Çİmento deneylerİ
TRANSCRIPT
ÇİMENTO
DENEYLERİ
1
Uzm. Dr. Zekeriya DOĞAN
INS 214
EDU+
Google Classroom p5vw6kf
BİLİNESİ KAVRAMLAR
• C2S
• C3S
• C3A
• C4AF
• ASTM
• Blaine deney düzeneği
• Vicat iğnesi
• Le Chatelier balonu
• Rötre
• Hidrotasyon ısısı
• Permeabilite
• Sülfat etkisi
• Flow table
• Boksit
2
ÇİMENTO ÇEŞİTLERİ
3
Çimentonun yapısını deneysel olarak inceleyebilmek için çimentonun çeşitlerini bilmek
gerekmektedir. TS Standardına göre çimentolar 5 çeşittir.
1. Portland çimendo (CEM I)
2. Portland kompoze çimento (CEM II)
3. Yüksek fırın cüruflu çimento (CEM III)
4. Pozolanik çimento (CEM IV)
5. Kompoze cimento (CEM I)
PORTLAND TİPİ ÇİMENTO TÜRLERİ
4
TS 197-1 e göre ülkemizde üretilen Portland çimentoları, dayanım sınıfına göre üç tiptir.
CEM I 32.5 (Normal)
CEM I 42.5 (Yüksek Dayanımlı)
CEM I 52.5 (Yüksek Dayanımlı)Kütle nedir
Ağırlık nedirNewton birimi nedir
Basınç nedirPaskal birimi nedir
DAYANIM SINIFI
5
Dayanım Sınıfı2 günlük 7 günlük 28 günlük Priz başlama Genleşme
MPa dak mm
32.5 N - ≥ 16≥ 32,5 ≤ 52,5 ≥ 75 dak
≤ 10 mm
32.5 R ≥ 10
42.5 N ≥ 10≥ 42,5 ≤ 62,5 ≥ 60 dak
42.5 R ≥ 20
52.5 N ≥ 20≥ 52,5 - ≥ 45 dak
52.5 R ≥ 30
ÇİMENTO BİLEŞENLERİ
6
TS EN 197-1 deki değişik çimento tiplerine göre çimentonun bileşen malzemeleri şu
şekildedir.
Ana bileşen, (örn. Portland çimentosu klinkeri)
İkinci ana bileşen, (örn. Uçucu kül, yüksek fırın cürufu, kalker, silis dumanı); (majör katkılar)
Minör ilave bileşen, (örn. Uçucu kül, yüksek fırın cürufu, kalker, doğal puzolan)
Priz ayarlayıcı, (örn. Kalsiyum sülfat alçıtaşı)
Kimyasal katkılar, (örn. Pigmentler, hava sürükleyici katkılar).
TS EN 197-1 standardı, 27 farklı genel çimento, 7 farklı sülfata dayanıklı genel çimento ve 3 farklı düşük erkendayanımlı yüksek fırın cüruflu çimento ile 2 farklı sülfata dayanıklı düşük erken dayanımlı yüksek fırın cürufluçimento ve bileşenlerinin tarifini ve özelliklerini kapsar. 12.4.2012
ÇİMENTO KODLARI
7
Ana çimento tipi
Portland çimentosu klinkerinin oranı A: yüksek B: orta C: düşük
Alt Tip, ikinci ana bileşen (bu örnekte yüksek fırın cürufu)
Standart dayanım sınıfı
Alt Sınıf L: düşük erken dayanım N: normal erken dayanım R: hızlı erken dayanım
CEM II/A-S 42,5 N
İKİNCİ BİLEŞEN HARF KODLARI
8
S granüle yüksek fırın cürufu
D silis dumanı
P doğal puzolan
Q doğal kalsine puzolan
V silissi uçucu kül
W kalkersi uçucu kül
T pişmiş şist
M yukarıdakilerden ikisi veya daha fazlası
L kalker
9
PORTLAND TİPİ ÇİMENTO TÜRLERİ
10
CEM I 42,5 ve CEM I 52,5 tipi yüksek dayanımlılar CEM I 32,5 a göre daha fazla kalker
içerirler ve daha ince öğütülmüşlerdir. Bileşiminde C3S daha fazla olduğundan dayanımları
daha fazladır. Bu nedenle CEM I 32,5 a kıyasla daha fazla Ca(OH)2 oluşur. Bu yüzden
kimyasal dayanıklılıkları daha azdır.
Hidratasyon ısıları fazladır ve daha fazla karışım suyu gerektirirler. Bu çimentolar yüksek
yapılar için arzu edilen özelliklere sahiptirler. Ancak barajlar, deniz yapıları, sülfatlı
zeminlerde yapılacak inşaatlar için uygun değillerdir.
PORTLAND ASTM
11
Yurt dışında ise, çimento için çok yaygın olarak Amerikan ASTM sınıflandırılması
kullanılmaktadır.
Amerikan ASTM sınıflandırılmasına göre bir portland çimentosunun;
• hangi hızla hidratasyon yapacağı
• hangi hızla ve ne kadar hidratasyon ısısı açığa çıkaracağı
• hangi hızla dayanım kazanabileceği
• hangisinin sülfat etkilerine daha dayanıklı olabileceği
karma bileşenlerinin miktarlarına bağlı olarak anlaşılabilmektedir.
ASTM: American Society for Testing and Materials
PORTLAND ASTM KODLARI
12
Çimento tipleri Ana Bileşenlerin Miktarları % Min. İncelik
(cm2/g)
ASTM CSA C3S C2S C3A C4AF
I Normal 50 24 11 8 2800
II Orta (ara tip) 42 33 5 13 2800
III Yüksek hızda dayanım kazanan 60 13 9 8 2800
IV Düşük ısılı 26 50 5 12 2800
V Sülfata dayanıklı 40 40 4 9 2800
C3S: 3CaO∙SiO2 C2S: 2CaO∙SiO2 C3A: 3CaO∙Al2O3 C4AF: 4CaO∙Al2O3∙Fe2O3
PORTLAND ASTM
13
Örneğin;
• inceliği aynı olmak koşulu ile II. tip çimentonun C3A içeriği I. tip çimentodan daha az
olduğundan, hidratasyon ısısı I. tip çimentoya göre daha düşük, sülfat etkilerine
dayanıklılığı ise daha yüksektir.
• III. tip çimentonun diğerlerine göre daha fazla C3S içermesi ve C3S nin erken dayanıma
katkısı bulunması nedeni ile III. tip çimentonun erken dayanımı yüksek olmaktadır.
• İnceliğinin ve C3S içeriğinin fazlalığı nedeniyle, bu tip çimentolar yüksek oranlarda
hidratasyon ısısı açığa çıkarırlar.
ASTM PORTLAND ÇİMENTOLARININ DAYANIM KAZANMA ORANLARI
14
Çimento tipi
ASTM
I. Tip normal çimentoya kıyasla dayanım %
1. gün 7. gün 28. gün 3. ay
I 100 100 100 100
II 75 85 90 100
III 190 120 110 100
IV 55 55 75 100
V 65 75 85 100
NORMAL PORTLAND ÇİMENTOSU - CEM I
15
• En çok kullanılan çimento türüdür. Normal Portland çimentosu (CEM I) zemininde veya
yer altı suyunda sülfat bulundurmayan normal betonarme yapılar için uygundur.
• Bu çimento yaklaşık %95-%100 klinker kullanılarak üretilir.
• Ancak içinde çok az oranda (%5) ilave bileşenler de bulunabilir. (CaSO4 ve yardımcı
öğütücü maddeler dışında)
• Klinker bileşiminde C3S ve C2S miktarlarının klinker kütlesinin 2/3 ünden az ve CaO/SiO2
oranının kütlece 2,0 den az olmaması sınırları bulunmaktadır.
• MgO içeriği en fazla %5 olarak sınırlandırılmıştır.
PORTLAND CURUFLU ÇİMENTO – CEM II
16
• Portland cüruflu çimentoları, klinkerle cüruf ve az miktarda alçı taşının birlikte
öğütülmesiyle elde edilen çimentolardır.
• Çok etkili korozyonların söz konusu olmadığı durumlarda kullanılır.
• Kütlece % 6-20 arasında cüruf ihtiva edenler A sınıfı ; kütlece % 21-35 arasında cüruf
ihtiva edenler B sınıfıdır.
PORTLAND SİLİKA FÜME ÇİMENTO – CEM II
17
• Silika füme çimento klinkerle kütlece en az % 10 oranında silika füme ve az
miktarda alçı taşının birlikte öğütülmesiyle elde edilen çimentodur.
• Bu çimento Avrupa standartlarında yeni alınan bir çimento çeşididir. Tek bir sınıfı
vardır. Bu çimento 28 günlük basınç dayanımına göre KÇ 32,5 olmak üzere tek
tiptir.
• Genel amaçlı her türlü bina ve normal inşaatlarda kullanılır.
PORTLAND PUZOLANLI ÇİMENTO – CEM II
18
• Doğal puzolan kullanılarak üretilen Portland puzolanlı çimentolardır (CEM II/AB-PQ).
• Bu tip çimentolar daha önce Traslı (TS 26) ve Katkılı (TS 10156) çimentolar olarak
tanımlanmaktaydı.
• Portland puzolanlı çimentolarda TS EN 197-1 e göre, doğal ve doğal kalsine edilmiş
puzolan miktarı % 6-35 arasındadır. Portland puzolanlı çimento üretimi, klinker, puzolanik
madde ve bir miktar alçı taşı karışımının birlikte öğütülmeleri ile yapılmaktadır.
• Fırına girmeyen malzeme miktarının fazlalığı, bu tip çimentonun üretiminin ekonomik
olmasını sağlar.
• Her %1 oranında puzolan katkısının çimento maliyetine %0,5 düşüş sağlamaktadır.
PORTLAND PUZOLANLI ÇİMENTO – CEM II
19
• Puzolanlarda bağlanmayan silis yüzdesinin fazla olması halinde, bu silisin puzolanik aktivite
göstermemesi nedeniyle, geçirimlilik ve dayanıklılık yönünden sakıncalar oluşturmasıdır.
• Bazı puzolanlar yüksek oranda (%7) bağlanmayan silis içermektedir.
• Ancak CEM II/B-P için bu değer %1 ile sınırlıdır.
• Büyük kütleli yapılar, temel inşaatları, depo-silo inşaatları, sıva işleri, briket vb. yapı elemanı
üretimi ve özelliği olmayan basit bina inşaatları için uygundur.
• Buna karşılık bu tip çimentoları yüksek dayanım gerektiren yüksek yapılar vb. yerlerde kullanmak
doğru değildir.
P: doğal puzolan Q: doğal kalsine edilmiş puzolan
PORTLAND PUZOLANLI ÇİMENTO – CEM II
20
Olumlu yönleri
• Ekonomik açıdan yararlıdır
• Daha az çevre kirliliği yaratır
• Zararlı ortamlara dayanıklıdır
• Hidratasyon ısısı düşüktür
• İyi kohezyon özelliği vardır
• Uzun süreli dayanım artışı gösterir
Olumsuz yönleri
• İlk dayanımları nispeten düşüktür
• Daha iyi bakım gerektirir
• Soğuk bölgelerde daha dikkatli kullanım
gerektirir
• Çok ince puzolanla öğütülmüş çimentolarda
erken rötre olayı fazladır
UÇUCU KÜL ÇİMENTOLARI – CEM II
21
• Uçucu küller çimentoya hammadde olarak, klinker ile, alçıtaşı ile birlikte öğütülerek veya mamul
çimentoya doğrudan olmak üzere üç şekilde katılabilir.
• TS EN 197-1 Genel çimentolar standardında, sillissi ve kalkersi uçucu küllerin klinkere ağırlıkça %6-
35 arası oranda katılabileceği belirtilmiş ve Portland-Uçucu küllü çimento (CEM II) olarak
adlandırılmıştır.
• Uçucu küllü çimentoların, istenen mekanik özellikleri sağlayabildikleri takdirde, sülfata dayanıklılık,
geçirimsizlik, düşük hidratasyon ısısı gibi olumlu yönleri vardır.
V: silis uçucu kil ve W: kalkersi uçucu kil
KALKERLİ ÇİMENTOLAR – CEM II
22
• Portland kalkerli çimento, klinkerle kalkerin ve az miktarda alçı taşının birlikte öğütülmesiyle elde
edilen çimentodur.
• Kütlece %6-20 arasında kalker ihtiva edenler, A sınıfı Kütlece %21-35 arasında kalker ihtiva
edenler, B sınıfıdır.
• Genel amaçlı her türlü bina ve normal inşaatlarda kullanılır.
PORTLAND KOMPOZE ÇİMENTO – CEM II
23
• Portland kompoze çimento klinkerle puzolonik veya hidrolik maddelerin ve az miktarda alçı
taşının birlikte öğütülmesiyle elde edilen çimentodur.
• Kütlece %6-20 arasında katkı maddesi ihtiva edenler, A sınıfı; Kütlece %21-35 arasında katkı
maddesi ihtiva edenler, B sınıfıdır.
• Düşük hidratasyon ısısı istenen betonlarda kullanılır.
ERKEN DAYANIMI YÜKSEK ÇİMENTO ASTM III
24
• Bu tip çimentolar ince öğütülmüş (en az 3500 cm2/g Blaine) bağlayıcılar olup, hızlı dayanım
gerektiren yerlerde kullanılır.
• Bu çimentoların 2 ve 7 günlük dayanımları (30 Mpa/2d ve 40 Mpa/7d) aynı tip Normal Portland
çimentolarına kıyasla yüksektir (10 Mpa/2d ve 21 Mpa/7d).
• Hızlı sertleşen Portland çimentosu (ASTM Tip III), dayanım gelişimi daha hızlı olan erken yüksek
dayanımlı çimento olarak da tanımlanır.
• Hızlı sertleşen Portland çimentosunun dayanım artış hızı yüksek miktardaki C3S (%55 den fazla,
bazen %70 civarında) içeriğine ve çimento klinkerinin ince öğütülmesine bağlıdır.
• Blaine inceliği 4500 ile 6000 cm2/g arasındadır. Daha fazla incelik 10 ile 20 saat arasındaki
dayanımı önemli derecede arttırır.
CURUF
25
• Ham demir üretimi artığı olan cürufta genel olarak % 12-18 Al2O3, % 26-34 SiO2, % 42-48 CaO, ve
az oranlarda MgO, Fe2O3, MnO, CaS ve MnS bulunur.
• Bileşiminden de kolaylıkla görüldüğü gibi curuf, çimento üretiminde özel işlemlerle kil yerine
kullanılabilir.
• Ayrıca agrega yerine de beton üretiminde kullanılır.
• Bu malzemenin üçüncü kullanım şekli ise, bir bağlayıcı maddeye (Portland çimentosu, kireç, alçı
gibi) karıştırılarak kullanılmasıdır.
S: Yüksek fırın curufu
CURUFLU ÇİMENTOLAR – CEM III
26
• Curuf aniden soğutulup, amorf ve camsı yapıya gelince, Portland klinkeri ile karıştırılıp, alçı taşışı
eklenmesinden sonra birlikte/ayrı öğütülerek karıştırılması ile çimento haline getirilir.
• Curufun klinkere oranla daha zor öğütülebilir olması, birlikte öğütme koşullarında klinkerin ince,
curufun ise daha kaba kalması durumunu ortaya çıkarır. Bu nedenle ayrı ayrı öğütme
koşullarında işlenebilirlik ve dayanım bakımından daha iyi sonuçlar alınmaktadır.
• Curuflu çimentoların hidratasyonu daha yavaş geliştiğinden, daha uzun süre kür gerektirir. Bu
nedenle kurak iklimli bölgelerde kullanılması doğru değildir.
• Sülfatlı sular, deniz suları, klorlu sular, karbonatlı sular, termal sular, buz çözücü maddeler vb. ile
yapılan uzun süreli deneyler sonucunda curuflu çimentoların zararlı kimyasal etkiler altında
performanslarının yüksek olduğu belirlenmiştir.
CURUFLU ÇİMENTOLARIN ÖZELLİKLERİ
27
• Mekanik dayanımları ilk günlerde, aynı miktarda çimento ve S/Ç oranı için Normal Portland
çimentolarına kıyasla düşüktür.
• Curuflu çimentolar soğuk havada kullanılmaya elverişli değildir.
• Kimyasal etkilere karşı dayanıklılığı fazladır.
• Düşük hidratasyon ısıları vardır. Büyük kütleli yapılar için uygundur.
• Üretim enerjisi ve hammadde kullanımı bakımından maliyetleri daha düşüktür .
• Daha geçirimsiz beton yapımına uygun olup, don olayına daha dayanıklıdır.
• Klorür korozyonuna karşı donatıyı koruma özellikleri daha iyidir.
DÜŞÜK ISILI PORTLAND ÇİMENTOSU
28
• Büyük hacimli kütle betonlarında, çimento
hidratasyonunun gelişimiyle sıcaklığın
yükselmesi betonda ciddi çatlaklara yol
açabildiğinden, bu tip yapılarda kullanılacak
çimentonun hidratasyon ısısının düşük
olması zorunludur.
• Bu amaçla geliştirilen düşük ısılı Portland
çimentosu, ASTM standardında Tip IV
çimentosuna karşıt gelir.
DÜŞÜK ISILI PORTLAND ÇİMENTOSU
29
• İngiliz BS 1370 (1979) standardında da bulunan bu tür çimentoların 7 günlük hidratasyon ısısı 60
cal/g ve 28 günlük hidratasyon ısısı ise 70 cal/g dır.
• Düşük ısılı Portland çimentosunun C3S ve C3A gibi hızlı hidrate olan bileşenlerinin oldukça az
olması, dayanımının normal Portland çimentosundan daha yavaş gelişmesine neden olur. Ancak
son dayanım değerleri aynıdır.
• Diğer taraftan, dayanım gelişiminin yeterli olması için çimento inceliğinin en az 3200 cm2/g
olması gerekir.
ÇİMENTO DENEYLERİ
30
Çimentoların kimyasal uygunluğu oldukça önemlidir. Çimento kompozisyonunda bulunan
ana bileşenlerin belirlenmesi ve petrografik yapısının belirlenmesi kimyasal deneylerle
gerçekleştirilir. Çimentoya bağlayıcı özelik kazandıran C3S, C2S, C3A ve C4AF miktarlarının
belirlenmesi ile üretimde gerekli düzenlemeler yapılarak istenen özelikte çimentonun
üretimi yapılabilmektedir.
Çimento kalite kontrol parametreleri olarak TS EN 197-1, TS EN 197-2 ve TS EN 196 serisi
kullanılmaktadır (yıl 2020).
Petrografi, kayaçların minerallerini, kimyasal bileşimlerini, yapı ve dokularını inceler
ÇİMENTONUN KİMYASAL ANALİZLERİ
31
TS EN 196-2 çimentoların kimyasal uygunluğu
standardıdır. İçeriğinde Fe2O3 ve Al2O3 tayini CaO ve
MgO tayini, çözülmeyen kalıntı tayini, SO3 ve SiO2
tayini, alkali ve klor miktarı gibi analizleri tanımlar.
KIZDIRMA KAYBI
32
TS EN 196-2 uyarınca çimentonun kızdırma kaybı tespit edilir. Bu maksatla 0,001 gram
hassasiyette 1 gram deney numunesi tartılır, sabit tartıma getirilmiş porselen veya platin
krozeye alınır ve 975 ± 25 °C sıcaklıktaki fırında 5 dakika bekletilir. Kroze desikatörde oda
sıcaklığına kadar soğutulur ve tartılır. Bu işleme sabit tartımı bulana kadar devam edilir.
% 𝑘𝚤𝑧𝑑𝚤𝑟𝑚𝑎 𝑘𝑎𝑦𝑏𝚤 =𝑀 −𝑀𝑖 × 100
𝑀
M Deney numunesi kütlesi , Mi Kızdırılmış deney numunesi kütlesi
ÇİMENTONUN FİZİKİ VE MEKANİK TESTLERİ
33
TS EN 196-3 çimentoların fiziki uygunluğunu ölçümler.
Çimentonun fiziki muayenesi kimyasal metotlara göre görece
daha pratik ve sahada uygulanabilir işlemler içermektedir.
ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ
34
Çimento tanelerinin aktifliği ve hidratasyon sonucu daha yüksek
dayanımlar verebilmesi inceliğine bağlıdır. Çimentolarda tane
boyutları genel olarak 6,5 - 90 mikron arasında bulunur. Çoğunluğu
30 mikron civarındadır.
Tane boyutunu saptayabilmek için çimento TS EN 196-6
standardında belirtilen 90 μm göz açıklıklı elekten elenir. Sınır
değer olarak bu çaptan büyük tanelerin miktarı elek üstü en fazla
%14 olması beklenir.
TS EN 196-6 standardı çimento inceliğinin tayini için üç yöntemi kapsar. 9.11.2010
ÇİMENTO ÖZGÜL YÜZEY ALANI
35
Diğer bir yöntem özgül yüzey alanı yöntemidir. (TS EN 196-6 ve ASTM C204)
Özgül alan 1g çimentoda bulunan taneciklerin yüzey alanlarının kapsadığı toplam yüzey
alanıdır, cm2/g olarak gösterilir.
Deney, standart koşullarda sıkıştırılan çimento tabakasından, havanın geçme zamanını
ölçme esasına dayanır.
TS EN 196-6 standardı çimento inceliğinin tayini için üç yöntemi kapsar. 9.11.2010
BLAINE DENEYİ
36
Özgül yüzey alanı ölçümü blaine deney düzeneği ile uygulanır.
Bu deneyin amacı, sıkıştırılmış bir çimento yatağından geçen sabit
hava miktarının geçtiği sürenin gözlenmesiyle çimentonun özgül
yüzeyinin bulunmasıdır. Çimento özgül yüzeyi ne kadar büyükse o
derece ince öğütülmüş demektir.
Blaine değerinin 3000 cm2/g civarında olması istenir. Türkiye'de
üretilen çimentoların inceliği 2800-4000 cm2/g civarındadır.
OTOMATİK BLAINE
37
Cihaz sabiti
𝐾 =𝑆0𝑝0 1 − 𝑒 0,1𝑛0
𝑒3 𝑡0
S0 = Referans Çimentonun Özgül Yüzeyi (cm2/gr)
ρ = Referans Çimentonun Yoğunluğu (gr/cm3)
t0 = Ölçülmüş Üç Zamanın Ortalaması (s)
n0 = Üç Sıcaklık Ortalamasındaki Hava Viskozitesidir
ÇİMENTONUN İNCELİĞİ ve ETKİLERİ
38
• İncelik betonun dayanımını arttırır.
• Çimentoyu ıslatmak için gerekli su miktarı artar.
• Fiziko-kimyasal bir olay olan ilk ıslanmada, taneler inceldikçe daha büyük ısı
(hidrotasyon ısısı) ortaya çıkar.
• Daha fazla büzülmeye neden olur ve çatlamaya eğilimi fazladır.
• İnce çimentolu karışımların terlemesi, iri taneli çimento karışımlarından daha azdır.
İNCELİK ve DAYANIM
39
STANDART KIVAM TAYİNİ
40
Deney Vicat cihazı ile yapılır. 300 g ağırlığındaki hareketli bir kola bağlı sonda iğnenin
çimento harcına serbest batması prensibi ile ölçümlenir.
Deney değişik miktarlarda su içeren pastalarla sonda ve taban plakası arasındaki
mesafe 5 – 7 mm oluncaya kadar tekrar edilir. Standart kıvama gelen pastanın su miktarı %
değeri standart kıvam için gerekli su miktarı olarak kaydedilir.
VİCAT İĞNESİ
41
STANDART KIVAM TAYİNİ DETAY
42
Sonda taban plakasının üzerine kadar indirilir ve gösterge sıfır okunacak şekilde ayarlanır..
Hareketli kol harç üzerinden serbest bırakılarak sondanın kendi ağırlığı ile pastaya girmesi
sağlanır.
Sondanın alt yüzü ile taban plakası arasındaki mesafeyi veren değer okunur ve bu
değer çimentonun kütlesi cinsinden yüzde olarak ifade edilmek suretiyle pastanın su
muhtevası ile birlikte kaydedilir. Sonda her batırıştan sonra temizlenir.
ÇİMENTONUN PİRİZ SÜRESİ
43
Çimentonun su ile birleştirildiği an ile çimento hamurunun katılaşarak plastik özelliğini
kaybettiği an arasındaki süreye priz alma süresi denilmektedir.
Normal Portland çimentolarında prizin, 1 saatten önce başlamaması ve 10 saatten önce
tamamlanması istenir.
Priz özelliğine bağlı olarak çimentoların kullanım yerleri farklıdır. Örneğin, su kaçaklarını
önlemek amacıyla hızlı priz yapan (8 – 15 dakika arası) çimentolar kullanılır. İçine alçı taşı
konulmadan üretilen bazı çimentolar çok kısa sürede priz yaparlar.
ÇİMENTONUN PİRİZ SÜRESİ ve FAKTÖRLERİ
44
1. Sıcaklık artışı, hidratasyon olayını hızlandırdığı için priz süresini kısaltır. Sıcaklığın düşmesi
ise priz süresini uzatır.
2. Karıştırma suyu miktarı arttıkça maddenin priz süresi uzar.
3. Çimentonun bekletilme süresi uzadıkça dış ortamdan alınan nem nedeniyle priz geç başlar.
TS EN 196-3 Çimento deney yöntemleri - Bölüm 3: Priz süreleri ve genleşme tayini. 9.1.2017
PİRİZ SÜRESİ TAYİNİ
45
priz süresi tayininde de vicat iğnesi aleti kullanılır.
Özel hazırlanmış normal kıvamdaki standart çimento hamuru,
vicat halkası içine düzgün bir şekilde yerleştirilir.
Daha sonra standart bir iğne kendi ağırlığı ile belirli yükseklikten
çimento harcı üzerine düşürülür ve batma miktarları ölçülür. Bu
işlem belirli zaman aralıklarında tekrarlanır. Zamana bağlı olarak
iğnenin harca batma derinliği azalır.
PİRİZ SÜRESİ TAYİNİ
46
İğne ucunun kalıbın tabanından 4±1 mm uzaklıkta olması priz başlangıcıdır.
İğnenin 0,5 mm battığı derinlik süresi priz bitişi kabul edilir.
Priz sürelerinin belirlenmesi için kullanılacak yöntemler TS EN 196-3 de ve ASTM C 191 de
belirtilmiştir.
TS EN 196-3+A1 Bu standard, çimentoların, standard kıvam, priz süreleri ve genleşme tayini için uygulanacak deney yöntemlerini kapsar. 19.1.2010
HİDRATASYON ISISI
47
Çimentoyu oluşturan ana bileşenlerin su ile yaptıkları kimyasal reaksiyon nedeniyle ısı açığa
çıkar.
Hidratasyon ısısının açığa çıkma hızı, çimento bileşenleri ile su arasında yer alan kimyasal
reaksiyonların hızına bağlıdır ve hidratasyonu etkileyen en önemli faktör zamandır.
Hidratasyonun bu ekzotermik davranışı, hidratasyon ısısının açığa çıkma hızı ve miktarı
bakımından bir çok istenmeyen durum oluşturabilir.
Özellikle barajlar gibi büyük kütle betonlarının üretiminde iç sıcaklık yükselir, hava ile
temasta bulunan dış kısım soğur ve büzülür. Bu gerilmeler sonucunda beton çatlar.
KARMA OKSİTLERİN HİDRATASYON ISILARI
48
Çimentonun inceliği hidratasyon ısısını arttıran bir faktördür. Ancak çimentonun karma
bileşenlerinin de hidratasyon ısısı üzerinde etkisi önemlidir.
Karma bileşen İlk 48 saatte çıkan ısı Toplam Isı
C3A 150 cal/g 207 cal/g
C3S 100 cal/g 120 cal/g
C2S 10 cal/g 62 cal/g
C4AF 40 cal/g 100 cal/g
HİDRATASYON ISISI TAYİNİ
49
Hidratasyon ısılalarına göre çimentoların sınıflandırılması
• Aluminli çimento (düşük sıcaklıktan en az zarar gören)
• Yüksek mukavemetli Portland çimentoları
• Normal Portland Çimentosu
• Curuf çimentosu ve diğer puzolanlı çimentolar (soğuktan en fazla
zarar gören)
Çimentoların hidratasyon ısıları kalorimetre cihazı ile ölçülenir.
YOĞUNLUK vs ÖZKÜTLE vs ÖZGÜL AĞIRLIK vs BİRİM AĞIRLIK
50
Yoğunluk birim hacim kütlesi
Özkütle birim hacmin ağırlığı (sıcaklık değişken)
Özgül Ağırlık (SG) belirli bir sıklıkta maddenin yoğunluğunun su
yoğunluğuna oranıdır.
Birim Ağırlık malzemenin boşluklu hacminin kütlesidir.
ÇİMENTONUN ÖZGÜL AĞIRLIĞI
51
Çimentoların özgül ağırlığı tiplerine göre değişir. Normal portland
çimentosunun özgül ağırlığı 3,10-3,15 civarında; katkılı (traslı ve
curuflu) çimentolarda ise 2,90 civarındadır.
Çimentonun özgül ağırlığı Le Chatelier balonu adı verilen özel bir cam
kap içinde çimentoyla piriz vermeyen bir sıvı (gazyağı) kullanılarak
belirlenir.
ÇİMENTONUN BİRİM AĞIRLIĞI
52
Çimentoların birim ağırlığı tespiti için boşluklu hacmi
üzerinden kütlesi hesaplanır. Hacmi bilinen bir kap
kullanılarak çimentonun sıkıştırılmadan kütlesi ölçümlenir
ve kabın hacmine oranlanır.
FLOW TABLE ve KIVAM TESTİ
53
Taze çimento hamuru için kıvam testidir. Çimento
hamurunun sabit bir konik hacimden sarsıntıyla
birlikte yayılma miktarına bakılır. Bu hamurun
akışkanlığı ile ilişkilendirilir.
HACİM GENİŞLEME TAYİNİ
54
Sönmemiş kireç ve magnezyum oksitin çimento içinde aşırı miktarda bulunup bulunmadığı,
TS EN 196-3 ile belirtilen Le-Chatelier (Genleşme) deneyi ile saptanır.
Genleşme deneyinin esas amacı, bağlanmamış (serbest) CaO ve/veya MgO hidratasyonu
sebebiyle sonradan ortaya çıkabilecek genleşme riskinin değerlendirilebilmesidir.
𝐶𝑎𝑂 + 𝐻2𝑂hacim artışı
𝐶𝑎 𝑂𝐻 2
𝑀𝑔𝑂 +𝐻2𝑂hacim artışı
𝑀𝑔 𝑂𝐻 2
TS EN 196-3+A1 Bu standard, çimentoların, standard kıvam, priz süreleri ve genleşme tayini için uygulanacak deney yöntemlerini kapsar. 19.1.2010
LE CHATELİER DENEYİ
55
Bu deneyde kullanılan alet 30 mm çaplı bir yarık
silindir ve yarık kenarlara bağlı 150 mm
uzunluğundaki iğnelerden ibarettir.
Pirinç silindir bir cam üzerine konulup, içine
standart kıvamda çimento hamuru doldurulur.
Üst yüzey düzeltildikten sonra, cam levha ile
kapatılır ve üstüne bir ağırlık konur.
LE CHATELİER DENEYİ
56
a) 24±0,5 saat kalıp su içinde (veya 20°C, %98 bağıl nem ortamında) tutulduktan sonra
iğnenin iki ucu arasındaki uzaklık ölçülür (a).
b) Sudan çıkarılan kalıp tekrar suya konur ve 30±5 dakikada kaynama noktasına gelinceye
kadar ısıtılır ve tekrar iğne uçları arası uzaklık ölçülür (b).
c) Daha sonra kalıbın 20±2°C kadar soğuması sağlandıktan sonra iğnenin iki ucu
arasındaki uzaklık tekrar ölçülür (c).
c - a ≤ 10 mm olması istenir.
ÇİMENTONUN MEKANİK DAYANIMI (DURABILITY)
57
Hidratasyon olayının seyrini değiştiren bütün faktörler çimentonun
dayanımı üzerine de etkilidir.
Dayanım, malzemenin bulunan ortam koşullarında kendinden
beklenen sürede sağlam kalabilmesidir.
Genel olarak dayanımı etkileyen faktörleri sıralarsak:
a) Zamana ait faktörler
b) Çimento özelliklerinin dayanım üzerine etkileri
c) Ortam koşulları ile ilgili faktörler
ÇİMENTONUN DAYANIM ÜZERİNE ETKİLERİ
58
• Çimento Tipi
• Çimento İnceliği
• Mineral Katkılar
• Kimyasal Katkılar
DAYANIM ve ORTAM KOŞULLARI
59
Sıcaklık ve Bağıl nem koşullarının ikisi birden Kür Koşullarını oluşturur.
Ortamın nemi düşük ve aşırı rüzgarlı ise hızlı buharlaşma gerçekleşir. Bunun
sonucunda hidratasyon için gerekli su miktarında azalma olur. Dayanım düşer. Kür
için uygun sıcaklık normal betonda 10-15°C baraj ve kütle betonlarında 5-10°C dir.
32°C nin üstünde ve 5°C nin altında önlem alınmalıdır.
Bağıl nemin %80 altına düştüğü durumlarda hidratasyon oldukça yavaşlamakta,
%30 un altında ise pratik olarak durmaktadır.
RÖTRE (BÜZÜLME)
60
Rötre beton içerisindeki suyun fiziksel ve kimyasal nedenlerle azalması sonucunda
betonun boyunda ve hacminde yer alan küçülmedir, daralmadır.
Hidrolik Rötre: Boşluklardaki suyun kaybı
Termik Rötre: Kütle betonlarında iç-dış sıcaklık farkı
Bünyesel Rötre: Çimento hidratasyon ürünlerinin daha az hacim kaplaması
Erken plastik Rötre: Terlemenin buharlaşmayı karşılayamaması
Karbonatlaşma Rötresi: Karbonatlaşma sonrasında ortaya çıkan suyun buharlaşması
3𝐶𝑎(𝑂𝐻)2 + 𝐶𝑂2 𝐶𝑎𝐶𝑂3+𝐻2𝑂
ÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİ
61
Rötre oluşumunda çimento ile ilgili faktörlerin en önemlilerinden biri inceliktir.
İnceliğin artmasıyla daha fazla çimento tanesi eşzamanlı hidratasyona katılarak önemli
miktarda rötre meydana getirirler.
İncelik ile artan su emme miktarı da rötrenin artmasında rol oynar.
İnceliğin artmasıyla hidratasyon hızlandığından kılcallık suyunun büyük bir kısmı tutulmuş
olur. Suyun büyük bir kısmı tutulduğundan buharlaşma az miktarda gerçekleşir.
ÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİ
62
Çimento üretiminde priz süresini dengelemek amacıyla
kullanılan alçı taşının da rötre üzerine etkisi
bulunmaktadır. Az miktarda alçı taşı kullanılması
çimentonun hidrate elemanlarının iç yapısını
etkileyerek rötrenin artmasına neden olmaktadır. Eğer
çimentonun daha az rötre yapması isteniyorsa,
normalden biraz daha fazla alçı taşı kullanılmalıdır.
ÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİ
63
Çimentonun karma bileşenlerinin rötre üzerine etkileri kesin olarak bilinmemekle beraber
şu görüşler geçerlidir:
Bir çimentoda fazla miktarda C2S bulunması rötrenin fazla olmasına yol açabilir.
Çünkü bu bileşenin hidratasyonu oldukça yavaş gerçekleşmektedir. Bu nedenle C2S in fazla
olması buharlaşabilen suyun miktarını arttıracak ve bu durumda rötre fazlalaşacaktır.
Değişik tip çimentolar bakımından karşılaştırma yapılırsa; hidratasyon hızı düşük olan
puzolanik çimentoların Portland çimentolarından daha fazla rötre yapmaya elverişli olduğu
söylenebilir.
RÖTRE ÖLÇÜMÜ
64
Çimentoların rötresi saf çimento hamurundan prizmalar
üzerinde rötreyi ölçmekle elde edilir.
Genellikle bu amaçla D305.1 kodlu 25×25×250 mm lik
kalıplar kullanılmaktadır. Hazırlanan çimento hamuru bu
kalıplara yerleştirildikten 24 saat sonra kalıptan
çıkarılarak prizmanın Lo uzunluğu hassas bir şekilde
ölçülür. Rötre takibi için numune t gününde Lt olarak
yeniden ölçümlenir,
BASINÇ VE EĞİLME DENEYLERİ
65
Kütlece 1 kısım çimento, 3 kısım standart kum
(CEN Referans kumu) ile 0,50 su/çimento
oranındaki taze harçtan hazırlanır. 40×40×160 mm
ebatlarındaki çimento harcı kalıplarına yerleştirilir.
Prizlenen ve ardından kürlenen çimento harcı
numuneleri önce 3 noktalı eğilme testine tabi
tutulur. Kırılan her bir pirizmadan çıkan 6 parça
numune basınç dayanım testine tabi tutulur. D305.2
BASINÇ DAYANIMI
66
𝑅𝑐 =𝐹𝑐
1600 𝑚𝑚2
Rc: Basınç dayanımı (N/mm2)
Fc: Kırılmadaki en büyük yük (N)
1600: Plakaların veya yardımcı plakaların (40× 40 mm) alanı
YENİ TİP
ÇİMENTOLAR
67
ÖZEL ÇİMENTOLAR
68
Çimentolar kimyasal yapıları ve fiziksel özellikleri farklı
olduğundan, hidratasyon sırasında farklı davranışlar
gösterir. Çimento üretiminde, hammaddeleri uygun
seçmek koşulu ile, istenen özelliklerde değişik çimentolar
elde edilebilir. Ekonomik bakımdan ucuz olması ve çevreye
daha az zarar vermesi nedeniyle, bazı inorganik doğal
malzemeler veya endüstriyel atık maddeler eklenerek de
çimento üretimi yapılmaktadır.
ULTRA ERKEN DAYANIMI YÜKSEK ÇİMENTO
69
• Bu tip çimentolar, hızlı dayanım gelişimi sağlaması bakımından çok ince öğütülmüşlerdir.
• Blaine inceliği 7000-9000 cm2/g civarındadır.
• C3S içerikleri %45-48 arasındadır.
• C3A içerikleri %14,3-14,9 arasındadır.
• İnceliklerin fazla olması nedeniyle hızlı hidratasyon yapar. Çok ince ve hidratasyon hızının yüksek
olması nedeni ile erken yaşlardaki dayanım gelişimleri de yüksektir.
• Örneğin, 16 saatte, hızlı dayanım kazanan Portland çimentosunun 3 günlük dayanım değerine, 24
saatte ise, 7 günlük dayanım değerine erişir.
• 28 günden sonraki dayanım artışı ise çok azdır.
ULTRA ERKEN DAYANIMI YÜKSEK ÇİMENTO
70
• C3S içeriği çok yüksek (%60) ve C2S içeriği çok düşük (%10)
olan ultra erken yüksek dayanımlı çimentolardır.
• Bunların priz başlangıç süresi 70 dakika, bitiş süresi ise, 95
dakika civarında olmaktadır. Bu nedenle söz konusu
çimentoların işlenebilirlik süresi daha azdır.
• Ultra erken dayanımı yüksek çimento, erken dayanım istenen
ve hemen hizmete girmesi gereken bir çok yapıda başarıyla
kullanılabilir.
ALUMİNLİ ÇİMENTOLAR
71
• Bu çimentolar, boksit (Al2O3/SiO2) ile kalkerin bir döner fırında eritilinceye (1700°C) kadar pişirilmesi ile elde
edilir.
• Bu çimentolarda alumin miktarı % 30 dan fazladır.
• Aluminli çimentonun esas karma bileşenleri kalsiyum aluminat (CA) ve dikalsiyum silikat (C2S) dır.
• Bu çimento asit karakterli olduğundan asitlerden zarar görmez.
• Genel olarak kimyasal bileşimleri şu şekildedir:
Ana Oksit Formül Ağırlıkça %
Alumin Al2O3 40-45
Kireç CaO 35-42
Demir oksit Fe2O3 5-15
Silis SiO2 4-10
ALUMİNLİ ÇİMENTOLAR
72
• Bu çimentoların mekanik dayanımları hızlı bir şekilde gelişir. Aynı koşullarda 1 günlük
dayanımı, Portland çimentosunun 8 aylık dayanımına eşdeğerdir.
• Çimentonun prizi ve sertleşmesi sırasında önemli derecede ısı çıkar.
• Aluminli çimentolarla üretilen betonlarda Ca(OH)2 oluşmaz. Bu nedenle kimyasal
etkilere çok dayanıklıdır.
• Aluminli çimentoların hidratasyonu için fazla su gerekir.
• Yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklıdır.
BEYAZ ÇİMENTO
73
• Hammaddesi beyaz kil (kaolen), kalker, mermer tozu olan bir Portland çimentosudur.
• Demir oksit (Fe2O3) (%0,3 den az) ve manganın çok az olması nedeniyle, hafif yeşil-beyaz
renkte olan bu çimento görsel sebeplerle kullanılır.
• Mekanik özelliklerinin normal Portland çimentosu ile aynı olması istenir.
• Beyaz çimentonun üretiminde kullanılan hammaddeler farklı olduğu gibi üretim
yöntemleri de Portland çimentosundan farklıdır.
• Bu nedenle maliyetleri normal Portland çimentosunun 3 katı kadardır.
RENKLİ ÇİMENTOLAR
74
• Bu tip çimentolar, beyaz çimento içine inceliği çimento ile aynı
olan toz halindeki (% 1-5 arasında) metal oksitlerinden oluşan
pigmentlerin eklenmesi ile elde edilir.
• Örneğin, sarı renk için demir oksit hidrat, kırmızı renk için
demir oksit, yeşil renk için krom oksit, mavi renk için Lazurite,
siyah renk için magnetik demir oksit, beyaz renk için
titandioksit kullanılır.
• Pigmentler çimentonun dayanımına ve sürüklenmiş hava
üzerine olumsuz etki yapabilirler. Örneğin, çok ince pigmentler
su ihtiyacını arttırarak karışımın hava içeriğini azaltırlar.
HARÇ ÇİMENTOSU
75
• Yüksek dayanım gerektirmeyen dolgu, sıva, harç işlerinde
kullanılan, %60 a kadar puzolanik madde içeren özel bir
bağlayıcıdır.
• Üretimde puzolan olarak uçucu kül, tras ve curuf gibi maddeler
kullanılır.
• Ekonomiktir, ancak Normal Portland çimentosunun yerine
betonarme inşaatlarda kullanılmamasına dikkat etmek gerekir.
• Harç çimentosunun 7 ve 28 günlük basınç dayanımlarının
sırasıyla en az 10 MPa ve 16 MPa olması istenir.
SÜLFATA DAYANIKLI ÇİMENTO
76
• Çimentoların sülfata karşı en dayanıksız ögesi C3A karma oksitidir.
• Portland çimentolarında C3A karma oksiti % 8-11 oranlarında değiştiğinden, bu tip çimentoları
sülfat etkisinde kalan yapı elemanlarında kullanmak doğru değildir.
• Bu çimentoda C3A en fazla %5 ve (C4AF + 2C3A) miktarları en fazla %25 olmalıdır.
• Bu tip çimentolar deniz suyu ve sülfatlı su içeren zeminler ve diğer sülfatlı ortamlar için en
dayanıklı çimentolardır.
• Bu çimento 28 günlük basınç dayanımlarına göre; (SDÇ 32,5) olmak üzere tek tiptir.
SÜPER SÜLFAT ÇİMENTOSU
77
• Bu çimento, %80-85 oranında (en az %65) granüle yüksek fırın curufu içerir.
• Üretimde ayrıca anhidrit (%10-15 oranında CaSO4) ve en çok %5 oranında PÇ klinkeri
kullanılır.
• İncelikleri 4000-5000 cm2/g dır.
• Süper sülfat çimentosunun hidratasyon olayının gelişimi farklıdır.
• İlk günlerdeki dayanım daha çok kalsiyum-alumino-sülfohidrat (ettringite) oluşumundan
ve daha sonraki dayanımlar ise C-S-H oluşumundan sağlanmaktadır.
• Bu çimento, kimyasal etkilere (özellikle sodyum ve kalsiyum sülfat etkilerine)
dayanıklıdır.
HİDROFOB ÇİMENTOLAR
78
• Bu tip çimentolar, rutubete karşı dayanıklı olması amacıyla,
klinkere hidrofob bir eleman (% 0,1-0,4 oranında stearik asit,
oleic asit) eklenip öğütülmesi ile elde edilir.
• Bu katkılar aynı zamanda klinkerin öğütülebilirliğini arttırır.
• Hidrofob çimento görünüş olarak normal Portland çimentosuna
benzer. Fakat küf kokusu gibi bir karakteristik özelliğe sahiptir.
• Hidrofob çimentolar suyla kolay ıslanmadıklarından bu tip
çimentolar kullanılarak üretilen harç ve betonları daha uzun süre
karıştırmak gerekir.
OİL-WELL ÇİMENTOSU
79
• Çok üstün özelliklere sahip bir çimentodur. Harç veya bulamaç olarak yerkabuğundaki
çatlaklardan binlerce metre derinliğe kadar pompalanabilecek işlerde kullanılır.
• Yer kabuğunda derinliğe bağlı olarak sıcaklık değişmektedir. Örneğin, 5Km derinlikte sıcaklık
150°C yi ve basınç 100 MPa ı geçebilir.
• Araştırma için açılan sondaj kuyularında derinlik, 10Km civarında olduğundan bu tip çimento ile
doldurulmaları uygun olmaktadır.
• Bu tip çimentolar yukarıda belirtilen koşullar altında ulaşması gereken yere priz yapmadan
gidebilmelidir.
• Ayrıca, yeniden sondaj işlemine izin verecek kadar da hızlı dayanım kazanması gerekmektedir.
OİL-WELL ÇİMENTOSU
80
Petrol kuyusu çimentosunun şu temel özelliklere olarak sahip
olması gereklidir:
a) Büyük miktarda su tutabilecek inceliğe sahip olmalıdır.
b) Priz geciktiriciler veya hızlandırıcılar içermelidir.
c) Akışkanlığı arttıran sürtünme azaltıcılar içermelidir.
d) Groutun yoğunluğunu azaltıcı bentonit gibi hafif katkılar
veya yoğunluğu arttırıcı barit veya hematit gibi katkılar
içermelidir.
e) Yüksek sıcaklıkta dayanımı geliştiren uçucu kül veya silis
dumanı gibi puzolanlar içermelidir.
DOĞAL ÇİMENTO
81
• Bu tip çimento, çimento kayası olarak adlandırılan
ve içinde %25 kadar kil içeren kireçtaşının
kalsinasyonu ve öğütülmesi ile elde edilir.
• Portland çimentosuna benzeyen bu çimento
Portland çimentosu ve hidrolik (su) kireci arasında
özelliğe sahiptir.
• Doğal çimentonun kalsinasyon sıcaklığı düşük
olduğu için pratik olarak C3S içermez ve yavaş
sertleşir.
ANTİBAKTERİYEL ÇİMENTO
82
Bu çimento mikrobiyolojik fermentasyonu önlemek için
antibakteriyel maddeler kullanılarak üretilen bir Portland
çimentosudur. Bakteriyel etkiye, gıda maddesi üreten
tesislerin yer betonlarında rastlanılmaktadır. Bu gibi
yerlerde, çimento üzerinde oluşan bakterilerle birlikte
nemin varlığı fermentasyona yol açmaktadır. Ayrıca
antibakteriyel çimento su depoları, yüzme havuzlarında ve
bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de
kullanılmaktadır.
RÖTRESİZ ÇİMENTO
83
• Bunlardan başka değişik amaçlı; örneğin, rötresiz ve
genişleyen çimentolar (grout) vardır.
• Bu tip çimentolar özel dolgu, makina ankrajı vb.
problemlerde kullanılır. Genelde içlerinde bir miktar
aluminyum tozu vardır.
• Aluminyum tozu, hidratasyon sırasında genleşip,
rötreyi engeller. Bu tip çimentolarda jips, kireç ve
aluminat türü katkılar da bulunmaktadır.
84
a) Kütle betonu üretiminde hangi çimentoyu
tercih edersiniz? Neden?
b) Soğuk havada beton üretimi için hangi
çimentoyu tercih edersiniz? Neden?
c) Deniz ortamında hangi çimentoyu tercih
edersiniz? Neden?
d) Erken kalıp almak gerektiğinde hangi çimento
tercih edersiniz? Neden?
85
a) ACI 207 ye göre, kütle betonu, boyutları (hacmi) çok büyük olan, çimento hidratasyonundan dolayı
oluşan sıcaklık artışı ve bu durumun etkisini en aza indirmek için önlemler gerektiren bir beton
türü olarak tanımlanmaktadır. Uçucu kül katkısı betonun hidratasyon ısısı düşük olduğundan tercih
sebebidir.
b) TS 1248 Standardına göre soğuk hava ortalama hava sıcaklığı 3 gün boyunca <5°C olması ve 3
günün hiçbir yarım gününden fazla sıcaklığın >10°C olmaması durumudur. Bu koşullarda Yüksek
hidratasyon ısısına sahip çimento, yüksek çimento dozajı ve düşük su/çimento oranı tercih
edilmelidir.
c) Deniz suyu ortamında içeriğinde bulunan sülfat iyonlarından ötürü C3A miktarı düşük ve Puzolan
katkılı çimento tercih edilir.
d) Erken kalıp alabilmek için hızlı sertleşen beton türleri kullanılır.
KAYNAKLAR
86
• Beton; Turhan Y. Erdoğan; ODTÜ Yayınları
• Çimento ve Beton; Prof. Dr. Hayri Yalçın, Prof. Dr. Metin Gürü; Palme Yayıncılık
• Kimyasal Proses Endüstrileri; R. Norris Shreve, Joseph A. Brink; İnkılap Yayınevi
• Yapı Malzemeleri Ders Notları; Doç. Dr. Halit Yazıcı; Dokuz Eylül Üniversitesi
• Yapı Malzemeleri Ders Notları; Doç. Dr. Kamile Tosun Felekoğlu
• Malzeme Bilgisi; Prof. Dr. Bülent Baradan; Dokuz Eylül Üniversitesi
• Malzeme Bilgisi; Prof. Dr. İlker Bekir Topçu; Eskişehir Osmangazi Üniversitesi