Në të gjitha qytetet e Zvicrëskanë dal me mijëra njerëz përtë festuar një majin dhe de-monstruar për ngritjen e pa-gave dhe barazimin në pagë.Sindikatat e kenë vënë festëne punëtorëve nën moton:«Ngritje të pagave dhe barazinë pagë tash!»

Sindikatat thonë qartë, se partitë borg-jeze dhe qeveria e djathtë duan të sh-katërrojnë gjënë më të vlefshme tëshoqërisë: shtetin social, shërbimetpublike dhe traditën humanitare. Nënjë anë kemi gjithnjë e më shumë pu-nonjës me paga minimale dhe nëbuzë të luftës për ekzistencë e në anëtjetër eksplodojnë pagat e menax-herëve. Kryetari i BSZ-së Paul Rehsh-tajner, në fjalimin e tij në Interlakenbëri të qartë se edhe punonjësit duantë përfitojnë nga ngritja e prodhim-tarisë dhe fitimeve të majme të ndër-marrjeve. «Parakushtet për ngritjen epagave janë shumë të volitshme»,thotë ai.Në Vintertur, të pranishmëve iu drej-tohet Vasko Pedrina, bashkëkryesue-

si i Sindikatës Unia, i cili i kundërvihetakuzave të punëdhënësve dhe pa-tronëve, se arsyeja e grevave na qen-kan punëtorët e radikalizuar, por fa-jin e kanë menaxherët dhe shefat, përtë cilët barazimi social, respekti ndajpunëtorëve dhe partneriteti socialjanë bërë fjalë të panjohura.

Jo privatizimit të SviskomitKristian Levrat, kryetar i sindikatës ko-munikacion, në shënjestër të fjalimittë tij para 1800 pjesëmarrësve vë Mi-nistrat Kristof Bloher dhe Hans RudolfMerc. Levrat nuk mund të kuptoj, sesi këta dy me shitjen e Sviskomit duantë zvogëlojnë shumën e borxheve për500 milion frang në vit, kurse kjondërmarrje çdo vit derdhë trefishin e

kësaj shume në arkat e shtetit.Në Cyrih: Imponuese ka qenë pjesë-marrja e Sindikatës Unia. Në përfun-dim të parakalimit kanë folur mes tje-rash edhe dy udhëheqës të grevave:udhëheqësi i grevës së Svismetalit nëRekonvilier dhe ai i grevës së teatrit tëCyrihut. Atraksioni kryesorë i mani-festimit në Cyrih ishte fjalimi i trans-metuar me video i kryetarit të Vene-zuelës Hugo Shavez. Manifestime dheprotesta të një majit janë mbajtur ed-he në shumë vende të Zvicrës ku për-veç pagës është folur edhe për poli-tikën aktuale të migracionit dhe voti-meve kundër Ligjeve mbi të huajt dheazilin.

PortretiUnia është e vetmja organizatë që bën diçka për ne të huajt

Neni për arsiminAprovohet kushtetuta e re për arsimin, por çka pastaj?

Paga e 13Në Zvicër normalitet, por jo edhe për degën hoteleri dhe restorante2 3 4

Së bashkujemi më tëfortë!

Në Bazel u mbajt konferenca e migracionit

Debat kritik dhe i frytshëm

1 maji 2006 në shenjë të ngritjes së pagave dhe barazimit në pagë

Me mijëra njerëz festojnë1 majin

Nr. 4 | Mai 2006 | albanischErscheint als Beilage zur Zeitung «work» | Redaktion T +41 31 350 21 11, F +41 31 350 22 11 | redaktion@unia.ch | www.unia.ch

Motoja e sindikatave përkëtë vit është «Ngritje të pa-gave – dhe barazim në pagëtash!» Këto kërkesa janë re-aliste dhe të realizueshme.

Faktet janë të qarta: Gratë për punëtë ngjashme fitojnë më pak se mesh-kujt. Dallim i mesatar në pagë është21 për qind. E shprehur ndryshe: 50frang për ratë kanë vetëm vlerën e 39frang. Sindikalistët dhe sindikalistet e dinëse, përparimi social në Zvicër kurrënuk ka pikur prej qiellit. Gjithmonëka nevojë për luftëtare dhe aktivistetë guximshme. Mirëpo, nuk mjaftonvetëm të jemi të indinjuar dhe hidhë-ruar me ata të cilët pjesën më të mad-he të fitimit të ndërmarrjeve i fusinnëpër xhepat e tyre dhe kundër pa-gave të ulëta të femrave. Shumë paknjerëz janë të pajtimit me situatën,por një numër i vogël ndërmerr diç-ka konkrete kundër kësaj gjendje. Përtë pasur sukses duhet presioni ngaposhtë. Duhet angazhimi juaj. Fus-hata për paga minimale ka treguar semobilizimi i punëmarrësve dhe pre-sioni publik janë mjete efektive, të ci-

lat qojnë deri te rezultatet e pëlq-yeshme. E njëjta gjë vlen edhe përmanifestimin me 14 qershor 2006:Bashkëngjitu aksioneve të shumta, tëcilat mbahen në tërë Zvicrën. Qoftëduke bërë grevë spontane prej një ore(sepse faktikisht për këtë orë ke pu-nuar, por nuk je e paguar) së bashkume shoqet tua , apo duke marrë pjesënë pauzat e kafes së rrogës, ku bise-dojmë për pagën dhe ku mendihmën e sindikatës llogarisimpagën korrekte dhe ja prezantojmëpunëdhënësit në formë llogarie përorët e paguara më pak .

Angazhohu edhe ti!Lajmërohu në seksionin tënd ose in-formohu nëpërmjet internetit nëwww.unia.ch, që të jeshë e informuarse çka është planifikuar në regjionintënd. Je e prekur nga paga e pabarabartë?Do të ndërmarrësh diçka kundër?Atëherë, lajmërohu pranë sindikatësUnia. Se vetëm së bashku jemi tëfortë!Për më shumë informacione: www.unia.ch, www.lohngleichheit.ch

14 qershori 2006: dita e grave!

Aksione të larmishme

Unia defilon për 1 Maj nëpër rrugët e Cyrihut.

Në konferencën e migracionite cila u mbajt në Bazel u traj-tuan tema të ndryshme, sifushata kundër Ligjit mbi tëhuajt, ajo për ngritje të paga-ve.

Referendumi ka qenë një sukses imadh. Fakti se për një kohë të sh-kurtër janë mbledhur mbi 75’000nënshkrime tregon rëndësinë e kësajteme në shoqëri. Vania Alleva, udhë-heqëse e migracionit në Unia, poten-coi angazhimin e fuqishëm të anë-tarëve aktiv. Ajo iu falënderua edhepjesëmarrësve në konferencë: «Pa angazhimin tuaj kurrë nuk do tëkishim tubuar aq shumë nënshkrime.Faleminderit!» Tani fillon fushata pa-ra votuese. Etapa e parë e fushatës dotë jetë demonstrata 17 qershor nëBernë «Ne jemi Zvicra». «Delegatët presin nga Unia angazhimtë vërtetë, dhe atë deri në nivelin e kr-yesisë andaj në fushatë duhet të an-

gazhohen edhe kryetarët», thuhet nëapelin drejtuar udhëheqësish i cili uaprovua nga pjesëmarrësit. «Drejtoria dhe sindikata duhet tëbëjnë të dukshëm kontributin të ciline japin migrantët për ekonominë dheshoqërinë në përgjithësi».

Barazimi në pagë dhe statusi juridikGjithnjë e më shumë njerëz në Zvicërjetojnë në buzë të ekzistencës. Nga kjovarfëri janë të prekur më së shumtigratë dhe migrantët. Ky realitet ështënjë arsye shtesë për sindikatën për t’uangazhuar kundër Ligjit mbi të huajt,sepse shembulli i SHBA-ve tregon: Aty ku mungojnë të drejtat dhembretëron pasiguri juridike, shfrytë-zimi i njerëzve është më i madh. Nga ana tjetër kemi realitetin e hidhurtë shpërndarjes së fitimit. Përderisa fi-timet e ndërmarrjeve, menaxherëvedhe aksionarëve arrijnë dimensione të«paturpshme», pagat e punonjësve

kanë stagnuar. «Ne jemi të mendimitse ka ardhur koha, që nga fitimet e re-alizuara të përfitojnë edhe punëtorët,dhe atë në formë të ngritjes reale të pa-gave», thotë Rita Skiavi, anëtare e drej-torisë.

Ristrukturimet në UniaReduktimi vendeve të punës në Unia,nga i cili është i prekur edhe dega e mi-gracionit -si në qendër ashtu edhenëpër regjione- ishte pikë e diskutuarshumë. Te delegatët mbretëronte fri-ka, se punët e filluara në krijimin dheforcimin e strukturave të migracionitnëpër seksione dhe regjione mund tërrezikohen. Rita Skiavi dhe Vania Alleva bënë tëqartë, se reduktimi prekë edhe sek-torët tjerë dhe shtuan: «Është e qartëështë, se me një numër të reduktuartë personelit nuk do të mund t’i kr-yejmë të gjitha punët, por garan-tojmë shumëllojshmërinë e gjuhëve»,tha Vania Alleva.

«Punët e filluara duhet të vazhdojnëdhe për realizim e qëllimeve do të lid-him kontrata me regjionet», shton Ri-ta Skiavi.Delegatët pajtohen se edhe migracio-ni duhet të kontribuoj në përmirësi-min e financave, por ata prapëseprapëpranojnë kërkesën e regjionit të Cy-rihut, me qëllim që të jetë e qartë, sepër punën e migracionit duhet të ketënumër të mjaftueshëm të vendeve tëpunës.

Vizat e ShengenitPas një dekade të angazhimit kundërvizave, janë arritur rezultate të rëndë-sishme. Tash jemi afër cakut. Parla-menti i BE-së ka pranuar rregullorene re të Shengenit, e cila parasheh heq-jen e vizave të transitit. Tash pritetpërkthimi dhe publikimi i vendimit.Barriera e fundit, pra është e natyrësburokratike dhe sapo të merret ven-dimi përfundimtar, Unia do të infor-mojë menjëherë.

� Hilmi Gashi

Pamje nga konferenca e migracionit në Bazel.

Bekim Bojkaj është anëtarëaktiv i Sindikatës Unia në Ve-vey dhe ka tri vite që angaz-hohet në grupin e ndërtimta-risë. Sindikatën e ka përje-tuar si të vetmen organizatë,e cila bën diçka për të huajt.

«Kjo është shumë me rëndësi kur nje-riu ka nevojë për informacione dhenuk mund t’i merr askund tjetër posnë sindikatë», thotë ai duke marrë si

shembull botimet e ndryshme nëgjuhën shqipe. «Përpara kam shkuarnë punë, jam kthyer në banesë dhekam prit rrogën, pa e ditur se cilat janëtë drejtat e mia si punëtorë apo si qy-tetarë», përkujton Bekimi fillimet e ti-ja në mërgatë në Zvicër. Me kalimin ekohës lind kureshtja të informohet samë shumë, dhe të njoh të drejtat e ti-ja. Në një bisedë me Pjetër Lukaj, se-kretar sindikal në Vevey ,ai tregon in-teresim për t’u angazhuar. Që nga ajo

kohë Bekimi është aktiv në grupin endërtimtarisë në seksionin e tij. «Sindikata duhet të jetë më afër punë-torëve dhe anëtarëve, nëse do që anë-tarët të jenë më aktiv dhe të mund tëpërfitojnë edhe kolegët tjerë për t’uanëtarësuar», është i bindur Bekimi.Nga ana tjetër, edhe anëtarët duhet tëjenë më aktiv, që sindikata të jetë mëe fortë dhe së bashku të luftojnë përtë drejtat e punëtorëve dhe mi-grantëve. � Hilmi Gashi

Normalizim në RekonvilierHapat e parë drejt normalizimit tëpunës. Sindikata Unia përshëndet ven-dimin e Svismetalit për tërheqjen evendimeve për 30 largime nga punadhe e interpreton atë si hap të parëdrejt normalizimit të punës në ndër-marrjen La Boillat.Përgjegjësit e Svismetalit kanë parë, sevetëm me ndihmën e personelit mepërvojë dhe përgatitje të lartë profe-sionale mund të fitohet dhe ruhet be-simi i blerësve. Gjithashtu duket qartëse Svismetali, për t’i siguruar dhe ruaj-tur pjesët e tregut, është i varur nga «LaBoillat» në Rekonvilier, e cila prodhonmaterial të kualitetit të lartë. Hap tjetër logjik do të ishte bisedimi injë plani të arsyeshëm social për të lar-guarit nga puna. Në pajtim me KPP-në,Unia ka kërkuar nga shoqata epunëdhënësve Svismem që menjë-herë të thërret gjyqin e pajtimit. Unia sh-preson edhe sqarime shtesë nga eks-perti për industri Jyrg Myller. Ky ështëautorizuar nga ndërmjetësuesi RolfBloh dhe ka filluar punën në analizimine tërë situatës.

Dener SpreitenbahPlan social për qendrën e shpërndar-jes të Dener-it në Spreitenbah. Pu-nonjësit e Dener-it, me përkrahjen esindikatës Unia, kanë luftuar me suk-ses për një plan social. Gati të gjithëkanë gjetur prapë punë. «Lufta e përbashkët ia ka vlejtur», thotëSekretari i Unia-s Siv Lehman. Pas bllo-kadës në qendrën e shpërndarjes dhepas intervenimeve të shumta të sindi-katës Unia, arrihet plani social për 33të punësuar në Qendrën e shpërndar-jes Spreitenbah (AG). Plani social pa-rasheh dëmshpërblim në shumën e3–4 pagave mujore (9000–15000frang). Dener-i angazhohet edhe nëpunësimin e mëtejmë të të larguarvenga puna dhe i punëson ata në përqendrat tjera të shpërndarjes dhe fi-lialet e Dener-it, pastaj në Coop etj. Kah mesi i janarit, kur Deneri para-lajmëron mbylljen, situata për pu-nonjësit nuk është dukur e mirë. De-neri nuk ka dashur as të dëgjoj për bi-sedime me sindikatën Unia dhe pat fi-lluar të dërgoj letra për pezullimin ekontratave të punës. Unia ka reaguarmenjëherë: Ajo fton punonjësit në tu-bim të ndërmarrjes. Pas pak ditëshvjen deri te bllokada protestuese prejnjë ore. Kjo bllokadë detyron Dener-inqë të nisë procedurën e rregullt për lar-gime masive nga puna, të prezantojplanin social dhe të angazhohet nëgjetjen e alternativave për punësim.Punonjësit janë të kënaqur: «Falë sin-dikatës Unia kam prapë punë. Lufta epërbashkët ia vlen», thotë një magazi-niere.

horizonte Nr. 4 | Mai 2006 | albanisch 2

News

Me mijëra protestues kanëdalë për herë të dytë nëpërrrugët e qyteteve të SHBA-vepër të kërkuar legalizimin eqëndrimit dhe të drejta qyte-tare. Njëherazi edhe poten-cuan rëndësinë që kanë atapër zhvillimin e ekonomisësë SHBA-ve.

Ishte kjo protesta e dytë e migrantëvenë SHBA për përmirësimin e statusittë tyre dhe kundër projektligjit HR

4437, i cili kërkon që qëndrimi ilegaltë trajtohet si vepër penale. Pra, ile-galët të trajtohen si kriminel vetëm evetëm se punojnë dhe qëndrojnë nëSHBA pa leje qëndrimi. Pjesa dër-muese e 10–12 milion e «ilegalëve»vijnë nga vendet e Amerikës Latinedhe jetojnë me vite në SHBA si dhejanë faktor i rëndësishëm i zhvillimitekonomik të SHBA-ve. Sipas vlerësimit të sindikatave vetëmnë bujqësinë e SHBA rreth 30 deri në40% e të punësuarve janë ilegalë. Në-

se ligji i aprovuar nga dhoma e për-faqësuesve (kongresi) do të kalojë ed-he në senat, atëherë të gjithë këta dotë trajtohen si kriminelë, por edhesipërmarrësit e tyre duhet të llogarisinme masa ndëshkuese dhe me burgim. E gjitha pavarësisht nga fakti që atabëjnë një punë që nuk duan ta bëjnëamerikanët. Punonjësit ilegalë të fer-mave vjelin pambukun, luleshtryd-het apo portokalliet me paga që janënën nivelin e pagës minimale ligjore,ata janë të pasiguruar dhe jetojnëvazhdimisht me frikën, se mund tëzbulohen.

«Dita e Emigrantit» Një numër i madh i organizatave në«Ditën e Emigrantit» u ka bërë thirrje

migrantëve që të bojkotojnë shitoret,të mos shkojnë në punë dhe shkollëdhe në vend të saj të dalin në protes-ta në 60 qytetet kryesore të SHBA-ve.Me parullën «Ne jemi Amerika» kanëprotestuar me mijëra qytetarë Në LosAnxhelos kanë protestuar mbi300’000 veta. Në Çikago mbi 400’000.Demonstrata të mëdha janë mbajturedhe në Hjustën, San Diego, Uas-hington, Nju Jork etj. Kjo protestë ishte vazhdimësi e pro-testave të marsit dhe prillit të këtij vi-ti, kur në rrugë dolën me mijëra mi-grant, të cilët treguan shkathtësi në or-ganizimin dhe mobilizimin për pro-testë. Kështu janë përdorur me suksesedhe format e reja të komunikimit siesms dhe interneti. Falë këtyre protes-

tave projektligji mbi migracion ështëduke u diskutuar me një intensitet tëlartë. Bile edhe në mënyrë kontradiktore nëradhët e republikanëve të Bush-it. Ky,sipas burimeve nga Zëri i Amerikës, nënjë ceremoni të dhënies së nënsh-tetësisë për disa të rinj emigrant, Bushka thënë: « Talenti i migrantëve dhepuna e rëndë e kanë bërë Amerikënnjë ndër vendet kryesore të botës sëlirë.»Nën presionin e opinionit dhe të pro-testave janë bërë disa ndryshime tëprojektligjit, të cilat premtojnë lehtë-sime dhe përmirësime të gjendjes sëmigrantëve ilegal: p.sh. dhënia e lejessë qëndrimit pas 6 vitesh qëndrimi nëSHBA.

Ka vite me radhë që patronët,menaxherët dhe aksionarëtpjesën më të madhe të fitimiti fusin nëpër xhepat e tyre.Pagat e punëtoreve dhepunëtorëve stagnojnë. Prejvitit 1993 deri 2004 ngritja re-ale e pagave është bërëvetëm për 3,9 për qind- nëshumicën e sektorëve bileedhe më pak.

Kjo ngritje nuk mjafton për ti përba-lluar shpenzimeve, të cilat nga dita nëditë rriten: qiratë më të larta, kuotat esigurimit të arkave të pensionit dheshëndetësisë. Sa për ilustrim: Kuotate sigurimit shëndetësorë janë rriturmesatarisht për 78 për qind gjatëkëtyre dhjetë viteve të fundit. Më së vështiri e kanë gratë. Pagat e ty-re janë ende tejet të ulëta. Mesatarisht

ato fitojnë deri në 21 për qind më pak. Përderisa pagat e menaxherëve ma-

rrin përmasa fantastike, zvogëlohetfuqia blerëse e punëtorëve me pagë!

Kjo nuk është keq vetëm për pu-nonjësit, por edhe për ekonominë zvi-cerane. Vendet tjera, një pjesë të prod-himtarisë ia japin punonjësve nëformë të ngritjeve të pagave.Kjo politikë e gabueshme dhe e pa-drejtë e pagave duhet të marr fund. Nekërkojmë ngritje të fuqishme të pa-gave për të gjithë- dhe një ngritje tëdyfishtë për gratë!

Bashkëpuno në fushatën epagave të sindikatave: � Më 14 qershor: Dita e aksionit për

barazim në pagë� Dhe më 23 shtator 2006, në ora

13.30 në Shytzenmate, Bernë:

Të gjithë në demonstratën emadhe për paga! Ngritje tëpagave+barazim në pagëtash!

«May Day»

1 Maji në SHBA

Portrete të anëtarëve aktiv

Unia duhet të jetë më afër anëtarëve

Mbi 50 delegatë nga ndër-marrjet më të rëndësishme tëndërmarrjes së ardhshme Im-plenia kanë konstatuar qartë,se nga përfitimet ekonomiketë krijuara nga bashkimi indërmarrjeve Zschocke dheBatigroup e duke e themeluarndërmarrjen e re Implenia,duhet të përfitojnë edhepunëtorët pjesën e tyre.

Për këtë arsye ata kërkojnë që bashki-mi të mos lejohet të bëhet në dëm të

punëtorëve. Ata konkretizuan qën-drimin e tyre, dhe i kanë dërguar drej-torisë së re këto kërkesa:� Të mos ketë pushime nga puna� Për raste eventualisht të rënda (lar-gimi në vendin më të largët t ë punës,pensionimi para moshës 60 vjeçareetj.) duhet të themelohet një fonda-cion qendror për zgjidhje të rasteve tërënda � Duke barazuar kushtet e ndryshmetë punës nuk lejohet të përkeqësohenkushtet e asnjë punëtori (garanci përvazhdimin e kushteve si deri më tani)

� Duke bashkuar arkat e pensionit nëfund të vitit 2007 nuk duhet të pasojaskush ndonjë përkeqësim � Implenia pranon vlefshmërinë eKPP për të gjitha llojet e ndërmarrjet � Implenia pranon sindikatën Uniadhe komitetin e zgjedhur ngambledhja e delegatëve si partner bi-sedimesh gjatë problemeve që mundtë lindin gjatë zbatimit të bashkimit � Anëtarët e komitetit të punëtorëvetë Implenia-s gëzojnë të drejtën embrojtjes nga pushimi prej punës.

Në përgjigjen e parë të pranuar të drej-torisë së ndërmarrjes së re Implenianuk mbështeten mjaftueshëm kërke-sat e punonjësve të Implenias, res-pektivisht refuzohen shumë fushaqenësore të këtyre kërkesave. Akoma nuk ka reaguar drejtoria endërmarrjes së re Implenia në kër-kesat e punëtorëve. Sindikata Uniapërfaqëson interesat e mbi 2000punëtorëve të ndërmarrjes Impleniame vendosmëri të plotë si dhe dukepretenduar plotësimin e kërkesave tëtyre.

Punëtorët e Implenia-s kërkojnë të drejtat e tyre!

Nga bashkimi i ndërmarrjeve duhet të përfitojnë edhe punonjësit

Ngritje të pagave + barazim në pagë tash!

horizonte Nr. 4 | Mai 2006 | albanisch 3

Në KPP-në e nënshkruar përf-shihen 13 000 të punësuar nëekonominë e përpunimit tëdrurit në pjesën gjermano-folëse të Zvicrës dhe Tiqino .Me këtë kontratë janë të kë-naqur të dyja palët, si përfaq-ësuesit e punëmarrësve ash-tu edhe ata të punëdhënësve.

Unia është tejet kënaqur me lidhjene kontratës, sepse, pas tejkalimit të si-tuatës pa kontratë në zdrukthëtari dhete bojaxhinjtë dhe suvatuesit, ka për-funduar konflikti i fundit i këtij llojinë sektorin e zejtarisë. Burim i kon-fliktit ka qenë dalja e shoqatës sëpunëdhënësve Ekonomia e druritZvicër nga shoqata e mjeshtërve tëndërtimtarisë në vitin 2003, me që-llim të evitimit të pensionimit të më-hershëm, siç ishte paraparë për sek-torin e ndërtimtarisë. Vitin e kaluarshoqata e punëdhënësve të ekono-misë së drurit, së bashku me disa për-faqësues të punëmarrësve, kanë për-piluar një lloj KPP-je, por pa pre-

zencën e sindikatës Unia si sindikatëme shumicën e anëtarëve të organi-zuar. Kjo KPP përmbante përkeqësimetë dukshme të kushteve të punës përpunonjësit e drurit.

Arrihen përmirësimetPatronët kenë vërejtur dhe kanë ard-hur në përfundim se vetëm kyçja epartnerëve social sjellë zgjidhje tëqëndrueshme dhe rezultate të mira.Në krahasim me kontratën e më-hershme, Unia ia ka dal të bëj disa për-mirësime qenësore në KPP. Kjo paras-heh njohjen e shtesës kohore për 25për qind, detyrimin për lajmërim tëpunës gjatë ditës së shtunë, zbatimi injë sistemi bazë të pagave minimale,njohja e përvojës profesionale në njëfunksion, pa marrë parasysh ndërri-min e vendit të punës dhe njohjen ediplomave të huaja (kjo pengon dum-pingun në pagë dhe u siguron njerëz-ve me kualifikim paga të mira).

Pensionimi i mëhershëmFillimi i etapës së zgjidhjes së çështjes

së pensionimit të më-hershëm. Në një marrë-veshje shtesë, partnerët so-cial janë marrë vesh që tëbisedojnë për pensioni-min e mëhershëm dhekanë caktuar një orar. Që-llimi i kësaj marrëveshjeshtesë është sqarimi i pi-kave kryesore deri kah me-si i vitit 2008 dhe zbatimii pensionimit të më-hershëm më së voni nga1.01.2010.Vazhdimi i KPP-së për këtësektor ndërlidhet dhekushtëzohet me mbari-min e suksesshëm të këtijprocesi.

Korrado Pardini, përgjegjës për sekto-rin e drurit, me rastin e shpalljes së re-zultateve të bisedimeve ka deklaruar,se sidomos në kontekstin e qarkulli-mit të lirë të personave, Unia është einteresuar në rregullimin e marrëdhë-nieve të punës me anë të KPP-ve:

«Ne jemi për partneritet kontraktuesdhe social. Këtë e masim me kualite-tin e zbatimit. Edhe punëdhënësitduhet të mbajnë fjalën dhe të respek-tojnë dhe pranojnë kërkesat e drejtatë punëmarrësve dhe përfaqësuesve tëtyre».

Merr fund gjendja shumëvjeçare pa kontratë kolektive

KPP e re për ekonomi të drurit Ju pyetni, ne përgjigjemi

Tërheqja e pushimitgjatë fatkeqësisë

Për shkak të një prerje nëdorë nuk kam qenë i aftëpër punë gjatë dy javëve.Fatkeqësia ka ndodhë tëmërkurën, dy ditë para filli-mit të pushimit. Prej kësajdite mjeku shtëpiak më kashpallur të paaftë për punëpër dy javë dhe atë 100 përqind. Të shtunën kam sh-kuar për një javë në pushi-me. Këto pushime i kampasur të rezervuara shumëpara kohe dhe nuk kamdashur ti anulojë. Shefi immë ka thënë se do ta lloga-ris këtë javë si pushim. Por,unë gjatë kësaj kohe përshkak të fatkeqësisë kamqenë i paaftë për punë. A katë drejtë shefi të ma lloga-ris këtë javë si pushim?

Po, punëdhënësi juaj ka të drejtëtua llogaris këtë javë si pushim. Që-llimi i pushimit është rehatia dherekreacioni i trupit dhe mendjes. Aii cili për shkak të sëmundjes duhettë shkojë në kontrolle, qëndroj nështrat apo të shkojë nëpër terapinuk mund të quan këtë pushimapo rekreacion. Në këtë rast ai ka tëdrejtë, që këto pushime ti marrë mëvonë. Nëse mjeku vërteton paaftë-sinë për punë për shkak sëmurjeapo fatkeqësie, atëherëpunëdhënësi është i detyruar të bëjpagesën. Kjo vlen vetëm nëse per-soni për shkak të sëmurjes apo fat-keqësisë nuk ka qenë në gjendje tëpushoj sa duhet. Paaftësia për punënuk do të thotë automatikisht ed-he paaftësi për pushime. Siç sh-kruani ju, kjo në rastin tuaj edheështë ashtu: Ju për shkak të fat-keqësisë (prerjes) nuk jeni të aftëpër punë, por kjo nuk ju ka penguartë shkoni në pushime. Punëdhënë-si juaj këtë javë të pushimit gjatë së-murjes duhet ta paguaj vetë e jo t’iaqetë në llogari siguruesit për rastefatkeqësie. Ndryshe do të kishte meqenë, nëse ju për shkak të lëndimitdo të kishit qëndruar në shtëpi. Nëkëtë rast kjo javë nuk do të kishteguxuar të llogaritet si javë pushimi.

Ku janë parat e mia të arkëssë pensionit? Para njëzetvitesh kam punuar tri vitenë një ndërmarrje të vogëldhe kam paguar kontribu-tin në arkën e pensionit.Tash nuk di se ku janë këtopara. Çka mund të bëj?

Nëse nuk e dini se ku ju kanë mbe-tur paratë e arkës së pensionit, aposhuma në dispozicion të lirë, atë-herë mund t’i drejtoheni organitqendror të shtyllës së dytë nëBernë. Nëpërmjet numrit tuaj tëAHV/AVS ata janë në gjendje t’juinformojnë.

Zentralstelle 2. SäuleSicherheitsfonds BVGPostfach 5032, CH-3001 BernT 031 320 61 75, F 031 320 68 43E-mail: info@zentralstelle.ch

Përmirësim i kushteve të punës, falë KPP-së së re.

85,6 për qind e votuesve kanëpranuar me 21 maj rregulloretkushtetuese mbi shkollimin,shkollat e larta si dhe atyrepër ngritje profesionale dheformim të mëtejmë.

Kjo nuk befason, kur merret parasyshse të gjitha partitë e mëdha dhe sho-qatat e ndryshme ishin për këtë Nen.Shtrohet pyetja: çka na sjellë kjo rre-gullore kushtetuese? Nga pikëpamjae sindikatave ky ndryshim është njëhap përparimtar, pasi që shkollimi përngritje profesionale gëzon të njëjtënnjohje shoqërore sikurse shkollimi ipërgjithshëm.

2/3 e popullatës zgjedhinshkollimin për profesionRregullorja është e rëndësishme edhepër formimin e mëtejmë, i cili, në tre-gun e sotëm të punës, është duke ubërë gjithnjë e më i rëndësishëm. Sin-dikatat do të përqendrohen sidomosnë nenin 64a, i cili thotë se federatamund të caktojë parimet dhe finan-cimin e formimit të mëtejmë. Kyështë sukses i madh, sepse vë theme-lin kushtetues për formim të paguar

për të gjithë. Për fat të keq nuk e ek-ziston e drejta për shkollim të më-tejmë pas kryerjes së shkollimit tëobligueshëm. P.sh. ata që kanë mba-ruar maturën janë në pozitë më të lak-mueshme. Ne do të luftojmë, që ed-he ata me shkollim të ulët të kenëmundësi për ngritje profesionale e jotë përjashtohen dhe të kryejnë përg-jithmonë punë më të vështira. Rezul-tati i votimit na jep guxim!

Jean Christophe Schwaab

Industria e makinave përfitonnga rrjedha e mirë e ekono-misë dhe eksporteve.

Librat e kontratave janë të plota dhekapacitetet shfrytëzohen mirë. Tashështë koha për të krijuar vende tëpunës në vend të detyrimit për të pu-nuar me orar plus dhe orë të tepërta. Trendi tregon koniunkturë të mirë ecila mund të qoj deri te problemet mekapacitetet. Për të realizuar punët ekontraktuara, ndërmarrje të ndrysh-

me detyrojnë të punësuarit të bëjnëorë shtesë dhe me turne të jashtëza-konshme. Orari i zakonshëm i punësprej 40 orë në javë në shumicën endërmarrjeve nuk respektohet memuaj. Të punësuarit ballafaqohen memë shumë stres dhe ndikimet e pa-lakmueshme në jetën e tyre socialedhe familjare. Sidomos punëtorët evjetër vuajnë nga presioni i madh, përtë prodhuar sa më shumë dhe orët etepërta të punës.

Kërkesa për krijim të vende-ve të punësTash duhet kërkuar nga punëdhënë-sit krijimi i vendeve të reja të punës.Tejkalimi i vazhdueshëm i orarit tëpunës nuk mund të tolerohet. Sipasmarrëveshjes nuk guxon të punohetmë tepër se 46 orë në javë. Është e pa-tolerueshme që punëtorët të ngarko-hen gjithnjë e më shumë me orë tëtepërta, përderisa me mija të rinj janëtë papunë dhe urgjentisht kanë ne-vojë për punësim.

Sindikata Unia kërkon nga të punë-suarit në industrinë e makinave që tëlajmërojnë sindikatën, nëse në ndër-marrjen e tyre punohet me orar të sh-tuar apo realizohen orë të tepërta. Nëkëto raste Unia mund të intervenoj tepunëdhënësit. Lajmërimin mund tabëni në mënyrë anonime në sekreta-riatin më të afërt të Unia-së ose në in-ternet www.unia.ch.

Industria e makinave

Në vend të orëve plus, krijim i vende të punës

Qeveria italiane e Berluskonit ka dësh-muar se nuk është në gjendje të qojItalinë drejt një ardhmërie të mirë përtë gjithë, e jo vetëm për të pasurit. Kë-saj politike për interesa vetjake të pre-mierit Berluskoni dhe ndaj të pasur-ve, votuesit i thonë jo dhe zgjedhinpartitë e majta nën udhëheqjen e Ro-mano Prodit. Votat më të rëndësish-me kundër Berluskonit kanë ardhurnga perëndimi, gjegjësisht Zvicra dhevendet tjera të Evropës. Senatori i ardhshëm në Romë, Klau-dio Mikeloni përveç se është anëtarëi Unia-së, ai është edhe kryetarë i «Co-lonia Libera Italiana in Svizzera», njëorganizatë e migrantëve të Italisë dhesekretar gjeneral i Forumit për Inte-grimin e Migrantëve FIMM. Në këtozgjedhje janë zgjedhur edhe dy anë-tarë tjerë të Unia-së si delegat nëdhomën e deputetëve. Shumica eanëtarëve të tanë janë angazhuar nëfushatën parazgjedhore.

Diaspora imune ndaj propagandës Ishte kjo hera e parë, që italianët kanëvotuar jashtë Italisë dhe kanë pasurmundësinë për të votuar njerëzit e ty-

re në parlament. Në këto zgjedhjeështë parë qartë, se në diasporë, kundikimi i monopolit mbi mediat e si-domos televizionin, nuk ka qenë imadh sikurse në Itali. Një faktor tjetërka qenë edhe mospajtimi i Italianëveme politikën nacionaliste të tëdjathtës në pushtet. Kjo diasporë sh-pesh është quajtur e vdekur dhe epalëvizshme. Këto vlerësime kanëqenë të pavend, kur shihet pjesë-marrja masovike e Italianëve nga Zvi-cra në këto votime.

Nga këta delegat pritetshumëNga delegatët e zgjedhur në parla-ment dhe Mikeloni në Senat pritetshumë. Ata duhet të qesin në rend tëditës problemet e migracionit italiannë shtetet e jashtme dhe të angazho-hen për shembull që qeveria të lejojmë shumë mjete dhe personel përkonsullatat. Gjithashtu pritet edhenjë kontribut i madh i tyre në inici-min e një debati të mirëfilltë për mi-gracionin dhe një politike humanedhe përparimtare ndaj të huajve tëcilët jetojnë dhe punojnë në Itali.

� Salvatore Di Concilio

Sindikata Unia në Senatin e ItalisëAnëtari i sindikatës Unia, Klaudio Mikeloni, kandidat i partisësë Romano Prodit zgjidhet Senator i Italisë. Në këto zgjedhjepër herë të parë kanë votuar edhe italianët që jetojnë jashtëItalisë dhe kanë pasur mundësi të kandidojnë njerëz nga dias-pora.

Po rregullores kushtetuese mbi arsimin

Si më tutje?

Paga e 13 në Zvicër është normalitet.Përjashtim bën dega e hotelerisë dherestoranteve. Pra mua ajo degë, e ci-la i ka pagat më të dobëta. Bile edhehotelet e suksesshme dhe luksozekursejnë në pagë të 13. Unia dhe tëpunësuarit janë këmbëngulës dhekërkojnë pagë të 13 për të gjithë dhemenjëherë.

Paga e plotë e 13 paguhet pas dy vitesh pune.Pas 7 muajsh punëtori merr gjysmën, e deri nëdy vite tri të katërtat e pagës së 13. Kjo është epadurueshme kur merren parasysh pagat edheashtu të dobëta në këtë sektor. Për këtë arsye,Unia, Syna dhe dega Gastro Union kanë filluarnegociatat për KPP të re me kërkesë pagë të 13për të gjithë, menjëherë!

Sensibilizimi i opinionitUnia mundohet, që me aksione të ndryshme, siinformimi i mysafirëve të restoranteve dhe ho-televe mbi mungesën e pagës së 13, të bëj sen-sibilizimin e opinionit mbi problemin dhe tështyjë mysafirët të solidarizohen me punonjë-sit. Me kartolina informohen mysafirët mbikushtet e punës dhe luten, që kur të shkojnëherën tjetër në restorant apo hotel të pyesin në-se punëtorët marrin pagë të 13.

Unia ka mbajtur një aksion në Bad Ragaz ku kakërkuar nga aksionarët përmirësimin e kushte-ve të punës për të punësuarit, duke kritikuar rrit-jen e pagave të menaxherëve dhe mohimin e ty-re për të paguar pagën e 13.

Punëdhënësit, nga ana e tyre, nëpërmjet me-dieve sulmojnë pa masë sindikatat, duke i aku-zuar për shkeljen e rregullave të lojës dhe ven-dosin ndërprerjen e bisedimeve. Unia nukmund të kuptoj se si shpërndarja e kartolinavesimpatike dhe kërkesa për pagë të 13mund të in-terpretohen si prishje e rregullave të lojës. Uniado të angazhohet në vazhdimin e bisedimeve,që kërkesat e drejta të punonjësve të dëgjohendhe të realizohen.

horizonte Nr. 4 | Mai 2006 | albanisch 4

Beilage zu den Gewerkschaftszeitungen work, area, Événement syndical | HerausgeberVerlagsesellschaft work AG, Zürich, Chefredaktion: Marie-José Kuhn; Événement syndicalSA, Lausanne, Chefredaktion: Serge Baehler; Edizioni Sociali SA, Lugano, Chefredaktion:Françoise Gehring Amato | Redaktionskommission M. Akyol, M. Beja, S. Di Concilio, H. Gashi, M. Komaromi, Montaña Martín | Sprachverantwortlich Hilmi Gashi| Koordina-tion Mira Komaromi | Layout Simone Rolli, Unia | Druck Solprint, Solothurn | AdresseRedaktion «Horizonte», Strassburgstr. 11, 8021 Zürich, redaktion@unia.ch

www.unia.ch

2 x JO Ligjit mbi të huajt dhe azilin. Jo arbitraritetit dhe diskriminimit! Jo armiqësisë ndaj të huajve!

Ne jemi ZvicraNe të gjithë, të cilët jetojmë në Zvicër, jemi Zvicra-pamarrë parasysh prejardhjen, pasaportën dhe statusin eqëndrimit. Së bashku ndërtojmë këtë shoqëri!

Për anëtarët, shpenzimet e udhëtimit i bartë Unia, oseorganizohen udhëtime kolektive. Informohu në sek-sionin tënd!

Të gjithë në demonstratën gjithë –zvicerane në Bernë

Ne jemi ZvicraE shtunë, 17 qershor 2006

Kërkesat e sindikatave për KPP-në e re në gastronomi

Pagë të 13 për të gjithë,menjëherë!

Legalizim të qëndrimit dhe të drej-ta për punëtorët pa status të rre-gulluar. Ishte kjo njëra nga kërke-sat e mbi 200 demonstruesve nëBazel. Gjithashtu edhe të drejtëqëndrimi për Familjen Martinez, ecila ka kërkuar Azil në Kishën eShën Antonit në Bazel.

Njerëzit pa letra kanë dal në rrugë për të de-monstruar kundër trajtimit të tyre. Ata kanëfrikë të dalin në rrugë, sepse munden në çdokohë të kapen nga policia dhe të largohennga Zvicra. Ata jetojnë në frikë të vazh-dueshme se mund të rrezikohet ajo ekzis-tencë modeste, të cilën kanë filluar të ndër-tojnë në Zvicër. Ata nuk duan të qojnë jetëme frikë, por edhe nuk duan të trajtohen sikriminel, vetëm e vetëm se punojnë për t’iushqyer familjet e tyre.

Jeta e padurueshme në ilegalitetManifestuesit kanë kërkuar leje qëndrimidhe pune për njerëz pa letra dhe ndalimin elargimeve nga Zvicra të atyre që kapen ngapolicia. Organizuesit e manifestimit në Ba-zel kanë vepruar me mend, kur kanë orga-nizuar këtë demonstratë dhe atë në një qy-tet të pjesës gjermanofolëse të Zvicrës. Merëndësi ka qenë edhe informimi i opinionit,se tema e migrantëve pa status të rregulluarmbetet një problem i shoqërisë. Me politikën

aktuale të qeverisë e sidomos e Ministrit përdrejtësi dhe migracion Kristof Bloher, ky pro-blem do të acarohet edhe më tepër. Konkre-tisht: Nëse të dy ligjet e aprovuara nga Par-lamenti ai mbi të huajt dhe ai mbi azilin dotë hynë në fuqi, atëherë do të shtohet edhenumri i njerëzve të cilët do të detyrohen tëjetojnë në ilegalitet. Migrantët që tani janëduke u konfrontuar me diskriminim brutal. Në Manifestim kanë marrë pjesë edhe njënumër i madh i anëtarëve të Unia-së, të cilëtpas konferencës së Migracionit iu patën

bashkangjitur protestës, për të treguar soli-daritetin me njerëz pa letra, të cilët, siç thaRita Schiavi, anëtare e drejtorisë në Unia«janë punëtorë pa status të rregulluar të qën-drimit». Unia do të angazhohet me të mad-he në luftimin e Ligjit mbi të huajt dhe atijtë azilit, të cilët vetëm përkeqësojnë gjend-jen e migrantëve edhe më shumë. Në tubimu lexuan edhe mesazhe solidariteti, në me-sin e të cilave edhe përshëndetja e njerëzvepa letra në SHBA.

� Salvatore Di Concilio

Bazel: Manifestimi protestues i njerëzve pa letra

Jemi punëtorë pa të drejta!

Produktiviteti në rritje, pagat bazëstagnojnë, menaxherët marrin pagatë majme: Këto pesë vite të fundit, edhe te Migros-i vjen deri te rritja e dallimit në pagë (hapja e gërshërëve)në mes të punonjësve dhe menax-herëve.

Punonjësit e migrosit, edhe pse me numër të re-duktuar, realizojnë më shumë qarkullim: në dyvitet e fundit është rrit qarkullimi në mall përrrafsh 1,7 për qind për çdo vit, kurse në të njëjtënkohë është reduktuar numri i të punësuarve për3 për qind (3000 persona janë larguar nga pu-na).

2 për qind për të punësuarit…Presioni i shtuar dhe produktiviteti në rritje esipër nuk i sjellin kurrfarë leverdie punonjësve.Në bisedime për ngritje të pagave janë arritur re-zultate tejet modeste. Këto ngritje kanë qenëshumë nën nivelin e produktivitetit. Po tëmblidhen ngritjet e 3 viteve të kaluara, atëherëdel se nuk arrihet as shifra prej 2 për qind. Çkaështë më e keqja: këto ngritje nuk kanë qenë ko-

lektive, por individuale. D.m.th. sigurisht se njënumër i madh i punëtorëve dhe punëtorevekanë mbetur duarthatë. Atyre bile nuk u ështëdhënë përshtatja në shtrenjtim. Po të marrimpagën prej më pak se 4000 frang, të cilat shpeshnuk mjaftojnë për sigurim të ekzistencës, atëherëdel në pah se një gjë e tillë është mase e turpsh-me, sidomos për një ndërmarrje e cila është e or-ganizuar si kooperativë.

…11 për qind për drejtorinë e përgjithshmeZemërgjerë tregohet Migros-i ndaj drejtorisë sëpërgjithshme. Për të njëjtën periudhë bëhetngritja e pagave për 11 për qind. Paga mesataree një anëtari të drejtorisë së përgjithshme gjatëvitit 2005 ka kapur shumën prej 616’700 frang-14 herë më e lartë se paga minimale e Migros-itprej 3300 frang! Paga është bile më e madhe sesa ajo e një Ministri të Federatës.

Kërkesat e fushatës për pagën «Ngritje të paga-ve+barazim në pagë tash!» vlejnë sidomos përMigros-in.

Zhvillimet e pagave në Migros

Poshtë koprraci –lartë zemërgjerësi

Zhvillimi i pagave në Migros (2002–2005)

Paga mesatare Ndryshimi Ngritja minimale-KPPDrejtoria e përgj. * nominal nominal real

2002 540 0002003 566 000 4.8 1.25 0.752004 600 000 6.0 1.5 0.62005 616 700 2.8 1.5 0.52003–05 – 13.6 4.3 1.85 reale: 11,15Burimi: Raporti vjetor mbi financat, kapitulli Corporate Governance/Pagat dhe mbulesa e shpenzimeve për drejtorinë e përgjithshme

Gërshëra e pagës në Migros

Paga minimale KPP Page e drejtorisë së përgjo. Gërshëra në pagë2003 42 900 566 000 13.22004 42 900 600 000 14.02005 42 900 617 000 14.4Paga minimale në bazë të KPP-së = 3300 frang gjegjësisht 42 900 frang në vit.

Bazel: Solidaritet me njerëz pa letra.