I. Ochrona przed erozją

1. Podać różnice między skutkami erozji wodnej i wietrznej.

Erozja wietrzna występuje głównie na wybrzeżach morskich i w pradolinach Wisły i Odry. Jej skutkami są: wywiewanie drobnych cząstek próchniczych i mineralnych z pól będących w uprawie płużnej, zasypywanie piaskiem użytków rolnych i leśnych oraz tworzenie wydm śródlądowych. Wiatr oprócz wywiewania cząstek gleby przyspiesza parowanie wody z gleby i nierównomiernie przenosi i rozkłada masy śniegu, co zmienia stosunki wodne w glebie. Opady zmniejszają natężenie erozji wietrznej.Erozja wodna występuje na terenach o zróżnicowanej rzeźbie terenu. Spływ wody może być: powierzchniowy (erozja powierzchniowa i liniowa) lub podziemny (erozja podziemna). Falowanie powoduje erozję brzegów zbiorników (abrazję).Skutki erozji wodnej są bardziej widoczne i szkodliwe i trudniej im zapobiec. Woda ma wpływ nie tylko na powierzchnię terenu ale także może wymywać materiał glebowy lub związki chemiczne poniżej poziomu terenu.

2. Scharakteryzować, korzystając z równania USLE, czynniki wpływające na natężenie erozji wodnej.

Model USLE/RUSLE jest opracowaną w Stanach Zjednoczonych formułą empiryczną. Średni roczny ubytek gleby szacowany jest na podstawie równania:

A = R * K* L * S * C * Pgdzie: A – masa gleby wyerodowana z jednostki powierzchni w ciągu roku [Mg/ha]; R – wskaźnik erozyjności deszczu i spływu dla danej lokalizacji [(MJ/ha)(cm/h)]; (im bardziej intensywny deszcz tym więcej gleby może spłynąć ze stoku)K – wskaźnik podatności gleby na erozję wodną [(Mg/ha)(MJ/ha)(cm/h)]; (najbardziej odporne są skały i grunty spoiste, najmniej – czarny ugór)L – wskaźnik długości stoku (bezwymiarowy); S – wskaźnik nachylenia stoku (bezwymiarowy); (większy spadek – więcej gleby spłynie)C – wskaźnik pokrywy roślinnej (bezwymiarowy); (najlepiej grunty chroni las, później – trawa, najgorzej – grunty orne)P – wskaźnik zabiegów przeciwerozyjnych (bezwymiarowy). (czyli płotki faszynowe, tarasowanie zboczy, uprawy wstęgowe itp.)

Podejście to stosowane jest do oceny zagrożenia erozyjnego w wielu regionach świata, zarówno w skali pojedynczych pól jak i całych zlewni czy jednostek administracyjnych (niejednokrotnie o bardzo dużej powierzchni).

3. Podać funkcje i warunki stosowania tarasów grzbietowych i schodkowych oraz różnice konstrukcyjne między nimi.

Do najbardziej znanych sposobów ochrony gleb przed erozją należy tarasowanie pól. Wyróżnić można dwa podstawowe rodzaje tarasów: schodkowe i grzbietowe. Tarasy schodkowe stosowane są głównie na stromych stokach przeznaczonych do upraw sadowniczych.

1

Tarasy grzbietowe.Na gruntach ornych i użytkach zielonych przy spadkach do 10% wykonuje się tarasy grzbietowe. Ich konstrukcja jest stosunkowo prosta. Najczęściej są to niskie groble budowane w poprzek stoku zatrzymujące spływającą wodę wraz ze znoszoną glebą. Za pomocą tarasów grzbietowych stok zostaje podzielony na mniejsze jednostki hydrograficzne, wskutek czego drogi spływu wody ulegają skróceniu, co wpływa na zmniejszenie ilości zmywanej gleby. Właściwie zaprojektowane i wykonane tarasy grzbietowe są skutecznym sposobem ochrony przed erozją. Stanowią także narzędzie do spowolnienia obiegu wody poprzez zmianę spływu powierzchniowego na gruntowy lub zgromadzenie zatrzymanej przed groblami wody w zbiornikach powierzchniowych. Spowolnienie spływu wpływa także na zmniejszenie ryzyka zjawisk powodziowych.Tarasy grzbietowe można podzielić na tarasy bezodpływowe i odpływowe.Tarasy bezodpływowe stosuje się przede wszystkim na gruntach dobrze i średnio przepuszczalnych. Podstawowym warunkiem prawidłowego ich funkcjonowania jest utrzymanie korony grobli na jednakowym poziomie na całej jej długości.

Woda spływająca z obszaru między tarasami zatrzymuje się przed groblą i wsiąka w glebę zamieniając w ten sposób spływ powierzchniowy na odpływ gruntowy. Część zgromadzonej wody ulega ewaporacji. Parametry tarasu muszą być tak dobrane, aby dopływająca do grobli woda nie przelała się przez jej koronę, co spowodowałoby przerwanie grobli i następnie zniszczenie niżej leżących grobli, czyli całego systemu antyerozyjnego. Projekt tarasów powinien uwzględniać możliwość bezawaryjnego odprowadzenia wody z ekstremalnych opadów nawalnych.Trasy z odpływem wykonuje się w celu zmagazynowania wody w zbiornikach wodnych oraz w sytuacjach, gdy dłuższe stagnowanie wody przed groblą jest niewskazane. Wśród tych tarasów można wyróżnić tarasy z odpływem powierzchniowym oraz tarasy z odpływem podziemnym. Trasa tarasów z odpływem powierzchniowym jest prowadzona z niewielkim spadkiem, zapewniającym nie rozmywający przepływ wody.

2

Tarasy schodkowe.Tarasy wykonywane na stokach o dużych spadkach są wąskie. Tarasy składają się z ławy i skarpy. Ławy – powierzchnie uprawiane mają układ prawie poziomy albo z niewielkim nachyleniem do 10%), a skarpy (stanowiące również granice pól) są silnie nachylone. Tarasy mogą być naorywane i sztuczne, wykonywane za pomocą maszyn lub ręcznie.

H

L

Rys. 3. Schemat układu tarasu.

4. Podać czynniki decydujące o natężeniu erozji wietrznej oraz zasady jej zmniejszania.

Określenie ilości wywiewanej gleby

ilość wywiewanej glebyodporność gleby na wywiewanieszorstkość powierzchni terenuwskaźnik klimatyczny ujmujący prędkość wiatru i wilgotność gleby

Ochrona gleb przed wywiewaniem polega na:- likwidacji przyczyn wywiewania (zmniejszanie prędkości wiatru)- ochronie powierzchni gleby (pokrycie roślinnością)- zwiększenie odporności gleby

3

O formach i nasileniu procesów erozji wietrznej decydują fizyczno - geograficzne cechy środowiska oraz czynniki antropogeniczne. Spośród czynników grupy pierwszej największy wpływ wywierają wiatry, rzeźba terenu, podatność gleb na deflację, i szata roślinna. W przypadku działalności człowieka ważne są wszystkie czynniki stwarzające warunki dla przesuszenia gruntu (niewłaściwa agrotechnika, odkryta gleba, nadmierny pobór wód głębinowych, melioracje odwadniające itp.) oraz wzmaganie procesów wywiewania (deflacji) cząstek mineralnych - ruch drogowy, zabiegi agrotechniczne, odkrywkowa eksploatacja surowców, zwałowiska, hałdy i inne.

Rodzaje zabiegów przeciwerozyjnych:- stabilizowanie plaż zbiorników rozcieńczoną emulsją asfaltową, która tworząc cienką warstwę bitumiczno – mineralną na powierzchni chroni przed wywiewaniem,- zwiększenie siły spójności między cząsteczkami,- agrotechnika przeciwerozyjna,- szachownicowy układ pól,- uprawy pasowe,- stabilizacja gleby (iłowanie),- umacnianie wydm (techniczne i biologiczne np. płotki faszynowe),- zadrzewienia i zalesienia (lasy ochronne),- zmniejszenie liczby zabiegów uprawowych a tym samym uproszczenie uprawy,

5. Podać, na jaką odległość zmniejszeniu ulega prędkość wiatru przy różnych rodzajach zadrzewień śródpolnych.

Zadrzewienia redukują prędkość wiatrów, czego rezultatem jest:- zwiększenie szorstkości terenu - zwiększeni wilgotności gleby- ograniczenie parowania- zwiększenie produkcji rolnej- równomierny rozkład pokrywy śnieżnej

W przypadku różnych rodzajów zadrzewień ochronie podlega teren o szerokości około dziesięciokrotnej wysokości pasa drzewnego (10H) przy czym najlepsze wyniki obserwuje się dla psów dwurzędowych

Zasady projektowania zadrzewień:- trasa pasów prowadzona prostopadle do kierunków wiatrów- mogą być ażurowe lub pozbawione luk- rzędy lub pasy do szerokości 10metrów- dwu lub trzypiętrowe wysokie- bez krzewów lub z krzewami do wysokości 1,5 metra- dobór gatunkowy zależny ściśle od siedliska

4

II. Infrastruktura wodna w lasach

1. Wymienić objawy i przyczyny niewłaściwych warunków wodnych w lasach.

Oznaki zabagnienia lasuNa terenach leśnych występują zabagnienia pierwotne i wtórne. Zabagnienia pierwotne

powstają w wyniku zmian siedliskowych lub wadliwych stosunków wodnych, występujących w sukcesji naturalnej lasu. Zabagnienia wtórne pojawiają się na obiektach zmeliorowanych na skutek zaniku sprawności urządzeń i budowli melioracyjnych.

Zasadniczą oznaką zabagnienia lasu jest wysoki stan wody gruntowej utrzymujący się stale w okresie wegetacyjnym. Stan taki musi być potwierdzony obserwacjami z długiego okresu. Doraźne spostrzeżenia nie mogą być miarodajne.

Pierwsze stadium zwiększonego uwilgotnienia gleby pod lasem znamionuje obfite występowanie czarnej jagody. Drugie- zwarty kobierzec mchów płonników. Trzecie i ostatnie- dominacja mchu torfowca. Pojawienie się tego trzeciego stadium jest początkiem stopniowego zamierania lasu.

Przyczyny zabagnienia lasów.

Przyczyny nadmiernego uwilgotnienia gleby pod lasem mogą mieć charakter glebowo- hydrologiczny, ekologiczny lub techniczny.

Przyczyny glebowo- hydrologiczne są następujące:

- zwięzłe gleby i nieprzepuszczalne podłoże( w terenach płaskich przy braku odpowiedniego odpływu),- spływ wód obcych na tereny leśne niżej położone, zwłaszcza na tereny depresyjne.- długotrwałe wylewy rzek przepływających przez tereny leśne.Przyczyną o charakterze ekologicznym w niektórych przypadkach może być wycięcie drzewostanów.

Przyczynami zabagnień o charakterze technicznym jest oddziaływanie zbiorników wodnych, np. stawów śródleśnych i zaniedbane lub całkowicie zniszczone urządzenia i budowle melioracyjne.

We wszystkich wymienionych przypadkach wymagane jest odwodnienie.

Przyczyny niewłaściwego uwilgotnienia gleb: naturalne:

- długie okresy opadów lub suszy,- niezgodność drzewostanu z warunkami siedliskowymi,

antropogeniczne:- zbyt intensywne odwodnienie terenu,- zahamowanie odpływu wody wskutek braku konserwacji urządzeń

melioracyjnych,- podtapianie gruntów przez zbiorniki wodne,- długotrwałe wylewy rzek,- zakłócenia w naturalnym obiegu wody,- zanieczyszczenie wód gruntowych.

Objawy niewłaściwych warunków wodnych:

5

- zmniejszony przyrost masy drzew,- utrudnienie prowadzenia gospodarstwa leśnego poprzez uniemożliwienie

przeprowadzania zabiegów uprawno- odnowieniowych, pielęgnacyjnych, ochronnych,

- utrudnienie pozyskiwania i transportu drewna,- nadmierne wydzielanie się posuszu.

2. Przedstawić metody i sposoby poprawy warunków wodnych w lasach.

Melioracje wodne w lasach są to zabiegi techniczne, umożliwiające regulację stosunków wodnych w glebie za pomocą urządzeń wodnomelioracyjnych. Przedmiotem melioracji wodnych będą tereny, na których występuje nadmierne uwilgotnienie gleby, utrudniające lub uniemożliwiające prowadzenie intensywnej i racjonalnej gospodarki leśnej.

W lasach uwzględnia się tzw. małą retencję wód powierzchniowych. Małe nawet zbiorniki wodne mają istotne znaczenie dla zwierzyny leśnej, ptactwa i owadów, które wzbogacają biocenozę leśną i tym samym przyczyniają się do podniesienia biologicznej odporności drzewostanów.

Wykonywanie melioracji szczegółowych jest dwuetapowe. W pierwszym etapie wykonuje się rowy podstawowe, a w drugim rowy zbierające i osączające.

Projektując sieć rowów otwartych należy starać się, aby trasy rowów zbierających i osuszających były dostosowane do sieci urządzenia gospodarstwa leśnego, aby zatem biegły wzdłuż linii działowych i wzdłuż dróg gospodarczych.

Urządzenia melioracyjne powinny podlegać stałej kontroli i bieżącej konserwacji. Kontrole urządzeń melioracyjnych wykonuje się obecnie raz w roku i na tej podstawie sporządza się wnioski dotyczące remontów i konserwacji tych urządzeń.

Rozróżniamy dwa sposoby melioracji wodnych w lasach: odwadnianie i odpływ regulowany.

Odwadnianie lasów:

Odwodnienie rowami otwartymi.

Do terenów wymagających melioracji wodnych należy przede wszystkim zaliczyć gleby o zabagnieniu wtórnym, na których występuje spadek bieżącego przyrostu drzewostanów i nadmierne wydzielanie się posuszu. W drugiej kolejności zalicza się gleby o zabagnieniu pierwotnym, w których drzewostany wykazują słabą jakość i nieproporcjonalnie mały przyrost miąższości i stosunku do potencjalnych możliwości produkcyjnych siedliska. W trzeciej kolejności zalicza się gleby o zabagnieniu pierwotnym zaliczone do nieużytków właściwych, ale nadające się do uproduktywnienia.

Tereny, na których objawy nadmiernego uwilgotnienia występują tylko okresowo, można zaliczyć do wymagających melioracji tylko wówczas, jeżeli możemy przewidzieć, że w wyniku poprawy warunków siedliska nastąpią wystarczająco wysokie przyrosty drewna w stosunku do poniesionych nakładów.

Rowy główne powinny przebiegać zgodnie ze spadkami terenu w miejscach najniższych po naturalnych trasach spływu wód powierzchniowych. Trasy pozostałych kategorii rowów powinny mieć układ dostosowany do wymogów gospodarstwa leśnego. Układ przestrzenny rowów osuszających w lasach jest przeważnie nieregularny, uzależniony od rzeźby terenu. Na terenach płaskich, o małych spadkach podłużnych i poprzecznych, układ sieci melioracyjnej może być regularny.

6

Rozstawy rowów osuszających wahają się od 50 do 500m.

Profil poprzeczny rowu przy założonej głębokości, szerokości dna i pochyleniu skarp powinien być tak zaprojektowany, aby rów mógł przeprowadzić założony maksymalny przepływ, a przy średniej normalnej rocznej wodzie nie powinien zarastać ani też osadzać namułów. Najkorzystniejszym przekrojem jest trapez opisany na kole, o promieniu równym głębokości rowu.

Obliczenia hydrologiczne i hydrauliczne dla rowów melioracyjnych wykonuje się zawsze, gdy wielkość zlewni przekroczy 3 km2. Wskazane jest jednak wykonywanie tych obliczeń również dla zlewni mniejszej, jeżeli na rowach projektuje się budowle, które wymagają obliczeń.

Rowy osuszające w lasach na glebach mineralnych powinny mieć głębokość 0,6-1,0m, a na torfach 0,85-1,40m. Każdy rów wyższego rzędu (zbierający lub główny) powinien być głębszy o 0,1 lub 0,2m.

Szerokość dna rowów przyjmuje się 0,4m; dla rowów prowadzących wody obce minimalna szerokość wynosi 0,5-0,6m.

Nachylenie skarp rowów zależy od rodzaju gruntu i jego uwilgotnienia, od głębokości rowu i od sposobu ubezpieczenia skarpy. W przeciętnych warunkach naszych lasów przyjmuje się nachylenie skarp 1:1-1:3.

Graniczne spadki podłużne rowów nieubezpieczonych wahają się od 0,2 do 3‰.

Zasadniczym umocnieniem skarp rowów melioracyjnych jest obsiew.

Umocnienie dna rowów melioracyjnych wykonuje się przy dużych spadkach, tam gdzie prędkość wody przekracza dopuszczalną normę. Najczęściej do redukcji spadków w obrębie lasów stosuje się palisadki i progi, rzadziej bystrotoki i stopnie. Do umocnienia stopy skarp rowów melioracyjnych w lasach stosuje się płotki i kiszki faszynowe. Przy większych rowach stosuje się płotki podwójne lub opaski faszynowe.

Najczęściej spotykanymi budowlami na rowach w lasach są przepusty drogowe i przepusty z zasuwą.

Drenowanie powierzchni leśnych.

W praktyce rzadko spotykamy się z drenowaniem lasu. Zdarzają się jednak przypadki drenowania małych powierzchni leśnych, np. w rezerwatach żubrów, drenowania obszarów przeznaczonych pod szkółki leśne itp.

Powierzchnie zalesione drenuje się za pomocą sączków faszynowych lub żerdziowych o średnicy 10-30cm. Układy sączków są niesystematyczne. Głębokość drenowania, w zależności od rodzaju gleby i zasięgu korzeni, wynosi 1,0-1,6m.

Powierzchnie przeznaczone pod szkółki leśne drenuje się sączkami ceramicznymi, Stosuje się wtedy systematyczny układ sączków. Głębokość drenowania zależy od gatunków wysiewanych drzew oraz okresu rotacji w szkółce i wynosi 1,0-1,3m.

Efekty odwodnienia

Melioracje wodne wykonane w lasach dały już wiele bezpośrednich i pośrednich korzyści gospodarczych. Bezpośrednie polegają na zwiększeniu produkcji leśnej (drewna) przez polepszenie warunków siedliskowych lasu. Korzyści pośrednie polegają na ułatwieniu

7

prowadzenia gospodarstwa leśnego- przez umożliwienie przeprowadzania zabiegów uprawowo- odnowieniowych, pielęgnacyjnych, ochronnych oraz przez ułatwienie pozyskiwania i transportu drewna.

Nawadnianie lasów:

Powierzchnie zalesione mogą być nawadniane zarówno grawitacyjnie jak i mechanicznie. Wybór sposobu nawadniania drzewostanów zależy między innymi od: ilości wody dyspozycyjnej, lokalizacji źródła wody, ukształtowania terenu, typu i rodzaju gleby oraz od rodzaju upraw leśnych.

Nawadnianie drzewostanów ma w naszym kraju bardzo ograniczone rozmiary. Może być stosowane tylko na niewielkich powierzchniach siedlisk suchych i świeżych na glebach lekkich. Przyczynami małego rozmiaru nawadniania drzewostanów w Polsce są:

- małe zasoby dyspozycyjne wody,- wysokie nakłady inwestycyjne i eksploatacyjne,- każdy możliwy do wprowadzenia system nawadniający ogranicza i komplikuje prace pielęgnacyjne, odnowieniowe, prace związane z użytkowaniem, zrywką i transportem drewna,- trudności w równomiernym rozprowadzeniu wody po wielkich obszarowo powierzchniach leśnych.

Na nizinach stosowanym systemem jest nawodnienie podsiąkowe z regulowanym odpływem, a w terenach górzystych rowy i bruzdy chłonne. Natomiast nawodnienia mechaniczne- deszczownie stosuje się do nawadniania szkółek leśnych.

System regulowanego odpływu- odmiana nawodnienia podsiąkowego polega na umożliwieniu swobodnego odpływu wód po roztopach wiosennych i obfitych deszczach letnich, a powstrzymaniu odpływu, za pomocą urządzeń piętrzących, w okresach niedoborów opadów. Zapobiega to zbyt szybkiemu obniżaniu się poziomu wód gruntowych.

Zasada działania tego nawodnienia polega na piętrzeniu wody w rowach melioracyjnych za pomocą zastawek. Woda wypełniająca rowy przenika przez skarpę do gleby. Zastawki lub inne urządzenia piętrzące należy wykonywać na rowach o małych spadkach podłużnych i stale prowadzących wodę. Urządzenia te rozmieszcza się w takich odległościach od siebie, aby zapewniały możliwie równomierny układ poziomu wody gruntowej.

Rowki i bruzdy chłonne (odmiana nawodnienia stokowego) stosuje się w terenach podgórskim i górskim. Przyczyniają się do wydłużania czasu zasilania drzewostanów. Zatrzymują i magazynują wodę opadową i roztopową spływającą z terenów wyżej położonych, a następnie stopniowo oddają ją glebie. Rowki takie wykonuje się przeważnie ręcznie.

Nawodnienie zalewowe sztuczne jest naśladowaniem naturalnych zalewów występujących w dolinach rzecznych. Stosowane jest w lasach w wyjątkowych przypadkach, na bardzo małych obszarach i ma charakter nawodnienia nawożącego połączonego z utylizacją wód opadowych i ścieków.

Nawodnienie bruzdowe bywa stosowane do nawadniania plantacji wiklinowych i topolowych, rzadziej do nawadniania szkółek leśnych i młodników. System ten wymaga jednorodnej gleby i płaskich powierzchni. Rozstawa bruzd waha się od 0,6 do 0,4m. Zależy ona od przepuszczalności gleby, rodzaju plantacji, więźby sadzonek lub drzew. W szkółkach

8

rozstawa bruzd wynosi 0,6-1,0m, na plantacjach wiklinowych 1,5-2,0m, a na plantacjach topolowych 2,0-4,0m.

Deszczowanie stosowane jest wyłącznie do nawadniania upraw w szkółkach leśnych. Szkółki leśne są szczególnie wrażliwe na niedostateczne uwilgotnienie gleby. System korzeniowy młodych siewek jest umieszczony w płytkiej warstwie przypowierzchniowej. Wskutek tego siewki znajdują się w szybko zmieniających się warunkach wilgotnościowych. Brak dostępnej wody w glebie powoduje znaczne straty ilościowe siewek. Przemawia to za koniecznością deszczowania szkółek. W związku z tym podstawą lokalizacji szkółki, oprócz czynników hodowlano- gospodarczych, powinno być źródło wody do deszczowania.

Obecnie w każdym nadleśnictwie zakłada się jedną szkółkę o znacznej powierzchni (3-10ha i większe), produkująca materiał sadzeniowy dla całego nadleśnictwa. Każda wielkoobszarowa szkółka leśna jest z reguły wyposażona w deszczownię. Do nawadniania takich szkółek najlepiej nadają się deszczownie stałe lub półstałe z gęstą siecią hydrantów czerpalnych.

W ramach melioracji leśnych należy zapewnić zwiększenie tzw. małej retencji wód powierzchniowych. Polega ono na:

- tworzeniu małych zbiorników wodnych zamkniętych lub przepływowych,- powiększaniu istniejących małych zbiorników wodnych naturalnych lub sztucznych przez podnoszenie piętrzenia,- budowie różnego rodzaju niskich piętrzeń na ciekach, kanałach i rowach stale prowadzących wodę,- tworzeniu za pomocą wykopów otwartego lustra wody w zagłębieniach terenowych i na obszarach bagiennych z występującą na powierzchnię wodą.

Zgromadzone w ten sposób zasoby wody służą do nawodnień oraz maja istotne znaczenie dla urozmaicenia biocenozy leśnej i podniesienia biologicznej odporności drzewostanów.

3. Scharakteryzować konstrukcję i zasady eksploatacji systemów odpływu regulowanego stosowanego w lasach.

Na nizinach stosowanym systemem jest i będzie nawodnienie podsiąkowe z regulowanym odpływem (jako reguła przy odwodnieniu).System regulowanego odpływu- odmiana nawodnienia podsiąkowego polega na umożliwieniu swobodnego odpływu wód po roztopach wiosennych i obfitych deszczach letnich, a powstrzymaniu odpływu, za pomocą urządzeń piętrzących, w okresach niedoborów opadów. Zapobiega to zbyt szybkiemu obniżaniu się poziomu wód gruntowych. Stosowanie odpływu regulowanego wymaga umiejętnego gospodarowania wodą, tym bardziej, że na powierzchniach leśnych przewiduje się tylko „małą retencję”, tj. stawy rybne i małe zbiorniki wodne.Zasada działania tego nawodnienia polega na piętrzeniu wody w rowach melioracyjnych za pomocą zastawek. Woda wypełniająca rowy przenika przez skarpę do gleby. Zastawki lub inne urządzenia piętrzące należy wykonywać na rowach o małych spadkach podłużnych i stale prowadzących wodę. Urządzenia te rozmieszcza się w takich odległościach od siebie, aby zapewniały możliwie równomierny układ poziomu wody gruntowej. Pożądane jest łączenie urządzeń piętrzących z przepustami i przejazdami drogowymi.

4. Podać sposoby zwiększania zasobów wodnych w lasach.

Sposoby zwiększania zasobów wodnych w lasach:

9

- retencja wód powierzchniowych,- retencja wody glebowej,- retencja wód podziemnych.Retencja wody - to magazynowanie wody mające na celu ograniczenie zmienności zasobów wodnych w czasie i związanego z tym niekorzystnego oddziaływania suszy (w okresach niedoboru zasobów) i powodzi (w okresach ich gwałtownych nadmiarów). Zwiększenie zdolności retencyjnych zlewni jest związane głównie ze spowolnieniem spływu powierzchniowego i zamianą na powolniejszy odpływ gruntowy wód opadowych i roztopowych. Małą retencję można zdefiniować jako przedsięwzięcia mające na celu wydłużenie czasu obiegu wody poprzez zwiększenie zdolności do zatrzymywania wód opadowych (spowolnienie odpływu), zatrzymywanie zanieczyszczeń oraz ograniczenie strat energii wody i ruchu rumowiska. Oznacza ona nie tylko retencjonowanie wód powierzchniowych za pomocą zbiorników wodnych lub podpiętrzanie cieków, lecz również zabiegi agrotechniczne i fitomelioracyjne oraz zalesienia dla zwiększenia retencji gruntowej, regulację cieków polegającą na zmianie przekrojów poprzecznych koryt i ich spadków podłużnych oraz wykorzystanie naturalnych terenów zalewowych. Działania mające na celu retencjonowanie wody należy rozpatrywać w powiązaniu z jej jakością i realizacją zadań mających na celu poprawę stanu czystości wód. Jako podstawowe zabiegi zwiększające retencję wód gruntowych należy wymienić usprawnienia melioracji nawadniająco - odwadniających (nie - wyłącznie odwadniających), piętrzenie przy pomocy jazów i zastawek - cieków i rowów melioracyjnych i tworzenie tą drogą dodatkowych rezerw wód powierzchniowych i podziemnych.

5. Przedstawić różnice między budowlami wodnymi stosowanymi w lasach i na obszarach rolniczych.

Budowle wodne stosowane w lasach:- piętrzące tj. jazy, zastawki, progi i stopnie,- pomiarowe, ujęcia wód, pompownie,- komunikacyjne tj. przepusty, mosty

III. Stawy rybne

1. Jakie kategorie stawów znajdują się w typowym karpiowym gospodarstwie rybnym? W typowym karpiowym gospodarstwie rybnym znajdują się następujące kategorie stawów :- Tarliska – zlokalizowane na glebach mineralnych; miejsca dobrze nasłonecznione, osłonione przed wiatrem.- Ogrzewalniki – zasilają w wodę tarliska; mają małą głębokość; służą do szybkiego nagrzewania wody.- Przesadka I - przeznaczona jest do wychowu narybka letniego, czynna jest 4-6 tygodni; zakładana na glebach mineralnych, łatwo osuszalnych i żyznych.- Przesadka II – do niej trafia narybek odłowiony z przesadki I i przebywa tu do jesieni osiągając wagę 30-75g.- Stawy kroczkowe – przebywa tu narybek osiągając wagę 180 – 350g.- Stawy towarowe – wychowuje się w nich rybę konsumpcyjną o wadze 0,7-2,0kg.- Zimochowy narybkowe i kroczkowe – przeznaczone są do przetrzymania narybka jesiennego i kroczka w okresie jesieni i zimy. Głębokość ok. 1,5m ze względu na zamarzanie i tworzenie się pokrywy lodowej.

10

- Magazyny – przeznaczone są do przetrzymania ryb od odłowu do czasu większego zapotrzebowania na rybę konsumpcyjną. Jest to okres jesienno zimowy

2. Wymienić budowle i urządzenia niezbędne do gospodarowania wodą na stawach rybnych.Budowle wykonywane na stawach rybnych to:- Groble,- Rowy (Ze względu na pełnioną funkcję rowy dzielimy na doprowadzające wodę do stawów (tzw. doprowadzalniki) jak i rowy odprowadzające. Rowy odprowadzające dzielimy na: rowy wewnętrzne (denne) i rowy zewnętrzne zwane opaskowymi lub odprowadzalnikami. Rowy w dnie stawowym służą między innymi do odprowadzenia wód powierzchniowych, obniżenia zwierciadła wody, odłowu ryb, a w okresie zimowym stanowią schronienie dla ryb.- budowle regulujące poziom wody lub jej przepływ:

- mnichy – są to budowle służące do doprowadzenia albo odprowadzenia wody przy jednoczesnym jej piętrzeniu- zastawki – zadaniem tych budowli jest utrzymanie w kanałach, doprowadzalnikach, rowach oraz rzadziej, na małych ciekach poziomu wody niezbędnego do rozprowadzenia jej w sieci melioracyjnej lub umożliwienia nawodnienia podsiąkowego. Wyróżniamy zastawki betonowe, z prefabrykatów, drewniane - jazy,

- budowle komunikacyjne: - przepusty - zakłada je się na woltach do kanałów z rzek lub zbiorników, jak również na kanałach jako wloty do mniejszych doprowadzalników. Wykorzystywane są do przepuszczania potrzebnej ilości wody do nawodnienia, napełnienia stawów rybnych- kładki,- mosty.

3. Narysować przekroje i opisać urządzenia spustowe i wpustowe na stawach rybnych.

MNICHMożna tez narysować zastawkę jako budowle spustowa i wpustową.

11

4. Scharakteryzować bilans wodny stawów rybnych.

Bilans wodny podany przez OleszczukaQ + P= H+E=S1+S2+S3±ΔhQ – dopływ do stawuP – opadH – odpływ z stawuE – parowanieS1 – przesiąki przez grobleS2 – przesiąki przez dnoS3 – przesiąki przez zamkniecie budowliΔh – zmiana poziomu wody w stawieAby utrzymać złożony poziom zw. wody w stawie, trzeba pokryć straty wody wywołane parowaniem, przesiąkami i przeciekami. Wielkość parowania z wolnego zw. wody określa się na podstawie:- danych z bezpośrednich pomiarów w ewaporometrze i współczynnika przejścia (redukcji), który określa stosunek parowania ze stawu do parowania z ewaporometru- dyfuzji turbulencyjnej pary wodnej- bilansu cieplnego - bilansu wodnego- wzorów empirycznych (najczęściej się stosuje uzależniając parowanie od elementów meteorologicznych; np. wzór Schmucka E=20∑d – uwzględniony czynnik – niedosyt wilgotność powietrza; d – suma średnich miesięcznych niedosytów wilgotność powietrza w rozpatrywanym okresie w mm , Hg)Straty wody na parowanie są pokrywane z opadów atmosferycznych. Zapotrzebowanie nawodna pokrycie tych strat określić można jako różnice między parowaniem a opadem o założonym prawdopodobieństwie występowania (E-P). Następnie oblicza się pokrycie strat wody na przesiąki. Różnica poziomów wody wód w stawie i poza nim, przepuszczalne podłoże i groble przyczyniają się do ruchu wody ze stawów na tereny przyległe. Wielkości tych strat można określić orientacyjnie na podstawi przyjętych przesiąków jednostkowych oraz dokładnej na podstawie wzorów z hydrauliki. Przesiąki wyznaczane są na 1 km grobli i Tuszko uzależnił je od rodzaju gruntu. Im grunt bardziej przepuszczalny tym przesiąki większe. Straty wody na przecieki na skutek nieszczelności zamknięć na budowlach piętrzących (zastawki, mnichy) nie powinny występować. Jednak wskutek niestarannego uszczelnienia obserwuje się przecieki.

5. Metody minimalizacji strat wody w stawach rybnych

Różnica poziomów wód w stawie i poza nim przyczyniają się do przesiąkania wody na tereny przyległe. Wody te powodują podnoszenie się zw. w gr. i podtapianie tych terenów. Zgodnie z zaleceniami ustawy wodnej należy przeciwdziałać tym ujemnym skutkom, wykonując odpowiednie rowy opaskowe. Biegną one równolegle do zewnętrznych grobli stawowych. Ich zadaniem jest ujęcie wód przesiąkowych i odprowadzenie ich do odbiornika. Ujemne oddziaływanie stawów wystąpić może także wzdłuż trasy doprowadzalnika, jeżeli zw. wody jest w nim usytuowane wyskok w stosunku do terenu. Należy wtedy wykonać rowy opaskowe lub uszczelnienie doprowadzalnika

12

IV. Odwodnienia miejskie

1. Wymienić cele, funkcje i zastosowanie urządzeń odwadniających w obszarach zurbanizowanych.

Cele stosowania urządzeń odwadniających na terenach zurbanizowanych:- Odwodnienie dróg i ulic- Odwodnienie terenów uszczelnionych- Odwodnienie terenów zielonych- Odwodnienie urządzeńFunkcje i zastosowanie urządzeń odwadniających w obszarach zurbanizowanych:

a) odwodnienie powierzchniowe- muldy drogowe- zbierają wodę z nawierzchni drogowej, zlokalizowane poza nią.

Różnią się umocnieniem dna.- rynny drogowe

Wyróżniamy rynny: a) przykrawężnikowe zwykła

b) skrzynkowe c) szczelinowe

- rowy-standardowe odwodnienie powierzchniowe pasów drogowycha) przydrożne b) stokowe – stosowane w celu: zmniejszenia obciążenia rowów przydrożnych,

ochrony przed spływami powierzchniowymi i erozją, ochrony przed osuwiskami.

b) odwodnienie podziemne- kanalizacja deszczowa – służy do odprowadzania wód deszczowych.- drenaż-służy do odwadniania dróg, terenów zielonych, obiektów budowlanych.

2. Przedstawić podział i opisać konstrukcje urządzeń odwadniających.

Urządzenia odwadniające powierzchniowe:- muldy- rynny drogowe- rowyUrządzenia odwadniające podziemne:- kanalizacja deszczowa- drenaże francuskie, kombinowane, zwykłeMuldy:- trawiaste- z gładkim umocnieniem dna- z porowatym umocnieniem dna- brukowaneRynny:- przykrawężnikowe zwykłe- przykrawężnikowe wydzielone- wahadłowe- muldowe - skrzynkowe- szczelinowe

13

Rowy:- przydrożne (trapezowe, trójkątne, opływowe)- stokowe (zmniejszają obciążenie rowów przydrożnych, ochrona przed spływami powierzchniowymi i erozją, ochrona przed osuwiskiem)Drenaże zwykłe:- najczęściej drenaże ruroweDrenaże francuskie:- drenaż o przekroju wypełnionym materiałem filtracyjnym

3. Podaj na wykresie przykłady konstrukcji muld drogowych (myślę, że powinno być na rysunku).

Mulda (ściek przydrożny) - urządzenie melioracyjne zbierające wodę z nawierzchni drogowej, zlokalizowane poza nią.

Wyróżniamy muldy:- Trawiaste- Z gładkim umocnieniem dna- Z porowatym umocnieniem dna- Brukowane

Rysunek z wykładów- konstrukcja muldy:

Konstrukcje muld:

4. Opisać i przedstawić na wykresie drenaż francuski.

14

Drenaż francuski to drenaż w formie sączka wykonanego z samego materiału mineralnego (kruszywo lub tłuczeń) i otoczonego materiałem geotekstylnym. Materiał ten ma za zadanie uniemożliwić przedostawanie się drobnych cząstek do wewnątrz sączka. Uziarnienie kruszywa zastosowanego do wykonania filtra dobiera się w zależności od wielkości spływu ze zlewni. Drenaż zapewnia bardzo dobry transport wody do odbiornika, pozwala zmniejszyć koszty budowy i eksploatacji oraz wydłużyć okres bezawaryjnej pracy miedzy innymi dzięki eliminacji zamulania.

5. W jaki sposób oblicza się wielkość spływu wody z dróg i ulic.

Metody obliczania wielkości spływów- metoda stałych natężeń deszczu - metoda natężeń granicznych

15

- metoda graficzna Vicari-Hauffa - metoda współczynnika opóźnienia odpływu i zmiennego współczynnika spływu-- metoda współczynnika opóźnienia odpływu i zmiennego współczynnika spływu

- spływ wody [l/s]- powierzchnia zlewni [ha]- współczynnik opóźnienia odpływu - współczynnik zależny od charakteru zlewni- współczynnik spływu powierzchniowego (zależy od rodzaju nawierzchni)- natężenie deszczu [l/sha]

- na podstawie danych z IMGW

gdzie

- wysokość opadu [mm]- czas trwania deszczu

- za pomocą wzorów empirycznych

- częstotliwość występowania deszczu w stuleciu

V. Retencja wód opadowych

1. Scharakteryzować skutki retencjonowania wód opadowych.

- wprowadzenie zintegrowanej gospodarki wodnej- edukacja ekologiczna- redukcja zagrożeń dla środowiska przyrodniczego (zmniejszenie zasobów wodnych np. obniżenie wód gruntowych, wezbrania powodziowe)- utrzymanie spływów powierzchniowych i wsiąkania zbliżonych do naturalnych

Na terenach, z których odprowadzane się wody deszczowe tradycyjnymi metodami obserwujesię:

obniżanie poziomu wód gruntowych i zmniejszanie zasobów wód gruntowych spowodowane przez nadmierny odpływ wód deszczowych zamiast przesiąkania do gruntu,

nadmierne osuszanie gruntu z przyczyn jw. , oraz przez infiltracji wód gruntowych do kanalizacji,

zanikanie cieków na obszarze zurbanizowanym lub ich degradacja , degradacja cieków przez zamian ich w otwarte kanały kanalizacji deszczowej,

przecinanych zrzutami z kanalizacji bytowej i niedostatecznie poddawanie cieków zabiegom eksploatacyjnym.

kanalizowanie cieków - betonowanie dna i brzegów, prostowanie biegu i niszczenie naturalnej retencji w stawach i zakolach, zamiana powolnego cieku w bystrotok nazywane regulacji cieku , często towarzyszyły rozbudowie kanalizacji deszczowej

zachwianie równowagi ekologicznej obszaru, jego pustynnienie i zanik wrażliwej roślinności,

16

zmiany w strukturze gruntu spowodowane zmniejszeniem wilgotności, doprowadzające przy gruntach ciężkich do ich wysuszenia, spłukania, co w konsekwencji prowadzi do osiadania i pękania budynków

W odbiornikach wód deszczowych -głównie małych, przyjmujących równie cieki bytowo-gospodarcze następują takie zmiany jak:

nasilanie się zjawisk powodziowych, okresowy wzrost zanieczyszczenia rzek, obniżanie się najniższych poziomów wody w cieku a do zaniku wody na skutek braku

zasilania przez wody gruntowe, ograniczenie lub zanik życia roślinnego i zwierzęcego w rzekach.

2. Przedstawić zasady funkcjonowania i przykłady urządzeń służących do zamiany spływu powierzchniowego w odpływ gruntowy.

- podziemne rowy (wykopy) wypełnione żwirem z rozprowadzeniem spływów rurąperforowaną- podziemne zbiorniki wypełnione żwirem z rozprowadzeniem spływów systemem rurperforowanych, tak aby równomiernie obciążyć spływami całe złoże- studnie infiltracyjne (jako samodzielny element rozsączający - nie zalecane z uwagi naszybka kolmatację)- studnie infiltracyjne połączone systemem rowów rozsączających w obsypce żwirowej.- gotowe do montażu elementy w postaci np. komór, skrzynek,

Współczesne metody powstały aby zahamować negatywny wpływ na środowisko dotychczas stosowanych systemów odprowadzania wód opadowych, oraz zrehabilitować zdegradowane środowisko, na ile jest to możliwe. Podstawową zasadą współczesnych metod jest zatrzymanie części /lub całości deszczu/ na terenie na który deszcz spadł, powolny odpływ pozostałych wód opadowych do odbiornika, oraz naturalne oczyszczanie wód opadowych na miejscu (przed wprowadzeniem do odbiornika wodnego lub gruntowego, np. przez spływ przez trawę, grunt, płycizny lub suche zakola przy ciekach).

3. Od jakich czynników zależy natężenie wody wsiąkającej w glebę.

- przewodnictwa wodnego w strefie nasyconej i nienasyconej- wilgotności początkowej w profilu glebowym- intensywności opadu, jeżeli zostanie przekroczona to rozpoczyna się spływ powierzchniowy

Część wody (dość duża), która się pojawia na powierzchni ziemi, może przedostawać się do płytszych, bądź głębszych poziomów litosfery, dochodzi więc do jej wsiąkania w podłoże. Możliwe to jest dzięki porowatości (większej lub mniejszej) gleby oraz skał podłoża.Ogólnie ilość wody infiltrującej w głąb gruntu zależy od rodzaju gleby, jej pokrycia, stopnia nawilżenia oraz od rodzaju deszczu i orografii terenu

Czynnikami ułatwiającymi wsiąkanie są między innymi:- porowatość podłoża;

17

- przepuszczalność podłoża;- równinność terenu;- nie zbyt duże natężenie i czas trwania oraz rozkład w czasie opadów;- niski poziom wód gruntowych;

Czynnikami utrudniającymi wsiąkanie są między innymi:- nieprzepuszczalność podłoża;- zabudowa powierzchni (budynki, drogi, parkingi);- zupełny brak wolnych przestworów w podłożu;- stromość stoków (woda łatwo po nich spływa);- bujna roślinność;- wyskoki poziom wód opadowych;- gwałtowność i nadmiar opadów;- wysokie temperatury (potęgują tempo parowania, jeśli jest również mała wilgotność powietrza);- zbyt niska temperatura (doprowadza wodę do stałego stanu, czyli do procesu jej zamarzania).

4. Scharakteryzować urządzenia chłonne stosowane w miastach.

W praktyce stosowane są trzy grupy urządzeń: studnie chłonne, skrzynki rozsączające i komory. W studniach chłonnych filtracja odbywa się przez dno. Ewentualna rola infiltracji przez nieszczelne połączenia elementów konstrukcyjnych pozostaje drugorzędna.Z kolei w skrzynkach rozsączających infiltracja odbywa się przez ściany, ale w zależności od konkretnego systemu oraz konfiguracji w różnym stopniu aktywne są ściany czołowe. Układ przestrzenny może ograniczyć, względnie uniemożliwić współpracę określonych powierzchni z podłożem gruntowym przyjmującym wypływ. W przypadku komór podstawowa część infiltracji odbywa się przez otwarte dno. Jest ona ewentualnie uzupełniona wypływem przez otwory boczne. Jednak niektóre rozwiązania typu komora służą wyłącznie do pełnienia funkcji zbiornika retencyjnego. Urządzenia przypowierzchniowe (komory, skrzynki) są szczególnym przypadkiem systemu alternatywnego zagospodarowania wód opadowych. Posiadają one relatywnie małą głębokość posadowienia, w niektórych przypadkach wykazują znaczną odpornością na występujące obciążenia statyczne i dynamiczne.

5. Wymienić urządzenia do podczyszczania wód spływających z dróg i autostrad.

18

a) Rowy i powierzchnie trawiasteb) Zbiorniki retencyjno – infiltracyjnec) Zbiorniki infiltracyjned) Piaskowniki, osadnikie) Separatory substancji ropopochodnychf) Rowy infiltracyjneg) Rowy i studnie chłonneh) Studnie osadowe

VI. Woda w kształtowaniu krajobrazu miejskiego

1. Scharakteryzować współczesne zasady gospodarowania wodą w obszarach zurbanizowanych.

- spowolnienie odpływu poprzez zmianę spływu powierzchniowego na podziemny- magazynowanie wód opadowych z dachów i innych powierzchni nieprzepuszczalnych w zbiornikach otwartych lub zamkniętych - odprowadzenie do odbiorników naturalnych za pomocą urządzeń powierzchniowych lub podziemnych

2. Metody zrównoważonego gospodarowania wodą w obszarach zurbanizowanych.

- odprowadzenie wód opadowych do zbiorników retencyjnych lub na powierzchnie chłonne zamiast do sieci kanalizacyjnej- zmniejszenie powierzchni nieprzepuszczalnych na korzyść powierzchni umożliwiającej wsiąkanie wód opadowych- poprawa własności infiltracyjnych gruntu- tworzenie cieków, oczek, zbiorników wodnych lub mokradeł- zwiększenie nadbrzeżnych pasów zieleni- stosowanie roślin odpornych na suszę- wykorzystywanie wód opadowych do celów bytowych

3. Podać przykłady konstrukcyjne zwiększania powierzchni przepuszczalnych w obszarach zurbanizowanych.

- trawniki, kwietniki, tereny zielone z krzewami i drzewami, tereny ogrodów przydomowych- chodniki, ciągi pieszo jezdne, parkingi i place ułożone z płyt lub kostek profilowanych na podsypce żwirowo - piaskowej, wtaki sposób, aby powstały między nimi szpary,- drogi, place, parkingi wykonane z przesiąkliwego, specjalnego asfaltobetonu, ułożone napodsypce żwirowej i piaskowej,Powierzchnie przepuszczalne:- żwirowe, grysowePowierzchnie półprzepuszczalne:- kraty metalowe obsiewane kratą- kostka betonowa o ściętych narożach- nawierzchnia TerraWay (porowaty materiał mineralny związany żywicą epoksydową)

19

4. W jaki sposób może być wykorzystana woda z opadów - podać rozwiązania konstrukcyjne.

Gospodarowanie wodą opadową:- odprowadzanie do odbiorników naturalnych za pomocą urządzeń powierzchniowych lub podziemnych- magazynowanie wód podziemnych z dachów i innych powierzchni nieprzepuszczalnych w zbiornikach otwartych lub zamkniętych- spowolniony odpływ poprzez zamianę spływu powierzchniowego na podziemny Wody deszczowej nie można odprowadzać do kanalizacji sanitarnej. Wody te należy kierować do kanalizacji deszczowej.

W świetle prawa woda deszczowa jest ściekiem i powinna być zagospodarowana. Tradycją jest wykorzystywanie deszczówki w gospodarstwie domowym.Warto zbierać wodę deszczową. Z jednej strony pomaga to rozwiązać problem odprowadzenia wody z powierzchni, w drugiej zaś pozwala na oszczędzanie wody w gospodarstwie domowym. Wodą deszczową można, bowiem zastąpić wodę czystą w urządzenia, które zużywają jej najwięcej.

Odprowadzanie wód opadowych musi być tak rozwiązane, aby przeciwdziałać zjawiskom powodziowym i degradacji środowiska. Odzysk deszczówki można przeprowadzić na kilka sposobów, zależnie od tego jak ma być wykorzystana. Najbardziej popularne sposoby to zamontowanie w rurze spustowej zbieracza deszczówki i wykonanie instalacji zbiornikowej do zbierania i wykorzystywania wody w gospodarstwie domowym. Zbieracz deszczówki pozwala tylko na wykorzystanie wody deszczowej praktycznie do podlewania ogrodu.

Współczesne metody gospodarowania wodami deszczowymi powstały w celu zahamowania negatywnego wpływu na środowisko dotychczasowych rozwiązań oraz dla uniknięcia przeciążeń kanalizacji miejskiej. Rozwiązania te polegają na tanim i skutecznym systemie kontroli, retencji, oczyszczania i rozsączania wód opadowych.Nowoczesne systemy retencyjne składają się z modułowych zbiorników, regulatorów przepływu oraz podczyszczalni. Wszystkie elementy mogą tworzyć kompletny system kanalizacyjny lub mogą być stosowane indywidualnie. Dzięki specjalnej budowie nie wymagają stosowania pomp, zasilania ani skomplikowanej konserwacji.Celem alternatywnego zagospodarowania wód opadowych jest spowolnienie ich spływu przez retencję, względnie zatrzymanie na danym obszarze przez wprowadzenie do gruntu lub wykorzystanie do innych celów. Zużycie wewnątrz domu będzie raczej drugorzędne, gdyż wymaga szeregu kosztownych zabezpieczeń, alternatywnego efekt ilościowy pozostanie mierny. Ewentualne wykorzystanie wód opadowych powinno mieć miejsce poza domem. Cechą charakterystyczną nowoczesnych urządzeń alternatywnych zagospodarowania wód opadowych jest to, że są one mało uciążliwe dla otoczenia. Typowe „oczka wodne” i podobne obiekty maja przede wszystkim znaczenie dekoracyjne. Ich rola w przejmowaniu spływu jest bardzo ograniczona. Każde rozwiązanie alternatywne powinno zapewnić przede wszystkim sprawny odbiór spływających wód, ich wstępne podczyszczenie oraz dostatecznie dużą pojemność dla zatrzymania całego spływu do czasu jego rozsączenia do gruntu oraz zatrzymania do momentu przekazania dla innego wykorzystania. Popularny jest układ mieszany, gdzie nadwyżka wód opadowych kierowana jest do kanalizacji, względnie lokalnego odbiornika. W praktyce są stosowane 3 grupy urządzeń: studnie chłonne, skrzynki i rozsączające komory.

20

5. W jaki sposób woda może być wykorzystana w kształtowaniu krajobrazu miejskiego?

Na terenach ekstensywnie zagospodarowanych z dużą ilością zieleni przypominających warunki naturalne, praktycznie nie ma potrzeby budowy systemów odprowadzania wód opadowych, wystarczą małe rozwiązania lokalne. Podstawową zasadą tradycyjną metod jest jak najszybsze pozbycie się kłopotliwych spływów opadowych z miasta tj. szybkie wprowadzenie wód do kanału i szybki zrzut kanałami do cieku.

Na szerzej rozumiane systemy melioracji miejskich składają się takie elementy jak: przewody kanalizacyjne, kanały kryte i otwarte, cieki naturalne i sztuczne zbiorniki wodne oraz kryte i otwarte zbiorniki retencyjne. Niezbędne są także drenaże budowlane oraz rowy odciążające, poldery wraz z pompowniami, a niektórych przypadkach elementy melioracji wodnych.

21