Mei 2012 0

Hotel 2020Kansen voor ondernemers met ambitie en visie

Mei 2012 1

3

Voorwoord & Inleiding

Hoteltrends

2

1

4

Inhoud

Conclusie

De wereld in 2020

Colofon

AuteurStef Bais

RedactieraadJan van der DoelenMarcel Peek

Mei 2012 2

Voorwoord & Inleiding

In april heeft ING het rapport “ondernemen naar 2020” wereldkundig gemaakt. Bedoeld om ondernemers met plannen, ideeën en ambities te inspireren en te helpen bij hun strategiebepaling. In iedere sector zijn kansen, de kunst is om deze kansen slim te verzilveren. Dit geldt natuurlijk ook in de hotelsector. Vandaar deze ’spin off’ van het genoemde rapport voor ondernemers in de hotellerie. De huidige lastige economische tijd zorgt ervoor dat veel ondernemers op zoek zijn naar de juiste inrichting van hun business model. Het goed anticiperen op belangrijke trends als duurzaamheid, toenemende internationalisering, groeiende internetgebruik en demografische ontwikkelingen loont hierbij. Enerzijds om de omzet te verhogen, anderzijds om te kijken naar de mogelijkheden om efficiencywinst te behalen. In de conclusie zijn deze trends gerangschikt, waardoor duidelijk wordt waar volgens ons de grootste kansen liggen.De wereld ziet er in 2020 anders uit en voor innovatieve ondernemers biedt dit volop mogelijkheden. Inspelen op de veranderende bevolkingssamenstelling en klant/doelgroepen. Toepassen van nog slimmere samenwerkingen met de juiste (keten)partners. Realiseren van ‘full control’ op het proces om kosten efficiënt te opereren om zo de concurrentiepositie te verbeteren. Allemaal aspecten die in 2020 belangrijk zijn en onderscheidend vermogen bieden. De goed presterende bedrijven zijn nu al een eind op weg en weten vandaag al een antwoord te bedenken op de trends van morgen. Met dit rapport wil ik u bij dit proces van dienst zijn. Zodat u kunt werken aan het voorsorteren van uw onderneming op de toekomst. Ik wens u goede zaken voor nu en in 2020.

Jan van der Doelen Senior sectormanager Leisure

ING NederlandJan.van.der.doelen@ing.nl

Ambitieus ondernemerschap vraagt om visie

Mei 2012 3

De wereld in 2020

Bron: Telefonica,FAA, UNWTO, TechCast

Mei 2012 4

Naar een structureel lagere economische groei?Lager groeipad leidt tot lagere bestedingen in hotellerieTot begin jaren 70 schommelde de economische groei in Nederland jaarlijks gemiddeld rond de 5%. Hieraan kwam met de oliecrises een einde. Na de opleving in de jaren negentig, belandde de economie op een lager groeipad. Verwacht mag worden dat dit decennium, met de nasleep van de kredietcrisis en de voortwoekerende eurocrisis de groei beperkt blijft tot 1% a 1,5% gemiddeld. Dit heeft gevolgen voor lonen, besteedbare inkomens en het bestedingspatroon van consumenten. Ook binnen de hotellerie, waar ruim de helft van de overnachtingen door binnenlandse gasten wordt gerealiseerd, zal dit merkbaar zijn. Veel hotelgasten zullen namelijk hun kostenfocus behouden, waardoor de kamerprijzen en de bestedingen aan food & beverages onder druk blijven staan.

Bron: CBS, ING Economisch Bureau

Mei 2012 5

Conclusie: Hoteltrends Top

***4. Internet/ techniek***3. Duurzaamheid****2. Demografie*****1. Internationalisering

Mogelijkheden bedrijfsprocesAfzetkansen

Ondergemiddeld*

**

Bovengemiddeld***

Mei 2012 6

Internationalisering biedt grote kans voor hotellerie

18,5 miljoen buitenlandse overnachtingen verwacht in 2020Voor hotels biedt toekomstige internationalisering kansen. In 2011 groeide de buitenlandse hotel- en pensionovernachtingen al richting een aantal van zeventien miljoen (ruim de helft van alle overnachtingen) en wanneer de gemiddelde groei van de afgelopen jaren doorzet, zal dit in 2020 uitkomen op ruim 18,5 miljoen overnachtingen.

BRIC-landen upcoming - leeuwendeel uit omringende landenHotelgasten komen waarschijnlijk in toenemende mate uit opkomende landen als China, Brazilië en India. In 2020 reizen er naar verwachting jaarlijks circa 100 miljoen Chinese toeristen buiten de eigen landsgrenzen. Ook Nederlandse hoteliers pikken hiervan een graantje mee. Bezoekers uit Europa en dan vooral uit de omringende landen: Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en België, blijven echter veruit het belangrijkst voor de Nederlandse hotellerie.

InternationaliseringAfzetkansen

InternationaliseringImpact bedrijfsproces

Buitenlandse blik is van belang Het inzetten van (collectieve) marketingmiddelen maakt het beeld dat buitenlandse bezoekers van Nederland hebben beter en kan zorgen voor meer buitenlandse bezoekers. Social media vormt hierin een buitengewoon sterk middel. Zie bijvoorbeeld: www.facebook.com/iamsterdam

Hotel- en pensionovernachtingen als % van totaal (2011)*

*16,7 miljoen buitenlandse overnachtingen Bron: CBS

Andere hotelgast vraagt om aanpassing aanbod Door in te spelen op de behoefte van buitenlandse hotelgasten worden hotels extra aantrekkelijk voor mensen uit het buitenland. Andere culturenen talen vragen namelijk om een ander hotelaanbod, zoals:

• Meertalige werknemers, menukaarten en hotelinformatie: veel Russen, Chinezen en Brazilianen beheersen alleen hun eigen taal.

• Groepsreizen faciliteren: ruim 80% van de Chinese toeristen reizen in groepsvorm.

• Keuken aanpassen aan wens van de klant. • Aanbieden familiekamers: Indiërs zijn groepsmensen en reizen veelal

met familie.

Amsterdamse groei vraagt om capaciteitEen steeds groter aandeel van de buitenlandse overnachtingen wordt gerealiseerd in Amsterdam (in 2011 ruim 50%). Deze trend zet waarschijnlijk door en zal naar verwachting leiden tot meer dan 9,5 miljoen buitenlandse overnachtingen in 2020. Aangezien in Amsterdam de bezettingsgraad relatief hoog is (tussen 2005 en 2010 gemiddeld 76%, tegenover 63% in de rest van Nederland) is er ruimte voor capaciteitsuitbreiding.

Groot-Brittannië; 15%

Frankrijk; 6%Spanje; 5%

Europa Overig; 18%

Verenigde Staten; 10%

Duitsland; 19%

België; 8%

Italië; 5%

Overige Amerika's; 4%

Azië; 7%

Australië en Oceanië, 2%

Afrika; 1%

Mei 2012 7

Vergrijzing creëert mogelijkheden voor hotelsectorDemografieImpact bedrijfsproces

Oudere werknemer heeft kennis en ervaring Het aandeel werknemers van 50 jaar of ouder neemt naar verwachting toe van circa 13% nu naar ruim 19% in 2020. Doordat vooral voor luxe hotels de kennis en ervaring van oudere werknemers meerwaarde levert, profiteert met name dit segment van deze verschuiving in het personeelsaanbod. Zo kan een ervaren sommelier of chef-kok versterking bieden in het restaurant.

Vergrijzing biedt vooral kansen in luxe segmentenIn 2020 is de groep 50-plussers flink gegroeid en liggen er kansen voor hotels die zich op deze doelgroep richten. Zo kunnen hotels die van alle gemakken (zoals: fitnessruimte, zwembad en spa) voorzien zijn, inspelen op de behoefte van oudere gasten, die veelal meer gemak en comfort wensen.

Speel in op de vraag naar hoogstaande zorg(hotels) De vergrijzing creëert ook op een andere manier mogelijkheden voor de sector. Zo komen zorghotels tegemoet aan de vraag naar kwalitatief hoogstaande zorg. De behoefte aan dit type hotel zal toenemen doordat als gevolg van bezuinigingen in de zorg het aantal ziekenhuisdagen verder onder druk komt te staan. Zorghotels bieden een overbruggingsperiode tussen het ziekenhuis en herstel thuis.

Leeftijd hotelmedewerkers (2010 – 2020)

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

2010 2020

50 jaar enouder40-49 jaar

30-39 jaar

23-29 jaar

20-22 jaar

19 jaar enjonger

Bron: bedrijfschap horeca en catering

Kennisoverdracht door ervaren hotelier Oudere werknemers dragen bovendien bij aan de overdracht van kennis en kunde aan minder ervaren personeel. Dit zorgt ervoor dat naast de kneepjes van het vak de bedrijfscultuur verankerd blijft in een hotelorganisatie. Om te zorgen dat deze overdracht daadwerkelijk plaatsvindt, kan het hotelmanagement dit faciliteren. Bijvoorbeeld door een oudere werknemer als coach te koppelen aan jongere werknemers.

DemografieAfzetkansen

Zorghotel vraagt om andere aanpak De transformatie naar een zorghotel gaat gepaard met aanpassingen van een traditioneel hotel op onder meer de volgende gebieden: • Faciliteiten/ indeling hotelkamer (o.a. toilet, douche en bed)• Aanwezigheid verpleging: 24/7• Bouw revalidatiecentrum • Bereikbaarheid van alle kamers per lift• Beschikbaarheid rolstoelen en rollators

Mei 2012 8

Duurzaam wordt de standaard

Profileer met hoog duurzaamheidsgehalteEen duurzame bedrijfsvoering is voor hotels bij uitstek een manier om onderscheidend vermogen te bieden en extra gasten te trekken. Een duurzaam hotel heeft namelijk een aantrekkingskracht op een steeds grotere groep mensen. In 2020 voeren de meeste hotels een duurzaam beleid. Hotels onderscheiden zich met hun duurzaamheidgehalte, dat met een gecertificeerd groen label zichtbaar is voor gasten. Een groot groen hotellabel dat in Nederland in opkomst is, is Green Key. Ruim 10% van de hotels beschikt hierover.

Biologische en duurzame f&bHet aanbieden van vegetarisch en biologisch eten en drinken is in 2020 een must voor een goede positionering. De duurzame trend gaat namelijk gepaard met een kritische blik op dierlijke producten als vlees en vis. Succesvolle hotels spelen hier op in door biologische producten en vegetarische maaltijden uit te serveren.De eerder ingezette trend van het gebruik van lokale producten sluit hier goed op aan. Streekproducten (zoals: Texelse kaas en fruit uit de Betuwe) betekenen namelijk niet alleen meer authenticiteit, maar ook minder transport en dus minder CO2-uitstoot. Hoteleigenaren die nog een stap verder willen gaan, bereiden in 2020 groentes en kruiden uit eigen tuin of dakterras.

Groen doen bespaart ook kostenEen duurzaam karakter kan naast het creëren van onderscheidend vermogen bovendien de bedrijfsvoering versterken door kostenbesparing. Binnen de hotellerie zijn namelijk vele mogelijkheden voor besparing en dus bezuiniging mogelijk.

DuurzaamheidAfzetkansen

DuurzaamheidImpact bedrijfsproces

Bespaar met energiezuinige bouw en inrichtingEen belangrijke besparing zit in de energiezuinige bouw en inrichting van het pand. Goede isolatie in het gebouw en het gebruik van intelligente systemen, zoals koude- warmteopslag, zonnepanelen en verlichtingssensoren (om te voorkomen dat verlichting onnodig brandt), dragen bij aan een lagere energierekening. Daarnaast worden met energiezuinige apparatuur (zoals was- en koffiemachines) en verlichting (zoals ledlampen) kosten teruggebracht.

ConsumentenkiezenConsumenten zullen in toenemende mate voor duurzaamheid kiezen in de hotellerie. Het duurzaamheidsgehalte van een hotel kan op basis van verschillende criteria worden bepaald, zoals: • Groene consumpties: zijn producten biologisch/ vegetarisch/ lokaal?• Energieverbruik: goede isolatie, zuinige verlichting etc.• Watergebruik: wat is de omvang van het watergebruik en wordt water gerecycled?• Afval: afvalscheiding, gebruik plastic verpakkingen etc.

Duurzaam in gebruikOok op operationeel niveau zijn vele mogelijkheden voor handen om zowel duurzamer als kostenefficiënter te werken. Enkele voorbeelden zijn: waterbesparende maatregelen, afvalscheiding, -reductie en een optimale dosering van schoonmaakmiddelen.

Goed getrainde werknemers vormen hotelambassadeurs Werknemers hebben direct contact met hotelgasten en vormen de ambassadeurs van een hotel. Goed getrainde werknemers dragen daardoor de duurzame visie van uw bedrijf uit en enthousiasmerengasten over het concept.

Mei 2012 9

Online strategie steeds belangrijker voor hotellerie

Techniek drukt personeelskostenEen digitale menukaart – geeft de bestelling zonder tussenkomst van personeel door aan de keuken - en schoonmaakrobots vormen technieken waarmee toekomstige personeelstekorten te lijf worden gegaan. Bovendien kunnen ondernemers met dergelijke technieken personeelskosten terugbrengen. Dit kan het bedrijfsresultaat aanzienlijk verbeteren aangezien de loonkosten voor de gemiddelde hotellier ruim een derde van de totale omzet vertegenwoordigen.

Gebruik van apparatuur voor mobiel internetten (2007 – 2011)

Internet/ technologieAfzetkansen

Internet/technologieImpact bedrijfsproces

Hotelgast bedient met online aanwezigheid Hotels met een online strategie profiteren van de toenemende aanwezigheid van consumenten op internet. Door de beschikbaarheid van mobiel internet en de opkomst van mobiele apparatuur met internetmogelijkheden zijn(potentiële) hotelgasten meer en meer online. Deze trend zet de komende jaren naar verwachting door.

Communicatie met doelgroep via online kanalenOnline kanalen, zoals vergelijkingssites en social media, bieden kansen in het bereiken en binden van gasten. Het aangemaakte profiel op social media creëert bovendien mogelijkheden voor communicatie met uiterst specifieke doelgroepen. Zo kunnen gegevens over interesses en hobby’s van (potentiële) gasten zeer waardevolle informatie bevatten voor hoteliers.

Locatiegebaseerde reclame biedt volop mogelijkhedenDe communicatiemogelijkheden worden versterkt door in te zetten op locatiegebaseerde mobiele reclame. Buitenlandse gasten kunnen bij aankomst op Schiphol bijvoorbeeld een welkomstboodschap, hotelaanbieding of reisinformatie op hun mobiele telefoon ontvangen. Privacy blijft een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van deze reclamevorm. Onderzoek van Amadeus, waaruit bleek dan meer dan de helft van de internationale reizigers positief staat tegenover dergelijke reclame, stemt echter positief.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

2007 2008 2009 2010 2011

Internet via mobiele apparatuur (niet thuis of op werk)

Bron: CBS

Gadgets hebben aantrekkingskrachtHotels met nieuwe technische snufjes – zoals een mobiele applicatie (app) waarmee bestellingen worden doorgegeven – trekken extra gasten

Mei 2012 10

De tekst is afgesloten op 29 mei 2012.

De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten.

Disclaimer

Mei 2012 11