɛ engedanage kɔnɛsɛ

sizziyeyna, wɔcʼi wuujeyɔ bhunde koonina, kayde taside dhulɛsɛɛna, a ɛlɛllɛ teekɔ

totòy keendegɛna, hubbaney ìbha kɔnang kɔnangna, kɛlit bhunde enga dhulɛsɛɛna,

tolɔ ke mɛnde hinke jor kɔp kɔpɔ kidhɛmis rɛdenɛ niyɛina, ane ande indi zoo

kabharungit isportide jorunɔɔ ai a katangi ɛlɛsɛ teek.

Pɔskajɔ indì icɔcɔnda kal hubba hubbana, dɛshit engette iy hacʼcʼanangeyɔ

sɛntʼɛrɛjina, ìdibisit angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ yɔngɔ sɛledage ke dɛshade kesun!

Shambata 3, ungoc 8

Shɔʼɛn

Ɛlian ɔʼɛn

kɔnɛn

Dɛshade tuywoon oo iyey (dedi5 )

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dɛshade tuwoon iyey mòydo bhunde kooniboy.

16. Ɛlan ɔʼɛn(dedi10 )

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛdɛshit ɛlianyge nguny zertajɔɔ, marrɛndegɛna,

pɔskajɔ ge tambiy aley dɛshit bhunde kooni!

Yɛʼɛsɛn

1. dhidhingi

2. marrɛn

3. gɛrɛ

4. mɔsɛn

5. lele

6. tamartiɛboy

17. Kɔnɛn(dedi30)

17a. Tudac kɔnɛn(dedi.20)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Imɛsɛ icɔcɔndɔa komacna, kɛdɛshit sɛntʼɛrɛjina, indi kidibisit

29

angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ yɔngɔ teek. Dhoyɔ indì icɔcɔnda kadhada lɔʼɔge idibisiɛ

sɛntʼɛrɛjiɔ angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔna, kɔtɔnitke angkʼɛsioge bhon ramang oo

yɔngɔ tuntookina, kirɔrteny. Dhoyɔ indì kɛliɛna, edɛ ilopɔ inyu totòyna, moyɛsɛna,

erngesse yellɛnɛɛ mu ayaboy.

17b. Higgide kɔnun(dedi.10 )

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda komot lɔʼɔge kɔnnɛ masʼapigede degɛɛna,

bhunde yellɛnɛ ngarecɔ kɛrsidɛ. Dhoyɔ yɛʼɛsɔdɔdiya iy karakɔ ìshɔshɔʼsɛ teek.

Mɛngkoon hinke jorna, shaliyɔ, angge yellɛnɛ ale. Anggɔngɔmu ga hinɛn,

bagiti, rɛɛdenɛ idhɛmis, apalaage isportiɔ, caa, bhɛllɛdɔ kɔpkɔp jorɛn oo

galade yellɛnɛɛ, amsɛt.

Shambata 3, ungoc 9

18. zèri uwɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kalke ramang ramangna, kezerit tudac angkʼɛsige

angkʼɛsige! Balgede zeriɔ mu kezerit tambi untan. Inyumu totòy hica keenɔgena,

bhunde zeri gɛrɛi, iyei indì edɛ saptegɛ kishɔshɔʼit cʼua kiy suutna, kezeridu!

19.Icɔcɔn tuʼɔge ɛli (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɔnang kɔnang kezerit tudacce iy shambata

kɔnangɔ sabadenɛ se ne“Angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ ʼʼhɛnyɛɛ paragirapige

paragirapigena,aa sutɔ indì edɛ kɔnang kɔnang kɛli tuwɔge. Dhoyɔ bhunde edɛ

tambiy iyeyi ishɔshɔʼɛsɛ tuʼɔge teek.

20.Higgide ɛliin(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Tèng icɔcɔndana, katasido icɔcɔnde icɔcɔno shambata

kɔnangey oo shambatage ramangey nɛbhagede enɛude lɔʼun oo mitaude lɔʼunna,

indì kɛdɛshidu. Dhoyɔ inyu mu tasiyɛsɛ enɛude lɔʼun oo mitaude lɔʼunna, dɛshit

bhunde kooni

30

Yɛʼɛsɛn

Enɛde lɔʼun Mitade lɔʼun

1.isporti 1. ga ande ajinɛ dhaali

2. mɛnde jorɔ 2. yellɛnɛ rɛɛdenɛ idhɛmis

3. Gimage 3. kɔnɛ Mizzanina, jorna, wɔci buktu

4. anyi. 4. shɛshshɛ jorɛn kuwanong

5. Sɛganesh Ababa 5. uwa jorɛn

31

Icɔcɔn 3 Kɛmtìsi

shambata 1 Ungoc 1

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda:

gay ɛliyan bhɛlbhɛl

Zeri tudacna, yɛk engedanage nguny zertjɔɔ

gay kɛmtìsi

gay ɛliyange ca’idaa ɔ’ɛn

dɛshi dɛshaage tuwoon oo ge kipily

Isha’ar tudcna, yɛk engedana

kɔn lɔ’ɔge al gɛrɛɛ kalit shɛshshɛke tudacna, irɔrrɛdɔ

Kɛmtiside Rɛsɛdunɔ oode Arshiinɔ

Shɔ’ɔn

Ɛlian gayɛn Zèri

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee!dɛshade tuwoon iyeey inyu oo icɔcɔnda mòydo bhunde kooniboy.

1. Ɛlian gayɛn(dedi.10)

Ɛliyan bhɛlbhɛl

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kɛdɛshit ɛliange al masapigede degɛɛ teekɔ.

pɔskjɔmu ayì yɛ’ɛsɛndiya koy karakɔ.

32

Yɛ’ɛsɛn

1. kakisiɔ ka-ki-si-yɔ

2. arshiyɔ ar-shi-yɔ

3. kokìsi ko-kì-si

4. ngeredinaan nge-re-di-naan

5. shobhokeyge sho-bho-key-ge

6. muralidɔ mu-ra-li-dɔ

7. kimɔdi ki-mɔ-di

8. enɛdenɛ e-nɛ-de-nɛ

9. zuktegenyɛ zuk-te-ge-nyɛ

Dhoyɔmu indì kɛrsidɛ ‘-ɛ’ na, kɛdɛshit ɛlian! Tolɔ aya yɛ’ɛsɛndiya koy karakɔboy.

I’ac: gɔm gɔmɛn

dok do’ɛn

cim cɛmɛn

mat madɛn

dhi dhiyɛn

jor jorɛn

rosh roshɛn

2. Zèri(dedi.30)

2a. Engedange gùdhulɛ zertajakɔ(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔnda engette tudajɔ sabɔɔna, kɛ’idu.

Dhoyɔmu indì kezerit ɛliyange irɔrrɛ dɛhade iy tudajɔɔ al masapigede degɛɛ teekɔ,

tasiyɔ.

2b. Tudac zèri

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! zeriɛsɛ tudac lɔ’ɔ suppa kɔnang icɔcɔnda teek. Dhoyɔ ibha

icɔcɔnda kɔnang kɔnang kɔɔkna, indì kezeridu. Edɛ zeriyɔ inyu dhadhayna, tambiyɔ

ishɔshɔ’ɛsɛna, kezeridu. Tolɔ zerìyɛsɛ tuadac muuk wodi kɔnang teekna, cua òk

33

icɔcɔnde ɔdinɛɛ.

Tudac Sabu-Kɛmtiside Rɛsɛdunɔ oode Arshiinɔ

2bh. Engedanage nguny zertajɔɔ(dedi.15)

Mɛnde icɔcɔnɛɛyee! tèng icɔcɔnda engedana 1 oo 2ng na, kɛɛ’it ɛliyɔ. Doyɔ indì kalit

hubbaaneyna, kɛlɛlliyɛ engedanage kɔnɛ3-5ɔ.

Yɛ’ɛsɛn

1. kɛmtìsi 2. liyac

Enget 3 wɔci 5ɔ, dha tasidegɛna, bhunde ɔdinɛɛmu dhaalɛsɛ.

Shambata 1, Ungoc 2

shɔ’ɛn

Ɛlian ɔ’ɛn

kɔnɛn

Dɛshade tuwoon(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛsahade tuwoon iyey moydo bhunde kooniboy.

3. Ɛlian ɔ’ɛn(dedi.10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kalit habbaaneyna, ayì engedanage kɔnɛ 1-6ɛ al

masapigededegɛɛ teekɔna, kɛdɛshidu. Tolɔ aya rɔytiyoboyna, cʼua dɛshit bhuned

kooni.

Tàk ya:Moyína, iykɔ kel bhonenyongi, ayì ke ke dɛshade tuwoon.

Yɛ’ɛsɛn

1.yellaciyany

2. kujɛsɛn biy

3.gaynɛdenɛ: shubhunɛ, jɔnɛ, mamaadenɛ.ooge ayaymu

4. Shɔlude roshinɛɛ

5. yeli

34

6. bhɛlɛdɔ, ane arsana tangtangɔ

4. Kɔnɛn(dedi.30)

4a. Tudac kɔnɛn(dedi. 20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! ìmɛsɛ komac icɔcɔndana, kɔtɔɔnit enget 1 oo 2ng yɛ’ɛsɛnna,

kirɔrtɛ. Tolɔ moyɛsɛ dɛshadegɛna, bhbunde iy gɛrɛɛmu ishɔshɔ’ɛsɛ teek.

4b. Higgide kɔnun(dedi.10)

Tɔgade lɔ’ejunɔ iyke Kumecɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! tɔgade lɔ’unɔ iyke kumecɔ ke ga tɔgde pɔs lɔ’ecɔy ya ɛlɛsɛ

kudhullɛskɛ teek. Dhoyɔmu indì kɛdɛshit engedana i’ajɔde ajinɛɛ

I’ac: -Yelage uwa kɛmtìsi.

- Kubutɔ muralidɔ.

Yɛ’ɛsɛn

Kelge hak biyna, sebari gɔrɔ gɔrɔ. Miirɔ kokisi shubhunɛ. Gacidi shɔk lɔngɔnna, kakisidɔ.

Mɔrgeli jorɛ yela. Ngeredinage Gacidi cip yisha. Koysi kɔnɛ bɛr baana, muraliyɔ, mokaja

tukundɔ.

Shambata1, Ungoc 3.

shɔ’ɛn

Zèri uwɛn

Isha’ar

Dɛshade tuwoon(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshade tuwoon iyey iynu oo icɔcɔcnda mòydo bhunde kooniboy.

5. Zèri uwɛn(dedi.10)

5a. zeriyɔ sabbɔ( dedi 2)-Tudc tsi

Kɛmtiside sabɔdenɛ senone“kɛmtiside rɛsɛdunɔ oode arshiini’’ hɛnyɛɛ songke ɛlagec

katangi, indì icɔcɔnda katasitna, kɛlidu.

35

Yɛ’ɛsɛn

Ɛlagec nɛbhade kɛmtisiuge al mɛ’ɛneyɔ ke zooyge siinɔ ga kakisiy ge macidaa ga kokisiy,

nɛbhade muraliin oo jɛng gɔmun.

5b. Tudac zeri

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kalit hubbneyna, kezerit tudacce sabɔdenɛ iyke

kɛmtiside rɛsɛdunɔ oode arshiinɔna, kezeridu.

Dhoyɔmu ibha hubbaany kɔɔkna, kezeridu.

Edɛ zeriyɔ inyu totòyna, isha’ar zeridegɛna, tambiyɔ indì kɛɛdɛsɛ ejugona, kezeridu.

Pɔskajɔmu aya eette yellɛnɛɛboyna, ge ane zeri shɛshshɛ uwaangi, aley ɛlɛsɛna,

tuwogedegɛmu kezeritna, kuwada zèri.

6. Icɔcɔn Isha‘ar

6a. Isha’arɔ sabbɔ(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda katasido tudacce icɔcɔno shambatage diya

masapigededegɛɛ teek.ɔ

6b. tudac isha’ar(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! zerìyɛsɛ tudac tini bhunde bhon lɔ’ɔ suppa kɔnangɔna,

tɛyaboyna, tèng tudac ɛli katangina, kɛ’idu. Dhoyɔmu zerna, pɔsa.

7. Higgide ɛliin(dedidi.10)

Enɛ, ɛlide-dɛsha oo aa.

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! enɛ , ɛlide-dɛshay oo aa ke ga ɛliyange jɔynɛ lɔ’ejɔde pɔsinɛɛ

teekɔy ya ɛlɛsɛ icɔcɔnda kudhullɛskɛ shɛshshɛk teek. Dhoyɔmu i’ajɔde ajinɛɛ indì

kɛdɛshit engedana. Kel bhonenyongi, ayì ke dɛshade tuwoon.

ì’ac: Kelage gɔm jɛng., enɛ: Kelage, ɛlide dɛshay: gɔm, aa : Jɛng

Yɛ’ɛsɛn

1. Bushay roko biy., enɛ: bushay, ɛlide dɛshay: rook, aa : biy

2. Miirɔ kokisi shubhunɛ., enɛ: Miirɔ, ɛlide dɛshay: kokisi, aa : Shubhunɛ

36

3. Gacidi tabhang kul., enɛ: Gacidi, ɛlide dɛshay: tabhang, aa : Kul

4 Mɔrgeli jorɛ yela., enɛ: Mɔrgeli, ɛlide dɛshay: jorɛ, aa : yela

5. Zooge alke barɔ cip yisha., enɛ: Zooge alke barɔ, ɛlide dɛshay: cip, aa : yisha

6. Koysi gɔm jɛng., enɛ: Koysi, ɛlide dɛshay: gɔm, Aa : Jɛng

shambata 2 Ungoc 4

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda:

zeri ɛlian gùdhulɛ tudajakɔ

zeri tudacna, yɛk engedana nguny zertjɔɔ

gay kɛmtisi kɔnɛn

gay ɛliange ca’idaa ɔ’ɛn

Ɛli tudacce shi’anuwɔ sabage

Shɔ’ɔn

Ɛlian zèri

8. Zèri(dedi.30)

8a. Engedange gùdhulɛ zertajakɔ(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔnda engette iy tudajɔ sabɔɔna, kɛ’idu. Dhoyɔmu indì

kezerit ɛliange irɔrrɛ dɛshade iy tudajɔɔ, al masapigede degɛɛ teekɔ, tasiyɔ.

8b. Tudac zèri

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Zèriyɛsɛ tudac lɔ’ɔ suppa kɔnang icɔcɔnda teek. Dhoyɔ ibha

icɔcɔnda kɔnang kɔnang kɔɔkna, indì kezeridu. Edɛ zeriyɔ inyu dhadhayna, tambiyɔ

ìshɔshɔ’ɛsɛna, kezeridu. Tolɔ zerìyɛsɛ tuadac muuk wodi kɔnang teekna, cua òk

icɔcɔnde ɔdinɛɛ.

37

Kɛmtisidage jɔynɛ bhoregiyɔ iyke: Tuma haki

8bh. Engedanage nguny zertajɔɔ(dedi.15)

Mɛnde icɔcɔnɛɛyee! Tèng icɔcɔnda engedanage kɔnɛsɛ 1na, wɔcʼi 3yɔna, kɛɛ’it ɛliɔ.

Doyɔ engedanage edɛ ɛlɛllɛnuwɔ bhunde yɛkna, uwaangi iyeyi, erngèsna, dɛshit

bhunde kooni.

Shambata 2 ungoc 5

Shɔ’ɛn

Ɛlian ɔ’ɛn kɔnɛn

Dɛshade tuwoon(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Dɛshade tuwoon iyey moydo bhunde kooniboy.

9. Ɛliyan ɔ’ɛn(dedi.10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kalit habbaaneyna, ayì engedanage kɔnɛ 1-4 al

masapigededegɛɛ teekɔna, kɛdɛshidu.

Tolɔ aya raytiyoboyna, cua dɛshit bhuned kooni. Moyína, iykɔ kel bhonenyongi,

ayike dɛshade tuwoon.

Yɛ’ɛsɛn

1. maage wɔlajun

2. haktɔ

3. gaynɛde zooge bolli

4. anit

10. Kɔnɛn(dedi.30)

10a. Tudac kɔnɛn(dedi. 20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Imɛsɛ icɔcɔnda komacna, kɔtɔɔnit ititinde kɔnɛsɛno shambatage

kɔnangeyyɔna, kɔtɔɔnitna, kɔpɔsit. Tolɔ moyɛsɛ dɛshadegɛna, bhbunde iy gɛrɛɛmu

ishɔshɔ’ɛsɛ teek.

38

10b. Higgide kɔnun (dedi.10)

Tɔgade lɔ’ejunɔ iyke Kumecɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tʼɔgade lɔ’unɔ iyke kumecɔ ke ga tɔgade koy lɔʼejɔde kɔnnɛ tasi

kiy muukɔ pɔskajɔy ya ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ teek. Dhoyɔmu indì kɛdɛshit engedana

i’ajɔde ajinɛɛ

I’ac: Bukudi uwa kɛmtìsi.

Kubulɔ kakisidɔ.

Yɛ’ɛsɛn

1. Lumuge kakisi shambade iyke

apadenɛɛ.

2. Lemau kemi kema.

3. Baruni kokisi shubhunɛ.

4. Kelge hak biy yedok itamat.

5. Kobutɔ koy yelana, kunɛang?

6. Shematuwayee! Inyu amiyaang?

Shambata 2 Ungoc 6.

shɔ’ɛn

Zèri uwɛn Isha’ar

Dɛshade tuwoon(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔcnda moydo bhunde

kooniboy.

11. Zèri uwɛn (dedi.10)

11a. Zeriyɔ sabbɔ(Tudac tasi dedi 2)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Kɛmtiside sabɔdenɛ senone“Kɛmtisidage jɔynɛ bhoregiyɔ iyke:

Tuma haki’’ hɛnyɛɛ songke ɛlagec katangi, indì icɔcɔcda katasitna, kɛlidu. Pɔskajɔ

inyu mumudha taside kɛmtisiinɔboyna, ɛlɛsɛ teek.

39

11b. Tudac zeri

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kalit hubbneyna, tudacce sabɔdenɛ se ne

“Kɛmtisidage jɔynɛ bhoregiyɔ iyke: Tuma hakiʼʼ hɛnyɛɛ kezeridu. Dhoyɔmu ìbha

hubbaaney icɔcɔnda kɔnang kɔnang kɔɔkna, kezeridu. Edɛ zeriyɔ inyu totòyna,

ìsha’ar zeridegɛna, tambiyɔ indì kɛɛmdɛsɛ ejugona, kezeridu. Pɔskajɔmu aya eette

yellɛnɛɛboyna, ge ane zeri shɛshshɛ uwaangi, aley ɛlɛsɛna, tuwogedegɛmu

kezeritna, kuwada zeri.

12. Icɔcɔn tu’ɔge ɛli(dedi15)

12a. tudac tuʼɔge ɛli

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛlit ititinde iy masʼapigede degɛɛ teekɔ bhunde

dhulɛsɛ. Tolɔ indì kɛlit ititinde edɛ gay bhoregedegɛɛ!

13. Higgide ɛliin(dedidi.10)

Enɛ, ɛlide dɛsha oo aa.

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Enɛ, ɛlide dɛshay oo aa ke ga ɛlianyge jɔynɛ lɔ’ejɔde pɔsinɛɛ

teekimu edu icɔcɔndaa shambatage kɔnangeyboy. Dhoyɔmu i’ajɔde ajinɛɛ indì

kɛdɛshit engedana. Kel bhonenongi, ayì ke dɛshade tuwoon.

ì’ac: Wushinɛ gɔm gule., enɛ: Wushinɛ , ɛlide dɛshay: gɔm , aa: gule

Yɛ’ɛsɛn

1. Lumuge kɛmtisi kɛmtìsi. enɛ: Lumuge, ɛlide dɛshay: kɛmtisi, aa : kɛmtisi

2. Shɔluwa kokisi kokodenɛ. enɛ: Shɔluwa, ɛlide dɛshay: kokisi , aa : kokodenɛ

3. Minac tabhang kele. enɛ: Minac, ɛlide dɛshay: tabhang, aa : kele

4 Mɔrgidhang jorɛ yela. enɛ: Mɔrgidhang, ɛlide dɛshay: jorɛ, aa : yela

Shambata 3, Ungoc 7

14. Ɛlian gayɛn(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kititinit ɛliange alke bonage ɛliinɔ!

40

Yɛʼɛsɛn

Kokisi, kʼabaljiinɔ, murali, kʼɛginɛnɛɛ, kɛmtisiyangiya

kudhulɛsɛ, tɛbhinɛdɔ, ibhan, sina

15. Zèri (dedi30)

15a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ(dedi5)

1. Murali oo kokisi a katang ɛlidu!

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì kɛlit murali oo kokisi akatangina, pɔskajɔ inyu ayì yɛʼɛsɛn!

yɛʼɛsɛn

Murali hɛnyɛ balgede mɛnde buytɔ koon eraboyna, zoo gɔmɔ, zooge wɔdunɔ wunyna, ane

kɔgɔmidugaa, shɔk biy koonna, hak acana, zoo ramang al keenage biyɔ gasɔ gasɔna,

muralina, kɔnang ɔysɛɛ, de ayɛyɔ kʼenɛsɛdɔ.

Edɛ ramtenak muralina, ɔysɛɛ cʼua mokajage gegɛɛ shɔk kulinyana, gɔm moy yɔng buytɔ.

Na gèseke murali hɛnyɛ ga mɛnde macɔna, muralidɔ.

Kokisi yɔng ga zarade mɛnde rɛsɔna, shɔk liyac, joni oo kabbana, ersi mɛnde rɛsɔna, wowoy

hica gecɛge oo baalɔde moyonɔ. Ane yɛʼɛsɛga yaa sabɔ sabɔ indì icɔcɔnda kɛlit kat ketengit

zoona, kaynyjo yɛʼɛsɛn.

Yɛʼɛsɛn

Kɛmtisi ga bhunde shɔk taside kokisiin, kakisiin oode muraliinɔ.

Murali= ɛlidiya a katangi, ɔʼɛndenɛ bhanngiyɛ ya kɔndajɔdiya iy tunɔgiriyokɔ ke

paltangu ke boreybona, mɛnde icɔcɔnnɛɛ tasiyɔde iynuya tunɔgiriyokɔ takaboyna, ɛlɛsɛ

icɔcɔnda teek.

kokisi = diya mu ke bhunde muraliinɔ bhangiyɛ ya tunɔboy.

shobhok ga bhunde zoo ersinɛɛ ɛli bhunde ilanga zara ibhɛnɛ rɛyyɔna, ane zooge

ayɛyɔ gayɛ zaradɔngɔɔ.

ersiga bhunde zoo hinke mɛn koon kibhabhansiyɛgaa zoo kɔnɛsɛ jugɛge sarun oo

bodhitkɛɛ

bodhinɛ = gɔtinɛde shubhunɛy(batʼiy)

Mɛn koon eraboyɔ, zuktegenyɛ kɛmtisi niyɛ? Ɛlidu!

41

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Indì icɔcɔnda katna, ketengit zooge bibidaa

15b Tudac zèri (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Indì icɔcɔnda kat ketengit zooge gay nɛbhade kokisiinɔɔna,

kutidiyɛna, kirɔrtagenyuna, iy gɛrɛy ishɔshɔʼsɛ teek.

Dhayt bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, zèrit tudac kucukucu enggo!

Kɛmtisian tɛbhɛn

15bh. Yɛʼit engedanage ngun zertajɔɔ!(15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kalit hubba hubbana, kezerit tudac kucukucuna,

pɔskajɔ tèngna, kɛɛit bhunde dhulɛsɛɛ.

16. Ɛlian ɔʼɛn (dedi10)

Goriyoygiya al karakɔ teek bhunde bhuɔ iʼingnɛɛ ai se niyɛi, aydɛ ɔʼɛndegɛ!

1 Kokisiɔ teek ane mɛn koon eraboyɔ woyage hay gangguyɔ shɔk zuktegegɛna,

wunɛdɔ.( lɔʼey sʼuppage 1)

ga woyage nges wadakɔ.

2 Bole koon shɔk biyde iyke lucɔna, edɛ murali biyɔ gaasɔ gaasɔɔ, mokaja oo shambaage

kʼabaljiinɔ yɔng hum kukiyona, ɛrsɛ biyo sabak cʼua hay baalakna, dok darit. ( lɔʼey

sʼuppage 1)

Ga bhunde yisha al jaareyna, gɔmɔ.

3 Gɔrɔgediya cʼua kiyke metiɛnyɛi, kɛmtìsi tɛbhinɛdɔ.( lɔʼey sʼuppage 5)

Ga bhunde zertajɔ teek ɛliɔɔna, gane kɛmtisi dhook koyong hɛnyɛ.

17. Kɔnɛn (dedi30)

17a. Tudac kɔnɛn (dedi20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda komoyt masʼaapidedegɛɛna, kɔtɔnit kɛmtiside woyaanɔ

zoo seke ʻʻEnga miirɔɔʼʼ

42

17b. Higgide kɔnun (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɔtɔnit lɔʼɔ wuuc iʼajɔde iy masʼaapigede degɛɛ

teekɔna, moyna, ishɔshɔʼɛsɛ!

Iʼac Zoo ramang murali jɛngɔ.

1 Bole koon shɔk biyde iyke lucɔɔ kokisiinɔ.

2 Goshan oo ngodhi push yela.

3 Mokac kakisidɔ.

4 Zoo hak aca.

18. Zèri uwɛn(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit zertaciya koy karakɔ kiy suut kede bhunde

tʼɔgaage lɔʼuny al teekɔ kiy suut oo bhunde zerrɛ tuntok oo baakɔ kiy shɛshshɛ!

Angge turizimiɔ al bade mɛʼɛnun bhoregiɔ, ga jɔrade daliɔ , jɔrade yitʼi, bhootte hamudi,

bhootte badili, bhootte paydaji, bhootte giya, bhootte goysɛri oo bhootte shewu.

Anggiya turuzumiɔ al bhoregiyɔ teek gòmoy bhoot kɔnang.

Bhoot ga ande ilanga Tuma kʼɛk baa kʼɛginɛnɛ bɛtɔge bhuɔna, teekga walacna, zooge

kingunɔ rɛmɛsɛ.

19. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli (dedi15)

Yɛʼit engedanagiya al karakɔ tuʼɔge!

Kɛmtisian tɛbhɛn a niyɛ?

Zoo kɛmtisinɛ minen minen?

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda ketengit zuktegegɛ nɛbhade kɛmtisiyanun tɛbhɛn a niyɛi,

ane zoo kɛmtisinɛ minen mineni kɛllagenyna, pɔskajɔ inyu ɛlɛsɛke paltangu!

20. Higgide ɛliin (dedi10)

1. Zoo am daga. 2. Wocʼɔ ersi mɛnde rɛsɔ.

enɛga zoo enɛga wocʼɔ

ɛlide-dɛshayga am ɛlide-dɛshayga ersi

aa ga daga aa ga mɛnde rɛsɔ

43

3. zoo burusi moy 4. Gimage ɛlɛsɛ shobhua.

enɛga zoo enɛga Gimage

ɛlide-dɛshayga burusi ɛlide-dɛshayga ɛlɛsɛ

aa ga moy aa ga shobhua

5 Anyi kami wocce logidi.

Anyiga enɛ

ɛlide dɛshay ga kami

aa ga wocce logidi

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Moyina, ayì icɔcɔnda engedanage bhangɛnude lɔʼunɔge ayɛyna,

kɛdɛshitna, kutidiyɛna, mòyit bhunde kooni

44

Icɔcɔn 4 Kelle Wocssɛdun

Shambata 1 Ungoc 1

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛicɔcɔnɔɔ:

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda:

Moy taarecna, tasina, ɛlidɔ.

Zèri ɛliyange alke jaruwɔ.

Zeri tudacna, yɛk engedanage nguny

zertajɔɔ.

Uwa ɛliyange caʼidaa nguny zertajɔɔ

ɔʼɛn.

Gay milikitide iyke ngarecɔ.

Yɛmɛsɛ tudacna, zeridɔ.

Zeri tudacce edɛ kɔnɔ sabɔgeyɔ.

Gay ɛlide iyke mitʼa

Dɛshade tuwon (dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dɛshade tuwon iyey mòyina, dɛshidoboyna, dhoyɔ òk icɔcɔnde

caʼɔ

1. Ɛlian gayɛn

Ɛlian bhɛlbhɛl

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! ɛlian bhɛlbhɛl akatangi, iyɛre kipiliyo haccanangey icɔcɔndaaboy.

Nɛbhagediya kɛ’idu. Dhoyɔ indì kɛdɛshit ɛliange al masapigede degɛɛ teekɔ. pɔskjɔmu

ayì yɛ’ɛsɛndiya koy karakɔ.

Yɛʼɛsɛn

shɔ-ru-wan-na, shung-ge-le, me-ti-yɛ-nyɛ-na, kɔ-jɔ-yaang-na,

dhɔc-ki-yɛ-na, Kɔr-kɔ-rac-ce, sɛm-mɛ-gu-na

2. Zeri(dedi30 )

2a. Engedanage al zertajɔ sabbɔ (dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔnda engette tudajɔ sabɔɔna, kɛ’idu. Dhoyɔmu indì

45

kezerit ɛliange irɔrrɛ dɛshade iy tudajɔɔ al masapigede degɛɛ teekɔ, tasiyɔ.

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kalit hubba hubbana, koloktiyɛ engette iy

masʼapigedegɛ teekɔ se ne“kʼɛdɛkʼɛdɛ a katang?ʼʼ hɛnyɛɛna, sutɔ kɛlit taside dhulɛsɛ

edɛɛna, pɔskajɔ inyu erngesna, ɛlɛsɛ teek. Dhoyɔmu indì icɔcɔnda kezerit ɛlianyge alke

jaruwɔɔ, enggo tasiyɔ masʼapigededegɛɛ teek.

2b. Tudac zeri (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kezerit tadac kucukucuna, dhoyɔ inyu zeriɛsɛ

wodi kɔnang teek. Tolɔmu indì kalit hubbaaneyna, kezeridu. Pɔskajɔ ìbha hubbaney

teekna, tudac ɛli katangi kɛlidu. Bhunde dhulɛsɛngi iyey yɛʼɛsɛna, indì kudhullɛsɛkɛ

shɛshshɛ teek.

Kʼɛdɛkʼɛdɛ

2bh. Engedanage al Zertajɔ tollɔ (dedi. 15)

1. Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda engedanage nguny zertajɔde degɛ zeriyɔ teekɔna,

engette iyke 1ngɔ kɛɛʼit sabɔge. Dhoyɔmu indì kalit hubbaaneyna, ayì engedanage

kɔnɛ 2-3 ke dɛshade hubbayna, kɛlkɛlliyɛ. Pɔskajɔ engeet 4 oo 5 indì katɛ tuwokna,

kɛshitna, wunyɛɛ mòyna, dhau tasidegɛboyɔ, tolɔ tɔɔnit bhunde kooni lɔʼɔ sʼuppage

bhon sizzina, wɔcʼi wucina, yɔngɔmu dhaalɛsɛ taside yellɛnɛɛ teek.

Yɛʼɛsɛn

1. Ga mɛnde tɛs kɔɔkɔ

2. Gage ungus bhhuwɔɔ

Shambata 1 ungoc 2

Shɔʼɛn

Uwɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ:

Icɔcɔndiya tolɔ icɔcɔnda :

Uwa ɛlian ɔʼɛn

Uwa tudac kɔnɛn

46

gay higgide kɔnun

gay zeri uwɛn

Ɛli tudacce edɛ kɔnuɔ sabɔge

3. Ɛlian ɔʼɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Ayì ɛlianyge al masʼapigededegɛ teekɔ kedɛshade kipiliyna,

kɛdɛshidu. Edɛ dɛshiyɔ inyu totòyna, moyɛsɛna, aya raytiyona, pɔskajɔ yɛʼɛsɛndagiya

hay karakɔ oo eette yellɛnɛɛmu dhaalɛsɛ teek.

Yɛʼɛsɛnda

1. zirmage damanejɔ

2. canyci dok jaara karak dac

3. leliyɔ sabut

4. Balgɔlɔnyi ga biyde bhologa gɔlɔnyɔ

5. ippage byio wuny tuwona, rɔynɛɛ

6. sɛmmɛgu rɛɛ tʼiinide ramatu

Dɛshadetuoonɔmòyi

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Icɔcɔnda dɛshade tuwoonɔ hayɛɛ dɛshitna, wutidiyɛwi, mòyɛsɛ

teek.

4. Kɔnɛn (dedi30)

4a. Tudac kɔnɛn (dedi20)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Imɛsɛ icɔcɔnda komacna, kɛdɛshit sɛntʼɛrɛjina, tudajɔde sabadenɛ

iyke “Kʼɛdɛkʼdɛʼʼ hɛnyɛɛ, sungke ai ɛli katangi, katasitna, kɔtɔɔnit tasiyan kalit

dhodhoyɔ daptɛriyogegɛ yɔngɔ sɛntʼɛrɛjige teekna, kirɔrrtɛ. Dhoyɔ edɛ dɛshiyɔ inyu

tòtoyna, moyɛsɛ. Pɔskajɔ ayì raytiyona, ishɔshɔʼɛsɛ teek.

47

Yɛʼɛsɛn

Tudac bhunde

iyke sabutɔ

Woya murdinɛ bhunde kooni hubbana, baa okke ippaa cem bhunde koonina,

canyci jara karak

dhoyɔ Woc kɔnang tɛs kɔɔk bhunde iyke darmanɔna, zeri kʼɛdɛkʼɛdɛ kɔrkɔracce iy yaa

ogide? Hɛnyɛɛ de nen engetɔ yɛʼɛsɛna, se “oguwa yaʼʼ hɛnyɛɛ ane seʻʻ ya ogideʼʼ

hɛnyɛɛ dɔɔng se “oguwa yaʼʼ enget woyage muuk ke metiyɛnyɛna, pɔs pɔskajɔ.

dhoyɔ Ang tunogirina, shɔk woya kɔnang kɔnang nyabheyna, duro bhuɔboy.

dhoyɔ Ane nen koy wa gamde kareyna, dhesh rip rip ke metiɛnyɛɛ, woya cʼikna, se ne “

Ha ha haaʼʼ Hɛnyɛɛ, bolede dhoshɔ engetna, se ne “Cʼiko katang?ʼʼ Hɛnyɛɛ

woyage durrɛno bhuwɔ yɛʼɛsɛna, se ne “ Edaa cʼik bayt konde am shunggele wa

kɛdɔge tuntɔyʼʼ ɛlike metiyɛnyɛ metiyɛnyɛna, a sutɔ yɛmanea, ip woya kɔnang

kɔnang kɔɔkna, nen ipɔmu engetna, sene “Inyu madi nenʼʼ Hɛnyɛɛ de engetɔ

yɛʼɛsɛna, se ne ʻʻKamadi biydiyanyde iyke Balgɔlɔngiʼʼ siyɛnyɛna, yɛʼɛsɛ teekɔ,

enget gɔɔngke metiɛnyɛna, aa sutɔ koyna, ai lilic biydenɛde koyga dhookiɔ, woya

muuk jorna, nutioboy.

dhoyɔ Nen lilac biydenɛna, biy mu kɔjɔyaangna, aa z enga woya hat nutidoboy. Ane nen

koyna, lilac woyaa woc kɔnang enga nutiyɔ cudiyo al bhiyɔna, pɔskɛ apalay

teekna, anittɔ. Wunyje lilijinɛɛ mu zeri woya muukna, wunyna, dhukum

cudiyoge anit wocɔna, sutɔ dhɔckiɛna, hatua liok

4b higgide kɔnɛn (dedi10)

Tʼɔgade iyke ngarecɔ (,)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tʼɔgade ngarejunɔ ai dɛshadenɛ a katngi, tèng icɔcɔndana, kɛlidu.

Dhoyɔ indì icɔcɔnda komoyt lɔʼɔge sʼuppade al masʼapigegededegɛɛ teekɔna, kɛrsidɛ

tʼɔgade ngarejunɔ molle yɛllɛnɛɛ kiy suut.

Yɛʼɛsɛn

Ilanga wunyje zoo zerike Baali koon iye. Nenmu ngɔnigɛ oo gɔtinggɛga mɛri. Ngɔtinygɛ

genyɛmu rɔngaga Miirɔ, Shemaji, Kordi, Kelage oo Manacɔ. Ngɔnigɛgenyɛ ane rɔngaga

Lumuge, Gacidi, Manay oo Bukudi. Edɛmu dɛshidɛsɛ dɛsha zuktegegɛna sutkaboyɔ seuke

48

ippagiyɔ murdinɛ bhunde koonina, bulang bulangde wojunɔ iyke kʼɛdɛkʼɛdɛɛ bhunde

kooni.

Shambata 1 Ungoc 3.

Shɔʼɛn

Gay zeri uwɛn

Gay ɛlide iyke mitʼaa

Dɛshade tuwoon mòyi (5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dɛshade tuwoonɔ icɔcɔnda hayɛɛ oo wutidiyɛwi moyɛsɛna,

dɛshido bhunde kooniboy.

Bhonsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ

Icɔcɔnɔdiya tollɔ icɔcɔnda:

Gay zeri uwɛn

Ɛli tudacce edɛ kɔnuɔ sabɔge

Gay ɛlide iyke mitʼaa

5. Zèri uwɛn(dedi10)

5a. Tudac tasi(dedi2)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tudacce sabɔdenɛ sene ʻʻKʼɛdɛkʼɛdɛyɔʼʼ hɛnyɛɛ ai songke tasidenɛ

a katangi, tèng icɔcɔndana, kɛɛʼidu.

5b. Zeri (dedi8)

Mɛndeicɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kalit habbaneyna, kɛɛmdɛsɛ tudacce sabɔdenɛ iyke ʻʻ

Kʼɛdɛkʼɛdɛyɔʼʼ hɛnyɛɛna, kezeridu. Edɛ zeri teekɔ inyu totòyna, moyɛsɛ woshi, tɛppa

zeri, wɔngɛn bhunde tʼɔga alɛɛ, ai dhulɛsɛna, wɔng niyɛy erngesse yellɛnɛɛmu

ayiyaboy. Dhoyɔmu molle zeriyɔ dhidhingɛsɛ iyey indì kɛɛmdɛsɛna, kezeridu. Pɔskajɔ

49

ane gezeriyɔ dhidhingɛsɛ aley ayì eetna, tuwɔgedegɛmu kezeritna, kicɔcɔnidu.

6. Icɔcɔn Ishaʼarun (dedi. 15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Imɛsɛ icɔcɔnda komacna, icɔcɔnde iyɛre edu icɔcɔno tudajɔde

sabɔdenɛ se ne ʻʻ Kʼɛdɛkʼɛdɛʼʼ hɛnyɛɛ teek taside edu dhano sɛntʼɛrɛjige teekna, ane

edu kɔnoke lɔʼɔ sʼupaa metta indì edɛ kɔnang kɔnang kalit kɔɔkna, kɛlit sabage.

Pɔskajɔmu indì ge ayɛyɔ katabhangdɛsɛ sina teek.

Tudacce Gashuni

Ilanga mɛnde langke Ujugi koon iye. Nen rɛmɛs baagede iyke Olkuy. Mɛndiya woyagenyɛga

illɛ. Woyaygiya teek ramang ga macʼida. Wuucga siʼin. Ge macʼidaa teek de gaynɛ

shɛshshɛkɔ rɔngɔ ga Gashun. Gashun ga kipilio illɛ. Woyagiya nɛbhade baadegɛ ga mɛnde

hinke kɛdɛshidɛga tuwɔge sɔɔ, ibhɛsɛ dɛsha madhdhak. Indi woya kɛdɛshit dɛsha

komajɔdegɛ tuntokna, ane kʼenɛsɛ woyaa hak kɔp kɔp. Aa woya hak biyo gashakna,

shɔɔtiyoboyna, hay kesse icɔcɔnunna, wunyɔ, enga biy koon kʼena gontʼitboyɔ, hak woya.

Ane tap haydegɛ muna, haktɔ.

Ane ungoc koon shubhunɛdɛgɛ Ujugi Gashun kun kesse icɔcɔnunɔ bole ane tʼila kusongɔ,

dhaboyna, ibhɛsɛ dɛshade iy komajɔdenɛ tuntokɔna, dɛshidɔ. Ungocce ayɛy mu hinɔ hak

bolediya cʼɔllɔ. Bolediya iyke Gashunɔ mu ungoc koon tasina, se ne “Anyi mal kigicii cʼɔllɔɔ,

keraboy bhushshɔʼʼ hɛnyɛ. Uongc koon ane kun kesse icɔcɔnunɔ galade baalunɔ kusongɔ,

shubhunɛ koyɛ dɛshay. Haydenɛ kunɛ gala shawuna, kusugaa Gashun marana galaboyna,

sene “Haaye! Mala aany gala minen oo minen?ʼʼ hɛnyɛ. Gashun bhɔginɛ kɔnnangna, ɔk

bhongaana, koyɛ gashakna, shɔɔtiyoboy. Yɔngɔ tolɔ koyna, am paatɔ dhesha paddɔ tuntɔna,

ai rɛsiɔ, hak baana, jarec ngitʼisɛ guru. Ane ungocce ayɛy koy paddok tuntokna, amna,

cayaboyɔ, koy tɔllɛ hica gaajɔ giriokɔ, walana, hakɛ sabɔ padutna, zoo hayɛ akumuyɔ,

eraaboy. Kicidiya kun nɛbhagede baadenɛ girasiɔ.

7. Higgide ɛliin (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda ɛlide iyke mitʼaana, kɛlidu. Dhoyɔ indì icɔcɔnda

kɛtɛlɛjit ɛliange alke mitaana, tɔɔnitna, ìrɔrtɛ

50

Shambata 2, Ungoc 4

Shɔ’ɛn

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiya:

Icɔcɔnda pɔskau icɔcɔndiyaboyɔ tolɔ:

gay dɛshaage wojunɔ waya dɛshi tuwɔge oo kesse icɔcɔnunɔ

kɔn dɛhsaage wojunɔ dɛshinɛ tuwɔge oo kesse icɔcɔnunɔ kalit dhodhoyɔna, irɔrɛdɔ.

kɔn ɛlianyge alke mitaana, irɔrɛdɔ.

Dɛshade tuwoon(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda mòydo bhunde kooniboy!

8. Zèri(dedi. 30)

8a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda engedanagiya hay karakɔ masapigededegɛɛ

teekna, kaydɛ yɛ’ɛsɛn!

1. Dɛshaage ortegu zoo dɛshiɔ oruɔ akatang katang zèrit rɔnga!

2. Dɛshaage tuwɔge oo kesse icɔcɔnun edu yelona, dɛshiyɔ ageyi, ɛlidu!

Dhaw tasidegɛboyɔ tolɔ dhaalɛsɛ eette yellɛnɛɛ teek!

Dhoyɔ indì kezerit ɛliangiya hay karakɔ masapigededegɛɛ teek tasiyɔ!

Rɔkɔt komaccegɛ sabbɔ dhoyɔ

dɛsha ernges tollɔ pɔskajɔ

8b. Tudac zèri(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kezerit tudac kucukucu kɛngijiney tiini. Dhoyɔ inyuy

zriɛsɛ wodi kɔnang teek. Tolɔ ibha kɔnang kɔnang kɔɔkna, ngar ngarɛsɛ lɔ’ɔ

suppaaney teekna, kezeridu. Edɛ zeriyɔ inyu dhadhayna, ishɔshɔ’ɛsɛ tambidegɛna,

kezeridu!

51

Dɛshaage wojun

8bh. Yɛ’it engedanagiya nguny zertajɔɔ(15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! ibha sɛntɛrɛji sɛledageboyna, tèng icɔcɔndana, ɛilagenyɔ, inyu

idibìs sɛntɛrɛjige teek yɔngɔ sɛledage. Tolɔ indì kɔɔnda da ptɛriyeygegɛ teekboy.

Dhoyɔ indì kalit hubbaaneyna, kɛlkɛlliyɛ enget 2 oo 3.

Yɛ’ɛsɛn

1.

Tuwɔge kesɔde icɔcɔnunɔ

maa kojɛn Icɔcɔn dhaan

gazza lɔɔm shungkurtiyo imɛn

yedok woyt kɔɔsi bùlang

lujo bhɔgɛn bandira buytin ajɛn

yira ùrkum dɛshade kipiliy dɛshi

dɛshade tuwoon dɛshi --

2. Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Enget 2 oo 3 dhà taside icɔcɔndaanɔboyna, tolɔ bhunde ɔdinɛɛ

dhaalɛsɛ kudhullɛskɛ shɛshshɛ teek!

Shambata 2, Ungoc 5

shɔ’ɛn

ɛliyan ɔ’ɛn

kɔnɛn

9. Ɛlian ɔ’ɛn( dedi.10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! ayì icɔcɔnda ge al masapigededegɛɛna, kɛdɛshidu!

52

Yɛ’ɛsɛn

1. b 2. bh 3. c 4. c 5. d 6. Dh 7. A

10. Kɔnɛn(dedi. 30)

10a. Tudac kɔnɛn(dedi. 20)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! ìmɛsɛ icɔcɔnda komacna, gèseke tuwɔge ange bhɔgunɔ lɔɔm oo

kesɔde icɔcɔnunɔ teek icɔcɔn dhaanɔ aa niyɛi, kɔtɔɔnit ke lɔ’ɔ s’uppaana ramangna,

kirɔrtɛ!

Edɛ kɔn tasiangegɛ teekɔ inyu dhadhayna, erngesna, ɛliange dhodhoyunɔ ke garsɛ.

Pɔskajɔmu moyɛsɛw tasiyangegɛ teekɔ, aya badɛnboyna, bhunde ɔdinɛɛmu

dhaalɛsɛna, cua pɔsa.

10b. Higgide kɔnun(dedii.10)

Tɔgade lɔ’ejunɔ, iyke ngarecɔ(,)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke ngarecɔ iyɛre edɛ icɔcɔndaaboy.

Nɛbhagediyamu ai koy minen mineni, metta tèngna, kɛ’idu! Dhoyɔ ayì lɔ’ɔ suppade

tinɔ kɔnnɛ mɛsapigededegɛɛ teekɔna, kɛdɛshidu!

Yɛ’ɛsɛn

Dɛhsaage woya al oriyeygegɛɛ dɛshiyɔ,

bhangnɛ kalit dhodhoyɔna gagiya hay karakɔ.

edɛmu ga angge bhɔgunɔ tɛyɛn, maa, kojɛn, kɛna humɛn, warati zèri oo dɛshade tuwoon

dɛshi.

Shambata 2, Ungoc 6

Shɔ’ɛn

Zèri uwɛn Icɔcɔn ìshaʼar Higgide ɛliin

53

Dɛshade tuwoon(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dɛshade tuwoon iyeyi, inyu oo icɔcɔnda mòydo bhunde kooniboy!

11. Zèri uwɛn(dedi10)

11a. Zeriyɔ sabbɔ(dedi.2)

Tudac tàsi

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! tudacce sabɔdenɛ sene “Dɛshaage wojun” hɛnyɛɛ ai song ɛli

katang katangi, tèng icɔcɔndana, katasitna, kɛlidu!

Yɛ’ɛsɛn

Ɛlagec dɛshaage ungojɔde icɔcɔn untɔɔ oo ungojɔde iyke wɔnɔ woyage titaa bhunde

komaccegɛ uwaa dɛshina, erngesɛ zuktegeegɛɛ oo ge woya dɛshi kesse icɔcɔnunɔ kalit

dhodhoyunɔ.

11b. Tudac zèri(dedi.8)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kɛɛmdɛsɛ tudana, kezeridu.

Edɛ zeriyɔmu inyu totòyna, moyɛsɛ zeridegɛ. Bhunde tɔgaa alɛɛ ai wɔngna, zeri niyɛyi,

tambiymu indì kɛɛmdɛsɛna, kishɔshɔ’it ejugo. Pɔskajɔmu ge zeriyɔ uwangi, aleyi,

ɛlɛsɛna, hay tuwookɔmu kezeritna, kicɔcɔnit zèri.

12. Icɔcɔn tu’ɔge ɛli

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, woya kɔnang kɔnang zoo iisɛsɛ

dɛshaa yelongɔ aangi kɛlkɛllɛna, kaydɛ tasiyangegɛ!

Edɛ ɛlɛllɛɛ, inyu isha’ar imɛsɛ komacna, kɛlit mɛ’ɛnɛn suut ri’in untan.

Dhoyɔmu ibha hbaaney teek kɔnang kɔnangna, kaydɛ tasiyan

Pɔskajɔ aya badɛnboyna, cua pɔsa.

54

13. Higgide ɛliin (oo dɛshade tuwoon) (dedi. 10)

Mita

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! mita ai akatangi, iyɛre icɔcɔndaaboy. Nɛbhagdiyamu tèng

icɔcɔndana, kɛ’idu!

Dhoyɔ ayì engedanage al masapigede degeɛɛ teekɔna, k‘ɛdɛshidu!

Ták ya: Moyina, iykɔ kel bhonenongi, ajike dɛshade tuwoonna, uwandɔ.

Shambata 3, Ungoc 7

14 Ɛlian gayɛn (dedi10)

Bhɛl bhɛl

nɛ bha ge di ya,

ka lit ka

cʼa rɛ shɛ dɔ

dɛ shiɛ sɛɛ na

map tio ge gɛ boy

yel lɛ nɛ ɛng

map ti ge di ya

15 Zèri (dedi30)

15a Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ (dedi5)

1. Woya kʼami hɛnyɛ a niyɛ ɛlidu!

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Woya kʼamike ga bhunde woya ane alke tʼitkaa yellɛnɛ galade

icɔmishɔ, kaanɛ ilaʼicɔ oode ajinɛ komacɔna, sil rɛɛge oo cʼrɛshɛdɔy ɛlɛsɛ teek. Ane

ɛlɛsɛgaa ke sabɔ tènga icɔcɔndaboyna, kilobhitna, meta inyu sudhɛsɛ!

15b Tudac zèri (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kal ramang ramangna, kezerit tudac kucu kucuna,

55

tolɔ engediyɔ kɛɛktageny bhunde dhulɛsɛɛ!

woya kʼami

15 Bh Yɛʼit engedanage nguny zertajɔɔ!(dedi15)

Yɛʼɛsɛn

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔndana, kɛɛktagenyna, tolɔ ɛlɛsɛke woya kʼami ga

bhunde zoo ac angge yellɛnɛ, galade shɛɛʼɔ, tulukke amigayi, zoo talɛsɛ apalaa, zoo iis

kesse icɔcɔnunna, dha cʼarɛshɛtɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Takaboyke ilaʼinyjiya iyke biriyɔɔ zoo tasike shɔkka zoo

girigiriokina, ilaʼinyjiya girigiri ke koyongi ɛlɛsɛ teekna, tolɔ mu baagede mɛʼɛnun ke

zoo kɛng woya balgede birio shɔktaboyɔy kataktaboyna, metta yɔng mɛnde biriyo

shɔktaboyɔ gade gɛkɛngongɔ nɛbhade girigiri koyongɔ. Galaage yellɛnɛ woyage tʼitkaa

silɛnɔ gage icɔmish rɛyna, imɔ, kaanɛ ilaʼicɔ ooge ac rɛy goy oo komacɔ. Indì icɔcɔnda

kɔtɔnit taside ɛli nɛbhade woyaanɔ mɔʼɔnyak lɔʼɔ sʼuppagena, kirɔrtɛ!

Woyana, shɛshshɛ ke kʼaminɛɛngi, Ilaʼasɔ, rɛɛge silɛdɔ mu ke dhaali hayong., De

kʼenɛsɛ badegeyna, ingkari mu untɔ., kiciange ayɛy ayɛy mu dhulodɔ

16 Ɛlian ɔʼɛn (dedi10)

Mòyt ɔʼɛnde ɛlinugiyana, bhangit ɛlian bhunde shshiʼinɛɛ!

1. woga ga bhunde zoo dhul dhullɛ kaberecce Tumon oo zooy.

2. kʼami = ga bhunde indi woya oo zoo kisilit tomogey, rɛɛge oo sabagey

3. birio = ga ilaʼinyje shibiriy zoo Sabina, hakɛ bay

4. mapti = ga humade koon rɛmɛs badenɛɛ, manggisi acna, dɛshiɔ.

5. ilaʼic = ga ande indi zoo rɛy katadhitna, untɔɔ nisi mui uwa

17 kɔnɛn (dedi30)

17a Tudac kɔnɛn (dedi20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɔtɔnit lɔʼɔ sʼuppa ramangge ɛli nɛbhade tudajɔde

56

iyke kʼɛdɛkʼɛdɛɛ edɛ icɔcɔno ya tunɔgiriyokɔ!

17b Higgide kɔnun (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛrsidɛ tʼɔgade lɔʼunɔ iyke ngarecɔ bhunde yellɛnɛɛ

teek!

Yɛʼɛsɛn

Bulangatage woyaanɔ al bade mɛʼɛnunɔga cʼilili, sʼiit sʼiit, doniye malleye, enga miirɔ

kami wocce logidi ooge ayɛy mu.

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Nɛbhade tʼɔgaade iyke ngarecɔ dhɛmɛssiya iy tunɔgiriyokɔ so

bhonongna, bhunde ayɛy mu iyey dhaalɛ teekna, icɔcɔna!

18. Zèri uwɛn (dedi10)

Indì icɔcɔnda kezeit tudacce ɛli nɛbhade woyaan kʼamiɔ kede tʼɔgaage lɔʼuny al

teekɔna, kirɔrtageny ɔʼɛndenɛ oo ɛliange caydaa mu!

19. Icɔcɔn tuɔʼge ɛli(dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔndana, kɛllageny tudacce ɛli nɛbhade zoo kʼamiyɛ

woyaa oo bhunde zoo shɛshshɛ ke kʼamiyongi, kunɛɛna, inyu ɛlɛsɛna, katagidu!

20. Higgide ɛliin (dedi10)

Indì icɔcɔnda kezerit zertaciya iy karakɔ shɛshshɛna,kabhangit ɛliange alke mitʼaa,

kɔmdhoyɔ oo kɔmyɔng molɔde yellɛnɛɛ sɛntʼɛrɛjige teekboy!

Iyere sabbɔ gèseduane kɔmda ramang ale hɛnyɛboy. Edɛ gɔngɔ mu anno kɔmyɔng oo

kɔmdhoy.

Zertac

Ilanga kingi woya ramang ale. Woyagiya mu kɔnang rɔngaga Gebzinɛ. De iyke ramangɔga

Kamana. Edɛ mu hay kesse icɔcɔnunna, ga icɔcɔnda. Edɛga icɔcɔnda. Kesɔde icɔcɔnunɔ teek

woya muuga jaar sizzi. Edɛgiya alke ramangɔ teek de siʼidonɔ kun kɔnangeyɔ, de macɔ kun

57

ramangey. Woyage wuny pɔskajɔɔ yɔng geny zeriɔga mɔdhɔsi. Ge wunyke sabɔɔ yɔng ga

zeriɔga tɔgilana.

Yɛnɛke ɛtte woyaygiyaa teek geenyga kɔrada geenyga karmaydona, ane geenyga gɔlanyja.

Edɛ yɔng kesse icɔcɔnun teek yellɛndegɛga kɔnang sɔ.

Mitʼa Kɔmyɔng Kɔmdhoy

Mɔdhɔsi tɔgilana kɔrada karmaydi

Ramang jaar sizzi kɔnang

Kɔnangey

58

Icɔcɔn 5 Angge turizimiyɔ al bhoregiyɔ

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiya

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda:

gay angge turizimuyɔ al yeca bhoriyay teekɔna, tɛptɔ

gay ɛlian bhɛlbheɛl oo ge bhɛbhɛllɛɛ mumùt

zeri tudacn, yɛk engedanage nguny zertajɔɔ

ɔk ɛliange c’idaa

nguny tudajɔɔ

dɛshi sɛntɛrɛjina, kɔn tudacce ɛli nɛbhade turizimiyɔy

gay tɔgade llɔ’ejunɔ iyke kumecɔna, kɔnna, irɔrɛdɛ

gay rɔnga ge gaynɛɛna, kɔnna, irɔrrɛdɔ

Shambata 1, Ungoc 1

Jɔrade Daliyɔ oode Yitiy

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ

Icɔcɔnɔdiya tollɔ icɔcɔnda

gay jɔrade Daliyɔ oo de Yitiyɔ

uwa ɛlian bhɛbhɛl

uwa engedanage nguny zertajɔɔ

kɔn tudacce ɛli nɛbhade turizimiyna, irɔrrɛdɔ

gay tɔgade lɔ’ejunɔ iyke kumecɔna, dɛshina, irɔrrɛdɔ

gay rɔnga ge gaynɛɛna, kɔnna, irɔrrɛdɔ

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshde tuwoon iyeyi, inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde kooniboy.

1. Ɛliyan gayɛn-Bhɛlbhɛl(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kɛdɛshit engednage al masapigedegɛɛ teekɔ!

I’ac : Bacuma Ba-cu-ma

59

Yɛ’ɛsɛn

1. turizimiyɔmu tu-ri-zi-mi-yɔ-mu

2. balgedɔngɔ bal-ge-dɔ-ngɔ

3. Jɔrade Jɔ-ra-de

4. bhonɛsɛnde bho-nɛ-sɛn-de

5. daliyɔ da-li-yɔ

6. pillidegɛde pil-li-de-gɛ-de

7. ramtiyak ram-ti-yak

8. Yitiyɔ Yi-ti-yɔ

Dhoyɔ moydo ɛliyange dhoy giya bhunde kooniboy!

2. Zèri(dedi30)

2a. Engedanage gùdhulɛ zertjakɔ(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng icɔcɔnda engedanage al masapigedegɛɛ teekɔ zertac

dhulunɔna, kɛɛ’idu.

1. Jɔra akatang?

2. Edu jɔraage gayu bhoregedeguɔ anenaang? ɛlidu!

Dhoyɔ indì kezerit ɛliangiya hay karakɔ tasiyɔ!

turizimi bhonɛsɛn kelle wɔnunɔ

tomok jɔra zanggis

2b. Tudac zèri(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! ane okka tudac zeriyok teekɔ, ke sabut icɔcɔnda ko’opitka

nɛbhade tudajunɔ teng engettiya iy kariyɔ!

Enget- Moyó taarinyagiya al kariyɔɔ iykɔ naa tudac ɛli katangi?

Dhoyɔ zèriyo tudc lɔ’ɔ suppa kɔnangboy. Tolɔ indì kalit habbaneyna, kezerit taudac.

Edɛ zeriyɔ inyu tòtoyna, ge tambiyɔ erngesna, kezeritna, kɔbɔsidu!

2bh. Engedanage nguny zertajɔɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! ìbha girapi sɛledageboy. indì icɔcɔnda komoyt yɛ’ɛsɛn tudajɔ

teekna, ɛlagenyɔ inyu ìdibisa! Bhunde edɛ ɛlina, ɔdinɛɛ inyu ìdibisɛsɛ teek. Pɔskajɔ

60

indì kɔtɔɔndɛsɛ daptariyogegɛ teek. Dhoyɔ indì kalit hubbaaneyna, kɛlkɛlliyɛ enget 2

oo 3. Moyna, kel bhonenongɔ, ayì ke dɛshade tuwoon.

Yɛ’ɛsɛn

1.

Jɔra rɔnga bhunde

jɔynɛnɛɛ

ramatindegɛ bak

metirige

zooge ngunyna, moyɔ bhonɛsɛnde

ajinɛɛ

Dal oo Yiti

Bacumage

gɔrɔgede koy

gacidiyɔ

Dal - m62

Yiti - m75

- turistiyo

- zooge icɔcɔnnɛɛmu

- Icɔcɔnda

- warada tomok

- icɔcɔnda jɔɔnɛ

carashɛt

2. Enget 2 oo 3 dha tasidegɛna, dhà tasidegɛna bhunde bhunde ɔdinɛɛmu dhɛalɛsɛ!

Shambata 1, Ungoc 2

Shɔ’ɛn

Ɛlin ɔ’ɛn

kɔnɛn

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda mòydo bhunde kooniboy!

3. Ɛlian ɔ’ɛn(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda kɛdɛshit engedanage al masapigedegɛɛ teekɔ!

Yɛ’ɛsɛn

1. tɛsinɛdɔ

2. garsɛɛng

3. ga yɛnɛ

4. Zooge moy baa

wɔdunɔ

5. kɔpkɔp ga cɔy

61

Ɛliange alke jaruwoge tudajunɔ- Yɛ’ɛsɛn

1.maage nguny bak komajɔɔ

2. zooge moy baa

3. gage kesse icɔcɔnun nyiginɛnɛɛ oo ilop pɔsnɛna, icɔcɔn untɔ

4. ange zooge moy baa urukna, hayɛ.

5. ande many zoo tarana, zoo ngunyna, moy

6. gage zooge moy baa wucna, moyɛ angge many taradegɛɛ.

4. Kɔnɛn(dedi. 30)

4a. Tudac kɔnɛn(dedi. 20)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda kadhada ɛliange edɛ idibiso sɛntɛrɛjige teekɔna,

kititinitna, kɔtɔɔnit kokke lɔ’ɔ suppade ɛli nɛbhade jɔray koonna,kirɔrtɛ!

Edɛ dɛshiɔ inyu tòyna, imɛsɛ komac. Kɔnɛndegɛmuna, bhunde yellɛnɛ tɔgaa oo ɛliyan

kɔnɛn kalit suut kɔnɛndegɛmu moyɛsɛ teek.

Dɛshagedegɛ tolɔmu bhunde yellɛnɛ dhaalɔmu dhàalɛsɛ teek.

Dhoyɔ aya badɛnde yellɛnɛɛna,cua òk icɔcɔnde ɔdinɛɛ.

4b. Higgide kɔnun(dedi. 10)

Kumec(.)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tɔgade lɔ’ejunɔ iyke kmecɔ ke koy balgede gɔɔn lɔ’ec koonna,

lɔ’ec pɔsinɛy ya ɛlɛsɛ icɔcɔnda kudhullɛskɛ teek shɛshshɛk!

Dhoyɔ indì kɛrsidɛ lɔ’ɔ suppade iy masapigdedegɛɛ teekɔ, kumec molle yellɛɛ kiy

suut!

Yɛ’ɛsɛn

Jɔra ga ande turizimiyde many zoo tary. Anggeyge turizimiyɔmu teek ga koon.

Jɔrade Daliyɔ oode Yitiyɔ ramtiak al wradagede Bacumaa. Edɛmu jɔynɛnɛɛ gɔrɔgede

koy kabalede Gacidiyɔɔ. Edɛ allɛdɔdegɛ alkɔ woya bhɛlla. Maa icɔrsɛnɛ yɔng tuntɔ

kede cuc bɛna kotoshit tɔshshɔɔ shɛk mattana. Gassegɛ baayeca kɔp ga calmiy.

62

Shambata 1, Ungoc 3

Shɔ’ɛn

Zèri uwɛn Icɔcɔn tu’ɔge -

Isha’ar

Higgide icɔcɔnun

Dɛshade tuwoon (dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda mòydo bhunde

kooniboy.

5. Zèri uwɛn(dedi10)

5a. Tuda tàsi(dedi. 2)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tudacce sabɔ denɛ senone “Jɔrade Daliyɔ oode Yitiɔ” hɛnyɛɛ ai

songke ɛli ktangi, indì icɔcɔnada katasidona, kɛlidu!

Yɛ’ɛsɛn

- Ɛli bhunde jɔrade Daliyɔ oo de Yitiyɔ anggeyge turizimiyɔ jɔynɛ bhoregiyɔ teek ga geenyɔ,

bhunde jɔynɛnɛɛmu ke al Bacumage gɔrɔgede koy gacidiyɔy oo bhonɛsɛnde metta ajinɛɛ

oode mirɛge gɔrɔgede turizimiyɔ ajinɛɛ.

5b. Tudac zèri(dedi.8)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kezerit kɛɛmdɛsɛ tudacna,

kezerit.

Edɛ zeriɔ zeriyɔ inuy mòyɛsɛ zeridegɛ bhunde tɔgaa alɛɛ ai wɔngna, zer niyɛyi,

mòyna, tambiyɔ indì kɛɛmdɛsɛna, kezeridu.

Pɔskajɔ ge zeriyɔ ane dhidhingɛsɛna, aleyi, ɛlɛsɛna,tuwɔgedegɛmu kezeritna, kicɔcɔnit

zeri.

63

6.Icɔcɔn tu’ɔge - Isha’ar(dedi15)

6a. Isha’arɔ sabbɔ(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! ane zeriyɛsɛga tudac icɔcɔndaa, sabbɔ tèng icɔcɔndana, tudacce

angguge turizimiyɔ, many zoo tara bhonɛsɛndenɛ akatangi, kɛlidu!

6b. tudac isha’ar(dedi. 5)

Dhoyɔ zerɛsɛɛ tudac nuunna, ane tɛy hɛnynyɛna, tèng bhunde shi’aana, kɛ’idu!

Tolɔ cua kisha’aritka tudac shɛshshɛɛ, indì kadhadhaytna, zerìyɛsɛɛna, pɔsà.

Jɔra oo Gencade Dɛmbiyɔ

Jɔra oo Gencade Dɛmbiyɔ jɔynɛ waradagede Dɛbubd Benciyɔ. Nenmu iy zonigededegeyɔ

Benci Majige teek. Kabalede iyɛɛ zerrɛke panika.

Jɔra oo Gencade Dɛmbiyɔ dɛshinɛnɛ guru. Nenmu ilanga zoo gencishi kede maa karak

kenongɔ. Tuntɔga tumu yica karak ga jɔra. zooge hinke moyɔmu kɔnɛ Katamade

Mizzaniɔna, hay gɔrɔgede koy Dimaa kilometiriyo 17. Zoo wɔcidu kesse icɔcɔnunɔ kittiyɔ,

hay gɔrɔgede koy sitte sewɔɔ, kilometiriyo 5na, cua wɔcidɔ.

Jɔra oo Gencade Dɛmbiyɔ iyɛndenɛ ga bhushi bhiic. Gasgas yeca kɛnage ilanga kingunyɔ

alke kolkungɔ ga mɛri. Tobur muuk ga calmiy. Kelɔde toburana wulenɔ many trade zoon.

Shuwa wologɛdɔ. Kɛginyamu rɛmɛsɛdɔ.

Gɔrɔgediya Jɔra oo Gencade Dɛmbiyɔ bhonɛsɛnde ajinɛɛ ga bore. Nen ajinɛ elektirikimu.

Ilanga kingi manggisigede iyke Dargiyɔ zooge rɛmɛ Bɛbɛkɛge oo yetɔngɔ bhoriyneygɔɔ jɔya

bhonɛsɛn wɔllinɔ elektirikiɔ nen ajinɛɛ.

Kiyɛmui, metamu Jɔra oo Gencade Dɛmbiyɔ ga ande many zoo taray.

Nɛbhagediyamu indiyɔ zoo nguny rɛnakna, moydɔ. Wodi koon Zooge nguny wɔdɔɔmu ge

mɛri ngunyna, moyadaaboy. Edɛmu ac warada de Dɛbub Benciyɔ tomok ke mɛrina,cua

hayna, moydɔ. Balgede edɛ moyɔ nɛbhade ge mɛri hinke hayɛ badegɛɛna, irɔrɛsɛ

zouktegegɛɛ, cua ip pootutwaana, hatiyɛ. Ge ayayɔ mu hatiyɛ bidiyoge. Zooge ngunyna,

moyɔmu geeny nguny kambilyoy, geeny nguny sigiraney.

Nɛbhagediyamu Jɔra oo Gencade Dɛmbiyɔ ga ande many zoo tarayna, bhonɛsɛnmu de

ajinɛɛ ga ke metiyɛnyɛ.

64

6bh. Engedanage nguny isha’arɔɔ(dedi. 5)

1. Jɔra oo gencade Dɛmbiyɔ jɔynɛ hide?

2. Tudacciya ɛlagec katang?ɛlɛllɛ.

7. Higgide ɛliin(dedi10)

Rɔngage gaynɛɛ

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Rɔngage gaynɛɛ, ke ga rɔnga ge zoo muuk gayna, zeriyɔy ya ɛlɛsɛ

icɔcɔnda shɛshshɛ kudhullɛskɛ teek! I’ac: baa, sigirɔ, tobur...

Dhoyɔ ayì lɔ’ɔ suppade jɔynɛ masapigededegɛɛ teekɔna kɔjɔyda rɔngage gaynɛɛna,

kirɔrtɛ.

Yɛ’ɛsɛn

- Jɔra, - Turizimi, - warada, - zoo, - tomok

Shambata 2, Ungoc 4

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda

Gay angge turizimiɔ al bhoregiyɔ

Gay rɔngɔge angge turizimiɔ al bhoregiyɔ

Gay mitʼade lɔʼuny

Gay bhunde bhoodina jɔynɛnɛɛ

8. Zeri (dedi30)

8a Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ(dedi5).

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔnda nɛbhade angge turuzimiɔ al bhoregiɔna,

kataktageny. A gayongɔ ɛlɛsɛ ke anggɔngɔ aga bhoodina, jɔra, oo angge ayɛy muiy.

Indì icɔcɔnda kɛllɛ ɛlian giya al karakɔna, kaydɛ ɔʼɛndegɛ!

Turizimi ga angge al bhoregena, orte zooge ayɛyɔ al bhiicna, zoo wunyna, moyiɔ,

badegey jɔyɛnɛ tomokɔ.

65

Bhoot ga potukunde iy bɛtɔge teekna, ilanga Tuma kʼɛkna, zooge kingunɔ indìke

kesse rɛmɛsuni

Bhore ga bhunde zoo geny alɛ hubbaa.

Gash ga bhunde iyke toburɔ.

Buktuan ga bɛtɔde ke dhaali iyongna, se puntʼush puntʼushɔ

Jɔra ga maage wuny rakejɔ walajɔ tuntɔ bakna, cuc bay.

8b. Tudac zèri(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kalgit ramang ramangna, kezerit zertacce turizimiɔ

kucukucuna, tolɔ tèngna, kɛɛktageny ai tudac seniyɛy!

Angge turizimiɔ al bhoregiɔ bhoodina

8bh Yɛʼɛsɛn (dedi15)

Tèng icɔcɔndana, kɛllageny bhonɛsɛnde angge turizimiɔ al bhoregiɔ! Gayongi, ɛlɛsɛ

teek. Angge turuzimiɔ al bhoregiɔ kalke mɛriyi,

1. zoo geny ortegɛ iy baagede ayɛyna, wunna, moyiɔ alay kʼorshaa kʼorshaa kat

baadedegeyɔ teek.

2. Kingi balgede kaman iyɔɔ, zoo nutiyɛgadɔ.

3. Bhoodiney wɔdɔ angge ayɛyge turizimiɔ, ayɛyga jɔrade dali, jɔrade tʼuy, shata oo

maage goy.

Shambata 2, Ungoc 5

9. Ɛlian ɔʼɛn (dedi10)

Yɛʼɛsɛn

Ke silɛnde ramatinon iyongna, tomogge alɔngɔɔ dhaallɛdɔ.

Ga balgede Tʼaliani kun Itopiyana, ai koyɛ baade Itopia kokke denɛɛ

Ɛlliɛ ɛliangiya hay karakɔna, aydɛ ɔʼɛndegɛ!

Woyit ga bhunde zoo kʼakʼaya bhut koonɔna, hay bhunde ayɛyɔ

wɔngɛn ga kelle dɛsha untɔɔ

kambilige woyit tuntɔ woyit

66

kartaga ande irɔrrɛ anggecce zoo hinɔy

kesse wotili ga kese zoo dɛshiɛ galena, bhonɛsɛn

kician kicianga angge itinec rɛmɛsɛdɔɔ

bhunde shɛɛʼi ga bhunde zoo wunyna, moyiɔ jɔya wodɔde turuzimiɔ teekɔ.

Midiya ga bhunde zoo shiʼɛnɛ angge cayda caydaa. Anggɔngɔ mu ga radiyo, telebjini,

gaazetʼa oo angge ayɛy mu

10 kɔnɛn(dedi30)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kidibisit sɛntʼɛrɛjidiya iy karakɔ bhunde engedinɛɛ!

Bhootte shewɔ

Anggecce bhoot

jɔynɛnɛɛ

rɛnidenɛ paltangin

balle

Girmay

Bacumage

susa cuyɛnɛɛ

gɔrɔgede koy bhadɛɛ

kilometiri

kɔnang

kilometirio

issaba

kɔnɛ metiriyo18

Wɔcʼi metiriyo 20

10a. Higgide kɔnun(dedi20)

Tɔɔndɛsɛ zertaciya iy karakɔ kok daptarideguna, ɛrsidɛ tʼɔgade iyke kʼumecɔ!

Angge turizimiɔ al bade mɛʼɛnun bhoregiɔ, ga jɔraa oo bhoodina sɔ. Bhonɛsɛnde bhoodinon

zoo wunyna, moyiɔ, tomogge baanɔ sillɔ.

Anggiya turuzumiɔ al bhoregiyɔ teek gòmoy bhoot kɔnang.

Bhoot ga ande ilanga Tuma kʼɛk baa kʼɛginɛnɛ bɛtɔge bhuɔna, teekga walacna, zooge

kingunɔ rɛmɛsɛ.

Zoo hayna, wɔcʼi balle Parangaliɔ, ɔysɛ gɔrɔde koy Bhadhɛɛ bak. A dhul balle Girmay

Karbhellaa, bhɛl gɔr karak sidɔgede shɛɛʼɔ.

Shambata 2, Ungoc 6

11. Zèri uwɛn(dedi10)

67

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudacce bhoodude shewuɔ moyok oo tʼɔgaa

kalgit suutna, ane kɛllageny bhunde dhulɛsɛɛ!

12. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛlit tudacce bhoodude shewuɔ kiy suut!

Bhunde iy gɛrɛɛ mu ishɔshɔʼsɛna, indì kudhulɛskɛ teek!

13 Higgide ɛliin

Indì icɔcɔnda komoyt masʼaapide degɛɛna, kɔjɔyda ɛliange alke rɔngɔ oo mitʼade lɔʼunɔ!

Yɛʼɛsɛn

Shambata 3, Ungoc 7

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ:

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda:

Gay bonage ɛliin kenyji

Zèri ɛliyange alke jaruwɔ.

Zeri tudacna, yɛk engedanage nguny zertajɔɔ.

Uwa ɛliyange caʼidaa nguny zertajɔɔ ɔʼɛn.

Gay milikitide iyke kʼumecɔ dɛshadenɛ.

Yɛmɛsɛ tudacna, zeridɔ.

Zeri tudacce kɔnnɛɛ sabɔge.

Gay rɔngage gaynɛɛ.

rɔngɔ mitʼade lɔʼun Kamanay bole edisi ilaʼic Zoo

kɛng rɛɛdenɛ edisige bɛrguga 15na, rɛmɛs Buktuɔ ga ilaʼinyje gɛsi ga ande nis zooy ge katamayɔ tɛp rɛy ilaʼijɔ

68

14. Ɛlian dɛshi(dedi10)

Ɛliany bhɛlbhɛl

Mɛn ɛlian kenyji ai akatangi teng icɔcɔndana, cʼarashɛdɔde iyɛre icɔcɔnuwɔ kɛɛʼidu.

Dhoyɔ ìʼajɔdiya ajinɛ kariyɔ indì kɛdɛshit ɛliayan.

Iʼac: tu-ru-zi-mi-yɔ turuzimiyɔ

Edɛ dɛshiyɔ inyu totòyna, ayì ernges. Pɔskajɔmu edɛ iloptauboyɔ irɔrɛsɛ yɛʼɛsɛndiya

iy karakɔna, cʼua òk icɔcɔnde metanuunɔ.

Yɛʼɛsɛn

1. to-mog-gi-ya-na tomoggiyana

2. kɛ-gi-nya-ge kɛginyage

3. ang-gey-gi-ya anggeygiya

4. jɔy-nɛ-nɛ-mu jɔynɛnɛmu

5. sɔl-mo-jak-na sɔlmojakna

6. ko-nu-wa-mu-na konuwamuna

7. kiy-hɛ-nyɛ-mui kiy hɛnyɛmu

15. Zèri (dedi30)

15a. Engedanage al zertajɔ sabbɔ(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda komoyt engette iy masʼapigede degɛɛ zertajɔ

sabɔɔna, ai tasiyo katangi, kɛllagenyu nɛbhagede tudajun. Dhoyɔ indì icɔcɔnda

kezerit ɛlianyge alke jaruwɔ kucukucuna, tolɔ indì kat zertajak.

15b. Tudac zeri (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda nɛbhagede kocayna, ai gay katangi, kɛlidu. Dhoyɔ

indì icɔcɔnda kezerit tudac sabijineyna, pɔsɔ inyu zeriɛsɛ wodi kɔnang teek. Diya

tolɔmu indì kalit hubaaneyna, kezeridu. Pɔskajɔmu ibha hubbaney teekna, tudac ɛli

katangi, kɛlidu. Bhunde dhulɛsɛngi iyeyi, yɛʼɛsɛ kudhullɛsɛkɛ shɛshshɛ teek.

69

Angge turuzimiyɔ jɔynɛ bhoregiyɔ:Koca

15bh. Engedanage al zertajɔ tollɔ(dedi. 15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda engedanage nguny masʼapigede degɛɛ zertajɔ

teekɔ kɔnɛ 1-3na, kɛɛʼit sabɔge. Dhoyɔmu indì kalit hbbaaneyna, ayì engedanage

kɔnɛ 4-5 ke dɛshade hubbayna, kɛlkɛlliyɛ. Pɔskajɔ dhau tasidegeboyɔ dhaalɛsɛ

taside yellɛnɛɛ teekna, cʼua ayì yɛʼɛsɛndagiya hay karakɔ.

Yɛʼɛsɛn

1. kotkodiyoke maana, meta koyke shaniʼo

2. Jɔynɛ mɛʼɛney woradagede Shashiyɔ kʼabalegede kʼiraa bhunde iyke koruwɔ

3. Ga zibutte kɛngude kʼakʼayaa oode konuwan.

4. Kɔnɛsɛ 4- 5 dha tasidegɛna, dhaalɛ eette yellɛnɛɛna,

Shambata 3, ungoc 8

Dɛshade tuwoonɔ mòyi

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Icɔcɔnda dɛshade tuwoonɔ iyey mòyt bhunde kooniboy.

Uwɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ:

Icɔcɔndiya tolɔ icɔcɔnda :

Uwa ɛliyan ɔʼɛn

Uwa tudac kɔnɛn

gay higgide kɔnɛn

gay zèri uwɛn

gay rɔngage gaynɛɛ

16. Ɛlian ɔʼɛn(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Ayì ɛlianyge al masʼapigededegɛɛ teekɔ ke dɛshade kipiliyna,

kɛdɛshit ɔʼɛdɔ. Edɛ dɛshiyɔ inyu totòyna, mòyɛsɛ. Dhoyɔ aya rɔytiyona, pɔskajɔ ɛlɛsɛ

yɛʼɛsɛndagiya al karakɔ oo eette yellɛnɛɛmu dhaalɛsɛ teek.

70

Yɛʼɛsɛnda

1. wɔla

2. ande shoʼoyɔ

3. kocade dhadhalɔ

4. koyke maa

5. zali

6. kʼorshaa

17. Kɔnɛn(dedi30)

17a Tudac kɔnɛn(20)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Imɛsɛ icɔcɔnda komacna, kɛɛmdɛsɛ lɔʼɔ sʼuppade iyɛre dhano

ɛlian sɛntʼɛrɛjige teekna, kɔno shambatage kɔnangeyyɔna, kɔtɔɔnit tasi cʼuana,

kirɔrtɛ. Edɛ kɔn teekɔ inyu totòy hica keendegɛna, mòyina, ayì erngesse yellɛnɛɛ.

Pɔskajɔ mu moyɛsɛ kɔnɛndegɛ tʼɔgaa oo pidɛliyoge bibidaa bhangɛndegɛna, cʼua aya

badɛnde yellɛnɛɛboy.

17b.Higgide kɔnun(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Kʼumec( . ) kega tʼɔgade balgede gɔɔn lɔʼec taside iy muuki

koonna, gɔpɔsɔ gìbhang kiy tasige pɔskajɔyi, yamu ɛlɛsɛ icɔcɔnda kudhullɛskɛ

shɛshshɛk teena, dhoyɔ indì kɛdɛshit engedanage al masʼapige dedegɛɛna, kɛrsidɛ

tʼɔgade iyke kʼumecɔ molle yellɛnɛɛ. Edɛ dsɛhiyɔmu inyu totòyna, moyɛsɛna, pɔskajɔ

dɛshit bhunde koonina, ìlɔlɔnyit oo yɛʼɛsɛndiya hay karakɔ.

Iʼac: Gɛsiyo oguwa gabay.

Yɛʼɛsɛn

1. Bhɛluwa oo Koynɛ hatuwaa koru.

2. Shemaji inyu koy minen?

3. Lemau nguny tʼila goluge.

4. Icɔcɔndayee! Ibhangit kʼumec kiy suut!

5. Kamana mat shɔlu oo gima.

6. Mɛnde icɔcɔnnɛɛ icɔcɔn icɔcɔnda kede dhulɛsɛɛ.

7. Turustiyo hay moy bhorede iy wɔradagede Shashiyɔɔ.

8. Shambade lɔngke Maragelluwɔ bhuya kocana, koyɛ gabay.

71

Shambata 3, ungoc 9

18. Zeri uwɛn(dedi. 10)

18a. zeriɔ sabbɔ(dedi2)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda katasido tudacce icɔcɔnuwɔ ai sung ɛlina, seniɛy

kaydɛ tasi. Dhoyɔ tasiɛsɛ kega icɔcɔnde ɛli angge turuzimiyɔ jɔynɛ bhoregiyɔ hɛnɛke

kocay ɛlɛsɛ teek.

18b. Zèri (dedi8)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kɛɛmdɛsɛ tudacce sabɔdenɛ se ne “Angge

turuzimiyɔ jɔynɛ bhoregiyɔ:Kocaʼʼ hɛnyɛɛna, kezeritna, kicɔcɔnit zèri. Edɛ zeriɔ inyu

totòyna, moyì woshi, tɛppa zeri, oo bhunde tʼɔgaa alɛɛ wɔngɛnna, bhunde zeriɔ

dhidhingɛsɛ iyey indì kɛɛmit tolakna, kezeridu. Pɔskajɔ mu ishɔshɔʼɛsɛu teekɔ

ɛlɛsɛna, hayɔ tuwɔgededegɛmu kezeritna, kicɔcɔnidu.

19. Icɔcɔn Tuʼɔge

19a. Ishaʼar oo ɛli (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tudacce ilɔlɔnyun ai a tudacce iy niyɛi tèng icɔcɔndana,

kilobhidu. Dhoyɔ tudacce ilɔlɔlnyun kega tadacce irɔragec a ramang yɛnɛn oo

bhunde alɛ bhiicɔy ya ɛlɛsɛ teek. Dhoyɔ indì icɔcɔnda kalit hubba hubbana, kɛlit

nɛbhagede tudajude iyɛre inyu zeriyɛsɛno shambatage kɔnangeyɔ iy masʼapigede

mɛnde icɔcɔnnɛɛ teekɔ se ne“Jɔra oo genycade Dembiyɔ ʼʼ hɛnyɛɛ tuʼɔgena, inyu

totòyna, imɛsɛ komac. Pɔskajɔ moyɛsɛsu teekɔ aya badɛnde yellɛnɛɛboyna, cʼua pɔsa

icɔcɔnboy.

20. Higgide ɛliin

Rɔngage gaynɛɛ

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Rɔngage gaynɛɛ, ke ga rɔnga ge zoo muuk gayna, zeriyɔy ya

ɛlɛsɛ icɔcɔnda shɛshshɛk kudhullɛskɛ teek! I’ac: yet, biy, gash...

72

Dhoyɔ mòyt tudage kɔnɛss shambata kɔnangna, wɔcʼi shambata ramangeyɔ edɛ

icɔcɔno masapigededegɛɛ teekɔna, indì kɛɛmdɛsɛna, tɛlɛjit rɔngage gaynɛɛna,

kirɔrtɛ. Aa lilicɔ inyumu totòy kendegɛna, ayì badɛn oo komacna, pɔskajɔ dɛshit

bhunde kooni.

73

Icɔcɔn 6 Tudage bharungnɛɛ

Bhonsndeɛtɛbhinɛicɔcɔnɔɔ

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda:

Uwa bonage iliin bhɛlbhɛl

Ɛli tudacce cʼilili oo tude shiʼongi koyga dhook bhunde alɛ bhic bhicɔ.

Gay tʼɔgade iyke siyhɛnyɛɛ ɛrsɛsɛn.

Uwa sɛntʼɛrɛji teek lɔʼɔ dɛshi.

Gay engedanage nguny zertajɔɔ yɛʼɛn.

Uwa ɛliyan caydaa ɔʼɛn.

Uwa zeri oo ishaʼar.

Shambata 1, ungoc1

cʼilili oo tude shiʼongi koyga dhook

Shɔʼɛn

Ɛliany dɛshi Tudac zèri

Dɛshade tuwoon (dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dɛshade tuwonɔ iyɛre icɔcɔnda hayɛke dɛshiyɔ oo sutkaboy

metta dɛshit bhunde kooni!

1. Ɛlian dɛshi (dedi10)

bhɛlbhɛl (dedi4)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Ɛlian bhɛlbhɛl ai akatangi, tèng icɔcɔndana, kɛɛʼidu! Dhoyɔ

iʼajɔdiya ajinɛɛ indì icɔcɔnda kɛdɛshit ɛliange al masʼapigede degɛɛ lelegiyɔna,

kirɔrtɛ! ìʼac: .dhadhalɔna dha-dha-lɔ-na

Yɛʼɛsɛn

1. bu-lang-de-nɛ-mu 2. ngar-rɛ-nu-ɔ 3. da-ma-ne-jɔ-na

74

4. shun-di-yany

5. jii-yak-na

6. kɔ-tɔ-nit-kaa

7. shu-bhu-nɛ-na

8. woy-daa-nɔ-na

2. Zèri(dedi30)

2a. Engedanage al zertajɔ sabbɔɔ (dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Irɔrɛsɛ taarec icɔcɔndana, ai tasio katangi, komoyitna, kaydɛ

tasi. Dhoyɔmu indì kezerit ɛlianyge alke jaruwɔ al masʼapigede degɛɛ tasiyɔ.

2b. Tudac zèri (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudac kucukucu kɛngijineyna, tolɔ inyu

zeriɛsɛ wodi kɔnang teek. Dhoyɔ ibha icɔcɔnda kɔnang kɔnang kɔɔkna, kezeridu. Edɛ

zeriyɔ moyɛsɛ bhunde zeriyɔ dhaalɛsɛɛna, ishɔshɔʼɛsɛna, kɛɛmdɛsɛna, kezerit.

Pɔskajɔmu bhunde dhulɛsɛɛngi, iyey indì ketengdenyna, yɛmɛsɛ zerina,ayì kelna,

kadhaallɛna, kezeridoboy.

2bh. Engedanagengunyzertajɔɔ(dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng engedanage kɔnɛ 1-3na, komoyit tudajɔna, kɛɛʼit. Dhoyɔ

indì icɔcɔnda kalit hubba hubbana, kɛlkɛɛlliyɛ enget 4. Pɔskajɔ mu ayì sɛntʼɛrjide iy

enget 5ngɔ kɛdɛshit ke dɛshade tuoonna, kutidiyɛ.

Yɛʼɛsɛn

1. Cʼililiga bulangde woya seuke ippagiyɔ murdinɛ bhunde kooni hubbana, ngarsinɛ

hadi ramangna, shɔk woydacna, bulangi.

2. Ngarsinɛ hadi ramang.

3. Ga sholaysɛna, kìci wɔcʼiɛsɛdɔ.

4. Dha taside icɔcɔndaanɔna, dhaalɛsɛ eette yellɛnɛɛna, yɛʼɛsɛ icɔcɔnda teek.

5. Ɛli bhunde Bauni shubhunɛ zeriyɔ zerrɛɛngɔ, shubhunɛ gayke enga zoo tabhang

guruyiɔ.

75

Shambata 1 ungoc 2

Dɛshade tuwon (dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Icɔcɔnda iloptau sɛntʼɛrɛji oo engedanage ɔdinɛnuwɔboyna,

wutidiyɛwi metta mòyit bhunde kooni.

3. Ɛlian ɔʼɛn(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Ayì engedanage al masʼapigede degɛɛ ke dɛshade kipiliyna,

kɛdɛshidu!

Yɛʼɛsɛn: 1. B, 2. A, 3. Cʼ, 4. Bh 5. C

4. Kɔnɛn (dedi30)

4a. Tudac kɔnɛn

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Imɛsɛ icɔcɔndɔa komacna, kɛdɛshit sɛntʼɛrɛjina, kirɔrtɛ cʼilili oo

tude shiʼongi koyga dhook bhunde alɛ bhiicɔ yɔngɔ teek. Dhoyɔ edɛ ilopɔ inyu

totòyna, moyɛsɛna, erngesse yellɛnɛɛ mu ayaboy.

4b. Higgi kɔnɛn

tʼɔgade sihɛnyɛɛ (“ ”)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tʼɔgade iyke sihɛnyɛɛ kega tʼɔgade gɛrsɛ balgede gadha taside

mɛnde ayɛyɔ gìbhangaboyna, ane gɔpɔs tasidɔngɔɔ, gìbhangna, meta gɔɔnɛsɛ

tasidegeyi, ya ɛlɛsɛ icɔcɔnda kudhulɛskɛ teek. Dhoyɔ iʼajɔde ajinɛ masʼapigede degɛɛ

teekɔ, indì icɔcɔnda kat tudajakna, kɛbɛrta lɔʼɔgee tɔgade siyhɛnyɛɛ iy teekɔboyna,

kirɔrtɛ.

Bhunde alɛ bhi cbhicɔ

Cʼilili tude shiʼongi koyga dhook

diyaga bulang

woyaga mɛri

diyaga gurin gurin

diyaga kɔnang

76

Shamba 1, ungoc 3

5. Zeri uwɛn(dedi10)

5a. Zeriyɔ sabbɔ(dedi2)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tudacce sabɔdenɛ se neʻʻ cʼilili oo tude shiʼongi koyga dhook ʼʼ

hɛnyɛɛ songke ai se niɛy indì icɔcɔnda katasitna, kɛlidu.

5b. Tudac zeri(dedi8)

Dhoyɔ indì icɔcɔnda kalit hubba hubbaaneyna, kɛɛmdɛsɛ tudacce sabɔdenɛ se neʻʻ

Cʼilili oo tude shiʼongi koyga dhook ʼʼhɛnyɛɛna, kezeritna, kicɔcɔnit zèri uwɛn. Edɛ

zeriyɔ inyu totòyna, mòyi zèri tɛppa oo bhunde tʼɔgaa alɛɛ ai wɔngna, zeri niɛy

mòyina, bhunde ane uwaangi iyei ayì komac oo èrngesna, kɛɛmdɛsɛna, kezerit kede

uwaa.

6. Icɔcɔntuʼɔge(dedi15)

Tudacce ishʼarun

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tudacce ɛli-sabɔdenɛ se neʻʻ Kelage oo kɔkɔy ʼʼhɛnyɛɛ iya karakɔ

zeriyɛsɛ icɔcɔnda teek.

Ilanga kingi bole koon iye. Bolediyamu ga bolde alalay siti. Kiyɛnyɛmui, ungoc koon

mokaccenɛ bhora tilaboyna, koyɛ noonke mamsi wolayna, oguwa wolajak. Nen cua

mokac simongna, ibha rɛɛ pɛɛlena, dha kinot dolege nip. Mokac yɛmana, moyɔ dole iy

sɛlɛɛc. Mokac shini bhɛlsɛna, cua tasi tarage teekna, se ne“Ande waa baa pɔsau

kinotboyɔ akatang zoogeca alo Luungɔrɔɔyee! ’’ hɛnyɛna, cʼua iy kucu kucu. Kiyɛnyɛmui,

nen indi ke mitiyɛnyɛ kɔpkɔp. Mokac mu cua takaaboy ke mɛnde indi yaa ade ga nen

rɛɛy. Tolɔ cua mokac shurrɛɛna, ibha rɛɛna, oguwa jɔnɛy zɛl. Nenmu koyɔ ruy gɔrɔ gɔrɔ.

A wɔci liyokɔ, jɔnɛ engetna, se ne: “Woccianye aangde turu kɛrdo kidhiydɛ dhabana ke

mitiɛnyɛɛ?” Woc yɛ’ɛsɛna, se ne;“Hayaayee! anyi cua diya tuyduwa kɛɛmiyongnayi,

ande baa kɛdɛshiyon galade shɛ’ɔboyna, koyì hɛnynyɛna, kɛɛmanɔ enga untaana, cua ga

cɔllɔna, ejaanyuaboyna, ilanga indiyo kengeyɛsɛ gurit kiyang? sɛp diya tolɔ kòoyong”

Siyhɛnyɛna, yɛ’ɛsiɛ. Kiyhɛnyɛmui, jɔnɛ ga nyɛlocna, sene:“Wocciyanyee! metta cu inyu

77

ke tasiyí! keetagenyjɔy. Ɔysɛ ruwo bakna, iy kucukucuʼʼ siyo hɛnyɛboyna, cua woc

shi’aaboyna, iwaa bhuɔ. Shambamu cua iis tukna, se ne: kɔkɔydiyanyeee! dɛsha koon

iyena, yogòna, dɛshiyagany!” hɛnyɛɛ cua kɔkɔymu kouwaa. Kiyhɛnyɛmi, shamba

nɛbhade hinke katakka gurinde kɔkɔɔnɔ, : “ya baa a maante rɛ” hɛnyɛna, nen ubhuk

urɔna, tu’ɔge edɛ bulangdɔ. Shambamu ubhuk urɔna, sudhaboyɔ, ɛrsɛ kat dolede tuk

tiini koonna, kisinga guwɔgeboy. Nenmu ɛlɛsɛ kɔkɔyna, se ne “Wocciyanyee! inyu cua

iyì yana, kòk yedokna, kukiyɛ maana, gam galde baalunɔnay!ʼʼ hɛnyɛna, cua dha juyde

maanɔna, oguwaa. Shamab nen koykede koyga yedokɔna, hak sɛt! ya gecayna, cema ya

bhunde gunyo kesokɔ ori koonboy. Mɛndiya nɛbhade ne nɛbhade gurinde denɛɛ

kayodɔdɔ kuwangiyɔ, moyna, ade nɛbhade enga ga kɔmɔnitɔ zoo ac gaabina, ɔngɔn kede

iy turrɔy, ɔngɔn gaabidiya wɔlɔ shɛɛ’ɔ bhiyɔna, tasina, se ne shmba deca cʼua shau

hetiya dhuloong” hɛnyɛna, kɔnsɛ sit doley teek alay. Kiyhɛnyɛmui, nen alayɔ, sit se:

“Putang”doley teek. Urɔ nɛbhadega goyɔ alay sit baakɔ am sit kɔ tɔtɔbhɔl. Se ne dhaga

liyokɔ, nɛbhade dole tukka tiiniyɔ, marrana woyt liyokboy. Nenmu durrɛna, durɛɛna,

siyɛke tamariyɛboyɔ, mirkde dhedik seyicaana, siyɛke uwaangɔ, cua kunɛ sit oo

dolemuna, ɔngɔn gaabi tuntɔna, cem bhwuɔ. Shamaba nen iy bhunde orina, dhoyɛ

kabarec sɔng. Yɔngɔ shau guru shamba alanga sɛtna, erɔ maana, se ne: “Wocciyanyee!

toony sinana, gam galade baalunɔ” hɛnyɛɛ. A siyhɛnyɛɛ nen marranaboyna, se ne: “

Eyey anyi galade eenga gàmo bhɛllɛdɔɔ ane kay cashi”. siyhɛnyɛna, yɛ’ɛsɛdɔ

kiyhɛnyɛmi, shambaa yɔng tullɛsɛ shɔɔ guruwɔ. Tolɔ cua shurrɛnɛboyna, se ne: “Andiya

baa doledenumu ga girasinɛ iynumu ayí girasinɛde iyíɛnyɛ baa ayi ande anganun?”

hɛnyɛna, hakɛ shamba tɛshʼʼ hɛnyɛ urɔ kɔbɔllɔsɔrit edɛ ramtiyak kede al ngasusurrɔ.

Shambade shini shɛɛ’ɔ yɔng se ne: “Woociyanyee! hɛnynyɛmu ke tasiy anyi sɛp

kɛliyenyong. iynumu tùy ya bakna, wodi ramang bhunde iyke yay ke dɛshiyi” hɛnyɛɛna,

cua wu’oboy cakna, iisuwa yɔkɔ. Kiyhɛnyɛmui, kɔnɛdɔngɔ oo meta bhunde iyke yay

ɔysiyɛɛna, wocmu oguwa yɔkɔna, rɛmduwa shɛktinɔ.

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dhoyɔ indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kipta rɛɛy kɔnang

kɔnangna, kɛlit nɛbhagede tudajun bhunde dhulɛsɛɛ. Edɛ ilopɔ inyu tòtoyna, ayì

badɛnde yellɛnɛɛ.

78

7. Higgide ɛliin (dedi10)

Sarage rɔngun (dedishade tuwoon)

Mɛndeicɔcɔnnɛee! Tèng icɔcɔnda sarage rɔngunna, ai akatangi, kilobhidu. Dhoyɔ edɛ

iloptauboyɔ mu inyu irɔrɛsɛ iʼacce iy masʼapigededegɛɛ teekɔna, ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ

teek. Sarage rɔngunmu kega zertage tacinɛ jarecce rɔnguge mɛndu koonɔna, mɛɛ

zerrɛnɛna, edɛmu kega anyi, inyu, nen, edu, edɛ, ede yamu ɛlɛsɛ icɔcɔnda kudhulɛskɛ

teek. Pɔskajɔ mu iʼajɔde ajinɛɛ indì icɔcɔnda kɛdɛshit engedanage al masʼapigede

degɛɛ teekɔ.

Yɛʼɛsɛnda

anyi 1. Koyi bulangna, kɛɛmanɔ gùbulangi.

edu 2. Hayo hide aa yɛmanona, gùbulangongɔ.

ede 3. Gèy bhut koonna, gùbulangi.

edɛ 4. Woya hatugana, ai bulang cʼililii.

nen 5.Kamana oguga gabayna, ai tala apalay.

kele oo kokolo

shambata 2, Ungoc 4

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiyaa:

Icɔcɔnda sut icɔcɔndiya tolɔ:

gay tudage bharungnɛɛ

zeri tudacna, yɛk engedna

dɛshi dɛshaage tuwoon

kɔn yɛngkide iy tudajɔɔna, irɔrrɛdɔ

gay sarage rɔngun

Dɛshade tuwoon

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! dɛshade tuwoon iyeyi, inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde

kooniboy.

79

8. Zèri(dedi30)

8a. Engedanage gùdhulɛ zertajkɔ (dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng icɔcɔnda engedanagiya hay karkɔ masapigededegɛɛ

teekna, kɛ’it tasigedegɛna, tolɔ iyu idibisɛsɛ.

Dhoyɔmu indì kezerit ɛliange al masapigededegɛɛ teekɔ tasiyɔ.

1. Tudage ippage ippage woya kɔnna, bulangɔ edu gayowɔ, agey ɛlidu!

2. Eduuy teek ge ilanga artauw kokolo oo keleboyɔ anenaangi, kɛlidu! Edɛ teekmu de

uwa jorɛnɔ anen?

Ɛlian zèri

tudac hakka

bharung tirisi

kèli kɛngɔ ruy

ungo ajɛnde badun

8b. Tudac zèri(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kezèrit tuadc kucukucu moyok untanna!

Tolɔ ìbha kɔnang kɔnang kɔɔkna, kezeridu. Edɛ zeriyɔ inyu moyɛsɛna, tambiyɔ

ishɔshɔ’ɛsɛna, kɛɛmdɛsɛna, kezeridu.

8bh. Yɛ’it engedanage nguny zertajɔɔ(dedi. 15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! tèng icɔcɔnda kɛɛ’it engedanage kɔnɛ 1-4na kɛɛit ɛliɔ.

Dhoyɔ indì kalit hubba hubbana, kɛlliyɛ enget 5 hubbage. Edɛ ɛllɛ teekɔ inyu tòyna,

moyɛsɛ dɛshadegɛ.

Pɔskajɔ ayì engedanage se ne “a niyɛ?” hɛnyɛɛ oo ge ilɔɔnyunɔ, kɔnɛ 1-3ɔ ke dɛshade

tuwoona, kɛdɛshidu.

Yɛ’ɛsɛn

1. ga kɛginya ge gashun. Edɛmu rɛmɛs toburɔ.

2. bagitinɛdɔ

3. ga kokolo

80

4. se ne “ Maante kokolode gɛsɔ jorɛn uwaangɔ, shalanyuseboy rɛɛy?’’ hɛnyɛna, cua nenmu

igomaaboyna, iwaa haa.

5. Engedɔdiya dhà tasidegɛna, bhunde ɔdinɛɛ dhaalɛsɛ! A niyɛ?

yɛ’ɛsɛn

1. Koy pɛɛle

2. dhauwaa shalɛndenɛboy

Ilɔlɔny- Yɛ’ɛsɛn

1. Bhunde alɛ ke kɔnasuwɔ - edɛ ramtiyak ga kɛginyage toburon

- edɛ ramtiyak am tobur

- edɛ ramtiyak rɛmɛs toburɔ

2. Bhunde alɛ bhic bhicɔ - kele ga tirisiyɔ

- kokolo tirisong

- kele shalna, dhawaa ajɛnde badunɔboy

- kokolo ɔdiyɛna, liya usaaboy

3. Engedanage yɛngkiin - yɛ’ɛsɛn

Kokolo- se ne “Anyi kashuluwa se barit kelede se ne aga mɛnde tirisiyɔna, kadhaa ajɛnde

badunɔboy” hɛnyɛna, hakɛ rɛɛ bayica.

Kele- se ne “ Maante kokolode gɛsɔ jorɛn uwaangɔ, shalanyuseboy rɛɛy?’’ hɛnyɛna, cua

nenmu igomaaboyna, iwaa haa.

Shambata 2, Ungoc 5.

Shɔ’ɛn

Ɛlian ɔ’ɛn kɔnɛn

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshade tuwoon iyeyi, inyu oo icɔcɔnda mòydo bhunde

kooniboy.

81

9. Ɛlian ɔ’ɛn(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda kaydɛ ɛliange al masapigede degɛɛ ɔ’ɛndegɛ!

Yɛ’ɛsɛn

1. cɛgɛn

2. yelɛn

3. kɛngɔ ruy

4. koy

5. penuwan yɛ’ɛn

6. ibha rɛɛ ungoy

10. Kɔnɛn(dedi. 30)

10a. Tudac kɔnɛn(20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kɛlɛjit ɛliange kele oo kokolo yɛngkinɛnɛɛ, ge

bhon ramangina, kɔtɔɔnidu.

Yɛ’ɛsɛn

1. kele se ne “Kashalenyjɔ,” hɛnyɛɛ, cuwa ane

Kokolomu se ne “Anyi kashalenyjɔ

2. kele kelina, se ne “Kek kek kek keee!,” hɛnyɛɛ, ane

Kokolo se:“Inyi keliyna, kabanya wɔdhageny hap, ya ga nɛbhade ajɛnde badunɔ kami

anycayɔ,” hɛnyɛɛ, cua tɔɔndɛsiyɛɛ.

10b. Higgide kɔnun(dedi. 10)

Siyɛnyɛ(“ ”)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tɔgade siyɛnyɛyɔ, ke gìbhang lɔ’ejɔde zoo ɛli saptegɛɛ sabɔna,

ɛlidiya zugunyɔ aa sudhiyɛboyɔ, mu tɔgadiya bhangnɛ cuangi, ya ɛlɛsɛ icɔcɔnda

kudhullɛskɛ teek. Dhoyɔ i’ajɔde ajinɛɛ indì kɛtɛɛlɛjit tudajɔ teek lɔ’ɔge al siyɛnyɛge

teekɔ, ge bhon sizziyna, kɔɔnitna, kirɔrtɛ!

I’ac: Kele oo kokolo se ne “gabagitinɛɛ” hɛnyɛna, edɛmu shishiktiyɛɛboy.

Yɛ’ɛsɛn

1. “Alit hakka,”.

2. “Kek kek kek keee!,”.

82

3. “Anyi kashuluwa se barit kelede sene aga mɛnde tirisiyɔna, kadhaa ajɛnde

badunɔboy”.

Shambata 2, Ungoc 6

Shɔ’ɛn

Zèri uwɛn

Icɔcɔn tu’ɔge- ɛli

Higgide ɛliin

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! dɛshade tuwoon iyeyi, inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde

kooniboy.

11. zèri uwɛn(dedi. 10)

11a. zertjɔ sabbɔ(dedi. 2)

Mɛnde icɔcɔcnnɛɛee! Tudacce sabɔdenɛ senone “ kele oo kokolo” hɛnyɛɛ, ai song ke

ɛli nɛbhadeyi, tèng icɔcɔnda katasidona, kɛlidu.

Yɛ’ɛsɛn

Ɛli nɛbhade kele oo kokolo bagittinɛna, kokolo shalna, dha ajɛnde bdunɔɔ, kele de se ne aga

tirisiyɔ ɔdinɛ ajɛnde badunɔ duruna, liya amɔ, kɛngɔ ruyɔ.

11b. Tudac zèri (dedi8)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda hubbaaneyna, kɛɛmdɛsɛ tudacna, kɔnang zeriyɔ,

gɔɔng kadhadhaydu. Ge al huabbagiyɔ muuk kɔjɔyda humana, kezertoboy. Inyumu

totòyna, mòyɛsɛ zeridegɛ. Molɔde tɔgaa alɛɛ ai wɔngna, hayɛ wɔdhɔng niyɛyimu

mòyɛsɛ.

Dhoyɔ ibha hubbaaney kɔnang kɔnangna, kezeridu. A zerina, tambiyɔmu indì

kɛɛmdɛsɛna, kezeridu.

83

Pɔskajɔmu ge ane zerina, uwaangi aleyi, ɛlɛsɛna, hay ortegɛɛ tuwoogemu kezeritna,

kicɔcɔnit zèri.

12. Icɔcɔn tu’ɔge ɛli(dedi.15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Ngarngara icɔcɔnda kallo hubbaana ramangboy. Dhoyɔ ìbha

kɔnang kɔnang hubbaney ramtiykna, kalitke Lɔngɔni oo jupagena, kɛɛngkidiyɛ

ɛlidiya koy karakɔ. Edɛ ɛlɛllɛɛ inyu mòyɛsɛ ɛlidegɛna, bhunde ɛli gɛrɛɛ ishɔshɔ’ɛsɛ!

Lɔngɔni: Asham jupageyee! ayí shɛɛ’i?

Jupage: Asham Lɔngɔniyee! kayí shɛɛ’i.

Lɔngɔni: Ketengeny angkooni aang?

Jupage: Tengany bɛ.

Lɔngɔni: Kele oo kokolo edɛ ramtiyak akatang? Edɛ rɛmɛs hide?

Jupage: Ga kɛginyage toburunna, rɛmɛs toburɔ.

Lɔngɔni. Kele se ne gàbagitnɛ hɛnyɛɛ, kokolo se niyɛ?

Jupage: Kokolomu sene gabagitnɛbɛ hɛnyɛna, shishiktiyɛɛboy.

Lɔngɔni: Edɛ jorna, mɛnde shalaboyɔ anen?

Jupage: Ga kokolo

Lɔngɔni: Tasigdenu kuntaakey mɛnde shalɔ anen?Nɛbhagede?

Jupage: kuntaakey de shalɔ ga kele. Nɛbhade uwa jorɛnɔ

Lɔngɔni: Na shalongɔ a nɛbhade?

Jupage: Ga nɛbhade tasiyɔ jorongna, ungus gɔrɔgiyɔ.

Lɔngɔni: Jupageyee! kabatany shɛshshɛkna, cua iyìke shɛɛ’i!

Jupage: Inyumu iyìke shɛɛ‘i!

13. Higgide Ɛliin (dedi.15)

Sarage rɔngun

Mɛnde icɔcɔcnnɛɛee! sarage rɔngun ke ga zeriyange tacinɛ jarecce rɔnguge

mɛndukoonɔna, mɛɛ zerrɛnɛna, uway ya ɛlɛsɛ shshshɛ kudhulɛskɛ teek.

Dhoyɔ i’ajɔde ajinɛɛ indì kɛdɛshit engedanage al masapigede degɛɛ teekɔ.

84

I’ac- kashalényjɔ. Anyi

Yɛ’ɛsɛn

1. edɛ, 2. nen, 3. ede, 4. edu, 5. inyu

Icɔcɔnɔdiya tollɔ icɔcɔnda

-Gay yellacce gɛsɔ oode shɛɛʼɔ.

- Gay ɛliange alke enɛy oo saraa mu.

14b Ɛlian gayɛn

Indì icɔcɔnda ɛliange wuny zertajɔ teekɔ katke bonage ɛliin!

Yɛʼɛsɛn

Shɛsh-shɛ

Sho-yɛ-sɛ

Ro-bhony-jɔ

kɛ-la-ge-nyɔ

nu-ti-yaa-boy

wo-lac-ce-gey-na

gam-tu-ne-yɔ

Shambata 3, Ungoc 7

15. Zèri(dedi. 30)

15bh. Engedanagengunyzertajɔɔ(dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔnda tudacce kungkulɔy oode kanagajunde kasay

shiʼaana, kɛllagenyna, uwaangi, ɛlɛsɛ teek!

Yɛʼɛsɛn

Shɛshshɛ ga bhunde koon dɛshi bhunde shɛɛʼiɔ

Shoyɛsɛ ga ande amunde shoyɛsɛ koonɔ.

robhonyjɔ ga ande kasay iy kɛdɔge robhonjɔ oo orte mɛndoni

kɛlagenyɔ ga bhunnde koon ɛlɛsɛde ayɛyɔ

indì kɛdɛshit ke ɔdinɛɛ bhundiya

nutiyaaboy

wolaccegeyna

85

gamtuneyɔ

15b. Tudac zèri (dedi10)

Indì icɔcɔnda kezerit tudac kucukucuna, kɛllageny bhunde dhulɛsɛɛ!

Kungkulɔ oo kangac

15Bh, Engedanage al zertajɔ sabbɔɔ (dedi5)

Yɛʼɛsɛn

Lɔʼɔge al lɔʼɔ sʼuppaa sizziɔ se ne “Kungkulɔ kʼenɛ copu baknaʼʼ hɛnyɛɛ ga bhunde kangac

kɛligaa nen ɛlike sabɔɔ!

15c, Yɛʼɛsɛn

1. Gage yellaccenɛ gɛrɛ tasiyɛsɛɛngɔ.

2. Tudajɔde tude shiʼongi koyga dhookɔ ɛli nɛbhade zooge eet shiʼongɔ.

Kʼɛdɛkʼɛdɛ yɔng ga bulangde woya bulang ippage paacna, nutiyɛna, ge ayɛyɔ jɔyɛɛ.

3. Nen indiyec gɛrɛɛ, ede gìndi shɛshshɛ katacʼiɛboy.

4. De bontʼinɛ madhdhakɔ ga kungkulɔ.

Shambata 3, Ungoc 8

16. Ɛlian ɔʼɛn(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! indì icɔcɔnda kɛtɛlɛckɛsɛ ɛlian ɔʼɛndegɛ!

1. dhidhi =yella

2. ibha= kɔɔk

3. wɔcʼi = dhul

4. zigo=dhulo

5. cʼik =arshi

6. say =gogu

Indì icɔcɔnda kɛllɛ ɛliangiya cʼarɛshɛdunɔ al ya karakɔboy!

1. kali ga bhunde zoo ramang alena, kɔnang ɛliɔ kɔnang ane yɛmɛsɛ yɔngɔna, ɛliɔ

2. tudac ga ande ɛli bhunde ilanga kʼenuɔ

3. kel ga ungocce angkoon bhonɛɛ

4. mol ga bhunde ang koon iyɛɛ

5. enggoge tudajuny ga zooge al tudajɔ teekɔ

6. kìci ga bhunde dhulo tudajɔ teekɔ

17 Kɔnɛn(dedi. 30)

86

17a Tudac kɔnɛn (dedi. 20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! ɛlɛsɛ icɔcɔndana, kɔtɔnit tudacce kangajunɔ oode kungkulɔyɔ

engedaneyge al sɛntʼɛrɛjige teekɔ!

Penu yɔng iyke suut Kel Mol

bhunde kangac oo

kungkulɔga yellana,

pɔskajɔ kungkulɔ kʼɛriyɛ

kangac tukɔ

edɛ ibha rɛy miʼirɛgena,

hay dhimɛn

dhimɛn

Enggoge tudajuny

Kungkulɔ oo kangac

17b. Higgide kɔnun(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda komoyt zertacna, kɛrsidɛ tʼɔgade sihɛnyɛɛ!

Yɛʼɛsɛn

Idibisit tʼɔgde lɔʼejunyɔ iyke siyhɛnyɛɛ, zertajɔdiya koy karakɔ bhunde yellɛnɛɛ!

Kìci

Kunkulɔ kʼɛri kangac tuk

Angge dɛshinɛɛ

-kangac lɔɔm sayde donoy

-am pat gɔrɔge

Bhunde bhonɔ

Tukte kangajun kʼɛriyɛɛboy

87

Nɛbhagediya kungkulɔ kʼenɛ copu bakna, se ne “Ade kɛlagenyo rɛɛi, kurkur kede pɔska

sayboyɔ, iyong?ʼʼ hɛnyɛɛ, kangac cʼua ruydɔ. Kungkulɔ se ne ʻʻKe ruyina, aa ruiɔ, zoo

cʼikenydɔ.ʼʼ

Kangac se ne ʻʻCʼua kindì niyɛ?ʼʼ hɛnyɛ. Edɛ hayna, siyake ippagiyɔ Kungkulɔ se ne ʻʻKʼɛʼɛrìo

tukte denuɔ iy gamtuneyɔ boy!ʼʼ hɛnyɛna, kʼɛrio kangac tukboyna, kɔnɛsɛ woyit. Edɛ

hayna,hayna, balge dɔngɔ dhimɛn iye. Kungkulɔ sene ʻʻGèyna, gìdhim wolaccegeyna, inyu aa

ruyiɔ , yògo baalɔ karakna, anyi kuturo baalɔk ungɔ teek tunok!ʼʼ hɛnyɛna, wɔcʼi lioykɔ,

kungkulɔ ruono ungɔ teek tunokɔ, hakɛ rɛɛ baana, ruydɔ.

Kangac yɔng aa kun baalɔ karakɔ, ga cʼigi. Kungkulɔ ane hakɛ rɛɛ baana, se ne ʻʻGe mɛriga

gica cʼikna, arshi teekɔʼʼ. hɛnyɛ cʼuang.

Kangac yɔng yɛy kungkulɔna, shurrɛna, hinke ai tabhangi. Kungkulɔmu jorna, nutiyaaboy.

Shambata 3, Ungoc 9

18. Zèri uwɛn(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudacce kungkulɔyɔ oode kangajunɔ

moyok kalit suutna, ernges bhunde iy gɛrɛɛ!

19. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli(dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛlit tudacce kungkulonɔ oode kangajunɔ kiy

suutna, ane pɔskajɔ

20. Higgide ɛliin(dedi.15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda komot ɛliangiya bhangnɛ karakɔna, kɛrsidɛ molle

yellɛnɛɛ iy sɛntʼɛrɛjige teekɔ!

sarage rɔngun sarage enɛy

Inyu Nen Edɛ Edu Anyi

denɛ genyu diyany genyɛ denu gegɛ ganyu degɛ

88

Icɔcɔn 7 HIV Edisi

Edisi kaan oo gorioge shɔʼɛ zuɔɔ

Icɔcɔnɔdiya tollɔ icɔcɔnda

Gay goriyoge edisi shɔʼɛ zuwɔɔna, kɛng rɛɛdegɛna, uwadɔ.

1. Ɛlian gayɛn(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kitinit ɛliange bhɛlbhɛllɛɛ katke ɛli!

kagamdɛɛngɔ

kasɛrsɛdunɔɔ

mokajagegɛ

katatkaga

edisigeboy

gayongna

2. Zèri(dedi30)

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ. (dedi5)

1 Ilaʼijanage shɔk zoona, nis baakɔga edisina, indì icɔcɔnda katakta!

2 Ilaʼic kaan hɛnyɛ ga bhunde ane ilaʼic kɔshɔʼeckaa gɛkɛng kiy rɛnnakɔ.

2b. Tudac zèri (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudac kucukucu enggona, kɛllageny

bhunde dhulɛsɛɛ!

2bh. Engedanage nguny zertajɔɔ! (dedi15)

Yɛʼɛsɛn

1, edisi shɔk zoo balgede zoo kasiriɔ

2, edisi shɔk zoo balgede mokacce lɔɔmnɛɛ shɔʼiɛ edisigeboyɔ, nɛbha hay wocʼɔyɔ.

3 edisi shɔk zoo balgede zoo gayongna, dha nɛbhana, ac mɛnde ane edisige kɔshɛʼɛngɔɔ.

1 hap hap kasiri yellɛnɛna, kɔdɛga

2 yellɛnɛna, gen hinke ngesiɔ, karatkaga rɛy edisigeboyna, al duruɔ meta kagamdɛga

89

3 yellɛnɛna, edɛge al tuy kɔnangsuɔ karatkaga rɛy edisigeboy. Nɛbhade koon ane nɛbha

karatongɔ ne edisi iye mu untɔ hɛnyɛ gèseengɔ, koon kasay edisi kun angge lɛshidaa zoo

kʼɛrinɛnɛyi, gòrongna, angge lɛshidaa kʼɛriinɔ ooge yɛsunɔ hap hap kɔtkɛ.

4 yellɛnɛna, tude kooni teek rimocce koon amɔ de ayɛyɔ ke amiga.

5 balgede zoo oshkishige ilaʼs edisigiɔɔ, kasy rɛɛdegɛ maa ngesi uwadɔna, yellɛnɛ rɛɛ

kɛngɛn

6 yellɛnɛna, hakumuoyge ane manggisi katakongɔ zibi kɔdɛga

7. Iaʼijanage ayɛy ayɛyge wun gɔrɔgede kasɛrsɛdunɔ jɔynɛɛ yellɛnɛ kesse akumuy shawu

woyit

3 Edisina, mala kokka dhookɔ, zoo kindit niyɛy?

Tɔɔnit lɔʼɔ sʼuppage bhon ramangi

Edisi koka dhookɔ zoo muuk bhunde dɛshinɛnɛɛ yellɛnɛna, kooloktiyɛga. Nɛbhade ga

ilaʼinyje ke mende buytɔ, tʼinɔ oo yɛbhɛdɔ mu zoo kɛcongina, yellɛnɛ bhunde kooni wolok.

Kesiyeyge yɛbhunɔ , ge icɔcɔnunɔ sene zoo kicɔcɔnitkana, ane zoo al rɛsɛdɔ bhuɔɔ mu

kooloktɛga. A ke metiyɛnyɛi, koy dhookna, uwadɔ. Hɛnyɛ iyongi dhook koyong?

4. Ande indì edisi kɔshɔk zuuɔɔ, a katang?

Ga nɛbhade anggeyge zoo icɔcɔn nɛbhade edisiɔ shɛshshɛ shikna, dɛshage bhangongɔ.

3. Ɛlan ɔʼɛn (dedi10)

Indì icɔcɔnda kititinit ɛliange al “Aʼʼgiɔ edɛ ooge “Bʼʼgiɔ!

A B

cʼ 1 c 2 b 3 a 4 d 5 bh 6

4 kɔnɛn (dedi30)

4 a Tudac kɔnɛn (dedi20)

Girapiki

Idibisit sɛntʼɛrɛjidya iy karakɔ!

90

Edisi shɔk zoo nɛbhagede Wutʼetide kun edisigiɔ a katang

Zoo limnɛnɛ angge lɛshidaa

bhunde kooniɔ

Zoo rɛssɔ

Zoo gamnɛ hap hapɔ Mɛnde kʼɛnɛsɛ baay untɔ

amda hay dhook

4b. Higgide kɔnun(dedi10)

Yɛʼɛsɛn

(1, 3, 5, 6 edɛ oo 7)

1 Zoogiyɔ, tɛbhit rɛy edisige!

2 Shɔlua oo ngonit hayke rot nɛbhay koo?

3 Yɛmda gɛskinɔ way!

4 Mɛɛ se ne “ami katang?ʼʼ hɛnyɛ.

5 Uskit galaage al bhic bhicɔ!

6 Angge lɛshidaa bhunde kooni ke kʼɛrinɛniyɛ!

7 Zoo ke kɛngo!

8 Goriyoge edisi shɔʼɛ zuɔɔ age?

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Ayì icɔcɔnda dɛshade tuwoonna, tʼɔgade ɛli komajɔɔna, kɛdɛshitna,

kutidiyɛ!

5 zèri uwɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛɛmdɛsɛ tudacna, kezerit kede tʼɔgaage moyogunyɔ al

suutɔna. al gɛrɛyi, dhabhɛsɛ kiy dac!

6. Icɔcɔn Ishaʼar(dedi10)

6a. Ishaʼrɔ sabbɔ (dedi2)

Indì icɔcɔnda kishaʼarit tudacce inyu zeriyɛsɛnɔna, tolɔ kɛɛktageny!

Tudacce mɛndɔde edisi shɔʼɔ shiʼanona, gayodɔ?

91

6b. Tudac ishaʼar (dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Zeriyɛsɛ tudac icɔcɔnda teek.

Edisi

Ilanga kingi bolede lɔngke Kamanay iye. Bolediya shubhunɛ rɔngɔga Luutɔ.

Nen bɛrgudenɛga 15na, rɛmɛs katamagede Buktuɔ. Kamana iy kipilio issabɔ.

Kamana bhunde nen rɛmɛsɛɛ zooge edisi shɔʼɔ ale.

Katamage dɔngɔ teek zooge edisi shɔʼɔ er kʼulpide ɔɔdɛ soyuɔ, millacʼi, oo angge lɛshidaa

ayɛyɔ hica gɔrɔge bhuɔ. Nen yɔng ke zooge edisi al teekɔ alɔngɔy gayongna, haydenɛ oo

baadenɛ yɔng ɛlɛsɛke iyegayi. Balgede koy kesse icɔcɔnunɔ zuktegenyɛ se ne koy gɔrɔgiɔ

orrɛ angge lɛshidaa ke dhaga.

Kamana ungoc koon bulang oo icɔcɔnda gɔrɔgɔrɔɔ sabɔ gayongna, ibha milacʼi gɔrɔge. Nen

koyɛna, alay daptarioge genyɛɛ orkajak teek. Ungocce ayɛy moyna, koboloka sillaboyɔ,

dhana, kʼɛriɛ sakkul. Ane dhoyɔ dhana, sene kʼɛriga sakkulɔ haydenɛ dhulɛsɛ dulukʼunna,

oronoboy. Balge dɔngɔ cʼua haydenɛ tasike Kamana shɔʼiɛga edisigeboyna, edɛ oo baadenɛ

ɛllɛna, hayna, wɔcʼi akumugena, karaditka nɛbhaa mɛnde rotɔ untɔ.

Shubhunɛde Kamana oo jɔnɛ cʼua kɛngi ruyna, yɛma wurdook. Ungocce ayɛy ane hayna,

wɔcʼi akumugiɔ , ga saatuo issabana, simna, ai mɛnde rot nɛbhaa kuniɔ, mɛndɔngɔ koyna,

am galade baalunɔɔ, ade iyɛsɛ tuwook guru. Edɛ cʼua simnɛna, baa baraboyɔ, ane yɛm

tuwook duru. Ane baa arasɔ , tasi limongna, yɛmana, alna, bhon saatuo wuucɔ, mɛnde rot

nɛbhaa kundɔ. Ajana nɛbhaboyna, rotɔ ade edisi kɔshɔkong. Balge dɔngɔ cʼua Shubhunɛ

Luutɔ nɛbhade nɛbhey teek edisi untɔɔ arshidaaboy. Kamana ade edɛ oo zuktegenyɛ hay

kesse akumuiɔ, mɛnde icɔcɔn nenɔ ane kɛlɛsɛɛng. Balgede koy kesse icɔcɔnunɔ mɛɛ bhang

wɔdɔna, engetɔ se ne kʼɛrinɛnɛ milacʼina, haydenɛ oo baadenɛ hayɛga kesse akumuy.

Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlɛsɛ Kamanana, ai zuktegenyɛ wunyna, ɛllɛ. Siyake bhɛlɛdɔɔ, zukte

Kamana wunyna, ɛlɛsɛ mɛnde icɔcɔnnɛɛ bhunde hayɛ akumuiɔ teek. Yɔngɔ tolɔ cʼua mɛnde

icɔcɔnnɛɛ alay Kamana kipilina, dha icɔcɔn.

Ungocce ayɛy cʼua ane koy gɔrɔgiɔ jɔya kʼulpide soyonɔna, bhunde iyerɛ zuktegenyɛ

ɛlɛsɛnuɔ dhaangna, koyna, ɔɔdɛ soyo. Bolediya zoo gayongna, iyna, bɛrganey genyɔ tollɔ rɛɛ

kun shooy karak. Zuktegenyɛ amɛnɛnɛ shinina, ane hayɛ kesse akumuina, koc nɛbhana,

rotɔ edisi iy teek. Nen mu tolɔ iy bɛrgan geny sona, eraaboy. Nɛbhagediya icɔcɔndage ayɛyɔ

92

al katamage dɔngɔɔ, taktaaboyna, bhunde zuktegegɛ ɛliɔ shiktaaboyna, tɛptua rɛyna,

kɛngdaaboy.

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛbɛrit yɛʼɛsɛnde iy suutɔ!

1, Kamana rɛmɛs hide?

a, Buktuge b, Bacumage bh, Bhadhɛge

2, Zukte Kamana eetna, se ne koy kesse icɔcɔnunɔ gɔrɔge kindi niyɛ?

a, se ne kubulanguga b, sene orrɛ angge lɛshidaa ke dhaga

bh, se ne edɛ oo icɔcɔnda kakajiduga

C, muuk ga yɛʼɛsɛn

3 Kamana yɛm rodɛn wodi sɛʼɛn?

a , sizzi b, wuuc bh ramang c hacʼcʼanang?

4 Kamana dha milacʼiboyna, bhang hide?

a , daptarige orkajɔ kesɔ tuntɔ bh, satʼinige teek

6bh. Tudajɔ ishaʼarɔ tollɔ (dedi.3)

Indì icɔcɔnda kal hubbana, hubbana, kɛllɛ engedanagiya al karakɔna, kaynyjo yɛʼɛsɛn!

Engedanagɔngɔ ga

1. Kamana indi niyɛ a edisi shɔʼɔ?

2. Mɛnde icɔcɔnnɛɛ bhang Kamana wɔdɔ kiyang?

3. Zooge edisi shɔʼɔ ilaʼiccegɛ giri girike koygaa kindit niyɛ?

4. Shubhunɛde Kamana anen?

Yɛʼɛsɛn

1. dhukum angge lɛshidaa zooge edisiɔ er gɔrɔ gɔrɔɔ yɛnɛke milacʼi, nɛrpi, kʼulpide

soyonɔ

2. nɛbhade koy kesse akumuyɔ ane mɛnde icɔcɔnnɛɛ kɛlɛsɛɛngɔ

3. yellɛnɛna, kɛkɛngitka rɛɛdegɛ, yellɛnɛna, angge lɛshida hap hap ke errɛga

4. ga Luutɔ

7. Higgide ɛliin

Iʼajɔdiya koy karakɔ jɔyda mitʼade dɛshayde molun oo mitʼade dɛshyde kelunna, bhangit kal

tirdegɛ!

93

ɛliange alke mitʼaage dɛshay

Metta, yɔngɔ, miʼirɔge, tuntok, meta, baarɔ, ipage, ipɛdiɛre, ipadɔɔng, ya, , liyok, bhuɔ, Sabbɔ,

jiiyok, hap

mitʼade dɛshayde molun mitʼade dɛshyde kelun

yɔngɔ,

tuntok,

ya, ,

liyok,

bhuɔ,

jiiyok,

hap

Metta,

miʼirɔge,

meta,

baarɔ,

ipage,

ipɛdiɛre,

ipadɔɔng, Sabbɔ,

Shambata 2, ungoc 4

8. Zèri (dedi30)

8a. Engedanage al zertajɔ sabbɔɔ (dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kal hubba hubbana, kicide kun Edisigiyɔ ai age

allinɛy tèng icɔcɔndana, kilobhidu. Dhoyɔ mu indì kezerit ɛliyange alke jaruwɔ

tasiyɔ.

8b. Tudac zèri(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudac kucukucu kɛngijineyna, tolɔ inyu

zeriyɛsɛ wodi kɔnang teek. Dhoyɔ ibha icɔcɔnda kɔnang kɔnang kɔɔkna, kezeridu.

Edɛ zeriyɔ mòyna, bhunde zeriyɔ dhaalɛsɛɛ iyey ishɔshɔʼɛsɛ teekna, kɛɛmdɛsɛna,

kezerudu.

Pɔskajɔmu bhunde dhulɛsɛɛngi iyey indì ketengdenyna, yɛʼɛsɛsɛ zerimuna, ayì

kelna, kadhaallɛna, kezeridoboy.

94

kicide kun Edisigiyɔ

8bh. Engedanage nguny zertajɔɔ (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Ayì icɔcɔnda engette kɔnɛsɛ “1ʼʼyɔna, wɔcʼi 3yɔna, komoyit

yɛʼɛsɛn tudajɔ teekna, kɛdɛshitke dɛshade kipili.

Dhoyɔ indì icɔcɔnda katɛ enget 4 oo 5 ke dɛshade tuwoonna,. Kɛdɛshitna, kutidiyɛ.

Pɔskajɔ icɔcɔnda iloptaboyɔ inyu erngesna, dɛshitna, ilɔlɔnyit oo yɛʼɛsɛndiya koy

karakɔ.

Yɛʼɛsɛn

1. dukide gɛside shɔʼa zooboyɔ, basongna, nis komacce dhɛndouge al rɛɛge teekɔ,

kaanɛ ila’ecce ayayɔke shɔ’ejigaay.

2. indi baa silɛn kok dhook. Zooge shɔʼinɛ Eh.Ay. Bi.Edisigiyɔ mɛrtin ke kɛtɛytka gɔngɔ

sɔy uwɛn untan. Zooge shɔktiyɛ Edisigeboyyɔ hinɛdɔde yellɛɛ komacce erngesun

untan. Woyage shubhunɛdegɛ rɛs edisigiyɔ rɛmɛsɛdɔdegɛ oo tasiyɔ kicidegɛ ɔʼɛn

untan…. ooge .ayɛymu.

3. nyabhage alke dhɛndowɔ

4. eet, icɔcɔn ajɛn, kondomige gamɛn, gamɛn duru, mokac kɔnangsɔ gamɛn.

5. Zooge rɛmɛs bairsigiyɔ ooge ilaʼas edisigiyɔ kicidegɛ gayna, ke bayrɛsi zooge ayayɔ

ke shɔʼigaay zoo kicɔcɔnitna, keedit mui, edɛ indi kʼaarɔ bayirɛsi kɔshɔk zooge

ayayɔɔ, gèseke indi tɔllɛni hɛnyɛna, gùwadɔ

Shambata 2, ungoc 5

Dɛshade tuwon(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Icɔcɔnda iloptau engedana kɔmɛn 4 oo 5boyɔ, wutidiyɛwi metta

mòyit bhunde kooni.

9. Ɛliyanɔʼɔɛn(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Ayì engedanage al masʼapigede degɛɛke dɛshade kipiliyna,

kɛdɛshidu.

95

Yɛʼɛsɛn

1. nyabhage wɔllaa

2. shɔbulle zoo bhulɛsɛɛ

3. wunyje siʼidonɔ oo mɛnde macɔ ungusinɛ bhunde kooniyɔ

4. wunyje siʼidonɔ oo mɛnde macɔ bhunde kooni rɛmɛsɛt

10. Kɔnɛn (dedi30)

10a. Tudac kɔnɛn 20

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Imɛsɛ icɔcɔnda komacna, kɔtɔɔnit lɔʼɔge iyɛre edɛ kɔno

shambatage kɔnangey sɛntʼɛrɛjige masʼapigede degɛɛ teekɔna, metta kɔtɔɔnit nabha

oo wutʼtʼeti lɔʼɔ sʼuppanage bhon ramangina, kirɔrtɛ. Lɔʼɔ sʼuppade edɛ kɔnna,

ilopɔmu inyu totòy hica keendegɛna, ernges bhunde engetenyɔ.

Pɔskajɔ edɛ tɔɔndaboyɔ mòyi tʼɔgaage yellɛnɛɛ, bhunde pidɛlioge bibidaa ooge

tʼittaa yellɛnɛna, ayì badɛn.

10b. Higgi kɔ nɛn 10

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tʼɔgade iyke ɛli-komajɔ kega tʼɔgade balgede gɛlɛsɛ

mɛngkoonna, kɛdɛshiyagecka angkoonɔ oo kukiyɛga angkoonɔ koy penuge pɔskajɔy

.ɛlɛsɛ icɔcɔnda shɛshshɛk kudhullɛsɛkɛ teek.

Dhoyɔ iʼajɔde ajinɛɛ indì kɔtɔɔnit lɔʼɔge wɔcʼi 8na, kɛrsidɛ tʼɔgade iyke ɛli-komajɔɔ

teekna, kirɔrtageny. Inyu ayì komacna, erngesaboy.

Shamba 2, ungoc 6

11. Zeri uwɛn(dedi10)

11a. Zeriyɔ sabbɔ(dedi2)

Tudac tasiɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tudacce sabadenɛ se neʻʻ kicide kun Edisigiyɔ ʼʼhɛnyɛɛ songke

seniɛy indì icɔcɔnda katasitna, kɛlidu.

96

11b. Tudac zeri (dedi8)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dhoyɔ indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kɛɛmdɛsɛ tudacce

sabɔdenɛ se neʻʻ kìcide kun Edisigiyɔ ʼʼhɛnyɛɛna, kezeritna, kicɔcɔnit zèri.

Edɛ zeriyɔ inyu totòyna, zeri tɛppa oo bhunde tʼɔgaa alɛɛ ai gayna, wɔngna, zeri

niyɛy mòyna, bhunde ane uwaangi iyey ayì èrngesna, kɛɛmdɛsɛna, kede uwaa way

kezeridu.

12. Icɔcɔn tuʼɔge: Ɛli (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kalit hubbana ramangna, edɛge al hubbaaney

kɔnang kɔnangɔ kipta rɛɛyna, hubba kɔnang kɛli kìcide kun edisigiyɔ. Hubbade iyke

ramangɔ kicidiya kekokka dhooki gìndiniyɛ kɛlidu. Edɛ ilopna, wologinɛɛ inyu ayì

badɛnde yellɛnɛɛ.

13. Higgide ɛliin (dedishade tuwoon dedi 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda mitʼade dɛshayɔ hɛnyɛ ai a katangina, kilobhidu.

Dhoyɔ edɛ iloptawboyɔmu inyu irɔrɛsɛ iʼajanage al masʼapigede degɛɛ teekɔna, ɛlɛsɛ

kudhullɛskɛ teek.

Pɔskajɔmu ayì engedanage al masʼapigede degɛɛ teekɔ kedɛshade kipiliyna, kɛtɛlɛjit

ɛlianyge alke mitʼaage dɛshayɔ tudajɔ ooge edɛ gayɔmuna, kɔtɔɔnitna, kirɔrtɛna, ayì

rɔytiyo.

Iʼac Ya, yɔngɔ, liyok , jiiyak.ge dhɔlagec kelɔga sabbɔ, baarɔ...

Yɛʼɛsɛnda

1. huʼa 5. ilanga kingi

2. ipadɔɔng 6. enga

3. iyɛre 7. sabbɔ

4. ipɛdiyɛre 8. baalɔ

97

Shambata 3, Ungoc 7

Nɛbhade edisiy zoo icɔcɔn

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiyaa:

Icɔcɔnda pɔskaw icɔcɔndaaboyɔ tolɔ:

gay nɛbhade dukiude iyke edisiyɔ

gay ɛliange bhɛlbhɛllɛɛ, mùrdi

gay goriyoge edisi shɔ’ɛ zoowɔ ooge shɔ’ɛɛngɔ

tɛp saptegɛ edisige niyɛyi, gaydɔ

kiciange edisi kunɛɛ akatangi, kɛcna, gaydɔ

al hubbaaneyna, ɛlɛllɛdɔ

gay mitaage dɛshayɔ irɔragec mol oo kelɔna, kɔnna, irɔrrɛdɔ.

Dɛshade tuwoon(dedidi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde

kooniboy!

14. Ɛliyan dɛshi(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda i’ajɔde ajinɛɛ kɛdɛshit ɛliange al masapigededegɛɛ

teekɔ! I’ac: e-di-si edisi

Yɛ’ɛsɛn

1. du-ki-di-ya dukidiya

2. go-ri-yo-ge-nyɛ-ge goriyogenyɛge

3. ka-sar-sɛ-tɔ kasarsɛtɔ

4. po-pu-wɔ-mu popuwɔmu

5. dho-dho-ya-dɔ dhodhoyadɔ

6. mi-li-ki-ti-yo-ge-nyɛ milikitiyogenyɛ

7. ro-di-nɛɛng-na rodinɛɛngna

8. wɔ-dhɛn-de wɔdhɛnde

9. bɛr-gu-wa-ney-gi-ya bɛrguwaneygiya

98

15. Zèri(dedi30)

15a. Engedanage zertac dhulunɔ(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng engedange kɔnɛ 1 wɔci 3ɔna, kɛɛ’it ɛlige.

Dhoyɔ indì kalit hubbaaneyna, kɛlkɛlliyɛ enget 4 oo 5.

Pɔskajɔmu ayì engedanage al ke a niyɛɛ( 1,2) oo de irɔrrɛ nɛbha wuttetiyɔ, ke

dɛshade tuwoonna, katɛ kɛdɛshitna, kutidiyɛ!

Yɛ’ɛsɛn

Edisi ga dukide gɛside nis komacce nyɛbhuge wallaa al rɛɛge teekna, kaanɛ ila’ic ke

shɔ’ejigaay.

Gaynɛ balgede rot nyɛbhagenyɛ kesse akumuyɔ sɔng.

ga ge bɛrgudegɛ kɔnɛ 20 - 40

Engedana 4 oo 5ng dha tasidegɛna, eette yellɛɛmu dahaalɛsɛ teek!

Engednage a niyɛ

1. Dukidya adibittenɛ untɔ - Mɛnde dukidiya shɔkna, basi untɔ.

2. shundegɛ koyɔ - aa rɛsɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! imɛsɛ icɔcɔnda komacna, kɛdɛshit engette irɔrrɛ nɛbha

wuttetiyɔ sɛntɛrɛjigena, kirɔrtɛ. Sutkawboyɔ moyɛsɛ dɛshadegɛ teekna, ayaw

badɛnde yellɛɛ teekɔ tolɔ dhaalɛsɛ bhunde ɔdinɛɛ teek!

Shambata 3, Ungoc 8

Shɔ’ɛn

Ɛlian ɔ’ɛn Kɔnɛn

Dɛshade tuwoon(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshade tuwoon iyeyi, inyu oo icɔcɔnda moydo bhnude

kooniboy!

99

16. Ɛlan ɔʼɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Ayì engedanage al masapigededegɛɛ teekɔ icɔcɔndana,

kɛdɛshidu!

Yɛ’ɛsɛn

1. Dukidiya mɛnde shɔ’iyɛboyɔ, basna, untɔ

2. Jugɛge shubhungɛɛn oo ge jugɛɛuge wojun

3. Ila’ijɔdiyaa(edisi)

4. kʼɔrɔynɛdɔ

5. Bhɔccɔ, rɛɛy hayke tiitta

17. Kɔnɛn (dedi30)

17a. Tudac kɔnɛn(dedi. 20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! ìmɛsɛ icɔcɔnda komana, kɛɛmdɛsɛ tudacce iyɛre edɛ kɔnɛsɛno

shambata kɔnɔngey teekɔna, kɔtɔɔnitna, kɔpɔsisidu.

17b. Higgide kɔnun(dedi. 10)

Tɔgade lɔ’ejunɔ iyke penu ajɛn(!)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tɔgade lɔ’ejunɔ iyke penu ajɛnnɔ(!), iyɛre icɔcɔndaaboy.

Nɛbhagediyamu tèngna, bhunde edɛ gayɔ kɛlidu!

Dhoyɔmu i’ajɔde ajinɛɛ indì kɛdɛshit engedanage al masapigededegɛɛ teekɔ.

I’ac: Dɛshit dɛshde kesun!

Yɛ’ɛsɛn

1. ! 2. ! 3. ! 4. ! 5. !

Shambata 3, Ungoc 9

shɔ’ɛn

Zèri uwɛn

100

Icɔcɔn tu’ɔge :ɛli

Higgide ɛliin:

Dɛshade tuwoon(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde

kooniboy!

18. Zèri uwɛn(dedi. 10)

18a. Tudac tàsi(dedi. 2)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tudacce sabɔdenɛ senoke “Nɛbhade edisiy zoo icɔcɔn” hɛnyɛɛ,

ai songke ɛli katangi, tèng icɔcɔndana, katasidona, kɛlidu!

Yɛ’ɛsɛn

- Dukide iyke edisiyɔ ai akatangi, goriyeyge shɔ’ɛ zoowɔ oo shɔ’ɛɛngɔ ai agey edɛ oo kìcide

dukidiya edisiyɔ kunɛɛmu ɛlidɔ.

18b. Tudac zèri(dedi.8)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kɛɛdɛsɛ tudacna, kezeridu.

Edɛ zeriyɔ, inyu tòyna, moyì zeridegɛ bhunde tɔggaa alɛ ayì wɔngna, zeri niyɛy

moyɛsɛ. Bhunde tambiyɔmu indì kɛɛmdɛsɛna, kezeridu!

Pɔskajɔmu ge ane zeriyɔ dhidhingɛsɛ aley ɛlɛsɛna, ortegɛ tuwɔgemu kezeritna,

kicɔcɔnidu!

19. Icɔcɔn tu’ɔge(dedi. 15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, goriyoge edisi shɔ’ɛ zoowɔ oo

ge shɔ’ɛɛngɔ iyɛ gàgay niyɛy zoo ge shɔ’inɛ dukigediyaamu ke kɛngɛn yellɛnɛɛngi,

iyɛ zuktegegey katagit niyɛyi, kɛlkɛllɛ.

Pɔskajɔmu ane ibha kɔnang kɔnang hubbaaney teekna, kajidɛ tàsi

20. Higgide ɛliin( dedi 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Mitade dɛshayɔ irɔrrɛ kel oo molɔ-

101

ke ga mitaage irɔragec mol kɔ bhunde dhɔllaanɔ

I’ac: Ya, yɔngɔ, liyok , jiiyak...oo ge dhɔlagec kelɔ: metta, sabbɔ, baarɔ... ɛlɛsɛ shɛshshɛ

kudhullɛskɛ teek!

Dhoyɔ indì kɔtɔɔnit mitaage dɛshayɔ irɔrrɛ mol oo kelɔ, sizzi sizzi, illɛna, kirɔrtɛ!

102

Icɔcɔn 8 Dɛshaage dambiyoon

Shambata 1, Ungoc 1

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiyaa

Icɔcɔnda pɔs icɔcɔndiya tolɔ:

gay dɛshaage dambiyɔ

gay ɛlian bhɛlbheɛl, ge bhɛbhɛllɛɛ mumùt ooge bhɔdinɛna, zerrɛ bhiicɔ

Moy tudac sabɔna, kopina, yɛk engedana

zeri tudacna, yɛk engedanage nguny zertajɔɔ

ɔk ɛliyange c’idaa nguny tudajɔɔ

yɛk engedanage a niyɛɛ,

gay tɔgade llɔ’ejunɔ iyke ngarecɔna, kɔnna, irɔrɛdɛ

gay dhɔllana, kɔnna, irɔrrɛdɔ

Shɔ’ɛn

Ɛliyan dɛshi Zèri

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde

kooniboy!

1. Ɛlian dɛshi

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! ɛliange bhɔdinɛna, zerrɛɛ ajinɛ ɔ’ɛndegɛ, ke ga ɛlide koonɔna,

tacinɛkede zerrɛ bhiiɔy ya ɛlɛsɛ icɔcɔnda kudhullɛskɛ shɛshshɛk teek.

Dhoyɔ i’ajɔde ajinɛ masapigededegɛɛ teekɔ indì edɛmu kɛdɛshit ɛlian.

Tolɔ ishɔshɔ’ɛsɛ yɛ’ɛsɛdaneygiya hay karakɔ teek! I’ac. ken-kenɛn

Yɛ’ɛsɛn

1. lim - limɛn

2. mat - madɛn

3. nguny - ngɔnyɛn

4. rɛnak - rɛni

5. ajinɛ - ajɛn

6. orrɛ - orrɛn

103

7. cim - cɛmɛn

8. gay - gayɛn

9. goyninɛ - goyni

10. tɛp - tɛbhɛn

2. Zèri(dedi. 30)

2a. Engedanage gùdhulɛ zartajɔkɔ(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! tèng engedanage gùdhulɛ zertajɔkɔ masapigededegɛɛ teekna,

kɛ’idu!

Tolɔ indì kezerit ɛliange al masapigededegɛɛ teekɔ tasiyɔ.

Dhoyɔ indì komoyit icɔcɔnde metanuunɔ leledenɛna, ai iykɔnaa icɔcɔn katanagi

katasitna, kɛlidu!

2b. Tudac zèri

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kezerit tudac kɛngijiney

teek kucu kucu!

Edɛ zeriyɔ inuy tòyna, moyì kɛtɛniy geeny zeriyagongɔna, al duruy.

Dhoyɔ ibha kɔnang kɔnang hubbaaneyna, kezeritna, tambiyɔmu inyu ishɔshɔ’ɛsɛna,

kezridu.

Pɔskajɔmu ge ane zeriyɔ dhidhingɛsɛ aley ɛlɛsɛna, hay tuwookɔ keritna, kicɔcɔnidu.

Ba’aliyoge mɛ’ɛnun

2bh. Engedanage al zertajɔ tolɔɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng icɔcɔnda engedanage kɔnɛ 1wɔci3ɔna, kɛ’it ɛliyɔ. Tolɔ ayì

enget 4na, kɛlkɛlliyɛ hubbaaneyna, sutɔ geeny kipta rɛɛyna, kaydɛ tasi. Pɔskajɔmu

ayì enget 5ng oo engedanage al ke aa niyɛɛ ke dɛshade tuwoon!

Yɛ’ɛsɛn

1. ga ge taysude kɛllajunɔ, jɔmpajɔ oo dargajɔ.

2. Zoo pesh bhuwɔna,, aminɛna, madinɛna, arshina, bulangdɔ

3. ga bɛrgude ca’ɔ, rɔ’ɔsɛtte Yesusi, oo baaro

4. engette iyke 4c oo 5ɔ dhà iloptegɛna, bhnude ɔdinɛɛ dhaalɛsɛ teek!

5. Engeadanage aa niyɛɛ?-Yɛ’ɛsɛn

104

a. ga ungocce zoo peshɛ bhuwɔna, arshina, bulangɛ

b.Toonyiyɛ liyok

Shambata 1, Ungoc 2

shɔ’ɛn

Ɛian ɔ’ɛn

kɔnɛn

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde

kooniboy!

3. Ɛiyan ɔ’ɛn(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! ane icɔcɔnda kɛdɛshitka ɛlianɔ sabbɔ, Lɔ’ɔ gamkoonde se ne

‘Hum penu’ hɛnyɛɛ, ai aa niyɛyi, inyu oo edɛ ɛlɛlliyɛ bhunde kooniboy!

Dhoyɔ ayì engedanage al ke itìtinɔna, kɛdɛshidu!

Yɛ’ɛsɛn: 1. b, 2. c, 3. dh, 4. bh, 5. c, 6. a, 7. d

4. Kɔnɛn(dedi. 30)

4a. Tudac kɔnɛn(20)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! icɔcɔnda tudajɔ de edɛ icɔcɔnuwɔ teek Ba’aliyoge mɛ’nunɔ

kingunyɔ ooge metta bɛrguudiyaa ai agey, oo ungoyge alke ba’aliyɔɔ‘ ai zoo dɛshi

katang katangi, indì icɔcɔnda kɔtɔɔnit lɔ’ɔ suppaanage bhon sizziyna, kirɔrtɛ! Edɛ

kɔnɔ inyu totòyna, moyɛsɛ dɛshadegɛna, enrgesse yellɛnɛɛmu ayà.

Pɔskajɔmu ibha geny kɔɔkna, kezertɛsɛ bhunde dɛshiyɔ yellagegɛna, inyumu cua ayì

badɛnde yellɛnɛɛna, sudhà.

4b. Higgide kɔnun(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! tɔgade moyogunɔ iyke ngarecɔ iyɛre icɔcɔndaaboy.

Nɛbhagediyamu meta tèngna, ai koy minen mineni, kɛɛ’idu!

Dhoyɔ indì kɛdɛshit lɔ’ɔ suppade iy masapigede degɛɛ teekɔ.

105

Yɛ’ɛsɛn:

Ungoyge alke ba’aliyɔɔ, zooge alke gaynataa muuk nguny bhunde kooni. Ge ilanga

ororrɛɛngɔ, ororrɛdɔ. Ge al rɛnak rɛnaakɔ, zerzerrɛna, mumudhinɛnɛ bhunde kooni. Zoo

gebzi cimakina, nguny sapsaana, cua wola zerzerrɛna, al bhuwɔna, aminɛna, madinɛ

bhunde koonina, arshina, bulangdɔ.

Shambata 1, Ungoc 3

Shɔ’ɛn

Zèri uwɛn

Icɔcɔn tu’ɔge - Isha’ar

Higgide ɛliin- dhɔlla

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde

kooniboy!

5. Zèri uwɛn(dedi. 10)

5a. Zeriyɔ sabbɔ(dedi. 2)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tudacce sabɔdenɛ iyke“Ba’aliyoge mɛ’ɛnun” hɛnyɛɛ, ai song ɛli

katangi, indì icɔcɔnda katasitna, kɛlidu!

Yɛ’ɛsɛn

Ɛli ba’aliyo ge ilanga gaynɛ mɛ’ɛneyɔ, ke ga kɛllac, jɔmmpac oo dargaci, ge mettanunɔ ke ga

rɔ’ɔsɛtte yesusina, oo balgede iyke ungocce ba’aliyɔmu ke ga ungcce zoo pesh buwɔn,

aminɛnɛ, madinɛnɛ, arshiyɛna, bulangiymu ɛlageccɔ.

5b. Tudac zèri(dedi. 8)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kɛɛmdɛsɛ tudacna, kezeridu.

Edɛ zeriyɔ inyu tòyna, moyì zeridegɛna, tambiyɔmu inyu imɛsɛ komacna, kɛɛmdɛsɛ

ejugona, kishɔshɔ’itna, kezeridu

106

Dhoyɔ ibha kɔnang kɔnang hubbaaneyna, kezeritna, gɔɔng kisha’aridu.

Pɔskajɔmu ge ane zeriyɔ dhidhingɛsɛ aley ɛlɛsɛn, hay tuwookɔ kezeritna, kicɔcɔnit

zèri

6. Icɔcɔn Isha’ar(dedi10)

6a. Ish’arɔ sabbɔ(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! ane zeriyɛsɛga tudacce isha’arunɔ icɔcɔndaa, sabɔɔ tèng

enedanagiya hay karakɔna, kɛɛ’idu!

1. Tasiyó nɛbhade ba’aliyɔ ande kun sabakɔ, akatang?

2. Ba’aliyey ge metta bɛrguudiya agey ɛlidu!

6b. Isha’arɔ teek(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! zèriyɛsɛ tudac nuun hɛnynyɛna,tɛyna, tèng bhunde shi’aana,

kɛɛ’idu! Tolɔ cuwa zerìyesɛna, pɔsà.

Amsɛtte baaroy

Zigiyo oo Gacidi ga yella. Edɛmu rɛmɛs bhoregede koonɔ. Kiyhɛnyɛmui, yellɛnde Zigiyo

oode Gacidi ga bhiic. Edɛ ramtiyak ga icɔcɔndana, kipiliyogegɛmu ga illɛ.

Tayssɔde iyke Baarowɔ ungojɔde naa baarɔ kiyga ke ba’aliyɔ , Zigiyo iissɛsɛ tuk Gacidina, se

ne kugogana, agayai ungojɔdiya bulangi. Gacidimu shikna, kowaa.

Ba’alidya nɛbhade ga ba’alide ilanga komorut ibhɛnɛ rɛɛ rɛsɛdɔ kɔɔkkɔɔ, zoo muuk tasi

wocce Tumon Yesuside ajinɛ sabɔdenɛ nɛbhade gɛskinude zoon ke tigashaa, rɛsɛttenɛ oo

kakaydenɛ. Edɛ se ne“Gɛskindegey metta cua wulbhiyɛɛ nyɛbheyge Yesusiyɔboyna,

gètuwke talaana’’ hɛnyɛna, tasidɔ. .

Zigiyo oo Gacidimu t`asidɔ. Edɛmu ungodiya bhɛllɛdɔ iptaa rɛɛyna, haytuwa kesse Tumon.

Edɛmu pɔs saatude kesude Tumonɔɔ, cua yɛmdaa tuwok. Zoo cua metta aminɛ acuwɔde

ba’aliyɔna, am sapsaana, mat cimakina, arshina, bulangdɔ.

Kiyhɛnyɛmui, yɔng ande ca’i koon naa kɛgiyɛɛboy. Andɔngɔmu akatang hɛnyɛy, Zigiyo oo

Gacidi nɛbhade edɛ ga woyage tittaa, zoo iis issɔ. Edɛmu yɛm yɛm cukunokna, koca

cimakide ba’aliyɔna, ngunyɛna, ac zooge bibidaa.

107

Gacidi ga wunyje woshshiy. Nen se ne alanggana, ai dha cimakiyɔ, woshiyɔdiya denɛɛ, jarec

dok bhunde enga cimaki koyɛsɛɛ, yɔng se tɔcna, hakuwa baa. Cimakide enga iy mekkagiyɔ

se shɔɔt rɛɛak nip. Gacidi Apalaagenyɛge ungojɔdiya cimɔ ga walla purr. Kelɔdiya cimaki

ogɛsiyɛ katke gɛsida. Gacidi ec golu wodi kɔnang kese sellna, ane ibha rɛɛ kɔkɔrɔsh ke

toyongina, jor cukunok teekna,ruydɔ.

Zigiyo yel Gacidi shɛshshɛk. Nɛbhagediyamu jorna, nen oo Gacidi ruy bhbunde kooni.

Kiyhɛnyɛmui, jɔnde Zigiyo Mɔrgeli kunna, ilalaysiyɔ, Gacidimu shi’aaboyna, iyuwaa kucu

kucu. Dɔngɔ cuwa Zigiyo jorna, kunɛ apalaana, tacɛsiyɛɛ teek. Zigiyo ane dha apalaage

Gacidiyɔ eenga cimaki koyɛsɛboyna, koyɛna, dhepna, elesaaboy. Dɔngɔ tolɔ cua jɔnde

Zigiyo ɛlɛsɛna, se ne “ Hat bhaasejakna, bulangidu!” hɛnyɛɛ cua edɛmu hatuwa bulang.

Edɛmu bulangna, yɛmaa, jor yedokna, koca maana, oonya angge enga zoo madinɛnɛɛboyna,

cua baa baraboyɔ aman galde ippayɔboyna, hatuwaa ungo.

Bhɛllɛdɔ ane ibha rɛɛyna, oskow glade bhɛllɛdunɔboyɔ, cuwa Zigiyo imɔduwa Gacidi

gɔrakna, oguwa yɔkɔ. Edɛ ngarngarsinɛɛ, cɔbinɛnɛboyna, cuwa sene“ Mirɔ ba’aligede ayay

gòrrɛke shɛɛ’iyoo!” Yelage siyhɛnyɛɛ, Gacidimu ane se ne“Dɔngɔ cua inyu yogò ortiyanyna,

gùbulanginee!” Zigiyomu igomaboyna, se ne“ kesɔde icɔcɔnunɔ gorrɛɛke shɛɛ’i!” hɛnyɛna,

cɔptiyɛboyɔ tolɔ ngartiyɛɛna, dɔɔng koyɔ Zigiyom yɛmaa yɔkɔ.

6bh. Isha’arɔ tolɔ(dedi5)

Engedanage nguny isa’arɔɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! tudajɔ tolɔ tèng engedanagiyna, kɛɛidu!

1. Ba’alide Zigiyo oo Gacidi orrɛnɛɛ ade lɔngke nenɔ?

2. Ungojɔdiya ba’aliudiyaa, Zigiyo oo Gacidi bhɛllɛdɔ dɛshidu katang?

3. Edu bhunde yɛnɛkede wɔciyɛsɛ Gaciyɔna, kɔɔciyagongi, indiyo niyɛ? Mɛnde

icɔcɔnnɛɛyee! indì kɛlkɛlliyɛ engettiya hubbaaney.

7.Higgide ɛliin( oo dɛshade tuwoon) (dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dhɔlla ke ga: ɛliange tacinɛ jarecce rɔngunna, dhɔlagec angkoon

molle iyɛy ya ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ shɛshshɛk teek.

Tukte mɛ’ɛnun dhɔlla dhoyo rɔngana, iraragec ande iy jiyak oo rɛnakɔ kɔmday.

108

Dhoyɔ i’ajaneyge ajinɛɛ indì kɔtɔɔnit dhɔllage irɔrrɛ angge al rɛnak oo jiiyakɔ ge

bhon haccanang, haccanang tɔɔmmɔn ke dɛshade tuwoonna, kutidiyɛ.

I’ac: Jiiyak

bɛtɔdiya

mɛndiya

Rɛnak

bɛtɔdɔngɔ, bɛtɔduwa, bɛtɔdica

Shambata 2, Ungoc 4

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiyaa

Icɔcɔnda pɔs icɔcɔndiya tolɔ:

gay dɛshaage dambiyɔ

moy tudac sabɔna, kopina, yɛk engedana

zeri tudacna, yɛk engedanage nguny zertajɔɔ

ɔk ɛliyange c’idaa nguny tudajɔɔ

gay tɔgade llɔ’ejunɔ iyke ngarecɔna, kɔnna, irɔrɛdɛ

gay dhɔllana, kɔnna, irɔrrɛdɔ

Shɔ’ɛn

Ɛlian dɛshi Zèri

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde kooniboy!

8. Zèri(dedi. 30)

8a. Engedanage gùdhulɛ zartajɔkɔ(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng engedanage gùdhulɛ zertajɔkɔ al masapigededegɛɛ teekɔna,

kɛ’idu!

Tolɔ indì kezerit ɛliange al masapigededegɛɛ teekɔ tasiyɔ

Dhoyɔ indì komoyit icɔcɔnde metanuunɔ leledenɛna, ai iykɔnaa icɔcɔn katanagi,

katasitna, kɛlidu!

109

8b. Tudac zèri

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kezerit tudac kɛngijiney teek

kucu kucu! Edɛ zeriyɔ inuy tòyna, moyìge kɛtɛnuiy zeriongna, al duruy.

Dhoyɔ ìbha kɔnang kɔnang hubbaaneyna, kezeritna, tambiyɔmu inyu ishɔshɔ’ɛsɛna,

kezridu.

Pɔskajɔmu ge ane zeriyɔ dhidhingɛsɛ aley ɛlɛsɛn, hay tuwookɔ keritna, kicɔcɔnidu!

Dɛshaage dambiuge gɛsidaa

8bh. Engedanage al zertajɔ tolɔɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔnda engedanage kɔnɛ 1na, wɔci 3ɔna, kɛ’it ɛliɔ.

Tolɔ ayì enget 4na, kɛlkɛlliyɛ hubbaaneyna, sutɔ geeny kipta rɛɛyna, kaydɛ tasi.

Pɔskajɔmu ayì enget 5ng oo engedanage al ke aa niyɛɛ ke dɛshade tuwoon!

Yɛ’ɛsɛn

1 engette iyke 1ɔ dhà iloptegɛna, bhnude ɔdinɛɛ dhaalɛsɛ teek!

2. asha, jɛng, kʼɛt hakɛn, kat limɛn, gazzaa limɛn oo birio kɛngɛn

3. raman oo wuuc

4. kʼɛt hakɛn, jɛng

5. Engette 5ɔ indì icɔcɔnda kɛɛmdɛsɛ tudacna, kɔtɔɔnit bhunde dhulɛsɛɛ, lɔʼɔ sʼuppa

kɔnangna, kirɔrtɛ!

Shambata 2, Ungoc 5

shɔ’ɛn

Ɛian ɔ’ɛn kɔnɛn

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dɛshade tuwoon iyey inuy oo icɔcɔnda mòydo bhunde

kooniboy!

110

9. Ɛlian ɔ’ɛn(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kɛdɛshit ɛliany engedanage al ke itìtinɔna,

kɛdɛshidu!

Yɛ’ɛsɛn:

1. b 2. a 3. c 4. bh

10. Kɔnɛn(dedi. 30)

10a. Tudac kɔnɛn(20)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! icɔcɔnda tudajɔ de edɛ icɔcɔnuwɔ teek dɛshaage dambiuge

gɛsidaa ai song se niyɛi, indì icɔcɔnda kɔtɔɔnit lɔ’ɔ suppaanage bhon sizziyna,

kirɔrtɛ!

Edɛ kɔnɔ inyu tòyna, moyɛsɛ dɛshadegɛna, enrgesse yellɛnɛɛmu ayaboy.

Pɔskajɔmu ibha geny kɔɔkna, kezertɛsɛ bhunde dɛshiyɔ yellagegɛna, inyumu cua ayì

badɛnde yellɛnɛɛn, sudhaboy.

10b. Higgide kɔnun(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tʼɔgade moyogunɔ iyke ngarecɔ iyɛre icɔcɔndaaboy.

Nɛbhagediyamu meta tèngna, ai koy minen mineni, kɛɛ’idu!

Dhoyɔ indì kɛdɛshit lɔ’ɔ suppade iy masapigede degɛɛ teekɔ.

Yɛ’ɛsɛn

Ilanga wunyje zoo zerike Shojii koon iye. Nen mu gɔtinggɛ ramang ngɔnɛ kɔnang jɔnɛ oo

shubhunɛ ale. Nen mu hin nidagenyɛ kʼɛt hakɛn. Nyɛbhagediya tɛpna iyauke ungocce dɛsha

untɔɔ gebzi shɔluna zeri yellagenyɛ oo zooge hinɔna hakaa kʼɛttenɛboy.

Shambata 2, Ungoc 6

Shɔ’ɛn

Zèri uwɛn Icɔcɔn tu’ɔge ɛli Higgide ɛliin- dhɔlla

111

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda mòydo bhunde

kooniboy!

11. Zèri uwɛn(dedi. 10)

11a. Zeriyɔ sabbɔ(dedi. 2)

Tudac tàsi

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tudacce sabɔdenɛ iyke“Dɛshaage dambiuge gɛsidaa” hɛnyɛɛ, ai

song ɛli katangi, indì icɔcɔnda katasitna, kɛlidu!

11b. Tudac zèri(dedi. 8)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kɛɛmdɛsɛ tudacna, kezeridu.

Edɛ zeriyɔ inuy tòyna, moyì zeridegɛna, tambiyɔmu inyu imɛsɛ komacna, kɛɛmdɛsɛ

ejugona, kishɔshɔ’itna, kezeridu

Dhoyɔ ibha kɔnang kɔnang hubbaaneyna, kezeritna, gɔɔng kisha’aridu.

Pɔskajɔmu ge ane zeriyɔ dhidhingɛsɛ aley ɛlɛsɛn, hay tuwookɔ kezeritna, kicɔcɔnit

zèri

12. Icɔcɔn tu’ɔge ɛli (dedi10)

12a. Ɛliɔ sabbɔ(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kalgit hubba hubbana, kɛlkɛllɛ nɛbhade dɛshaage

dambiuge gɛsidaa.

12b. tudac tuʼɔge ɛli(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Indì icɔcɔnda kalgit hubba hubbana, hubaaney teek ibha

icɔcɔnda kɔnang kɔnang kalgit kɔɔkna, kɛlit tudac muuk tu’ɔgena, bhunde iy gɛrɛɛ

iyeyi, indì icɔcɔndage ayɛyɔ kishɔshɔʼidu!

13. Higgide ɛliin( oo dɛshade tuwoon) (dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dhɔlla ke ga ɛliange tacinɛ jarecce rɔngunna, dhɔlagec angkoon

112

molle iyɛy ya ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ shɛshshɛk teek. Tukte mɛ’ɛnun dhɔlla dhoyo

rɔngana, iraragec ande iy jiyak oo rɛnakɔ kɔmday.

Dhoyɔ i’ajaneyge ajinɛɛ indì kɔtɔɔnit dhɔllage irɔrrɛ angge al rɛnak oo jiiyakɔ ge

bhon haccanang, haccanang tɔmmɔn ke dɛshade tuwoonna, kutidiyɛ.

I’ac: Jiiyak

bɛtɔdiya

mɛndiya

rɛnak

bɛtɔdɔngɔ, bɛtɔduwa, bɛtɔdica

Shambata 3, Ungoc 7

Icɔcɔnɔdiya tollɔ icɔcɔnda gay

-dambide mɛʼɛnun

-gay dambide gɛsɔ oode shɛɛʼɔna, de shɛɛʼɔ kʼamiɔ de gɛsɔ koyɛ lejok

- dambide mɛʼɛney zoo wucʼinɛnɛɛ iyke ashaa

14 ɛlian gayɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Indì icɔcɔnda kɛbhɛbhɛlit ɛliangiya alke jaruɔɔ!

Yɛʼɛsɛn

Bho nɛ sɛn de

Bho nɛ sɛ duy de nɛy

Me ta nu nɔ

Wo gi dɔ ngɔ

ɔ di nɛɛ ngɔ ga

15 zeri (dedi30)

113

15a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ (dedi5)

1, Tèng icɔcɔndana, kɛllageny dambiyoge shɛɛʼɔ al mɛʼɛney teekɔna, uwaangɔ, ɛlɛsɛ teek!

Iʼac asha bhunde kooni girigiri èrnges

2 Indì icɔcɔnda kɛllɛ ɛliangiya hay karakɔna, katagidu!

Dambi ga ande iyke ɛguna, ilanga zoo zara koon rɔʼɔsinɛna, silɔ koy giririyokɔ mu nen koy.

Asha ga dambide zoogeny indo koon boyɔ ane mirɛge katkake merekɔ wucʼinɛnɛna, alɛ

guruy.

Tumuy ga bhunde koon nis koonɔ zoo se mɛɛ tumuyaa koonboy hɛnyɛɛ.

Kʼeresh ga bhunde zoo wucʼɛ ashana, pɔsɛɛ.

Teʼa ga duʼutte kun mɛndɔde ilanga iyke urɔ sabɔɔ.

Mɔlɛ ga bhunde zoo alɛke merekɔ.

15b tudac zèri (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudac kucukucuna, tolɔ tèng bhunde

dhulɛsɛɛna, kɛllagenyna, inyu ɛlɛsɛ bhunde dhulɛsɛɛ teek!

Bhonɛsɛnde dɛshawuge dambiyɔ

8bh. Engedanage nguny zertajɔɔ (dedi15)

yɛʼɛsɛn

1. Bhonɛsɛnde dambiide ashay zoo wɔcʼkiyɛboyɔ kacong

2. Zoo nisinɛ giri girina, pɔsinɛdɔ

Shayta koy cʼɔllɔ

Zoo al hallagedegɛ bhuɔna, dɛshinɛɛng.

Nɛbhade zoo dɛshinɛɛngɔ badegɛ poso amna, silɛn koy bak sɔ.

3. gane mɛnde rɛsɔ hɛnyɛ

4. Indì icɔcɔndana, kɔtɔnit nɛbhade ashay lɔʼɔ sʼuppa bhunde mumut tasi muuk

mɔʼɔnyakɔna, kirɔrtenyna, ishɔshɔʼɔsɛ!

114

Shambata 3, Ungoc 8

16. Ɛlian ɔʼɛn (dedi10)

Dhada ɛliangiya al tunɔgiriyokɔna, bhangitke ajinɛ ɔʼɛnɔ yɔngɔ saptegɛ!

1 kɛngɛn edɛ oo zoo erngesinɛɛngɔ

2 gangguy zarade gaynɛɛngɔ

3 bhɛllɛnɛ kʼɛginɛnɛɛ

4 bhonɛn rɔʼɔsɛn

5 sholɛsɛ rɛsɔ

17 Kɔnɛn (dedi30)

17a Tudac kɔnɛn

Yɛʼɛsɛn

Nɛbhagediya kungkulɔ kʼenɛ copu bakna, se ne “Ade kɛlagenyo rɛɛi, kurkur kede pɔska

sayboyɔ, iyong?ʼʼ hɛnyɛɛ, kangac cʼua ruydɔ. Kungkulɔ sene ʻʻKe ruyina, aa ruiɔ, zoo

cʼikenydɔ.ʼʼ

Kangac se ne ʻʻCʼua kindì niyɛ?ʼʼ hɛnyɛ. Edɛ hayna, siyake ippagiyɔ kungkulɔ se ne ʻʻKʼɛʼɛrìo

tukte denuɔ iy gamtuneyɔ boy!ʼʼ hɛnyɛna, kʼɛrio kangac tukboyna, kɔnɛsɛ woyit. Edɛ

hayna,hayna, balge dɔngɔ dhimɛn iye. Kungkulɔ se ne ʻʻGèyna, gìdhim wolaccegeyna, inyu

aa ruyiɔ , yògo baalɔ karakna, anyi kuturo baalɔk ungɔ teek tunok!ʼʼ hɛnyɛna, wɔcʼi lioykɔ,

kungkulɔ ruono ungɔ teek tunokɔ, hakɛ rɛɛ baana, ruydɔ.

Kangac yɔng aa kun baalɔ karakɔ, ga cʼigi. Kungkulɔ ane hakɛ rɛɛ baana, se ne ʻʻGe mɛriga

gica cʼikna, arshi teekɔʼʼ. hɛnyɛ cʼuang.

Kangac yɔng yɛy kungkulɔna, shurrɛna, hinke ai tabhangi. Kungkulɔmu jorna, nutiyaaboy.

17b Higgide kɔnun (dedi20)

Ishɔhshɔktɛsɛ zertaciya koy karakɔ, tʼɔgade lɔʼunyɔ iyke ngarecɔ!

A iyke asha wɔcʼɛn hɛnyɛɛ a zooy zaraage ayɛy mu a zara kɔnang mui keenɔdegɛ koon

tumuyo koonboyɔ, wɔcʼɛn ɔdinɛɛng. Bhunde zoo goshinɛnɛɛ, ke gayong mui, mɛnde

shundenɛ koy dhookɔ, zoo wucʼ wɔcʼɛn sɔ. Asha wɔcʼɛndenɛ kingiga biyo issaba edɛ oo woc

115

kɔnang. Bhunde zoo wucʼɛ woc ngonitɔ ga bhunde zoo tasike shunde sholaynɛɛ de siʼidonɔ

bhonagana koyga jarjakɔ. Metta manggisigede mettanunɔ maptigede mokajunɔ yɔng mɛn

koon zoo indoboyɔ zoo wucʼ biyo tɔmmɔn oo wuucna ga sudhinɛ.

Hɛnyɛ woc ɔdinɛna zoo wucʼ biyo sɔ. Balgede ane asha kɔɔcʼɛgana, kɔpɔsɛgaa, zooge

enɛdegɛ nisinɛɛ, shɔk zungkʼu kɔnang oo biy kɔnangna, koko sudhɛ asha.

Shambata 3, Ungoc 9

18 Zèri uwɛn (dedi12)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudacce sabɔ iyke dɛshaage dambiyonɔna,

tèngna, kellageny bhunde dhulɛsɛɛ!

19 Icɔcɔn tuʼɔge shiʼɛn (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kalit hubba hubbana, kɛllɛ nɛbhade ashay

kɔnɛsɛke lelena, wɔcʼi pɔskajɔɔ ai zoo wucʼinɛ niyɛi? pɔskajɔ hubbagede degɛɛ teek

kɔnang kɔnang kipta rɛy kɔɔkna, kɛllageny!

20 Higgide ɛliin(dedi10)

Indì icɔcɔnda kɛdɛshit ɛliangiya al karakɔ kalit dhɔllayge al jiiyakɔ ooge al rɛnakɔ!

ɛlian Dhɔllage al jiyakɔ Dhɔllage al rɛnakɔ

biy bidiya Biydica Biydɔngɔ biyduwa

woc wunyjiya Wunyjɔngɔ wunyjuwa

Zungkʼu Zungkʼudiya Zungkʼudɔngɔ zungkʼuduwa

losha loshadiya Loshadɔngɔ loshaduwa

Indì icɔcɔnda kɛrsidɛ ɛliange alke ititindaa bhunde yellɛnɛɛ tee!

Oybhula edɛ oo Shemacɔ ga woyage tʼitiina, balgede asha iyiɔɔ, tabhinɛna, ibhɔgɛsɛ zooge

enɛdegɛ nisinɛɛ. Ibhagɛsɛ zoona, hayɔ ga nɛbhade tasike ai dha tɛrade mɛnde rɛsɔɔ. Edɛ

hayɔ woyagegɛ yɔng ɔdinɛ tuwɔgena, tɛp biyogegɛ. Oybhuliya oo Shemacɔ mu yamawayɔ

ga arshiy guru nɛbhade zoo wɔcʼkiyɛboyɔ.

116

Icɔcɔn 9 Zooge siinɔ komac ibhɛsɛn

Taside icɔcɔnudiyaa

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda:

gay zooge siinɔ komac ibhɛsɛn

gay yɛnɛn kesɔde icɔcɔnunɔ teek

gay ɛlian bhɛlbhɛl oo itìtin

gay tudac sabɔ moyɔ, engedana yɛ’ɛn

gay kici oo ɔ’ɛn sɛtɛrɛjige bhangɛn

gay engedanage alke aa niyɛɛ yɛ’ɛn

gay kiciyange indi woyage siinɔ kɔysidɛ icɔcɔn baakɔ, oo ɔ’ɛndegɛ

gay ɛliyange bhuwɔdegɛ iingnɛɛ ɔ’ɛndegɛ

gay ɛliyange tɔgade lɔ’ejunɔ iyke ɛli-komajɔɔ iy teekɔ, kɔnɛn

gay zèri teteek

gay enɛ, ɛli de dɛshay oo aa

Shambata1, Ungoc 1

Kesɔde icɔcɔnunɔ teek kabarec kɔnɔsɔ mòy

Shɔ’ɛn

Ɛlian gayɛn zèr

Dɛshade tuwoon( oo iyey) (dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshade tuwoon bare iyey inyu oo icɔcɔnda mòydo bhunde

kooniboy!

1. Ɛlian gayɛn(dedi. 10)

bhɛlbhɛl

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kɛdɛshit engednage al masapigededegɛɛ teekɔ.

I’ac: sap-te-gɛ

117

bhoredegeyɔmu bho-re-de-ge-yɔ-mu

gìbhɛbhɛsɛga gì-bhɛ-sɛ-ga

gàtabhinɛ gà-ta-bhi-nɛ

gèrngesna gèr-nges-na

silɛndegey si-lɛn-de-gey

zooyge zooy-ge

carashɛdɔ ca-ra-shɛ-dɔ

katagiyɛgaboy ka-tag-iyɛ-ga-boy

shubhungɛɛmu shu-bhun-gɛɛ-mu

ngeydaboyɔmu ngey-da-bo-yɔ-mu

2. Zèri(dedi. 30)

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng engedanage gùdhulɛ zertajakɔ, al mɛsapigededegɛɛ

teekɔna, kɛɛ’idu!

Dhoyɔ indì kezerit ɛliyan tasiyɔ

Tolɔ indì komoy sɛntɛrjin, kidbisit tasidegɛ (kɛrsidɛ rayti ✔)

2b. Tudac zèri(10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! indì icɔcɔnda kallo hubbaaneyboy.

Tolɔ indì tudac tiini bhunde bhon lɔ’ɔ suppa kɔnangi teek. Dhoyɔ erngesna, edɛ

kezert bhunde ɔdinɛɛna, kɔbɔsidu!

2bh. Engedanage nguny zertajɔɔ(dedi. 15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng icɔcɔnda ènget 1na, kɛɛ’it tu’ɔge

Dhoyɔ indì kalit hubbaaneyna, kɛdɛshit sɛntɛrji.

Tolɔ ibha kɔnang kɔnang hubbaaneyna, kaydɛ tàsi.

pɔskajɔmu ayì enget 3 wɔci 5ɔ ke dɛshde tuwoonna, kɛdɛshitna, kutidiyɛɛ.

118

Yɛ’ɛsɛɛn

1. Kesɔde icɔcɔnunɔ teek gòmoyga woyage siʼinɔ oo ge macidaa kabarec kɔnɔsɔ

mitisiyageccɔ.

2.

kìci ɔ’ɛn/hɛnyɛ ke iyigaa

ì’ac: ejugo dɛshi silɛndegey sabɔk koyong - ede oo ge siinɔ gàtap koma

1. woyage siʼinɔ lim tasi shaw - gìbhɛsɛ komac

2. Kesɔde icɔcɔnunɔ teek kesse shɔruwaan untɔ - kɛdɛshiyɛna, kiye

3. jugɛ oo shubhungɛ moy wayake angge amɛ

tomok sɔy

- gàc icɔcɔn

4. huma ke yɛnɛ jɔyaang - zoo ge icɔcɔnnɛɛ kaydɛ

huma yɛnɛnɔ

3a. kɔjɔydaga humake yɛnɛ

3b. zoo hinɛ kɛlla sɔng

4. - ga bhunde kesɔde icɔcɔnunɔ teek kabarec kɔnasɔ moynɛɛngɔ

- Zooge icɔcɔnnɛɛmu huma ke yɛnɛ acongɔ

- kesɔde icɔcɔnunɔ teek kesse shɔruwn untɔ

- shubhungɛ oo jugɛmu moyke angge amɛ biyoy sɔɔ

- edɛmu lim tasi shauwɔ

Enget 5y dha tasidegɛna, bhunde ɔdinɛɛ dhaalɛsɛ teek!

Shambata 1, Ungoc 2

Shɔ’ɛn

Ɛlian ɔ’ɛn Kɔnɛn

Dɛshade tuwoon(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshade tuwoon iyey moydo bhunde kooniboy!

119

3. Ɛlian ɔ’ɛn(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! ayì lɔ’ɔge bhuwɔ iingnɛɛna, kajit ɔ’ɛn

Yɛ’ɛsɛɛn

gèrngesinɛ

hinɛ kalla sɔ

Seke icɔcɔn

pɔsongi

ngodhiyɔ

jɔy aa muuk

macandey sɔ

Wupa

4. Kɔnɛnɛn (dedi. 30)

4a. Tudac kɔnɛn (dedi. 20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Kiciange indi woyage siʼinɔ kɔysidɛ icɔcɔn baakɔ, ai katang

katangi, oo katka dhookɔ yellɛnɛ katangimu iyɛre edu ɛlɛlliyɛ bhunde kooniboy.

Nɛbhagediymu metta indì icɔcɔnda kɛdɛshit sɛntɛrɛjina, bhangdaw yɔngɔ teekboyɔ

tolɔ kʼodhɔjitna, kɔtɔɔnit lɔ’ɔ suppaanage bhon 2 wɔci 3na, kirɔrtɛ.

4b. Higgide kɔnun(dedi. 10)

Ɛli komajɔ(!)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! Tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke ɛli komajɔɔ ke koy balgede gɛli ɛli koon

komajɔy, ya ɛlɛsɛ shɛshshɛk kudhullɛskɛ teek! Dhoyɔ i’ajɔde ajinɛɛ indì edɛmu

kɛtɛlɛjit ɛliange alke ɛli komajɔɔ ge bhon haccanangina, kɔtɔɔnitna, kirɔrtɛ!

Shambata 1, Ungoc 3

Shɔ’ɛn

Zèri uwɛn

Icɔcɔn tu’ɔge- Isha’ar

Higgide ɛliin

Dɛshade tuwoon(dedi.5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde

kooniboy!

120

5. Zèri uwɛn(dedi. 10)

5a.Tudac tasī(dedi. 2)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tudacce sabɔdenɛ se ne“Kesɔde icɔcɔnunɔ teek kabarec kɔnɔsɔ

mòy” hɛnyɛɛ songke ɛli katangi, indì icɔcɔnda katasitna, kɛlidu!

Yɛ’ɛsɛɛn

Kiciange indi woya ge siʼinɔ kɔysidɛ icɔcɔndegɛ baakɔ, ke ga bhunde kesɔde icɔcɔnunɔ teek

kabarec kɔnasɔ mɔynɛɛngɔy, zooge icɔcɔnnɛɛmu huma ke yɛnɛ acongɔy, kesɔde icɔcɔnunɔ

teek kesse shɔruwn untɔ oo yɛnɛnmu kugoga kesɔde icɔcɔnunɔ teekɔ, ke yellɛnɛ ya

ɛlageccɔ.

5b. Tudac zèri(dedi. 8)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kalit habbaaneyna, kɛɛmdɛsɛ tudacna, kezeridu.

Edɛ zeriyɔ inyu totòyna, bhunde tɔgaa alɛɛ ai wɔngnna, zeri niyɛy moyɛsɛ zeridegɛ.

Dhoyɔ ibha geeny hubbaaneyna, kezeridu. Zerina, tambiyɔmu indì kɛɛmdɛsɛna,

kishɔshɔ’itna, kezerit ejugo!

Pɔskajɔ ge zeriyɔ ane dhidhingɛsɛ aley ɛlɛsɛna, tuwɔge degɛmu kezeritna, kicɔcɔnit

zèri.

6. Icɔcɔn tu’ɔge- Isha’ar

6a. Isha’arɔ sbbɔ(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee!____

6b.Tudac isha’ar

Mɛnde icɔcɔnnɛyee!__

6bh. Engedanage nguny isha’arɔ

7. Higgide ɛliin ( oo dɛshade tuwon) (dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Enɛ, ɛlide dɛshay oo aa ai song ke akatangi, iyɛre icɔcɔndaaboy.

Nɛbhagediyamu tèngna, kɛɛ’idu.

121

Dhoyɔ iʼajɔde ajinɛɛ ayì engedanage al masapigededegɛɛ teekɔna, kɛdɛshidu!

I’ac: Kurkuy oo Yelage ɔysidiyɛɛ icɔcɔn bak.

Enɛ. ga ramangna, ga Kurkuy oo Yelage

ɛlide-dɛshay ga: ɔysidiyɛɛ

aa: icɔcɔn

Yɛ’ɛsɛɛn

1. Enɛ. ga ramangna, ga: Shirudi oo Gacidi, ɛlide-dɛshay ga: woyt, aa: yet.

2. Enɛ. Gebzinɛ, Ɛlide dɛshay ga: yelɛn, aa: icɔcɔn

3. Enɛ. ga ramangna, ga:Soydi oo Kamana, Ɛlide-dɛshay ga: zèri,

aa: waratiyo.

4. Enɛ. ga: Bhɔginɛ. Ɛlide-dɛshay ga: dhawa , aa: ilobhɔ

5. Enɛ. ga Maragello, Ɛlide-dɛshay ga:yelɛ, aa: wɔcɔ

Shambata 2, Ungoc 4

Bhunde kooni yɛnɛn

Icɔcɔnɔdiya tollɔ icɔcɔnda

Gay bhunde zooge siʼinɔ ooge macʼidaa alɛke yɛnɛɛ.

Gay ɛliange alke itindaa.

8. zèri (dedi30)

8a Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ (dedi5)

1. Gèseke bhunde kooni yɛnɛnɔ ga balgede mùrdi koon iyɔɔ, dɛshagede iy tude koonɔ,

kiciange baanɔ yellɛnɛ wolokɔ, ikʼidide iy tude kooni teekɔ oo bhunde ayɛy mu zooge

siʼinɔ ooge macʼidaa tabhinɛna, dɛshi bhunde koonɔ .

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛllɛ ɛliangiya al karakɔna, kaydɛ ɔʼɛndegɛna, pɔskajɔ

inyu ayì taside pɔskajunɔ!

burkung murdi yɛmɛn imɛn

èrnges ngondi/macʼi

122

8b. Tudac zèri (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezrit tudac kucukucuna, tèngna, kɛllageny

nɛbhade tudajudɔngɔ ai se niyɛi!

8bh. Yɛʼit engedanage nguny zertajɔɔ! (dedi15)

1 Zertacciya icɔcɔn katang? Ɛlidu!

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔndana, kɛllageny bhunde tudac icɔcɔnɔ ke sabɔna,

tolɔ yɛkna, seène zertacciya icɔcɔn nɛbhade yɛnɛnun hɛnyɛna, balgede ɛlɛɛ, inyu

indì kooloktɛke paltangu!

123

2. Dɛshit girapikidiya iy karakɔ shɛshshɛ!

Tɔɔnit kiciyange yɛnɛn untɔɔ wunyɔ!

_ yellɛn untɔ

_ baa silong

_ siʼinɔ mu baa ingkarong

_ ikʼidi gɔrak koyong

_ woya shɛshshɛ kʼaminɛɛng

kìci ɔʼɛn 1

Yellɛnɛna, zoo

muuk katagitka

ɛlide iyke yɛnɛnɔ

shɛshshɛ

kìci ɔʼɛn 2

ge macʼidaa ooge siʼinɔ

katagitka yayi, murdi iyɔɔ

mu yellɛnɛna, kɔjɔydiyɛga

kìci ɔʼɛn 3

masʼapiyoge ɛli nɛbhade

yɛnunɔ yellɛnɛ

gayɛn

3. Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudacna, kɔtɔnit lɔʼɔ sʼuppa engette sene yɛnɛn

ke untɔy kìcide dhuluɔ, a katang? Ane yɛnɛn kiyey bhunde iy shɛshshɛɛ age? hɛnyɛna,

kɛlidu

Nɛbhade yɛʼɛsɛn tɔɔniɛ ya sɛntʼɛrɛjigediya iy tunɔgiriyokɔboyɔ, iʼajɛna, indì kɛdɛshit!

Shambata 2, Ungoc 5

9. Ɛlian ɔʼɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee!Indì icɔcɔnda kɔjayda ɔʼɛnde iya teekɔboy!

1. Ga bhunde de ayɛy ajinɛ tasina, shishiʼinɛ bhunde kooniɔ.

2. Taside mɛng kɔnangso wutʼeti kunɛɛngna, yellɛnɛ taside mɛnde ayɛy mu

10. Kɔnɛn (dedi30)

124

10a. Tudac kɔnɛn (dedi20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Diya koy karakɔ ga iʼac guruna, indì kɛdɛshit iʼajɔdiya suut!

Mɛɛ oo mokac balgede al tasi kɔnangna, ɛllɛna, kʼami woya gegɛɛ icɔcɔnɔ mu hayke

tɔgilana. Aa ɛllɛɛngɔ, tasidegɛ koy bhic bhicna, gɛsɔ teekna, yellɛnde jɔnɛy oode shubhunɛy

untɔ. Balgedɔngɔ woya icɔcɔnɔ ke tɔgilana hayongi uwadɔ. Kìcidiya ke kunigaa yellɛnɛna,

taside yɛnɛnunɔ kiyega.

10b Higgide kɔnun (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛrsidɛ lɔʼɔgiya hay karakɔ tʼɔgade lɔʼejunyɔ iyke

ɛli-komajɔɔ teekna, ane indì kʼɛɛktage ayɛy cʼua!

Yɛʼɛsɛn

Ge ɛli komajɔ koy teekɔ ga

1., 2 4 sɔ ge ayɛyɔga kʼumec

1. Mɛɛ se ne ʻʻOgna, dɛshì dɛsha!ʼʼ

2. Gèy tudagey guru!

3. Bole hakɛsɛ woc dɛsha.

Ogna, kʼaimì woci shɛktɔ!

5. Bukura gay kʼamide woyaan shɛshshɛ.

Shambata 2, Ungoc 6

11. Zèri uwɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛɛmdɛsɛ tudacna, kezerit kede moyok al

suutɔna, zeri gɛrɛy indì kezerit suut!

12. Icɔcɔn tuʼɔge shiʼɛn (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Taside yɛnɛnun ke koy balgede de macɔ se ne anyi kʼeenidɔ ane

de siʼidonɔ sene anyi kʼeenidɔ hɛnyɛɛi edɛ kilobhitna, inyu sudhɛsɛ teek!.

125

13. Higgide ɛliin (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kishɔʼit lɔʼɔge al gɛrɛɛ! moyna, dɛshadiya iy

karakɔ buyaboy ayì gam koonke dɛshade kesun!

Yɛʼɛsɛn

1. Mɛʼɛnge macʼidaa ooge siʼinɔ ga yɛnɛ.

2. Zoo al murdiyɔ teek.

3. Tude kooni ga babaa, hayaa, , ngɔnɛ, oo gɔtɔnɛ.

4. Mɛnde macɔ oode siʼidonɔ al murdiyɔ bhunde kooni.

k.n enɛ ɛlide-dɛshay aa

1 Mɛʼɛn ga Yɛnɛ

2 Zoo al murdiyɔ

3 Tude kooni ga hayaa, babaa, gɔtinɛ

oo ngɔnɛ

4 Mɛnde macɔ oode siʼidonɔ al murdiyɔ

Shambata 3, Ungoc 7

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiyaa:

Icɔcɔnɔdiya tollɔ icɔcɔnda:

gay ɛliany bhɛlbhɛl

zeri ɛlianyge nguny zertajɔ alke jaruwɔɔ

zeri tudacna, yɛk engedanage nguny zertajɔɔ

uwa ɛlianyge caʼidaa nguny tudajɔ ɔɔʼɛn

dɛshi dɛshaage kipiliy ooge tuwoon

126

kɔn tudacna, zerina, ane ɛli sabɔge warati duru

higgiyoyge ɛliinɔ teek gay enɛ, ɛlide-dɛshay oo aa

14. Ɛliyan gayɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Dhoyɔ iʼajɔde ajinɛɛ indì icɔcɔnda kɛdɛshit ɛlianyna, dɛshiyɔmu

inyu totòyna, ayì ernges. Pɔskajɔmu edɛ iloptauboyɔ ìrɔrɛsɛ yɛʼɛsɛndiya iy kariyɔ

teekna, cʼua òk icɔcɔnde ungojunɔ.

Iʼac: wunyjiyamu wuny-ji-ya-mu

Yɛʼɛsɛn

1. be-tɛ-ki-ris-ti-ya-ni-de

2. bɛr-gua-ney-ge

3. sa-bi-ge-gɛ-boy

4. ha-tu-waa-ge

5. shu-bhu-nɛ-de

6. ka-dhaang-na

7. tel-teel-li-yɛ-bo-yɔ

15. Zèri(dedii 30)

15a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ (dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit ɛlianygiya hay karakɔ masʼapigede degɛɛ

teek! Dhoyɔ tèng icɔcɔnda engedanage al zertajɔ sabaana, kɛʼidu!

Mɛnɛkuse, Wondo Tʼekka, Tɛspa go Itiyopiya, betɛkirstiyani

15b. Tudac zèri(dedi10

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kalit hubbaneyna, kezerit zertac kɛngijiney teek

kucukucu. Dhoyɔmu ibha hubaaney teek icɔcɔnda kɔnang kɔnagna, zertac ɛli

katangi, kɛlidu. Anemu dhaalɛsɛna, zertajɔ teek bhunde dhulɛsɛɛngi iyeyi, ayì

humana, engetenyɔ, inyumu ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ teek.

Iʼacce zooge siʼinɔ dɛshage

15bh. Engedanage nguny zertajɔɔ (dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔnda engedanage nguny zertajɔde edɛ zeriyɔ teekɔna,

kɛɛʼit engedanage kɔnɛ 2-5 kɛɛʼit sabɔge. Dhoyɔmu ayì engette iy 1yɔna, kidibisit

127

sɛntʼɛrɛji ke dɛshade tuoonna, kutidiyɛɛ. Pɔskajɔmu ayì yɛʼɛsɛndagiya hay karakɔ oo

eette yellɛnɛna, cʼua pɔsa.

Yɛʼɛsɛn

2. Birahane

3. wɔl gonggulɔde koy maayyɔ

4. Im bɛrgugede iyke 1999

5. Engettiya tèng icɔcɔndana, kaydɛ tasi

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Icɔcɔnda engette iy kɔnangey dɛshi ke dɛshade tuoonɔ oo

ìdibisit sɛntɛrɛji kìci oo ɔʼɛnna, wutidiɛwi, dhalɛsɛ taside yellɛnɛɛ teek.

Shambata 3, Ungoc 8

16. Ɛliyan ɔʼɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Ayì ɛlianyge gandubhubhey iʼingnɛɛ al masʼapigede icɔcɔndaan

teekɔ ke dɛshade kipilina, kɛdɛshidu. Edɛ dɛshiyɔmu inyu totòyna, moyɛsɛ teek.

Pɔskajɔ ayì rɔytiyona, ge al gɛrɛɛ ishɔshɔʼɛsɛ teek.

Yɛʼɛsɛn

1.

darmanɔ

2. tasi

3. rɛsi

4. dirjitide erngesinɛ

5. yellɛn untan

6. mɛnde ingkar betɛkiristiani

17.Kɔnɛn(dedi30)

17a Tudac kɔnɛn(dedi20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Kicianyge dhulɛsɛ Birahaneyɔ, ai katang katangi, iyɛre inyu oo

icɔcɔnda edu dɛshidaa sɛntʼɛrɛjige teekboy.

Nɛbhagediymu metta indì icɔcɔnda kadhada taside idibisinɛno sɛntɛrɛjiyɔna,

k‘odhɔjitna, kɔtɔɔnit lɔ’ɔ suppaanage bhon 2 wɔci 3na, kirɔrtɛ.

128

17b. Higiyo kɔnɛn (dedi.10)

Ɛli komajɔ(!)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tɔgade lɔ’ejunɔ iyke ɛli komajɔɔ ke koy balgede gɛli ɛli koon

komajɔy, ya ɛlɛsɛ shɛshshɛk kudhullɛskɛ teek

Dhoyɔ i’ajɔde ajinɛɛ indì edɛmu kɛtɛlɛjit ɛliyange alke ɛli komajɔɔ ge bhon illɛyina,

kɔtɔɔnitna, kirɔrtɛ! Takya: Mɛnde icɔcɔnnɛyee! moyìna, kel bhonenongi, ayì ke

dɛshade tuwoonna, kɛdɛshitna, kutidiyɛɛ.

Shambata 3, Ungoc9

Icɔcɔnde ungojunɔ

Zèriuwɛn

Ɛlitʼɔge

Higgideɛliin:

ɛlidedsɛha

Dɛshadetuwoonɔ(dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Dɛshade tuwoonɔ ipaguunɔ icɔcɔnda dɛshina, wutidiyɛwi,

dɛshit bhunde koonina, dhoyɔ òk icɔcɔnde ungojunɔ

18. Zèri uwaɛn(dedi.10)

18a.zertajɔ sabbɔ(dedi.2)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Zertacce sabɔdenɛ se neʻʻ Iʼacce zooge siʼinɔ dɛshage ʼʼ hɛnyɛɛ

ungojɔde kʼenuwɔ icɔcɔndaaboy. Nɛbhagediya ayi sung seniyɛy tèng icɔcɔndana,

kɛlidu!

18b. zèri(dedi8)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kɛɛmdaɛsɛ zertacceɛ li-sabɔdenɛ seneʻʻ Iʼacce

zooge siʼinɔ dɛshage ʼʼ hɛnyɛɛna, kezeritna, kicɔcɔnit zerina, edɛ zeriyɔ inyu moyì

woshi, tɛppa zèri, wɔngɛn bhunde kʼumec iyɛɛ, ngarec, oo tʼɔgaage ayɛyɔ alɛɛ ai

dhulɛsɛna, wɔng niyɛy moyɛsɛna, bhunde iy gɛrɛɛmu ishɔshɔʼɛsɛ teek.

129

19. Icɔcɔntuʼɔge ɛlige (dedi.15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Indì icɔcɔnda kalgitke ramang ramangna, tudacce edɛ kɔnuwɔ

metta kezertɛsɛ yellagegɛna, katatacʼit cʼarashɛt bhunde kooni.

20. Higgide ɛliin

Higgide ɛliin dɛshade tuwon (dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Enɛ, ɛlide-dɛshay oo aa ai song ke a katanagi, iyɛre icɔcɔndaaboy.

Nɛbhagediyamu tèngna, kɛɛ’idu. Dhoyɔ iʼajɔde ajinɛɛ ayì engedanage al

masapigededegɛɛ teekɔna, kɛdɛshidu! I’ac: Mirɔ oo Kurkuy ɔysidiyɛɛ icɔcɔn bak.

Enɛ. ga ramangna, ga Mirɔ oo Kurkuy

ɛlide-dɛshay ga: ɔysidiyɛɛ

aa: icɔcɔn

yɛʼɛsɛn

Enɛ. ga ramangna, ga: Shirudi oo Gacidi

Ɛlide dɛshay ga: woyt

aa: yet.

Enɛ. Gebzinɛ

Ɛlide dɛshay ga: yelɛn

aa: icɔcɔn

Enɛ. ga ramangna, ga:Soydi oo Kamana

Ɛlide-dɛshay ga: zèri

aa: waratiyo.

4. Enɛ. ga: Bhɔginɛ

Ɛlide dɛshay ga: dhawa

aa: ilobhɔ

Enɛ. ga Maragello

Ɛlide dɛshay ga:yelɛ

aa: wɔcɔ

130

Icɔcɔn 10: Dirama

Shambata 1, Ungoc 1

Bhonsndeɛtɛbhinɛicɔcɔnɔɔ:

Icɔcɔnɔdiya tolɔ icɔcɔnda:

Uwa bonage ɛiliin bhɛlbhɛl.

Ɛli tudacce cʼilili oo tude shiʼongi koyga dhook bhunde alɛ bhic bhicɔ.

Gay tʼɔgade iyke siyhɛnyɛɛ ɛrsɛsɛn.

Gay engedanage nguny zertajɔɔ yɛʼɛn.

Uwa ɛlian caydaa ɔʼɛn.

Uwa zeri oo ishaʼar.

Kɛmi

Shɔʼɛn

Ɛlian dɛshi Tudac zèri

Dɛshade tuwoon (dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Dɛshade tuwonɔ iyɛre icɔcɔnda hayɛke dɛshiyɔ oo sutkaboy

metta dɛshit bhunde kooni!

1. Ɛlian gayɛn (dedi10)

Bonage liin bhɛlbhɛl (dedi4)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Ɛlian bhɛlbhɛl ai akatangi, tèng icɔcɔndana, kɛɛʼidu! Dhoyɔ

iʼajɔdiya ajinɛɛ indì icɔcɔnda kɛdɛshit ɛliange al masʼapigede degɛɛ lelegiyɔna,

kirɔrtɛ! ìʼac: . shɛshshɛk shɛsh-shɛ-k

Yɛʼɛsɛn

1. Ma-ra-gel-loy 2. bho-re-gey 3. me-ti-yɛ-nyɛɛ

131

4. wɔsh-ki-li

5. Gel-le-nya-nga

6. tu-ku-ku-ni-ca

7. wash-wa-shɔ

8. ta-bhang

9. kup-cuuk

2. Zèri (dedi30)

2a. Engedanage al zertajɔ sabbɔɔ (dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda kɛmina, ai tasio katangi, kaydɛ tasi. Dhoyɔmu

indì kezerit ɛlianyge alke jaruwɔ al masʼapigede degɛɛ teekɔ tasiyɔ.

2b. Tudac zèri (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kezerit tudac kucukucu kɛngijineyna, tolɔ inyu

zeriɛsɛ wodi kɔnang teek. Dhoyɔ ibha icɔcɔnda kɔnang kɔnang kɔɔkna, kezeridu. Edɛ

zeriyɔ moyɛsɛ bhunde zeriyɔ dhaalɛsɛɛngɔna, ishɔshɔʼɛsɛna, kɛɛmdɛsɛna, kererit.

Pɔskajɔmu bhunde dhulɛsɛɛngi, iyey indì ketengdenyna, yɛmɛsɛ zerina, ayì kelna,

kadhaallɛna, kezeridoboy.

2bh. Engedanagengunyzertajɔɔ(dedi15)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng engedanage kɔnɛ 1-3na, komoyit tudajɔna, kɛɛʼit. Dhoyɔ

indì icɔcɔnda kalit hubba hubbana, kɛlkɛɛlliyɛ enget 4 oo 5.

Yɛʼɛsɛn

6. Maragello

7. Maragello oo Gellenyanga

8. Maragello

9. Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Ayi icɔcɔnda enget 4 oo 5na, kalit hubbaneyna, koloktiyɛ.

Shambata 1 ungoc 2

Dɛshade tuwon (dedi5)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Icɔcɔnda iloptau engedanage ɔdinɛnuwɔboyna, wutidiyɛwi metta

mòyit bhunde kooni.

132

3. Ɛlian ɔʼɛn (dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Ayì engedanage al masʼapigede degɛɛ ke dɛshade kipiliyna,

kɛdɛshidu!

Yɛʼɛsɛn

1. wɔshkili : zoo ilal muukna, ge ayayyɔmu tabhay otona

2. tukukun: jorjor hica

3. washwashɔ: hisha toshidɔ

4. kupcuuk: pudhen

5. duburejak : kenɔge

4. Kɔnɛn (dedi30)

4a. Tudac kɔnɛn

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Imɛsɛ icɔcɔnda komacna, kɔɔtɔnit tudacce kɛmiin mɔʼɔnyakna,

kirɔrtɛ. Dhoyɔ edɛ ilopɔna, kɔnɔ inyu totòyna, moyɛsɛna, erngesse yellɛnɛɛ mu

ayaboy.

4b. Higgi kɔnɛn

tʼɔgade iyke kʼumecɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tʼɔgade iyke kʼumecc iyre hica kipiliyo hacʼcʼanangey edɛ

icɔcɔndaaboyna, metta indì icɔcɔnda kɔtɔnit lɔʼɔge mɔʼɔny mɔʼɔnyi genyna, kɛrsidɛ

tʼɔga teekna, kirɔrtageny.

Shambat 1, ungoc 3

5. Zeri uwɛn(dedi10)

5a. Zeriyɔ sabbɔ(dedi2)

Tudac tasi

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tudacce sabɔdenɛ se neʻʻ kɛmi ʼʼ hɛnyɛɛ songke ai seniɛy indì

icɔcɔnda katasitna, kɛlidu.

133

5b. Tudac zeri(dedi8)

Dhoyɔ indì icɔcɔnda kalit hubba hubbaaneyna, kɛɛmdɛsɛ tudacce sabɔdenɛ se neʻʻ

Kɛmi ʼʼhɛnyɛɛna, kezeritna, kicɔcɔnit zeri uwɛn. Edɛ zeriyɔ inyu totòyna, mòy zèri

tɛppa oo bhunde tʼɔgaa alɛɛ ai wɔngna, zèri niɛy mòyna, bhunde ane uwaangi iyey

ayì komac oo erngesna, kɛɛmdɛsɛna, kezerit kede uwaa.

6. Icɔcɔn tuʼɔge(dedi15)

Tudacce ishʼarun

Ilanga kingi woya sizzi ale. Edɛygiya teek ge macʼidaaga ramang de siʼidonɔ ga kɔnang. De

siʼidonɔ rɔngɔga Gɔruni. Ge macʼidaa teek kɔnangga Gaaliy. De ayɛyyɔga Hayyec. Edɛ

sizzinak baadegɛ rɔngɔga Kalumkori. Kalumkoriga mɛnde bhɔginɛ. Nen rɛmɛs baagede iyke

Banggalaa.

Baadiya iyke Banggalaa ga baade boyyo oo kanga alɛ. Bɛrgugede iyke 1993tiɔ, Kalumkori

nɛbhade bhɔk woyda shishigiɔ kanga wunyna, amdɔ. Nɛbhagediya woyagiya alke sizziɔ

hayna, tɛbhinɛdɔ. Woyagiya ungoc koon moy amda keen bhunde iyke bhaasecɔna, ɛllɛna,

hinke irɔrrɛ gɔmɛni. Gɔmɛndiya mugade jɛngunɔ. Nɛbhade gɔmɛndiya yellɛnɛ mɛnde rɛsɔɔ,

liic kʼɛsocna, nisonoboy. Hinke gɔmiɔ liic angge yellɛnɛɛ. Anggɔngɔ muga yisha, oton, kul.

Ungoce koon liic angge moyyonɔ yellɛnɛɛ alke yisha shɛnggɛrɔ, iyke otonɔ liic botakayt

salec kɛdɔ, de iyke kulɔ yɛy ungkude maanɔna, ai tabhangi. Liic anggiyana, jɔydaboyɔ, hay

woydaak keenakna, kɔmɔ, kanga ade wuny woyday darmanɔna, dha woyda sɛɛt. Aa

Baadegɛ dhuluɔ, kanga aminɛ teek. Mɛndiya mu koy orte woyawugenyɛiɔ, woya or nenna,

jor gashak zɛl. Nen mu tasi madhdhakna, zeri woyagenyɛɛ lejok mu shawu wunong. Nen

mu nɛbhadiya tasina, seke ang koon am woyagenyɛyna, zerina, zeriɔ woya wuny pɔskajɔna,

artiyɛboyna, lɔcʼua woya guruna, ɛlɛsiyɛke balgede woya bulangɔ kalitka bhunde iyke

anggecce kanga wunɛɛna, komotkayna, tolɔ shishiktiɛboy.

7. Higgide ɛliin (dedi10)

Sarage rɔngun (dedishade tuwoon)

Mɛnde icɔcɔnnɛyee! Tèng icɔcɔnda rɔngage gaynɛɛ, Enɛ, ɛlide dɛshay, aa oo mitade

rɔngunna ai a katangi, kilobhidu. Dhoyɔ edɛ iloptauboyɔ mu inyu irɔrɛsɛ iʼacce iy

134

masʼapigededegɛɛ teekɔna, ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ teek. Rɔngage gaynɛɛ: kega rɔnga ge zoo

muuk gayna, zeriyɔ, enɛ: kega aa kiyongi, ga mɛnkoonde lɔ’ec mitisi nɛbhadenɛy. ɛlide

dɛshay: kega ɛlide dɛshinɛ lɔ’ejɔ teekɔ. aa: kega ande dɛsha dɛshinɛɛ lɔ’ejɔ teekɔ. mitade

rɔngun: ga ɛlide mitisiyagec nɛbhade enɛɛyɔ lɔ’ejɔ teekɔ. Pɔskajɔ mu iʼajɔde ajinɛɛ indì

icɔcɔnda kɛdɛshit engedanage al masʼapigede degɛɛ teekɔ.

Yɛʼɛsɛnda.

A. Shigini mar warati zèri.

Enɛ: Shigini, ɛlide dɛshay: mar, Mitde lɔ’ejun: warati zèri

B. Nutiy dɛshi dɛshade tuwoon.

Enɛ: Shigini, ɛlide dɛshay: dɛshi, Mitde lɔ’ejun: dɛshade tuwoon

Bh. Shɔluwa ga bolede tirirsi.

Enɛ: Shɔluwa, Mitde lɔ’ejun: ga bolede tirirsi

C. Kʼennɛ ga shɛɛ’i

Enɛ: Moynɛ, Mitade lɔ’ejun: ga tirirsi

Shamba 2, ungoc 4

Doniye malleye

Icɔcɔnɔdiya icɔcɔnda

-Gay diramaage kingunɔna, uwadɔ

-woya gay bulangatage mɛʼɛnunna, uwadɔ

8. Zèri (dedi30)

8a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ!(dedi5)

1 Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔndana, kɛllageny guliyage bulangude kingi ngesunɔ woya

bulangɛɛna, gayongi, cʼua ɛlɛsɛ doniye malleye.

2 Indì icɔcɔndacce hinɛndenɛ iyɔɔ kirɔrɛ gulede ngesunɔ edɛ taka!

3 Ga gulede woya al damana ramang tunɔ oo karena, irɔrrɛ diramagey.

4 Indì icɔcɔnda kɛllɛ ɔʼɛnde ɛlianugiya al karakɔna, kɛllageny.

Shumbul ga bhunde gule dhoya lejokɔ.

kɛmtisi ga bhunde ɛlian oo lɔʼɔ ititinsɛɛ ajinɛ moyokɔ

135

malley ga bhunde zoo sarisiyɛ woya nɛbhade yelɔɔna, hɛnyɛ muga wuny rɔʼɔsinɛke

pɔskacɔ.

8b. Tudac zèri(dedi10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Ayì icɔcɔnda kɔnang kɔnang humana, zerto zertacboyɔ tèng

bhunde dhulɛsɛɛna, kɛllageny!

8bh Yɛʼit engedanage nguny zertajɔɔ!

1. Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Tèng icɔcɔndana, edɛ saptegɛ kɛlidu. Pɔskajɔ cʼua ɛlɛsɛ ya koy

karakɔ! Bulangatage alke giyaa woya ke gayongi garsɛ angge al dambigedegɛ teekɔna,

kɔm ɛlidegɛ ke hapna, moy ɛlide zooge ayɛyɔ ke shɛɛʼi.

2. Bulang paac nɛbhade baalɔ ga kelle dɛshayɔ.

3. Ge siʼinɔ ooge macʼida cukurrɛɛna, al damana ramang tunɔ oo karena, bulangdɔ.

4. Gage biibiɔna, balgede koon shɔludenɛ iyena, zalinɛɛ woya koc maana, baa siyake kɔrɔyɔ

bulangdɔ.

Shamba 2, ungoc 5

9. Ɛlian ɔʼɛn

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda katagit ɛlianyge wuny gulege teekɔ!

Kɛlɛn ga bhunde zoo dhadawu woc koonboyɔ ac zukte wojjon kʼorshaa oo biyɔɔ.

Zali ga bhunde zoo ɛrsɛ shulude iyke sɔkecɔ maa.

Sɔray ga shɔlude ane maa teek katongɔ.

Gurrec ga shurabide tʼuttiide zoo bhulɛsɛ rɛakɔ ga tʼɛl tʼɛluy.

Kalum ga bhunde woya shɔshɔʼinɛ girigiriyokɔ

Balinya ga angge ilodunge al sidɛge oo jaarey

Dirama ga bhunde zoo irɔrrɛ bhut koon kede dhulagec shawuɔy.

10. Kɔnɛn

10a. Tudac kɔnɛn

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɔtɔnit gulede iyke doniye malleye hɛnyɛɛ tasigedegɛna,

kirartenyuna, pɔskajɔ ɛlɛsɛ bhunde iyke suutɔ!

136

10b. Higgide kɔnun

Guliyage mɛʼɛnun ge bulangunɔ, ga sʼiit sʼiit, cʼilili ooge ayɛy mu.

Balgede woya bulangɔ, bulang paac. Ga nɛbhade baalɔ dɛshinɛna, paac cʼua dɛsha untɔɔ.

Gɔrɔgede ayɛy dambigede mɛʼɛnun yɛnɛke tuda kɔnɛnɔ mu zoo tasike kɔn baalɔy ai kʼɛraa

silina, cʼua kɔn paac nɛbhagediya yellɛnɛna, eduge aloke icɔcɔndaa ìcɔcɔnitka dambidegu

shɛshshɛna, tèngdɛga angge ane tagitongɔna, kʼamitka dambidegu.

Shamba 2, ungoc 6

11 Zèri uwɛn

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kɛɛmdɛsɛ tudacna, zertoboyɔ kɛllageny bhunde dhulɛsɛ

yɔngɔ teekɔna, moyìna, ishɔshɔʼɔsɛ bhunde iy gɛrɛɛ!

12 Icɔcɔn tuʼɔge shiʼɛn

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnda kirɔrrtɛ doniye malleye diramage! Indì icɔcɔnda geeny

kal damanejɔ tunɔ oo kare!

13. Higgide ɛliin

Yɛʼɛsɛn

1 Woya bulang bulangatage ayɛy ayɛyna, baa araboyɔ, hay dɛshaage ayɛy ayɛy.

2 Zoo kunas ɛligedegɛna, amoruan kunasong.

3 Woya bulang bhunde kooniɔ, yellɛna, ane gay angge mɛri.

Wushinɛ irɔrrɛ gulede iyke doniye malleyɔ zoo.

5 Ipay uwa lɔʼɔ kɛmtìsi shɛshshɛ.

k.n enɛ ɛlide-dɛshay mitʼade lɔʼuny

1 Woya Bulang araboyɔ hay bulang bulangatage ayɛy ayɛyna, baa araboyɔ, hay

dɛshaage ayɛy ayɛy.

2 Zoo kunas kunas ɛligedegɛna, amoruan kunasong

3 Woya Bulang gay bulang bhunde kooniɔ, yellɛna, ane gay angge mɛri.

4 Wushinɛ irɔr iy irɔrrɛ gulede iyke doniye malleyɔ zoo.

5 Ipay Uwa kɛmtisi uwa lɔʼɔ kɛmtìsi shɛshshɛ.

137

Shambata 3, Ungoc 7

Bhonɛsɛnde tɛbhinɛ icɔcɔnɔdiyaa

Icɔcɔnda pɔskaw icɔcɔndiyaboyɔ tolɔ:

gay icɔcɔnde dirama ajinɛɛ

gay ɛliange bhɛlbhɛllɛɛ mmùmut oo kènyji

Kɔn diramana, dɛshina, irɔrrɛdɔ.

uwa tudac woshiyɔ zèri

gay rɔngage gaynɛɛ, enɛ, ɛlide-dɛshay, aa, oo mitade rɔngunna, dɛshina, irɔrrɛdɔ.

Tudacce Shirudi oo Kirintɔ

Shɔ’ɛn

ɛlian gayɛn Zèri

Dɛshade tuwoon

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshade tuwoon iyey mòydo bhunde kooniboy!

14. Ɛliyan gayɛn(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kɛdɛshit ɛliange al masapigededegɛɛ!

Yɛ’ɛsɛn

dho-dho-yo-ng dhodhoyong

dɛ-sha-de dɛshade

shil-li-ma-ti-na shillimatina

i-sha-a-rong isha’arong

ta-bha-ngɛ-sɛ tabhangɛsɛ

dhu-lɛ-sɛɛ-ngɔ dhulɛsɛɛngɔ

wɔ-ngu-nɔ-mu wɔngunɔmu

gu-ras guras

bun-nas-na bunnasna

138

15. Zèri(dedii. 30)

15a. Engedanage gùdhulɛ zertajkɔ(dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng engedanage al tudajɔ sabbɔɔ icɔcɔndana, kaydɛ tàsi

Dhoyɔ indì kezerit ɛlian tasiyɔ.

15b Tudac zèri(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kallo hubbaaneyboy! Dhoyɔ indì kezerit tudcce

diramayɔ kucu kucu kɛngijiney tiini.

Tolɔ ibha geenyna, kezerit moyok keset tuntookna, gɔɔng kisha’aridu!

Edɛ zerina, tambiyɔ, ishɔsɔ’ɛsɛ teekna, kezeritna, kɔpɔsidu.

15bh. Engednage nguny zertajɔɔ

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tèng icɔcɔnda enget 1 oo 2na, kɛɛ’idu!

Tolɔ indì kalit hubbaaneyna, kɛlɛlliyɛ enget 3.

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tudacce iyke diramaa Shirudiyɔ oo Kirintɔɔ icɔcɔnda metta cua

taktaaboy. Nɛbhagediya indì kɛbɛrta icɔcɔnda sizzina, kalit kɔnang kiykɔ mɛnde

icɔcɔnnɛɛ, gɔɔng kalit kɔ Shirudi oo kirintɔna, kirɔrtɛ tudacciya suut diramage.

TÀk YA: Dɛshade diramayɔ yellɛnɛ erngesna, ai kɛdɛshit niyɛy bhunde yellnɛɛ muuk

ernges icɔcɔndana, kɛdɛshidu!

Shambata 3, Ungoc 8

Shɔ’ɛn

Ɛlian ɔ’ɛn kɔnɛn

Dɛshade tuwoon( dedi. 5)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! dɛshade tuwoon iyey inyu oo icɔcɔnda moydo bhunde

kooniboy!

139

16. Ɛliyan ɔ’ɛn(dedi. 10)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! ayì ɛliange al masapigededegɛɛ teekɔna, indì kayt ɔ’ɔndegɛ

yɛ’ɛsɛn

1. yel, 2.zeri, 3. uwa dɛsha, 4. mardɔ,

5. ajɛnde badun, 6. pɔskac, 7. Shɛshshɛ uwaang

17. Kɔnɛn(dedi. 30)

17a. Tudac kɔnɛn(dedi. 20)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛyee! imɛsɛ icɔcɔnda komacna, diramade edɛ sh’o nɛbhade Shirudi

oo de Kirintɔɔ metta ai aa icɔcɔnda ge al niyɛy kɔtɔɔnit tasina, kirɔrtɛ!

Yɛ’ɛsɛn

dirama tasidenɛ ɛlagec bhunde shirudi ga tɔgille yel waratiyo zerina, dhoy bhunde

mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlɛsɛɛ suutɔ, pɔskajɔ dhauwaa shillimatimuna, ken kipiliyo

issabaa, Kirintɔ yɔng tiini iyono tollakɔ pɔskajɔ tɔɔlaa.

Nɛbhagediya icɔcɔndage bharung daptariyogegɛ zèriyɔ carashɛdɔ goriyoyge

ayɛymu hay sababakɔ, ge mar icɔcɔndegɛ shɛshshɛ dhodhoyɔ, moy waratiyo zèriyɔ

kɔnɛ girɔngjinɔ, ke ande orrɛɛ ga wɔlɛn sɔy ya diramadiya icɔcɔneccɔ.

17b. Hiigide kɔnun(dedi. 10)

Kumec(.)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tɔgade lɔ’ejunɔ iyke kumecɔ ai a tɔgade iy niyɛy iyɛre edɛ

icɔcɔndaaboy. Nɛbhagediya metta tèngna, kaydɛ tàsi.

Dhoyɔ indì kɛrsidɛ lɔ’ɔ suppade iy masapigededegɛɛ teekɔ, kumec molle yellɛnɛɛna,

kɛdɛshidu kiy suut daptariyogegɛ teek.

Yɛ’ɛsɛn

Shirudi oo Kirintɔ ga icɔcɔnda. Edɛ mu al kipiliyo illɛ. Edɛmu yellɛ shɛshshɛk.

Bhoredegɛmu ga kɔnasɔ. Kiyɛnyɛmui, Shirudi icɔcɔnɔ ga tɔgilɔ, Kirintɔ yɔng tiini

140

iyono tollak. Nɛbhagediya pɔskajɔ kirintɔ walaa, Shirudi dha shilimatina, kenuwa

kipliyo issabɔɔ, Kirintɔ yɔng tɔɔlaa.

Shambata3, Ungoc 9

18. Zèri uwɛn(dedi10)

18a. Tudac tàsi(dedi. 2)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! tudacce iyke diramayɔ, sabɔdenɛ senone“Tudacce Shirudi oo

Kirintɔ” hɛnyɛɛ, ai song ke ɛli kaytangi, tèng icɔcɔndana, katasidona, kɛliau!

yɛ’ɛsɛn

- Ɛli nɛbhade Shirudi ga wunyje iyke tɔgilide bharung waratiyo zeriyɔ pɔskajɔ

dhauwaa shillimatina, kenuwa kipiliyo issabɔɔ, Kirintɔ yɔng nɛbhade icɔcɔndenɛ

dhodhoyongɔ pɔskajɔ icɔcɔnɔdenɛ tɔɔlaa.

18b. Tudac zèri(dedi. 8)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kalit hubbaaneyna, kɛɛmdɛsɛ tudacna, kezeridu.

Edɛ zeriyɔ inyu tòyna, ai bhunde tɔgaa alɛɛ wɔngna, zeri niyɛy moyɛɛ. Ge tambiy

alemui, imɛsɛ komacna, kɛɛmdɛsɛna, ejuna, kishɔshɔ’itna, kezeridu

Dhoyɔ ibha kɔnang kɔnang kɔɔkna, kezeridu

Pɔskajɔmu ge ane zeriyɔ dhidhingɛsɛna, aley imɛsɛ komacmna, hay tuwookɔ,

kezeritna, kicɔcɔnit zèrina, kuwada.

19. Icɔcɔn tu’ɔge- Ɛli(dedi. 15)

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! indì icɔcɔnda kɛbɛrta icɔcɔnda sizzina, kɔnang kiykɔ mɛnde

icɔcɔnnɛɛ, kɔnang kiykɔ shirudi kɔnang kiykɔ Shirudina, kirɔrtɛ diramade iyɛre kɔno

nɛbhade Shirudi oo kirintɔɔ. Balgede irɔrrɛɛmu inyu bhunde yellɛnɛ erngesɔmu ayì

èrnges.

141

20. Higgide Ɛliin (dedi. 10)

yɛmɛsɛn

Rɔngage gaynɛɛ, enɛ, ɛlide-dɛshay, aa, oo mitade rɔngun

Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! rɔngage gaynɛɛ, enɛ, ɛlide dɛshay, aa, oo mitade rɔngun ai akatangi,

iyɛre icɔcɔndaaboy. Nɛbhagediya tèngna, kaydɛ tàsi.

Dhoyɔmu nɛbhade ga yɛmɛsɛnɔ bhunde ane dhulɛsɛɛngi, iyey ɛlɛsɛ shɛshshɛk kudhullɛsɛ

teek! pɔskajɔmu ayì engedanage al masapigededegɛɛ teekɔna, kɛdɛshidu!

Rɔngage gaynɛɛ, Enɛ, ɛlide-dɛshay, aa, oo mitade rɔngun

- Rɔngage gaynɛɛ: ga rɔnga ge zoo muuk gayna, zeriyɔ

I’ac: baa, sigirɔ, tobur, zungku, yet, shoc...

enɛ: ga aa kiyongi, ga mɛnkoonde lɔ’ec mitisi nɛbhadenɛy.

ɛlide-dɛshay: ga dɛshade dɛshinɛ lɔ’ejɔ teekɔ.

aa: ga ande dɛsha dɛshinɛɛ lɔ’ejɔ teekɔ

mitade rɔngun: ga ɛlide mitisiyagec nɛbhade enɛɛyɔ lɔ’ejɔ teekɔ.

I’ac: 1. Yelage moy dirama.

Enɛ: Yelage

ɛlide dɛshay: Moy

aa: dirama

2. Shirudi ga tɔgil.

Enɛ: shirudi

Mitde lɔ’ejun: ga tɔgil

yɛ’ɛsɛn

1. A. Kirintɔ mar warati zèri.

Enɛ: Kirintɔ

ɛlide-dɛshay: mar

Mitde lɔ’ejun: warati zèri

B. Bɛrguwa dɛshi dɛshade tuwoon.

Enɛ: Bɛrguwa

142

ɛlide dɛshay: dɛshi

aa: dɛshade tuwoon.

2.Ìrɔrtɛ enɛ oo mitade lɔ’ejunɔ

A. Shirudi ga wunyje shɛɛ’i.

Enɛ: Shirudi

Mitade lɔ’ejun: ga wunyje shɛɛ’i.

B. Moynɛ ga tirirsi

Enɛ: Moynɛ

Mitade lɔ’ejun: ga tirirsi

3. Tɛlɛjit rɔngage gaynɛɛ, ya teekna, tɔɔnidu!

Woyage mɛri mar waratiyo zèri. Kiyhɛnyɛmui, edɛ pɔskaccegɛ ga wɔlɛn sɔng. Kessɔde

icɔcɔnunɔ teek bontì sɛp yellɛnɛɛng. Zooge kami woyaa yellɛnɛ woyagegɛ eet. Icɔcɔndamu

yellɛnɛna, kishi’itka eete jugɛ oo shubhungɛɛn. Dɔngɔ cua mala hica sabak hayke zoo ge

bhoni.

woya, waratiyo, Zoo, jugɛ, shubhungɛ