BAKI-2012

2

T rtibatçı mü llif: Sahib M mm dovM sl h tçi: Mehriban Zeynalova

T lim modulu v lav s n dl rin daxil edildiyi bu v sait “T miz Dünya” Qadınlara Yardım ctimai Birliyi v V t nda ların m k Hüquqlarını MüdafiLiqasından ibar t QHT Koalisiyası t r find n h yata keçiril n AB Beyn lxalqnki af Agentliyinin v saiti il Kounterpart nterne nl t kilatı t r find n

maliyy l diril n “Qadınlara münasib td ayrı-seçkiliyin l vind ictimai v killik mexanizml rind n istifad ” layih si ç rçiv sind hazırlanaraq n rolunmu dur.

“Bu v saitin ictimaiyy t çatdırılması Kounterpart nternational vonun t r fda t kilatları vasit sil icra olunan Qadın tirakçılı ıProqramının Az rbaycanda h yata keçirilm si üçün AB Beyn lxalq nki afAgentliyi t r find n imzalanmı RFA-112-11-000001 saylı qrant müqavil sinsas n Amerika Xalqının d st yi n cit sind mümkün olmu dur. Burada ifad

edilmi fikirl r mü llif m xsusdur v onlar heç d Kounterpart nterne nlt kilatının v AB Beyn lxalq nki af Agentliyinın mövqeyini ks etdirmir.”

SBN: 976-9952-8072-9-5

©“T miz Dünya” Qadınlara Yardım ctimai Birliyi © V t nda ların m k Hüquqlarını Müdafi Liqası

3

MÜND R CAT

Layih haqqında m lumat .................................................................. 4

T lim modulu v t lim haqqında m lumat ........................................ 5

T lim modulu ..................................................................................... 6

lav l r .............................................................................................. 33

Qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının l vi üzr Konvensiya ......................................... 33

Qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin bütün formalarınınl vi üzr Konvensiyaya lav olunan Fakultativ Protokol ............... 46

4

Layih haqqında m lumat

“T miz Dünya” Qadınlara Yardım ctimai Birliyi v V t nda ların m kHüquqlarını Müdafi Liqasından ibar t QHT Koalisiyası 2 Mart 2012-ci il – 15 avqust 2013-cü ili hat ed n dövr rzind Birl mi tatlar Beyn lxalq nki af üzr Agentiliynin v saiti il Kounterpart nternational t kilatının

Qadin tirakçılı ı Proqramı (2011 – 2013) ç rçiv sind “Qadınlara münasib td ayrı-seçkiliyin l vind ictimai v killik mexanizml rind n istifad ”layih sini h yata keçirir. 18 ay davam ed c k layih nin m qs di “Qadınlara qar ıayrı seçkiliyin bütün formalarının l vin dair BMT Konvensiyasının, ona lavolunan fakültativ protokolun, müvafiq BMT Komit sinin qeyd rtl rinin vtövsiy l rinin m qs dli qruplar arasında t viqi, ictimai v killik vasit l rind nistifad etm kl normaların t kmill dirilm si v yeni mexanizml rin yaradılmasıyolu il qadınların hüquq b rab rliyinin t min olunması v onların ictimai siyasi h yatda layiqli t msilçiliyinin t min olunmasına yardım etm kdir”.Layih ç rçiv sind a a ıdakı f aliyy tl rin h yata keçirilm si n z rd tutulur:

Konvensiyanın v ona lav olunan fakultativ protokolun, h mçinin Komit nin ümumi xarakteri tövsiy l rind m i t zorakılı ı v erk n nigahlara ba lıtövsiy l rinin qruplar arasında t viqi, öyr nilm si m qs di il ictimai v killikkampaniyalarının t kili;

M i t zorakılı ı v erk n nigahların aradan qaldırılmasına yön l n normativ hüquqi bazanın t hlili v siyas t s n dinin hazırlanması;

ctimai v killik f aliyy tl ri ç rçiv sind telekanallarda talk-show-unun t kili vsosial çarxın hazırlanması;

Qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının l vi üzr BMT Komit sinalternativ (kölg ) hesabatının hazırlanmasına dair Power Point proqramında t lim modulunun hazırlanması;

Qadınlara Qar ı Ayrı seçkiliyin l vi üzr BMT Komit sin hökum t hesabatınaalternativ hesabatların hazırlanması v Komit y f rdi ikay tl rin verilm si üzrm qs dli qruplara t liml rin keçirilm si v maarifl ndirici v saitl rin hazırlanması.

Müvafiq dövl t qurumu n zdind v t nda c miyy ti t msilçil rind n ibar tictimai ura yaradılması üçün variantların hazırlanması;

work-shop, maraqlı t r fl rl d yirmi masa v press-konfransların t kili.Koalisiyaya daxil olan t kilatların v partnyor QHT-l rin bacarıqlarının

artırılmasına yön l n t dbirl rin t kili.Maarifl ndirici v m lumatlandırıcı bukletl rin hazırlanması.

Layih d n b hr l n n qruplar a a ıdakılardır:

Layih d n b hr l n nl r a a ıdakı qruplar olacaqdır:xtisasla mı v t nda c miyy ti qurumları;

Regionların hüquq mühafiz orqanlarının müvafiq v zif li xsl ri; Yerli icra v yerli özünüidar orqanlarının nümay nd l ri;Qadınlar, u aqlar v g ncl r siyas tini h yata keçir n dövl t orqanlarının regional

bölm l rinin müvafiq v zif li xsl ri;Regionlarda qadın hüquqlarının müdafi si üzr ixtisasla mı QHT nümay nd l ri;Regionlarda f aliyy t göst r n v kill r, praktiki hüquq ünaslar v insan hüquqlarını

t bli v t viq ed n f al xsl r;Region qadınları (xüsus n ucqar ya ayı m nt q l rind ya ayıb m lumat v

bilikl r çıxı ı m hdud olan qadınlar);Q rar v qanunlar q bul ed n dövl t orqanları;

5

T lim modulu v t lim haqqında m lumat

BMT-nin Qadınlara Qar ı Ayrı-Seçkiliyin L vi üzr Komit sin alternativ (kölg , ks, paralel) hesabatın hazırlanması, h mçinin h min Komit y f rdiikay tl rin (m lumatların) hazırlanması üçün n z rd tutulan t lim modulu

Qeyri Hökum t T kilatları, sas n d qadın hüquqlarının müdafi si üzrixtisasla mı QHT-l r üçün n z rd tutulmu dur.T lim modulu Power Point proqramında hazırlanmı dır. T lim moduluna 4 m l daxil edilmi dir. 1-ci m l “BMT-nin insan hüquqlarının müdafi simexanizml ri haqqında, Müqavil orqanları, Qadınlara Qar ı Ayrı-Seçkiliyin Bütün Formalarının L vi üzr Konvensiya v Qadınlara Qar ı Ayrı-Seçkiliyinl vi Komit si haqqında ümumi m lumatlar”, 2-ci m l “Alternativ (kölg ,ks) hesabatlar. onların hazırlanması, verilm si prosedurları”, 3-cü

m l “M lumatların toplanması”, 4-cü m l “F rdi ikay tl rproseduru. ikay tin verilm sasları, qaydaları v n tic l ri” adlanır. H rm l üçün 2 saat vaxt t l b olunur. T lim i tirakçılarına dair t l bl r:T lim i tirakçıları qadın hüquqlarını müdafi ed n QHT-l rin r hb rl ri,proqram r hb rl ri, hüquq ünasları, ekspertl ri v ixtisasla mı könüllül ri ola bil r. tirakçıların BMT-nin insan hüquqlarına dair sas razıla maları, insan hüquqlarının müdafi sn yön l n nizamnam v müqavil orqanlarına dair ilkin bilikl rinin olması vacibdir.T limd 12-15 n f r i tirak ed bil r. T limin t kili üçün z ruri olan texniki t l bl r v avadanlıqlar:T lim bu m qs dl r üçün adapt olunmu auditoriyada t kil olunmalıdır. T lim i tirakçıları qeyd d ft ri, q l ml t chiz olunmalıdır. T lim üçün multiproektor v notebook t l b olunur.

QADINLARA QAR IQADINLARA QAR IAYRI-SEÇK L Y N L V ÜZR BMT KOM T S

Alternativ hesabatın hazırlanması v t qdim edilm si

F rdi ikay tl r proseduru

T lim Modulu-2012

1-ci M L

BMT-nin insan hüquqlarinin müdafi simexanizml ri, müqavil orqanlari, qadinlara qar i

ayri-seçkiliyin bütün formalarinin l vi üzr konvensiya vqadinlara qar i ayri-seçkiliyin l vi

komit si haqqinda ümumi m lumatlar

BMT ç rçiv sind insan hüquqlarına dair s n dl r, sistem v mexanizml r

nsan Hüquqlarınansan Hüquqlarınadair BMT S n dl ridair BMT S n dl ri

BMTBMTNNiizamnamzamnam ssii

IHIHÜBÜB

BA

MüqavilMüqavilOrqanlarıOrqanları

----------------------------------------XXüüsusisusi

ProProsseduredurlarlar

HAKOHAKOBMTBMT

SSiistemstemiiDig rDig r

s n dl rs n dl r((B TB T,,BMT BMT

QAKQAK BAH

Regional Müdafi

Sisteml ri_______________________

Milli Müdafi sisteml ri

----------------------------------------UniversalUniversal

DövriDövricmalcmal

QAKQAK , ,BHHBHH))

BMT nin müqavil orqanları

BMT ç rçiv sind insan hüquqlarına dair 9 sas Beyn lxalq müqavil vardır. Onlardan biri-zorakı yoxlamalara dair Konvensiya h l qüvv y minm mi dir. Bu razıla maların 8-i üzr n zar t mexanizml ri olan müqavil orqanları f aliyy t göst rir. Komitdl b l ü t il k tl d t kil l B l BMT i i hü ladlanan bu orqanlar müst qil ekspertl rd n t kil olunur. Bu orqanlar BMT nin insan hüquqları

üzr müvafiq müqavil si sasında yaradılıb. Bu orqaların sas funksiyası i tirakçı dövl tl rt r find n müqavil l r üzr öhd likl rin yerin yetirilm sini mü ahid etm kdir. Komit l rmüvafiq müqavil l rd n z rd tutulmu müdd alara uy un yaradılıb. Hazırda f aliyy t göst r nKomit l r:

- nsan Hüquqları Komit si- qtisadi, Sosial v M d ni Hüquqlar üzr Komit- rqi Ayrı Seçkiliyin L vi üzr Komit- Qadınlara Qar ı ayrı-seçkiliyin L vi üzr Komit- g nc l r leyhin Komitg y- U aq Hüquqları üzr Komit- m kçi Miqrantlar üzr Komit- lill rin Hüquqları üzr Komit

BMT-nin 5 Komit sind h mçinin f rdi ikay tl r baxılır.

Qadınlara Qar ı Ayrı-Seçkiliyin bütün formalarının l vin dair KonvensiyaKonvensiyaQ bul olunması

Qadınlara Qar ı Ayrı-Seçkiliyin Bütün Formalarının L vi üzrKonvensiya BMT-nin Ba Assambleyası t r find n 1979-cy ild q buledilmi v ratifikasiya üçün açıq elan olunmu dur.Konvensiya 1981-ci ilin sentyabrında 20 dövl tin ratifikasiya s n dl rininq bulundan sonra qüvv y minmi dir.

Konvensiyanın m zmunu

Konvensiya ail v ziyy tind n siyasi iqtisadi sosial m d ni v ziyy tind n vKonvensiya ail v ziyy tind n, siyasi, iqtisadi, sosial, m d ni v ziyy tind n vbaxı larından aslı olmayaraq ki i v qadınların b rab r hüquqlara malik olmalarını t sbit etm kl kifay tl nmir.Konvensiyanın i tirakçısı olan dövl tl r hüquqi, siyasi v proqram xarakterli t dbirl r h yata keçirm kl qadınlara münasib td mövcud olan ayrı-seçkilikhallarını aradan qaldırma ı öhd lik olaraq öz üz rl rin götürürl r.Bu öhd likl r h yatın bütün sferalarını, o cüml d n nigah, ail münasib tl ri,h mçinin ist nil n xs, t kilat v t sisat t r find n qadınlara qar ı h r hansıayrı-seçkiliyi aradan götür n müvafiq t dbirl ri hat edir.y ç y g q

Konvensiyanın müdd alarını t min ed n mexanizml r

Konvensiyada iki sas prosedur n z rd tutulur:

Hesabatların hazırlanması v t qdim olunması ProseduruKonvensiyanın 18-ci madd sin uy un olaraq i tirakçı dövl tl r, Komit d baxılmaq üçün hazırkıKonvensiyanın 18 ci madd sin uy un olaraq i tirakçı dövl tl r, Komit d baxılmaq üçün hazırkıKonvensiyanın müdd alarını yerin yetirm k m qs dil q bul etdikl ri qanunvericilik, m hk m ,inzibati v ya dig r t dbirl r haqqında v bu sah d ld edil n naliyy tl r haqqında hesabat t qdim etm k öhd liyi götürür.

tirakçı dövl t Konvensiyanı ratifikasiya etdikd n sonrakı bir il rzind ilk hesabat, sonrakıdövrl rd is h r 4 ild n bir dövrü hesabat t qdim etm lidir.

Dövl tl rarası prosedurKonvensiyanın rhi v ya t tbiqi il ba lı iki v daha çox dövl t arasında mübahis yarandıqdav bu mübahis danı ıqlar yolu il h ll oluna bilm dikd t r fl rd n birinin xahi i il mübahis ,arbitraj ara dırmasına veril bil r. riz nin verilm sind n 6 ay rzind t r fl r arbitrajın t kili ilarbitraj ara dırmasına veril bil r. riz nin verilm sind n 6 ay rzind t r fl r arbitrajın t kili ilba lı razılı a g l bilm s l r, onda t r fl rd n biri Beyn lxalq M hk m nin Statusuna uy unolaraq mübahis ni baxılmaq üçün Beyn lxalq dal t M hk m sin ver bil rl r.Lakin Konvensiyanın 29-cy madd sinin 2-ci hiss sin uy un olaraq Konvensiyaya qo ulan dövl tdövl tl rarası prosedura ba lı olmama ına dair qeyd- rt ver bil r v bununla da h minprosedurdan imtina ed bil r.

Ba qa prosedurlar

Konvensiyaya lav olunan Fakultativ Protokola qo ulmaqla dövl tl r daha iki proseduru q bul edbil rl r. Bunlar:- F rdi ikay tl rin verilm si v ona baxılması

proseduru;proseduru;- Sistematik v ciddi pozuntuların t hqiqatı.

Alternativ (kölg , ks) hesabatlar

Hökum tl rin müvafiq BMT Komit l rin t qdim etdikl ri ilk vdövrü hesabatlara paralel v ya alternativ (kölg , ks) m ruz vhesabatlar da t qdim oluna bil r. Bel m ruz v hesabatlar milli QHT-l r, insan hüquqlarını müdafi v t viq ed n f rdl r, f rdl rqrupu v ya t sisatlar, Beyn lxalq QHT-l r, nsan hüquqlarınımüdafi ed n milli t sisatlar (m s l n Ombudsman) t r find nt qdim edilir.

Qadınlara Qar ı Ayrı-Seçkiliyin L vi üzr Komit(t rkibi, s lahiyy tl ri, sessiyalar, prosedurlar)

Qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin l vi Komit si (CEDAW) Qadınlara Qar ı Ayrı-Seçkiliyin bütün formalarının l vi üzr Konvensiyanın 17-ci madd sin müvafiq olaraq yaradılmı dır. Komit yüks k m n vi keyfiyy tl r malik olan v konvensiyanın hat etdiyi m s l l r üzr tanınmı 23 ekspertd n ibar tdir. Ekspertl r 4 il müdd tinseçilir v Komit d onu t qdim ed n dövl tin nümay nd si qismind deyil f rdikeyfiyy td çıxı edir. Komit yarandı ı vaxtdan, y ni 1982-ci ild n onun t rkibibir istisna olmaqla h mi müxt lif pe l r üzr ixtisasla mı (hüquq ünaslar, di l tl ü lli l d l l i ü k t) d l d ib t l bdiplomatlar, mü lliml r, gender m s l l ri üzr ekspert) qadınlardan ibar t olub.Komit ild bir d f öz iclaslarını Nyu-York v ya Vyanada keçirir. Öz f aliyy tibar d Ba M clis qtisadi v Sosial ura (ECOSOC) vasit si il m ruzt qdim edir.

Komit nin sas f aliyy ti

Dövl tl rin dövrü hesabatlarına baxılmasıDövl tl rin dövrü hesabatlarına baxılmasıKonvensiyanın 17-ci madd sin uy un olaraq Komit nin v zif si dövl tl rinKonvensiyanın müdd alarını yerin yetirilm si istiqam tind h yatakeçirdikl ri hüquqi, inzibati, qanunvericilik, m hk m v s. sah l r üzrh yata keçirdiyi f aliyy tl rin dair hesabatına baxmaqdır.Ümumi tövsiyy l rKonvensiyanın 21-ci madd sin uy un olaraq Komit hesabatı öyr n r k vmüzakir ed r k, h mçinin dövl tl rd n dig r informasiyaları ld ed r kü i kt li tö i l bil L ki bi h ll d tö i lümumi xarakterli tövsiyy l r ver bil r. Lakin bir çox hallarda tövsiyy l rümumi xarakterli olur ki, bu da dövl tl r h min tövsiyy l r etinasızyana malarına imkan verir.

Komit nin sas f aliyy ti (ardı)

Komit nin f aliyy tind QHT-l rin RoluTövsiyy l rin hazırlanmasında h mçinin milli v beyn lxalq QHT-l rin, insan hüquqlarını müdafi ed n t sisatların rolu böyükdür. QHT-l rin, xüsus n dqadın hüquqlarının müdafi si üzr ixtisasla mı QHT-l rin v milli t sisatların m lumatları Komit üçün olduqca qiym tli informasiya rolu oynayır.Dövl tl r hesabat ver rk n bir qayda olaraq probleml ri ya göst rmir, yaxud onu “ütül yib” t qdim edirl r. Xüsus n sistematik v total pozuntularla ba lıhökum tl r bir qayda olaraq susurlar. Bel olan halda q r zsiz v neytral t r fl rin m lumatı v z olunmazdır. Bu keyfiyy t cavab ver n is sas nQHT-l rdir.

Komit nin sas f aliyy ti (ardı)

F rdi ikay tl rF rdi ikay tl rKomit h mçinin f rdi ikay tl ri (m lumatları) q bul edir, baxır v q rar q bul edir.Qadınlara münasib td ayrı-seçkiliyin bütün formalarının l vi üzr Konvensiyaya

lav olunan fakultativ protokol i tirakçı dövl tl r qar ı f rdi ikay tl r (m lumatlar) verm y imkan verir. 1999-cu ilin oktyabr ayınn 6 da BMT-nin Ba Assambleya Konvensiyaya lav olunan fakultativ protokol q bul etdi v onu raifikasiya üçün açıqelan etdi. 22 dekabr 2000-ci il tarixind protokol z ruri ratifikasiya s sl rini toplayaraq qüvv y mindi.Fakultativ Protokola qo ulan ölk l rin yurisdiksiyası altına dü n xsl r, xsl r

l d d K it f di ik t ( l t) ö d il bil Biqrupu v ya onların adından Komit y f rdi ikay t (m lumat) gönd ril bil r. Birrtl ki, onlar Konvensiyada ks olunan hüquqlardan biri v bir neç si h min xs

(qrupa) münasib td pozulmu olsun v ya pozulması ehtimal edilsin.

2-ci M L

ALTERNALTERNAT V(KÖLG , KS) HESABATLAR

ONLARIN HAZIRLANMASI, VER LM SPROSEDURLARI

BMT-nin Qadınlara Qar ı Ayrı Seçkiliyin l vi Komit sin Alternativ Hesabat verm yin hüquqi sasları

Konvensiyanını 22-ci madd sind göst rilir ki, “ xtisasla dırılmıt sisatlar, hazırkı Konvensiyanın onların f aliyy t sferasına daxil olan müdd alarının h yata keçirilm si m s l l rin baxılark n, onda t msilolunmaq hüququna malikdirl r. Komit ixtisasla dırılmı t sisatlara onların f aliyy t sferasına daxil olan sah l rd Konvensiyanın h yatakeçirilm si bar d m ruz l r t qdim etm yi t klif ed bil r”.

“ xtisasla mı t sisatlar” sırasına QHT-l r d daxildir.

Alternativ hesabatı n vaxt hazırlamaq olar

Alternativ Hesabatlar bir qayda olaraq hökum tin dövrü hesabatıKomit nin r smi veb s hif sind yerl dirdikd n sonra t qdim olunur. QHT-l r hesabat veb s hif sin yerl diril n q d r onu ld ed bil rsonda hesabatı hazırlamaq üçün daha çox vaxt ld etmi olurlar. Hesabatları ld etm k üçün Komit nin veb s hif sin ba ç km klazımdır.http://http:// www2.www2. ohchr.org/english/bodies/cedaw/ohchr.org/english/bodies/cedaw/ sessions.htmsessions.htm

Az rbaycanda praktika nec dir?

Az rbaycanda t kkül tapmı praktika bel dir ki maraqlı t r fl rAz rbaycanda t kkül tapmı praktika bel dir ki, maraqlı t r fl rhökum t m ruz sini bir qayda olaraq müvafiq Komit nin veb s hif sind n ld edirl r. Lakin son ill rd b zi cavabdeh m rk zi icra hakimiyy ti orqanı m ruz ni h mçinin öz r smi veb s hif l rindyerl dirirl r. Bel olmadıqda maraqlı t r fl r nformasiya ld etm khaqqında qanuna uy un olaraq informasiya sor usu verm kl m ruz ni

ld ed bil rl r. Qadınlara Qar ı Ayrı Seçkiliyn L vi üzr Komit y dövl t t r find nt qdim olunan m ruz Ail , Qadın v U aq Probleml ri Dövl tKomit sinin r smi veb s hif sind yerl dirilm lidir.http://www.scfwca.gov.az/http://www.scfwca.gov.az/

Hesabatı hazırlama a n vaxt ba lamaq olar

QHT-l r v ya milli QHT koalisiyaları hesabat hazırlamaqda maraqlı olan dig rQHT l r v ya milli QHT koalisiyaları, hesabat hazırlamaqda maraqlı olan dig rt sisat v qruplar hökum t m ruz sinin hazır olmasını gözl m m lidirl r. Hesabat hazırlmaq üçün hazırlıq i l ri xeyli vaxt v resurs t l b edir. Ona gör df aliyy t daha vv ld n ba lamaq lazımdır. Bunun üçün hesabatlar (m ruz l rin t qdim edilm ) dövrü arasındaı ill r rzind a a ıdakı sasf aliyy tl r h yata keçirilm lidir:

vv lki m ruz üzr hökum t Komit t r find n t qdim edilmi ümumi xarakterli irad v tövsiyy l rin yerin yetirilm sinin izl nilm si;Ölk d Konvensiyanın müdd alarının t min edilm sin yön l n qanunvericilik, m hk m , inzibati v s. sah l rd h yata keçiril n f aliyy tl r dair m lumatlarıntoplanılması;Ayrı-ayrı, total v sistematik pozuntularla ba lı monitorinql rin keçirilm si.

Alternativ hesabatın t qdim edilm sinin sas m qs dl ri

Konvensiyada ks olunan insan hüquqlarına m l edilm sinin v ziyy tin dair tam m nz r nin BMT-nin müqavil orqanı (Komit ) t r find n ld edilm sinyardım etm k;Müqavil orqanının hesabatla ba lı qeyd rtl ri v tövsiyy l rinin daha dol unv problemli m s l l r yön lm sin nail olmaq;Dövl tl rin g l c k hesabatları daha ciddi hazırlama a t viq (yön ltm k)

etm k;Alternativ hesabatı hazırlamaq v verm kl ictimai diqq ti dövl t hesabatınaq qqyön ltm k;Dövl tin Konvensiya üzr götürdüyü öhd likl ri yerin yetirim si üçün beyn lxalq mexanizml rd n istifad etm k.

Alternativ hesabatın strukturuAlternativ hesabatın hazırlanmasında bin neç t kkül tapmı praktika vardır.

B l d k l dBunlar sas n a a ıdakılardır:Konvensiyanın madd l ri üzr ;Konvensiyada ks olunmu hüquqların qrupla dırmaqla;Qadınlara dair ölk d mövcud olan ümumi v ziyy t dair hesabat klind .

Qadınlara qar ı ayrı seçkiliyin bütün formalarının l vi üzr Konvensiyada hiss l rmövcuddur. Bu baxımdan müvafiq Komit y alternativ hesabatı h mçinin, hiss l r üzraparmaq olar.

Alternativ hesabatın ekspertl r t r find n asan öyr nilm si üçün onun hökum tAlternativ hesabatın ekspertl r t r find n asan öyr nilm si üçün onun hökum thesabatının strukturuna uy un hazırlanması m qs d uy undur. M s l n: g r hökum töz m ruz sini madd l r üzr hazırlamı dırsa, onda QHT-l rd öz hesabatlarını bu kild ,

g r hökum t m ruz ni qruplar (eyni hüquqların qrupla dırılması mülki, siyasi, sosial v s.) üzr hazırlayıbsa onda QHT-l r d bel hazırlasa yax ı olar.

Alternativ hesabatın hat liliyi

Alternativ hesabat hazırlayan t r f Konvensiyada ks olunan bütün hüquqları hat ed rs bu çox yax ı qiym tl ndirilir.Bununla bel Konvensiyada ks olunan konkret hüquqlar üzr ixtisasla mıt sisatlar yalnız konkret hüququ ks etdir n madd v ya madd l r qrupu üzr d alternativ hesabat hazırlaya bil r.Eyni zamanda resurslar n z r alınmaqla v Konvensiyada n z rd tutulan bütün hüquqlar deyil onun bir v ya bir neç madd si v ya bir v ya daha çox hiss si üzr d alternativ hesabat hazırlamaq olar.

Alternativ hesabatın hat liliyi (Ardı)

Alternativ hesabat madd l r üzr hazırlandıqda mövcud praktikaya uy un olaraqAlternativ hesabat madd l r üzr hazırlandıqda mövcud praktikaya uy un olaraqmadd l r hesabata daxil edilir v sonra hökum tin hesabatına alternativ (paralel, ks)olan nöqteyi n z r daxil edilir.Hiss l r üzr alternativ hesabat a a ıdakı kild qrupla dırıla bil r:

1-ci hiss : Diskriminasiya (madd 1), T dbirl r siyas ti (madd 2), sas insan hüquqları v fundamental azadlıqlarının t minatı (madd 3), Xüsusi t dbirl r (madd4), Cinsl rin rolunda stereotipl r v mövhümat (madd 5), Qadın alveri v fahi liyin qar ısının alınmasına dair öhd lik (madd 6).2-ci hiss : Siyasi v xsi h yat (madd 7) T msilçilik (madd 8) V t nda lıq2-ci hiss : Siyasi v xsi h yat (madd 7), T msilçilik (madd 8), V t nda lıq(madd 9).3-cü hiss : T hsil (madd 10), M ulluq (madd 11), Sa lamlıq (madd 12), qtisadi v sosial imtiyazlar(madd 13), K nd qadınları (madd 14).4-cü hiss : Hüquq (madd 15), Nigah v ail h yatı (madd 16).

Alternativ hesabat hazırlanark n sas n l ri n z r almaq lazımdır?

Alternativ hesabat hazırlanark n Komit nin mü yy n etdiyi prinsip vqaydalara m l etm k;Hesabatda konkretliyi gözl m k. Hesabatın h cmini mümkün q d r az etm k;Konvensiyada hat olunmu hüquqlardan k nara çıxmamaq;Hesabata tövsiyy l r daxil etm k;Hesabatı BMT-nin i çi dill rind n birind , daha yax ı olar ki, ingilis v ya fransız dilind hazırlamaq. g r hesabat BMT-nin r smi dill rind n birindhazırlanmı dırsa (m s l n rus dilind ) onda hesabatın ingilis dilindhazırlanmı dırsa (m s l n rus dilind ) onda hesabatın ingilis dilindrezumesini hesabata daxil etm k;Alternativ hesabatı Komit y hökum t m ruz si t qdim olunduqdan sonra, mümkün q d r tez müdd td (m s l n 6 ay müdd tind ) gönd rm k.

QHT-l rin tövsiy v t klifl ri

Alternativ hesabata tövsiyy l rin daxil edilm si

Alternativ hesabatda qadınların hüquq b rab rliyinin t min olunmasına, onlara münasib tdö d l kilik h ll d ld l d l k l l imövcud olan ayrı seçkilik hallarının aradan qaldırılmasına, qadınlara qar ı zorakılı ın l vin

yardım ed bil c k hüquqi, inzibati, siyasi v s. t dbirl r dair konkret tövsiyy l rin yer almasız ruridir.Tövsiy l r hazırlanark n n z r alınmalıdır:

Tövsiy l r konkret problem v onun h lli yollarına dair olmalıdır;Tövsiy prioritet t kil ed n probleml r dair olmalıdır;Tövsiy l rd hökum tl rin mövcud problemi aradan qaldırmasında QHT-l rin i tiraka c lbolunması mexanizml ri ks olunarsa yax ı olar.Tövsiy l r hüquqi, siyasi, ictimai, sosial v sah l r üzr bölünm li qanunvericiliyin t k ill di il i i l b l ktik d l ü l d ld lt kmill dirilm si, yeni normaların q bulu v praktikada olan qüsurların aradan qaldırılmasınayön lm lidir.

Tövsiy l r h r madd üzr (v ya hüquqlar qrupu üzr ) hazırlanmı alternativ hesabatın sonunda v ya bütöv hesabatın sonunda yerl diril bil r.

ALTERNAT V HESABATINALTERNAT V HESABATIN

GÖND R LM S V SESS YADA

T RAK QAYDALARI

Komit nin sessiyasının t qribi vaxtı mü yy n edildikd n sonra BMT nsan Hüquqları üzr Ali Ba Komissarının ofisi hökum tin hesabatını

müvafiq Komit nin veb s hif sind yerl dirir. Hökum t hesabatınınyerl diyi vaxtdan sonra lav m lumatların q bulu üçün mü yy nedil n son müdd t q d r Alternativ hesabat veb s hif sindyerl dirilm k üçün gönd ril bil r. Yax ı olar ki, alternativ hesabat mümkün q d r tez gönd rilsin. Bu zaman ekspertl r onunla yax ıtanı olmaq üçün daha çox vaxt imkanına malik olurlar. Sizin hesabatınız “Komit y daxil olan m lumatlar” bölm sindyerl diril c kdir.

Alternativ hesabatın t qdim olunması üçün onu h m elektron poçt yolu il , h m d poçt vasit si ilgönd rm k mümkündür. Son ill rd KT-nin inki afı imkan verir ki, bel materiallar elektron poçt vasit siil gönd rilsin. Altenativ hesabatın WORD formatında gönd rilm si daha m qs d uy undur. g g q yBaxmayaraq ki, b zi t kilatlar hesabat v m lumatlarını h mçinin PDF formatında gönd rirl r. Alternativ hesabat HABK ofisinin katibliyinin e-ünvanına v ya müvafiq m sul xs gönd ril bil r. E-ünvanlar:BSmith@ohchr.orgBSmith@ohchr.org;; cedaw@ohchr.orgcedaw@ohchr.org

N z r alın ki, m sul xsin adına olan e-ünvan d yi bil r (onun v zin ba qa xsin t yin olunmasıv ya ba qa s b bl rd n). Odur ki, hesabatı gönd rm mi d n vv l Komit nin s hif sind n d qiqünvanları öyr nin: http://www2.ohchr.org/english/bodies/cedaw/sessions.htmhttp://www2.ohchr.org/english/bodies/cedaw/sessions.htm

lav informasiya ld etm k üçün suallarınızı a a ıdakı e-mail ünvanına gönd r bil rsiz:cedaw@ohchr.orgcedaw@ohchr.org

Alternativ hesabatı poçt ünvanına da gönd rm k olar:Alternativ hesabatı poçt ünvanına da gönd rm k olar:

CEDAW SecretariatOffice of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR)Palais Wilson 52, rue des Paquis. CH-1201 Geneva – Switzerland

Sessiyada i tirak üçün akkreditasiya

Mü ahid çi qismind sessiyanın i ind i tirak etm k ist y n bütün maraqlı t r fl r bunun üçün mü yy n edilmi qaydada qeydiyyatdan keçm lidirl r.QALK praktikasına gör QHT nümay nd l ri a a ıdakı s hif y daxil olmaqla qeydiyyatdan keç bil rl r:h // /i /i d h l? i & & & ih // /i /i d h l? i & & & ihttp://esango.un.org/irene/index.html?page=viewContent&nr=17702&type=8&section=8http://esango.un.org/irene/index.html?page=viewContent&nr=17702&type=8&section=8Bütün dig r mü ahid çil r vv lc d n akkreditasiya anketini doldurmalı, onu imzalamalı v müvafiq ünvana gönd rm lidir. Anket formasını bu s hif d n ld etm k olar.http://goo.gl/261iFhttp://goo.gl/261iFAnket forması d qiq doldurulmalıdır v orada t l b olunan rekvizitl r göst rilm lidir (ünvan, kil, pasportun seriyası v nömr si, vaxtı,sessiyada i tirak günl rinin sayı, telefon, e-mail v s.)Doldurulmu anket imzalandıqdan sonra cedaw@ohchr.orgcedaw@ohchr.org ünvanına gönd rilir.Lakin onun orginalını özünüzl götürm lisiz.Sessiyaya g l rk n h min orginal nüsx ni BMT nin Cenevr (sessiya Nyu-Yorkda keçirildikd is müvafiq göst ril n ünvana) bölm sinin binasının giri ind ki t hlük sizlik xidm tin t qdim edib buraxılı b ci ld edirsiz.Ünvan bel dir: Palais des Nations, Security Entrance, Pregny Gate, 8 - 14 Avenue de la Paix, 1211 Geneva 10.Sessiyanın özü is yuxarıda göst ril n ünvanda- Palais Wilsonda keçirilir.Diqq t: Sessiya h mçinin BMT-nin Nyu-York h rind yerl n sas binasında da keçiril bil r. Bu zaman ünvanlarla v akkkreditasiya ilDiqq t: Sessiya h mçinin BMT nin Nyu York h rind yerl n sas binasında da keçiril bil r. Bu zaman ünvanlarla v akkkreditasiya ilba lı lav m lumatlar Komit nin veb s hif sind yerl dirilir.NGO Documents for CEDAW Meetingc/o OHCHR/Gaynel Curry (Ms.)Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR)New York Office - Room DC1 - 511One United Nations Plaza, New York, NY 10017

Ekspertl r üçün brifinqBMT Komit l rinin praktikasında sessiya r f sind (ad t n 1 gün vv l) insan hüquqlarını müdafi ed n v akkreditasiyadan keçmivv l) insan hüquqlarını müdafi ed n v akkreditasiyadan keçmi

maraqlı t r fl r Komit ekspertl ri üçün brifinq keçirir v sasm qamlarla ba lı ifahi b yanat v ya m lumatlar verirl r vekspertl rin suallarını cavablandırırlar.Bir qayda olaraq akkreditasiyadan keçmi bütün xsl r üçün bu t dbir açıq olur. Lakin bunun üçün vv lc d n veb s hif sindgöst ril n ünvanlara sifari gönd rm k d mümkündür.Bunun üçün a a ıdakı ünvanlara m lumat verilm si z ruridir iwraw-ap@iwraw-u u üçü a a da ü a a a u at e s u d a ap@ aap.org v ya iwraw_ap@yahoo.com

Dig r görü l r v m lumatların yayılmasına dairSessiyanın gedi i dövründ QHT nümay nd l rinin v dig rSessiyanın gedi i dövründ QHT-nümay nd l rinin v dig rmü ahid çil rin sessiyanın gedi in h r hansı müdaxil simümkün deyildir.Sessiya r f sind v onun gedi ind (iclasdan vv l, fasil l rd )ekspertl rl ayaqüstü müzakir l r aparmaq v fasil l r zamanıonlarla ünsiyy td olmaq imkanı olur.Eyni zamanda iclas zalında yerl diril n Promotion table-dmü t lif çap m hs llar (diskl r s ) qo maq mümkündürmüxt lif çap m hsulları (diskl r v s.) qoymaq mümkündür.

N tic l rin izl nilm si (monitorinqi)

Sessiyadan bir müdd t sonra Komit ümumi xarakterli iradlarını vtövsiyy l rini i tirakçı dövl t t qdim edir. tirakçı dövl t növb ti hesabat dövürn q d r h min t klif, irad v tövsiyy l rl ba lı t dbirl r h yatakeçirm li v bu bar d Komit y m lumat verm lidir. QHT-l r hesabat dövründ bu t klif, irad v tövsiyy l rin yerin yetirilm sini izl m k(follow up) imkanına malik olur. Bunun edilm si h min t kilata növb tialternativ hesabatı daha mük mm l hazırlama a imkan verir. Komit nin

k tö i l i d b hif i d BMT i i i dill i d l di iliyekun tövsiyy l ri d veb s hif sind BMT-nin i çi dill rind yerl dirilir.

3-cü M L

M LUMATLARIN TOPLANMASI(MON TOR NQ)

M lumatları nec toplamalı

Hesabatın hazırlanması üçün z ruri olan m lumatlarıntoplanılması üçün qanunvericilik, m hk m , iqtisadi, sosial, siyasi, m d ni v s. sah l rd h yata keçiril n f aliyy tl rin, o cüml d nKomit nin qeyd rtl rinin yerin yetirilm si istiqam tind h yatakeçiril n t dbirl rin monitorinqin keçirilm sidir.

Monitorinqnsan hüquqlarının monitorinqi- qar ıya qoyulan m qs d qeyri zorakı yolla

d yi ikliy nail olmaq m qs di il mü yy n edilmi sah üzr ictimai reallı ınplanla dırılmı , sisteml dirilmi v q bul olunmu sxem sasında t dqiqolunmasıdır ( nsan Hüquqları üzr Helsinki Fondunun t rifi)M nit rinq h mçinin

mü ahid sist mi, qiym tl ndirm v analizdir;t sirl rin aradan qaldırılması üçün h yata k çiril n t dbirl rin n tic l rinint sirl rin aradan qaldırılması üçün h yata k çiril n t dbirl rin n tic l rinin

qiym tl ndirilm si üçün al tdir;v t nda c miyy tinin t sirl rin q yd alınması v aradan qaldırılması

pr s sind i tirakı f rmasıdır v s.

M nit rinq n c h yata k çirilir?

Fasil siz h yata k çirilir;ld lunan m lumatlar d yi iklik dilm d n q yd alınır

Planla dırılan f aliyy tl faktiki f aliyy t müqayis lunurld lunan inf rmasiya sasında y kun r y (h sabat) hazırlanır

N tic l r uy un laraq strat giya mü yy nl dirilirMü t lif f ali tl r h ata k çirilir (hüq qi ictimai maarifl ndiriciMüxt lif f aliyy tl r h yata k çirilir (hüquqi, ictimai, maarifl ndiriciv s.)

M N T R NQ M RH L L R

Hazırlıq m rh l siHazırlıq m rh l si

çi qrupunun f rmala dırılmasıS sial h miyy tli pr qramın s çilm si, ictimai m nit rinqin k çirilm si üçün v zif l rin mü yy nl dirilm siM nit rinqin büdc sinin v t dbirl rin plan-qrafikinin hazırlanmasıM nit rinq oby ktl rinin mü yy nl dirilm si

ksp rt analitikl rin mü yy nl dirilm siL ih i ti k l ü l di il iLayih i tirakçılarının mü yy nl dirilm si

ksp rtl r üçün t xniki tap ırıqların hazırlanması

M nit rinq üçün i in t kili

M nit rinq suby ktl ri il k mmunikasiyanın qurulmasıksp rt-analitikl r t xniki tap ırıqların t qdim lunması

Analitik t dqiqatların t kili-m lumatların t planması-göst ricil rin analizi-faktiki v planla dırılan göst ricil rin tutu durulması-analitik q ydl rin aparılması (n tic l r, q na tl r, tövsiyy l r)S r uların k çirilm si-r sp nd ntl rin mü yy nl dirilm si-s r unun t kili-n tic l rin i l nilm si

Y kun m rh l

N tic l rd n istifad strategiyasının mü yy n olunması;Y kun n tic l rin yayılması (n ri, gönd rilm si v s.)M nit rinqin n tic l rinin v tövsiyy l rin ictimai müzakir sinin t kili

ffaflı ın t min lunması (yaxyd ba qa) üçün f aliyy tl rin t kili-hüquqi f aliyy t-ictimai f aliyy t-maarifl ndirici f aliyy tl bbiçilik f aliyy ti-l bbiçilik f aliyy ti

Layih üzr y kun h sabatın hazırlanması.

M N T R NQ T XN L G YASI

Yuxarıda q yd lundu u kimi m nit rinq l h yata k çirilm lidir ki s nradanYuxarıda q yd lundu u kimi m nit rinq l h yata k çirilm lidir ki, s nradant r fl r nun n tic l rini übh altına ala bilm sinl r. Bu baxımdan m nit rinqpr s sind m t dların v al tl rin düzgün mü yy nl dirilm si mühüm amildir. H r bir m nit rinq üçün f rqli m t d v al tl r t tbiq luna bil r. Lakin bütün m nit rinql r üçün a a ıdakı m t dlar t tbiq luna bil r.

M t dlar v al tl r

Statistik analizHüquqi analizS r unt rvü

F ks-qruplar

4-cü M L4 cü M L

F RD KAY TL R PROSEDURU

KAY T N VER LM SASLARI,

QAYDALARI V N T C L R

F rdi ikay t (m lumat) verm k üçün hüquqi sas

Mülki v Siyasi Hüquqlara dair Beyn lxalq Paktda oldu u kimi Qadınlara Qar ı Ayrı-Seçkiliyin Bütün Formalarının l vin dair Konvensiyada ks olunan hüquqlardan birinin v ya bir neç sinin pozulması halında v ya pozulması ehtimal olunduqda Qadınlara Qar ı Ayrı-Seçkiliyin L vi Komit sin f rdi ikay t (m lumat) t qdimetm k olar.

Paktda oldu u kimi burada da dövl t qar ı ikay t o zaman veril bil r ki, dövl tKonvensiyaya lav olunan Fakultativ Protokolu ratifikasiya etsin v bununla da, Komit nin f rdi ikay tl r baxmaq üzr s lahiyy tl rini tanısın.y q yyFakultativ Protokol ayrıca beyn lxalq müqavil dir. Bu baxımdan o dövl tl r t r find nratifikasiya olunmalıdır.Az rbaycan Respublikası protokolu 6 iyun 2000-ci il tarixind imzalamı v 1 iyun 2001-ci ild ratifikasiya etmi dir.

ikay ti kim ver bil r, ikay t üçün n t qdim olunmalıdır v bu nvaxt edil bil r?

Prosedur qaydalara gör ikay t (m lumat) xsin v ya xsl r qrupunun adından gönd ril bil r. g r Siz ikay ti ba qa bir xsin v ya xsl rqrupunun adından verirsinizs onda h min xsl rin buna razılı ınınolmasını sübüt etm lisiz v ya onların razılı ı olmadan verm yinizins b bl rini saslandırmalısınız.

ikay tin verilm si üçün vaxt m hdudiyy ti qoyulmur, lakin ikay tina ılabatan müdd tl rd verilm si ikay tin q bulolunan hesab olunması vmahiyy ti üzr baxılması üçün ansları artırır.

Prosedura dair m lumat

g r ikay t qeyd alınırsa onda Komit m qbulluluq m s l sini vg r ikay t qeyd alınırsa, onda Komit m qbulluluq m s l sini vikay tin mahiyy ti üzr baxılmasını eyni vaxtda h yata keçir bil r.leyhin ikay t verilmi dövl tin ikay tin m qbul olması v mahiyy ti

üzr öz baxı larını t qdim etm si üçün 6 ay vaxt mü yy n edilir. Bu edildikd n sonra ikay tçiy (v ya onun adından ikay ti ver n ) öz iradlarını bildirm k üçün mü yy n vaxt verilir. Bundan sonra ikay tinKomit d baxılması hazır hesab olunur.

Prosedura dair m lumat (ardı)

Mü yy n hallarda Komit ba qa prosedurdan istifad ed bil r. Vaxtdan s m r liistifad üçün Komit dövl ti v ikay tçini lav s yl rd n azad ed r k ikay tba qa qaydada baxa bil r.M s l n, g r ikay tin m qbullulu u vv lc d n übh do urursa, onda Komitikay tçiy lav rh üçün t klif ver bil r. Bel halda Komit m qbulluluq

m s l sin baxır v g r ikay t m qbul hesab edildikd , onun mahiyy ti üzrbaxılması fazasına keçir.Bel olan halda dövl t öz baxı larını t qdim etm y , ikay tçiy is bununla ba lı rh verm y lav vaxt verilir. Bütün hallada mövcud olan praktika vprosedurdan f rqli hallar olduqda ikay tçiy bu bar d vv lc d n m lumatverilirverilir.

T xir salınmaz xüsusi hallar

Fakultativ Protokolun 5 ci madd sin uy un olaraq KomitFakultativ Protokolun 5-ci madd sin uy un olaraq Komiti tirakçı dövl t z ruri hesab edil n qısa müdd tl r ç rçiv sindt cili t dbirl r görm k üçün xahi m ktubu gönd r bil r. Belxahi in m qs di sonradan qar ısıalınmayan v b rpa oluna bilm y n hüquq pozuntusunun qar ısının alınması m qs di iledilir.

M qbullu a dair lav tövsiyy l rFakultativ Protokolun 4-cü madd sin sas n veril n ikay tin m qbul hesab edilm si üçün a a ıdakı rtl r vacibdir:1. Komit ikay t yalnız o zaman baxır ki, bütün mümkün olan ölk daxili y y ,mexanizml rd n istifad edilsin. stisna yalnız o zaman ola bil r ki, ölk daxili mexanizml r s m r siz olsun v ya ikay t baxılma lüzümsuz l ngidilsin v real n tic nin olmayaca ı vv lc d n b lli olsun;

ikay t o zaman m qbul hesab edilmir ki:Komit vv l r bu ikay t baxımı dır v ya bu ikay t dig r beyn lxalq prosedurlar

sasında ba qa beyn lxalq qurumlarda baxılmı dır v ya baxılmaqdadır;ikay t Konvensiyanın müdd alarına uy un deyil;ikay t a kar sur td sassızdır v ya kifay t q d r saslandırılmayıb;ikay td hüquqlardan sui-istifad halları vardır;ikay td hüquqlardan sui istifad halları vardır;ikay td göst ril n pozuntular i tirakçı dövl t t r find n protokolun

ratifikasiyasından vv l ba vermi dir v bu pozuntular protokol qüvv y mindikd nsonra davam etm mi dir.

ikay t baxılması

Komit ayrı-ayrı hallarda BMT-nin Ba Katibi vasit si il BMT-d nv ya dig r orqanlardan m s l nin h llin köm k ed bil c kist nil n z ruri s n di xahi ed bil r. Bel olan halda t r fl r bu s n dl ba lı rhl rini t qdim etm k üçün lav vaxt verilir.

ikay t baxıldıqdan Sonra Komit nin t dbirl ri

ikay t baxıldıqdan sonra Komit ikay tçiy münasib tdikay t baxıldıqdan sonra Komit ikay tçiy münasib tdKonvensiyanın müdd asının v ya müdd alarının pozulması q na ting ldikd bununla ba lı q rar q bul edir. Fakultativ Protokolun 7-ci madd sin uy un olaraq i tirakçı dövl t 6 ay müdd tind q rarla ba lıh yata keçiril n t dbirl r dair Komit y yazılı m lumat t qdim etm lidir. Komit h mçinin i tirakçı dövl t lav m lumat verm yi ya ayrıca, ya da növb ti dövrü hesabat t qdim edil rk n verm yi t klif ed bil r.

ikay t formasıikay t formasını a a ıdakı linkd n ld ed bil rsiz:

http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/protocol/modelformhttp://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/protocol/modelform--E.PDFE.PDF

ikay ti nec gönd rm k olar?

ikay ti gönd rm k üçün:

Poçtla: Petitions TeamOffice of the High Commissioner for Human RightsU it d N ti Offi t G 1211 G 10 S it l dUnited Nations Office at Geneva, 1211 Geneva 10, Switzerland

Faksla: + 41 22 9179022 (particularly for urgent matters)

E-malill : petitions@ohchr.orgpetitions@ohchr.org

33

LAV L R

lav 1

Qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının l vi üzrKonvensiya

Ümumdünya nsan Hüquqları B yannam sind ayrı-seçkiliy yol verilm m siprinsipinin t sdiq edildiyini v bütün insanların öz l yaq tl ri v hüquqlarıbaxımından azad v b rab r do uldu unun v heç bir f rq, o cüml d n, cinsi f rq qoyulmadan h r bir insanın onda b yan edil n bütün hüquqlara v bütün azadlıqlara malik olmalı oldu unun b yan edildiyini n z r alaraq,

insan hüquqları haqqında beyn lxalq paktların i tirakçısı olan dovl tl rin üz rin bütün iqtisadi, sosial, m d ni, mülki v siyasi hüquqlardan ki i vqadınların b rab r hüquqda istifad etm l rini t min etm k öhd liyinin qoyuldu unu n z r alaraq,

ki i v qadınların hüquq b rab rliyin yardım etm k m qs dil Birl miMill tl r T kilatının v ixtisasla dırılmı t sisatların himay si altındaba lanan beyn lxalq konvensiyaları diqq t alaraq,

h mçinin ki i v qadınların hüquq b rab rliyin yardım etm k m qs dilBirl mi Mill tl r T kilatının v ixtisasla dırılmı t sisatların q bul etdikl ri q tnam l ri, b yannam l ri v tövsiy l ri n z r alaraq,

lakin bu müxt lif s n dl r baxmayaraq, h l d qadınlara qar ı xeyli ayrı-seçkiliyin mövcud olmasından narahat olaraq,

qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin hüquq b rab rliyi v insan l yaq tin hörm tolunması prinsipl rini pozdu unu, qadınların ki il rl b rab r s viyy d öz ölk l rinin siyasi, sosial, iqtisadi v m d ni h yatında i tirak etm l rin ng ltör tdiyini, c miyy tin v ail nin rifahının yüks lm sin mane oldu unu v öz ölk l rinin rifahı namin qadınların imkanlarının tam kild açılmasını daha da ç tinl sdirdiyini xatırladaraq,

yoxsulluq raitind qadınların rza a, s hiyy y , t hsil , pe hazırlı ına vi düz lm k imkanlarına, h mçinin, dig r t l batlara daha az yol tapa bilm l rind n narahat olaraq,

b rab rliy v dal t saslanan yeni beyn lxalq iqtisadi qurulu unyaradılmasının ki i v qadınlar arasında b rab rliyin t min olunmasına xeyli köm k ed c yin min olaraq,

aparteidin, irqçiliyin bütün formalarının, irqi ayrı-seçkiliyin,müst ml k çiliyin, yeni müst ml k çiliyin, t cavüzkarlı ın, xarici istila vhökmranlı ın v dövl tl rin daxili i l rin müdaxil nin l v edilm sinin ki iv qadınların hüquqlarının tam h yata keçirilm si üçün z ruri oldu unu qeyd ed r k,

beyn lxalq sülhün v t hlük sizliyin möhk ml ndirilm sinin, beyn lxalq

34

g rginliyin azadılmasının, sosial v iqtisadi sisteml rind n asılı olmayaraq, bütün dövl tl r arasında qar ılıqlı m kda lı ın, ciddi v s m r li beyn lxalqn zar t altında hamılıqla v tam t rksilahın, xüsusil d nüv t rksilahının,ölk l r arasındakı münasib tl rd dal tlilik, b rab rlik v qar ılıqlı fayda prinsipl rinin t sdiq olunmasının v xarici v müst ml k hökmranlı ı vxarici istila altında olan xalqların öz müq dd ratlarını t yin etm vmüst qillik hüquqlarının h yata keçirilm sinin, habel dövl tl rin milli suverenliyin v razi bütövlüyün hörm t edilm sinin sosial t r qqiy vinki afa yardım ed c yini v bunun da n tic si olaraq ki i v qadınlar arasındatam b rab rliy nail olunmasına s b b olaca ını t sdiq ed r k,

ölk l rin tam inki afının, bütün dünya rifahının v sülh i inin, bütün sah l rdqadınların ki il rl b rab r s viyy d maksimum i tirakını t l b etdiyin min olaraq,

qadınların ail v c miyy tin rifahında, bu gün q d r tam kild q buledilm y n xidm tl rinin h miyy tini, analı ın v h r iki valideynin ail d vu aqların t rbiy olunmasında sosial h miyy tini n z r alaraq v u aqlarınt rbiy olunmasının ki i v qadınlardan v bütövlükd bütün c miyy td nbirg m suliyy t t l b etdiyin gör qadınların n slin artırılmasındakı rolunun ayrı-seçkiliy s b b olmadı ını d rk ed r k,

ki i v qadınlar arasında tam b rab rliy nail olmaq üçün h m ki il rin, h md qadınların c miyy td v ail d n n vi rollarını d yi dirm yin z ruriliyini yada salaraq,

Qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin l v edilm si haqqında B yannam d b yanedil n prinsipl ri h yata keçirm k v bu m qs dl , bel ayrı-seçkiliyin bütün forma v t zahürl rini l v etm k üçün lazım olan t dbirl ri görm k zmindolduqlarını bildir r k, a aqıdakılar bar d razılıqa g ldil r:

I H SS

Madd 1Hazırkı Konvensiyanın m qs dl ri üçün «qadınlara qar ı ayrı-seçkilik» anlayı ı siyasi, iqtisadi, sosial, m d ni, mülki v ya ist nil n dig r sah d , ailv ziyy tind n asılı olmayaraq, ki i v qadınların hüquq b rab rliyi sasındaqadınların insan hüquqları v sas azadlıqlarının q bul edilm sini, qadınlarınonlardan istifad etm l rini v ya onları h yata keçirm l rini cinsi lam tgör z ifl tm y v ya yox etm y yön ldil n ist nil n f rql ndirm ni, istisnanı v ya m hdudiyy ti bildirir.

Madd 2tirakçı dövl tl r qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin bütün formalarını pisl yir,

t xir salmadan v bütün müvafiq üsullarla qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyi l vetm k siyas ti yürütm y razı olur v bu m qs dl a a ıdakıları öz öhd l ringötürürl r:

a) g r bu h l edilm yibs , ki i v qadınların hüquq b rab rliyi prinsipini öz milli konstitusiyalarına v ya dig r müvafiq qanunvericiliy daxil etm k,

35

qanunun v dig r müvafiq vasit l rin köm yi il bu prinsipin praktik kildh yata keçirilm sini t min etm k;

b) qadınlara qar ı h r cür ayrı-seçkiliyi qada an ed n, lazım g ldiyi yerl rdsanksiya t tbiq etm yi d daxil etm kl , müvafiq qanunvericilik t dbirl rigörm k;

c) qadınların hüquqlarının, ki il rl b rab r sasda hüquqi müdafi sinimü yy n etm k v s lahiyy tli milli m hk m l rin v dig r dövl tmü ssis l rinin köm yi il qadınların ist nil n ayrı-seçkilik aktından s m r limüdafi olunmalarını t min etm k;

d) qadınlara qar ı h r hansı bir ayrı-seçkilik aktı v m li tör tm kd n imtina etm k v dövl t orqanları v mü ssis l rinin bu öhd liy uy un olaraq h r k tetm l rin t minat verm k;

e) h r hansı bir xs, t kilat v ya mü ssis t r find n qadınlara qar ı ayrı-seçkilik hallarının l v edilm si üçün bütün müvafiq t dbirl ri görm k;

f) özünd qadınlara qar ı ayrı-seçkilik ks etdir n mövcud qanunları, q rarları,ad tl ri v t crüb l ri d yi dirm k v ya onları l v etm k üçün, qanunvericilik t dbirl ri d daxil edilm kl , bütün müvafiq t dbirl ri görm k;

q) öz cinay t qanunvericilikl rind özünd qadınlara qar ı ayrı-seçkilik ks etdir n bütün müdd aları l v etm k.

Madd 3tirakçı dövl tl r, qadınların h rt r fli inki afını v t r qqisini t min etm k

üçün bütün sah l rd , sas n d siyasi, sosial, iqtisadi v m d ni sah l rdqanunvericilik t dbirl ri d daxil edilm kl , bütün müvafiq t dbirl ri görürl rki, onların ki il rl b rab r s viyy d insan hüquqlarını v sas azadlıqlarınıh yata keçirm l rin v bunlardan istifad etm l rin t minat versinl r.

Madd 41. tirakçı dövl tl rin ki il r v qadınlar arasında faktiki b rab rliyin t kkül tapmasını sür tl ndirm y yön ldil n müv qq ti xüsusi t dbirl r görm sihazırkı Konvensiyada mü yy n edildiyi kild , ayrı-seçkilik hesab olunmur, amma bunlar özlüyünd qeyri-b rab r v f rqli standartların qorunub saxlanmasına heç bir d r c d s b b olmamalıdır; bu t dbirl r, imkanlarınb rab rliyi v münasib tl rin hüquq b rab rliyi il ba lı olan m qs dl rçatıldıqdan sonra l v edilm lidir.

2. tirakçı dövl tl rin, hazırkı Konvensiyada t sbit edil n t dbirl r d daxil edilm ki , analı ın mühafiz sin yön ldil n xüsusi t dbirl r görm si ayrı-seçkilik hesab olunmur.

Madd 5tirakı dövl tl r a a ıdakı m qs dl r üçün bütün müvafiq t dbirl ri görürl r:

a) xürafatcıl dü ünc l rin kökünd n yox edilm sin , cinsl rd n birinin natamamlı ı v üstünlüyü ideyasına v yaxud ki i v qadınların stereotip

36

roluna saslanan ad tl rin v dig r praktikaların aradan qaldırılmasına nail olmaq m qs dil ki i v qadınların sosial v m d ni davranı modelini d yi dirm k;

b) ail t rbiy sinin sosial funksiya kimi analı ın düzgün d rk edilm sini özünd ks etdirm sini v bütün hallarda u aqların m nafel rinin üstün tutulması rti il , ki i v qadınların öz u aqlarının t rbiy si v inki afındaümumi m suliyy tl rinin q bul edilm sini t min etm k.

Madd 6tirakçı dövl tl r qadın ticar tinin v qadınların fahi lik yolu il istismarının

bütün növl rinin qar ısını almaq üçün qanunvericilik t dbirl ri d daxil edilm kl , bütün müvafiq t dbirl ri görürl r.

II H SS

Madd 7tirakçı dövl tl r, ölk nin siyasi v ictimai h yatında qadınlara qar ı ayrı-

seçkiliyin l v edilm si üzr bütün müvafiq t dbirl ri görürl r v sas n dqadınlara ki il rl b rab r rtl rd a a ıdakı hüquqları t min edirl r:

a) bütün seçkil rd v açıq referendumlarda s s verm k v bütün açıqs sverm yolu il seçil n orqanlara seçilm k hüququ;

b) hökum tin siyas tinin formala masında v h yata keçirilm sind i tiraketm k v dövl t v zif l ri tutmaq, habel dövl t idar çiliyinin bütün s viyy l rind bütün dövl t funksiyalarını h yata keçirm k hüququ;

c) ölk nin ictimai v siyasi probleml ri il m ul olan qeyri-hökum tt kilatları v c miyy tl rinin f aliyy tind i tirak etm k hüququ.

Madd 8tirakçı dövl tl r qadınlara, ki il rl b rab r rtl rd v heç bir ayrı-seçkiliy

yol verilm d n öz hökum tl rini beyn lxalq s viyy d t msil etm k vbeyn lxalq t kilatların i ind i tirak etm k imkanları t min etm k üçün bütün müvafiq t dbirl ri görürl r.

Madd 91. tirakçı dövl tl r qadınlara, öz v t nda lı ını ld etm k, onu d yi dirm kv ya saxlamaq sah sind ki il rl b rab r s viyy d hüquqlar verirl r. Onlar sas n bunu t min edirl r ki, qadının n xarici v t nda la nikah ba laması, n

d rinin nikah dövründ öz v t nda lı ını d yi m si, avtomatik olaraq onun öz v t nda lı ını d yi m sin g tirib çıxarmasın, onu v t nda lı ı olmayan

xs çevirm sin v rinin v t nda lı ını q bul etm y m cbur ed bilm sin.

2. tirakçı dövl tl r, öz u aqlarının v t nda lı ına münasib td qadınlaraki il rl b rab r s viyy d hüquqlar verirl r.

37

III H SS

Madd 10tirakçı dövl tl r qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin l v edilm si üçün bütün

müvafiq t dbirl ri görürl r ki, onlara t hsil sah sind ki il rl b rab rs viyy d hüquqlar t min etsinl r, sas n d , ki i v qadınların b rab rliyisasında a a ıdakıları t min etsinl r:

a) pe v ixtisas seçimin yönl ndirilm k üçün h m k nd, h m d h rrayonlarındakı bütün kateqoriyalardan olan t hsil mü ssis l rind t hsil yol tapmaq v diplom almaq üçün eyni rait yaratmaq; bu b rab rlik m kt b q d r, ümumi, ixtisas v ali texniki t hsil sah l rind , h mçinin, pehazırlı ının bütün növl rind t min edilir;

b) eyni t hsil proqramlarına, eyni imtahanlara, eyni ixtisas s viyy sin malik mü llim hey tin , m kt b binalarına v eyni keyfiyy tli m kt b avadanlı ına yol tapmaq;

c) bu m qs d nail olma a köm k ed bil c k birg t limi v t limin dig rnövl rini t viq etm k yolu il t limin bütün s viyy l ri v bütün formalarındaki i v qadınların rolu il ba lı ist nil n stereotip konsepsiyaları aradan qaldırmaq;

d) t qaüd v dig r t hsil müavin tl rini almaq üçün eyni imkanları yaratmaq;

e) sas n ki i v qadınların bilik s viyy l ri arasındakı ist nil n f rqin,mümkün q d r sür tl azaldılmasına yön ldil n, ya lılar arasında savadlılı ınyayılması proqramları v funksional savadlılıq proqramları da daxil edilm kl ,t hsilin davam etdirilm si proqramlarına yol tapmaq üçün eyni imkanlar yaratmaq;

f) m kt bi bitirm y n qızların sayını azaltmaq v m kt bi vaxtından vv l t rketmi qızlar v qadınlar üçün proqramlar i l yib hazırlamaq;

q) idman v fiziki hazırlıq m l l rind f al i tirak etm k üçün eyni imkanlar yaratmaq;

h) ail nin sa lamlı ına v rifahına yardım etm k m qs dil , ail h cminin planla dırılması haqqında informasiyalar v m sl h tl r d daxil edilm kl ,t lim xarakterli xüsusi informasiyalara yol tapmaq.

Madd 111. tirakçı dövl tl r m ulluq sah sind qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyi l vetm k üçün bütün müvafiq t dbirl ri görürl r ki, ki i v qadınların b rab rliyisasında, sas n a a ıdakıları t min etsinl r:

a) bütün insanların alınmaz hüququ kimi i l m k hüququ;

b) muzdla i götürülm d eyni imkanlara malik olmaq hüququ, o cüml d ni götürülm k üçün seçil rk n eyni meyarların t tbiq edilm si hüququ;

38

c) pe v ya i növünü azad seçm k, v zif d yüks lm k, m ullu at minat, habel bütün i imtiyazları v rtl rind n istifad etm k hüququ,

yirdlik, yüks k s viyy li pe hazırlı ı v münt z m t kmill m d daxil ediim kl , pe hazırlı ı v t kmill m si almaq hüququ;

d) b rab r d y rd olan m y gör b rab r rtl rd imtiyazlara malik olmaq, habel i in keyfiyy tinin qiym tl ndirilm sind b rab r yana ma da daxil edilm kl , b rab r haqq almaq hüququ;

e) sosial t minat hüququ, sas n d t qaüd çıxma, i sizlik, x st lik, lillik, qocalıq halında v i qabiliyy tinin itirilm sinin dig r hallarında sosial t minat hüququ, habel haqqı öd nil n m zuniyy t hüququ.

2. rd v ya ana olmaları s b bind n qadınlara qar ı ayrı-seçkilik hallarınıqabaqcadan önl m k v onlara s m r li hüquqlar t min etm k m qs dili tirakçı dövl tl r a a ıdakılar üçün müvafiq t dbirl r görürl r:

a) hamil lik sasında v yaxud hamil lik v do uma gör m zuniyy t sasındai d n azad etm ni v ya i d n azad etm zamanı ail v ziyy tin gör ayrı-seçkiliyi, sanksiyalar t tbiq etm k t hdidi altında qada an etm k;

b) vv lki i yerini itirm m k rti il hamil liy v do uma gör haqqıöd nil n m zuniyy t v ya sosial müavin tl rl müqayis edil bil nm zuniyy t, staja gör birincilik v ya sosial müavin t t viq etm k;

c) öz ail v zif l rini m k f aliyy tl ri il v ictimai h yatda i tirak etm l riil eyni zamanda yerin yetirm l ri üçün valideynl r , sas n d , u aqlaraqay ı mü ssis l ri b k si yaratmaq v onu geni l ndirm k yolu il lazımi lav sosial xidm tl rin t qdim olunmasını t viq etm k;

d) hamil lik dövründ qadınların sa lamlı ı üçün z r rli oldu u sübut edil ni növl rind onları xüsusi müdafi il t min etm k.

3. Hazırkı madd d toxunulan hüquqların müdafi si il ba lı qanunvericilikl relmi-texniki bilikl rin s viyy sin uy un olaraq vaxta ırı müzakir olunur, habel yenid n n z rd n keçirilir, mümkün oldu u q d r l v edilir v ya geni l ndirilir.

Madd 121. tirakçı dövl tl r s hiyy sah sind qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin l vedilm si üçün bütün müvafiq t dbirl ri görürl r ki, ki i v qadınlarınb rab rliyi sasında tibbi xidm t , sas n d , ail h cminin planla dırılması ilba lı xidm t yol tapma ı t min etsinl r.

2. Hazırki madd nin 1-ci b ndinin müdd alarından asılı olmayaraq, i tirakçıdövl tl r, hamil lik dövründ , do u v do u dan sonrakı dövrl rd qadınlarımüvafiq xidm tl rl t min edirl r, lazım g ldikd pulsuz xidm t göst rir, habel hamil lik v u a ı mizdirm dövrl rind müvafiq qida t qdim edirl r.

39

Madd 13tirakçı dövl tl r iqtisadi v sosial h yatın dig r sah l rind qadınlara qar ı

ayrı-seçkiliyi l v etm k üçün bütün müvafiq t dbirl ri görürl r ki, ki i vqadınların b rab rliyi sasında; sas n d a a ıdakı b rab r hüquqları t min etsinl r:

a) ail müavin ti hüququ;

b) t rp nm z mlakı girov qoymaqla borc, ssuda v dig r formalarda maliyykrediti almaq hüququ;

c) istirah tl ba lı t dbirl rd , idman m l l rind v m d ni h yatın bütün sah l rind i tirak etm k hüququ.

Madd 141. tirakçı dövl tl r k nd yerl rind ya ayan qadınların üzl diyi xüsusi probleml ri v öz ail l rinin iqtisadi rifahının t min olunmasında onlarınrolunun h miyy tini, o cüml d n onların, t s rrüfatın mal istehsalı il ba lıolmayan sah l rind ki f aliyy tini n z r alır v hazırkı Konvensiyanınmüdd alarının k nd yerl rind ya ayan qadınlara t tbiq edilm sini t min etm k üçün bütün müvafiq t dbirl ri görürl r.

2. tirakçı dövl tl r k nd rayonlarında qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin l vedilm si üçün bütün müvafiq t dbirl ri görürl r ki, ki i v qadınlarınb rab rliyi sasında qadınların k nd rayonlarının inki afında i tirakını v bu cür inki afdan m nf t götürm l rini t min etsinl r v bunun üçün belqadınlara, sas n, a a ıdakı hüquqları t min edirl r:

a) bütün s viyy l rd inki af planlarının i l nib hazırlanmasında v h yatakeçirilm sind i tirak etm k;

b) ail h cminin planla dırılması m s l l ri il ba lı informasiyalar, m sl h tl r v xidm t d daxil edilm kl müvafiq tibbi xidm t yol tapmaq;

c) sosial sı orta proqramlarının faydalarından bilavasit istifad etm k;

d) funksional savadlılıq da daxil edilm kl , formal v qeyri formal t hsilhazırlı ının bütün növl rind n b hr l nm k, habel icma xidm tinin k ndt s rrüfat m s l l ri üzr m sl h tçi idar l rin bütün vasit l rinin xidm tind n, sas n d onların texniki s viyy sinin yüks ldilm si üçün istifad etm k;

e) muzdlu i v müst qil m k f aliyy ti vasit sil iqtisadi imkanlara b rab rkild yol tapılmasını t min etm k üçün özün yardım qrupları v

kooperativl ri t kil etm k;

f) bütün kollektiv f liyy t növl rind i tirak etm k;

q) k nd t s rrüfatı kreditl rin v borclarına, satı sistemin , müvafiq texnologiyaya yol tapmaq v torpaq v aqrar islahatlarda, h mçinin torpaqlarınyenid n m skunla dırılması planlarında b rab r statusa malik olmaq;

40

h) lazımi h yat rtl rind n, xüsusil d m nzil raitind n, sanitar xidm tl rd n, elektrik v su t chizatından, habel n qliyyat v rabitvasit l rind n istifad etm k.

IV H SS

Madd 151. tirakçı dövl tl r qadınların qanun qar ısında ki il rl b rab rliyini q buledirl r.

2. tirakçı dövl tl r qadınlara ki il rl eyni s viyy d mülki hüquq subyekti olma s lahiyy ti v onu realla dırmaq üçün eyni imkanlar t qdim edirl r.Onlar, sas n, qadınları müqavil l rin ba lanmasında v mlakın idaredilm sind b rab r hüquqlarla, h bel m hk m v tribunal ara dırmalarınınbütün m rh l l rind b rab r münasib tl t min edirl r.

3. tirakçı dövl tl r bununla razıla ırlar ki, öz hüquqi n tic si etibarilqadınların hüquq subyekti olmalarını m hdudla dıran bütün müqavil l r vist nil n növd n olan bütün dig r öz l s n dl r etibarsız hesab olunur.

4. tirakçı dövl tl r, insanların yerd yi m l ri il , ya ayı yeri v daimi ya ayı yerl rini s rb st seçm l ri il ba lı q bul edil n qanunvericilikl rmünasib td ki i v qadınlara b rab r hüquqlar t qdim edirl r.

Madd 161. tirakçı dövl tl r, nikah v ail münasib tl rin dair bütün m s l l rdqadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin l v edilm si üçün bütün müvafiq t dbirl rigörürl r v sas n d ki i v qadınların b rab rliyi sasında a a ıdakılarıt min edirl r:

a) nikah ba lamaqda eyni hüquqlar;

b) rin v ya arvadın s rb st seçilm sind v yalnız öz ist yi v tam razılı ı ilnikah ba lamaqda eyni hüquqlar;

c) nikah dövründ v nikahın pozulması dövründ eyni hüquq v v zif l r:

d) valideynl r kimi, ail v ziyy tl rind n asılı olmayaraq u aqları il ba lım s l l rd ki i v qadınların eyni hüquqları v v zif l ri; bütün hallarda u aqların m nafel ri üstünlük t kil edir;

e) u aqların sayı v onların do ulmaları arasındakı müdd tl rl ba lı m s l nis rb st v m suliyy tl h ll etm kd eyni hüquql r v onlara bu hüququ h yata keçirm y imkan ver n informasiyalara, t lim v vasit l r yol tapmaqda eyni hüquqlar;

f) u aqların q yyumu, hamisi, v kal t ver ni v övladlı a götür ni olmaqda vya milli qanunvericilikd n z rd tutuldu u hallarda anoloji funksiyaları

41

h yata keçirm kd eyni hüquq v v zif l r; bütün hallarda u aqlarınm nafel ri üstünlük t kil edir;

q) ki i v qadınların eyni xsi hüquqiarı, eyni zamanda soyadını, pe sini vm uliyy tini seçm hüququ;

h) rl arvadın mlaka malik olmaqda, onu idar etm kd , ondan istifadetm kds v ona h m pullu, h m d pulsuz s r ncam verm kd eyni hüquqları.

2. U aq ya ında olan xsin ni anlanması v nikah ba laması hüquqi qüvv ymalik deyildir v minimum nikah ya ını v nikahların mülki v ziyy taktlarında m cburi qeyd alınmasını mü yy n etm k m qs dil ,qanunvericilik t dbirl ri d daxil edilm kl , bütün lazımi t dbirl r görülür.

V H SS

Madd 171. Hazırkı Konvensiyanın h yata keçirilm sinin gedi atını n z rd n keçirm küçün Qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin l v edilm si Komit si (bundan sonra Komit adlanacaq) t sis edilir; o, Konvensiyanın qüvv y mindiyi anda 18, 35-ci i tirakçı dövl tin onu t sdiq etm si v ya ona qo ulmasından sonra 23 yüks k m n vi keyfiyy tl r v hazırkı Konvensiyanın hat etdiyi sah l rds ri t liliy malik olan ekspertl rd n ibar t olur. Bu ekspertl r i tirakçıdövl tl r t r find n, onların öz v t nda ları arasından seçilir v xsikeyfiyy td çıxı edirl r, bu zaman co rafi razil r üzr dal tli bölgü vmüxt lif sivilizasiya formalarının, habel sas hüquqi sisteml rin t msilçiliyi n z r alınır.

2. Komit üzvl ri, i tirakçı dövl t t r find n ir li sürül n xsl r siyahısındangizli s sverm yolu il seçilirl r. H r i tirakçı dövl t öz v t nda ları arasındanyalnız bir xsi namiz d göst r bil r.

3. Birinci d f seçkil r hazırkı Konvensiyanın qüvv y mindiyi günd n 6 ay sonra keçirilir. H r seçkinin keçirilm sin n azı 3 ay qalmı Birl miMill tl r T kilatının Ba Katibi i tirakçı dövl tl r 2 ay rzind öz namiz dl rini t qdim etm k t klifi il m ktub gönd rir. Ba Katib bu yolla ir li sürül n xsl rin, lifba sırasında, onları ir li sür n i tirakçı dövl tl rin adları göst rilm kl , siyahısını hazırlayır v bu siyahını i tirakçı dövl tl rt qdim edir.

4. Komit üzvlüyün seçkil r i tirakçı dövl tl rin Ba Katib t r find nBirl mi Mill tl r T kilatının M rk zi t sisatlarında ça ırılan iclaslarındakeçirilir. tirakçı dövl tl rin üçd ikisinin kvorum t kil etdiyi bu iclaslarda o namiz dl r Komit y üzv seçilmi sayılırlar ki, onlar s sverm d olan vi tirak ed n i tirakçı dövl tl rin nümay nd l rinin s sl rinin n çoxunu vs sl rin ks riyy t çoxlu unu almı olsunlar.

5. Komit üzvl ri 4 il müdd tin seçilirl r: lakin birinci seçkil rd seçil ndoqquz üzvün s lahiyy t müdd ti 2 ild n sonra ba a çatır; birinci seçkil rd n

42

d rhal sonra h min doqquz üzvün soyadı Komit S drinin pü kün sas nseçilir.

6. Be lav Komit üzvünün seçkisi hazırkı madd nin 2,3 v 4-cü b ndl rinin müdd alarına uy un olaraq otuz be inci dövl tin Konvensiyanı t sdiq etm sind n v ya ona qo ulmasından sonra keçirilir. Bu yolla seçil n 2 lavüzvün s lahiyy t müdd ti 2 ild n sonra ba a çatır; bu iki üzvün soyadı Komits drinin pü kün sas n seçilir.

7. Eksperti Komit üzvü kimi öz f aliyy tini dayandıran i tirakçı dövl tgözl nilm y n vakansiyaları doldurmaq üçün öz v t nda ları arasından,Komit nin b y nm si rti il dig r eksperti t yin edir.

8. Komit üzvl ri Birl mi Mill tl r T kilatları v saitind n, BaAssambleyanın, Komit nin v zif l rinin vacibliyini n z r almaqla mü yy netdiyi qaydalar v rtl r sasında, Ba Assambleya t r find n t sdiq edil nm k haqqı alırlar.

9. Birl mi Mill tl r T kilatının Ba Katibi Komit nin funksiyalarınınhazırkı Konvensiyaya uy un olaraq s m r li kild h yata keçirilm si üçün lazımi i çi hey ti v maddi v sait ayırır.

Madd 181. tirakçı dövl tl r, Komit d baxılmaq üçün hazırkı Konvensiyanınmüdd alarını yerin yetirm k m qs dil q bul etdikl ri qanunvericilik, m hk m , inzibati v ya dig r t dbirl r haqqında v bu sah d ld edil nnaliyy tl r haqqında Birl mi Mill tl r T kilatının Ba Katibin a a ıdakım ruz l ri gönd rm yi öhd l rin götürürl r:

a) hazırkı Konvensiyanın bunda mara ı olan dövl t üçün qüvv y mindiyi günd n sonrakı bir il rzind ;

b) bundan sonra n azı 4 ild n bir v bir d Komit bu bar d sor u gönd rdiyi vaxtlar.2. M ruz l rd hazırkı Konvensiya üzr öhd likl rin yerin yetirilmd r c sin t sir göst r n amill r v ç tinlikl r göst ril bil r.

Madd 191. Komit öz prosedur qaydalarını özü t sdiq edir.

2. Komit öz v zif li xsl rini 2 il müdd tin seçir.

Madd 201. Komit hazırkı Konvensiyanın 18-ci madd sin uy un olaraq t qdim olunan m ruz l r baxmaq m qs dil , ild bir d f , bir qayda olaraq 2 h ft d n artıq olmayan bir müdd t rzind iclaslarını keçirir.

2. Komit nin iclasları, bir qayda olaraq, Birl mi Mill tl r T kilatınınM rk zi t sisatlarında v yaxud Komit nin mü yy n etdiyi ist nil n dig rmünasib yerd keçirilir.

43

Madd 211. Komit öz f aliyy ti haqqında ild bir d f qtisadi v Sosial ura vasit silBirl mi Mill tl r T kilatının Ba Assambleyasına m ruz t qdim edir vi tirakçı dövl tl rd n aldı ı m ruz l rin v informasiyaların öyr nilm sisasında ümumi xarakterli t klifl r v tövsiy l r ver bil r.

Ümumi xarakterli bel t klif v tövsiy l r, g r i tirakçı dövl tl rin bu bar dqeydl ri varsa, onlarla birlikd m ruz y daxil edilir.

2. Birl mi Mill tl r T kilatının Ba Katibi Komit nin m ruz l riniQadınların v ziyy ti üzr Komissiyanı m lumatlandırmaq üçün ona gönd rir.

Madd 22xtisasla dırılmı t sisatlar, hazırkı Konvensiyanın onların f aliyy t sferasına

daxil olan müdd alarının h yata keçirilm si m s l l rin baxılark n, onda t msil olunmaq hüququna malikdirl r. Komit ixtisasla dırılmı t sisatlaraonların f aliyy t sferasına daxil olan sah l rd Konvensiyanın h yata keçirilm si bar d m ruz l r t qdim etm yi t klif ed bil r.

VI H SS

Madd 23Hazırkı Konvensiyanın heç bir müdd ası a a ıdakılarda t sbit edil n vki il rl qadınlar arasında hüquq b rab rliyin nail olunmasına yardım ed nheç bir müdd aya toxunmur:

a) i tirakçı dövl tl rin qanunvericiliyind ; v ya

b) bel bir dövl t üçün qüvv d olan h r hansı bir beyn lxalq konvensiyada, müqavil d v ya sazi d .

Madd 24i tirakçı dövl tl r, hazırkı Konvensiyada q bul edil n hüquqların tam realla masına nail olmaq üçün milli s viyy d bütün lazımi t dbirl ri görm yi öz öhd l rin götürürl r.

Madd 251. Hazırkı Konvensiya bütün dövl tl rin onu imzalaması üçün açıqdır.

2. Birl mi Mill tl r T kilatının Ba Katibi hazırkı Konvensiyanındepozitarisi t yin edilir.

3. Hazırkı Konvensiya t sdiq edilm lidir. T sdiq f rmanları saxlanılmaq üçün Birl mi Mill tl r T kilatının Ba Katibin verilir.

4. Hazırkı Konvensiya bütün dövl tl rin ona qo ulması üçün açıqdır. Qo ulma, bu bar d s n din saxlanılmaq üçün Birl mi Mill tl r T kilatınınBa Katibin verilm si il h yata keçirilir.

44

Madd 261. st nil n i tirakçı dövl t ist nil n vaxt Birl mi Mill tl r T kilatının BaKatibi adına yazılı m lumat gönd rm k yolu il hazırkı Konvensiyanınyenid n n z rd n keçirilm sini xahi ed bil r.

2. Birl mi Mill tl r T kilatının Ba Assambleyası, h r hansı bir t dbiringörülm sini z ruri hesab etdiyi halda, bel xahi l laq dar m hz hansıt dbirl rin görülm sinin z ruri oldu u bar d q rar q bul edir.

Madd 271. Hazırkı Konvensiya, 20-ci t sdiq f rmanı v yaxud qo ulma s n disaxlanılmaq üçün Birl mi Mill tl r T kilatının Ba Katibin verildikd nsonra otuzuncu gün qüvv y minir. 2. 20-ci t sdiq f rmanı v yaxud qo ulma s n di saxlanılmaq üçün Birl miMill tl r T kilatının Ba Katibin verildikd n sonra hazırkı Konvensiyanıt sdiq ed n v ya ona qo ulan h r bir dövl t uçün hazırkı Konvensiya, onun t sdiq f rmanı v yaxud qo ulma s n di saxlanılma a verildikd n sonra otuzuncu gün qüvv y minir.

Madd 281. Birl mi Mill tl r T kilatının Ba Katibi, dövl tl rin t sdiq v ya qo ulma anında el dikl ri qeyd- rtl rin m tnl rini alır v bütün dövl tl r gönd rir. 2. Hazırkı Konvensiyanın m qs d v v zif teri il bir araya sı mayan qeyd-

rtl r yol verilmir. 3. Qeyd- rtl r Birl mi Mill tl r T kilatının Ba Katibinin adına müvafiq x b rdarlıq gönd rilm kl ist nil n vaxt l v edil bil r v Ba Katib sonra bu bar d bütün i tirakçı dövl tl r m lumat verir. Bu cür x b rdarlıq alındı ıgünd n qüvv y minir.

Madd 291. ki v ya bir neç i tirakçı dövl t arasında, hazırkı Konvensiyanın rhi vya t tbiqi il ba lı meydana çıxan v danı ıqlar yolu il h ll edilm y nist nil n mübahis t r fl rd n birinin xahi i il arbitraj ara dırmasına verilir.

g r arbitraj ara dırması bar d riz veril nd n sonra 6 ay rzind t r fl rarbitraj ara dırmasının t kili il ba lı razılı a g l bilm s l r, t r fl rd nist nil n biri h min mübahis ni, M hk m Statusuna uy un olaraq rizverm k yolu il Beyn lxalq M hk m y ver bil r.2. H r bir i tirakçı dövl t hazırkı Konvensiyanın imzaladı ı v ya t sdiq etdiyi v yaxud ona qo uldu u anda b yan ed bil r ki, o, özünü hazırkı madd ninbirinci b ndind ki öhd likl rl ba lanmı hesab etmir. Dig r i tirakçıdövl tl r, bel bir qeyd- rt etmi olan h r hansı bir i tirakçı dövl tmünasib td h min madd nin göst ril n b ndind n ir li g l n öhd likl rida ımırlar.3. Hazırkı madd nin ikinci b ndin uy un olaraq qeyd- rtl r etmi olan ist nil n i tirakçı dövl t Birl mi Mill tl r T kilatının Ba Katibini x b rdaretm k yolu il ist nil n vaxt öz qeyd- rtl rini l v ed bil r.

45

Madd 30 Rus, ingilis, r b, ispan, çin v fransız m tnl ri b rab r s viyy d autentik olan hazırkı Konvensiya saxlanmaq üçün Birl mi Mill tl r T kilatının BaKatibin verilir.

A a ıda imza atmaqla, lazımi qaydada v kil edil nl r hazırkı Konvensiyanındo rulu unu t sdiq etdil r.Ba M clisin 18 dekabr 1979-cu il tarixli 34/180 nömr li Q tnam si il q bul edilmi dir

46

lav 2 Qeyri-r smi t rcüm

Qadınlara qar ı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının l vi üzrKonvensiyanın Fakultativ Protokolu

Ba M clisin 54/4 saylı 6 oktyabr 1999-cu il tarixli q tnam si il q bulolunub.

Bu Protokolun i tirakçı-dövl tl ri Birl mi Mill tl r T kilatının Nizamnam sinin sas insan hüquqlarına,

insan xsiyy tinin d y rin , ki i v qadın b rab rliyin inamı bir daha möhk ml tdiyini, n z r alaraq, h mçinin nsan Hüquqları haqqında Ümumi B yannam nin bütün insanlarınazad, l yaq t v hüquq baxımından b rab r do uldu unu v h r bir insanınheç bir f rq qoyulmadan, o cüml d n cinsi ayrı-seçkilik olmadan B yannam d göst ril n bütün hüquq v azadlıqlara malik oldu unu elan etm sini n z r alaraq, nsan hüquqları bar d beyn lxalq müqavil l r v cinsi ayrı-seçkiliy qada a

qoyan dig r beyn lxalq-hüquqi s n dl r ,h mçinin tirakçı-dövl tl rin qadınlara münasib td ist nil n növ ayrı-seçkiliyi t nqid etm sinin v qadınlara münasib td ayrı-seçkiliyin bütün müvafiq vasit l rl t xir salınmadan l vi siyas tini aparma a dair razılıqld etdiyinin göst rildiyi Qadınlara münasib td ayrı-seçkiliyin bütün

formalarının l v olunması haqqında Konvensiyaya (“Konvensiya”) istinaded r k,qadınlara bütün insan hüquqları v sas azadlıqların tam v b rab rverilm sini t min etm k, bu hüquq v azadlıqların pozulmasının qar ısınıalmaq üçün effektiv t dbirl r görm kd öz q tiyy tini t sdiql y r k,a a ıdakılar bar d razılı a g libl r:

Madd 1 H min Protokolun tirakçı-ölk si (“ tirakçı-ölk ”) Qadınlara münasib tdist nil n növ ayrı-seçkiliyin l vi üzr Komit nin (“Komit ”) madd 2-ymüvafiq kild t qdim olunan m lumatları q bul etm k v n z rd nkeçirm k s lahiyy tini q bul edir.

Madd 2 M lumatlar tirakçı-dövl tl rin tabeliyin dü n, özl rinin bu tirakçı-dövl tt r find n Konvensiyada göst rilmi h r hansı bir hüquq pozuntusunun qurbanı olduqlarını iddia ed n xsl r v ya xsl r qrupu t r find n gönd rilbil r. M lumatlar ayrı-ayrı xsl r v ya bir qrup xs adından gönd rilirs ,bu, h min xsl rin razılı ı sasında edilir. Mü llifin öz h r k tl rini bu razılıq olmadan bel saslandıra bildiyi hallar istisna xarakter da ıyır.

Madd 3 M lumatlar yazılı formada verilm li v anonim olmamalıdır. KomitKonvensiyanın bu Protokolun i tirakçısı olmayan tirakçı-dövl t aid m lumatları q bul etmir.

47

Madd 4 1. Komit , hüquq müdafi sinin bütün mümkün daxili vasit l rinin tük ndiyinmin olmayınca, m lumatı n z rd n keçirmir. Bu cür müdafi vasit l rinin

t tbiqinin s m r siz yubadılması v ya lazımi n tic verm m si istisna hal sayılır.2. Komit m lumatı q buledilm z sayır, g r:a) h min m s l Komit t r find n dig r beyn lxalq istintaq v ya nizamlama prosedurları daxilind n z rd n keçirilib v ya keçirilirs ;b) o, Konvensiyanın müdd aları il ziddiyy t t kil edirs ;c) o, açıq-aydın sassızdırsa v ya kifay t q d r saslandırılmayıbsa;d) o, bu cür m lumat gönd rm k üçün hüquqdan sui-istifad xarakteri da ıyırsa; e) m lumatın mövzusu olan faktlar bu Protokol müvafiq tirakçı-dövl t üçün qüvv y minm zd n vv l mövcud olubsa. Bu faktlar göst ril n tarixd nsonra da mövcuddursa bu istisna haldır.

Madd 5 1. M lumatı alandan sonra v onun m zin dair q rar q bul edilm zd n vv list nil n vaxt Komit müvafiq tirakçı-dövl t ehtimal edil n pozuntunun qurbanı v ya qurbanlarına düz lm z z r r vurulmasının qar ısını almaq üçün h min tirakçı-dövl tin müv qq ti t dbirl r görm si il ba lı t xir salınmaz xahi gönd r bil r.2. g r Komit öz diskresion hüququnu bu madd nin 1-ci b ndin uy unh yata keçirirs , bu, onun m qbul v ya m lumatın m zin uy un q rar q buletm si dem k deyil.

Madd 6 1. Komit nin m lumatları müvafiq tirakçı-dövl tin adı ç kilm d n qeyri-m qbul sayması istisna olmaqla v xs v ya xsl rin öz adlarını bu

tirakçı-dövl t açıqlama a razı oldu u halda, Komit bu Protokola uy unolaraq ona gönd rilmi ist nil n m lumatı m xfi qaydada müvafiq tirakçı-dövl tin n z rin çatdırır.2. Bildiri almı tirakçı-dövl t 6 ay rzind Komit y bu m s l ni v g rh min tirakçı-dövl t t r find n görülm si mümkün olan h r hansı t dbirl rh yata keçirilibs , onları aydınla dıran izahat v ya b yanatlar t qdim edir.

Madd 7 1. Komit bu Protokola uy un kild alınmı m lumatlara, ayrı-ayrı xsl rv ya xsl r qrupu t r find n v ya onların adından v tirakçı-dövl tt r find n ona t qdim olunmu bütün informasiya müvafiq t r fl rötürülübs , onları n z r alaraq baxır.2. Bu Protokolda n z rd tutulan m lumatları n z rd n keçir rk n Komitqapalı iclaslar keçirir.3. Komit m lumatı öyr ndikd n sonra onunla ba lı fikirl rini v g rtövsiy l ri d varsa onlarla birlikd müvafiq t r fl r ötürür.4. tirakçı-Dövl t lazımi sur td Komit nin r yini tövsiy l rl birlikdn z rd n keçirir v Komit y altı ay rzind Komit nin r yi v tövsiy l rinin z r almaqla görül n ist nil n t dbirl r bar d informasiyanın da daxil oldu u yazılı cavab gönd rir.

48

5. Komit tirakçı-Dövl t onun r y v tövsiy l rin cavab olaraq h yatakeçirdiyi ist nil n t dbir bar d , o cüml d n, g r lazım bil rs , tirakçı-Dövl tin Konvensiyanın 18-ci madd sin uy un olaraq edil n sonrakım ruz l rind d lav m lumat t qdim etm yi t klif ed bil r.

Madd 8 1. g r Komit tirakçı-Dövl t t r find n Konvensiyada ksini tapmıhüquqların ciddi v ya münt z m pozuldu unu göst r n d qiq m lumat alırsa,Komit h min tirakçı-Dövl t informasiyanın öyr nilib ara dırılmasında m kda lıq etm yi v müvafiq informasiya il laq dar iradlarını t qdim

etm yi t klif edir. 2. Mara ında olan tirakçı-Dövl t t r find n t qdim olunmu ist nil n irad, el c d onun lind olan dig r d qiq informasiyalar n z r alınmaqla, Komitözünün bir v ya bir neç üzvünü t hqiqat aparmaq v Komit y t cili m ruzt qdim etm k üçün t yin ed bil r. Bel hallarda bu, m qbul sayılır v

tirakçı-Dövl tin icaz si il t hqiqat onun razisind d aparıla bil r.3. Bel t hqiqatın n tic l rini öyr ndikd n sonra, Komit bu n tic l ri ist nil n irad v tövsiy l rl b rab r müvafiq tirakçı-Dövl t gönd rir.4. Komit nin yolladı ı n tic l r, qeyd v tövsiy l r alınandan sonra müvafiq

tirakçı-Dövl t altı ay rzind ona öz qeydl rini t qdim edir. 5. Bu cür t hqiqat m xfi aparılır v bu i in bütün m rh l l rind bu tirakçı-Dövl t t r find n m kda lı ın t min olunması üçün t dbirl r görülür.

Madd 9 1. Komit tirakçı-Dövl t Konvensiyanın 18-ci madd sin uy un olaraq edil n m ruz l rin bu Protokolun 8-ci madd sin uy un olaraq aparılmıt hqiqatlarla ba lı h yata keçirdiyi ist nil n t dbirl r bar d traflı m lumat daxil etm yi t klif ed bil r.2. Lazım g l rs madd 8.4-d göst rilmi altı aylıq müdd t bitdikd n sonra Komit i tirakçı-Dövl t bu cür t hqiqatla ba lı h yata keçirdiyi t dbirl rbar d onu m lumatlandırma ı t klif ed bil r.

Madd 10 1. st nil n tirakçı-Dövl t bu Protokolun imzalanması v ya ratifikasiyası vona qo ulması zamanı Komit nin madd 8 v 9-da n z rd tutulan s lahiyy tl rini q bul etm diyini b yan ed bil r.2. Bu madd nin 1-ci b ndin uy un b yanat vermi st nil n tirakçı-Dövl tBa Katibi x b rdar etm k yolu il bu b yanatdan imtina ed bil r.

Madd 11 tirakçı-Dövl t onun tabeliyind olan xsl rin Komit y bu Protokola uy un

olaraq m lumat gönd rm si s b bind n pis davranmaya v ya h d -qorxuyam ruz qalmaması üçün bütün lazımi t dbirl ri görür.

Madd 12 Komit Konvensiyanın 21-ci madd sind n z rd tutulan illik m ruz sinözünün bu Protokola müvafiq f aliyy ti bar d qısa hesabat da daxil edir.

Madd 13

49

H r bir tirakçı-Dövl t Konvensiyanı v bu Protokolu geni yayma ı v elan etm yi v sas n h min tirakçı-Dövl t aid m s l l rl ba lı Komit nin fikir v tövsiy l rin dair m lumatların alınmasında m kda lıq etm yi öhd singötürür.

Madd 14 Komit bu Protokolun onun üz rin qoydu u funksiyaları yerin yetir nzaman riay t olunmalı üsullara dair öz qaydalarını i l yib hazırlayır.

Madd 15 1. Bu Protokol Konvensiyanı imzalamı , t sdiql mi v ya ona qo ulmuist nil n dövl t üçün imzalanmaya açıqdır.2. Bu Protokol Konvensiyanı t sdiql mi v ya ona qo ulmu ist nil n dövl tt r find n ratifikasiya edil bil r. Ratifikasiya edilmi f rmanlar saxlanmaq üçün Birl mi Mill tl r T kilatının Ba katibin verilir.3. Bu Protokol Konvensiyanı t sdiql mi v ya ona qo ulmu ist nil n dövl tüçün qo ulmaya açıqdır.4. Qo ulma prosesi qo ulma haqqında s n din Birl mi Mill tl r T kilatınınBa katibi yanında s n dl r siyahısında saxlanması üçün t qdim edilm si yolu il h yata keçirilir.

Madd 16 1. Bu Protokol onuncu ratifikasiya f rmanının v ya qo ulma haqqında onuncu s n din Birl mi Mill tl r T kilatının Ba katibi yanında depozitqoyuldu u günd n üç ay sonra qüvv y minir. 2. Bu Protokolu ratifikasiya ed n v ya onun qüvv y minm sind n sonra ona qo ulmu ist nil n dövl t üçün bu Protokol onun öz ratifikasiya f rmanının vya qo ulma haqqında s n dinin depozit qoyuldu u günd n üç ay sonra qüvv y minir.

Madd 17 Bu Protokola düz li l r yolverilm zdir.

Madd 18 1. st nil n tirakçı-Dövl t Bu Protokola düz li l r t klif ed v onlarıBirl mi Mill tl r T kilatının Ba katibin t qdim ed bil r. Sonra Bakatib t klif olunmu ist nil n düz li l ri tirakçı-Dövl tl r gönd rir v xahiedir ki, bu t klifl ri n z rd n keçirm k v s sverm aparmaq m qs dil

tirakçı-Dövl tl rin konfransının ça ırılmasının lehin olub olmadıqlarıbar d ona m lumat versinl r. g r tirakçı-Dövl tl rin n azı üçd n biri belkonfransın ça ırılmasının lehin olarsa, Ba katib Birl mi Mill tl rT kilatının himay si altında konfrans t kil edir. Bu konfransa qatılan vs sverm d i tirak ed n tirakçı-Dövl tl r t r find n q bul edilmi ist nil ndüz li t sdiql nm k üçün Birl mi Mill tl r T kilatının Ba M clisinverilir.2. Düz li l r Birl mi Mill tl r T kilatının Ba M clisi t r find n t sdiqolunandan v Bu Protokolun tirakçı-Dövl tl rinin ks r üçd -ikisi t r find nonların konstitusiya qaydalarına uy un kild q bul edildikd n sonra qüvv y minir.

50

3. Düz li l r qüvv y mindikd n sonra onlar bu düz li l ri q bul etmitirakçı-Dövl tl r üçün m cburi olur, dig r i tirakçı-Dövl tl r üçüns bu

Protokolun vv lki müdd aları v onların q bul etdiyi düz li l r qüvv d olur.

Madd 19 1. st nil n tirakçı-Dövl t ist nil n vaxt Birl mi Mill tl r T kilatının Bakatibinin adına yazılı bildiri gönd rm k yolu il bu Protokolu etibarsız saya bil r. Etibarsız sayılma Ba katibin bildiri aldı ı günd n altı ay sonra qüvv yminir. 2. Etibarsız sayılma bu Protokolun müdd alarının 2-ci madd y uy un t qdim olunmu ist nil n m lumata v ya 8-ci madd y müvafiq olaraq, denonsasiyanın qüvv y mindiyi tarix d k ba lamı ist nil n t hqiqat i int tbiq olunmasına x l l g tirmir.

Madd 20 Birl mi Mill tl r T kilatının Ba katibi bütün dövl tl r x b r verir: a) bu Protokola sas n imzalanma, t sdiq etm v qo ulma bar d ;b) bu Protokolun qüvv y mindiyi tarix v 18-ci madd y sas n ist nil ndüz li l r bar d ;c) 19-cu madd y müvafiq olaraq ist nil n l v etm bar d .

Madd 21 1. Bu Protokol ingilis, r b, ispan, Çin, rus v fransız dill rind olan m tnl ri b rab r qüvv y malikdir v saxlanmaq üçün Birl mi Mill tl r T kilatınınarxivin verilir.2. Birl mi Mill tl r T kilatının Ba katibi bu Protokolun t sdiql nminüsx l rini Konvensiyanın 25-ci madd sind göst rilmi bütün dövl tl rgönd rir.

51

Texniki t rtibatçı v dizayner: li F rz liyev

SBN: 976-9952-8072-9-5_________________________ Yı ıma verilmi dir: 01.04.2012 Çapa imzalanmı dır: 24.04.2012

Format: 60x84, 16/1, 16 çap v r qiNAT MMC t r find n ofset üsulu il çap edilmi dir.

Tiraj: 600. Bu n r pulsuz yayılır