microsoft word - finansijsko racunovodstvo skripta

8/14/2019 Microsoft Word - Finansijsko Racunovodstvo Skripta

1/26

Copyright: Krkan

Dugorocna ulaganja 03

Medjunarodni racunovodstveni standard broj 25 bavi se ulaganjem. Za sredstva ulaganja ne zna se kakvece rezultate donijeti. Dugorocno ulaganje je plasman sredstava koja vec imamo i cije bi ulaganje moglodati vecu korist od sadasnje (novcana ili nenovcana sredstva). Ova sredstva ne mijenjaju odnos premabilansu.03 duguje a potrazuje racun sa kojeg se ulaze (cesto ziro racun). Ako pretpostavljamo da ulaganja necedati buducu korist treba ih rashodovati prenosenjem u bilans uspjeha kao rashod.Dugorocna ulaganja se ne ulazu dugorocno, vec je korist ulaganja duza od 12 mjeseci. Grupa 03 ne ulaziu racunanje koeficijenta likvidnosti, zato je vazno razvrstavanje ulaganja. Kod ulaganja nema drugeobligacione strane, zato ih razlikujemo od kredita i potrazivanja. Primjer ulaganja je plasman dionica iliobveznica kao nasa vlastita odluka za koju samo mi odgovaramo (jednostrana odgovornost ili jednostranopravo, ova ulaganja se ne mogu staviti na sumnjiva i sporna jer nema druge strane). Nikoga ne mozetuziti.Kod ulaganja nema obracunate koristi, jer je buduca korist nepoznata. Za razliku od potrazivanja kodulaganja nije odredjeno vrijeme povrata. Slicno je i sa kreditom kod kojeg je poznato vrijeme povrata ikamata na taj iznos. Grupe 04, 03 moze pratiti konto sumnjivih i spornih kredita i potrazivanja. Internaulaganja ne mogu biti rashodovana ali na racun vlastitog finansijskog rezultata (?!)Ulaganja se prodaju rashodoju ili poklanjaju kao sva ostala sredstva. Prihodi od ulaganja mogu nastatiprodjaom ulaganja, rezultatima iznad glavnice (razlikom). Vraceno ulaganje nije prihod, povecava se ziro

racun, gasi se 03, prihod je samo razlika, glavnica je prihod samo kod prodaje. Negativna razlika smanjujeglavnicu.Ulaganja se uvijek rashoduju sa grupe 03, na dva nacina:1) kada odustanemo od ulaganja tada nastaje rashod2) kada ustupimo ulagnaje nekom drugom, opet nastaje rashodKod partnerskih odnosa za primaoca je bolje odustajanje od ulaganja nego poklanjanje jer mi to na krajugodine knjizimo kao prihod. Ukoliko nam to pokloni, pokloni su oporezivi (osim specijalnih slucajeva) jernisu nadoknada od elementarnih nepogda i rata (porez na poklone je 10%). Prihod od ulaganja nije prihodod usluga, to su plasmani koji nemaju tretman usluga.Rashodovanje ulaganja se radi preko racuna ispravke vrijednosti (039). Prvo 039 potrazuje a na krajugodine se gasi i duguje.Ulaganja predstavljaju jednostrano izvrsen plasman sredstava prema odluci ulagaca bez duznickopovjerliackih odnosa (dugorocna ili kratkorocna). Njihova rocnost se mjeri rokom uzivanja koristi. Prema

standardu 25 vrijednost ulagnja prilikom balansiranja priznaje se u nivou troskova ulaganja, korist odulaganja ne moze biti obracunska kategorija niti bilansa stanja niti bilansa uspjeha pa zato koristi odulaganja priznajemo tek kad nastane, naplati se ili nadoknadi drugim nenovcanim sredstvima. Na grupi 03necemo sresti racun sumnjiva i sporna potrazivanja (jer nemamo u koga sumnjati ili sporiti se), zaneuspjeh smo krivi mi. Dugorocna ulaganja imaju tretman sredstava pa se mogu prodati, pokloniti,rashodovati, itd..po istim principima, kao i sa drugim sredstvima. Svako rashodovanje, otudjivanjeulaganja mora biti evidentirano preko racuna ispravke vrijednosti dugorocnih ulaganja (039).

04- Dugorocni krediti

Data sredstva na odredjeno placanje stvara kreditni odnos. Dugorocni kredit se vraca duze od 12 mjeseci.Kredit mozemo davati i primati. Nasi krediti su sredstva pa su zato na klasi 0. Cijena kredita je kamata,finansijske kredite daju samo banke i finansijske institucije (standard 30). Preduzeca medjusobno

komuniciraju avansima, te ne postoje pozajmice, avansi se odnose na fakturisane obaveze. To jekreditiranje unaprijed pa nije kredit nego avans jer ne nosi kamatu.Pravno lice moze davati kredit svojim uposlenicima. Korist od kredita pristize u rasporedjenom vremenusto nas veze za grupu 06 i dugorocnu kamatu. Knjizenje na grupi 04 moze nositi aktivnu kamatu (06), akoje pasivna kamata onda ide na 52. Kredit bez kamate ne postoji a kamata je rasporedjena u dugom roku.Racuni grupe 04 smatraju se dugorocno datim sredstvima kod kojih je korist unaprijed dogovrorena utacno definisanom vremenu. Krediti mogu biti dugorocni i kratkorocni, finansijski ili komercijalni. Premaracunovodstvenim standardima za proizvodna usluzna i trgovinska preduzeca vaze komercijalni krediti, ifinansijski samo za uposlene, jer se smatra da kredit uposlenicima nosi dobru procjenu rizika naplativosti iima garanciju da ce od plate moci obustavljati ratu kredita.


2/26

Copyright: Krkan

Uz kredite cijena kapitala uvijek je vezana za razgranicenja, dugorocni krediti tako ce biti u vezi sadugorocnim razgranicenjima. Kredit je duznicko-povjerilacki odnos pa zbog toga moze biti sporan unaplati, to je razlog da se na grupi 04 pojavljuje racun 045 (sumnjiva i sporna potrazivanja). Prilikomevidencije sumnjivog i spornog potrazivanja moraju se ispuniti odredjeni uslovi:- da je istekao regularni rok naplate anuiteta- da je postojala dokumentacija o obavijesti (opomena) i tuzba kod sudaBilo koji od ovih elemenata je dovoljan dokument da kreditni odnos sa grupe 04 premjestimo na 045.


3/26

Copyright: Krkan

05 Ostala dugorocna potrazivanja

U kategoriju ostalih dugorocnih potrazivanja ubrajamo razne oblike depozita i kaucija kao podrskuposlovnim odnosima. Na 05 evidentiramo depozite i kaucije koje imaju uvezane poslovne aktivnosti ciji rokizvrsenja traje duze od 12 mjeseci. Dakle, rocnost se veze za vrijeme povrata. Uvijek postoji druga stranakoja je obavezna da nam vrati nesto. Depoziti mogu imati kamati ali kaucije ne. Kaucija daje psiholoskusigurnost u poslovanju, dakle korist ne mora biti materijalnog karaktera.Ukoliko su depoziti koje evidentiramo na grupi 05 priznati uz naknadu kao orocena sredstva kod banke,tada se mogu vezati sa grupom 06 (razgranicenja). Kaucije najcesce nemaju nikakvu naknadu aliucestvuju kao podrska duznicko-povjerilackom odnosu, kao garancija hipoteka i slicno. Ovakve kategorijekoje se smatraju podrskom poslovnih odnosa najcesce evidentiramo u vanbilansnim racunima.Dugorocna potrazivanja sa grupe 05 mogu postati sumnjiva i sporna u povratu sredstava (banka ustecaju).Potrazivanje je moguce prodati, prodaju se posebno medjunarodna potrazivanja (medjunarodna cesija).

06 Dugorocna vremenska razgranicenja

Vremensko razgranicenje ima za cilj da premosti vrijeme izmedju nastanka dogadjaja i izvrsenja.Razgraniccenja u odnosu na prihode su aktivna, dok se razgranicenja u odnosu na troskove pasivna. Kodaktivnih razgranicenja mi smo u poziciji onog koji trazi ispunjenje obaveze. Operativni prihodi i rasohdi se

ne mogu razgranicavati, oni su ostavljeni kao kategorija pojma kredit. Dakle razgranicenja nemaju kamatui vezu se za neoperativne prihode i rashode. Kategorije razgranicenja ne mogu biti sumnjiva i sporna, nitise rashoduju. Odlozeni prihod treba razlikovati od razgranicenja te rezervisanja od razgranicenja.Na grupi 06 evidentiramo vremenska razgranicenja koja po svojim karakteristikama ispunjavaju uslove dapripadaju sredstvima preduzeca, a kao sredstva u razgranicenju u aktivi bilansa mogu se priznati ikategorije prihoda, rashoda i troskova. Prihodi ce se naci u aktivnoj poziciji u uslovima kada su obracunatia nisu jos naplaceni, a rashodi i troskovi imace karakteristiku aktivnih pozicija ukoliko su unaprijed placeniu odnosu na vrijeme kome pripadaju.Sa aspekta rocnosti aktivna razgranicenja mogu biti kratkorocna i dugorocna, razlika rocnosti je 12mjeseci. Prema racunovodstvenim standardima razgranicenja obuhvataju pozicije neopreativnih prihoda ineoperativnih rashoda i troskova. U grupu neoperativnih prihoda ubrajamo: prihode od ulaganja,finansiranja i ostale prihode.Rashodi i troskovi neoperativnih djelatnosti su kategorije rashoda od ulaganja, rashoda od finansiranja i

ostalih rashoda. Prema kodeksu racunovodstvenih nacela operativni prihodi i operativni rashodi takodjemogu biti registrovani kao obracunati a nenaplaceni ili neplaceni u odredjenom vremenu ali se za njih nemoze vezivati vremensko razgranicenje. Za njih prema standardima i kontnom planu rezervisani su racunikoje nazivamo krediti. Racuni vremenskih razgranicenja nemaju mogucnost povecanja zbog kamate i veckamata dolazi na razgranicenja kao posljedica potrazivanja ili obaveza.Na grupi 06 nemamo racuna sumnjivih i spornih potrazivanja, niti ispravki vrijednosti kao korekcionihracuna. Zbog toga sto se vremenska razgranicenja definisu prije svega vrijeme na koje se dogadjajodnosi, dogodio se on ili ne (u smislu placanja ili naplate), mora se evidentirati u pripadajucemvremenskom periodu.

Saldiranje vremenskih razgranicenjaVazno je da li je konacni saldo na dugovnoj ili potraznoj strani.Ukoliko evidentiramo prihode na vremenska razgranicenja i zakljucni iznos po isteku razgranicenja ili31.12. bude dugovnog salda to ce znaciti da smo obracunali vise prihoda nego sto smo naplatili uvremenskom periodu obracuna. Razlika se isknjizava kao rashod ukoliko nije nastala iz formalnih razloga,ako bi se konacan saldo kod prihoda po isteku vremena razgranicenja pokazao potraznim, to bi znacilo dasmo vise naplatili nego sto smo obracunali prihoda saldo se evidentira tako da duguju razgranicenja apotrazuju ostali prihodi. U uslovima kada se radi o aktivnom razgranicenju rashoda, znaci da je rashodunaprijed placen, konacan dugovni saldo znacio bi da smo vise platili rashoda nego sto se odnosi natekuci period, duznik je duzan vratiti visak o cemu mu mi saljemo knjiznu obavjest, u ovom slucaju vraceniiznos na ziro racunu sa koga je i isplacen nece predstavljati prihod, ali ne smijemo evidentirati ni rashodeu iznosu u kome su prvobitno placeni. Ako bismo kod rashoda u razgranicenju imali saldo potraznog


4/26

Copyright: Krkan

karaktera, to bi znacilo da su troskovi ili rashodi nastali u vecem iznosu nego sto smo ih prvobitno platili,saldo se isknjizava naknadnim placanjem u kome duguje grupa 06 a potrazuje ziro racun.


5/26

Copyright: Krkan

1 Zalihe

Standard 2 regulise pitanja materijanlih tekucih sredstava u formi zaliha. Prema standardu 2 zalihe sedijele na:1) zalihe koje nabavljamo radi proizvodnje2) zalihe koje nabavljamo iz proizvodnje(konverzije)3)Zalihe koje kupujemo radi prodajePrema rasporedu konta na klasi 1 zalihe se evidentiraju u formi materijala, sitno inventara, rezervnihdijelova, ambalaze, auto guma, poluproizvoda, nedovrsene proizvodnje, nus proizvoda, gotovih proizvodai robe. Zalihe se mogu naaviti pod razlicitim uslovima na domacem ili iostranom trzistu. Bez obzira odakleih kupovali vrijednost im se formira po principu historijskog troska sticanja zaliha na mjestu odredistasvrhe kojoj zalihe koriste. Zbog razlicitih lokacija i uslova nabavke u kalkulaciju troskova sticanja zalihamozemo imati razlicite zavisne troskove nabavke. Tako troskovi osiguranja, prevoza, istovara ili utovara,mozemo nekad priznati kao trosak sticanja dok ponekad ne, sto zavisi od klauzule franco (transportnaklauzula o preuzimanju zaliha i troskova koje ih prate). Izuzetak kod zavisnih troskova cini carina prilikomuvoza koja se nikad ne moze iskljuciti bez obzira sto taj iznos moze refundirati dobavljac kupcu, cak i uuslovima kad su zalihe donirane. Prema vazecem zakonu carinu placa uvoznik i samim tim je sastavni diozavisnih troskova nabavke.Kamata prema standardu 23 rijetko se pojavljuje kao zavisni trosak nabavke kodf zaliha jer procesnabavke cesto traje krace od obracunskog perioda najkraceg za kamatu (30 dana). Ako je period nabavke

obuhvatio placanje kredita (anuiteta) onda e kamata placena za vrijeme nabavke initi sastavni diozavisnih troskova. Bez obzira iz kojih izvora dolazilo do poveanja zaliha osim ako je proces tretiran kaoviskovi ili interna proizvodnja reprodukcionog materijala koristicemo uvijek racun 100 kao obracunskavrijednost nabavke materijala.Zalihe koje dolaze od poklona (primljena donacija) tada bez obzira na vrijednost duguje racun 100 apotrazuje racun 630 (prihodi po osnovu donacija) Ukoliko primljeno sredstvo (zalihe) iz donacija imajupratece troskove nabavke koje finansiraju svojim sredstvima onda ce se za vrijeme donacije priznati samofer procijenjena vrijednost zaliha koje je dao donator.Pribavljanje sredstava moze nastati i po osnovu primljenih zaliha u zamjenu za potrazivanje. Tada jepotrebno utvrditi razliku izmedju vrijednosti potrazivanja i zaliha, ukoliko je pozitivna razlika priznace sekao prihod, u suprotnom kao rashod.Viskovi kao oblik poslovnih promjena koje povecavaju vrijednost zaliha racunovodja smije priznati premastandardu 2 samo u visini prosjecne cijene te vrste zaliha. Zalihe mogu biti evidentirane :

-po vrijednosti istorijskog troska sticanja-po fer procijenjenoj vrijednosti-po neto prodajnoj vrijednostiSve ove prethodne kategorije imaju tretman stvarnih troskova zato cemo prema standardu 2 voditi racunada zalihe pored stvarnih troskova ili stvarnih cijena mogu biti evidentirane i kao stalne cijene.Obavezan racun koji prati stalne cijene naziva se odstupanje od cijena i evidentira se na racunu 108.Nabavka zaliha materijala posluzice nam kao jedinstven model evidentiranja i nabavke rezervnih dijelovasitnog inventara, ambalaze, auto guma i slicno. Razlika u evidenciji materijala i ostalih kategorija je u tomesto cemo rezervne dijelove prenositi na racun 102 sa racuna 100, ambalazu, sitan inventar i ostalo na103. Sve ostale karakteristike poslovnih promjena su identicne zalihama materijala.

TROSENJE ZALIHA I OBLICI OTUDJIVANJAPotrosnja zaliha materijala predstavlja konacno pretvaranje vrijednosti materijala u trosak koji se uliteraturi naziva materijalni trosak, a kontnim planom definisam preciznije kao trosak materijala. Ukolikopotrosnja materijala prati slijed zakonske regulative tj. Da se trosi prema namjeni za koju je nabavljen tadaje materijal oslobodjen poreza na promet. Svako odstupanje od osnovne namjene tj od potrosnjematerijala ili otudjivanja mimo operativnog troska podrazumjeva obavezno obracunavanje i placanjeporeza. Relacija koja nije obuhvacena porezom je relacija u kojoj 300 duguje a 101 potrazuje.Ukoliko pravno lice nema pravilnik o zalihama to je prkrsaj zato sto se moze spekulisati o vrsti ulaznihcijena i nacinu bracuna troska materijeala. Ukoliko preduzece evidentira zalihe materijala po stvarnimcijenama tada je u mogucnosti da primjeni FIFO, LIFO ili metod prosjecne cijene u formiranju vrijednostitroska, a ukoliko prilikom nabavke materijala evidentira po stalnim cijenama one ostaju u toku poslovne


6/26

Copyright: Krkan

godine i ne mogu se mijenjanati. Odluku o vrsti cijena i metodu troska donosi pravno lice. Tu zakon nemazahtjeva.Kada koristimo FIFO metod, to znaci da smo se opredjelili za politiku zastite rocnosti trajnja zaliha i da jepretpostavka da inflacija nije toliko znacajna, da trebamo za kriterij uzeti rast cijena.Kod LIFO metoda gdje je posljednja ulazna prva izlazna zanemaren je kriterij rocnosti trajnja zaliha, kriterijje pracenje rasta cijena. Ukoliko bi se dogodila deflacija kada su ispunjena oba kriterija za upotrebu FIFOmetoda:i prioritet nabavke i prioritet vece cijene.Pravno lice odlukom da koristi prosjecne cijene odlucilo je samo o prosjecnoj icjeni a rocnost odredjujesamom isporukom materijala ali je logicno da se trosi ranije nabavlje materijal. Prilikom FIFO metodedolazi do podcjenjivanja troskova u odnosu na sadanjsu vrijednost zaliha na trzistu. Kod LIFO metodedolazi do pracenja troskova prema cijenama na trzistu ali je njena negativna strana to sto moze doci dopotpune neupotrebljivosti zaliha ranijih nabavki (istekli rokovi, promjena kvaliteta materijala na trzistu). Uovom slucaju rashodovani materijal predstavlja rashod 100%.Prema zakonu o porezu na dobit trosak materijala kao operativni trosak priznaju se u nivou prosjecnihcijena, tako u inflatornim uslovima primjenjujuci FIFO metod moze doci do poreske olaksice jer jeprosjecna cijena veca od prethodnih cijena, kod LIFO moetoda procijenjena cijena je manja za pozitivnurazliku koja se prenosi u poreski bilans placa se porez na dobit 30%.Rezuultati ce biti potpuno isti sa aspekta troskova bez obzira na metod samo ukoliko potrosimo sve zalihe,tada poreski bilans nece biti potrebno korigovati za troskove materijala.Ukoliko su stalne cijene evidentirane na racunu 101 onda ce svako trosenje materijala biti propraceno i

knjizenjem odstupanja. Ako je odstupanje na racunu 108 negativno, tj kada mu je saldo na dugovnojstrani tada ce se procentualno odstupanje u utrosenom materijalu isknjiziti tako da duguje 309 a potrazuje108.Ukoliko bi bilo odstupanje na 108 pozitivno (saldo na potraznoj strani) isknjizavanja odstupanja na klasutroskova znaci potrebno korigovanja troskova takod a ce potrazivati 309 a dugovati 108 za odstupanjeutrosenog materijala.Ako bi po opravdanim uslovima doslo do povrata materijala iz proizvodnje (materijal ne odgovarastandardu proizvodnje) tada se vraca dobavljacu. Nikada se ne moze vraceni materijal iz proizvodnjeknjiziti direktno sa racuna 300 na racun 543, vec najprije materijal vracamo na zalihe metodom crvenogstorna a potom sa racuna zaliha vratiti dobavljacu po istom principu (crvenim stornom za priznatuvrijednost vracenog materijala). Ako je materijal bio evidentiran po stalnim cijenama tada vraceni materijaltreba pratiti odstupanjem pa ce morati doci do korekcije odstupanja na 309. Ukoliko smo radili odstupanjeposlije svake poslovne promjene, ukoliko obracunavamo odstupanje kumulativno 31.12. tada nece doci do

ovakve pozicije u odstupanju. S obzirom da je tekuce sredstvo tada se prilikom izdavanja u upotrebuukupna vrijednost priznaje kao trosak. Ima potrebe prilikom obracuna proizvodnje razlikovati pojam troskaod utroska. Trosak je siri pojam, utrosak samo iznos potrosenih (preradjenih) zaliha.Troskovi na racunu 300 mogu se pojaviti ne samo u postupku trebovanja materijala u proizvodnju vec i uslucaju obracuna kalo, rastura, kvara i loma.Trosak koji se pojavljuje izmedju racuna 101 i 300 moze biti kao posljedica obracuna kalo, rastura, kvara iloma, to je troskovna kategorija dozvoljena standardom 2 i zakonom za promet roba i usluga samo univou propisanih stopa. Pojan dozvoljena kategorija treba prihvatiti kao nivo manjka na koji se ne placaporez na promet. Preduzece moze u pravilniku o zalihama unijeti nacin priznavanja kalo rastura kvara iloma a moze posebnim pravilnikom regulisati ovo pitanje u oba slucaja pcenti kalo rastura kvara i loma popojedinim vrstama ne mogu biti veci od zakonom odobrenih.Kalo, rastur, kvar i lom koji nastaje u okviru propisanih stopa (kao manjak na zalihama) knjizi se tako dadugujue 300 a potrazuje 101, u tom slucaju nema porez na 546. Ako je nastao manjak iznad odobrenogkalo, rastura, kvara i loma tada ga knjizimo na grupu 68 kao manjak u bruto iznosu gdje ce dugovati 682 apotrazivati 101 i 546. Ako imamo pravo na kalo, rastur kvar i lom a manjak nije nastao tada ne smijemoprovoditi knjizenje kalo rastura kvara i loma. Ako je manjak nastao na zalihama u manjem procentu oddozvoljenog kala tada se priznaje samo u nivou manjka a ne u nivou moguceg kala.Ukoliko u procesu potrosnje materijala se dogodi rasipnicko ponasanje tada cemo visak troska prenijeti nateret rashoda jer prema standardu 2 troskovi koji ne nastaju u svrhu proizvodnje ne mogu ciniti troskovegotovih proizvoda, znaci da troskovi materijala koji za rezultat imaju skartnu proizvodnju moraju seprenijeti na teret rashoda. Materijal se moze rashodovati i na nacine da se prenese na racun grupe 68 porazlicitim uslovima:


7/26

Copyright: Krkan

1) razlog uskladjivanja vrijednosti knjigovodstvene i vrijednosti ocekivane koristi2) kao rashod neotpisane vrijednosti u uslovima prodaje materijala3) rashodovanje zastarjelih zaliha4) manjkovi utvrdjeni popisomZalihe materijala mogu sa racuna 101 pored potrosnje biti poklonjene, razmijenjene za obaveze, prodate,date kao reprezentacija ili reklama, ugradjene u stalna sredstva i sve ce to biti razliciti nacini evidencijekod kojih moramo posebno obratiti paznju na poreske obaveze. Kada uskladjujemo vrijednost zaliha ismanjujemo knjigovodstvenu vrijednost troska sticanja na ocekivanu korist od materijala tada cemo moratiispuniti vremenski uslov da zalihe budu starije od godinu dana u evidenciji da bi usskladjivanje moglievidentirati bez poreza na promet. U suprotnom mi imamo pravo uskladiti zalihe sa vrijednoscu ocekivanekoristi. Ali taj rashod mora biti popracen porezom na promet bez obzira sto ce to biti rashod sa porezomna promet evidentiracemo ga na teret racuna 658 jer predstavlja strukturu operativnog troska koji se knjizedirektno na rashode.Ako bismo odlucili da prodamo materijal onda se knjizi po bruto principu kao i drugi oblici prodajesredstava uz obavezno racunanje poreza na promet, tada ce kao prihod biti prihod od prodatog materijalana 633 dok ce se poreska obaveza morati evidentirati na 546. Sadasnja vrijednost materijala koji seprodaje evidentira se na racunu rashoda 680. Kod prodaje zaliha treba razlikovati prodati materijal odprodaje gotovih proizvoda jer se gotovi proizvodi mogu prodavati po VPC i MPC (bez poreza i sa porezomna promet) dok se prodaja materijala moze evidentirati samo po maloprodajnim cijenama jer preduzecekoje je kupilo materijal za svoje potrebe ne moze ga prodavati po VPC cak i ako se radi o trgovinskom

preduzecu. I trgovacka preduzeca moraju razlikovati nabavku materijala za svoje potrebe od nabavkerobe koja ide u promet. Kada doniramo materijal onda moramo obratiti paznju da li tokav materijal imaknjigovodstvenu vrijednost ili ne. Ukoliko je nema tada necemo moci knjiziti rashod po materijalu na 680.U tom slucaju evidentiranje provodimo samo uz odluku o poklonu u vanbilansnoj evidenciji. Ukolikomaterijal ima sadasnju vrijednost i vrsimo njegov poklon tada dugujue racun 680 za bruto iznos saporezom na promet, potrazuje racun zaliha i obaveza za poreze. Ako bi se materijal koji je poklonjenevidentirao na racunu 101 po stalnim cijenama tada bi racun 108 se knjizio na racun 680 na dugovnu ilipotraznu stranu u zavisnosti od odstupanja. Ako bismo materijal davali kao izmirenje svojih obaveza ondamoramo voditi racuna da se uspostavlja odnos izmedju obaveze i vrijdnost datog materijala. Pozitivniefekti kao i kod SS knjizili bi se kao prihodi a negativni kao rashodi. I u ovom slucaju ne smijemozaboraviti porez na promet i odstupanja. Prilikom rashodovanja materijala treba razlikovati pojam otpisakao manjak i otpis zastarjelih zaliha. Ako rashodujemo materijal kome je istekao rok koristenja tada tonema tretman manjkova ili rashodovanja kao sto su slucajevi unistenja materijala zbog elementarnih

nepogoda. Manjag zbog zastarjelosti knjizice se bez porezasamo ako obezbjedimo inspekcijski nalaz,odnosno misljenje. Ukoliko zastarjele zalihe otpisujemo a ne trazimo inspekcijski zapisnik o oslobadjanjuod poreza tada ne moze ostvariti poresku olaksicu cak i ako se radi o elementarnim nepogodama a zatone mozemo obezbjediti valjan dokument o oslobadjanju poreza, tada placamo porez na smanjenje zaliha.Prilikom rashodovanja treba razlikovati rashodovanje kada rokovi zalihama isteknu prije 12 mjeseci i kadase vrsi smanjenje zaliha prije isteka roka od 12 mjeseci. Ako rashodujemo zalihe djelimicno prije istekaroka kojeg zahtijevaju standardi od 12 mjeseci tada nismo oslobodjeni poreza osim ako nismo podnijeliinspekciji zahtjev za smanjenje cijena ispod nivoa troska sticanja zaliha.Manjkovi prilikom popisa priznaju se samo kao rashod kad nastanu u uslovima koji se mogu povezati saodgovornoscu pravnog lica i kada ne moze naci nadoknadu vrijednosti u drugim izvorima. Prilikomevidentiranja manjka zaliha materijala moze se utvrditi nadoknada od odgovornog lica ali se ta vrijednostmjesecno moze rasporediti najvise do 1/3 neto plate radnika. U tom slucaju moze nastatiracunovodstvena greska da danas utvrdjeni manjak evidentirmo na 682 a da nakon obracunskog perioda izavrsenog sudskog spora sa radnikom utvrdi se njegova pojedinacna odgovornost. Tada moramoprihvatiti u skladu sa standardom 8 korekciju knjizenja tako da cemo naknadno utvrdjeno potrazivanjestornirati na racunu 682 pozivajuci se na standard o temeljnim greskama a zaduziti potrazivanje odradnika ili zaduziti potrazivanje od radnika a odobriti ostale prihode, posebno vodimo racuna o poreskimobavezama u korekciji knjizenja.Kada se trose rezervni dijelovi sa racuna 102 oni se u svojoj osnovnoj djelatnosti prenose na racun 302 ina takvu vrijednost nema poreza ali kada se rezervni dijelovi koriste u pruzanju usluga drugim pravnimlicima tada to nece biti troskovi 302 ako nismo za tu djelatnost registrovani (usluzne djelatnosti). Knjizenjecemo provesti kao klasicnu prodaju rezervnih dijelova skupa sa porezom na promet.


8/26

Copyright: Krkan

Za koristenje otpisa rezervnih dijelova moze se primjeniti 100% ili 50% metod u zavisnosti da li preduzecesmatra da li ce velike vrijednosti troskova rezervnih dijelova opteretiti ijedan polugodisnji ili godisnjiobracun. Racun 302 rezervisan je za evidentiranje troskova koji dolaze sa racuna 102. Nikada ne mozedoci u vezu 302 i 543.U uslovima troska sitnog inventara prihvataju se postupci 100%, 50% metoda otpisa koji se poistovjecujusa kalkulativnim otipsom inventara. 100% otpis primjenjujemo u uslovima manjih iznosa troska inventara,dok 50% metod primjenjujemo kada zelimo troskove inventara rasporediti ravnomjerno u dva 6-mjesecnaperioda. Sitan inventar nakon izdavanja po 50% metodi knjizi se kao 50% trosak na 303 a drugih 50%knjizi se na sitan inventar u upotrebi na analiticki racun racuna 103, npr 1031. Kod sitnog inventara trebarazlikovati otpis od rashodovanja. Ponekad su to sinonimi kao sto je slucaj kod 100% otpisa. Kod 50%otipsa rashodovanje se smatra konacan otpis, tj. u drugom polugodistu. Jednom izdat inventar u upotrebune moze se vratiti na racun 103 (skladiste), ne moze se otpisivati duze od 12 mjeseci od izdavanja uupotrebu. Sitan inventar se moze popravljati iako je izdat u upotrebu ili ako se nalazi na skladistu ali se nemoze povecati vrijednost zbog popravke. Ukoliko dodje do opravke inventara koji je otpisan ili se nalazi uotpisu, ili se nalazi na zalihama nikad ne moze zbog fakture popravke mijenjati vrijednost. Fakturu kojuispostavi dobavljac knjizimo na 332 troskovi odrzavanja.Uz rezervne dijelove cesto se pojavljuju i auto gume kao dio rezerve cija je vrijednost manja od 250KM.Ispostavilo se da je prakticnije auto gume sa 102 otpisivati po 50% metodi. Knjizenja auto guma suidenticna knjizenjima i napomenama za rezervne dijelove. Ukoliko ima auto guma cija je vrijednost vecaod 250KM ili rok trajanja duzi od godinu dana, ne knjizi se na 102 nego na 028. Ambalaza kao zaliha

povratne ambalaze u vlasnistvu pravnog lica otpisuje se ili otudjuje na druge nacine po pravilima sitnoginventara.11 Zalihe koje pripadaju kategoriji proizvodnje u tokuNa grupi 11 evidentiramo proizvodnju u toku, poluproizvode, obustavljenu proizvodnju, poluproizvode uobradi doradi i manipulaciji. Proizvodnju u toku priznajemo u vrijednosti razlike ukupnih troskovaumanjenih za vrijednost gotovih proizvoda, nus proizvoda i poluproizvoda. Ova vriijednost se u preduzecudobije procjenom troskova proizvodnje u toku. Ovo mora biti procjenjena vrijednost iz razloga stostrucnjaci procjenjenu vrijednost poluproizvdoa na osnovu nivoa obrade ili faza koje su zavrsene uprocesu proizvodnje. Karakteristicno je za sve zalihe da mogu biti evidentirane po stvarnim i stalnimcijenama, tako se i zalihe proizvodnje u toku i poluproizvoda mogu evidentirati po stalnim cijenama pa sezbog toga na grupi 11 pojavljuje racun 118 odstupanja od cijena. U uslovima kada poluproizvodenastavljamo fazu obrade do gotovog proizvoda tada se takvi troskovi evidentiraju na 112 a ne na racun300 ili drugi odgovarajuci racun 3.

Obustavljeno poslovanje je regulisano posebnim standardom sa ciljem da se priznaju kroz standard 35 uzalihama obustavljenog poslovanja samo rashod. U uslovima obustavljene proizvodnje racunovodstvenistandard 35 ne priznaje odstupanja od cijena pa se zbog toga obustavljena proizvodnja mora popisati(inventura na dan proglasavanja obustavljene proizvodnje) i tako utvrditi stvarnu vrijednost. Kod kategorijeobustavljene proizvodnje nemamo pojmova poluproizvoda, proizvodnje u toku i slicno. Sve dobija imeobustavljena proizvodnja, sto znaci da sva salda racuna grupe 11 ce biti evidentirana na dugovnoj straniracuna 113. U vremenu obustavljene proizvodnje preduzece nije oslobodjeno amortizacije do krajaobracunskog perioda i treba je obracunati po kombinovanoj metodi za sredstva koja se funckionalnootpisuju a za sredstva kod kojih se primjenjuje vremenska amortizacija do kraja obracunskog periodaprimjenit cemo linearnu metodu.


9/26

Copyright: Krkan

2 GOTOVINA

Pod pojmom gotovine u skladu sa kodeksom racunovodstvenih nacela i RS 7 izvjestaj o gotovinskimtokovima, gotovina je definisana kao novcana imovina u domacoj ili stranoj valuti, ili brzo unovciva imovinakoja se moze nalaziti na blagajni, ziro racunu ili drugim gotovinskim racunima. Pojam gotovine u istitretman je stavio i gotovinu na blagajni i na ziro racunu, deviznom racunu, deviznoj blagajni, racunuplemenitih metala i slicno. U skladu sa reformom finansijskog poslovanja ziro racunu i blagajni je i daljezadrzana funkcija osnovnih gotovinskih racuna.U skladu sa reformom finansijskog poslovanja dozvoljeno je da pravno lice ima vise ziro racuna kod iste ilivise banaka. Ne postoji centralni racun kao zbirni ukupnog ziro prometa. Istim zakonom je ukinutblagajnicki maximum. Ali je zadrzana osno9vna funkcija blagajne da moze neograniceno vremenski imativecu kolicinu novca samo pod uslovom da je izvor legalan (novac dosao sa ziro racuna ili iz maloprodaje).U okviru reforme gdje je dozvoljeno vise ziro racuna stvoren je prostor za zloupotrebe prilikom pruzanjapomoci kontrolnim organima ili prilikom izrade godisnjeg izvjestaja gdje se neki ziro racun namjerno neprezentiraju. Organizacija inspekcije prije pocetka kontrole u pravnom licu svaki put su duzni od poreskeuprave zaduziti novi spisak ziro racuna pravnog lica tako da imamo problem u kontroli ugasenoih(saldiranih na nulu) ziro racuna, posebno ako poticu iz ranijeg periooda (godina). Ovim zakonom nijepredvidjena obaveza banke da placa avista kamatu za stanja i promet na ziro racunu. Za poslovanjepreko ziror acuna banka treba da potpise ugovor sa komitentima u kome su precizirane naknade kojeplaca komitentnt banc9i ili naknade koje banka placa komitentu. Ziro racun je iskljucivo aktivan racun i

njegov saldo nije nikad nula jer banka sa komitentima ugovara minimalan iznos koji mora biti na racunuda bi se iz tog iznosa naplatitli troskovi platnog prometa. Podruznica ne moze imati svoj ziro racun jernema status pravnog lica.Blagajna je u pravnom licu regulisana tako da se uvijek zna koja blagajna je glavna. Preduzece ih mozeimati vise ili blagajnickih mjesta ali sve moraju biti pod kontrolom glavne i zato ih zakon tretira kaopomocne blagajne.Podizanje novca sa ziro racuna za potrebe blagajne vrsi se popunjavanjem gotovinskog ceka a ukoliko senovac sa blagajne uplacuje na zhiro racun tada se popunjava uplatnica. Ako se novac salje fizickom licutada se sa blagajne popunjava uputnica (?!). ukoliko se naplacuje novac na blagajni od fizickog lica (osimpreko prodavnice) tada se popunjava blagajnicka uplata, a za slucaj ispalte direktno sa blagajne kaonaknade radnicima i stanovnistvu onda popunjavamo blagajnicku isplatuPrilikom popisa imovine komisija preuzima stanje ziro racuna (ako ih ima vise u bilanse unosi kumulativniiznos) dok se popisom gotovine u blagajni konstatuje visak ili manjak ili eventualno identicno

knjigovodstveno i stvarno stanje, sto znaci kada proglasimo visak ili manjak gotovine on se odnosi nablagajnu, nikad na ziro racun. VAZNO: po viskovima ili manjkovima utvrdjenim na blagajni ne placa seporez na promet. Ukidanje blagajnickog maksimuma moze se dogoditi da na blagajni imamo vise novcanego na ziro racunu, za to nema negativnih posljedica dok smo u ranijoj praksi placali kazne. Ako bi sedogodilo da predamo jednu masinu fizickom licu i da je naplatimo putem blagajne ta sredstva moze mokoristiti za isplatu plata uz dokaz da smo taj dan sa ziro racuna platili obaveze prema drzavi po isplacenimneto platama.Prilikom bilansiranja imovine pomocne blagajne se ne moraju ugasiti (saldirati na nulu) ali moraju svojastanja uskladiti sa glavnom blagajnom (moramo imati dokaze o inventiranju prije bilansiranja u pomocnim iglavnoj blagajni). Konacni saldo viskova ili manjkova moze odstupiti od odredjenih pojedinacnikh razlikatako da pomocna blagajna moze imati dmanjak ada neka druga ima visak, glavna blagajna ce imati njihovsaldo.Devizno poslovanjePromjenom zakona o finansijskom poslovanju i zakona o bankarskom poslovanju devizni ziro racun kodpravnih lica je izgubio svoj osnovni smisao jer devizni promet za pravna lica objavljaju banke. Zakonom jeutvrdjeno da se knjigovodstvena evidencija i unutarnji platni promet obavlja u domacoj valuti. Ukolikopravno lice prodaje nesto stranom licu i naplati to u stranim deviznim sredstvima banka kod koje je uplataprispjela automatski vrsi konverziju i vrijednost prenosi na vas ziro racun. U tom slucaju u nasemraconovodstvu moze da se pojavi potreba evidentiranja kursnih razlika. Ukoliko placamo obavezu uinostransvku placamo je tako da otkupimo od banke devizna sredstva u vrijednosti fakture u devizama i tajiznos banka prenese korisniku sredstva na njego racun, tako se mogu pojaviti kursne razlike kod placanjakao razlika izmedju evidentiranja vriejdnosti na dan prijema fakture po srendjem kursu domace valute ivrijednosti koje smo duzni obezbjediti za kupovinu stranih sredstava placanja na sam dan placanja.


10/26

Copyright: Krkan

Za razliku od ziro racuna, devizni racun nema mogucnost da bude otvoren u vise brojeva jer bankadozvoljava jednom pravnom licu samo jedan podracun deviznog racuna. Devizna blagajna je kategorijaprivremenog bilansa racuna, zbog toga sto se njeno stanje pojavljuje u uslovima potrebe za deviznimsredstvima i kada to vrijeme istekne devizna blagajna se gasi. So obzirom da se na deviznoj blagajninovac evidentira u valuti koja je primljena od banke ili primljena kao nepotrosen novac po putnom naloguili drugim placanjima u istim novcanim jedinicama, znaci ne moze biti kursnih razlika, ona se pojavljujeonda kada nasa devizna blagajna kontaktira sa nasim ziro racunom.U okviru gotovinskih racuna na grupi 20 mogu se pojaviti otvoreni akreditivi. Pojam otvorenog akreditivatreba razumjeti kao podracun ziro racuna, koji je otvoren za potrebe podruznice. U slucaju inventuure31..12 koja je oobavezna procedura za pravljenje finansijskih izvjestaja potrebno je popisati i saldaakreditiva, nije potrebno vracati sredstva sa akdreditiva na ziro racun jer je u bilansoj semi predvidjenoizvjestavanje o stanjima akreditiva. Akreditivi ne moze imati ni viska ni manjka. Na racun akreditiva nemogu biti naplacena potrazivanja niti se mogu platiti fakture. Ova vrsta gotovinskog racuna zadovoljavapotrebe manjih vrijednosti isprava tekucih troskova. Akreditiv na teritoriji BiH ne moze biti ipslacen udeviznim sredstvima.U kategoriji racuna gotovine nalaze se plemeniti metali koji semogu naci u vlasnistvu pravnog lica izrazlicitih izvora. Plemeniti metali koji nisu vlasnistvo pravnog lica a mogu se naci u preduzecu (kao datagarancija ili zalog) ne pripadaju kategoriji imovine koju bilansiramo pod brojem 206. Evidentiranavrijednost plemenitih mketala uzspostavlja na osnovu procjene vjestaka, ali datum evidecije nije dautmsticanja vec kvalifikovane procjene. Procjena mora podrazumjevati izdavanje certifikata sa bitnim

elementima i vriejdnostima metala. Razlika koja se moze ostvariti u prometu plemenitih metala moze bitipozivitna ili negativna lai se prznaje na dan prometa ili na dan procjene. Najcesce je to 31.12. (redovnaprovjera vrijednosti imovine). U kategoriji gotovine ubrajamo kategorije hartija od vrijednosti kao sto sumjenice, cekovi koje prima pravo lice kao zamjenu za gotovinu u duznicko-povjerilackim odnosima.Mjenice i cekovi u okviru grupe 20 susrecu se pod nazivom ekvivalenti gotovine. Mjenica i cek izdaju sena rok najduze do 90 dana. Na grupi 20 evidentiramo vlastita sredstva ekvivalenata gotivine gdje spadajusamo primljene a ne i izdate HOV, iz razloga sto su izdate HOV nasa obaveza, da ih platimo na dandospijeca pa ce se nalaziti na racunima klase 5. Ekvivalenti gotivne mogu sa sobom nositi uracunatuvrijednost kamate ali i nemoraju. Cekovi se izdaju sa rokom avista, samo im se zna datum izdavanja.Placanje ne mora biti isti dana moze,d ok je kod mjenice situacija razlicita, poznato je vrijeme izdavanja azakonodavac odredio 90 dana kao rok naplate, zato u nominalni vrijednost mjenice (vrijednost koja seupisuje na njoj ) najcesce je uracunata kamata

Kratkorocna potrazivanja (21)

U kategoriji kratkorocnih potrazivanja ubrajamo potrazivanja po osnovu prodje roba, usluga i proizvoda, iostala potrazivanja ciji rok naplate je kraci od 12 mjeseci. U ovu kategoriju potrazivanja najcesce ubrajamopotrazivanja od kupaca, radnika, potrazivanja iz konsignacionih i komisionih poslova, potrazivanja oddrzave i drugih pravnih organa. Prema klasifikaciji kontnog plana potrazivanja od kupaca su rasporedjenana vise racuna u zavisnosti od pravnog statusa kupca i statusne veze sa prodavcem.Potrazivanja od kupaca imaju karakter potrazivanja koja u sebi ne sadrze nikakve nadoknade kapitala(kamate) dok se vrijednost popusta trebaju umanjiti od vrijednosti potrazivanja a samim tim uticu i nasmanjenje poreske osnovice. Potrazivanja od kupaca podrazumjevaju bruto vrijednost prodaje u koju jeuracunat i porez na promet pa je zbog toga neprimjereno shvatiti da su potrazivanja od kupacaistovremeno i vrijednost ukupnog prihoda. To je tako pod uslovom da nemamo poreza na promet. Racunigrupe 21 ne moraju se gasiti kroz sredstva naplate vec mogu svoje saldo prenijeti na racun grupe 23(kaop potrosacki kredit) ili eventualno na racunu grupe 04 ukoliko su krediti dati dugorocno. Akopotrazivanje mijenja grupu sa 21 na 23 ili 04 tada vrijednost potrazivanja treba biti izrazena u bruto iznosuskupa sa kamatom. Kamata koja je uracunata u potrazivanja grupe 23 ili 04 bice posebno evidentirana naracunu grupe 52 ili 55 u zavisnosti od roka razgranicenja. Ova kamata ima karakter pasivnograzgranicenja (unaprijed naplacenog prihoda) bas zbog toga sto ce potrazivanje po osnovu datih kreditabiti zasticena mjenicom, avalom, zirantima i slicno.Odnos prema kratkorocnim potrazivanjima moze biti izrazen i kroz potrazivanja od zaposlenih. Ovuposlovnu promjenu vezujemo za nadoknadu vrijednosti koju su nam duzni obezbjediti randnici. Prekoovog racuna cemo knjiziti ipslacene akontacije za putne naloge (bez obzira jel isplata u domacoj ili stranojvaluti) i potrazivanja po osnovu nastalih manjkova. Potrazivanja od zaposlenih nece obuhvatiti


11/26

Copyright: Krkan

potrazivanja koja imaju tretman kredita kojeg je dobio radnik jer cemo sve kredite bez obzira kome dati sarokom do 12 mjeseci evidentirati na potrazivanja po osnovu kredita grupe 23. potrazivanja na racunu 213mogu biti obuhvacena i u bruto vrijednosti (sa porezom na promet) ukoliko ovaj racun zamjenjuje racunprometa (kao sto je slucaj nadoknade manjka). Na grupi 21 evidentiramo potrazivanja koja nastaju poosnovu prodaje konsignacione i komisione robe. Ovaj racun jednostavno zamjenjuje racun kupaca.Konsignacionu i komisioni posao kod davaoca konsignacione robe obavljeno vriejdnost prometa je prihod,kod primaoca prihod je ugovorena provizija po osnovu konsignacije i komisiona, a ostatgak vrijednosti cepredstaviti obavezu koju preuzimamo po osnovu komisionih ili konsignacionih aktivnosti koje ces seformirati na grupi 54 (548). Kod obracuna poreza na promet, porez na promet se placa na dan obavljenogprometa i placa ga uvijek porodavac. Prodavac je porez na promet prethodno obracunao kupcu, u ovomslucaju porez se placa po propisima mjesta gdje je obavljen promet. Ukoliko su poreske obaveze u zemljiprometa manje od domacih poreza, razlika se placa osim ako nije obuhvaceno poreskom olaksicom radiizvoza. Data konsignacija na domacem trzistu ovakvih dilema nema jer se obracunavaju jedinstveneporeske stope.Medju potrazivanjima koja imaju tretman kratkorocnih stoje i potrazivanja od drzave i drugih institucija.Ova potrazivanja se mogu formirati iz razlicitih izvora kao sto su slucajevi prodaje proizvoda, usluga, irobe drzavnih organima ili slucajevi vise uplacenih fiskalnih obaveza (poreska pretplata). Moze se pojavitipo osnovu poreza na promet i poreza na dobit. U slucaju izvrsene pretlapte uz valjan zapisnik inspektorapristupa se poreskoj nagodbi koja se manifestuje kroz povrat poreza ili prenos kao unaprijed placeni iznosza naredni period. Ukoliko ne prihvatimo prenos poreske obaveze u narednom periodu kao unparijed

uplacen iznos a drzava nema novaca da nam pretplatu vrati, od tog dana imamo pravo na zateznukamatu (max 12%). Ako prihvatimo kategoriju unaprijed placenog poreza za naredni period onda smoodustali od mogucnosti naplate kamate. S obzirom da potrazivanje na grupi 21 imaju duznika i povjeriocato im omogucuje da postanu sumnjiva i sporna pod istim uslovima kako smo to i ranije definisali. Prilikomotpisa potrazivanja koristi se racun ispravke vrijednosti kao posredni racun izmedju rashoda i grupepotrazivanja. Potrazivanje uobicajeno rashodovati bez ispravke vrijednostzbog 5toga sto ces e tek 31.12.uspostaviti odnos izmedju racuna potrazivanja grupe 21 i ispravke vrijednosti racuna 219.Kratkorocna ulaganja (22)Kratkorocna ulaganja na grupi 22 svojim karakteristikama ne razlikuju se od racuna dugorocnih ulaganjana grupi 03. na ovoj grupi su kratkorocna ulaganja evidentirana kako bi se po klasama razdvojilavrijednost koja pripada tekucim od vrijednosti koja pripada stalnim sredstvima. U zavisnosti od karakterapravnog lica imamo ulaganja u povezana, pridruzena i slobodna lica.Kupoprodaja HOV svakako evidentira se na grupi 22 od momenta kupovine do momenta prodjae ili

emisije do prodaje ili od emisije do storniranja a sve sa rokom najduze 12 mjeseci od prve evidencijeHOV. U slucaju emisije dionica koje imaju karakter obezbjedjenja likvidnih sredstava takvu emisiju ponominalnoj vrijednosti evidentiramo preko racuna 224 i racuna 470 sve do ommenta prometa takvihdionica. Ukoliko imamo novu emimsiju i dionice ne prodamo, najkasnije nakon 12 mjeseci emisiju trebastornirati kako ne bismo ugrozili realnost bilansa stanja.

Kratkorocni krediti (23)

U grupi 23 evidentiramo kratkorocne kredite date fizickim ili pravnim licima u zemlji ili vani. Ona odgovaragrupi 04 samo sto se razlikuje po rocnosti. Kratkorocne kredite koje dajemo najcesce vezemo za prodajuproizvoda usluga ili robe. Krediti takodje spadaju u vrstu plasmana jer obezbjedjujemo zaradu (kamata).Ako iz kredita imamo obracunatu kamatu a kredit se smatra dovoljno obezbjedjen za platu, onda seobracunata kamata tretira naplativo u vremenu dospijeca i zbog toga poprima karakter pasivne kamatekao unaprijed obracunate i naplacene. U slucaju prodaje na kredit tada ce umjesto racuna kupaca iliblagajne dugovati racuni grupe 24. potrazivace racuni prihoda, obaveza za poreze i kratkorocna paisvnarazgranicenja prihoda. Vazno je da se u osnovicu za obracun kamate uracunava porez, iako ne ulazi uprihod preduzeca. Za evidentiranu prodaju na grupi 24 prema zakonu o porezu na promet poreskaobaveza moze se odgoditi najduze 30 dana od dana nastana duznicko-povjerilackih odnosa.

24 Kratkorocna razgranicenja

Kratkorocna razgranicenja za razliku od dugorocnih razlikuju se samo u vremenskom rasporedu priticanjakoristi ili priznavanja odredjenih troskova u vremenu kome pripadaju. Razgranicenja po isteku najduzeg


12/26

Copyright: Krkan

roka od 12 mjeseci ne mogu se produzavati tj isknjizavati preko racuna grupe 06 bez saglasnosti drugestrane u poslovnom odnosu. Zabranjeno je narusiti linearnost vremenskih razgranicenja jer to znaciusmjeravanje rezultata poslovanja ka zeljenom efektu sto i standard 1 zabranjuje. Promjena karakteravremenskih razgranicenja je dozvoljena uz obostranu saglasnost sto vodi prmjeni ugovora. Vremenskarazgranicenja ne smijemo mijesati sa kreditima jer kroz njih mozemo predstaviti samo neoperativneprihode i rashode dok su kategorije operativnih prihoda i rashoda ostavljene za kreditne odnose.


13/26

Copyright: Krkan

Troskovi

30 Troskovi materijala, energije i rezervnih dijelova

Na ovoj grupi koristimo racune koji nam omogucuju evidentiranje troskova zaliha grupe 10, sa jednomrazlikom koja pripada troskovima energije iako se i ona moze pojaviti u obliku zaliha (energenti, goriva,maziva, akumulatorska energija i slicino). Racun 300 jeu direktnoj vezi sa racunom 101 i najcescidokument koji komunicira na ovoj relaciji jeste trebovanje, odnosno faktura u uslovima direktne nabavke iknjizenja potrosnje zaliha. Koja vrijednost ce biti evidentirana izmedju racuna 101 zavisit ce prije svega odmetoda evidencije zaliha a potom od metoda evidentiranja potrosnje zaliha.Trosak moze nastati i po osnovu interne dokumentacije koja nastaje kao posljedica obracuna kalo rasturakvara i loma. Izdati materijal u proizvodnji se moze posebno doradjivati i pripremati za proizvodnju ukolikokvalitet ne odgovara standardu proizvodnje. Takvi troskovi dorade nece biti evidentirani na racunu 300 vecu kategoriji usluga. Zalihama se naknadno ne moze mijenjati vrijednost, kao niti jednom sredstvu.Knjizenje na relaciji 300 i 543 direktno se ne smije provoditi iako formalno nema greske. (koristicemocrveni storno 300-101-543).

301Moze biti u direktnoj vezi sa racunom 101, sa racunom dobavljaca, blagajne i ziro racunom. Sa racunomvremenskih razgranicenja u uslovima kada se troskovi energije obracunavaju u datom periodu bez fakture

(za koju se zna da ce stici) tada je obracun troskova moguce evidentirati preko racuna vremenskihrazgranicenja.Kod troskova koje evidentiramo na racunu 302 treba obezbjediti dokumentaciju za potrosnju rezervnihdijelova koju najcesce prati radni nalog ako se radi popravka u vlastitoj reziji ili u tudjoj reziji tada seusluge pojavljuju na fakturi dobavljaca racun 302 samo ukoliko je dobavljac koristio nase rezervnedijelove. Na racunu 302 pojavice se i evidentirani troskovi auto guma cija potrosnja kroz troskove treba bitievidentirana u roku najduzem do 12 mjeseci. Posebno treba paziti da i ovi troskovi mogu biti evidentiranipo stalnim cijenama i time ne smijemo zaboraviti racun odstupanja. Kod potrosnje sitnog inventara trebarazlikovati metod potrosnje kao sistem obracuna troskova. Opravka sitnog inventara ne smije poremetititroskove racuna 303 bez obzira sto se moze dogoditi da racun 103 ili 303 mogu dozivjeti potrebeodredjenih opravki (inventar na zalihama ili inventar u upotrebi), takve troskove opravki trebamo smatratiuslugama i evidentirati ih u okviru grupe 33. Ako bi se dogodilo da se odredjeni inventar koristi i druzevrijeme od 12 mjeseci obracun troskova ne smije biti duzi od 12 mjeseci jer se rusi princip razlike tekucih i

stalnih sredstava. U strukturi sitnog inventara evidentiramo i povratnu ambalazu koja se nalazi u vlastitomprocesu koristenja sa valjanom dokumentacijom da pripada nasem preduzecu. Povratna ambalaza kojukoristimo a nije nase vlasnistvo nece biti evidentirana kao trosak ali ce biti evidentirana u vanbilansnojevidenciji. Ako koristimo indirektni metod otpisa inventara kod 50% metode tada ce se dogoditi da jedruga faza otpisa istovremeno i rashodovanje pa se nakon toga stvara obaveza da inventar koji nije fizickiiskljucen a otpisan 100% treba evidentirati u vanbilansnoj evidenciji, kako prilikom popisa 31.12. ne bi gapopisna komisija uvrstila u viskove.

31 Amortizacija

Amortizacija kao jedan od elemenata cijene kostanja predstavlja kumuliranu iskoristenost sredstavapriznatu po jednoj od metoda u skladu sa standardom 16 sto zahtjeva i Zakon o racunovodstvu.Amortizaciji podlijezu stalna sredstva u funkciji koja imaju sadasnju vrijednost i kojima se koristenje krozvrijeme ili iskoristeni kapacitet moze prihvatiti kao mjerilo procjene amortizacije troska. Amortizacijapredstavlja iznos ucesca stalnih sredstava u proizvodnji i pruzanju usluga u stvaranju finansijskogrezultata. Amortizacija kao i drugi troskovi koji se uracunavaju u proizvodnu cijenu nije oporeziva sve dokproizvod ne bude stavljen u krajnju potrosnju.Kod fiskalnog odnosa amortizacije treba obratiti paznju na metod amortizacije za koje se odredi pravnolice i njegove posljedice na porez na promet i porez na dobit. Izbjegavanje obracuna amortizacije kaotroska i djelimicni obracun amortizacije manji od iznosa predvidjenim po minimalnim stopama iznomenklature nije dopusten jer time bi bio napravljen prekrsaj u formiranju osnovice poreza na promet ukrajnjoj potrosnji jer su minimalne stope amortizacije obavezne za sva pravna lica a poreski bilans ihsmatra granicom oporezive dobiti. Kod obracuna poreza na dobit formira se uvecana osnovica kod


14/26

Copyright: Krkan

prekoracenja, ali za slucaj da je amortizacija racunata po manjem iznoosu od minimalnih stopa ne pripadanam poreska olaksica.Amortizacija kao trosak moze biti uvecana 31.12. za koeficijent inflatornog dejstva nad stalnim sredstvimasto se smatra revalorizacijom amortizacije. Revalorizacija amortizacije se knjizi isto kao amortizacija(310/019 ili 029). Revalorizacija amortizacije se obracunava tako sto se ukupna amortizacija tekucegodine koju dobijemo na dan 31.12. uveca za koeficijent priznate inflacije u tekucoj godini kako ne bi smoinflatorna dejstva na iskoristena sredstva prenosili u naredni period. Amortizacija kao trosak knjizi se uskladu sa pravilnikom o koristeju stalnih sredstava koji mora biti sacinjen u skladu sa Zakonom oracunovodstvu i racunovodstvenim standardima. Nije uobicajeno da se amortizacija kao trosak nakonobracuna stornira osim ako nije doslo do greske u priznavanju osnovice. Ali zbog promjene metode iracunovodstvene politike troskova promjena amortizacije u toku godine nije dozvoljena jednom utvrdjenametoda i objevljane kroz racunovodstvene politike pocetkom godine vrijedi za cijelu godinu. Amortizacijase nece moci racunati na sredstva koja se remontuju i ciji remont traje duze od 12 mjeseci samo za periodiskljucenja iz procesa koristenja za cijele godine.Prilikom obracuna amortizacije za slucajeve rashodovanja, prodaje ili drugog oblika isknjizavanja izfunkcije, amortizacija se racuna zakljucno sa istekom mjeseca u kome je rashodovanje izvrseno.

32 Plate i naknade plata

Plate i naknade plata regulisane su Zakonom o porezu na plate, Zakonom o radu, ugovorom o radu i

internom sistematizacijom radnih mjesta. Na racunu 320 evidentiramo plate u bruto iznosu. Obavezeposlodavca za neto platu prema uposlenima prikazujemo na racunu 545. Obaveze za poreze i doprinosepreko racuna 549. Obavezez za isplatu plata podrazumjevaju isplatu jednih i drugih obaveza. Kada seisplati 545 a ne isplati 549 pocinje da se uracunava kaznena kamata.U uslovima obracuna plata i poreza i doprinosa potrebno je u skladu sa gore navedenim aktima knjizitiobracun plata, bilo ili ne sredstava za njihovu isplatu je racun 549 nakon knjizenja ne podlijeze poreskimobavezama a ni zateznim kamatama, sve dok ne bude placen 545. Knjizenje troskova u bruto iznosu jeobavezno sve dok postoji preduzece u statusu prema sudskom rjesenju do momenta stecaja ili likvidacije,u tim uslovima pridrzavamo se posebnog zakona, tada odredbe o obracunu plate uskladjujemo sazakonom o stecaju i likvidaciji. U okviru racuna 545 mogu se provesti knjizenja placanja plate i knjizenjeobustava od plate, administrativne i sudske zabrane na platu, ugovorene obaveze po kreditima i slicno...isknjizavaju se sa racuna 545 tj od neto plate. U uslovima da plata bude obracunata i isplacena a da nisusvi radnici isti dan podigli plate, dio sredstava nepodignutih plata bi trebalo posebno izdvojiti u blagajnu ili

ih vratiti na ziro racun kako ne bi doslo do zloupotrebe blagajnickih sredstava.U okviru grupe 32 formira se racun 321 koji obuhvata nadoknade plata. Naknade plata su posebni iznosina koje radnici imaju pravo u skladu sa vazecim propisima kao sto slucajevi prekovremenog rada,naknade za rad u otezanim uslovima, naknade i primanja za vrijeme skolavanja, teresnki dodaci, primanjapo osnovu odvojenog zivota od porodice. Naknade koje su direktno vezane za platu oporezuju se poistom procentu kao i plate dok imamo odredjenih naknada i primanja koje imaju nizu stope oporezivanjajer ih je zakon nazvao kao dodatna primanja.Naknade plata sa svojim obavezama knjize se preko racuna 545 i 549 potpuno isto kao i plate uznapomenu da ce umjesto racuna 320 ova vrsta biti evidentirana na 321. U okviru naknada koje seisplacuju radnicima i pripadaju grupi 32 su i troskovi toplog obroka, troskovi prevoza na posao i sa posla,razne nagrade, regresi itd. Ova vrsta naknada nije oporeziva po stopama plata ali je vazno znati da je uskladu sa Zakonom o porezu na plate ogranicena isplata odredjenih naknada koje se ne smatraju platommedju koje spadaju topli obrok, regres za godisnji odmor i druga primanja koja poslodavac isplacuje krozugovor o radu. Prekoracenje isplacenih iznosa iznad zakonom predvidjenog dodatno je oporezivo jer su uskladu sa zakonom o porezu na dobit ovakve kategorije uvrstavaju u povecanje poreske osnovice. Uuslovima kada se nema sredstava da se isplate naknade ili ostala primanja u odnosu na platu nemaprioriteta u isplati. Ako su sve naknade i obaveze obracunate u skladu sa vezicm propisima.Obaveze za plate ne mogu se platiti ni jednim drugim sredstvima osim novcem sa blagajne ili ziro racuna.Ukoliko bi se obavezez za neto plate platile kroz robu koju proizvodimo ili tudju robu tada racunovodjatreba proknjiziti jos dodatnu poresku obavezu na zalihe koje su date kao plate (vlastite zalihe) ili ako seradi o tudjim zalihama porez bi trebao da je vec obracunat u cijeni razmjene.


15/26

Copyright: Krkan

U uslovima kada se topli obrok pojavljuje kao trosak iz vlastitih zaliha tada ce racun 328 komunicirati saracunom 101. Ukoliko usluge toplog obroka za nase radnike obavlja drugo preduzece tada ce racunitroskova biti u vezi s racunom dobavljaca.

Usluge (33 i 34)

Prema karakteristikama racuna usluga, racun 330 obuhvata evidenciju troskova koji su ucinjeni na izradi idoradi ucinka nedovrsenih proizvoda iz ranijih perioda ili troskovima dorade proizvoda koji su potrebniciniti da bi proizvod na skladistu bio sa svojim karakteristikama kao da je danas proizveden. Ovaj racunmoze biti u vezi sa racunom dobavljaca ili racunom obaveza prema uposlenima ukoliko usluge na obradi iizradi ucinka pruzamo u vlastitoj reziji. Ovakvi troskovi se vremenski ne razgranicavaju. Ukoliko vrijednostiusluga bude priznata kao vlastita usluga tada moramo obracunati 10% poreza i obavezu platiti, takavporez ce se dodati na racun 330 i time povecati bruto vrijednost usluge. U strukturu usluga ubrajamo iusluge pod nazivom transportne usluge 331. U ovu kategoriju usluga necemo moci uracunati uslugenabavke sredstava (iako po svojim karakteristikama troskovi trapsorta u nabavci sredstava pripadaju grupitransportnih usluga), u ovu grupu trasportnih usluga necemo uracunavati usluge prevoza na posao i saposla usluge prevoza na sluzbenom putu itd. . jer ne spadaju u transportne usluge proizvodnog procesa,tj. od pocetka proizvodnje dok proizvod ne bude smjesten na skladiste. Troskove trasporta gotovihproizvoda od skladista do kupca takodje ne smatramo trasnportnim troskovima racuna 331 jer ce se takvitroskovi priznati u kategoriji rashoda grupe 65 (654). I ovi troskovi ukoliko se vrse u vlastitoj reziji mora se

obracunati porez na promet, dodati na racun 331 i platiti. Ukoliko ove usluge vrsi dobavljac on jeobavezan da vodi racuna da u uslugu uracuna porez. Ni ova usluga nije karakteristicno da serazgranicava, priznaje se u visini nastalih troskova.Tekuce odrzavanje po svojim karakteristikama pripada pojmu troskova odrzavanja koje evidentiramo naracunu 332. Ovo odrzavanje se moze vremenski razgraniciti na period od 12 mjeseci ali najcesce se to neradi jer se ovdje evidentiraju troskovi sa manjim iznosima i sitne opravke koje najcesce vremenski trajukraci period. Investicioni zahvati odrzavanja koji traju duze vrijeme i ne mogu se najcesce nadoknaditi izpostojecih srestava za ziro racuna predstavljaju kategoriju investicionog odrzavanja i po svojimkarakteristikama u pasivi knjize se preko rezervisanja, najcesce na grupi 52. Ukoliko usluge odrzavanjaobavljamo u vlastitoj reziji moramo voditi racuna o sljedecem:1)koliko je utroseno materijala a koliko rezervnih dijelova za odrzavanje2)koliko je radne snage kroz obracun plata priznato u troskovima odrzavanja3)i koliko i koje poreske obaveze cemo ukalkulisati.

I u slucaju opravke tj. odrzavanja istrosenih stalnih sredstava ili sitnog inventara troskove cemo knjiziti naracunu 332 a kod znacajnih troskova otpisanih stalnih sredstaa mozemo koristiti racune grupe 36 (361).U kategoriju usluga ubrajamo i usluge sajmova. U tu kategoriju obracunavamo samo vrijednosti koje sepriznaju kao vrijednost troskova prema fakturi organizatora sajma ili dijelova proizvoda i materijala koji suunisteni u vrijeme sajma kao predstavljanje materijala ili proizvoda, vodeci racuna o fiskalnim obavezama.Troskovi boravka radnika za vrijeme sajma priznaju se kroz troskove dnevnica i putnih troskova i zato nepripadaju ovoj kategoriji. Ova kategorija se vremenski ne razgranicava niti je karakteristicna kao usluga uvlastitoj reziji. U usluge grupe 33 ubrajamo i usluge zakupnine (334). Priznavanjem troska zakupninemoramo obratiti paznju da li je zakupnina ugovorena sa fizickim ili pravnim licem. Ukoliko je zakupugovoren sa pravnim licem placeni iznos faktura podrazumjeva obavezu isplate preko blagajne tada jeobveznik poreza na promet pravno lice. Fizicko lice u tom slucaju moze imati obavezu tek nakon 31.12. daplati porez na prihod gradjana ukoliko mu svi prihodi (skupa sa zakupninom) prelaze limit koji odredidrzavni organ za datu godinu. Ovi troskovi mogu biti vremenski razgraniceni na vrijeme koje je u ugovorudefinisano. Mogu biti predstavljeni i kroz AVR i kroz PVR. Nikad ne mogu biti troskovi u vlastitoj reziji(sami sebi ne mozete iznajmiti prostor).Troskovi reklame i propagande priznaju se kao usluge samo ukoliko su fakturisane od lica koja su za tedjelatnosti registrovana. Moramo obratiti paznju na razliku izmedju troskova reklame i propagande itroskova reprezentacije ili troskova reklame i propagande i materijalnih troskova. Troskovi reklame ipropagande su kategorije koje ne moze nazvati troskovima u vlastitoj reziji (?!). U kategorije uslugaimamo i usluge osiguranja. Ovu kategoriju usluga mogu pruzati samo zato registrovane organizacije.Pojam osiguranja u danasnjoj praksi podrazumjeva pored osigranja imovine i lica posredstvomosiguravajuceg drustva i troskove koje placamo za osiguranje objekata ili osiguranje poslovanja koje seplaca posebnim sigurnosnim sluzbama. U ovu kategoriju troskova uvrstit cemo i troskove raznih vrsta


16/26

Copyright: Krkan

obezbjedjenja kao sto su alarmi, sigurnosne brave i slicno... U racunovodstvenoj praksi troskoviosiguranja se vremenski razgranicavaju na period iz ugovora pod uslovom da je osiguranje duze odobracunskog perioda. Troskovi osiguranja uobicajeno placaju se preko ziro racuna sto podrazumjevafakturu ali nije zabranjeno u slucaju potrebi da se isplate u gotovini fizickom licu vodeci racuna o porezuna promet. Ovu vrstu usluga ne mozemo smatrati uslugom internog karaktera (troskovi rezije).U kategoriji usluga nalaze se usluge banki i drugih finansijskih institucija za obavljanje platnog prometa,cuvanja plemenitih metala ili drugih vrijednosnih zaloga. U ovu kategoriju usluga ne mogu se uvrstitiusluge kamata ili kursnih razlika koje placamo banci. Bankarske usluge su najcesce usluge ugovorene nadan otvaranja ziro racuna. Pojedinu vrstu bankarskih usluga banka posebno ne fakturise jer su u skladu scjenovnikom i ranije potpisanim ugovorm. Banka ovakvu naplatu vrsi jednostavno skidanjem s nasegracuna i o tome nas obavjesti kroz izvod o stanju na nasem racunu.Troskovi reprezentacije spadaju u kategoriju usluga i priznaju se samo uz odgovarajuci racun. Ovi troskovise prizanju i u uslovima podjele vlastitih proizvoda na ime reprezentacije vodeci racuna da je podjelatakvih proizvoda oporeziva sa 20%. S obzirom da je ukinut blagajnicki maximum troskovi reprezentacije(po racunu hotela, restorana i slicno) mogu pojedinacno prelaziti 100KM. Na ispostavljene racune neplacamo porez na usluge dodatno jer je lice koje ispostavlja racun duzno uslugu obracunati pomaloprodajnoj cijeni i samim tim stavlja se u ulogu poreskog obveznika.U kategoriju usluga koje placa pravno lice nalaze se putni troskovi, u ovu vrstu troskova uvrstit cemo svetroskove koji su ucinjeni s ciljem sluzbenog puta osim dnevnica koje se izdvajaju na poseban racun. Naovom racunu evidentiramo troskove isplacene licima koja su uposlena u preduzecu. Putni troskovi su u

direktnoj vezi sa racunom 213 (potrazivanja od zaposlenih). Troskovi koji su u direktnoj vezi s putnimtroskovima spadaju u pojam dnevnica i drugih naknada koji se isplacuju radnicima ili stanovnistvu.. Racun340 se u praksi najcesce analiticki otvara za isplatu dnevnica, autorskih honorara, naknada po ugovoru odjelu koje placamo radnicima ili stanovnistvu.U strukturi usluga nalaze se izdaci koje nazivamo razni doprinosi, clanarine I druga davanja u skladu sapropisima. Kategorija troskova uvrstenih u pojam doprinosa, clanarimna I drugih davanja podrazumjevaugovorene kao clanarine a zakonske kao zakonsku obavezu koristenja usluga javnih preduzeca bilo da suu formi takes, doprinosa ili komunalne usluge. Za ovaj trosak moze da se ispotavi faktura javnogpreduzeca ali ako se radi o clanarinama usluga se placa na osnovu ugovora. Ova kategorija troskova uformi doprinosa kao sto je npr dopirnos za vode obracunava se po MPCu. Clanarine koje placamomoramo obracunati sa 10% poreza ali uz to voditi racuna da 31.12. vrijednost isplacenih clanarinauporedimo sa ukupnim prihodom. Ukoliko je vrijednost clanarine veca od 0.1% od vrijednosti ukupnogprihoda potrebno je platiti 30% na ime poreza na dobit. Ako preduzece obracunate poreze na gotovinske

isplate zeli posebno prikazati tada je za njih predvidjen racun 342, ukoliko pravno lice ima posebnihporeskih obaveza koje ne zavise od finansijskog rezultata kao sto su takes (administrativne, sudske Islicno) evidentiramo ih preko racuna 342. Iako ovaj racun spada u kategorije grupe 33 I 34 ne placa sedodatni porez cak I u slucaju kupovine I placanja raznih taksenih markica.U strukturi usluga nalazi se i PTT trosak, spada u kategoriju ugovorenih usluga. Priznaje se po MPC,iskljucivo po racunu poste. Ovaj trosak se rijetko razgranicava jer se priznaje u vremenu nastanka poracunu dobavljaca (PTT).

Troskovi finansiranja (35)

Grupa 35 priznaje troskove kamata i kursnih razlika koji se odnose na tekucu godinu a izvor im jeneplacanje obaveza po racunu 301 i grupi 33 i 34. Troskovi grupe 35 se mogu vremenski razgraniciti alinajvise na period do 12 mjeseci zbog toga sto po svojoj strukturi troskovi finansiranja pripadaju kategorijitekucih troskova proizvodnog procesa.. Kategorija troskova koji se naziva kursna razlika ne mozemonikada vremenski razgranicavati jer se priznaje samo na dan prometa valuta. Kursne razlike su trosak kojise placa sa ziro racuna i uvijek dobavljacu banci. Samostalne mjenjacnice koje su registrovane samo zapromjenu valuta a ne i za promet, depozitne poslove i slicno ne mogu svoju aktivnost zasnovati naformiranju kursne razlike koju mogu fakturisati, to moze biti prihod za mjenjacnicu ali za preduzece se nemoze priznati kao kursna razlika vec kao bankarski troskovi ostali troskovi finansijskih institucija.36 Ukalkulisana rezervisanja za rizike i obavezeTroskovi rezervisanja za rizike i obaveze pripadaju kategoriji troskova koji se na grupu 36 knjize bezfakture ili ugovora, tj knjize se na osnovu vlastite procjene o odredjenim dogadjajima koji ce se dogoditi ada njihovo dejstvo utjece na rezultate poslovanja. Rezervisat se ne mogu kategorije vrijednosti koje su vec


17/26

Copyright: Krkan

jedanput prosle tokove troskova ili potrazivanja. Rezervisat se mogu na ovoj grupi troskovi sudskihsporova (ne potrazivanje nego samo trosak suda), troskovi rizika u osiguranju iznad vrijednosti premijeosiguranja (troskovi rizika od fransize), torskovi za odrzavanje proizvoda u garantnom roku, troskoviinvesticionog odrzavanja itd. Svi ovi troskovi se knjize na racun grupe 36 u procijenjenom iznosu apotrazuje racun grupe 55 ili 52. Racune grupe 52 koristimo najcesce kod investicionog odrzavanja(dugorocno rezervisanje). Posebno treba obratiti paznju na razliku rezervisanja i razgranicenja. Kodrazgranicenja su iznosi linearno rasporedjeni na vrijeme razgranicenja, dok kod rezervisanja rezultatirezervisanja su uglavnom nelinearni. Prilikom rezervisanja obaveza za investiciono odrzavanje uvijek jeracun grupe 36 povezan sa dugorocnim rezervisanjem jer je odrzavanje koje nema status investicionoguvrsteno na racun 332 i pripada kategoriji tekuceg odrzavanja sa periodom obuhvata do 31.12.

37 Raspored troskova

Kod obracuna proizvodnje i utvrdjivanja vrijednosti ucinka zahtjeva se utvrdjivanje vrijednosti troskova kojecemo uracunati u cijenu ucinka i troskova koje cemo evidentirati na teret poslovnog rezultata. Troskovekoje uracunavamo u vrijednost ucinka preko racuna 370 evidentiramo na grupu 11 i 12 u troskove kojeuracunavamo na terete rezultata poslovanja sa racuna 371 prenosimo na grupu 6 da bismo imalimogucnost primjeniti nepotpuni sistem troskova. Troskovi se dijele na direktne, opste troskove i troskovezajednickih sluzbi ili uprave i prodaje. Kompletan obracun troskova koji nam omogucuju tabelarni pregledukupnih troskova razvrstanih po mjestima i nosiocima vrsimo u formi pogonskog obracunskog lista (POL).

POL se pravi u formi rasporeda troskova po pogonima (mjestima troskova) i po vrstama (direktnih iliopstih) u zavisnosti od nacina ucesca u cijeni.Za obracun troskova i knjizenje vrijednosti dobivenih kroz pogonski obracunski list i kalkulacije koristimoracune klase 8. Racuni klase 8 nisu definisani kontnim planom jer ih svako pravno lice utvrdjuje za sebeprema potrebama kako bi se uocio odnos zavrsene i nezavrsene proizvodnje, eventualno odstupanja ilianaliticku evidenciju gotovih proivzoda.Kod obracuna troskova proizvodnje koristenje klase 8 podrazumjeva da se ukupni troskovi sa racuna 370prenose i rasporede na racune klase 8. Raspored troskova klase 8 mora odgovariti POL-u i kalkulacijamakoje su izradjene kao podrska rasporedu troskova. Svi troskovi sa klase 8 moraju se prenijeti na grupu 11ili 12, klasa 8 se mora ugasiti sa saldom 0, sto vazi i za klasu 3. Ukoliko se utvrdi da ima salda na ovimklasama potrebno je provesti kontrolu i utvrditi razloge te pojave kako bi smo utvrditi namjeru racunovodje.Obracun troskova pored sistema ukupnih troskova moze biti izvrsen i po nepotpunim sistemima: sistemdirect costing i apsorpcioni sistem.

Po sistemu direct costing-a u cijenu ucinka idu samo direktni troskovi, dok opsti troskovi T.I. i TZS direktnose sa racuna 371 prenose na grupu 65. Kod apsorpcionog sistema u cijenu ucinka uracunavamo direktnetroskove i troskove rezije pogona (OTI), dok, troskove zavisnih sluzbi prenosimo na teret grupe 65.Troskovi koje prenosimo na grupu 65 preko racuna 371 opterecuju finansijski rezultat u 100% iznosu bezobzira koliki % je prodaje i naplate gotovih proizvoda.Prema primjeni razlicitih sistema mi uticemo na finansijski rezultat preduzeca sto se posebno tretira kaoracunovodstvena disciplina u troskovnom racunovodstvu. Bez obzira koji sistem primjenjujemo finansijskirezultat nece biti ugrozen primjenom razlicitih sistema pod uslovom nemamo nezavrsene proizvodnje i danemamo neprodatih zaliha.Vrijednost nus proizvoda nece mijenjati finansijski rezultat niti u plusu niti u minusu jer je ukupna vrijednostpriznatih troskova jednaka prihodu od nus proizvoda ali moramo znati da su i nus proizvodu u procesuprodaje isto oporezivi kao i gotovi proizvodi u vrijednosti prodaje bez poreza.Troskovi ucinka rasporedjeni na racune grupe 11 ili 12 mogu biti evidentirani po stalnim ili stvarnimcijenama. Ukoliko koristimo stalne cijene za evidentiranje zaliha potrebno je pocetkom godine utvrditistalne cijene za gotove proizvode i zadrzati ih cijelu godinu kako bi na jedinstven nacin bila uspostavljenarazlika izeddju troska sticanja zaliha i vrijednosti koja je uspostavljena iskustvenom metodom kaoprosjecan standardni trosak sticanja zaliha. Poluproizvodi i proizvodnja u toku predstavljaju vrijednostikoje ce se u narednoj fazi doradom pretvoriti u gotovi proizvod. Troskove dorade, obrade i manipulacijetreba razlikovati od troskova dorade ucinka jer su troskovi dorade ucinka na grupi 33 predvidjeni dapreuzmu troskovi proizvodnje u toku a ne vrijednost dorade poluproizvoda niti gotovih proizvoda.Poluproizvodi troskove dorade priznaju u okviru vrijednosti grupe 11, gotovi proizvodi u okviru vrijednostigrupe 12, jer su u razlicitim procentima nezavrsenosti (kod poluproizvoda ili gotovih proizvoda) zbog togasto standard 2 iskljucuje mogucnost da se naknadno koriguju troskovi nakon sticanja sredstva. Sredstva


18/26

Copyright: Krkan

tipa gotovih proizvoda mogu imati troskove dorade koji se evidentraju kao povecanje vrijednosti grupe 12 iukoliko prelaze vrijednosti troskova koji se mogu ostvariti na trzistu prodajom proizvoda treba ih isknjizitina teret rashoda.Kada se zalihe evidentiraju po stalnim cijenama tada ce odstupanje koristiti kao korekcija troskova dorade.Prilikom utvrdjivanja vrijednosti nus proizvoda preduzece ima za cilj da maximalno iskoristi rezultateproizvodnje cak i u formi otpada kako bi smanjilo vrijednost gotovih proizvoda i time omogucilo da gotoviproizvodi budu ponudjeni kupcu sa nizom cijenom. Nus proizvode evidentiramo na analitickom racunuracuna 120 a ne na racunu grupe 10 ili racunima grupe 11. Na grupi 10 nus proizvod se ne moze naci jertamo evidentiramo nase zalihe materijalne proizvodnje a nus proizvod nije nas repromaterijal. Ne mozemoovu grupu zaliha evidentirati na grupi 11 jer je izasla kao produkt proizvodnje u toku i tako zavrsiti fazupriznavanja vrijednosti troska.Troskovi iz POLa kao troskovi koji se priznaju u zalihe gotovih proizvoda rasporedjuju se raznim formamakalkulacija:- divizionom kalkulacijom (prostom ili slozenom)- kalkulacijom ekvivalentnih brojeva- dodatnom kalkulacijom- kalkulacijom srazmjere ili proporcije- obracunskom kalkulacijom stalnih cijenaGotovi proizvodi mogu biti na skladistu u razlicitim knjigovodstvenim evidencijama. Kada su gotoviproizvodi na nasem skladistu namijenjeni prodaji putem nase prodaje ili veleprodaje tada cemo ih

evidentirati na racunu 121 ili 120. Ukoliko vlastite proizvode dajemo drugom pravnom licu u formiproizvoda datih u konsignaciju i komision tada cemo ih sa racuna 120 isknjiziti na racunu 124, a kada ihiskljucujemo iz funkcije i smatramo nekorisnim proizvodima, zastarjelim za upotrebu ili prodaju, tada ihprenosimo na racun 125 sa racuna na kome su se nalazili gotovi proizvodi prije proglasenja nekorisnimzalihama, tj zalihama van upotrebe, tako se racun 125 moze dovesti u vezu sa racunom 120, 121 124 islicno. Poluproizvodi i proizvodnja u toku mogu biti zateceni u formi obustavljene proizvodnje, tada cemoih evidentirati na racunu 113 jer st. obustavljeno poslovanje zahtjeva izmedju ostalog da se potpisu svezatecene zalihe u proizvodnji u toku i poluproizvodima i prenesu na racun 113 kako se ne bi stvorioprostor da se po osnovu racuna 113 stvaraju odredjeni troskovi.Zalihe sa racuna grupe 11 mogu biti evidentirane kao manjkovi ili zalihe koje trebamo sahodovati usljedunistenja. Isknjizavanje zaliha sa grupe 11 u toku godine vrsimo posredstvom racuna ispravke vrijednosti(119) a na dugovnoj strani u zavisnosti da li se priznaje manjak ili su zalihe rashodovane bez manjka.Zbog toga prilikom evidencije rashoda moramo obezbjediti adekvatnu dokumentaciju, kod priznanja

manjkova to mora biti zapisnik o popisu imovine koji cemo uskladiti sa pravilnikom o zalihama, tj sadozvoljenim kalo rasturom kvarom i lomomkako bismo uustedjeli odredjenu vrijednost poreza na prometprilikom priznavanja manjkova.Prilikom evidencije zaliha gotovih proizvoda mogu se pojaviti potrebe razlicitog isknjizavanja vrijednosti:- formi prodaje- u formi poklona- u formi otpisa- u formi manjkova- u formi davanja za obaveze- u formi podjele na ime rezprezentacije itd...Ovo su forme poslovnih promjena kada zalihe gotovih proizvoda napustaju skladiste, ali imamo jedanrashod kada zalihe ne napustaju skladiste ali se ne priznaju kao bilansna vrijednost, to je forma poslovnepromjene u kojoj se stvara rashod po osnovu otpisa zastarjelih zaliha. Taj otpis predstavlja uskladjivanjevrijednosti do nivoa neto prodajne vrijednosti. Kada zalihe i dalje zadrzavaju osnovu namjenu ali im sevrijednost uskladjuje sa mogucom trzisnom. Na racunu 681 evidentiramo i definitivan (ukupan) otpisvrijednosti zastarjelih zaliha, onih koje smo imali na grupi 12 u formi racuna 125.Kada se zalihe prodaju priznat cemo razlicitu vrstu rashoda kada prodajemo zalihe sa grupe 12 i 11. Kadaprodajemo zalihe sa grupe 12 priznacemo prihod sa racuna 600a rashod na racun 650. Kada prodajemozalihe s grupe 11 priznacemo prihod na grupi 63 (633) a rashod na grupi 68 (680).Prema vazecim racunovodstvenim standardima prodaju zaliha knjizimo po bruto principu prodaje, tj dapojedinacno prikazemo prihode i rashode. Kada gotove proizvode ustupamo u formi donacije,reprezentacije, zamjene za obaveze, tada ce knjizenja imati razlicit tretman i nece imati karakter


19/26

Copyright: Krkan

operativnog rashoda jer je operativni rashod predvidjen samo za slucaj prodaje kao sto je i operativniprihod samo prihod od prodaje a ne prihod koji bi se dobio zamjenom za obaveze.Zalihe sa racuna 120 mogu biti koristene kao repromaterijal (razne vrste sjemenskih materijala). Akokoristimo ovu formu poslovnih promjena tada ce nam se zalihe na racunu 101 povecati ne od dobavljacanego od racuna 120. Ako nas proizvod koristimo rezervne dijelove za vlastite masine tada cemo zaduzitiracun 102 a potrazivace 120. Izuzete vrijednosti gotovih proizvoda za potrebe grupe 10 prema vazecemzakonu o porezu na promet su neoporezive. Preuzete vrrijednosti gotovih proizvoda za potrebe grupe 10ne mogu imati obracunatu razliku u cijeni, to znaci da ih preuzimamo po trosku sticanja zaliha, tj po cijenikostanja. Ukoliko zalihe gotovih proizvoda koristimo za izgradnju vlastittog stalnog sredstva tadazaduzujemo racun 025 a odobravamo 120. Ova transakcija nije oslobodjena poreza. Razmjena proizvodaza obaveze takodje nije oslobdjena poreza ako bismo vlastite proizvode davali radnicima u zamjenu zaplatu tada je preduzece duzno na vrijednost datih proizvoda platiti porez. Preduzece svoje proizvodemoze prodavati u veleprodaji i maloprodaji (ova dva skladista moraju biti fizicki odvojena jer tako zahtjevazakon o porezu na promet). Prodaja iz skladista tj po VPC podrazumjeva prodaju uz fakturu kupcu uzrazliku u cijeni bez poreza na promet (pod uslovom da je kupac uz narudzbenicu dao izjavu da ce takveproizvode dalje prodavati ili potrositi kao repromaterijal). Ovdje moramo razlikovati pojam repromaterijalaod pojma kancelarijskog materijala. Ako kupac nije dao izjavu uz narudzbenicu kojom se oslobadja porezatada se oporezuje i prodaja iz skladista.Prodaja iz prodavnice (vlastite) vrsi se po principu prodaje robe tako sto se formira MPC metodomtrgovacke kalkulacije gdje se na c.k. tj vrijednost sa racuna 120 dodaje najprije marza a zatim na ukupnu

vrijednost kao osnovu dodajemo porez na promet. Zalihe sa racuna 120 u prodavnicu knjizimo tako daduguje 121, potrazuje 120, 122 i 123.Prodaja gotovih proizvoda kroz vlastitu prodavnicu vrsi se naplatom na blagajni ili u drugoj formigotovinskih sredstava kao sto su kartice, cekovi. Svi imaju formu blagajnickog poslovanja. Za vrijednostprodatih gotovih proizvoda u prodavnici trebamo obracunati realizovanu razliku u cijeni (sa racuna 121) irealizovani porez na promet sa racuna 123 i prenijeti na potraznu stranu racuna 650, kako bismo dobilistvarni trosak prodatih zaliha. Realizovani porez na promet je prihod drzave i preduzece ga ne unosi kaovlastiti prihod, vec ga predstavlja kao svoju obavezu po izvrsenoj realizaciji.Gotovi proizvodi iz prodavnice ne mogu se prodati po VPC, tj preduzecu koje donese narudzbenicu uzoslobadjanje poreza, takvu prodaju mozemo izvrsiti samo sa veleprodajnog skladista ili ga poslatipreduzecu koje se bavi maloprodajom. U prodavnici se mogu smanjiti cijene prodaje, kalkulacijekorigovane se moraju potpisati, ovjeriti i prijaviti inspekciji. Smanjenjem cijena imamo i smanjenje porezajer je smanjena ranija poreska osnovica. Kada se cijene u prodavnici smanjuju ispod nivoa troska sticanja

pod uslovom da su zalihe starije od godinu tada govorimo o primjeni neto prodajne cijene. Ukolikosmanjujemo cijene ispod troska sticanja a zalihe nisu starije od godinu dana, poreska osnovica je cijenakostanja zaliha, tj takav rashod je oporeziv.

Kapital 4

410 Dionicka premijaU normalnim uslovima 410 ima pozitivno stanje. Stanje ovog racuna se odnosi samo na nase vlastitedionice (vlastite dionice vlastitog preduzeca). Na dionicama mozemo zaraditi neograniceno, zavisi odpozitivne razlike kod prodaje, ali je dugovna strana racuna 410 ogranicena nominalnom vrijednoscudionice.

450 Akumulirani gubitakEvidentiramo ga u uslovima kada proglasimo negativno poslovanje koje nije ugrozilo osnovni kapital alinam je zakonodavac ostavio rok za njegovo pokrice iz dobiti ili drugih zakonski odobrenih izvore u rokunajduze do kraja 3 godine u odnosu na godinu u kojoj je gubitak utvrdjen

460Na ovom racunu evidentiramo privremeni finansijski rezultat koji se dobije po izvjestaju 31.07. Ovajizvjestaj je privremen i gasi se 41.12.. tj utapa se u godisnje izvjestaj. Racuni 460 i 461 imaju privremenoiste funkcije racuna 440 i 450 osim funkcije pokrica.


20/26

Copyright: Krkan

470Na ovom racunu evidentiramo otkupljene vlastite dionice koje drzi pravno lice. Dionice koje otkupipreduzece na ovom racunu moze drzati najduze 12 mjeseci, poslije toga treba ih prodati ili ako doneseodluku da ih trajno zadrzi za sebe onda ih preknjizi na 401. Ukoliko prodajemo ovakve dionice, pozitivna ilinegativna razlika u odnosu na nominalnu vrijednost knjizit ce se preko racuna 410.


21/26

Copyright: Krkan

Obaveze 5

Obaveze predstavljaju duznicki odnos o procesu pribavljanja sredstava u proslosti kao ugovorena,fakturisana ili obracunata obaveza Mozemo ih razlikovati:a) prema vremenu: kratkorocne i dugorocneb) prema prirodnim grupama obaveza: obaveze prema radnicima, dobavljacima, bankama, drzavi idrzavnim organima.Obaveze mijenjaju strukturu sredstava kroz formu pribavljanja ili formu obracunske kategorije. U procesupribavljanja formiraju se obaveze prema bankama, dobavljacima i stanovnistvu. Obracunate kategorijeobaveza su kategorije obaveza prema radnicima, drzavi i vremenska razgranicenja. Vremenskarazgranicenja na klasi 5 nazivamo PVR. U kontnom planu pojedine kratkorocne ili dugorocne obavezerasporedjene su u skladu sa zakonom o pravnim drustvima na obaveze povezanih, pridrzanih ili slobodnihpravnih lica. Kod formiranja obaveza po osnovou kredita moze se povecati stanje sredstava klase 0, 1 i 2u zavisnosti koja sredstva su dobivena po osnovu kreditne obaveze.Pravno lice u svojim obavezama moze da ima evidentirani obligacioni kredit za kupovinu HOV, ovakvekredite preduzeca uzimaju kada nemaju vlastitih sredstava a zele doci u posjed obveznica ili kada vlastituemisiju dionica u vrijednost neprodatih dionica po isteku vremena prodaje ne zeli ponistavati vecfinansirati kreditom. Ne moze se podici obligacioni kredit za povecanje kapitala oko emisije nije prethodnovec ponudjena trzistu.Investiranje u obveznice ili dionice po osnovu obligacionog kredita ili vlastitih sredstava nema tretman

reinvestiranja (nema oslobadjajucu mjeru od poreza na dobit).Prilikom utvrdjivanjha obaveza vazno je uporedjivati evidentiranu rocnost obaveze sa ugovorenimobavezama koje proisticu kao naknadu iz ugovorenog obligacionog odnosa. Tako cemo kod razgranicenjauz dugorocnu obavezu uvijek evidentiraj dugorocno razgranicenje. Na grupi 52 i 55 vazno je pratitianaliticki pojmove razgranicenja, rezervisanja i obaveza po osnovu odlozenog prihoda, jer predstavljajurazlicite pojmove.PVR pojavljuju se u uslovima unaprijed naplacenog prihoda i obracunatog a neplacenog rashoda (troska).Razlika koja se pojavi kod P.R. kratkorocnih (po isteku vremena najduze 12 mjeseci) no moze se prenositiu naredni period i tako priznavati kao dugorocno razgranicenje. Dugorocno razgranicenje moze postajatikratkorocnim razgranicenjem ali se sa tim moraju usaglasiti obje obligacione strane. Kada se saldira PVRpo isteku vremena (kod prihoda) za slucaj potraznog salda znacit ce da su vise naplaceni prihodi nego stopripadaju datom periodu, takva razlika ce predstavljati isknjizavanje u korist naseg povjerioca i zancit cepovrat vise naplacenih sredstava. Po tom osnovu nece nastajati rashod. Ukoliko je kod prihoda PVR

dugovnog karaktera kod saldiranja racuna znacit ce da su prihodi nastali u vecem iznosu nego sto smo ihplanirali, tada ce iznos isjknjizavanja biti priznat kao razlika u formi rashoda. Ukoliko se radi kodrazgranicenja PVR rashoda potrazni saldo za isknjizavanje znacit ce da je rashod vise obracunat nego stoje stvarno nastao, tada cemo razliku isknjiziti u korist prihoda. Ukoliko su manje obracunati rashodiizazvali dugovni saldo, razlika ce se platiti sa ziror racuna kao obaveza dobavljaca i nece predstavljatiprostor za promjenu pozicija bilansa uspjeha.U strukturi kratkorocnih obaveza najcesce imamo obavezez prema dobavljacima, radnicima, stanovnistvu,dionicarima i drzavi. Obaveze prema dobavljacima kodeks priznaje samo kao kratkorocne, dok formadugorocnih obaveza prema dobavljacima najcesce bude zamjenjena kreditom. Obaveze prema radnicimaprema grupi 54 izrazene su kao racun 545 kao neto plate i naknade neto plata. Obaveze prema drzavi iduna dva racuna:- obaveze po osnovu poreza na promet 546- obaveze za ostale poreze i doprinose i druge naknade koje drzava propise 549Ukoliko preduzece ima dionicare koji su van preduzeca ili ima dobit ostvarenu po osnovu povezanih ilizajednickih poslova, tada njihovu dobit isplacuje preko racuna 547, moramo obratiti paznju da li je ovajracun obuhvacen u bruto ili neto iznosu.Obaveze po osnovu poreza i doprinosa na plate i druge obaveze prema drzavi koje nemaju tretmanporeza na promet evidentiracemo na racunu 549. Ovaj racun je potrebno analiticki otvoriti u formi viseracuna u zavisnosti od strukture obaveza prema drzavi tako da se otvara poseban konto za svaki porez isvaki doprinos.


22/26

Copyright: Krkan

PRIHODI I RASHODI 6

U skladu sa racunovodstvenim standardom prihodi se priznau samo u formi naplacenih tj nadoknadjenihvrijednosti u gotovini, ekvivalentima gotovine ili drugim negotovinskim sredstvima. Rashodi ce se priznatisamo nastali ili isplaceni i obracunati u vremenu finansijskog izvjestavanja.Prihodi i rashodi razdvajaju se u dvije osnovne grupe:1) Prihodi i rashodi od osnovne tj operativne djelatnosti2) Prihodi i rasshodi od neoperativnih, tj. ostalih aktivnostiPrema zakonu o privrednim drustvima grupa 60 je uspostavljena kao prihod od prodaje proizvoda, uslugai robe. Rashodi operativne djelatnosti obuhvataju rashode po osnovu troskova proizvoda, usluga i robe,troskova distribucije i administracije kao i vrijednosti koje se trebaju uskladiti kod zaliha do nivoa netoprodajne vrijednosti. U operativne rashode mogu biti uvrsteni proizvodni troskovi koji se direktno sa klase3 prenose na terete grupe 65 u zavisnosti od sistema obracuna troskova. U kategoriju prihoda od prodajeproizvoda, usluga i roba ne unose se vrijednosti MPC koja sadrzi obracunat porez na promet jer je porezna promet prihod drzave a ne preduzeca. Kod rashoda operativnih djelatnosti na grupi 65 nalaze setroskovi distribucije i administracije, to nisu troskovi transportnih usluga koje smo evidentirali na grupi 33vec su to troskovi koji nastaju nakon obracuna cijene kostanja gotovog proizvoda. Na relaciji od skladistaprodavca do skladista kupca. Ove troskove standardi nazivaju jos i troskovima postproizvodnog procesakoji imaju obavezu da isfinansiraju dovodjenje zaliha na mjesto odredista svrhe kojoj koriste.U strukturi operativnih rashoda nalazimo rashod koji je rezultat uskladjivanja vrijednosti zaliha do nivoa

neto prodajne cijene. Ovaj rashod je bez poreza, ukoliko je ispunjen uslov standarda 2 (sa aspektavremena duzeg od 12 mjeseci i da je smanjeni iznos pripadao cijeni kostanja proizvoda ili robe). Prilikomuspostavljanja racuna operativnih rashoda kod nepotpunih sistema ne smijemo zaboraviti zahtjevstandarda 8 da se vrijednost troskova klase 3 na grupi 65 moze prenijeti samo u nivou moguceg pokrica(pozitivne razlike izmedju neoperativnih prihoda i neopreativnih rashoda).Prihodi po osnovu ulaganja pojavljuju se u razlicitim formama kao prihodi od ulaganja u druga pravna licapriznati kroz rezultat ostvarene zarade koju nam uplacuje drugo pravno lice (npr naplaceni prihodipovezanih i pridruzenih pravnih lica, zajednickih poduhvata i slicno).Kod priznavanja rashoda po osnovu ulaganja razlikujemo rashod od otudjenih ulaganja i rashod odotpisanih ulaganja. Ovi prvi imaju karakter prodaje, poklona razmjene za druga sredstva i slicno, tjpreuzimaju rashod kao rezultat sadasnje vrijednosti otudjenih ulaganja. Rashodi koji se pojavljuju kaootpisana ulaganja preuzimaju troskove sadasnje vrijednosti rashodovanih ulaganja. Ukoliko ulaganjepoklanjamo ono ce se knjiziti na rashodu od otudjenih ulaganja i tako biti u obavezi do poklonjene

vrijednosti uporedimo sa godisnjim iznosom prihoda i obracunamo poresku obavezu ukoliko vrijednostprolazi 0.5% ukupnog prihoda --> porez 30%. Ako ulaganje otpisemo jer su ispunjeni uslovi da se od tevrijednosti ne ocekuje buduca korist tada necemo platiti porez na rashod bez obzira sto nakon takvogknjizenja mi ulaganje mozemo pokloniti drugom preduzecu, poklonjena vrijednost nakon otpisaknjigovodstvenih vrijednosti 0 pa se zbog toga ne unosi u poreski bilans kao osnovica povecanja poreskeosnovice. U ovom slucaju racunovodja mora insistirati da vlasnik donese odluku o otpisu i odluku oodstupanju otpisanih ulaganja. Ustupljeno ulaganje nakon otpisa evidencije u vanbilansnoj evidencijiodakle ga isknjizavamo na osnovu odluke o ustupanju.Na grupi 62 evidentiramo prihode od finansiranja i grupe 67 rashode od finansiranja. Prema zakonu oporezu na promet usluga prihodi i rashodi po osnovu kamata i kursnih razlika imaju karakter finansijskihusluga tj prihoda i rashoda koji proizilaze iz finansijskih usluga. U grupi neoporezivih prihoda i rashodaprema pomenutom zakonu spadaju kamate i kursne razlike. U kategoriju neoperativnih prihoda ubrajamo iprihode uvrstene u pojam ostalih prihoda. Ostali prihodi imaju indirektnu vezu s preduzecem tj mogu sedovesti u vezu sa sredstvom i djelatnoscu preduzeca. Za razliku prihoda po osnovu vanrednih stavki kojise ne mogu direktno niti indirektno dovesti u vezu s preduzecem i njegovom djelatnoscu tako npr prihodeod donacija, viskova, prodaje materijala, stalnih sredstava otpisa obaveza, prihode od nagrada,naplacenih penala mozemo indirektno dovesti u vezu sa ranijim knjizenjima o sredstvima, ob

microsoft word - finansijsko racunovodstvo skripta

Documents