คมออบรมหลกสตร

การเสรมสรางพลงสขภาพจต สำหรบสอมวลชนทองถน

พลงสขภาพจต...คออะไร

พลงสขภาพจตมแคไหน..ร ไดอยางไร

แนวทางเสรมสราง..พลงสขภาพจต

ชอหนงสอ :

คมออบรมหลกสตรการเสรมสรางพลงสขภาพจตสำหรบสอมวลชนทองถน

ISBN : 978-974-296-791-8

ทปรกษา :

นายแพทยณรงค สหเมธาพฒน อธบดกรมสขภาพจต

นายแพทยเกยรตภม วงศรจต รองอธบดกรมสขภาพจต

นายแพทยอทธพล สงแขง รองอธบดกรมสขภาพจต

นายแพทยทว ตงเสร รองอธบดกรมสขภาพจต

แพทยหญงอมพร เบญจพลพทกษ ผอำนวยการสำนกพฒนาสขภาพจต

เรยบเรยงและบรรณาธการ :

นางวณาบญแสงสำนกพฒนาสขภาพจต

ปทพมพ :กนยายน2555

จดพมพและเผยแพรโดย :

สำนกพฒนาสขภาพจตกรมสขภาพจต

กระทรวงสาธารณสขถนนตวานนทอำเภอเมองจงหวดนนทบร

พมพท : บรษทสานคดจำกด

โทรศพท0815711745

คำนำ

ปจจบนคนไทยตองเผชญกบสถานการณปญหาตางๆมากมายทงทางดาน

เศรษฐกจ สงคม และการเมอง ซงสงผลกระทบตอภาวะสขภาพจตทงทางตรง

และทางออม ไมวาจะเปนความวตกกงวล ความเครยด ซมเศรา เหงา ทอแท

เบอหนายและการฆาตวตายการใชชวตในแตละวนนอกจากตองมความสามารถ

ในดานการหาเลยงชพแลวยงตองเพมความรความสามารถในการดแลจตใจเพอ

เอาตวรอดจากผลกระทบทางสขภาพจตทเกดขนจากการเผชญปญหาอปสรรค

ตางๆตลอดเวลาอกดวยซงความรและทกษะในการดแลสขภาพจตนนสามารถ

เรยนรและฝกฝนไดทงจากการศกษาดวยตนเองและรบการถายทอดจากคนอน

สอมวลชนทองถนเปนบคคลกลมหนงทกรมสขภาพจตตระหนกใน

ศกยภาพและความสำคญทสามารถสงผานความรขาวสารตางๆ ไปยงประชาชน

ทวไปไดอยางกวางขวางหากมการเสรมเพมความรเรองการเสรมสรางสขภาพจต

ใหแกบคคลเหลานอยางตอเนอง กจะเปนกำลงสำคญในการขบเคลอนภารกจ

สรางเสรมสขภาพจตแกประชาชนไดเปนอยางด กรมสขภาพจตจงจดทำคมอ

อบรมหลกสตรการเสรมสรางพลงสขภาพจตสำหรบสอมวลชนทองถนขนเพอให

บคลากรสาธารณสขทเกยวของกบการดแลสขภาพจตในพนท ใชเปนแนวทางใน

การใหความรแกสอมวลชนทองถนหลากหลายแขนงเพอสงผานความร ในการ

เสรมสรางพลงสขภาพจตไปยงประชาชนกลมเปาหมายใหสามารถดแลสขภาพจต

ของตนเองไดตอไป

กรมสขภาพจตขอขอบคณทปรกษา ผเชยวชาญ บคลากรสาธารณสข

และสอมวลชนทองถนทกทานทไดมสวนรวมในการพฒนาตลอดจนใหขอเสนอแนะท

เปนประโยชนสำหรบการจดทำคมอฯนและหวงวาคมอนจะเปนเครองมอทชวย

ใหบคลากรสาธารณสขสามารถนำไปใชประกอบการอบรมไดอยางมนใจ อนจะ

เปนประโยชนใหเกดแกประชาชนใหมพลงสขภาพจตเขมแขงและสามารถดำเนน

ชวตประจำวนทามกลางสภาพความกดดนจากปญหาอปสรรคตางๆ ไปไดโดย

ปราศจากผลกระทบทางสขภาพจตทรนแรง

(นายแพทยณรงค สหเมธาพฒน)

อธบดกรมสขภาพจต

กนยายน2555

สารบญ

หนา

คำนำ

บทนำ 6

แผนการสอนท1 พลงสขภาพจต 9

แผนการสอนท2 การประเมนพลงสขภาพจต 19

แผนการสอนท3 ปลกฝง..สรางพลงอด 27

แผนการสอนท4 เสรม..ซอม..สรางพลงฮด 35

แผนการสอนท5 เสรมสรางพลงส…เอาอยทกปญหา 40

แผนการสอนท6 พลงสขภาพจตประชาชน...

สอมวลชนทำอะไรไดบาง 48

เอกสารอางองและเพอการอานเพมเตม 50

ภาคผนวก

กแบบประเมนความรกอน-หลงการอบรม 52

ขรายนามผเชยวชาญและคณะทำงาน 56

บทนำ

การเผยแพรความรสขภาพจตใหแกประชาชนเปนกลยทธหนงทสำคญท

จะชวยผลกดนความสำเรจในการรณรงคใหประชาชนมสขภาพจตทด ซงการ

เผยแพรความรนนสามารถทำไดหลากหลายรปแบบและวธการสอมวลชนทองถน

นบวาเปนสอบคคลกลมหนงทมบทบาทใกลชดประชาชน และมโอกาสเผยแพร

ขอมลขาวสารและความรโดยผานสอตางๆ ไดถงบาน ไมวาจะเปนสอสงพมพ

วทย หอกระจายขาว ฯลฯ ดงนนการอบรมใหสอมวลชนทองถนไดมความรใน

เรองของสขภาพจตโดยเฉพาะในมตของการสงเสรมและปองกนปญหาสขภาพจต

จงเปนชองทางหนงทชวยใหสอมวลชนเหลานไดเพมพนทนความรเพอการเผยแพรไป

สประชาชนกลมเปาหมายตอไป

คมอการอบรมหลกสตรการเสรมสรางพลงสขภาพจตสำหรบสอมวลชน

ทองถนนจดทำขนเพอใหบคลากรสาธารณสข (User) ใชเปนเครองมอ/สอใน

การอบรมใหแกสอมวลชนทองถน ซงเปนกลมเปาหมาย (Target Group) ใหม

ความรความเขาใจในเรองของพลงสขภาพจตสามารถนำความรและประสบการณ

ทไดรบจากการอบรมไปใชเปนแนวทางในการสรางเสรมพลงสขภาพจตของ

ตนเอง ครอบครว ตลอดจนสอสารความรเรองการเสรมสรางพลงสขภาพจตให

แกประชาชนตามชองทางทสอดคลองกบบรบทของสอมวลชนแตละแขนงตอไป

6

6

คมอการอบรมนฯ ประกอบดวยแผนการสอน 6 แผนคอ

แผนการสอนท 1 เรอง พลงสขภาพจต แผนการสอนน มงเนนใหผเขาอบรม

มความรและเขาใจความหมายของพลงสขภาพจตองคประกอบ

ของพลงสขภาพจต ลกษณะของผมพลงสขภาพจตด ตลอดจน

มแนวทางในการสรางเสรมพลงสขภาพจต

แผนการสอนท 2 เรอง การประเมนพลงสขภาพจต แผนการสอนน มงเนน

ใหผเขาอบรมมความรในเรองของแบบประเมนพลงสขภาพจต

เขาใจวตถประสงคการใชวธการตอบและแปลผลแบบประเมน

พลงสขภาพจตประเมนพลงสขภาพจตของตนเองได

แผนการสอนท 3 เรองปลกฝง..สรางพลงอดแผนการสอนนมงเนนใหผเขาอบรม

มความรและเขาใจในเรองของความหมาย ความสำคญ และ

แนวทางการเสรมสรางพลงอด ตลอดจนมทกษะเบองตนใน

การเสรมสรางพลงอดดวยการมมมมองทางบวกตอปญหาตางๆ

ในชวต

แผนการสอนท 4 เรอง เสรม..ซอม..สรางพลงฮด แผนการสอนน มงเนนให

ผ เขาอบรมมความรและเขาใจในเรองของความหมาย

ความสำคญ และแนวทางการเสรมสรางพลงฮด ตลอดจนม

ทกษะเบองตนในการเสรมสรางพลงฮดดวยการนกถงสงดๆ

ทยงมเหลออย เมอตองเผชญกบปญหาหรอสถานการณ

ลำบากในชวต

7

7

แผนการสอนท 5 เรองเสรมสรางพลงส..เอาอยทกปญหาแผนการสอนนมงเนน

ใหผเขาอบรมมความรและเขาใจในเรองของความหมาย

ความสำคญ และแนวทางการเสรมสรางพลงส ตลอดจนม

ทกษะเบองตนในการเสรมสรางพลงสเมอตองเผชญกบปญหา

หรอสถานการณลำบากในชวตดวยการฝกคดวเคราะหปญหา

อยางรอบดานกอนการตดสนใจเพอแกไขปญหาตางๆ

อยางเหมาะสม

แผนการสอนท 6 เรอง พลงสขภาพจตประชาชน…สอมวลชนทำอะไรไดบาง

แผนการสอนน มงเนนใหผเขาอบรมรวมกนวางแผนงาน

และออกแบบกจกรรม เพอนำความรและประสบการณ

ท ไดรบจากการอบรมไปประยกต ใช ในการเผยแพร /

สอสารความร เรองการเสรมสรางพลงสขภาพจตใหแก

ประชาชนตามบรบทของสอมวลชนแตละแขนง

หมายเหต: 1. หลกสตรนสามารถจดอบรมไดภายใน1วน

(เพอใหสอมวลชนมโอกาสไดรบการอบรมครบทกแผนการสอน)

2. แผนการสอนนสามารถปรบเนอหา เวลา และขนาดของ

กลมยอยไดตามความเหมาะสม

“ไมมใครไมเคยลม... แตทำไม...คนบางคน

ลมแลวลกขนยนใหมไดรวดเรว” ฐตนาถ ณ พทลง

8

8

แผนการสอนท 1 พลงสขภาพจต เวลา1ชวโมง30นาท

วตถประสงค เมอสนสดการอบรมผเขารบการอบรม

1. มความรและเขาใจความหมายของพลงสขภาพจต องคประกอบของ

พลงสขภาพจตและลกษณะของคนทมพลงสขภาพจตด

2. มแนวทางในการเสรมสรางพลงสขภาพจต

สาระสำคญ

พลงสขภาพจตเปนความสามารถของบคคลในการปรบตวปรบใจเมอตอง

เผชญกบสถานการณวกฤต และสามารถฟนตวกลบมาดำเนนชวตตอไปได พลง

สขภาพจตประกอบดวย พลงอด พลงฮด และพลงส ผทมพลงสขภาพจตดจะ

สามารถฟนฝาปญหาอปสรรคตางๆ ในชวตไดดไมมปญหาทางสขภาพจตตามมา

บคคลทวไปควรเรยนรเรองพลงสขภาพจตและสรางเสรมพลงสขภาพจตใหดไว

เสมอเพอเปนเกราะปองกนเวลาทมปญหาเขามาในชวตหรอมความทกขมากๆ

จะชวยใหสามารถผานเรองรายๆไปไดโดยไมมผลกระทบตามมามากนก

สอ/อปกรณ 1. ภาพ/วดโอของคนทประสบปญหาวกฤตหรอมความยากลำบากในชวต 2. ใบความรท1พลงสขภาพจต

9

9

ขนตอนกจกรรม

1. วทยากรใหดภาพ/วดโอคนทประสบภาวะวกฤต (ถาม) หรอเกรนนำ

ถงสถานการณปญหาตางๆ ทเผชญในชวตประจำวนทงทางเศรษฐกจ สงคม

ครอบครว ความสมพนธ ฯลฯ ลวนเปนสาเหตททำใหคนเราเกดความทกขได

วทยากรสมถามผเขาอบรมวาเวลาทมปญหายากๆ หรอมความทกขมากๆ ผเขา

อบรมทำอยางไรจงผานเหตการณนนมาไดวทยากรชใหเหนวาคนทผานเหตการณ

ความทกขยากลำบากนนมาไดนบวาเปนผทมพลงสขภาพจต

2. บรรยาย เรองพลงสขภาพจต องคประกอบของพลงสขภาพจต

ลกษณะของผทมพลงสขภาพจตด และแนวทางการเสรมสรางพลงสขภาพจต

(ใบความรท 1) ระหวางบรรยายอาจทดสอบผเรยนวาเขาใจหรอไมโดยใหผเขา

อบรมยกตวอยางผมพลงสขภาพจตดทเขารจกหรอเปนตวอยางทด วทยากร

อธบายเพมเตมวาพลงสขภาพจตมประโยชนอยางไร

3. เปดโอกาสใหซกถาม และสรป (หากไมมผเขาอบรมถามคำถาม

วทยากรอาจตงคำถามเพอใหผเขาอบรมไดทบทวน/ประยกตสงทไดเรยนร เชน

จะนำเรองพลงสขภาพจตไปใชอยางไรบาง โดยมรางวลใหผตอบเพอจงใจและ

สรางบรรยากาศการมสวนรวม)

10

10

ใบความรท 1 พลงสขภาพจต ทำไมตองเรยนรเรองพลงสขภาพจต คนเราทกคนไมวาจะอยทไหนมฐานะตำแหนงบทบาทหนาทการงานใดๆ ยอมหนไมพนทจะตองเผชญกบปญหาหรออปสรรคตางๆ ททำใหเกดความทกขใจได เชน ความเจบปวยรายแรงเรอรง การสญเสยคนทเรารก ตกงาน ไมมเงน มหนสนไดรบอบตเหตพการเปนตน สวนใหญเราไมรวาจะเกดเหตการณเหลานขนกบเราเมอไรและหนกหนาสาหสเพยงไรเมอใดทเราตองเผชญกบเรองเหลานจงมกจะตกใจตงสตไมอยไมรจะแกไขปญหาอยางไรหนไปขอความชวยเหลอจากใครหรอทำตวอยางไร ทเปนเชนนเพราะเหตการณเหลานเปนเรองทเราไมคนเคยมากอน ซงในสถานการณสงคม เศรษฐกจปจจบนเราทกคนมโอกาสพบกบเหตการณเหลานไดหากเราฝกฝนจตใจตวเองใหรเทาทนวาจะปรบตวอยางไร จะทำใหเราผานพนสถานการณนไปไดโดยไดรบผลกระทบทางจตใจไมมากนก Resilience มาจากภาษาลาตน แปลวากระโดดกลบมาทเดมได เปนศพททางฟสกสหรอวศวกรรมทใชอธบายคณสมบตของสปรง สปรงทดเมอกดกจะยบ เมอไมมแรงกดดนสปรงกจะกลบมารปทรงเดมไดหมายความวา หากมพลงสขภาพจต เมอประสบกบเหตการณตางๆทกระทบใจรนแรงกยงสามารถทรงตวอยได พอจะดำเนนชวตประจำวนตอไปได ปรบตวปรบใจไดและเมอเวลาผานไปกสรางความเขมแขงทางจตใจมากขนเรอยๆ และกลบมาเปนคนทเขมแขงเหมอนเดมได คนทมพลงสขภาพจตดไมไดหมายความวาตองทำทกอยางดวยตวเองเสมอไป เพราะปญหาบางอยางใหญโตเกนกวาคนๆเดยวจะรบมอไดจำเปนตองมคนมาชวยเหลอหรอเปนกำลงใจเพอทำใหเขาเหลานนผานพนสถานการณวกฤตได

“พลงสขภาพจต”

(Resilience) คอความสามารถ

ของคนเราทใชในการปรบตว

และฟนตวกลบมาดำเนนชวต

ตามปกตไดภายหลงท

พบเหตการณรนแรงหรอ

ความยากลำบาก

ในชวต...

11

11

องคประกอบของพลงสขภาพจต จากการศกษาขอมลทงเชงคณภาพและการวจยพบวา คนทมพลงสขภาพจตดมองคประกอบ3ประการคอ 1. พลงอด : มความทนทานทางอารมณ เหตการณวกฤตตางๆ ทเกดขนมกจะสงผลกระทบตอจตใจอยางรนแรงคนทมพลงสขภาพจตดจงตองม - จตใจทมนคงไมหวนไหวควบคมจตใจไมใหคลอยตามเหตการณไปงายๆ - เมอมความกดดนความเครยดมากๆ กมวธการระบายความกดดนออกไปเชนมเพอนพดคยระบายความทกขหรอหาทางผอนคลายอารมณไปกอนดวยการเบยงเบนไปคดหรอทำกจกรรมอนๆ เชน ไปเทยวดหนงฟงเพลงอานหนงสอฯลฯ - มวธชวยใหอดทนกบเหตการณทเกดขนไดเชนมคนพดปลอบใจมองสวนดหรอคณคาทมอยเพอปลอบใจตวเอง คดถงเปาหมายปลายทางทตองการเปนตน ความทนทานทางอารมณเปนพนฐานจตใจทสำคญของคนมพลงสขภาพจต ทด อาจสงเกตคนทมความทนทานทางอารมณไดจากบางคนทมความทกขความเครยดมาก แตกยงพยายามดำเนนชวตประจำวนตอไป และพยายามทำหนาททรบผดชอบใหได 2. พลงฮด : มขวญและกำลงใจ การทคนเราจะฝาฟนปญหาอปสรรคตางๆ ไปไดจำเปนตองมกำลงใจ เรองยงยากยงตองอาศยกำลงใจมาก นอกจากกำลงใจแลวยงตองมขวญคอความกลาทจะทำตวใหเขมแขง ฝนใจลกขนมาสเพอเอาชนะหรอไปสเปาหมายทตองการใหไดกำลงใจเกดจาก - ภายในตวเองการพดกบตวเองเชนเราตองทำไดเราตองสการมองเหนโอกาสทจะทำไดสำเรจ เชน เรามคนชวย เราเหนทางออกได การคดถงเปาหมายทตองการเชนอดทนทำงานหนกเพอใหลกไดเรยนหนงสอเปนตน - ภายนอกตวเองไดแกคำปลอบใจคำชมเชยจากคนอน

12

12

3. พลงส : จดการแกไขปญหาได ปญหาทเกดขนจากเหตการณวกฤตมกเปนเรองใหญ หนกหนา ไมเคยแกไขมากอน การแกไขปญหาในสถานการณวกฤตจงตองอาศยทง - ประเมนตวเองไดวาอยในฐานะทจะแกไขปญหาไดเองหรอไมบางคนจตใจไมอยกบเนอกบตวกตองขอใหคนอนมาชวย - ใชความสามารถของตวเองทม เชน การพดจาตอรอง การหาทางออกหลายๆทาง - ขอคำปรกษา หรอพงพาความชวยเหลอจากคนอนกรณทไมสามารถแกไขปญหาดวยตวเองได ปญหาทเกดจากเหตการณวกฤตมความแตกตางกนบางปญหาตองอาศยความอดทนและกำลงใจเชนเปนโรครายปญหาบางอยางตองอาศยการคดแกไขหาทางออก เชน เรองการเงน บางปญหากวาจะแกไขไดตองใชเวลานาน บางปญหามความยงยากซบซอน การแกไขตองคดและทำทละขนตอนทละเปลาะมองแงดหรอความสำเรจทเกดขนวาเสรจไปขนหนงแลวจะไดไมเกดความทอแท แมวาพลงสขภาพจตจะแยกองคประกอบไดแตเมอเกดสถานการณวกฤตคนเราจะใชพลงสขภาพจตอยางผสมผสาน ไมไดแยกสวนหรอแยกระยะ วาระยะใด ใชองคประกอบใด สำหรบความทนทานทางอารมณจำเปนมากในระยะแรกท เผชญสถานการณวกฤต ชวงเวลาตอมาทปญหาคงอยกยงตองใชความสามารถในการทนทานทางอารมณอย เชนเดยวกบกำลงใจทตองมอยทกๆ ระยะในระยะแรกทจตใจออนแอกำลงใจอาจจะมาจากคนรอบขาง เชนครอบครว เพอนฝงแตพอเวลาผานไปจตใจมความทนทานมากขนกอาจจะสรางกำลงใจดวยตวเองไดสวนการแกไขปญหานนจำเปนตองอาศยทงความทนทานอารมณและกำลงใจประกอบกนไปดวย

13

13

ลกษณะของคนทมพลงสขภาพจต คนทมพลงสขภาพจตดมกมลกษณะทสำคญคอ ไมตโพยตพายเมอมปญหา สามารถสงบจตใจ จดการกบอารมณ ทพลงพลาน ระงบความวาวน มพนฐานทางจตใจและรางกายท เขมแขง ยดหยน ปรบตวได ฟนตวได เหนความทกขเปนเรองธรรมดา ไมเกบเอามาคดมาก ไมคดราย ไปกวาความเปนจรง เคยผานประสบการณความยากลำบากมากอนบาง มองวาตวเองเปนคนมทกษะ มความสามารถหลายดาน มนใจ ในความสามารถของตวเอง รจกใชความสามารถของตวเองแกไข ปญหา จดการแกปญหาดวยความรอบคอบมทกษะในการจดการ กบปญหาพยายามหาทางออกดทสด มทกษะการคดทด รจกเลอกคดในสวนทจะทำใหรสกสบายใจขน มความหวงมากขน ไมไดกตองปลอยไป รจกหาทางเลอกใหมๆ ไมยดตดกบความคดเดมๆทงความหลงกาวไปขางหนาได มมมมองทางบวกมองสวนทเปนประโยชนสวนทดทเหลออย มองไกลไปถงผลดหรอผลเสยทจะเกดขน และรจกเรยนรจาก ประสบการณเดมหรอประสบการณของคนอน มกเหนปญหาเปนโอกาส มทกษะในการจดการกบปญหา พยายามหาทางออกทดทสด มศาสนาเปนทพงทางจตใจมสงยดเหนยวทางใจ มสมพนธภาพทดและราบรนกบคนใกลชด มความผกพนกบ ครอบครว เพอนฝง มทปรกษาคนเหลานจะเปนกำลงใจหรอ ชวยเหลอพงพายามทลำบาก มทศนคตวา “ความพยายามอยทไหน ความสำเรจอยทนน”

14

14

แนวทางการเสรมสรางพลงสขภาพจต เมอไมรวาจะเกดเหตการณวกฤตในชวตขนมาเมอใด เราจงควรสรางเสรม

พลงสขภาพจตใหดอยเสมอ เพราะคนเราจำเปนตองใชพลงสขภาพจตในหลาย

ระยะคอ

- ระยะทยงไมเกดเหตการณตองฝกเตรยมใจไวกอนพลงสขภาพจตเกด

จากการฝกฝนตวเองเพอเสรมสรางคณลกษณะตางๆ เชน ฝกทำจตใจใหมนคง

ไมตกใจหรอหวนไหวงายๆ ฝกคดถงสวนทดทมอย ฝกสรางกำลงใจใหตวเองโดย

บอกตวเองวาตองส เรยนรวธการแกไขปญหาจากคนอน พลงสขภาพจตทฝกฝนไว

สามารถนำไปใชในการเผชญความเครยดความกดดนในชวตประจำวนไดอยาง

มประสทธภาพ

- ระยะทเกดเหตการณวกฤตหรอปญหาหนกๆ ในชวตตองระดมพลง

สขภาพจตมาใชโดย

-รวบรวมจตใจใหมความมนคงมสตหายใจลกๆยาวๆควบคมจตใจไมให

หวนไหวไปกบเหตการณมากนก

- บางคนความรสกทกขใจทวมทนใหพดเลาเหตการณทตวเองรสกทกข

กบคนทสามารถรบฟงและสะทอนอารมณความรสกได หรอคนทใหขอแนะนำ

หรอชแนะได

- ไมจมหรอหมกมนกบปญหาความทกขใจพยายามเปดใจ สนใจสงอนๆ

รอบตว

- ดแลรกษาจตใจใหเขมแขง อาศยศาสนา หรอคนขางเคยงชวยสราง

กำลงใจไมใหทอแททอถอยบอกตวเองวาเราตองผานพนสถานการณไปได

- พยายามทำกจวตรประจำวนหรอหนาทความรบผดชอบไปตามปกต

เพอใหรสกวาชวตยงสามารถดำเนนตอไปไดและตวเองยงทำอะไรไดอกหลายอยาง

15

15

นอกจากนสงทจะชวยทำใหจตใจสบายใจขนคอ - มองดานดทมอยเพอปลอบใจตวเอง เชน ถงตกงานกยงดทมพอแมคอย

ใหเงนใชบาง งานไมมทำแตโชคดทเราสขภาพแขงแรง อยาไปคดวาตองทำเรองท

เปนภาระหนกหลายเรองแตพยายามทำแตละวนใหด

- ปรบลดเปาหมายลงบาง หรอหาเปาหมายทดแทน เพอไมใหเกดความ

กดดนและปรบใหเหมาะสมกบสภาพทเปนอยเชนในเศรษฐกจอยางนลกอยาเพง

เรยนตอเลยออกมาทำงานชวยกนกอนแลวกน

- ปรบการกระทำใหเหมาะสมกบสถานการณ เชน ในยคเศรษฐกจไมด จะ

ยงทอแทถดถอยไมได สมครงานกอาจตองสมครมากกวาเดม พยายาม

มากกวาเดม สกวนคงไดงานทำหรอเจบปวยเปนโรครายกตองปรบตวดแลรกษา

สขภาพใหมากขนใชชวตแบบเดมไมได

- ระยะฟนฟ เมอเหตการณจบสนหรอผานไปแลวจตใจยงมความรสกไมด

เชนกลวกงวลทอถอยเศราโศกโกรธเคองอยบางชวงนเปนชวงทรกษาจตใจ

ใหกลบมาเปนปกตเขมแขงเหมอนเดม ตองพยายามระบายความรสกออกไป

รกษาจตใจใหสงบมนคง อยาปลอยใหเหตการณวกฤตมารบกวนจตใจจนทำอะไร

ไมได บอกตวเองวาเหตการณผานไปแลว ชวตตองกาวไปขางหนา สรางกำลงใจ

ใหตวเอง หาเปาหมายในการดำเนนชวตและพยายามทำทละขนตอนใหมความ

สำเรจ

“ไมวาจะสญเสยอะไรไป

กอยามองขามสงดๆ

ทยงมอยกบเรา” พระไพศาล วสาโล

16

16

ทกษะทจำเปนตองฝกฝนเพอมพลงสขภาพจตทด ทกษะสำคญทควรฝกฝนเพอเสรมสรางพลงสขภาพจตชวงท ไมม

เหตการณวกฤตในชวต

- การฝกการผอนคลาย สงทงายและไดผลดมากคอ การฝกหายใจ การ

หายใจเพอผอนคลายทถกตองจะชวยลดอตราการเตนของหวใจใหลดลง ความดน

โลหตเปนปกตรางกายรสกผอนคลายจตใจสงบขน เทคนคนสามารถนำไปใชใน

ทกระยะทเผชญกบความทกข แตตองอาศยการฝกฝนเปนประจำ เพราะจะชวย

ใหจตใจและรางกายผอนคลายไดงายกวาผทไมเคยฝกมากอน

- มมมองทมตอตวเอง การแกไขปญหาตางๆ จะทำไดดหากเรามความ

มนใจในตวเองวาจดการไดหรอมความสามารถ มมมองตวเองในเรองนมาจาก

ประสบการณผานความยากลำบากมากอน หรอเหนแบบอยางของการฝาฟน

ปญหาอปสรรค กจะทำใหมนใจวาตวเองสามารถทำได เรองใดเปนเรองใหญ

แกไขเองคนเดยวไมไดกตองรวาจะขอความชวยเหลอจากใคร

- มมมองตอปญหา/ความทกข คนทกลวปญหา คดวาปญหาคอความ

ผดพลาด คอเรองเดอดรอน เมอเกดปญหาขนกมกจะตกใจ โวยวาย กาวราว

เครยด โกรธ กงวล แตคนทคดวาปญหาเปนแคเรองขดของ จะมสตคดอะไร

รอบคอบมากกวากจะมองวาเพยงการจดการแกไขปญหากผานพนไปไดแลวสวน

เรองความทกขนน สวนใหญเปนความคดและความรสกภายในของเราเองท

เปนตนเหตใหทกขใจความคดทตองควบคมม3ขอคอ

-มกจะคดวาความทกขจะอยกบเราตลอดไปเชนอกหกถกปฏเสธความรก

กคดวาชาตนคงจะไมมใครมารกอก ไปสมครงานแลวผดหวงกคดวาคงหางานทำ

ไมไดอกเปนหนสนกคดวาชาตนคงเปนหนเขาไปตลอดชวตแตทจรงเวลาผานไป

ความทกขใจบางเรองกเบาบางลง เชน อกหกเวลาผานไปเดยวกดขน และหาก

เราปรบปรงชวตใหดขนชวตกตองดขนแนนอน

17

17

- เมอมความทกขใจเรามกจะขยายความคดทางลบ มองทกอยาง

ในดานทไมดทำใหรสกวาชวตแยไปหมดทกเรองเชนตกงานกคดวาลกเรยนไมด

เพอนฝงกไมมาหา/สมครงานทไหนกไมไดครอบครวกฐานะไมดชวยเหลอลกไมได

ทกอยางแยไปหมด เปนตน การขยายความคดทางลบยงเพมความไมสบายใจให

มากขน

- เมอมความทกขเรามกโทษตวเองหรอโทษคนอน เชน สมครงาน

ไมไดคงเปนเพราะเราไมมความสามารถ ไมได เกยรตนยมเขาเลยไมรบ

นถาพอแมสงเรยนโรงเรยนดๆ คงหางานไดงายกวาน ความจรงปญหามกเกดจาก

หลายสาเหตดวยกนการกลาวโทษกนกไมไดชวยใหแกไขปญหาได

- มมมองตอชวต มองวาชวตมขนมลง มรกมพรากจากไมแนนอน

สงเหลานเปนเรองธรรมดา เปนสงทเกดขนไดเราจะไดเตรยมใจไวกอน เมอเกด

เหตการณรนแรงขนจะไดทำใจได สงสำคญทไมควรลมคอทกคนควรมความหวง

ในชวตเพราะไมมชวตใครทตกตำตลอดเวลาเมอชวตยากลำบากตกตำกควรตง

ความหวงวาวนหนงชวตตองดขน

ทกษะเหลานเปนเรองทตองอาศยการฝกฝนจนปฏบตเปนกจวตร เมอม

เหตการณรนแรงเขามาในชวตจะไดนำมาใชเพอปกปองจตใจตนเองได

กอนเผชญวกฤต

: ฝกเตรยมใจ

เมอเผชญวกฤต

: ควบคมใจ

เมอวกฤตผานไป

: มองไปขางหนา

18

18

แผนการสอนท 2 การประเมนพลงสขภาพจต เวลา30นาท

วตถประสงค เมอสนสดการอบรมผเขารบการอบรม

1. มความรและเขาใจวตถประสงคการใช วธการตอบและแปลผล

แบบประเมนพลงสขภาพจต

2. ประเมนพลงสขภาพจตของตนเองได

สาระสำคญ

การประเมนพลงสขภาพจต โดยใชแบบประเมนพลงสขภาพจตมวตถประสงค

เพอคนหาวามพลงสขภาพจตมากนอยเพยงใด มจดออนจดแขงในเรองอะไรจะได

เพมเตมเพอใหพลงสขภาพจตดและนำไปใชเมอเผชญกบสถานการณวกฤตได

แบบประเมนพลงสขภาพจต เปนเครองมอทชวยใหบคคลสามารถ

ประเมนพลงสขภาพจตไดดวยตนเอง ลกษณะแบบประเมนเปนแบบสอบถาม ม

จำนวน20ขอ

สอ/อปกรณ

1. แบบประเมนพลงสขภาพจต

2. ใบความรท2การประเมนพลงสขภาพจต

19

19

ขนตอนกจกรรม 1. วทยากรเกรนนำถงการประเมนพลงสขภาพจตเพอใชเปนขอมลในการเสรมสรางพลงสขภาพจตพรอมทงแจกแบบประเมนพลงสขภาพจตใหทกคนอธบายถงวตถประสงคในการใช วธการตอบ การคดคะแนนและการแปลผล (ใบความรท2) 2. ใหเวลาผเขาอบรมแตละคน ตอบแบบประเมนพลงสขภาพจตของตนเอง คดคะแนนและแปลผลในชวงน หากมผเขาอบรมบางคนไมเขาใจหรอ คดคะแนนไมถกอาจมทมวทยากรชวยแนะนำ 3. วทยากรถามผเขาอบรมในแตละชวงคะแนนวาใครมคะแนนอยในชวงใดบาง บอกผเขาอบรมวาผลทไดเปนเพยงแนวโนมณ ชวงเวลาหนงๆ และไมไดหมายความวาคนนนจะเปนคนทออนแอ(พลงสขภาพจตไมด)หรอเขมแขง(พลงสขภาพจตด) หรอจะเปนอยางนน (คะแนนเทาเดม) ตลอดไป เพราะเปนสงทสามารถสรางเสรมใหเพมขนมาได สำหรบคนทมชวงคะแนนอยในเกณฑของคนทวไปหรอสงกวาเกณฑใหรกษาคณสมบตนไว สวนคนทไดคะแนนตำกวาเกณฑแนะนำใหดรายละเอยดตอไปวาคะแนนตำ ในองคประกอบใด(ดผลไดทงคะแนนรวมแยกตามองคประกอบหรอคะแนนรวมทงสามองคประกอบ) 4. วทยากรเปดโอกาสใหซกถาม และสรปประโยชนของการประเมนพลงสขภาพจต

อยากร... พลงสขภาพจตมแคไหน

คนหาไดดวย

แบบประเมน RQ

20

20

แบบประเมนพลงสขภาพจต ขอคำถามมจำนวน20ขอสอบถามถงความคดความรสกและพฤตกรรม

ของทานเองในรอบ3เดอนทผานมาขอใหทานทำเครองหมาย ลงในชองท

ตรงกบความเปนจรงทมากทสด ทงนเพอประโยชนในการพฒนาศกยภาพของ

ตวทานเอง

ขอคำถาม ไม จรง

จรง บาง ครง

คอน ขาง จรง

จรง มาก

ดานความทนทานทางอารมณ

1. เรองไมสบายใจเลกนอยทำใหฉนวาวนใจนงไมตด

2.ฉนไมใสใจคนทหวเราะเยาะฉน

3.เมอฉนทำผดพลาดหรอเสยหายฉนยอมรบผดหรอผลทตามมา

4.ฉนเคยยอมทนลำบากเพออนาคตทดขน

ใบความรท 2 การประเมนพลงสขภาพจต

การประเมนพลงสขภาพจต (Resilience Quotient) มวตถประสงคเพอคนหาวามพลงสขภาพจตมากนอยเพยงใด มจดออนจดแขงในเรองอะไร จะไดเพมเตมเพอใหพลงสขภาพจตดและนำไปใชเมอเผชญกบสถานการณวกฤตได ผทจะใชแบบประเมนพลงสขภาพจตตองมคณสมบตดงน - มอายระหวาง25-60ป - อานออกเขยนได - ไมมภาวะปญญาออนหรอโรคจต

หมายเหต - ผตอบควรตอบตรงกบความเปนจรง เพอจะไดผลคะแนนทตรงกบลกษณะ ของผตอบมากทสด -แบบประเมนพลงสขภาพจตไมสามารถนำไปใชในการคดเลอกเขาทำงานหรอสอบ

21

21

5. เวลาทกขใจมาก ๆ ฉนเจบปวยไมสบาย

6.ฉนสอนและเตอนตวเอง

7.ความยากลำบากทำใหฉนแกรงขน

8.ฉนไมจดจำเรองเลวรายในอดต

9.ถงแมปญหาจะหนกหนาเพยงใดชวตฉนกไมเลวรายไปหมด

10.เมอมเรองหนกใจฉนมคนปรบทกขดวย

รวม

ดานกำลงใจ

11.จากประสบการณทผานมาทำใหฉนมนใจวาจะแกปญหาตางๆทผานเขามาในชวตได

12.ฉนมครอบครวและคนใกลชดเปนกำลงใจ

13.ฉนมแผนการทจะทำใหชวตกาวไปขางหนา

14. เมอมปญหาวกฤตเกดขนฉนรสกวาตวเอง ไรความสามารถ

15. เปนเรองยากสำหรบฉนทจะทำใหชวตดขน

รวม

ดานการจดการกบปญหา

16. ฉนอยากหนไปใหพนหากมปญหาหนกหนา ตองรบผดชอบ

17.การแกไขปญหาทำใหฉนมประสบการณมากขน

18.ในการพดคยฉนหาเหตผลททกคนยอมรบหรอเหนดวยกบฉนได

19.ฉนเตรยมหาทางออกไวหากปญหารายแรงกวาทคด

20.ฉนชอบฟงความคดเหนทแตกตางจากฉน

รวม

รวมคะแนนทกดาน

22

22

การใหคะแนน ขอคำถามม20ขอ - ขอคำถามทางบวก(ตวหนงสอปกต)ใหคะแนนดงน ไมจรง 1คะแนน จรงบางครง 2คะแนน คอนขางจรง 3คะแนน จรงมาก 4คะแนนไดแกขอ

ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ 6 ขอ 7

ขอ 8 ขอ 9 ขอ 10 ขอ 11 ขอ 12

ขอ 13 ขอ 17 ขอ 18 ขอ 19 ขอ 20

ขอ 1 ขอ 5 ขอ 14 ขอ 15 ขอ 16

- ขอคะแนนทางลบ (ตวเอนหรอตวเขม)ม5ขอตองใหคะแนนกลบกน ดงน ไมจรง 4คะแนน จรงบางครง 3คะแนน คอนขางจรง 2คะแนน จรงมาก 1คะแนนไดแกขอ

รวมคะแนนแตละดาน หาคะแนนรวม ทง 3 ดานและเทยบกบเกณฑวาตำ

หรอสง ดงตารางน

องคประกอบของพลงสขภาพจตคาคะแนน

ตำกวาเกณฑปกต

เกณฑปกต สงกวาเกณฑปกต

1.ดานความทนทานทางอารมณ:พลงอด(ขอ1-10) < 27 27-34 >34

2.ดานกำลงใจ:พลงฮด(ขอ11-15) < 14 14-19 > 19

3.ดานการจดการกบปญหา:พลงส(ขอ16-20) <13 13-18 > 18

ผลรวม (ขอ 1-20 ) (คะแนนรวม 80 คะแนน) < 55 55-69 > 69

23

23

การแปลผล บอกผถกประเมนวา คะแนนทไดมากหรอนอยกวาเกณฑ

นนผลทไดเปนเพยงแนวโนมไมไดตตราวาคนนนเปนคนทออนแอหรอเขมแขง

- ใหความรแกผถกประเมนวา พลงสขภาพจตคออะไร องคประกอบ

แตละดานหมายถงอะไรโดยใชภาษางายๆ

- คนทคะแนนอยในเกณฑหรอสงกวาเกณฑบอกใหรกษาคณสมบตนไว

- คนทคะแนนตำกวาเกณฑใหดวาตำในองคประกอบอะไร และให

ความรเรองพลงสขภาพจตสนๆดงน

ความทนทานทางอารมณ (พลงอด) ตำกวาเกณฑ คนทมความทนทานทางอารมณตำกวาเกณฑ มกจะถกกระตนใหเกดอารมณงาย เชน โกรธงาย เสยใจงายนอยใจงาย เครยดงายกงวลงายอยภายใตความกดดนมากไมได ความทนทานทางอารมณตำมผลเสยตอสขภาพกายเนองจากระบบการทำงานของรางกายและจตใจเกยวเนองสมพนธกน เมอจตใจทนทานไมไดกจะสงผลเสยตอรางกาย ทำใหเจบปวยทำกจวตรประจำวนหรอทำงานตามปกตไมไดหรอไมไดดเทาเดมสงทควรทำเพมเตมคอ - คดเฉพาะเรองทสำคญหรอเรองของตวเอง เรองทไมเกยวของควรใหคนทรบผดชอบเปนผดแล - คดแตสงทเกดขน เหตการณทเกดขนนนมากมายอยางทรสกหรอไมคนอนรสกเหมอนกบเราหรอไม หากรสกมากเกนไป ควรพยายามลดอารมณลงบางเบยงเบนความสนใจไปเรองอน - แปลงความรสกไมสบายใจใหเปนพลงในการแกไขปญหา เชน เปนกงวลวาลกทำไมยงไมกลบบาน กลกขนมาหาเบอรโทรศพทเพอนของลก และโทรศพทถามทำผดพลาดกพยายามปรบปรงตวใหดขนเปนตน -เมอไมสบายใจใหหาคนพดคยระบายความรสกออกไปบาง -ถามตวเองวามคนอนทพบปญหาแบบเราหรอแยกวาเราไหมเขาทำอยางไร

24

24

กำลงใจ (พลงฮด) ตำกวาเกณฑ คอจตใจททอแท ทอถอย แรงใจทจะ

เอาชนะปญหาอปสรรคตางๆมนอยสงทควรทำเพอเพมกำลงใจคอ

– พดคยกบคนทใหกำลงใจบอยๆ

– ทำความสำเรจเลกๆนอยๆใหเกดขนและบอกตวเองวาเราทำได

– สนใจสงตางๆ รอบตวและมองดานทดทมอย เชน ตกงานแตยงโชคด

ทมบานอยและยงมความรอยกบตวเปนตน

– ออกกำลงกายเพอใหมกำลงใจวารางกายยงแขงแรง

– ชวยเหลอคนอน ทำใหรสกวาตวเองมคณคาบอกตวเองวาไมเปนไร

ตองสสแลวจงจะสำเรจเมอทำสำเรจขนตอนหนงกชมเชยตวเองวาเราทำไดแลว

– หมนคดถงเปาหมายปลายทางทตองการคดถงความสขทจะเกดขน ใน

อนาคตหากผานความยากลำบากนหรอทำไดสำเรจตามเปาหมาย

– คดถงประสบการณเดมทเคยผานความยากลำบากมาไดสำเรจ

– คดถงความหวงทคนอนมตอเราอยากเหนเราประสบความสำเรจ

การจดการกบปญหา (พลงส) ตำกวาเกณฑ การจดการกบปญหาตำกวาเกณฑอาจจะมหลายสาเหตดวยกนเชนขาด

เทคนคในการแกไขจดการกบปญหา ไมอยากเผชญกบปญหา ขาดทปรกษา ไม

อยากตดสนใจกลวขดแยงกบคนอนแกปญหาทงๆทไมรวามความเปนไปไดหรอ

ไมสงเหลานอาจทำใหปญหาไมไดรบการแกไขหรอเกดปญหาอนๆตามมาได

25

25

แนวทางการแกปญหามดงน - คนหาปญหาวาคออะไร สงทเราตองการแกไขหรอเปาหมายทตองการ

คออะไรสวนใหญคนเราจะตอบคำถามนจากความคดครงแรกแตหากทบทวนให

ดอาจพบวาปญหาอยทเรองอนกได ถามความคดเหนคนอนจะชวยตรวจสอบได

วาความเขาใจของเราถกตองหรอไม

- สงใดหรอใครทเกยวของกบปญหาบาง เชน ปญหาการทำงาน อาจม

ลกคา หวหนางาน เขามาเกยวของดวย การแกไขปญหาใหสำเรจตองคำนงถง

การเกยวของกบสงอนหรอคนอนดวย

- การเลอกทางออกทดทสดปญหาทเกดขนโดยนำเอาปจจยทเกยวของ

ตางๆมาคดดวยเพอไมใหเกดปญหาอนๆตามมาหรอหาทพงทปรกษา

- วางแผนแกไขปญหาและตรวจสอบ วาวธการทใชไดผลหรอไม

การวางแผนแกปญหาเปนขนตอนจะชวยแกไขปญหาไดดกวาการไมวางแผน

และการตรวจสอบจะทำใหไดขอมลเพอนำไปใชในการแกปญหาครงตอไป

นอกจากน ควรยอมรบความสามารถของตวเอง บางเรองใหญโตเกน

ความสามารถของเราคนเดยว บางเรองไมแนใจ อาจตองขอความชวยเหลอจาก

คนอนดวย

“เพอมชวตทดตอไปอยางรวดเรวทสดมความสขทสด

ตงคำถามใหมวา...เราไดเรยนรอะไรจากสงน มอะไรทเราทำเพอใหเกดความเปลยนแปลงทดได”

ฐตนาถ ณ พทลง

26

26

แผนการสอนท 3 ปลกฝง..สรางพลงอด เวลา1ชวโมง

วตถประสงค เมอสนสดการอบรมผเขารบการอบรม 1. มความรและเขาใจความหมายความสำคญและแนวทางการเสรมสราง พลงอด 2. มทกษะเบองตนในการเสรมสรางพลงอดดวยการมมมมองทางบวก

ตอปญหาตางๆในชวต

สาระสำคญ เมอเผชญปญหาหรอสถานการณทยากลำบากในชวต ในระยะแรกคนเรามกมองปญหา/สถานการณนนในแงลบกอนโดยอตโนมต แตการมองปญหาในแงลบนอกจากไมชวยใหคนผานพนปญหานนไปไดแลวยงเพมทกขมากขนไปอก พลงอดคอการอดทนอยกบปญหาไดการมองเหนวาปญหาคอความทาทาย หรอโอกาสทจะชวยพฒนาใหเตบโต การมองปญหาในมมมองทางบวกเปนทกษะทตองฝกฝนอยเสมอ เพราะเปนสงทตองฝนจากความเคยชนทมกจะคดลบมากอน เมอเหนวาเรองเลวรายหรอปญหาตางๆ ทเขามาในชวตนนมประโยชน กจะชวยผอนคลายอารมณ ความรสกทเปนลบใหสามารถทนอยกบปญหานนไดโดยไมทกขมากนกการฝกทกษะเบองตนใหเกดพลงอด โดยการคดบวกจากสถานการณตางๆ ดานลบทพบได ในชวตประจำวนเปนสงททกคนสามารถฝกฝนไดดวยตนเอง

สอ/อปกรณ

1. การด/โจทยสถานการณดานลบตางๆทพบไดในชวตประจำวน

(มโจทยปญหาคละกนทงดานครอบครวเศรษฐกจสงคมความสมพนธ)

2. ใบความรท3แนวทางการเสรมสรางพลงอด

27

27

ขนตอนกจกรรม 1. วทยากรเกรนนำวาเมอมปญหา/วกฤตในชวต ควรฝกควบคมอารมณความรสกกอนดวยการผอนคลายตามวธทแตละคนถนด เชน บางคนอาจใชวธนอนหลบนงสมาธอานหนงสอฯลฯหลงจากนนใหพยายามคดถงสถานการณลบทเจอนนในมมบวกเพอใหเหนประโยชนและลดความทกขใจ ซงเปนเรองทตองฝกบอยๆเพอใหมทกษะเบองตนไวเมอเกดปญหา/สถานการณทยากลำบากในชวตจะไดนำประสบการณจากการฝกนไปใชไดกจะชวยลดความรสกทกขและอดทนอยในสถานการณนนได 2. แบงกลมยอยวทยากรแจกการดใหแตละกลม โดยใหมโจทย จำนวนเทาๆ กน และคละปญหาทงดานเศรษฐกจ ครอบครว การงาน ความสมพนธ ใหแตละกลมคดหามมมองทางบวกตอปญหาหรอสถานการณนน แลวสงผแทนออกมานำเสนอ

“เนองจากแตละกลมไดรบโจทยสถานการณทตางกนเมอกลมใด นำเสนอเสรจแลว ใหกลมอนๆ รวมเสนอความคดทางบวก

ตอสถานการณลบของเพอนดวย ทงนเพอฝกใหทกคนเพมมมมอง ทางบวกในสถานการณเดยวกนใหหลากหลายมากขน”

3. สมถามผเขาอบรม โดยใหคดถงประสบการณของตวเองทเคยใชเทคนคการคดบวกมาชวยทำใหความรสกดขนวทยากรสรปและบรรยายเพมเตมเรองแนวทางเสรมสรางพลงอด(ใบความร3) 4. วทยากรเปดโอกาสใหซกถาม และสรปยำถงประโยชนของการปรบวธคด/มมมองทางบวกตอปญหาหรอสถานการณดานลบตางๆในชวตเหนวกฤตเปนโอกาส จะชวยใหอดทนอยกบปญหาได ซงมมมองทางบวกนไมไดเกดขนเองโดยอตโนมตแตเปนสงทตองฝกฝนอยางสมำเสมอจงจะเกดเปนทกษะตดตว

TIPS

28

28

(ตวอยาง) การดโจทยสถานการณดานลบ/ปญหาตางๆวทยากรสามารถปรบเปลยนเพมโจทยปญหาไดตามบรบท/ตามความเหมาะสม

2. นำทวมบาน

5. ลกตดยาเสพตด

9. หมอวนจฉยวา

เปนโรคมะเรง

4. สามหรอภรรยามกก

1. สามหรอภรรยา ชอบเลนไพ

6. ลกตดเกมสมาก

ไมเรยนหนงสอ

3. อกหกเสยคนรก

8. มหนสนกอนใหญ

7. เปนโรคเรอรง ตองกนยาตลอดชวต

10. ถกเจานายดา

11. สญเสยอวยวะ

12. ภยแลง

29

29

(ตวอยาง)แนวทางเฉลย..คดบวกอยางไรไดบาง(คดบวกไดหลายคำตอบ)

1. - ฝกสมอง สมองไมเสอม - ดกวาเจาช

3. - ไดม โอกาสเจอคนใหม - ไดสำรวจตวเอง

4. - มผชวยแบงเบา - จะไดปรบปรงตวเอง

5. - จะได ใกลชดลกมากขน - มโอกาสไดดแลลกมากขน

6. - ไดฝกวเคราะหแกปญหา - ดกวาตดยาเสพตด

2. - ไดทำความสะอาดบานครงใหญ

- ไดปรบปรงบาน

7. - ยงดทมยาใหกนไดตลอด - จะไดดแลตวเองมากขน

9. - จะไดหนมาดแล สขภาพมากขน

10. - เจานายยงหวงใย - จะไดปรบปรงตวเอง

11. - ม โอกาสไดพฒนาศกยภาพ รางกายสวนอนๆ

12. - เปนโอกาส ใหลองทำอยางอน

8. - จะไดฝกวนยการใชเงน

- ไดฝกอยอยางพอเพยง

30

30

ใบความรท 3 แนวทางการเสรมสรางพลงอด

โดยทวไปเวลาทคนเราเจอเหตการณไมดหรอปญหาอปสรรคตางๆในชวต

ความคดแรกทมกเกดขนกอนกคอความคดทางลบ เชนทำไมตองเกดเรองอยาง

นกบเรา โชครายจรง ดวงไมดเลย เรามนอาภพอบโชค ตองโดนกลนแกลงแนๆ

เปนตนซงความคดลบแบบนนอกจากไมชวยใหสถานการณดขนแลวยงสงผลให

เกดอารมณความรสกทางลบตามมาดวยเชนรสกโกรธเศราเสยใจหมดกำลงใจ

ทอแทหดหสนหวงหมนหมองจนถงอาจครองสตไมอยไปชวงระยะเวลาหนงก

มไดในบางคน กรณเชนนควรหาทางระบายอารมณความรสกดวยวธการตางๆ

เชนการพดคยกบเพอนฝงการฝกหายใจหรอเทคนคอนๆตามทแตละคนถนดฯลฯ

จนกวาจตใจจะผอนคลายและสงบลงบางพอจะตงสตได

เนองจากความคดมอทธพลตออารมณความรสกของคนเรา เมอชวตม

ปญหาหรอมความทกข ทำอยางไรจงจะสามารถอดทนเผชญอยกบปญหานนได

อยางมสต การคดเชงบวกเปนคำตอบหนงทหลายคนเสนอวาจะชวยใหคน

ทกขนอยลงได แตการคดบวกในสถานการณดานลบเปนเรองคอนขางยากสำหรบ

บางคนทไมเคยทำมากอน เพราะตองฝกฝนตวเองจากความคดดานลบทมกตอบ

สนองโดยอตโนมต และตองฝกทำบอยๆ จงจะเกดเปนทกษะตดตวทนำมาใชได

เมอเกดปญหาหรอเหตการณทางลบขนมาอกในชวต การคดบวกไมใชคดในทางทด

เลยในทนท บางอยางการมองสถานการณตามความจรงกชวยลดความคด

ทางลบไดซงเปนเปาหมายทแทจรงของการนำความคดทางบวกมาใช

31

31

การคดในทางบวกไมไดหมายความวายอมจำนนตอปญหาและอยอยาง

หมดอาลย แตเปนการปรบวธคดและมมมองใหม เพอจดการกบอารมณในขณะ

นนใหสงบลงกอน ซงจะชวยใหมสต และเมอเหนวาในวกฤตนนใหประโยชนหรอ

โอกาสอกดานหนงทไมเคยมมากอน กจะชวยใหสามารถอดทนอยกบปญหานนๆ

ไดโดยรสกทกขนอยลง เหนสภาพปญหาตามความเปนจรง และหาทางออกของ

ปญหาไดอยางเหมาะสม อยางไรกตาม แมวาทกษะการคดทางบวกจะไมใชเรอง

งายแตกสามารถสรางเสรมใหเกดขนไดดวยการฝกฝนตนเองอยางสมำเสมอ

ความหมายของความคดเชงบวก ความคดเชงบวก เปนกระบวนการคดของบคคลทเกดจากคนเรา

มรปแบบการรบรและคดไปในทางทด มองและรบรสงตางๆ ตามความเปนจรง

เปนเหต เปนผล ดวยอารมณทผองใส จงทำใหมพฤตกรรมการแสดงออก

ทเหมาะสม

พระไพศาล วสาโล ไดใหแนวคดในเรองของการมองแงบวกไวอยางนา

สนใจในหนงสอชออตตาทำใหใจเราหนกความรกทำใหใจเราเบาซงตอนหนงได

กลาวไววาการมองแงบวกนอกจากชวยใหเราไมเปนทกขกบวกฤตและสงเลวราย

ทเกดขนแลวยงชวยใหเรารบมอกบมนไดดขน หลายคนพบวา การมรายไดลดลง

ทำใหเขากลบมาใชชวตอยางเรยบงายและแฝงดวยความสขทไมเคยพบมากอน

การมองแงบวกนนมอย 2 แบบ แบบหนงคอ มองเหนสงทแยๆ นนม

ดานดอย เชน การตกงานมแงดคอ ทำใหมเวลากลบไปดแลพอแมทแกเฒา เปน

โอกาสดทจะไดตอบแทนบญคณของทาน หลายคนบอกวาโชคดทเปนมะเรง

เพราะทำใหหนมาศกษาธรรมะจนคนพบความสขทแท เดกอาย 12 ปคนหนง

บอกวา เธอมความสขมากทสดในชวต กตอนทปวยเปนมะเรงเพราะทำใหไดอย

ใกลชดกบพอแม เนองจากพอแมลางานมาอยกบเธอ กอนหนานนพอแมไมมเวลา

32

32

ใหลกเลยเพราะตางคนตางไปทำงานแตเชามดกลบบานกดก ลกจงรสกวาเหว

แตเมอพอแมลางานมาอยกบลกลกจงมความสขมากมองดานบวกอกแบบหนง

คอ การมองวานอกเหนอจากสงทแยๆ กยงมสงดๆ อกมากมายอยเคยงคกน

ถงแมเศรษฐกจตกตำ ถงแมรายไดลดลง แตเรากยงมสงดๆ ในชวตอกมากมาย

เชน เรายงมสขภาพด เรายงมครอบครวทอบอน พอแมลกอยกนพรอมหนา

เรามสงดๆอยกบตวมากมายแตเปนเพราะเราไมใสใจ เรามวไปจดจออยกบสงท

ไมดกเลยทำใหรสกแย

ตวอยางคนทคดบวกในสถานการณลบ พระพรหมคณาภรณ(ป.อ.ปยตโต)เปนปราชญอกรปหนงทใชวธคดแบบ

คนมองโลกในแงบวกคอทานสขภาพไมดปวยนบสบโรคบางโรครกษาหายบางโรค

รกษาไมหาย แตทานไมเดอดรอน ทานเคยใหสมภาษณวา “ความปวยมขอด

คอ ทำใหไดมเวลาพกและระหวางพกกไดมเวลาเขยนหนงสอ” ทานเคยกลาว

ทำนองวา“ปวยแตละทกไดหนงสอดๆออกมาทกครง”

แนวทางการเสรมสรางพลงอดดวยการพฒนาความคดเชงบวก ฝกฝนความคด ดวยการตามตดอารมณ คอการฝกใหรตว รทน

ความคดและอารมณทเกดขนวาขณะนเรากำลงทำอะไร กำลงรสกอยางไร อะไร

อยเบองหลงความคดและอารมณทเกดขนขณะน เมอรและยอมรบกบตวเองได

วาเรามอารมณความรสกอะไรจากเหตใดจะทำใหมสต ไมปรงแตงตอยอดความคด

ทางลบตอไปอารมณความรสกทเปนทกขกจะผอนคลายลง

33

33

คดมมกลบ ความคดแบบนจะเปนประโยชนตอการอยรวมกน

หลกการคอไมคดแตเพยงมมของตวเอง แตคดมมของผทเกยวของดวย จะทำให

ลดความโกรธลง เพราะในการอยรวมกนเรามกจะคาดหวงในตวคนอนเสมอ

ซงเปนความคดในมมของเราถาเขาไมทำตามกทำใหเราโกรธไมพอใจไมไดดงใจ

แตถาเรามองมมของเขาเราจะเขาใจเขามากขน

คดหลายมม ลองเปดกรอบความคดออกจากการคดแบบเดมทเคย

คนเคยมองใหรอบดานวเคราะหใหเหนปจจยสาเหตตางๆโดยคำนงถงเวลาสถานท

และบรบททเกดปญหากจะไดคำตอบทหลากหลายแงมมมากขน

คดแงด ไดแก การมองเหนสงดๆ ทมอย มองอยางมความหวง เพอ

ประคบประคองจตใจใหอยในสถานการณทกดดนได

คดใหเปนประโยชนกบตนเองโดยการคดวเคราะหสถานการณตางๆ

ทเกดขนและหาแงมมดๆมาเปนบทเรยนสอนตวเองใหเตบโต

คดอยางมเมตตาตอตนเองและผอน เชนทกขอยไมนานชวตคนเรา

มนสน อยาปลอยใหชวตจมกองทกขจนหาสขไมได เราเปนเพอนรวมโลกทตาง

เวยนวายอยในทกขและสขเหมอนๆกน

ทสำคญอกประการ คอ ตองคดอยกบปจจบน ไมกงวลกบอนาคต

(ยงมาไมถง) และอาลยหรอฝงใจกบอดต (ผานไปแลว)

“ไมสำคญวาเกดอะไรขนกบคณ

สำคญทคณคดอยางไรกบมน”

34

34

แผนการสอนท 4 เสรม..ซอม..สรางพลงฮด เวลา1ชวโมง

วตถประสงคเมอสนสดการอบรมผเขารบการอบรม

1. มความรและเขาใจความหมายความสำคญและแนวทางการเสรมสราง

พลงฮด

2. มทกษะเบองตนในการเสรมสรางพลงฮดดวยการนกถงสงดๆ ท

ยงมเหลออยเมอตองเผชญกบปญหาหรอสถานการณลำบากในชวต

สาระสำคญ

พลงฮด หมายถง ความสามารถในการสรางความหวง การมกำลงใจทจะ

ตอสกบปญหาและอปสรรคตางๆ ในชวตทำใหมแรงใจทจะดำเนนชวตตอไปภายใต

สถานการณทกดดน เปนองคประกอบทสำคญของพลงสขภาพจต เนองจาก

หากบคคลขาดซงกำลงใจกไมสามารถจะมเรยวแรงทจะลกขนมาตอสกบสงใดได

พลงฮดสามารถสรางเสรมขนมาไดดวยตนเองหรออาจไดรบจากคนรอบขาง

สอ/อปกรณ

1. กระดาษตดรปหวใจ(จำนวนเทากบผเขาอบรม)

2. กระดาษflipchartปากกาเคม

3. ใบความรท4แนวทางการเสรม..ซอม..สรางพลงฮด

35

35

ขนตอนกจกรรม

1. วทยากรเกรนนำวาเวลาทคนเรามปญหาหนกๆในชวต อาจจะรสก

ทอแทหมดกำลงใจลงไปบางจงเปนเรองจำเปนทตองซอมสรางกำลงใจขนมาใหม

ดวยการนกถงสงดๆทยงมเหลออยในชวต เพอใหมพลงฮดทจะสามารถกาวผาน

ปญหานนไปไดในขณะเดยวกนทคนทวไปกจำเปนตองฝกเสรมสรางพลงฮดไวอย

เสมอ เพอใหมทกษะเบองตนไว เมอเกดปญหา/สถานการณทยากลำบากในชวต

จะไดดงประสบการณจากการฝกนไปใชไดเรว กจะชวยใหมกำลงใจเผชญหนากบ

ปญหาตางๆไดดขน

2. แบงกลมยอยกลมเดม แจกกระดาษรปหวใจและใหแตละคนนกถง

“สงดๆ ทยงมเหลออยในชวต” ของแตละคน แลวเขยนลงในกระดาษรปหวใจ

หลงจากนนใหทกคนบอกเลาแลกเปลยนกนในกลมยอย แลวแตละกลมสงผแทน

ออกมานำเสนอ วทยากรบนทกสงดๆ ของแตละกลมทนำเสนอลงในกระดาษ

flipchart(อาจจดหมวดหมใหเหนถงสงดๆทยงเหลออยทงภายในและภายนอก

ตวบคคล)

ตวอยาง กระดาษตดรปหวใจ

36

36

3. วทยากรสรปจากทกลมนำเสนอ ชใหเหนถงสงดๆ ททกคนยงมอย แต

เนองจากบางครงเวลาทคนเราทกขมากกบปญหาเรามกเหนแตเรองไมดอยรอบตว

จนอาจลมไปวายงมสงดๆ เหลออยการคดถงสงดๆ ทยงมอยนจะชวยใหเกดพลงฮด

มกำลงใจทจะฟนฝาปญหาตางๆ และหากหมดกำลงใจเราจะหาไดจากทไหน

(ซอม) จะสามารถสรางกำลงใจขนมาดวยตนเองไดอยางไร และบรรยายเพมเตม

เรองแนวทางเสรมสรางพลงฮด(ใบความรท4)

4. วทยากรเปดโอกาสใหซกถาม และสรปเนนใหเหนประโยชนของการ

คนหาสงดๆ ทเรายงมเหลออย เพอเปนกำลงใจใหกบตวเอง โดยตองฝกฝนไว

เสมอทงในยามทปกตหรอในเวลาทชวตมปญหา

อด :ทนทานตอความกดดนได

ส :พรอมทจะจดการกบปญหาได

ฮด :มกำลงใจลมแลวลก

37

37

ใบความรท 4 แนวทางการเสรมสรางพลงฮด พลงฮด คอ ความสามารถในการสรางความหวง การมกำลงใจทจะตอส กบปญหาและอปสรรคตางๆ ในชวต ทำใหมแรงใจ ทจะดำเนนชวตตอไปภายใตสถานการณทกดดน ซงกำลงใจน อาจจะมาจากการสรางกำลงใจดวยตนเอง หรอคนรอบขางกได กำลงใจหมายถงจตใจทมความมงมนไมทอถอยมพลงทจะเอาชนะปญหาอปสรรคทำใหคนเปลยนแปลงจากทอแทสนหวงเปนความฮดลกขนสไดทำใหคนทมปญหามความทกขกลบกลายเปนคนทหมดปญหามความสขไดกำลงใจทมพลงและยงยนจะตองเปนกำลงใจทสรางขนมาดวยตวเราเองสวนกำลงใจทไดมาจากบคคลอนจะชวยใหเราตงหลกไดและเปนจดเรมตนของการสรางกำลงใจ

ใหตวเองไดตอไป

แนวทางสรางกำลงใจเพอเพมพลงฮด การสรางกำลงใจหรอพลงฮดสามารถทำไดดงน1. เตมศรทธาคอการเพมความหวงใหชวตโดย มความเชอวาปญหาจะผานพนไปได นกถงสงดๆ ทเรายงมอย สงทเราภาคภมใจ ความสามารถทเคยม เคยทำได นกถงตวอยางดๆทงของตนเองและผอนทสชวต หมนสรางความสขสงบทางใจ คดถงเปาหมายในอนาคตไวเสมอ การสรางเปาหมายในชวต และ ยดหยนในการปรบเปาหมายชวตไดตามสถานการณ เพราะการม เปาหมายทำใหชวตมความหวง แตหากไมเปนไปตามเปาหมายกอาจ ปรบลดเปาหมายลงมาเทาทเปนไปได เพอใหยงคงมความหวงและ กำลงใจทจะไปใหถง

ลองคดวาถาไมลกขนมาจะเสยหายอะไรบางใครจะมองเราอยางไร

38

38

2. เตมมตร คอการสรางความสมพนธกบบคคลอนการสรางความสมพนธ

หรอเตมมตรเปนสงสำคญมาก เพราะเราสามารถหาความชวยเหลอหรอกำลงใจ

จากมตรของเราไดมตรในทนอาจหมายถงบคคลในครอบครว เพอน เพอนรวมงาน

เพอนขางบาน คร อาจารย ผนำศาสนาตลอดจนแหลงสนบสนนทางสงคมอนๆ

ในยามปกตกควรรกษาความสมพนธอนดไวอยเสมอเมอชวตมปญหาบคคลเหลาน

จะเปนแหลงทปรกษาพดคยเพอคลายทกขและขอคำแนะนำได

3. เตมจตใจ โดยการปรบเปลยนมมมองความคด มองปญหาใหมความทาทาย

ไดเรยนรสงใหมๆ เพอสรางพลงและแรงจงใจใหผานพนปญหาไปได ฝกมองหา

ประโยชนจากอปสรรคเพอสรางความรสกดๆทจะเปนพลงใหเราตอไปลดความ

สมบรณแบบยอมรบความผดพลาดทอยเหนอการควบคมของเรา

4. เตมการนบถอตนเอง การนบถอตนเองหมายถงความคดของบคคลเกยวกบ

ตนเองวาเปนคนทมคณคา มความหมายและมประสทธภาพเพยงใด การนบถอ

ตนเองเปนสงสำคญตอการดำรงชวตและผลกดนใหเรากาวไปขางหนาและ

ประสบความสำเรจชวยกระตนใหเกดแรงจงใจกลาสกบวกฤตของชวตไมจมอย

กบความทกขนนนานเกนไปมความสงบในใจพงพอใจในตนเองชวยใหมกำลงใจ

และสามารถปรบตวกบความยากลำบากในชวตไดเรว

“กำลงใจทมพลงและยงยน

จะตองเปนกำลงใจ

ทสรางขนมาดวยตวเราเอง”

พระไพศาล วสาโล

39

39

แผนการสอนท 5 เสรมสรางพลงส…เอาอยทกปญหา เวลา1ชวโมง

วตถประสงค เมอสนสดการอบรมผเขารบการอบรม 1. มความรและเขาใจความหมายตลอดจนแนวทางการเสรมสรางพลงส 2. มทกษะเบองตนในการเสรมสรางพลงสเมอตองเผชญกบปญหา หรอสถานการณลำบากในชวตดวยการฝกคดวเคราะหปญหา

อยางรอบดานกอนตดสนใจเพอแกไขปญหาตางๆอยางเหมาะสม สาระสำคญ พลงส เปนความสามารถในการตอสเอาชนะปญหาอปสรรคตางๆอยางมสต มวธคดวเคราะห พจารณาปญหาอยางรอบดานกอนตดสนใจเลอกทางแกไขอยางเหมาะสม พลงส เปนองคประกอบทสำคญของพลงสขภาพจต เพราะจะชวยใหบคคลผานพนสถานการณปญหาตางๆ ไดโดยมผลกระทบดานลบนอย และเมอผานพนปญหาหนงไดกจะชวยเสรมสรางความมนใจหากตองเผชญปญหาอนๆตอไปในอนาคต

สอ/อปกรณ

1.กรณศกษา(อาจกำหนดใหมหลากหลายปญหาตามบรบทเชนปญหา

ครอบครวเศรษฐกจสงคม)และปรบใหสภาพปญหาใกลเคยงกบบรบทของผเขา

อบรม

2.ใบความรท5แนวทางการเสรมสรางพลงส

40

40

ขนตอนกจกรรม

1. วทยากรเกรนนำวาเวลาทคนเรามปญหาตางๆ ในชวต เมออารมณ

ความรสกทกขผอนคลายลงแลว สงทตองทำตอไปกคอการแกไขปญหา ซงการ

แกไขปญหาอยางเหมาะสมจำเปนตองมหลกการและเทคนคแนวทางทถกตอง

เพอลดผลกระทบดานลบใหนอยทสด หรอวทยากรอาจดงประสบการณผเขา

อบรมโดยสมถามผทเคยมประสบการณทเปนปญหาหนกใจ และใชวธใดในการ

คลคลายปญหา

2. แบงกลมยอยวทยากรแจกกรณศกษากลมละ1กรณใหแตละกลม

รวมกนศกษาขอมลและวเคราะหกรณศกษาทไดรบตามประเดนทกำหนดตอไปน

แลวสงผแทนกลมออกมานำเสนอ

ประเดนวเคราะหกรณศกษา

- บทเรยนทไดจากเรองนคออะไร

- มแงมมทดอะไรบางจากเรองน

- มทางออกอะไรบางแตละทางออกมขอดขอเสยอะไร

3. วทยากรสรปจากทกลมนำเสนอ ชใหเหนถงความสำคญของการเสรม

สรางพลงสดวยการวเคราะหปญหาอยางรอบดานกอนการตดสนใจเลอกวธแก

ปญหาและบรรยายเพมเตมเรองแนวทาง/เทคนคการแกไขปญหา(ใบความรท5)

พรอมทงเปดโอกาสใหอภปราย/ซกถาม

41

41

กรณศกษา 1

สมศรเปนแมหมายมลกชาย1คนอาย12ปทำงานในบรษทแหง

หนง สมศรชอบสมศกด จงยายมาอยกนกบเขา แตสมศกดเมาเหลาชอบตบต

สมศรเปนประจำสมศรจะขอเลกสมศกดกไมยอมบอกวาจะตามไปทกท ลกชาย

ของสมศรเรมตดเกมไมคอยขยนเรยนหนงสอ

คำถาม 1. บทเรยนทไดจากเรองนคออะไร

2. มแงมมทดอะไรบางจากเรองน

3. มทางออกอะไรบางแตละทางออกมขอดขอเสยอะไร

กรณศกษา 2

ศกดทำงานในโรงงานมา 2 ปแลว เงนเดอน 6,000 บาท ไมมโอท

ศกดมภาระตองสงเงนใหพอแมเดอนละ1,000บาทแตศกดกอยากมสมบตเปน

ของตวเองจงผอนของใชในบานหลายอยางอยากมเพอนสนเดอนกรวมวงเหลา

จนไมมเงนใชตองเลนแชรบางวนตองหยบยมเพอนจนเพอนอดหนาระอาใจ

คำถาม 1. บทเรยนทไดจากเรองนคออะไร

2. มแงมมทดอะไรบางจากเรองน

3. มทางออกอะไรบางแตละทางออกมขอดขอเสยอะไร

ตวอยาง กรณศกษา (วทยากรสามารถปรบเปลยนเพมโจทยปญหาไดตามบรบท/ตามความเหมาะสม)

42

42

กรณศกษา 3

พงกอาย 30 ป ทำงานเปนพรตตใหกบบรษทรถยนตแหงหนง เธอม

รปรางหนาตาด จงเปนทสนใจของชายหนมทงในและนอกบรษท แตพงกแอบ

หลงรกธรเดช หนมรนพทมลกเมยแลว แมสญญากบตวเองวายงไงกจะไมทำผด

ศลธรรมแตการเหนหนากนทกวนกทำใหเธอหวนไหวและเจบปวดมาก

คำถาม 1. บทเรยนทไดจากเรองนคออะไร

2. มแงมมทดอะไรบางจากเรองน

3. มทางออกอะไรบางแตละทางออกมขอดขอเสยอะไร

กรณศกษา 4

ปรายฟาเปนพนกงานประจำอยในหนวยงานรฐแหงหนง เธอกำลงเรยน

ปรญญาโท มรายงานใหทำหลายชน ในททำงานกมงานมากจนทำแทบไมทน

บางครงเครยดและหงดหงด จนทะเลาะกบหวหนาและเพอนรวมงาน กลบบาน

กมปญหากบครอบครว

คำถาม 1. บทเรยนทไดจากเรองนคออะไร

2. มแงมมทดอะไรบางจากเรองน

3. มทางออกอะไรบางแตละทางออกมขอดขอเสยอะไร

43

43

ตวอยาง แนวทางการเฉลยกรณศกษา

แนวทางการเฉลย กรณศกษา 1 1. บทเรยนทได -สมศรกบสมศกดอาจใชเวลาศกษานสยใจคอกนนอย -สมศรอาจจะดแลเอาใจใสลกนอยเกนไป

แงมมทด -สมศรยงมลกมครอบครวสมศกดยงตองการสมศร

2. ทางออกของเรองนอาจมไดดงน(ตวอยาง)

แนวทางการเฉลย กรณศกษา 2 1. บทเรยนทได -ศกดขาดวนย/ไมวางแผนในการใชเงน

แงมมทด -ศกดมความกตญญสงเงนใหพอแม

2. ทางออกของเรองนอาจมไดดงน(ตวอยาง)

ทางออก ขอด ขอเสย

1.เลกกบสมศกดหนไปอยทอน/ยายไปโรงงานอน

เปนอสระไมตองถกทำราย

-อาจจะเหงา-ตองหางานใหม-อาจตกงาน/ไมมเงน

2.ทนอยตอไป ยงอยเปนครอบครวไมตองยายบาน/เสยงาน

-ถกทำรายบาดเจบ-อาจเครยดสะสม

ทางออก ขอด ขอเสย

1.เลกรวมวงเหลา ไมเสยเงนสขภาพจะดขน

-อาจจะเหงาเสยเพอน

2.หยดซอของเพม ไมเสยเงนเพมอาจมเงนเหลอเกบ

-ไมมของใช

44

44

แนวทางการเฉลย กรณศกษา 3 1. บทเรยนทได -พงกออนไหวและไมสามารถควบคมใจ แงมมทด -พงกยงมคณธรรม2. ทางออกของเรองนอาจมไดดงน(ตวอยาง)

แนวทางการเฉลย กรณศกษา 4 1. บทเรยนทได -ปรายฟาบรหารงานและเวลาไมลงตว -ปรายฟาไมสามารถจดการกบความเครยด แงมมทด -ยงมงานทำมเงนเดอนมโอกาสไดเรยนโท -ยงมครอบครวมเพอนรวมงาน2.ทางออกของเรองนอาจมไดดงน(ตวอยาง)

ทางออก ขอด ขอเสย

1.ตดใจเลกรก เปนอสระจากความเจบปวดใจ -อาจจะเสยใจ

2.ยายททำงาน ไมตองเหนหนามโอกาสเจอคนใหม

-อาจหางานใหมไมได-ตองปรบตวใหม-อาจตองยายทอย

ทางออก ขอด ขอเสย

1.บรหารเวลากบงานใหม ชวยกำกบใหตวเอง - ใชเวลาทำแผน โดยวางแผน /ทำตารางงาน/การบานใหชดเจน

2.หยด/พกการเรยน ลดปรมาณงานลดความกดดนเรองเรยน

-เรยนจบชา

3.ลาออกจากงานประจำ

ลดความกดดนเรองงาน -อาจไมมเงนพอใช-ไมมคาใชจายในการเรยน

45

45

ใบความรท 5 แนวทางการเสรมสรางพลงส

พลงสคออะไร พลงส คอความสามารถในการตอสเอาชนะปญหาและอปสรรคตางๆ ม

ความมนใจวาตนเองสามารถจะผานพนอปสรรคและพรอมทจะเผชญกบปญหา

อยางมสต มวธคดวเคราะห พจารณาปญหาอยางรอบดานกอนตดสนใจเลอก

ทางออกหรอแกไขปญหาอยางเหมาะสม

พลงสเปนองคประกอบทสำคญของพลงสขภาพจต เพราะจะชวยให

บคคลผานพนสถานการณปญหาตางๆ ไดโดยมผลกระทบดานลบนอย และเมอ

ผานพนปญหาหนงไดกจะชวยเสรมสรางความมนใจหากตองเผชญปญหาอปสรรค

อนๆตอไปในอนาคต

เตรยมใจไวกอนส เมอบคคลเผชญกบปญหาอปสรรคหรอวกฤตในชวต สงสำคญทจะชวยให

เกดพลงสไดตอไปคอการมสต มมมมองทางบวกตอปญหา มองเหนประโยชน

หรอขอด เหนวาปญหาอปสรรคหรอวกฤตทเกดขนเปนโอกาสทจะเพมประสบการณ

ชวยพฒนาทกษะความสามารถ ทำใหความคดจตใจเตบโตและแขงแกรงขน ซง

การมมมมองทางบวกตอปญหาอปสรรคแบบน จะชวยลดความทกขใจทเกดขน

ในขณะทกำลงอยในสถานการณวกฤตหรอปญหานนไดมาก เปนการเตรยมจตใจ

ใหพรอมกอนทจะหาทางแกไขปญหาตอไป

46

46

สอยางไร…ใหมพลง คนทจะมพลงส จำเปนตองรเทคนควธการแกไขปญหาอยางเปนระบบ

เพอใชเปนแนวทางในการหาทางออกจากปญหาซงมขนตอนตอไปน

1. ระบปญหาเรมจากตงสตกอนมองใหรอบดานระบใหไดวาปญหาคอ

อะไรบาง จดลำดบความสำคญ และเลอกปญหาทจำเปนเรงดวน

มาแกไขกอน

2. คนหาสาเหตของปญหาวาเกดจากอะไรบางเพอหาทางแกไขใหตรงจด

3. พจารณาทางเลอกเมอทราบสาเหตแลวลองพจารณาปญหานนวาม

ทางแกไข/ทางออกไดกทาง แตละทางออกนนมขอด ขอดอยอะไรบาง

เพอเปนขอมลประกอบกอนการตดสนใจ

4. ลงมอแกไขปญหาตามแนวทางทเราเลอกแลววาเหมาะสมมผลกระทบ

นอยทสดหรอเปนขอดอยทเรายอมรบ/แกไขได

5. ประเมนผลการแกไขปญหา เมอแกไขแลว ควรประเมนผลวาไดผล

หรอไม อยางไร มปญหาอปสรรคอะไรบาง เพอนำไปปรบปรงวธการ

แกไขปญหาใหเหมาะสมตอไป

เมอคนเราสามารถแกไขปญหาไดครงหนงยอมเกดความภาคภมใจและม

กำลงใจ หากเกดปญหาวกฤตหรอความยากลำบากขนมาอกในอนาคต กจะ

สามารถดงประสบการณทเคยทำสำเรจมาชวยได ดงนน การฝกแกไขปญหาบอยๆ

จงเปนโอกาสดทจะชวยใหสงสมประสบการณจนเกดเปนทกษะ

แกปญหา...ทำใหเกดปญญา

47

47

แผนการสอนท 6 พลงสขภาพจตประชาชน...

สอมวลชนทำอะไรไดบาง เวลา30นาท

วตถประสงค เมอสนสดการอบรมผเขารบการอบรม

สามารถกำหนดแผนกจกรรม/มแนวทางในการสอสารความรเรองพลง

สขภาพจตใหแกประชาชนได

สาระสำคญ

สอมวลชนทองถนเปนบคลากรทสำคญในการเผยแพรขาวสารหรอการให

ขอมลตางๆ เนองจากเปนสอบคคลทสามารถสงผานขอมลเขาถงประชาชนได

ใกลชดถงบาน ไมวาจะอยในรปแบบของสอสงพมพ/หนงสอพมพทองถน สถาน

วทยกระจายเสยงหอกระจายขาวเปนตนหากมแนวทาง/แผนกจกรรมทชดเจน

ในการสอสารความรเรองพลงสขภาพจตไปสประชาชน กจะชวยใหสอมวลชน

ทองถนมเปาหมายในการดำเนนงานมากขน ประชาชนกจะไดรบความรทเปน

ประโยชนตอการเสรมสรางสขภาพจตอยางตอเนอง

สอ/อปกรณ

1. กระดาษflipchartปากกาเคม

2. ประเดนการระดมความคดเหน(ในPowerPointหรอใบงาน)

48

48

ขนตอนกจกรรม

1. วทยากรเกรนนำวา สอมวลชนทองถนเปนบคลากรทสำคญในการ

เผยแพรขาวสารหรอการใหขอมลตางๆ เนองจากเปนสอบคคลทสามารถสงผาน

ขอมลเขาถงประชาชนไดใกลชดถงบาน หากมแนวทาง/แผนกจกรรมทชดเจนใน

การสอสารความรเรองพลงสขภาพจตไปสประชาชน กจะชวยใหมเปาหมายใน

การดำเนนงานมากขน ประชาชนกจะไดรบความรทเปนประโยชนตอการเสรม

สรางสขภาพจตอยางตอเนอง

2. วทยากรสมถามประสบการณผเขารบการอบรมวาเคยเผยแพรความร

ใหแกประชาชนในเรองอะไรบาง มชองทาง รปแบบอยางไร และผลกระทบเปน

อยางไร

3. แบงกลมยอย (อาจเปนกลมเดมหรอแบงตามประเภทของสอมวลชน)

ใหแตละกลมรวมกนวางแผนออกแบบแนวทางการสอสารความร เรองการเสรม

สรางพลงสขภาพจตใหแกประชาชนบนทกลงในกระดาษflipchartตามประเดน

ตอไปน

- ประเดนเนอหาทจะสอสาร

- วธการและชองทางทใชสอสารมอะไรบาง

- ระยะเวลา/ความถในการสอสาร

4. แตละกลมสงผแทนออกมานำเสนอวทยากรสรปพรอมทงชนชมและ

ใหกำลงใจสอมวลชนทจะนำความรทไดรบจากการอบรมไปสอสารตอใหประชาชน

คนอนๆไดมแนวทางการเสรมสรางพลงสขภาพจตของตนเองตอไป

49

49

เอกสารอางองและเพอการอานเพมเตม กรมสขภาพจต. คมอการอบรมคร-อาจารยเรองการเสรมสรางความหยนตวเพอ รองรบวกฤตสขภาพจต.นนทบร:กรมสขภาพจต;2549.กรมสขภาพจต. คมอการอบรมโครงการสรางพลงสขภาพจตสวกฤตการจางงาน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย; 2552.กรมสขภาพจต.คมอการใหการปรกษาเพอเสรมสรางพลงสขภาพจต.กรงเทพมหานคร: บรษทบยอนดพบลสซงจำกด;2552.กรมสขภาพจต. คมออบรมการปองกนปญหาสขภาพจตจากสถานการณรนแรง (Primary Prevention) และการสงเสรมเพอสรางความหยนตวใน สถานการณรนแรง(Promotion).นนทบร:กรมสขภาพจต;2549.กรมสขภาพจต. เปลยนรายกลายเปนด RQ พลงสขภาพจต. กรงเทพมหานคร: บรษทดนาดจำกด;2552.คดบวกคอคดอยางไร. เขาถงไดท http://th-th.facebook.com/notes/ sa_nam_boon/[8สงหาคม2555]ปกรณวงศรตนพบลย.มหศจรรยพลงคดบวก.กรงเทพมหานคร:ธงคบยอนดบคส; 2554.ฐตนาถณพทลง. เขมทศจตใตสำนก.กรงเทพมหานคร: ไทยยเนยนกราฟฟกส; 2554.ฐตนาถ ณ พทลง. เขมทศชวต2 ตอนกฎแหงเขมทศ. กรงเทพมหานคร: ไทยยเนยนกราฟฟกส;2554.พระไพศาลวสาโล.อตตาทำใหใจเราหนกความรกทำใหใจเราเบา.กรงเทพมหานคร: หจก.ภาพพมพ;2554. 5วธคดดงพลงชวตคขนานในตวเอง.เขาถงไดทhttp://www.thinkpositivethai. com/?P=40[8สงหาคม2555]อารคว…ภมคมกนทางใจ. เขาถงไดท http://www.happyhomeclinic.com/ ?P=40[14มถนายน2555]

50

50

HendersonE.Tappingyourinnerstrengthhowtofindtheresilienceto

dealwithanything.Canada:NewHarbingerPulications;1999.

Neill J.What is psychological resil ience. Retrieved from

http://www.wilderdom.com/psychology/res i l ience/

psychologicalresilence.html[31August2012]

Sasson R. How to think positively. Retrieved from http://

www.successconsciousness.com/think-positively.htm.

[8August2012]

SassonR.Positivethinking indifficulttimes.Retrievedfromhttp://

www.successconsc iousness .com/?blog/motivat ion/

positive-thinking-in-difficult-time.[8August2012]

Sasson R. Positive thinking your key to success. Retrieved from

http://www.successconsciousness.com/index_00003a.htm.

[8August2012]

UniversityofCalifornia,SanFrancisco.Apersonalstrategyforengaging

and building your resil ience. Retrieved from http://

www.Ucsfhrucsf.edu/index.php/assist/article/.[31August2012]

51

51

รหส................. แบบประเมนความรกอน-หลงการอบรม

เรอง การเสรมสรางพลงสขภาพจต (RQ) สำหรบสอมวลชนทองถน คำชแจง โปรดใสเครองหมาย หนาขอความททานคดวาถก และเครองหมายหนาขอความททานคดวาผด

หมวดพลงสขภาพจต ……1. พลงสขภาพจตคอความสามารถของคนเราในการปรบตว และ ฟนตวกลบมาดำเนนชวตตามปกตได ภายหลงทพบเหตการณ รนแรงหรอความยากลำบากในชวต……2. คนทมพลงสขภาพจตด เปรยบเหมอนมวคซนใจชวยปองกนไมให ทกขใจมากนกเวลาทมปญหา…… 3. คนทมพลงสขภาพจตด มกมตดตวมาแลวตงแตเกด ไมสามารถพฒนา ขนมาไดอก……4. สงหนงททำใหคนเรามพลงสขภาพจตแตกตางกนคอการมทกษะ การคดทด……5. ทกคนมพลงสขภาพจตอยในตวเองแตมากนอยตางกน……6. พลงสขภาพจตประกอบดวยพลงอดพลงฮดพลงส……7. คนทมพลงสขภาพจตสงเมอประสบเหตการณวกฤตจะสามารถ ปรบตวไดเรว……8. พลงสขภาพจต จะเกดขนมาไดเองเมอคนเรามปญหาวกฤต ไมจำเปน ตองเรยนรไวกอน……9. พลงสขภาพจตทฝกฝนไวสามารถนำมาใชในการเผชญความเครยด ความกดดนในชวตประจำวนได……10. คนเราใชพลงสขภาพจตแบบผสมผสาน ไมไดแยกสวนวาจะตองใช องคประกอบใดในระยะเวลาใด……11. คนทมพลงสขภาพจตตองทำทกอยางไดดวยตนเอง

52

52

พลงอด ……1. พลงอด หมายถง ความทนทานทางอารมณ อดทนอยในสถานการณ ทกดดนได……2. อด:ทนทานตอความกดดนได……3. การควบคมอารมณหมายถงการเกบกดอารมณไวไมแสดงออก……4. ความทนทานทางอารมณไมจำเปนตองใชในระยะแรกของการเผชญ สถานการณวกฤต……5. ความทนทานทางอารมณเปนพนฐานทางจตใจทสำคญของคนทม พลงสขภาพจตด……6. การปรบเปลยนมมมองและความคดชวยเสรมสรางพลงสขภาพจตไดพลงฮด ……1. การบอกกบตวเองวา “ฉนทำได” ชวยใหมนใจทจะตอสกบปญหาและ อปสรรคตางๆมากขน……2. การมความหวงและกำลงใจชวยใหมพลงฮดทจะดำเนนชวตตอไป……3. คนจะมกำลงใจตองอาศยจากผอนเทานน เปนเรองยากทจะสราง กำลงใจไดดวยตนเอง……4. ฮด:มกำลงใจลมแลวลกพลงส ……1. ส:พรอมทจะจดการกบปญหาได……2. พลงสหมายถงการตอสพรอมทจะเอาชนะปญหาอปสรรค……3. การเตรยมตวเตรยมใจเพอเพมพลงสจำเปนตองมสต รตวเอง ประเมน ตวเองได……4. การขอความชวยเหลอจากผอนในชวงทเกดวกฤตชวต แสดงวาคนนน ไมมพลงส…… 5. การสรางพลงสไมจำเปนตองเรยนรเทคนคในการแกไขปญหาอยางเปนระบบ หมายเหต:1.โจทยคำถามมเผอไวสำหรบเลอกนำไปใชตามเนอหาทสอน/ ความเหมาะสม 2.เมอเลอกขอคำถามแลว เวลาทำเปนแบบทดสอบ ไมจำเปนตอง แยกหมวด

53

53

รหส................. แบบประเมนความรกอน-หลงการอบรม

เรอง การเสรมสรางพลงสขภาพจต (RQ) สำหรบสอมวลชนทองถน คำชแจง โปรดใสเครองหมาย หนาขอความททานคดวาถก และเครองหมายหนาขอความททานคดวาผด

หมวดพลงสขภาพจต ……1. พลงสขภาพจตคอความสามารถของคนเราในการปรบตว และ ฟนตวกลบมาดำเนนชวตตามปกตได ภายหลงทพบเหตการณ รนแรงหรอความยากลำบากในชวต……2. คนทมพลงสขภาพจตด เปรยบเหมอนมวคซนใจชวยปองกนไมให ทกขใจมากนกเวลาทมปญหา…… 3. คนทมพลงสขภาพจตด มกมตดตวมาแลวตงแตเกด ไมสามารถพฒนา ขนมาไดอก……4. สงหนงททำใหคนเรามพลงสขภาพจตแตกตางกนคอการมทกษะ การคดทด……5. ทกคนมพลงสขภาพจตอยในตวเองแตมากนอยตางกน……6. พลงสขภาพจตประกอบดวยพลงอดพลงฮดพลงส……7. คนทมพลงสขภาพจตสงเมอประสบเหตการณวกฤตจะสามารถ ปรบตวไดเรว……8. พลงสขภาพจต จะเกดขนมาไดเองเมอคนเรามปญหาวกฤต ไมจำเปน ตองเรยนรไวกอน……9. พลงสขภาพจตทฝกฝนไวสามารถนำมาใชในการเผชญความเครยด ความกดดนในชวตประจำวนได……10. คนเราใชพลงสขภาพจตแบบผสมผสาน ไมไดแยกสวนวาจะตองใช องคประกอบใดในระยะเวลาใด……11. คนทมพลงสขภาพจตตองทำทกอยางไดดวยตนเอง

54

54

พลงอด ……1. พลงอด หมายถง ความทนทานทางอารมณ อดทนอยในสถานการณ ทกดดนได……2. อด:ทนทานตอความกดดนได……3. การควบคมอารมณหมายถงการเกบกดอารมณไวไมแสดงออก……4. ความทนทานทางอารมณไมจำเปนตองใชในระยะแรกของการเผชญ สถานการณวกฤต……5. ความทนทานทางอารมณเปนพนฐานทางจตใจทสำคญของคนทม พลงสขภาพจตด……6. การปรบเปลยนมมมองและความคดชวยเสรมสรางพลงสขภาพจตไดพลงฮด ……1. การบอกกบตวเองวา “ฉนทำได” ชวยใหมนใจทจะตอสกบปญหาและ อปสรรคตางๆมากขน……2. การมความหวงและกำลงใจชวยใหมพลงฮดทจะดำเนนชวตตอไป……3. คนจะมกำลงใจตองอาศยจากผอนเทานน เปนเรองยากทจะสราง กำลงใจไดดวยตนเอง……4. ฮด:มกำลงใจลมแลวลกพลงส ……1. ส:พรอมทจะจดการกบปญหาได……2. พลงสหมายถงการตอสพรอมทจะเอาชนะปญหาอปสรรค……3. การเตรยมตวเตรยมใจเพอเพมพลงสจำเปนตองมสต รตวเอง ประเมน ตวเองได……4. การขอความชวยเหลอจากผอนในชวงทเกดวกฤตชวต แสดงวาคนนน ไมมพลงส…… 5. การสรางพลงสไมจำเปนตองเรยนรเทคนคในการแกไขปญหาอยางเปนระบบ

55

55

รายนามผเชยวชาญ และคณะทำงาน

ผเชยวชาญ :

นายแพทยสจรต สวรรณชพ ทปรกษากรมสขภาพจต

นางสาวสมพร อนทรแกว นกจตวทยาเชยวชาญ

นางเยาวนาฏ ผลตนนทเกยรตนกจตวทยาคลนกชำนาญการพเศษ

นางสาวอมรากล อนโอชานนท นกจตวทยาคลนกชำนาญการพเศษ

นางสาวกาญจนา วณชรมณย นกจตวทยาคลนกชำนาญการพเศษ

คณะทำงาน :

นางสาวสรกล จลคร นกจตวทยาคลนกชำนาญการพเศษ

นางสาวพชรน คณคำช นกวชาการสาธารณสขชำนาญการ

นางสาวอษา ลมซว นกจตวทยาคลนกชำนาญการ

นายอภชา ฤธาทพย นกจตวทยาคลนกชำนาญการ

ขอขอบพระคณผสนบสนนการทดลองใชหลกสตรอบรม

การเสรมสรางพลงสขภาพจตสำหรบสอมวลชนทองถน

นางภทรา ถรลาภ ผอำนวยการศนยสขภาพจตท3

นางประภาพร สงขประไพ นกวชาการสาธารณสขชำนาญการ

ศนยสขภาพจตท3

นางจฑามาส มกล สำนกงานสาธารณสขจงหวดชลบร

นายวชระ ประคองศร สำนกงานสาธารณสขจงหวดจนทบร

นายวนย จนทรแสง สำนกงานสาธารณสขจงหวดตราด

นางสชาดา ทงเจรญสข สำนกงานสาธารณสขจงหวดระยอง

56

56