Na’vi ne Na’vi Lì’uä Kelku v. tsìvol (alu 12.29)

Tirea Aean (Corey Scheideman) & Markì (Mark Miller)Compiled and Translated by Eywa’eveng-tìranyu

srekrr Taronyu sì Ftiafpihu Skxawng, Mirri, Tuiq sì Markì

www.LearnNavi.org

Lolatem: zìsìt Tsìvozamzamrrvomun (’rrta: 8.9.2011 )Livu ngaru fpom fìtrr a tsawl slusua krr skxawngä!!!

Fì’u ral ne Na’vi kelkuä lì’fyayä. Sängar fkot nìltsan. Frakrr irayot ne Tuiq tìng furia oeykfì’ut rivikx. Tìtxurìl ral si ralit aylì’uä. Ke yeya lì’u wìntxu Na’viyä lì’u. Muiäya pamrelìlwìntxu fya’ot tìtäftxuä lì’uä: mevulìl wìntxu nì’ul famrel. «x»wìntxu ’it a kä nemfa lì’u: t«eo’aw»«’aw»ar«mune»on tseng lu. Tsawla lì’u ’uä tsawl sleyku. – sì + wìntxu futa ’it a kä sìntìsngä’i fu tì’i’a. Tìomum rusikxa fam tìng ke. Rusikxa fam len mì way.

Aymun’itu:

– = ’awstusengyema tsenge+ = lusatema pam ’awstusengyema tsengamuiä<> = ’it a yem nemfa lì’ukìty. = lì’u kìte’e’uä’eo = ’it eo lì’ukìtm. = lì’u kìte’e’kemälel. = lì’u leler’aw. = ’awstawmengyema melì’uwìn. = lì’u a wìntxu fì’uripäng. = pusängkxo lì’upawm. = tìpawm aylì’u

’uy. = lì’u ‘uähol. = holpxayhìt. = hì’i lì’ueo’uy. = eo lì’u ‘uäts’uy. = tsawl lì’u ‘uäkemä. = lì’u kemäìlk. = ’usì’awna lì’u kemärlk. = rusikxa lì’u kemäkrlk. = kea rusikxa lì’u kemäkemä.iv. = lì’u kemä a eyk «iv»krlk.iv. = kea rusikxa lì’u kemä a eyk «iv»rlk.iv. = rusikxa lì’u kemä a eyk «iv»

Ngusopa Senge

Oel wìntxu fralì’uä tsengit za’usärìp na nìltsan na oe tsayun. Fìtsengìt yolem mì hì’ia säpamreluo Eypiay aysäpamrel, ulte fkol peng tsengit ta a oer, fu latuteo, talmìng lì’ut Pawlìl. Mì sìsngä’ipxeyä leatana krr, Karyu Pawlìl fpìme’ ayoengur txana aylì’ut a poru lu: faylì’u muiäa ayngrr,set, ulte ke tìfyawìntxu fpi fo a ke new tiverkup. Lì’uo mì fìtsenge ke lu, ulte talun, ta muiä nekawng, ta txan ne ke txan:

• PF = Karyu Pawl• M = tìpamrel ne Uniltirantokxä rusikx rel• JC = Tsyìmse Kameron• G = Uniltirantokxä ayuvan (a sar kawnga pam mì lì’u)• ASG = Aylì’u mì sìfyawìntxuy (ewll, ayrol, aylì’u)

1

• PND = pandorapedia.com

A

’are tokxfpi: ["fk’i.lE] PF ’uy. fkxile’aw ’u: [nI."Paw] PF kìtm. nì’aw (za’ärìp ta ’aw

ke mune)’aw fu lahe: [Paw.si."tEN] PF kìtm. ’awsiteng

(’aw. ta ’aw ke mune sì teng kewong ke)’aw sì ’aw nìmun: ["mE.lo] PF kìtm. melo

(za’ärìp ta me+ ’aw sì ’aw ’eo. fpi lì’u ’uyä sìalo ’awa pxikrr)

’aw ta mehapxì: [mawl] PF ’uy. mawl’aw ta pxehapxì: [pan] PF ’uy. pan’aw txonmaw set: [tr

"."aj] PF kìtm. trray

(za’ärìp ta trr krr tsawkeyä sì hay ’it mì lì’ua ke lolen)

’aw txonsre: [tr"."am] PF kìtm. trram (za’ärìp ta

trr krr mìkam txon sì txon sì ham ’u pxisre ’uo)’aw tìlen nì’ul: [nI."mun] PF kìtm. nìmun’aw’u säplltxeyä: ["lIP.fja] PF ’uy. lì’fya (’aw. ta

lì’u säplltxe sì fya’o na tsakem)’awa ’ewll hu pxaya rìk slä kea utral: [I."p’a]

RL,PF ’uy. ìpxa’awa Na’vi: ["tu.tE] PF ’uy. tute’awsitengyem ronsemhu ronsem, txelanhu

txelan: [ti."RE.a.p·æN.­k’·o] PF kemä tirea-pängkxo (’aw. ta tirea a tirey luke poä tokx sìpängkxo plltxe)

’awstengyem hapxì: [mI] PF ’eo mì+’awstengyem mune lì’uä txele, teng si: ["ul.tE]

PF lel. ulte’awstengyemyu ’olo, fkewa tswayonyu:

["to.Ruk^ "mak.to] JC ’uy. toruk makto (’aw.ta toruk tsawla ikran sì makto tsaheylu sinìftxavang)

’awve sì muneve (fu nì’aw) ’uo ’awsitengleyku: [hu] PF ’eo hu–

Akademiä Awartxä ftxeytu: [sk’awN] PF ’uy.skxawng

alaksi si: [h·awl] PF kemä hawlalaksi teri yom: ["p’a.sul] PF kìty. pxasulalo mì ftawnemkrr: [ha."ma.lo] PF kitm. ha-

malo (’aw. ta ham sre fì- sì alo swaw/’aw taholpxay hemä)

alo mì zusawkrr: [ha."ja.lo] PF kitm. hayalo(’aw. ta hay maw fì- sì alo swaw/’aw ta holpx-

ay hemä)alo sì alo sì alo: ["p’E.lo] PF kitm. pxelo (za’ärìp

ta pxe+ lì’u ’uä sì lì’u eo lì’u ’uä sì alo ’awapxikrr)

apxa holpxay ’uä: [t’an] PF kìty. txanapxa hìmtxan, txan: [p’aj] PF kìty. pxayapxa tanhì arim: [">tsaw.kE] PF ’uy tsawkeapxa tskxe frato: [Ram] PF ’uy. ramapxa ulte fa meuia: [nawm] PF kìty. nawmatxkxe ’evenga: [>tsk’E] PF ’uy tskxeatxkxe piak ne taw: ["t’a.jo] PF ’uy. txayoaungia sìltsana txelanä: ["t’o.a] PF ’uy. txoaaungia yawneyä: [sRuN] PF ’uy. srungawneyk lu, tìran ne’ìm: ["t·IN "

>tsEN] PF kemä

tìng tseng (za’ärìp ta tìng pe’u ngeyä lu, slulaheyä sì tseng tsa’u a tsun fko tivok)

awnga nìwotx: ["fRa.po] PF eo’uy. frapo(za’ärìp ta po tutan fu tute)

ayhelku mì ’aw tseng: [>tsRaj] PF ’uy. tsrayaykelku Eywayä, tsawl ’ewll hu tangek sì

rìk: ["ut.Ral] PF ’uy. utralaylì’u a pam asìltsan ’awsiteng: [tI."Rol] PF

’uy. tìrol (za’ärìp ta rol way si)aylì’u a tsun weykem: [zop."lo] PF ’uy. zoploaylì’u fte perlltxe ’uot: [Pu."p’a.RE] PF ’uy.

’upxareaylì’u si fa kxa, peng: [p·l

"."t’·E] PF kemä. plltxe

aynga sì oe: [aj."wEN] PF eo’uy. ayoeng (za’ärìpta oe ke nga)vul fpitxìmä lì’u

aysrr ta trrawve vay trrkive: ["kin.tr"] PF ’uy.

kintrr (za’ärìp ta kinä tsìng sì mune sì ’aw sìtrr kea txon)

aysrr ta trrmuve vay trrpuve (aysrr krr afko tìkangkem si): ["mr

".tr

"] PF ’uy. mrrtrr

(za’ärìp ta mrr mune sì mune sì ’aw sì trr keatxon)

ayu a fa fko taron tìtspang: [">tsko swi."zaw] PF

’uy. tsko swizaw (’aw. ta tsko swizaw temyu sìswizaw sätoltem, fu sko)

ayu mì Na’vi a lu na skxe: ["t’æ.REm] PF ’uy.txärem

ayu nga kin ulte ngaru lu nìtam: ["mEk.RE] PF

’uy. mekre

2

E

’efu ’uot: [tI."PE.fu] PF ’uy. tì’efu (za’ärìp ta ’efukame fapoä tokx fu ronsem)

’efu ke fpom talun nìtokx kxu: [tI."sRaw "s·i]PF krlk. tìsraw si (za’ärìp ta tìsraw tì’efutalun nìtokx kxu)

’efu livu ohakx: [tI.o."hak’] PF ’uy. tìohakx(za’ärìp ta ohakx a fko new yivom)

’efu new tul neto ta hrrap: ["t’o.pu "s·i] PF

krlk. txopu si (za’ärìp ta txopu tì’efu tul netota hrrap)

’efu nìkawng ulte tungzup pay ftu menari:[">tsN·aw.v·Ik^] PF kemä tsngawvìk

’efu nìväng: [tI."væN] PF ’uy. tìväng (za’ärìp taväng kivin naerit)

’eko nìwin tengkrr terul: [k’l"] PF ’uy. kxll

’eoio lì’u fpi lahel eltu seyki pängkxotur:[kal."t’I] PF päng. kaltxì

’eoio/letsranten: ["skE.pEk^] PF kìty. skepek’ewan: [sok^] PF kity. sok

’ewll fu ioang pay a tspang: [t’um] PF ’uy. tx-um

’ewll sìn ronsem: ["nik.RE] PF ’uy. nikrea ’efu fko a new ’ivärìp ’angtsikit (akerusey):

["ku.Pup^] PF kitm. ku’upeltu si!!: [o.I"s:] LA päng. oìssseltu si, oel ’iveko ngat tsun!!: ["sa:] LA päng.

saaeltu si, rä’ä plltxe: [fn·u] PF kemä fnueltu si, tse’a: ["t·In "na.Ri] PF kemä. tìng nari

(za’ärìp ta tìng pe’u ngeyä lu, slu laheyä sìnari fya’o ne tse’a)

emza’u mì tìwusem: [jo·."R·aP] PF rlk. yora’eo mrrve, uo pxeyve: [">tsI.vE] PF kity. tsìve

(za’ärìp ta tsìng mune sì mune)eywa hufweyä: [hu."fwE.

>tsjIp^] PF ’uy. hufwet-

syìp (za’ärìp ta hufwe rusikxa ya)Eywa’evengä fonguteri: [lE."naP.vi] PF kìty. le-

Na’vi (za’ärìp ta Na’vi tsafongu)

F

a fko kin tsa’ut, ’u lu: [lE."kin] PF kity. lekin(za’ärìp ta kin zene si)

a fko new yivom: [o."hak’] PF kity. ohakxfa lahe sivi: [fpi] PF ’eo fpi+fa meuia: [mu."i.æ] PF kìty. muiäfa slivele: [nI."slE.lE] PF kitm. nìslele (za’ärìp ta

slele za’u peyfew)fa txur nìyawne: ["ft’a.vaN] PF kìty. ftxavangfa win ’eko, tìng kxu: ["t·a.k·uk^] PF kemä

takukfa’u a fko näk: [>tsNal] PF ’uy. tsngalfatxe’lan nìwotx: [nI."ft’a.vaN] PF kìtm. nìftxa-

vang (za’ärìp ta ftxavang fa txur nìyawne)fifya menari fu memikyun: ["mu.nE] PF hol.

munefkewa aypxun: [tI."t’uR] PF ’uy tìtxur (za’ärìp

ta txur ke meyp)fkewa tswayonyu, ’awstengyemyu ’olo:

["to.Ruk^ "mak.to] JC ’uy. toruk makto (’aw.ta toruk tsawla ikran sì makto tsaheylu sinìftxavang)

fko (lawnatema rikxyu), ke fì’u slä ’u: [>tsal]PF eo’uy. tsal

fko (lusatema rikxtu), ke fì’u slä ’u: [>tsat^] PF

eo’uy. tsat

fko a si: [tæ."ft’u.ju] PF ’uy täftxuyu (za’ärìp tatäftxu ’awsitengyem pxaya ayu sì –yu ’it a ’i’alì’u ulte wìntxu futa fko eyk)

fko a tìng sänume: ["kaR.ju] PF ’uy. karyu(za’ärìp ta kar wìntxu sänume)

fko a yolìm: [spE."PE.tu] PF ’uy. spe’etu (za’ärìpta spe’e yolìmyu)

fko fu tute lu txel: ["fI.po] PF eo’uy. fìpo(za’ärìp ta po fkoan, fkoe)

fko ke tsun tswiva’ fì’ut: [kE.>tsuk."

>tswaP^] PF

kity. ketsuktswa’ (za’ärìp ta tswa’ ke zerok)fko tsun tswiva’ fì’ut: [>tsuk."

>tswaP^] PF kity.

tsuktswa’ (za’ärìp ta tswa’ ke zerok)fko tsun yivom tsat: [>tsuk."jom] PF kity.

tsukyom (za’ärìp ta yom näk fkxenit)fkoli tupe tspang fpi poä kelkut herawnu:

[">tsam.si.ju] PF ’uy. tsamsiyu (za’ärìp tatsam si pongul ’eykeko laponguti sì –yu tutea seri tsakem)

fkuru lu fpom: ["lr".tok^] PF ’uy. lrrtok

flä tengkrr tìfmetok seri: [Em."z·a.P·u] PF ke-mä. emza’u (’aw. ta za’u ftem iofì’ut)

fmi ivomum: ["PEn "s·i] PF krlk. ’en si (za’ärìpta ’en tìfmi ivomum)

3

fnawe’a tute: [fna."wEP.tu] PF ’uy. fnawe’tu(za’ärìp ta fnawe’ ke new sivi ’uot taluna fkotsun kxu (fu lahe) ngat)

FOX: ["vr".tEp^] PF ’uy. vrrtep

fpi meponguä aylì’uti tsaheyl seri: [a] PF

eo’uy. afpi srane fu kehe aysìpawm: ["sRak(E)] PF hìt.

srak(e)fpom si nìmun: [sp·EN] PF kemä spengfra’u: [nI."wot’] PF kìtm. nìwotx (za’ärìp ta

wotx fra’u ’uoä)fra’u lu ngay: [tI."jawR] PF ’uy. tìyawr (za’ärìp

ta eyawr si fìkem angay)fra’u lu sìltsan!: [fRaw."zo] PF päng. fraw-

zo (za’ärìp ta fra’u nìwotx sì zo lu silt-san/lefpom)

fra’u soli: [Pæn."sjEm] PF kity. ’änsyemfrakrr: [nIl.kE."ftaN] PF kitm. nìlkeftang (’aw. ta

luke ke hu ’uo sì ftang rä’ä kerä)frapo fnu: [tI."fnu] PF ’uy. tìfnu (za’ärìp ta fnu

eltu si, rä’ä plltxe)frapo oeyä eylanä: [t’Im] PF ’uy. txìmfrapo slä nga: [aj."o.E] PF eo’uy. ayoe (za’ärìp

ta oe ke nga)fraswaw/’aw ta holpxay hemä: ["fRa.lo] PF

kitm. fralo (za’ärìp ta alo swaw/’aw ta holpx-ay hemä)

fratsawke trrä: [lE."tr"] RL kìty. letrr (za’ärìp ta

trr kea txon)fratute: [aj."Na] PF eo’uy. aynga (za’ärìp ta nga

ke oe)fratìfpìl tsunslu mì tuteyä re’o: ["Ron.sEm] PF

’uy ronsemftang: [t’·Ej] PF kemä txeyftang nìwotx: ["P·iP.·a] PF kemä ’i’aftang rerey: ["t·ER.k·up^] PF kemä terkupFtiafpi, Skxawng, sì frapo mì learnnavi.org:

["PEj.lan] PF ’uy. ’eylanftivia ’uoteri: [tI.fti".a] PF ’uy. tìftia (za’ärìp ta

ftia nerume nìltsan)ftivia kìfkeyit: [tI.fti".a ki."fkE.jæ] PF ’uy. tìftia

kifkeyä (’aw. ta tìftia ftivia ’uoteri sì kifkeykllte nìwotx)

ftxey ’u lu letsranten fuke: [wa."wE] PF ’uy.wawe

ftär fu skien: ["Ro.fa] PF ’eo. rofa–fu sxko, sätoltem: [swi."zaw] PF ’uy. swizawfuria: ["fu.ta] PF lel. futa (’aw. ta fì’u-t fì’ut sì a

tsa fì’u)

futa fkol tsun näk: [na."ER] PF ’uy. naerfwa a si lemuntxa mune: [>tsa."hEj.lu] JC,PF

’uy tsaheylufwa aeywar lu: [tI."Naj] PF ’uy tìngay (za’ärìp

ta ngay a kametu, muiä)fwa kerin tì’eyng: [tI."pawm] PF ’uy. tìpawm

(za’ärìp ta pawm pängkxo fpi laheo pengfì’uot)

fwa nì’ul lu to ’eylan: [tI."jawn] PF ’uy tìyawn(za’ärìp ta yawne ’u anawnew)

fwa txerey pay: [tI."ftaN] PF ’uy tìftang (za’ärìpta ftang rä’ä kerä)

fya’o a ’u lu: [tI."fkEj.tok"] PF ’uy. tìfkeytok(za’ärìp ta fkeytok tok mì kifkey)

fya’o a ’uo lam: [tI."lam] PF ’uy. tìlam (za’ärìpta lam teng’u/tengfya na leyku)

fya’o a fko fpìl: ["fpIl.fja] PF ’uy. fpìlfya (’aw.ta fpìl sar ronsemit fpi sìomum sì fya’o tsengatawnìran)

fya’o a fko plltxe aylì’u: ["lI.Pu.pam] PF ’uy.lì’upam (’aw. ta lì’u hapxì lì’fyayä sì pamtsa’uri a fkol tìng mikyun)

fya’o a fko ve’kì: [tI.vEP."kI] PF ’uy. tìve’kì(za’ärìp ta ve’kì ke yawne)

fya’o a nga pole’un ’uot.: [tI."pE.Pun] PF ’uy.tìpe’un (za’ärìp ta pe’un ronsem si)

fya’o a nga tse’a ’uot: [tat."lam] PF kitm. tat-lam (za’ärìp ta lam teng’u/tengfya na leyku)

fya’o a nga zene kä, taluna Eywa new tsat:[sjaj] PF ’uy. syay

fya’o a’o’: [nI."PoP] PF kitm. nì’o’ (za’ärìp ta ’o’lu ’u a lu hiyìk)

fya’o aftxavang: [tI."ft’a.vaN] PF ’uy. tìftxavang(za’ärìp ta ftxavang fa txur nìyawne)

fya’o atstunwi: [tI.">tstun.wi] PF ’uy. tìtstunwi

(za’ärìp ta tstunwi siltsan (tute))fya’o famä lì’umì: [pam."REl.fja] PF ’uy. pamrel-

fya (za’ärìp ta pamrel woleyn aylì’u sì fya’otusìrana tsenge)

fya’o fko nìn ’uot: ["kEy.REl] ’uy. keyrel (’aw.ta key zapxì re’oä sì rel tìweyn, ’u a kenongioang/tute/atxkxe/utral)

fya’o leno: [tI."no] PF ’uy. tìnofya’o ne kame pam: ["mik.jun] JC ’uy mikyunfya’o tuteyä a newomum: [tI."no.mum] PF ’uy.

tìnomum (za’ärìp ta newomum new ivomum’uot)

fya’ohu ’evengä, na ’eveng: [nI."PE.vEN] PF

kitm. nì’eveng (za’ärìp ta ’eveng ngawnìlmo-

4

pa tute)fya’ohu fyeyntuä, na fyeyntu: [nI."fjEjn.tu] PF

kitm. nìfyeyntu (za’ärìp ta fyeyntu tute afy-eyn)

fì’it trrä: ["sE.kr"] PF kìtm. sekrr (’aw. ta set fì’it

trrä a leren sì krr ’u a si fa fya’o tsawkeä)fì’u: ["t’E.lE] PF ’uy. txelefì’u a fko serar: [fa] PF ’eo fa–fì’u amuiä loli, tìkangkem si, ko: [t·am] PF

kemä, päng. tamfì’u ayvenuäo ayoeyä: ["Pak.ra] PF ’uy. ’akrafì’u ke lu na tsa’u : ["kE.tEN] PF kity. keteng

(’aw. ta ke kehe fì’u/fìkem... sì teng na lahe)fì’u lu tìkenong: [nat."kE.noN] PF lel. natke-

nong (’aw. ta na tsun livu sì tìkenong ke-nong)

fì’u mìkam pxun sì tokx: ["PEt.naw] PF ’uy. ’et-naw

fì’u slä ke futa: [muN."wr"] PF ’eo mungwrr–

fì’u ta rum mì taw, na txana tsawke: [a."tan]JC hol. atan

fì-’u-l a: ["fu.la] PF eo’uy. fula (’aw. ta fì’ul fì’u(kem) sì a fpi meponguä aylì’uti tsaheyl seri)

fìfya pxasul: [mip^] PF kìty. mipfìsute: [fo] PF eo’uy. fo (za’ärìp ta ay+ skawna’a

txana rusikxa ’it lì’uä sì po ’ite, ’itan)fìswaw: [sEt^] PF kìtm. setfìtxan ’uä a fko kin: [lE."tam] PF kity. letam

(za’ärìp ta tam fì’u amuiä loli, tìkangkem si,ko)

fìtxan hìmtxan: [nI."ft’an] PF kitm. nìftxan(za’ärìp ta fìtxan ha)

fìtxon, haya txon, hama txon, si lahea ton:[fRa."t’on] PF kity. fratxon (za’ärìp ta txon ketrr, hu kea tsawke)

H

ha: [fI."t’an] PF kìtm. fìtxan (za’ärìp ta txan ’ulu txel)

ha ’uo ke liven: ["ftE.kE] PF lel. fteke (’aw. ta fteha ’uo liven sì ke na san rä’ä sìk, slä fu aylì’fya)

ha ’uo liven: [ftE] PF lel. fteha...(sngä’iyu tìpängkxoä: [>tsE] PF hìt. tsehahaw ayol: ["haw.

>tsjIp^] PF ’uy. hawtsyìp

(za’ärìp ta hahaw letxona tìterkup)hama txon, fìtxon, haya txon, si lahea ton:

[fRa."t’on] PF kity. fratxon (za’ärìp ta txon ketrr, hu kea tsawke)

hapxì: ["pa.Po] PF ’uy. pa’ohapxì atxan ayuä fu suteyä: [t’am."p’I] PF ’uy.

txampxì (za’ärìp ta txan apxa holpxay ’uyä)hapxì kemlì’uä: ["kEm.lI.Pu.vi] PF ’uy. kem-

lì’uvi (za’ärìp ta kemlì’u lì’u hu ral kemä)hapxì lì’fyayä: ["lI.Pu] PF ’uy. lì’uhapxì lì’fyayä: ["lIP.fja.vi] PF ’uy. lì’fyavi

(za’ärìp ta lì’fya ’aw’u säplltxeyä)hapxì numtsengä: ["num.

>tsEN.vi] PF ’uy. numt-

sengvi (za’ärìp ta numtseng tseng a nivumefko tsun)

hapxì sivi: [m·un."P·i] PF kemä mun’ihapxì ta’lengä keyä Na’viyä: [pil] PF ’uy. pilhapxì zìsìtä: ["zI.sI.kr

"] PF ’uy. zìsìkrr (za’ärìp ta

zìsìt krr vaykrr ’aw trr lu nìmun sì krr nekxaysrr)

hawl si: [tI."hawl] PF ’uy. tìhawl (za’ärìp tahawl prepare)

hawnu: [tI."haw.nu "s·i] PF krlk. tìhawnu si(za’ärìp ta tìhawnu tìzong, ’u a txey tì’eko)

hawnu sìn fäpa: ["lEw "s·i] PF krlk. lew si(za’ärìp ta lew hawnu sìn fäpa)

hawnuyu: [lEw] PF ’uy. lewhaya txon, fìtxon, hama txon, si lahea ton:

[fRa."t’on] PF kity. fratxon (za’ärìp ta txon ketrr, hu kea tsawke)

herwìvi, ìlva herwìä: ["hER.wI.va] PF ’uy. her-wìva (za’ärìp ta herwì hewnea tskxepay sì ìl-va hì’ia hapxì txepä/herwìyä/payä/tompayä)

hewnea tskxepay: ["hER.wI] PF ’uy. herwìheyn ’u nekll: [j·Em] PF kemä. yemhol to ’aw: [kEw] PF hol. kewholpxay a teng si ’aw nì’ul to mune: [p’Ej] PF

hol. pxeyholpxay zekwäyä: [vol] PF hol. volhu ’opin eltungawngä: [Pom] PF kity. ’omhu ’opin fìwopxä: [nEjn] PF kity. neynhu ’opin reypayä: [tun] PF kity. tunhu (ay)skxir: [le"sk’iR] PF kity. leskxir (za’ärìp

ta skxir ’u sneykaytx fpomtokxit)hu fì’u: [nI."tEN] PF kìtm. nìteng (za’ärìp ta

teng na lahe)hu hapxì kllteyä: [>tsEwt’] PF kity. tsewtxhu hola atan: [vawm] PF kity. vawm

5

hu kea tsawke, ke trr: [t’on] PF ’uy. txonhu keyey: [tI."k’Ej] PF ’uy. tìkxey (za’ärìp ta kx-

eyey ke muiä tìkenong)hu tokx afpom: [lE."fpom.tok’] PF kity. lefpom-

tokx (za’ärìp ta fpomtokx lu ngaru fpoma to-kx)

hu tsranten atxan: [lE.">tsRan.tEn] PF kity. lets-

ranten (za’ärìp ta tsranten teri txana ral)hu txana atan, na neympin: ["t’a.na.tan] PF ki-

ty. txanatan (’aw. ta txan apxa holpxay ’uyä sìatan na txana tsawke, fì’u ta rum mì taw)

hu txana pay mì sa’u: ["paj.NaP^] PF kity.paynga’ (za’ärìp ta pay ke tskxe slä nìftue ru-sikxa ’u sì nga’ hu mì)

hu txana wawe fkoteri: [t’an.wa."wE] PF kity.txanwawe (’aw. ta txan apxa holpxay ’uä sìwawe ftxey ’u lu letsranten fuke)

hu txum, tsun kxu Na’viot: ["t’um.NaP^] PF ki-ty. txumnga’ (za’ärìp ta txum ’ewll fu ioangpay a tspang sì nga’ hu mì)

hu wivan: [nI."wan] PF kitm. nìwan (za’ärìp tawan ke new a tsun rivun ’uo)

hufwa ’u lu: [>tsal.su."Naj] PF kitm. tsalsungayhì’angä tìfrìp: [sN·ap^] PF kemä sngaphì’i atan sìn key, hì’i atan txonä: [tan."hI] PF

’uy. tanhìhì’i atan txonä, hì’i atan sìn key: [tan."hI] PF

’uy. tanhìhì’i hapxì fu tanhì ftu nerekx txep: ["t’Ep.vi]

PF ’uy txepvi (za’ärìp ta txep sänekx)hì’ia ’awnong ’u: ["pr

".nE.sjul] PF ’uy. prrnesyul

(’aw. ta prrnen hì’ia Na’vi sì syulang ’aw-nong ’u)

hì’ia ’ite (tìyawneteri): ["Pi.tE.>tsjIp^] PF ’uy.

’itetsyìp (za’ärìp ta ’ite tute sempulä sìsa’nokä)

hì’ia ayvul tsyokxä: ["zEk.wæ] PF ’uy. zekwähì’ia hapxì txepä/herwìyä/payä/tompayä:

["Il.va] PF ’uy. ìlvahì’ia Na’vi: ["pr

".nEn] PF ’uy. prrnen

hì’ia nga: ["Na.>tsjIp^] PF eo’uy. ngatsyìp

(za’ärìp ta nga ke oe fu po)

hì’ia oe: ["wE.>tsjIp^] PF ’uy. oetsyìp (za’ärìp ta

oe ke nga fu fo)hì’ia pay mì ya: ["ja.paj] PF ’uy. yapay (’aw. ta

ya tsa’u a kxamlä tsati ikranìl tswayon sì payke tskxe slä nìftue rusikxa ’u)

hì’ia sa’nok (’ewana sa’nokìri): ["saP.nu.>tsjIp^]

PF ’uy. sa’nutsyìp (za’ärìp ta sa’nu tute me-hapxìä a ngolop ’eveng (ke skepek))

hì’ia skxir: ["sk’iR.>tsjIp^] PF ’uy. skxirtsyìp

(za’ärìp ta skxir ’u sneykaytx fpomtokxit)hì’ia säspxin: [sæ."sp’in.

>tsjIp^] PF ’uy. säspxint-

syìp (za’ärìp ta säspxin tsa’u a sleyku fkolspxinit)

hì’ia tswin: [">tswin.>tsjIp^] PF ’uy. tswintsyìp

(za’ärìp ta tswin txana hapxì nikreyä)hì’ia txep: ["t’Ep.

>tsjIp^] PF ’uy. txeptsyìp

(za’ärìp ta txep sänekx)hì’ia tìpängkxo: [tI.pæN."k’o.

>tsjIp^] PF ’uy.

tìpängkxotsyìp (za’ärìp ta tìpängkxo tìplltxe)hì’ia tìsom: [saN] PF kity. sanghì’ia tìwew: [wuR] PF kity. wurhì’ia utral: ["ut.Ral.

>tsjIp^] PF ’uy. utraltsyìp

(za’ärìp ta utral aykelku Eywayä, tsawl ’ewllhu tangek sì rìk)

hì’ia vola ayvul kinamä: ["vEn.zEk^] PF ’uy.venzek (’aw. ta venu vul kinamä sì zekwä vo-la ayvul pxunä)

hì’ia/’ewana taronyu: ["ta.Ron.ju.>tsjIp^] PF ’uy.

taronyutsyìp (za’ärìp ta taronyu tspangtu io-angä)

hìm, ke txan: [hol] PF kìty. holhìma herwì ftu taw: [hER."mEjp^] PF ’uy. her-

meyp (za’ärìp ta herwì hewnea tskxepay sìmeyp ke txur)

hìmtxampe lu som fu wew?: [pE.som."wEw]PF pawm. pesomwew (za’ärìp ta somwew ’ua peng ftxey ’uo lu ngim fu pup)

hìmtxampe lu som fu wew? (siltsan topesomwew): [som."wEw.pE] PF pawm.somwewpe (za’ärìp ta somwew ’u a pengftxey ’uo lu ngim fu pup)

I

’i’a tìfwew nìeyawr: [R·un] PF kemä. run

’it ’uoä: [ha."p’I] PF ’uy. hapxì

’it fra’uä: [ta."kip^] PF ’eo takip– (’aw. ta ta kene sì kip– mìfa)

’it sìn tokx ronsemhu: ["RE.Po] PF ’uy. re’o

’it trrä: [swaw] PF ’uy. swaw

’it utralä äo tangek mì hllte: [Nr"] PF ’uy. ngrr

6

’ivefu txantsan: [pr".k’En.tr

".kr

"] Skxawng ’uy. prr-

kxentrrkrr (’aw. ta prrte’ kem a tìng txan fpomsì kxener ya ta txep sì trr mìkam txon sì txonsì krr nekx aysrr

ioang: [swi."Ræ] PF ’uy. swiräioang a rey paymì: [paj."o.aN] PF ’uy. payoang

(’aw. ta pay ke tskxe slä nìftue rusikxa ’u sìioang kea Na’viyä ruseya ’u)

ioang a tsun tswivayon: ["ja.jo] PF ’uy. yayo(’aw. ta ya tsa’u a kxamlä tsati ikranìl tswayonsì ioang kea Na’viyä ruseya ’u)

ioang ahì’i a pxìm tswayon: ["hI.PaN] PF ’uy.hì’ang (’aw. ta hì’i ke apxa sì ioang keaNa’viyä ruseya ’u)

ioi kxamlä mikyun: ["mik.>tsaN] PF ’uy.

miktsang (’aw. ta mikyun fya’o ne kame pamsì tsang ioi kxamlä ta’leng)

ioi kxamlä ontu: ["on.>tsaN] PF ’uy. ontsang

(’aw. ta ontu ’u fa fahew si sì tsang ioi kxamläta’leng)

ioi kxamlä ta’leng: [>tsaN] PF ’uy. tsangioi nikrepfi: [nik."Ro.i] PF ’uy. nikroi (’aw. ta

nikre ’ewll sìn ronsem sì ioi pxen alor)ioi pewnfpi: [Pa."liP.æ] PF ’uy. ’ali’äioi pxunfpi: ["p’aw.p’un] PF ’uy. pxawpxun

(’aw. ta pxaw teri tsengeo sì pxun tokxä hapxìa ’ärìp ’u ulte txura tìkangkem si)

iovenu: [ki."nam] PF ’uy. kinam

K

kem taronyuä: [tI.tu."sa.Ron] PF ’uy. tìtusaron(za’ärìp ta taron tspang fpi yivom)

(ke tuteä), sìltsan ronsem/trr/’u, pxan tìsìlt-sanä, ke tsam: [lE."fpom] PF kìty. lefpom(za’ärìp ta fpom sìltsan)

a kem lu prrte’: [nI."pr".tEP] PF kitm. nìprrte’

(za’ärìp ta prrte’ kem a tìng txan fpom)kame fa poä tokx fu ronsem: ["P·E.f·u] PF ke-

mä ’efukame karyuä txele: ["n·u.m·E] PF kemä. numekame nemfa fwa ke tok, omum fa txe’lan:

[sp·aw] PF kemä spawkame tìlen eo trr ayuä: [tI."sRE.sE.Pa] PF ’uy.

tìsrese’a (za’ärìp ta srese’a kame nemfa zu-sawkrr)

kame tìngay txeleyä: [·o."m·um] PF kemä.omum

kametu: [æ."i.E] PF ’uy. äiekan pa’ot alahe: [fEw] PF ’eo few–karyuä tìtxantslusamä hapxì: [sæ."nu.mE] PF

’uy. sänume (za’ärìp ta nume kame karyuä tx-ele)

kawng frato fra’u: ["PE.Pal] PF kìty. ’e’alkawng vitralur sì ronsemur lu a ’u si:

[tI."kaN.kEm "s·i] PF krlk. tìkangkem si(za’ärìp ta tìkangkem kem fa mesyokx a ngop’uo)

kawnga kawnga kawnga tute a yom txìm:[pæN."k’o.ju lE.ko."REn] PF ’uy. pängkxoyu le-koren (’aw. ta pängkxoyu tute a muiä fya’owìntxu sì lekoren na muiä t‘fyawìntxuyä)

kawtu tsun sivi tsat: [kEl.">tsun] PF kity. keltsun

(’aw. ta ke na rä’ä sì tsun sivi)kawtu/ke’u kxivu tsun: ["k’u.kE] PF kity. kxuke

(’aw. ta kxu nìtut tìsraw sì ke na rä’ä)ke ’aw, slä ayhapxì: [fwEl] PF kity. fwelke ’efu siltsan teri ’uo: [sNum] PF ’uy. sngumke ’eylan: ["k’u.tu] PF ’uy kxutu (za’ärìp ta kxu

nìtut tìsraw)ke ’u aham, slä ’u ahay: [ki] PF lel. kike ’u lu nìwotx: ["kE.Pu] PF eo’uy., kìtm. ke’u

(’aw. ta ke rä’ä si fìkem sì ’u tsa)ke alìm: [a."sim] PF kitm. asim (za’ärìp ta sim

tok lok ’uo)ke ean slä na ’ou: [Rim] PF kìty. rimke eromum ’uoä, na hufwa: [kEN] PF kìtm.

kengke Eywa: [tI."kawN] PF ’uy. tìkawng (za’ärìp ta

kawng ke muiä)ke fnu: [wok^] PF kity. wokke fpom: [sp’in] PF kìty. spxinke ftang: ["fRa.kr

"] PF kìtm. frakrr (za’ärìp ta krr

nekx aysrr)ke ftue: ["Næ.zIk^] PF kity. ngäzìkke fwa tseng: [fI.">tsEN(E)] PF kìtm. fìtseng(e)

(za’ärìp ta tseng tsa’u a tsun fko tivok)ke fì’u slä ’u: [">tsa.Pu] PF wìn. tsa’u (’aw. ta tsa

ke fì’u slä lahe teri a oe pängkxo, fko sì ’u ke kemslä tìkem)

ke fì’u slä ’u: [sat^] PF eo’uy. sat (hì’ia fneltsayä maw ftu)

ke fì’u slä ’u, fko (lawnatema rikxyu): [>tsal]PF eo’uy. tsal

7

ke fì’u slä ’u, fko (lusatema rikxtu): [>tsat^] PF

eo’uy. tsatke fì’u, mì atxkxeo: [>tsa."

>tsEN] or ["

>tsa.

>tsEN] PF

wìn. tsatseng (’aw. ta tsa ke fì’u sì tseng tsa’ua tsun fko tivok)

ke fì’ut a: [fI."Pu] PF eo’uy. fì’u (za’ärìp ta ’utskxo tìsawni)

ke fìatxkxe ke tsatxkxe slä la’u: [">tsE.No] PF

eo’uy. tsengo (za’ärìp ta tseng tsa’u a fko tsuntivok)

ke fìpo: [">tsa.po] PF eo’uy. tsapo (’aw. ta tsa– kefì sì po latute fu latutan)

ke fìpo slä lapo: [">tsa.tu] PF wìn. tsatu (’aw. tatsa ke fì’u slä lahe teri a oe pängkxo, fko sì tutepo)

ke fìtokx, ke tsatokx, slä la’u: ["tu.tE.o] PF

eo’uy. tuteo (za’ärìp ta tute ’awa Na’vi)ke fìtseng: [mI."so] PF kìtm. mìso (za’ärìp ta mì

ke ne)ke fìtìlen slä lahe: [">tsa.kEm] or [

>tsa."kEm] PF

wìn. tsakem (za’ärìp ta tsa- ke fì’u sì kem tsaa fko si)

ke hahaw: [t’En] PF kìty. txenke hewne: [t’aP] PF kity. txa’ke heyn, rikx nefä: [kl

"."k’·Em] PF kemä. kllkx-

emke hrrap: [nI."zaw.noN] PF kìtm. nìzawnong

(za’ärìp ta «awn» lekeakem lusatema ’it mìlì’u sì zong tsam si fpi ’uo)

ke hu ’awa tirea: [kE."Paw] PF kity. ke’aw (’aw.ta ke na rä’ä sì ’aw ke txan to mune)

ke hu ’uo: ["lu.kE] PF ’eo luke–ke hu tokx afpom: [kEl."fpom.tok’] PF kity.

kelfpomtokx (’aw. ta ke na rä’ä sì fpomtokxlu ngaru fpoma tokx)

ke hu tìsti: [mE."PEm] PF kity. me’emke hìm fu ke hì’i: [a."p’a] PF kìty. apxake ivomum tsengit ke’uä: [ja."jajR] PF ’uy.

yayayrke ke ke: [kaw."Pit^] PF kitm. kaw’it (’aw. ta ke

’aw ke ’u, ke kem, ke tute, ke ’ewll... sì ’it ketxan ’uoä)

ke krr: ["kaw.kr"] PF kìtm. kawkrr (’aw. ta ke

’aw hìm to ’aw sì krr trrvi)ke ku’up: [sjo] PF kity. syoke kxayl: [tIm] PF kity. tìmke kä: [P·I."P·awn] PF kemä ’ì’awnke kì’ong: [win] PF kìty. winke law a tskxot tawnìng: ["Pu.o] PF eo’uy. ’uo

ke layon: [tEjR] PF kity. teyrke lepay: [u."k’o] PF ’uy. ukxoke leterkup, tsun kivame: [Ru."sEj] PF kìty.,

’uy. rusey (’aw. ta rey ke terkup sì «us» lekemlusatema ’it mì lì’u)

ke letske: ["PEN.EN] PF kìty. ’engengke lu ngay tuteot: [ka."vuk^] PF ’uy. kavukke lu pxaya ayrusey to tsun lu: [REj."PEN] PF

’uy. rey’eng (za’ärìp ta rey tsawl slu sì rikx sìfpìl sì tìyawn si, lu fkoru tirea)

ke lu siltsan!!: [sa."u] LA päng. sauke lu tsafya a fko fpivìl a lu: [h·Ek^] PF krlk.

hekke meyp: [t’uR] PF kìty. txurke muiä: [kawN] PF kìty. kawngT

ke muiä mìeltu: [kE."jE.PuN] PF ’uy. keye’ungke muiä tìkenong: ["k’E.jEj] PF ’uy. kxeyeyke naoeng: ["kE.tu.woN] PF ’uy. ketuwongke naoeng: ["kE.woN] PF kìty. kewongke ne: [ta] PF ’eo ta–ke nemfa: ["wr

".pa] PF ’uy., kìtm. wrrpa

ke netrìp: [nI.kE."ft’o] PF kitm. nìkeftxo (za’ärìpta keftxo ke nitram)

ke new a tsun rivun ’uo: [w·an] PF rlk. wanke new sivi ’uot taluna fko tsun kxu (fu lahe)

ngat: [fna."wEP] PF kity. fnawe’ke nga fu fo: ["o.E] PF eo’uy. oeke ngay si: [tI."k’Ej "s·i] PF krlk. tìkxey si

(za’ärìp ta tìkxey hu keyey)ke ngim: [pup^] PF kity. pupke nitram: [kE."ft’o] PF kity. keftxoke nìltsan: [nI."hEk^] PF kitm. nìhek (za’ärìp ta

hek ke fya’o a fko fpìl fko lu)ke nìprrte: [væP] PF kity. vä’ke nìwin: [nIk."PoN] PF kity. nìk’ong (za’ärìp ta

kì’ong rikx na ewllä tìwin)ke oe fu po: [Na] PF eo’uy. ngake oe fu po (a eyk fu tsawl to oe): [NE."Na] PF

eo’uy. ngenga (za’ärìp ta nga ke oe fu fko)ke piak: [>tstu] PF kity. tstuke pxaw: [jEj] PF kìty. yeyke pxaw: [kæ."sa.

>tsEN] PF kìtm. käsatseng (’aw.

ta kä za’u ne kea tseng sì tseng tsa’u a tsunfko tivok)

ke pxay, slä ke hol: ["Pa.Paw] PF kity. ’a’aw (huaylì’u ’uyä tsaru tsun livu holpxay)

ke pxim: ["hEw.nE] PF kity. hewneke reng: [t’uk’] PF kity. txukxke sevin: ["sjæ.Pæ] PF kìty. syä’ä

8

ke siltsan taluna ke muiä: [kE."jawR] PF kity.keyawr (’aw. ta ke not sì eyawr correct)

ke skien: [ftæR] PF kity. ftärke som: [wEw] PF kìty. wewke spaw ’uot: [am."Pa] PF ’uy. am’ake sute fu mesute, tute: ["Paw.po] PF eo’uy.

’awpoke sì: [fu] PF lel. fuke sìltsan mì re’o fu tirea: [lEk."jE.PuN] PF kity.

lekye’ung (za’ärìp ta keye’ung ke fpomtokx)ke sìm: [l·Im] PF kemä lìmke tawnung: ["k’a.nI] PF kìty. kxanìke tengpo na fìpo: ["la.po] PF eo’uy. lapo (’aw.

ta lahe poan/poe sì po tutan, tuté)ke teng’u/tengfya/tengkrr na fì: ["la.hE] PF

kìty. laheke trr a lìyen: [t’o."naj] PF kìtm. txonay

(za’ärìp ta txon ke trr sì hay lusen a ke lolenmi)

ke trr, hu kea tsawke: [t’on] PF ’uy. txonke trr, kea atanä trr a lìmen: [t’o."nam] PF

kìtm. txonam (za’ärìp ta txon ke trr sì hamlusolena ’it mì lì’u)

ke trram fu trray slä äo tsawke mì sekrr:[fI."tr

"] PF kìtm. fìtrr (za’ärìp ta trr kea txon)

ke tsam, sìltsan ronsem/trr/’u, pxan tìsìlt-sanä, (ke tuteä): [lE."fpom] PF kìty. lefpom(za’ärìp ta fpom sìltsan)

ke tsatokx, ke fìtokx, slä la’u: ["tu.tE.o] PF

eo’uy. tuteo (za’ärìp ta tute ’awa Na’vi)ke tsawl, le’it: ["hI.Pi] PF kìty. hì’ike tsewtx: ["la.Ro] PF kity. laroke tskxe slä nìftue rusikxa ’u: [paj] PF ’uy. payke tslusam: ["jaj.mak^] PF kity. yaymakke tsun lu kea tìfpìl ateng teri: [lE.wæ."tE] PF

kity. lewäte (za’ärìp ta wäte plltxe nìkawnghu tute alahe)

ke tsun mivun’i: ["tE.tE] PF kìty. teteke tsun tsive’a ’uot: [kak."REl] PF kity. kakrel

(za’ärìp ta rel tìweyn, ’u a kenong io-ang/tute/atxkxe/utral)

ke txan: [nI."Pit^] PF kìtm. nì’it (za’ärìp ta ’it kepxay fu ke apxa)

ke txan ’uoä: [Pit^] PF ’uy. ’itke txan to mune: [Paw] PF hol. ’awke txan, hìm: [hol] PF kìty. holke txur: [mEjp^] PF kìty. meypke uo: ["E.o] PF ’eo eo–ke wrrpa: ["mI.fa] or [mI."fa] PF ’uy., kìtm. mìfa

ke wìntxu txopu: [>tstEw] PF kìty. tstewke yawne: [v·EP."k·I] PF rlk. ve’kìke yemstokx: ["P·a.k·u] PF rlk. ’akuke yìm: [l·o."n·u] PF kemä. lonuke zerok: [>tsw·aP^] PF kemä. tswa’ke! kä ulte tspängang! (ke fpom): ["p’a.sIk^]

PF päng. pxasìkkea atanä trr a lìmen, ke trr: [t’o."nam] PF

kìtm. txonam (za’ärìp ta txon ke trr sì hamlusolena ’it mì lì’u)

kea ioang fu kea spxam slä tsun rilvey:["PE.wl

"] PF ’uy. ’ewll

kea kem (ke na ke’u): ["kE.kEm] PF eo’uy.,kitm. kekem (’aw. ta ke na rä’ä sì kem tsa afko si)

kea lew si: [pi."ak^ s·i] PF krlk. piak si (za’ärìpta piak ke lew)

kea Na’viyä ruseya ’u: [i."o.aN] PF ’uy. ioangkea sìltsana ronsemur lu: [st·i] PF kemä stikea tsengmì: ["kaw.

>tsEN] PF kitm. kawtseng

(’aw. ta ke ’aw hìm to ’aw sì tseng tsa’u atsun fko tivok)

kea tute: ["kaw.tu] PF eo’uy. kawtu (’aw. ta ke’aw hìm to ’aw sì tute po)

kea txen: [NEjn] PF kìty. ngeynkelku: ["zoN.

>tsEN] PF ’uy. zongtseng (’aw. ta

zong lew sawni sì tseng tsa’u a tsun fko tivok)kelku si fpi hì’ia trr: [tI."Pawm "s·i] PF krlk.

tì’awm si (za’ärìp ta ’awm kelku fpi hì’ia trr)kem ’emyuä: [tI."PEm] PF ’uy. tì’em (za’ärìp ta

’em ngop yomtut)kem a ’eykìn: [tIn] PF ’uy. tìn (za’ärìp ta ’ìn si

kemot nì’aw)kem a ewll ’usong si: [tI."PoN] PF ’uy. tì’ong

(za’ärìp ta ’ong tsawl sleiu)kem a fko ’en soli: [lE."PEn] PF kity. le’en

(za’ärìp ta ’en tìfmi ivomum)kem a frakrr nivew fra’ut: [tI."t’a.nEw] PF

’uy. tìtxanew (za’ärìp ta txanew frakrr nivewfra’ut)

kem a muntxa nga sì tuteo a yawne lu ngaru:[tI.mun."t’a] PF ’uy tìmuntxa (za’ärìp tamuntxa Na’viru mune ’awsiteng na’aw)

kem a spe’e ’uot: [tI.spE."PE] PF ’uy. tìspe’e(za’ärìp ta spe’e yìm si)

kem a sunu fkor: [sæ."su.lIn] PF ’uy. säsulìn(za’ärìp ta sulìn ’ìn hu siltsana kem)

kem a sute/ioang/ewll awusem si:[tI.wu."sEm] PF ’uy. tìwusem (za’ärìp ta

9

wem tsam si wä ’aw tute)kem a tìng txan fpom: ["pr

".tEP] PF kìty. prrte’

kem a yem nemfa rusikxa ayu: [jEm."fpaj] PF

’uy. yemfpay (’aw. ta yem heyn ’u nekll sì payke tskxe slä nìftue rusikxa ’u)

kem ahay: [nI."haj] Prr kitm. nìhay (za’ärìp tahay ’it mì lì’u a ke lolen)

kem akanu si: [nI."ka.nu] PF kitm. nìkanu(za’ärìp ta kanu lì’u fpi tute a kame txanaayu)

kem alaw si: [nI."law] PF kitm. nìlaw (za’ärìpta law muiä ne menari, nìftue tslam)

kem aslusa’tsu: [tI."slaP.>tsu] PF ’uy. tìsla’tsu

(za’ärìp ta sla’tsu peng teri ’uo a fko ke tsunwivìntxu)

kem asyen si: [nI."sjEn] PF kitm. nìsyen(za’ärìp ta syen mì tì’i’a)

kem ateng: [nI."tEN.fja] PF kitm. nìtengfya(za’ärìp ta tengfya na)

kem fa mesyokx a ngop ’uo: [tI."kaN.kEm] PF

’uy. tìkangkem (za’ärìp ta kem tsa a fko si)kem fa tute tsawl slu tìtxur: [">tsk’E.kEN] PF

’uy. tskxekengkem fpi nga plltxe a ’uo ke lu tsatxan fu

tsapxay: [pak^] PF lì’u fpi stuseyki pakkem karyuä: [tI.ku."saR] PF ’uy. tìkusar (za’ärìp

ta kar tìng sänume)kem krr a fko yom: [tI.ju."som] PF ’uy. tìyusom

(za’ärìp ta yom näk fkxenit)kem lefkrr si: [nI."fkr

"] PF kitm. nìfkrr (za’ärìp

ta fìkrr set)kem lu tsakem a nga sivi: [fI."fja] PF kìtm. fì-

fya (za’ärìp ta fya’o tusìrana tsenge)kem lu txel: [fI."kEm] PF eo’uy. fìkem (za’ärìp

ta kem säsi)kem si ayalo: [l·Ejn] PF rlk. leynkem si fpi ’u slu law: ["law "s·i] PF krlk. law si

(za’ärìp ta law muiä ne menari, nìftue tslam)kem si fpi ’uot ke tsun lu kaw’it: [m··æ."k’u]

PF rlk. mäkxu (za’ärìp ta kxu nìtut tìsraw)kem si fpi slivu siltsan teri tsakem: [">tsk’E.kEN

"s·i] PF krlk. tskxekeng si (za’ärìp ta tskxe-keng kem fa tute tsawl slu tìtxur)

kem si fpi tuteol ke tsun kem si ’uot:[h·ul."

>tst’·Em] PF rlk. hultstxem

kem si hu wawe: [nI.wa."wE] PF kitm. nìwawe(za’ärìp ta wawe ftxey ’u lu letsranten fuke)

kem si le’en: [nI."PEn] PF kitm. nì’en (za’ärìpta ’en tìfmi ivomum)

kem si na lahe new: [l·Ek^] PF kemä lekkem si nulkrr: [v·aR] PF krlk.iv. varkem si nìltsan: [fl·æ] PF kemä fläkem si nìno (tute): [lE."no] PF kity. lenokem si ulte lu mawey: [nIm."wEj] PF kitm.

nìmwey (za’ärìp ta mawey tam tam)kem si ulte sti: [nI."sti] PF kitm. nìsti (za’ärìp

ta sti kea sìltsana ronsemur lu)kem taronyuä: [tI."ta.Ron] PF ’uy. tìtaron

(za’ärìp ta taron tspang fpi yivom)kemo a len pxìm: [lE."tr

".tr

"] PF kìty. letrrtrr

(za’ärìp ta trr kea txon)keng txo: [hu."fwa] PF lel. hufwakenong: [tI."kE.noN] PF ’uy. tìkenong (za’ärìp ta

kenong za’usärìpa ’it sìn eo lì’u)kenong tuteyä tìtxur sì eltu: [tI."fmE.tok^] PF

’uy. tìfmetok (za’ärìp ta fmetok tse’a fpi lahe)keruseya vul atspusang: [t’Ewk^] PF ’uy txewkketuwong a sop nemfa tireayä tseng:

[u.nil.tI."Ran.ju] PF ’uy. uniltìranyu (’aw. taunil n‘txon ronsem tìran sì tìranyu tute aterìran)

ketuwong a stum lam nìayoeng, slä hu mrrayzekwä sì ayvenzek: [u.nil.tI."Ran.tok’]JC,PF ’uy. uniltìrantokx (’aw. ta uniltìranyuketuwong a sop nemfa tireayä tseng sì tokx tu-te nìwotx)

kewina venu aytìrikx: [t·I."R·an] PF kemä tìrankewong, ’uo a heykangham: ["hi.jIk^] PF kìty.

hiyìkkeykä mìso: [k·u."R·ak’] PF rlk. kurakxkifkeyä hapxì: [at’."k’E] PF ’uy. atxkxekifkeyä hapxì: ["kl

".tE] PF ’uy. kllte

kintrr maw fìhintrr: ["kin.tr"aj] PF ’uy. kintrray

(za’ärìp ta kintrr aysrr ta trrawve vay trrkive)kintrr sre fìhintrr: ["kin.tr

"am] PF ’uy. kintrram

(za’ärìp ta kintrr aysrr ta trrawve vay trrkive)kivin naerit: [væN] PF kity. vängKlingon: [sNEl] PF ’uy. sngelkllte nìwotx: [ki."fkEj] PF ’uy. kifkeyklltseng ngeyä lu tseng a nga tok: ["kl

".>tsEN]

PF ’uy. klltseng (za’ärìp ta tseng tsa’u a tsunfko tivok)

ko, fì’u amuiä loli, tìkangkem si: [t·am] PF

kemä, päng. tamko?, muiä: [kE."fjak^] PF,Prr hìt. kefyak (’aw. ta

kefya kawng säfpil tsengä atusìran sì srak tì-pawmä wìntxuyu)

koak fpi ayu: ["spu.win] PF kity. spuwin

10

koaka tute: ["ko.ak.tu] PF ’uy. koaktu (za’ärìpta koak ’ongokx sre zìsìt apxay)

koren si fpipongu: [·Ejk^] JC,PF kemä. eykkoren siyu fpiolo’: [o.lo."PEjk.tan] JC ’uy.

olo’eyktan (’aw. ta olo’ ponguä Na’vi sì eyk-tan pongu koren siyu)

krr a ayngrr ’äpärìp: [Nr".po.Nu] PF ’uy. ngrr-

pongu (’aw. ta ngrr ’it utralä äo tangek mì hlltesì pongu txana aysute ’awsiteng pxel ’aw)

krr a fko ke zene kem si: [tIk."PIn] PF ’uy.tìk’ìn (za’ärìp ta ’ìn si kemo nì’aw)

krr a fko kem si fratrr: [nI."tr".tr

"] PF kitm.

nìtrrtrr (za’ärìp ta trr kea txon)krr a fko tsun kivä mìkam fì’u: [pi."ak^] PF ki-

ty. piakkrr a fra’u vawm lu: [tI."vawm] PF ’uy. tìvawm

(za’ärìp ta vawm hu hola atan)krr a karyu numeyut kar: [sæ."num.vi] PF ’uy.

sänumvi (za’ärìp ta sänume karyuyä tìtxant-suslamä hapxì)

krr a tsawke kä neto: [t’on."PoN] PF,Prr ’uy. tx-on’ong (’aw. ta txon ke trr, hu kea tsawke sì’ong tsawl sleiu)

krr a tsawke lu kxayl frato: ["k’am.tr"] PF ’uy.

kxamtrr (’aw. ta kxam ’u a mìkam mune ayusì trr mìkam txon sì txon)

krr a tsawke za’u: [tr"."PoN] PF ’uy. trr’ong (’aw.

ta trr mìkam txon sì txon sì ’ong tsawl sleiu)krr amaw: ["maw.kr

"] PF kitm. mawkrr (’aw. ta

maw len uo krr alaw sì krr nekx aysrr)krr mì kam kxamtrr sì txon’ong: [haP."NiR] PF

’uy. ha’ngirkrr mìkam ha’ngir sì txon’ong: [kajm] PF ’uy.

kaymkrr mìkam kxamtxon sì trr’ong: ["k’am.t’o.maw]

PF ’uy. kxamtxomaw (’aw. ta kxamtxon kx-am txonä sì maw len uo krr alaw)

krr mìkam trr’ong sì kxamtrr: ["RE.won] PF

’uy. rewonkrr mìkam txon sì txon: [tr

"] PF ’uy trr

krr mìkam txon’ong sì kxamtxon:[sRE."kam.t’on] PF ’uy. srekamtxon (’aw. tasre len eo krr alaw sì kxamtxon kxam txonä)

krr pximaw kxamtrr: ["k’am.tr".maw] PF ’uy.

kxamtrrmaw (’aw. ta kxamtrr noon sì mawafter)

krr pximaw trr’ong: [tr"."PoN.maw] PF ’uy.

trr’ongmaw (’aw. ta trr’ong krr a tsawke za’u

sì maw len uo krr alaw)krr pximaw txon’ong: [t’on."PoN.maw] PF ’uy.

txon’ongmaw (’aw. ta txon’ong krr a tsawkekä neto sì maw len uo krr alaw)

krr pxisre kamtrr: [sRE."kam.tr"] PF ’uy. srekam-

trr (’aw. ta sre len eo krr alaw sì kxamtrr krra tsawke za’u)

krr pxisre ton’ong: [sRE.ton."PoN] PF ’uy. sre-ton’ong (’aw. ta sre len eo krr alaw sì tx-on’ong krr a tsawke kä neto)

krr pxisre trr’ong: [sRE.sr"."PoN] PF ’uy.

sresrr’ong (’aw. ta sre len eo krr alaw sìtrr’ong krr a tsawke sa’u)

krr vaykrr ’aw trr lu nìmun: ["zI.sIt^] PF ’uy.zìsìt

krr-ta a: [ta."kr".a] PF lel. takrra tengpam na

akrrta (’aw ta krr ulte ta)krr-ta a: [a."kr

".ta] PF lel. akrrta tengpam na

takrra (’aw ta krr ulte ta)krrnekx hu: ["k·æ.tEN] PF krlk. kätengkrrä nì’it: [jol] PF kìty. yolkx, px, tx: ["p’oR.pam] PF ’uy. pxorpam (’aw. ta

pxor prrene ’usonga ’u sì pam tsa’uri a fkoltìng mikyun)

kxam txonä: ["k’am.t’on] PF ’uy. kxamtxon(’aw. ta kxam ’u a mìkam mune ayu sì txonke trr, hu kea tsawke)

kxawm si: [fm·i] PF kemä.iv. fmikxll fte seyki tìsraw: ["P·E.k·o] PF kemä. ’ekokä mìso: [h·um] PF kemä humkä na ’ìheyu: [nE] PF ’eo ne–kä ne kllte fu pay: [t·awN] PF kemä tawngkä nekll: [kl

"."k·æ] PF kemä kllkä (’aw. ta kä

za’u fu sop mìso, ne latseng)kä nemfa tseng: ["fp’·æ.k·Im] PF kemä fpxäkìmkä neto: [t’·IN] PF kemä txìngkä san kangangang sìk: [p’·oR] PF kemä pxorkä sìn ngim fya’o: [s·op^] PF kemä sopkä sìn pa’o ’uoä: [ft·Em] PF kemä ftemkä tawka: [">tsw·aj.·on] PF kemä tswayonkä tse’a: ["f·r

".f·En] PF kemä frrfen

kä ulte tse’a rusikx tseo, ma skxawng!:["k·a.m·E] PF kemä kame

kä uo’uo: [n·oN] PF kemä nongkä vay tseng: ["p·a.t·E] ZS kemä patekä’ärìp fpi rivikx: ["sp·u.l·E] PF kemä spulekä, sngä’i kivä: [s·a."l·Ew] PF kemä salew

11

L

lapo yamora’: [sn·ajt’] PF rlk. snaytxlapol tìng oeru ’uo: [t·El] PF kemä. tellatem nemfa mipa ’u atxan: [">tsawl "sl·u] PF

kemä tsawl slu (’aw. ta tsawl ke hì’i sì slulatem nemfa mipa ’u)

latsi tìkät: [fm·al] PF kemä fmallatutan: [po."an] PF eo’uy. poan (za’ärìp ta po

tuté, tutan)latute: [po."E] PF eo’uy. poe (za’ärìp ta po tuté,

tutan)latute fu latutan: [po] PF eo’uy. pole ’aw: [nI."Paw.vE] PF kìtm. nì’awve (za’ärìp ta

’awve ke muve)le’ekong txe’lan, piaka menari, piaka ron-

sem: [tI."REj] PF ’uy tìrey (za’ärìp ta reytsawl slu sì rikx sì fpìl sì tìyawn si)

le’it, ke tsawl: ["hI.Pi] PF kìty. hì’ilefpom: [sIl."

>tsan] PF kìty. sìltsan

lelor tìweyn: ["REl.>tsE.o] PF ’uy. reltseo (’aw. ta

rel ’u a menari tse’a sì tseo skxawngä tìkang-kem)

len eo krr alaw: [sRE] PF ’eo sre+len mìfa yol krr: [nI."win] PF kìtm. nìwin

(za’ärìp ta win ke kì’ong)len nìmun sì nìmun: [nI."tut^] PF kìtm. nìtut

(za’ärìp ta tut ye’rìn lekeräa lì’u)len uo krr alaw: [maw] PF ’eo maw–lepa’oa tsko: [">tska.lEp^] PF ’uy tskaleplesar rel ronsemä: [sæ."fpIl] PF ’uy. säfpìlletuvon ’u ngima ngop fa letäftxu ay’ewll:

[tE."lEm] PF ’uy. telemletxoa tìpawm: [>tsap."Pa.lu.tE] PF ’uy

tsap’aluteletxona tìterkup: ["h·a.h·aw] PF kemä hahawlew: [haw."REP] PF ’uy. hawre’ (’aw. ta hawnu

wem fpi suteo, lew si nìwotx sì re’o ’it sìn tokxronsemhu)

lew mekunamfpi: [Ra."spuP] PF ’uy. raspu’lew si nìwotx, wem fpi suteo: ["h·aw.n·u] PF

kemä hawnulew tsyokxfpi: [hawn."

>tsjok’] PF ’uy. hawnt-

syokx (’aw. ta hawnu wem fpi suteo, lew sinìwotx sì tsyokx vul pxunä)

lew venufpi: [hawn."vEn] PF ’uy. hawnven(’aw. ta hawnu wem fpi suteo, lew si nìwotxsì venu vul kinamä)

leyku ke teng’u fu tengfya na sre: ["l·a.t·Em]PF kemä. latem

livu ’u a fko omum: [sm·on] PF krlk. smonlivu leskxawng: ["ftu.E] PF kìty. ftuelivu me’em: [tI."mE.PEm] PF ’uy. tìme’em

(za’ärìp ta me’em ke hu tìsti)livu Na’viyä hapxì: [tI."fjEjn] PF ’uy. tìfyeyn

(za’ärìp ta fyeyn lu sute a lu hapxì Na’viyä)lok kxamtseng kìfkeyä to la’uo, mì sllte txo

kllkxem sìn kllte: ["æ.o] PF ’eo äo–loma tute: ["lom.tu] PF ’uy. lomtu (za’ärìp ta

lom na tuteo futa fko kin ulte ke lu fìtsengmì)lor ftxìru: [ft’I."loR] PF kity. ftxìlor (’aw. ta ftxì

säprrkxentrrkrr sì lor ’u a nga new tsive’a)lor tivìng mikyun: ["Pa.No] PF kity. ’angolu: ["fkEj.t·ok^] PF rlk. fkeytok (za’ärìp ta kif-

keyti tok lu mì hifkey)lu ’engenga säfpìl: [nI."PEN] PF kitm. nì’eng

(za’ärìp ta ’engeng ke letske)lu ’u a lu hiyìk: [PoP] PF kity. ’o’lu ’u a lu set: [lE.f"kr

"] PF kity. lefkrr (za’ärìp ta

fìkrr set)lu ’uohu: [fkip^] PF ’eo fkip–lu fkoru tirea, tsawl slu sì rikx sì fpìl sì tìy-

awn si: [R·Ej] PF kemä. reylu fpom tuteru ulte lrrtok si: [nit."Ram] PF

kìty. nitramlu fya’ori a fkol tìng eltu: ["El.tuR tI."t’En s·i]

PF krlk. eltur tìtxen si (za’ärìp ta eltu-r tsatfkol serar fte tsivun fpìl sì tìtxen sleru txen)

lu iotsa’u: ["fæ.pa] PF ’uy. fäpalu kite’e fpi fko: [kI.tE."PE "s·i] PF krlk. kìte’e si

(za’ärìp ta kìte’e srung)lu mawey fu hahaw: [>ts·u."R·ok’] PF kemä. tsu-

rokxlu meyp teri: [w·æt’] PF rlk. wätxlu mì ftxozä: [ft’o."zæ s·i] PF ’uy. ftxozä si

(za’ärìp ta ftxozä sìltsana krr)lu ngaru fpoma tokx: [fpom."tok’] PF ’uy.

fpomtokx (’aw. ta fpom nìltsan sì tokx tutenìwotx)

lu ronsrel: [lE."Ron.sREl] PF kity. leronsrel(za’ärìp ta ronsrelngop ngop mì ronsem)

lu rusey kenulkrr: ["kE.Ru.sEj] PF kìty. kerusey(’aw. ta ke na rä’ä sì r«us»ey rey)

lu siltsan/lefpom: [z·o] PF krlk. zolu sreset: [li] PF kitm. li

12

lu sute a lu hapxì Na’viyä: [fjEjn] PF kity. fy-eyn

lu tute a new wivan fra’ut: [lEt."wan] PF ki-ty. letwan (za’ärìp ta tute po sì wan ke new atsun rivun ’uo)

lu tute a za’u mawkrr krr asìltsan:[lE."hawN.kr

"] PF kity. lehawngkrr (za’ärìp ta

hawngkrr maw krr asìltsan)lu tute a za’u vaykrr krr asìltsan (lu sìltsan

to lehawngkrr): [lE."jEP.kr"] PF kity. leye’krr

(za’ärìp ta ye’krr early)lu txana yapay mì ya: [lE."ja.paj] PF kity. leya-

pay (za’ärìp ta yapay hì’ia pay mì ya)lu txel: [fI] PF eolì’u fì–lu txur teri: [fn·an] PF rlk. fnanlu wew to wew: ["t’a.wEw] PF kity. txawew

(za’ärìp ta txan pxay fu apxa sì wew ke som)luke atan: [la."jon] PF kity. layonluke fwa ’u ngay layu: [slæ] PF lel. släluru ngahu: ["m·u.N·E] PF kemä munge

lì’fyateri: [lE."lIP.fja] PF kity. lelì’fya (za’ärìp talì’fya ’aw’u säplltxeyä)

lì’u a wìntxu nì’awstengyem ’uä, ulte: [sI] PF

lel. sì (’awsitenyem meu, tsun ’awsitenyi-vem na –sì: mì sìpängkxo, sar san ulte sìkulte lì’u a wìntxu nì’awstengyem ’uä)

lì’u ahiyìk: [ma] PF hìt. malì’u fpi tute a kame txana ayu: ["ka.nu] PF kity.

kanulì’u fu aylì’u futa fko poltxe: [sæ.p·l

"."t’·E] PF

’uy. säplltxelì’u hu ral ’uyä: [">tst’o.lI.Pu] PF ’uy. tstxolì’u

(’aw. ta tstxo san oeru syaw fko sìk sì lì’uhapxì lì’fyayä)

lì’u hu ral kemä: ["kEm.lI.Pu] PF ’uy. kemlì’u(’aw. ta kem tsa a fko si sì lì’u word)hapxìlì’fyayä

lì’u kìte’e’uya: [lE] PF le– za’usärìpa ’it sìn eolì’u

lì’u wìntxu ngaya txele eo ha ngaya txele kopuo lu: [t’o] PF lel. txo

M

ma skxawng!, kä ulte tse’a rusikx tseo:["k·a.m·E] PF kemä kame

maw ’awve: ["mu.vE] PF kity. muve (za’ärìp tamune fìfya menari fu memikyun)

maw fra’u: [toR] PF kity. tor (za’ärìp ta toruktuna kerusey letaw)

maw fì’u: [>tsa."kr"] PF wìn. tsakrr (za’ärìp ta

tsa- ke fì’u sì krr nekx aysrr)maw fì-: [haj] PF kity. haymaw kerivusey: [k’it’] PF ’uy. kxitxmaw krr asìltsan: ["hawN.kr

"] PF kitm. hawng-

krr (’aw. ta hawng ngaru lu txana ayu futanga ke kin sì krr nekx aysrr)

mawey: ["tam "tam] M päng. tam tammawey lu: [ma."wEj.p·Ej] PF kemä ’us. mawey-

pey (’aw. ta mawey tam tam sì pey txey fra-kem vaykrr krr alaw)

mawkrr ’uo: [maw."kr".a] PF lel. mawkrra ten-

gpam na akrrmaw (’aw. ta krr sì mawmesrr ta trrpuve vay trrawve (mesrr krr a fko

rä’ä tìkangkem si): ["mun.tr"] PF ’uy. muntrr

(za’ärìp ta mune fifya menari fu memikyun sìtrr kea txon)

meypa tompa: [tom.pa."mEjp^] PF ’uy. tompa-meyp (za’ärìp ta tompa pay ftu taw sì meyp

ke txur)mikyun si, tslam pam fa mikyun: [st·awm] PF

kemä. stawmmip plltxe: [fmawn] PF ’uy fmawnmokriä kilvan: [flEw] PF ’uy. flewmolune txele ulte omum tsa: [>tsl·am] PF ke-

mä. tslammuiä mì aynari ’oloä, mì ftxozä: [nI."PE.o.i.o]

PF kìtm. nì’eoio (za’ärìp ta ’eoio fya’o ftx-ozäyä)

muiä mì aynari Na’viyä: ["PE.o.i.o] PF kìty.’eoio

muiä ne menari, nìftue tslam: [law] PF kìty.law

muiä txele: [ka."Naj] PF kìty. kangaymuiä tìfyawìntxuä: [ko."REn] PF ’uy. korenmuiä, ’uo a kametu: [Naj] PF kìty. ngaymuiä, ko?: [kE."fjak^] PF,Prr hìt. kefyak (’aw. ta

kefya kawng säfpil tsengä atusìran sì srak tì-pawmä wìntxuyu)

mune mefo, slä ke aylahe: ["wEN] PF eo’uy.oeng (za’ärìp ta oe ke nga)

mune nari: [mE."na.Ri] PF ’uy menari (za’ärìpta me+ san ’aw sì ’aw sìk ’uä wìntxuyu sì narisätse’a)

13

mune slä ke nga: ["mo.E] PF eo’uy. moe(za’ärìp ta me+ lì’u fpi mune sì oe ’awa tu-te)

mune sì mune: [>tsIN] PF hol. tsìngmune sì mune sì ’aw: [mr

"] PF hol. mrr

mune, na ’aw, pxey, sì fra’u: [hol."p’aj] PF ’uy.holpxay (’aw. ta hol ke pxay sì pxay apxaholpxay)

munge: [n·i.·"æ] PF kemä. niämunge kllteti: [kl

"."k·u.l·at^] PF kemä. kllkulat

munge ne nari: [w·In."t’·u] PF kemä wìntxumunge ne pängkxo: [za."P·æ.R·Ip^] PF kemä

za’ärìp (za’ärìp ta ’ärìp rikx (hu uo arawnìkx))muntrr maw fìmuntrr: ["mun.tr

".aj] PF ’uy.

muntrray (za’ärìp ta muntrr mesrr ta trrkivevay trrawve)

muntrr sre fìmuntrr: ["mun.tr"am] PF ’uy.

muntrram (za’ärìp ta muntrr mesrr ta trrpu-ve vay trrawve)

muntxa si meut: [Paw.stEN."j·Em] PF kemä’awstengyem (’aw. ta ’awsiteng ’aw sì lahe sìyem heyn ’u nekll)

mì ’u a ne la’u: [vaj."kr"] PF lel. vaykrr (’aw. ta

vay– mì seng a ne tseng sì krr tsawkeyä trr)mì atxkxeo, ke fì’u: [>tsa."

>tsEN] or ["

>tsa.

>tsEN] PF

wìn. tsatseng (’aw. ta tsa ke fì’u sì tseng tsa’ua tsun fko tivok)

mì fewpa’o: ["fEw.>tsok^] PF kity. fewtusok

(za’ärìp ta few– kan pa’ot alahe)mì ftawnemkrr, soli: [ha."sEj] PF kìty. hasey

mì ftxozä, muiä mì aynari ’oloä: [nI."PE.o.i.o]PF kìtm. nì’eoio (za’ärìp ta ’eoio fya’o ftx-ozäyä)

mì fìtseng: [nI."fja.Po] PF kìtm. nìfya’o (za’ärìpta fya’o tsenge fpi tìran)

mì hìma trr: ["jEP.RIn] PF kìtm. ye’rìnmì ke trr a zera’u: [fI."t’on] PF kìtm. fìtxon

(za’ärìp ta txon ke trr)mì lakem: ["t’o.kE.fjaw] PF lel. txokefyaw (’aw.

ta txo-ke-fya’o-’aw Srung si! Oe syep mì santranslation sìk tìkangkemtseng!)

mì na fìkem: [pE."fja] PF pawm. pefya ten-gpam na fyape

mì seng a eywa lu: ["fRa.>tsEN] PF kìtm. fratseng

(za’ärìp ta tseng tsa’u a tsun fko tivok)mì sllte txo kllkxem sìn kllte, lok kxamtseng

kìfkeyä to la’uo: ["æ.o] PF ’eo äo–mì sìpawm, ’u a tsun sivi: ["fja.pE] PF lel. fyape

tengpam na pefyamì tì’i’a: [sjEn] PF kity. syenmì tì’i’a: [nI."PiP.a] PF kitm. nì’i’a (za’ärìp ta

’i’a ftang nìwotx)mìkam ’u sì ’u alahe: [tI."kE.tEN] PF ’uy. tìke-

teng (’aw. ta ke na rä’ä sì teng na lahe)mìkam pxiswawam sì pxiswaway: [p’i."sEt^]

PF kitm. pxiset (’aw. ta set fìswaw sì pxi tìs-raw seyki nìftue)

mìkam ronsem sì tokx: [pEwn] PF ’uy. pewnmìkam som sì wew: [">tsja.fE] PF kity. tsyafemìn nìwotx: [k·Im] PF kemä. kìmmìso ftu taw: [nE."kl

"] PF kìtm. nekll

N

na: ["tEN.fja] PF lel. tengfya (’aw. ta teng na sìfya’o tsenge a fko tìran)

na: [p’El] PF ’eo pxel–na ’aw, mune, pxey, sì fra’u: [hol."p’aj] PF ’uy.

holpxay (’aw. ta hol ke pxay sì pxay apxaholpxay)

na ’eveng, fya’ohu ’evengä: [nI."PE.vEN] PF

kitm. nì’eveng (za’ärìp ta ’eveng ngawnìlmo-pa tute)

na ’evengan: ["PE.van] PF ’uy. ’evan (za’ärìp ta’evengan tutan ahì’i)

na ’evenge: ["PE.vE] PF ’uy. ’eve (za’ärìp ta’evenge tuté ahì’i)

na ’opin kllteyä: ["kl".vawm] PF kity. kllvawm

(’aw. ta kllte kifkeyä hapxì sì vawm hu hola

atan)na ’opin rìkä: ["RI.kE.an] PF kity. rìkean (’aw. ta

rìk ’ewllä zekwä sì ean na tìtse’a Na’viyä)na ’opin ta’lengä: ["taP.lE.NE.an] PF kity.

ta’lengean (’aw. ta ta’leng tsun mawnu’ia ’uaean sìn tokx sì ean na tìtse’a Na’viyä)

na ’u lam: [nI."lam] PF kitm. nìlam (za’ärìp talam teng’u/tengfya na leyku)

na ’uo lu emreyteri: [nEm."REj] PF kity., päng.nemrey (za’ärìp ta emrey var rivey)

na ayoeng: [nI.aj."wEN] PF kìtm. nìayoeng(za’ärìp ta ayoeng nga ulte oe)

na ayopin avawm: [Nul] PF kity. ngulna ean, ’u atsawne’a: ["Po.pin] PF ’uy. ’opinna eyktu, oeyk ’uo kivä: [t·uN] PF kemä tung

14

na Eywa’evengä fongu: [nI."naP.vi] PF kìtm.nìNa’vi (za’ärìp ta Na’vi tsafongu)

na fko fpìvil: [nI."lun] PF kitm. nìlunna fko pxenluke: [luk."pEn] PF kity. lukpen

(’aw. ta luke ke hu ’uo sì pen ’uo fwa fkorutsun livu tokxmì ulte lesar lu)

na frakrr: [nI."fra.kr"] PF kitm. nìfrakrr (za’ärìp

ta frakrr ke ftang)na ftang: [tI."ftaN s·] PF krlk. tìftang si (za’ärìp

ta tìftang fwa txerey pay)na fya’o/holpxay f.l. fì’uä: [na.fI."Pu] PF kity.

nafì’u (’aw. ta na tsunlivu sì fì’u ke fì’ut a)na fyeyntu, fya’ohu fyeyntuä: [nI."fjEjn.tu] PF

kitm. nìfyeyntu (za’ärìp ta fyeyntu tute afy-eyn)

na hol: [nI."hol] PF kitm. nìhol (za’ärìp ta holke txan, hìm)

na hufwa, ke eromum ’uoä: [kEN] PF kìtm.keng

na kawng: [fEP] PF kity. fe’na kem afe’: [nI."fEP] PF kitm. nìfe’ (za’ärìp ta

fe’ na kawng)na kem asngum: [nIs."Num] PF kitm. nìsngum

(za’ärìp ta sngum ke ’efu siltsan teri ’uo)na kem lewäte: [nI.wæ."tE] PF kitm. nìwäte

(za’ärìp ta wäte plltxe nìkawng hu tute alahe)na kilvan a fko tsun kllkxem: [REN] PF kity.

rengna lahe: [tEN] PF kìty. tengna letsranten: [t’in] PF kity. txinna li: [nI."li] PF kitm. nìli (za’ärìp ta li lu sreset)na mawkrra: [a."kr

".maw] PF lel. akrrmaw ten-

gpam na mawkrra (’aw. ta krr sì mawna neympin, hu txana atan: ["t’a.na.tan] PF ki-

ty. txanatan (’aw. ta txan apxa holpxay ’uyä sìatan na txana tsawke, fì’u ta rum mì taw)

na nga olomum: [nI.aw."no.mum] PF kìtm.nìawnomum (za’ärìp ta «awn» ’uo sì omumnolume ’uoti)

na ngip srr sì ton: [nul."kr"] PF kìtm. nulkrr

(za’ärìp ta krr ’u a trrt ngolop)na nì’aw: [lE."Paw] PF kity. le’awna pxay: [nI."p’aj] PF kitm. nìpxay (za’ärìp ta

pxay apxa holpxay)na reypey mì sokx: ["nEm.fa] PF ’eo nemfa–

(’aw. ta ne ke to sì mìfa na repey sì ta’lenglu)

na rä’ä: [kE] PF kìtm. ke

na seze slä ke ean, ’usonga ’ewll: ["sju.laN] PF

’uy. syulangna ta’leng Na’viyä: ["E.an] PF kìty. eanna teya: [jE] PF kity. yena trray krr: [zu."saw.kr

"] PF ’uy. zusawkrr (’aw.

ta z«us»a’u kerä sì krr nekx aysrr)na trrwong: [tEN."kr

"] PF lel. tengkrr (’aw. ta

teng nekx aysrr sì krr nekx aysrr)na tsa fya’o: [>tsa."fja] PF kitm. tsafya (’aw. ta

tsa- ke fì’u slä lahe teri a oe pängkxo, fko sìfya’o tseng atawnìran)

na tsa-hey: ["wi.ja] ZS päng. wiyana tsawke, txana txana sevin: [som] PF kìty.

somna tuteo futa fko kin ulte ke lu fìtsengmì:

[lom] PF kity. lomna txana tsawke, fì’u ta rum mì taw: [a."tan]

JC hol. atanna txo mì tsam: [wæ] PF ’eo wä+na tìng irayot: [i."Raj.o "s·i] PF krlk. irayo si

(za’ärìp ta irayo werìntxu futa pol tel prrte’tteri ’uo)

na tìngopä trr: ["sNæ.Pi.kr"] PF ’uy. sngä’ikrr

(’aw. ta sngä’i kä sì krr nekx aysrr)na tìuseyk: ["t’in.tIn] PF ’uy. txintìn (’aw. ta tx-

in na letsranten sì tìn kem a ’eykìn)na ay+lahe–ru: [aj."la.Ru] PF ’uy. aylaruna si slä tsun tivok nì’aw: ["kEm "s·i] PF krlk.

kem si (za’ärìp ta kem tsa a fko si)Na’vi a tsun lu taronyu fu tsamsiyu, poan:

[tu."tan] PF ’uy. tutan (za’ärìp ta tute ’awaNa’vi)

Na’vi a tsun sevin lu, poe: [tu."tE] PF ’uy. tuté(za’ärìp ta tute ’awa Na’vi)

Na’viru mune ’awsiteng na ’aw: [mun."t’a] PF

kìty. muntxaNang, nantäng!: ["tEw.ti] PF lel. tewtinantäng!, Nang: ["tEw.ti] PF lel. tewtinawn tsranten: [p’an] PF kìty. pxanne ’aw pa’o ta lapa’o: [ka] PF ’eo ka–ne latseng, za’u fu sop mìso: [k·æ] PF kemä

käne taw: [nE."fæ] PF kìtm. nefäne taw, tenga utral: [>tsawl] PF kìty. tsawlne tseng fkip: [vaj] PF ’eo vay–ne txal ’uä fu tuteyä: ["u.o] PF ’eo uo–nealìm: [nE."to] PF kìtm. neto (za’ärìp ta ne

wìntxu tsafya)nekx aysrr: [kr

"] PF ’uy. krr

15

nerume nìltsan: [ft·i.·"a] PF kemä ftianew a fì’u ke lolen: [Naj."t’o.a] PF lel. ngaytxoa

(’aw. ta ngeyä ke oeyä fu feyä sì txoa pängkxosan tam sìk teri fì’u a lolen)

new fa txe’lan: [sIl."p·Ej] PF kemä sìlpey (’aw.ta sìltsan lefpom sì pey txey frakem vaykrr krralaw)

new ivomum ’uot: [n·Ew."o.mum] PF krlk.newomum (’aw. ta new tsun kin sì omum ka-me tìngay txeleyä)

new livu nì’aw: [tI."Paw.po] PF ’uy. tì’awpo(za’ärìp ta ’awpo one individual)

new nì’ul: [nul."n·Ew] PF kemä nulnew (za’ärìpta new tsun kivin)

new ronsemhu: ["R·a.N·al] PF kemä rangalnew txelanhu, slä ke tsun: [nI."Ra.Nal] PF kìtm.

nìrangal (za’ärìp ta rangal new ronsemhu)nga ke omum txo livu: ["sk’a.kEp^] PF kity.,

kitm. skxakepnga sì oe: [aw."Na] PF eo’uy. awnga (za’ärìp ta

ayoeng nga sì oe)ngaru lu txana ayu ke kin: [hawN] PF ’uy.

hawngngawnìlmop: ["PE.wan] PF kìty. ’ewanngawnìlmopa tute: ["PE.vEN] PF ’uy. ’evengngawnìlmopeia tute afpawneiìl: ["PE.vi] PF

’uy. ’evi (sevina tskxo fpi ’eveng ’eveng)ngay tì’eyng: ["sRa.nE] PF hìl., päng. sranengima ioang mì hllte: [NawN] PF ’uy. ngawngngop ’evengit: [n·ok’] PF krlk. nokxngop ’uo fa aysyokx: ["t’·u.l·a] PF kemä. txulangop yomtut: [P·Em] PF kemä ’emngusop ta fngap: [lE."fNap^] PF kity. lefngap

(za’ärìp ta fngap txura tskxe)nguway si, nìtxan apxa pam si: [z·awN] PF ke-

mä. zawngnivew fra’ut: ["t’a.nEw] PF kity. txanew (’aw. ta

txan apxa holpxay ’uyä sì new tsun kin)nivew ivomum fra’ut: [lE."no.mum] PF kity. le-

nomum (za’ärìp ta newomum new ivomum

fra’ut)nong, syep: [s·ut’] PF kemä sutxnulkrr, slä teri tokx fu fì’u: [Nim] PF kìty. ngimnulnew to: [tup^] PF lel. tupnäk fkxenit: [j·om] PF kemä yomnäkfa: [nI."næk^] PF kitm. nìnäk (za’ärìp ta näk

yom payit)nì’aw ’aw tute: [nI."Paw.tu] PF kìtm. nì’awtu

(’aw. ta ’aw ke mune sì tute po)nì’aw pxi ’u: [nI."p’i] PF kitm. nìpxi (za’ärìp ta

pxi tìsraw seyki nìftue)nìftue tslam, muiä ne menari: [law] PF kìty.

lawnìltsan fpi fko: ["nEt.RIp^] PF kitm. netrìpnìltsan leru, sìltsana ronsem sì kifkey: [fpom]

PF ’uy. fpomnìmun sì nìmun, txan aytìlen fratrr: [p’Im] PF

kìtm. pxìmnìn fpi tsirve’a ’uot: [fw·Ew] PF kemä fwewnìn nìsim: [st·E."ft’·aw] PF kemä. steftxawnìn zusawkrrit: [sRE.s·E."P·a] PF kemä srese’a

(’aw. ta sre+ eo trr sì tse’a kame )Dnìprrte (letokx): [mo."wan] PF kity. mowannìpxay: [nI."t’an] PF kìtm. nìtxan (za’ärìp ta tx-

an pxay fu apxa)nìsar trr, ’u: [sk’om] PF ’uy. skxomnìteng: [kop^] PF kìtm. kopnìtut tìsraw: [k’u] PF ’uy. kxunìtxan apxa pam si, nguway si: [z·awN] PF ke-

mä. zawngnìtxan eyawr: [nI."Naj] PF kìtm. nìngay (za’ärìp

ta ngay ’uoakametu,muia)nìtxan nìlok: [stum] PF kìtm. stumnìtxele: [tE."Ri] PF ’eo teri–nìtxon ronsem tìran: ["u.nil] JC ’uy unilnìwotx: ["fRa.Pu] PF eo’uy. fra’u (za’ärìp ta ’u

kea kem)nìwotx hìmtxan: [tE."ja] PF kìty. teyanìwotx krr mìkam meton atxan: [fRa."tr

"] PF

kìtm. fratrr (za’ärìp ta trr ke txon)

O

’oloä atxkxe: [kl"."p’Il.tu] PF ’uy. kllpxìltu

’oma ’opin: ["Pom.pin] PF ’uy. ’ompin (za’ärìpta ’om hu ’opin eltungawngä)

’ong mì holpxay: [v·i."R·æ] PF kemä virä

’ongokx sre zìsìt apxay: ["ko.ak^] PF kity. koak

’opin aean: ["E.am.pin] PF ’uy. eampin (za’ärìpta ean na ta’leng Na’viyä)

’opin alayon: [la."jom.pin] PF ’uy. layompin(za’ärìp ta layon luke atan)

’opin aneyn: ["nEjm.pin] PF ’uy. neympin(za’ärìp ta neyn ’opin fìwopxä)

16

’opin angul: ["Nul.pin] PF ’uy. ngulpin (za’ärìpta ngul na ayopin avawm)

’opin arim: ["Rim.pin] PF ’uy. rimpin (za’ärìp tarim ke ean slä na ’ou)

’opin ateyr: ["tEjR.pin] PF ’uy. teyrpin (za’ärìpta teyr ke layon)

’opin atun: ["tum.pin] PF ’uy. tumpin (za’ärìpta tun hu ’opin reypayä)

’opin avawm: ["vawm.pin] PF ’uy. vawmpin(za’ärìp ta vawm hu hola atan)

’opin tsokxur tsamfpi: [">tsa.mo.pin] PF ’uy.tsamopin (’aw. ta tsam pxayl aylahet tsperangsì ’opin na ean, ’u atsawne’a)

oel ’iveko ngat tsun!!, eltu si: ["sa:] LA päng.saa

oel sìlpey fìlì’ut a yawnom fa toruk lu: [s·i]PF si za’usärìpa ’it sìn eo lì’u

oeyk ’uo kivä, na eyktu: [t·uN] PF kemä tungoeyktìng aylì’uä txele: [Ral."p·EN] PF kemä.

ralpeng (’aw. ta ral pe’u ’uo fmi pivlltxe sìpeng plltxe)

oeyktìng, plltxe teri ’uo: [p·EN] PF kemä. pengomum fa txe’lan, kame nemfa fwa ke tok:

[sp·aw] PF kemä spawomum futa nga soli: ["z·E.R·ok^] PF kemä. zerokontu ’uoä: [za."p’I] PF ’uy. zapxì (za’ärìp ta

hapxì kä ne tsengeo)

P

pa’o pxunä a Na’viyä txampxì tukrut sar:["ski.En] PF kity. skien

pam ta sute fu sutean: ["mok.Ri] PF ’uy mokripam tsamä: [I."lEj] LA päng. ìleypamrel sawtuteyä fpi vol: [PEjt^] PF ’uy. ’eytpamrel sawtuteyä fpi volaw: [najn] PF ’uy.

naynpamtseo sleyki: ["pam.

>tsE.o "s·i] PF krlk. pamt-

seo si (za’ärìp ta pamtseo sìltsana lì’u fuhufwe)

pamtseo’u fpi ’ekong seri: ["a.u] JC ’uy. aupasylltxe nìmuiä teri ’uo ne tuteo:

["pæ.nu.t·IN] PF kemä pänutìng (’aw. tapänu latem po a por lu sì tìng pe’u ngeyälu, slu laheya)

pawm askepek tìtung: [Ru."t’E] PF päng. rutxepawm fpi lun: ["lum.pE] PF päng. lumpe ten-

gpam na pelunpawm fpi tìmllte: [ko] PF hìt. kopawm fpi uo: [æ."t’æ.lE "s·i] PF krlk. ätxäle si

(za’ärìp ta ätxäle tìpawm situ)pawm txoa ta tuteo: [>tsap."Pa.lu.tE "s·i] PF krlk.

tsap’alute si (za’ärìp ta tsap’alute letxoa tí-pawm)

pawmtu: [æ."t’æ.lE] PF ’uy. ätxälepawnlltxea pamtseo: [waj] PF ’uy. waypay awew fìtxan a lu na tskxe: [">tsk’E.paj] PF

’uy. tskxepay (za’ärìp ta tskxe atxkxe ’evengasì pay ke tskxe slä nìftue rusikxa ’u)

pay ftu taw: ["tom.pa] PF ’uy tompapay tokxä: ["Po.Ra] PF ’uy. ’orapayä fya’o: [kil."van] PF ’uy. kilvan

payä tseng mì kllte: [Ra."mu.noN] PF ’uy. ramu-nong

pe sì tute ’awsiteng: ["tu.pE] PF pawm. tupetengpam na pesu

pe’u ngeyä lu, slu laheyä: [t·IN] PF kemä tìngpekem aynari sivi: [>ts·E."P·a] PF kemä tse’apekrr fko sìltsanke ’efu: [tI."sp’in] PF ’uy.

tìspxin (za’ärìp ta spxin kawng)peng "kaltxìfkoru: [kal."t’I "s·i] PF krlk. kaltxì

si (za’ärìp ta kaltxì ’eoio lì’u fpi lahel eltu sey-ki pängkxotur)

peng tafral: [o."Ejk.t·IN] PF kemä oeyktìng (’aw.ta oeyk tafral sì tìng rikx po a por lu)

peng teri ’uo a fko ke tsun wivìntxu:["sl·aP.

>ts·u] PF krlk. sla’tsu

peng, aylì’u si fa kxa: [p·l"."t’·E] PF kemä. plltxe

pey ’uot a zene za’u: [sRE."f·Ej] PF (k)rlk. srefey(’aw. ta sre+ len eo krr alaw sì pey txey frakemvaykrr krr alaw)

pey...: [I:] PF lì’u ììpiaka menari, piaka ronsem, le’ekong

txe’lan: [tI."REj] PF ’uy tìrey (za’ärìp ta reytsawl slu sì rikx sì fpìl sì tìyawn si)

piaka ronsem, piaka menari, le’ekongtxe’lan: [tI."REj] PF ’uy tìrey (za’ärìp ta reytsawl slu sì rikx sì fpìl sì tìyawn si)

pivlltxe srane: [m·l"."t·E] PF kemä mllte

plltxe ’uot a fko tsun si: [m·ok^] PF rlk. mokplltxe futa ’uo lu ngay (ke lu yawne ngaru

tsaw): [p·l"."Naj] PF rlk. pllngay

plltxe hu tute: [p·æN."k’·o] PF kemä. pängkxoplltxe ne plltxetu: [P·EjN] PF kemä ’eyng

17

plltxe nìkawng hu tute alahe: [wæ."t·E] PF rlk.wäte

plltxe sivi ’uot ulte new si tsat: ["pæ.nu] PF

’uy. pänuplltxe talun fwerew lapo tìfpìl, ätxäle si:

[p·awm] PF kemä. pawmplltxe teri ’u: [l·awk^] PF rlk. lawkplltxe teri ’uo, oeyktìng: [p·EN] PF kemä. pengplltxe vurit hu aylì’u ahol: ["vuR.vi] PF ’uy.

vurvi (za’ärìp ta vur tìpängkxo a wìntxu tì-len)

plltxe/peng wayit: ["waj "s·i] PF krlk. way si(za’ärìp ta way pawnlltxea pamtseo)

po a sngä’i fra’ut: ["Nop.ju] PF ’uy. ngopyu(za’ärìp ta ngop sngä’i ’uot)

po mune: ["mE.fo] PF eo’uy. mefo (za’ärìp tame+ san ’aw sì ’aw sìk ’uä wìntuyu sì po tu-te/tutean)

poan, Na’vi a tsun lu taronyu fu tsamsiyu:[tu."tan] PF ’uy. tutan (za’ärìp ta tute ’awaNa’vi)

poe, Na’vi a tsun sevin lu: [tu."tE] PF ’uy. tuté(za’ärìp ta tute ’awa Na’vi)

pongu koren siyu: ["Ejk.tan] JC ’uy. eyktan(za’ärìp ta eyk ke nong)

pongu Na’viä: [o."loP] PF ’uy. olo’pongu saryuä lì’fyayä: ["lIP.fja.o."loP] PF ’uy.

lì’fyaolo’ (’aw. ta lì’fya ’aw’u säplltxeyä sì olo’pongu Na’viyä)

pongu suteyä a wivem: ["wEm.po.Nu] PF ’uy.wempongu (’aw. ta wem tsam si wä ’aw tutesì pongu txana aysute ’awsiteng pxel ’aw)

ponguä hapxì: [kip^] PF ’eo kip–prrnenä kem len: [u."van "s·i] PF krlk. uvan si

(za’ärìp ta uvan kem prrnenä)pum (lì’u a pam si na pam): ["k’aN.aN.aN] PF

lel. kxangangangpuslltxe hu aylì’u alahe: ["a.lu] PF lel. alu

(za’ärìp ta a fpi meponguä aylì’uti tsaheyl serisì lu pxìm sar lì’u) (sar hu ayit eo lì’u)

px, kx, tx: ["p’oR.pam] PF ’uy. pxorpam (’aw. tapxor prrene ’usonga ’u sì pam tsa’uri a fkoltìng mikyun)

pxan tìsìltsanä, sìltsan ronsem/trr/’u, ketsam, (ke tuteä): [lE."fpom] PF kìty. lefpom(za’ärìp ta fpom sìltsan)

pxay ’awsiteng tengkrr: [ul."t’a] PF ’uy ultxapxaya ’u skilva’a: [tI.ska."Pa] PF ’uy. tìska’a

(za’ärìp ta ska’a tspang ’uot)pxaya ayrìk: [lE."RIk^] PF kìty. lerìk (za’ärìp ta

rìk ’it utralä)pxaya aytsamsiyu ’awsiteng: [">tsam.po.Nu] PF

’uy tsampongu (’aw. ta tsam pongul ’eko la-ponguti sì pongu pxaya tute)

pxaya fìwopx mì taw: [lEp."wop’] PF kity.lepwopx (za’ärìp ta pìwopx ’u mì saw tsafapay ziva’u tsun)

pxaya utral: ["naP.RIN] PF ’uy na’rìngpxayl aylahet tsperang: [>tsam] PF ’uy tsampxen a lu pxaw kxam tokxä: [tEwN] PF ’uy.

tewngpxen alor: [i."o.i] PF ’uy. ioipxen pewnfpi: ["Pa.RE] PF ’uy. ’arepxey, na ’aw, mune, sì fra’u: [hol."p’aj] PF ’uy.

holpxay (’aw. ta hol ke pxay sì pxay apxaholpxay)

pxi mawkrr: [p’i."maw] PF ’eo. pximaw– (’aw.ta maw len uo krr alaw sì pxi tìsraw seykinìftue)

pxi srekrr: [p’i."sRE] PF ’eo. pxisre+ (’aw. ta srelen eo krr alaw sì pxi tìsraw seyki nìftue)

pxia ’u a fa taron: [tuk."Ru] PF ’uy tukrupxima atan: [a."tan.vi] PF ’uy. atanvi (za’ärìp ta

atan na txana tsawke, fì’u ta rum mì taw)pximaw pxiswaway: [p’i."jEP.RIn] PF kitm. px-

iye’rìn (’aw. ta ye’rìn mì hìma trr sì pxi tìsrawseyki nìftue)

pximaw set: [p’i.swaw."aj] PF kitm. pxiswaway(’aw. ta swaw ’it trrä sì ay zusawkrr)

pxisre set: [p’i.swaw."am] PF kity. pxiswawam(’aw. ta swaw ’it trrä sì –am ftawnemkrr)

pxun letaw: [>tsjal] PF ’uy. tsyalpxunä tìmìn: ["p’un.til] PF ’uy. pxuntil (’aw. ta

pxun tokxä hapxì a ’ärìp ’u ulte txura tìkang-kem si sì til rerikx kxam)

pxìm sar lì’u: [l·u] PF kemä. lupängkxo hu txana pam, pängkxo tuteor:

[sj·aw] PF krlk. syawpängkxo san kehe sìk ulte rä’ä si ’uo: [st·o]

PF kemä stopängkxo tuteor, pängkxo hu txana pam:

[sj·aw] PF krlk. syaw

18

R

ram ahì’i: ["Ram.>tsjIp^] PF ’uy. ramtsyìp (za’ärìp

ta ram apxa tskxe frato)ramunong: [nIl."

>tsan] PF kìtm. nìltsan (za’ärìp

ta sìltsan lefpom)rel a len nìmun sì nìmun: ["RE.nu] PF ’uy. renurel atxkxeyä: [at’."k’E.REl] PF ’uy. atxkxerel (’aw.

ta atxkxe kifkeyä hapxì sì rel tìweyn, ’u a ke-nong ioang/tute/atxkxe/utral)

reltseo si: [w·Ejn] PF kemä weynrerikx kxam: [til] PF ’uy tilreyä hì’i ’u ta ayutral: [Ri."naP] PF ’uy. rina’

(za’ärìp ta atokirina’ rina’ ta atoki, lam nahì’ia tswusayon spxam swirä)rerikx kxam

rikx (hu ’uo arawnikx): ["P·æ.R·Ip^] PF kemä’ärìp

rikx aysre’fa: [fR·Ip^] PF kemä frìprikx hu auä ’ekong: [sR·Ew] PF kemä. srewrikx na ’ewllä tìwin: [kI."PoN] PF kìty. kì’ongrikx ne fìtseng: ["p·æ.h·Em] PF kemä. pähemrikx ne pa’o fa ayvenu ke rikx: ["t·u.v·on] PF

kemä. tuvon

rikx nefä, ke heyn: [kl"."k’·Em] PF kemä. kllkx-

emrikx sìn ’uo: ["P·am.p·i] PF kemä ’ampirikx win ne kllte: [z·up^] PF kemä. zuprim eansì ’ewll a kì’ong tsawl slu: ["pr

".wl

"] Prr

’uy. prrwll (’aw. ta prrnen hì’ia Na’vi sì ’ewllke ioang fu kea spxam slä tsun rilvey)

rina’ a tolakuk fte fo hapxì lu ngusop tìyom:[>tsjo] PF ’uy. tsyo

rivey hu sute a’a’aw mì hì’ia helku hu ’a’awaayu: [Pawm] PF ’uy. ’awm

ronsem si: ["p·E.P·un] PF kemä pe’unrusikxa ’u mì a yemfpay si: ["paj.fja] PF ’uy

payfya (’aw. ta pay ’u mì a yemfpay si sì fya’otsenge tìkäyä)

rusikxa ya: [hu."fwE] PF ’uy. hufwerä’ä kerä: [ft·aN] PF krlk.iv. ftangrä’ä mllte: ["kE.hE] PF hìl., päng. keherä’ä plltxe, eltu si: [fn·u] PF kemä fnurä’ä si: [fp·ak^] PF kemä fpakrä’ä!: ["z·EN.kE] PF kemä.iv. zenke (’aw. ta zene

si fu tspang sì ke srane skxawngä)

S

(srane) fu kehe: [fu."kE] PF lel. fuke (’aw. ta fuke sì sì ke na rä’ä)

sa’nok sì sempul: ["saP.sEm] PF ’uy. sa’sem(za’ärìp ta sa’nok tuté mehapxìä a ngolop’eveng sì sempul tutan mehapxìä a ngolop’eveng)

san oeru syaw fko sìk: [>tst’o] PF ’uy. tstxosar ’uot fpi ivomum a frapo tsun sar tsa’ut:

[majP] PF rlk.iv. may’sar fatxep: [n·Ek’] PF kemä. nekxsar pay sìn ’u: [j·uR] PF rlk. yursar ronsemit fpi sìomum: [fp·Il] PF kemä fpìlsar tuteot sivi tìkawngur fu ke tìng ke’ut

tuteot fpi tìkangkem: ["kawN.s·aR] PF rlk.kawngsar

set fu li slä ke maw: ["li.sRE] PF ’eo lisre+ (’aw.ta li lu sreset sì sre+ len eo krr alaw)

sevin (tutan): ["saj.RIp^] PF kity. sayrìpsi fu TSPANG: ["z·E.n·E] PF kemä.iv. zenesi fìkem angay: [E."jawR] PF kìty. eyawrsi kemo nì’aw: [P·In] PF krlk. ’ìn

si kemot ulte maweypey: [nIm."wEj.pEj] PF ki-ty. nìmweypey (za’ärìp ta maweypey maweylu)

si kerusey: [>tsp·aN] PF kemä. tspangsi lahea ton, fìtxon, haya txon, hama txon:

[fRa."t’on] PF kity. fratxon (za’ärìp ta txon ketrr, hu kea tsawke)

si lì’u kìte’e’kemä: [nI] PF nì– za’usärìpa ’itsìn eo lì’u

si na ftue: [nI."ftu.E] PF kìtm. nìftue (za’ärìp taftue livu leskxawng)

si rikx hu: ["m·ak.t·o] PF kemä. maktosi set: ["sN·æ.P·i] PF kemä.iv. sngä’isiltsan (ayu): [hI."no] PF kity. hìnosiltsan (tute): [">tstun.wi] PF kity. tstunwisiltsan fpi fko: ["Et.RIp^] PF kity. etrìpsiltsan frato: [swEj] PF kìty. sweysiltsana syay: ["sjaj.vi] PF ’uy. syayvi (za’ärìp

ta syay fya’o a nga zene kä, taluna Eywa newtsat)

sim: [l·ok^] PF ’eo lok–sivi: [>ts·un] PF kemä.iv. tsun

19

sivi tìrangal ngay: [tE."swo.t·IN] PF kemäteswotìng (’aw. ta tìng tung tsnì fkoru lu ’uo)

sivop tseng ne tseng alahe: [tI."sop^] PF ’uy.tìsop (za’ärìp ta sop kä sìn ngim fya’o)

skxawng: ["snu.mI.na] CP kìty. snumìnaSkxawng, Ftiafpi, sì frapo mì learnnavi.org:

["PEj.lan] PF ’uy. ’eylansleru txen: [tI."t’En] PF ’uy. tìtxen (za’ärìp ta tx-

en ke hahaw)sleyku ’uot ateya: [tE."ja "s·i] PF krlk. teya si

(za’ärìp ta teya nìwotx hìmtxan)sleyku ’uot hasey: [ha."sEj "s·i] PF ’uy. hasey si

(za’ärìp ta hasey mì ftawnemkrr, soli)sleyku hì’ia tsuktìng mikyun: ["fw·E.fw·i] PF

kemä. fwefwisleyku leskxir: ["sk’iR "s·i] PF krlk. skxir si

(za’ärìp ta skxir ’u sneykaytx fpomtokxit)sleyku zivo: [zEj."k·o] PF rlk. zeyko (za’ärìp ta

zo lu siltsan/lefpom sì «eyk» kem si)slivu fayu ngaru: ["st·aR.s·Im] PF rlk. starsìmslu laheyä, pe’u ngeyä lu: [t·IN] PF kemä tìngslu lefpom: ["zo.sl·u] PF krlk. zoslu (’aw. ta zo

lu siltsan/lefpom sì slu latem nemfa mipa ’u)slu oeyk: [kl

"."fR·oP] PF kemä. kllfro’

slu tsa’u fpi tawne’a: ["k·E.n·oN] or ["kE.n·oN]PF kemä. kenong (’aw. ta ke na rä’ä sì nongkä uo’uo)

slu tstu: [l·ok^] PF kemä. lokslu txan: [nI."Pul] PF kìtm. nì’ulslu tìlut: [l·En] PF kemä lenslä ’u ahay, ke ’u aham: [ki] PF lel. kislä ayhapxì, ke ’aw: [fwEl] PF kity. fwelslä hu mrr ayzekwä sì ayvenzek, ketuwong

a stum lam nìayoeng: [u.nil.tI."Ran.tok’]JC,PF ’uy. uniltìrantokx (’aw. ta uniltìranyuketuwong a sop nemfa tireayä tseng sì tokx tu-te nìwotx)

slä ke aylahe, mune mefo: ["wEN] PF eo’uy.oeng (za’ärìp ta oe ke nga)

slä ke hol, ke pxay: ["Pa.Paw] PF kity. ’a’aw (huaylì’u ’uyä tsaru tsun livu holpxay)

slä ke tsun, new txelanhu: [nI."Ra.Nal] PF kìtm.nìrangal (za’ärìp ta rangal new ronsemhu)

slä la’u, ke fìtokx, ke tsatokx: ["tu.tE.o] PF

eo’uy. tuteo (za’ärìp ta tute ’awa Na’vi)slä mi: [Ni."an] PF,SW kìtm. ngianslä teri tokx fu fì’u, nulkrr: [Nim] PF kìty. ngimsnamaytx ’uot: [tI."snajt’] PF ’uy. tìsnaytx

(za’ärìp ta snaytx lapo yamora’)

sngä’i eo aylahe: ["Paw.vE] PF kìty. ’awve(za’ärìp ta ’aw ke mune)

sngä’i kivä, kä: [s·a."l·Ew] PF kemä salewsngä’ikrr lì’uä a lapo polltxe: [san] PF kìtm.

sansngä’ikrr tsenge: [ftu] PF ’eo ftu–solar mì stxo: [tE] JC hìt. tesoli, mì ftawnemkrr: [ha."sEj] PF kìty. haseysom to som: ["t’a.som] PF kity. txasom (za’ärìp

ta txan pxay fu apxa sì som txana sevin)sop fa txan nìyol: ["win sæ."p·i] PF kemä. win

säpi (’aw. ta win ke kì’ong sì s«äp»i len fa kempängkxoä)

spe’etu si: [sj·Ep^] PF kemä syepsrak skxawngä: ["kE.a] PF kìty. keasre fì-: [ham] PF kity. hamsre krr txana: [Paw."li.E] PF kitm. ’awliesre set: [sRE."kr

"] PF kitm. srekrr (’aw. ta sre len

eo krr alaw sì krr nekx aysrr)srung: [kI.tE."PE] PF ’uy. kìte’estawm: ["t·Im "mik.jun] PF kemä. tìng mikyun

(za’ärìp ta tìng pe’u ngeyä lu, slu laheyä sìmikyun fya’o ne kame pam)

sute olo’ä ke lu kerusey: [lEm."REj] PF kity.lemrey (za’ärìp ta emrey var rivey)

sutx: ["f·E.w·i] PF kemä. fewiswaw ahì’i: ["hI.kr

"] PF ’uy. hìkrr (’aw. ta hì’i

le’it, ke tsawl sì krr nekx aysrr)swaw/’aw ta holpxay hemä: ["a.lo] PF ’uy. alosweya kem si: [nI."swEj] PF kitm. nìswey

(za’ärìp ta swey txan to ’uo)swizaw si: [t·Em] PF kemä temswizaw temyu: [>tsko] PF ’uy tskosyep tsyokxhu: ["st·æP.n·I] PF kemä stä’nìsyep, nong: [s·ut’] PF kemä sutxsyew mesyokx: [j·Im] PF kemä yìmsyuve ngusop ioangä: [vEj] PF ’uy. veysyuve ngusop tsyoä : [">tsjo.sju] PF ’uy. tsyosyu

(’aw. ta tsyo rina’ a tolakuk fte fo hapxì lu ngu-sop tìyom sì syuve ’ewll/ioang a fko tsun yom)

säfpìl), tskxo tìsawni (säsyep mì sìtusok,tìngay: [Pu] PF ’uy. ’u

säkrrnekx yaä: [">tso.pI] PF ’uy. tsopìsämun’i: [>tstal] PF ’uy. tstalsänekx: [t’Ep^] PF ’uy. txepsänume ftu txantslusama tute: [tI.fja.wIn."t’u]

PF ’uy. tìfyawìntxu (za’ärìp ta fyawìntxuereyk tìrantut)

säpamtseo fa hìng sì selem: ["iP.En] JC ’uy. i’en

20

säplltxe teri säplltxe lapeyä: [sæ.p·l"."t’·E.vi]

PF ’uy. säplltxevi (za’ärìp ta säplltxe lì’u fuaylì’u futa fko poltxe)

säprrkxentrrkrr: [ft’I] PF ’uy. ftxìsätoltem, fu sxko: [swi."zaw] PF ’uy. swizawsätäftxu: [kIN] PF ’uy. kìngsäyom: [sREP] PF ’uy. sre’sì fra’u, na ’aw, mune, pxey: [hol."p’aj] PF ’uy.

holpxay (’aw. ta hol ke pxay sì pxay apxaholpxay)

sì frapo mì learnnavi.org, Ftiafpi, Skxawng:["PEj.lan] PF ’uy. ’eylan

sìltsan frato: ["t’an.>tsan] PF kìty. txantsan

sìltsan ronsem/trr/’u, pxan tìsìltsanä, ketsam, (ke tuteä): [lE."fpom] PF kìty. lefpom(za’ärìp ta fpom sìltsan)

sìltsana krr: [ft’o."zæ] PF ’uy. ftxozäsìltsana lì’u fu hufwe: ["pam.

>tsE.o] PF ’uy.

pamtseo (’aw. ta pam tìrikx mì ya sì tseo skx-awngä tìkangkem)

sìltsana ronsem sì kifkey, nìltsan leru: [fpom]PF ’uy. fpom

sìltsana tute a por frapol yawnet tìng:["t’an.

>tstEw] PF ’uy. txantstew (’aw. ta txan

nìmuiä sì tstew hrrapur ke lu)sìn fya’o a mìfa ’uo: ["k’am.læ] PF ’eo kxamlä–

(za’ärìp ta kxam ’u a mìkam mune ayu)

T

a tirey luke poä tokx: [ti."RE.a] PF ’uy tireata ’ìglìsì; komputxer: ["El.tu lE."fNap^] Prr ’uy.

eltu lefngap (’aw. ta eltu tsat fkol serar ftetsivun fpìl sì lefngap ke ta ’ewll fu kllte fuNa’vi)

ta lu ’uohu: [ta."fkip^] PF ’eo tafkip– (’aw. ta tatsatsenge a tsa sngolä’i sì fkip– lu ’uohu)

ta lun a: [a."lun.ta] PF lel. aluntata syayvi: [nI."sjaj.vi] PF kitm. nìsyayvi (za’ärìp

ta syayvi siltsana syay)ta tìronsrel: [nI."Ron.sREl] PF kitm. nìronsrel

(za’ärìp ta ronsrelngop ngop mì ronsem)ta’em slä ’usampi: [sIn] PF ’eo sìn–tafral: [ta."lun(a)] PF lel. talun(a) (’aw. ta ta ke

ne sì lun tsa’u a fko si ’uo)tafral, talun: [ta."wEjk(a)] PF lel. taweyk(a)tafral, tse: [ha] PF kìtm. hatakuk ioang fa tsko swizaw: [t·ol."t·Em] PF

kemä. toltemtakuk tuteo ulte tìng txura ke fpom fa nìtokx

kxu: [tI."sRaw sEj."k·i] PF kemä. tìsraw sey-ki (’aw. ta tìsraw tì’efu talun nìtokx kxu sìs«eyk»i tung len)

talun: [ta."fRal] PF kìtm. tafraltalun, tafral: [ta."wEjk(a)] PF lel. taweyk(a)taluna Eywa new tsat, fya’o a nga zene kä:

[sjaj] PF ’uy. syaytam tam: [ma."wEj] CM kìty. maweytatep mì ronsem: ["P·i.·a] PF kemä ’iatawnunga tìlu fa Eywa: [lE."

>tsun.slu] PF kìty.

letsunslu (za’ärìp ta tsunslu tawnunga tìlu faEywa)

tawnunga tìlu fa Eywa kxawm: [">ts·un.sl·u]PF kemä tsunslu (’aw. ta tsun tawnunga tìlufa Eywa sì slu latem nemfa mipa ’u)

teng si, ’awstengyem mune lì’uä txele: ["ul.tE]PF lel. ulte

tenga utral, ne taw: [>tsawl] PF kìty. tsawltengfya’o na, tìnongä fya’o: ["I.læ] or [I."læ] PF

’eo ìlä+teng’u/tengfya na leyku: [l·am] PF kemä. lamteri koren: [lE.ko."REn] PF kity. lekoren (za’ärìp

ta koren muiä tìfyawìntxuyä)teri tokx: [lE."tok’] PF kity. letokx (za’ärìp ta to-

kx tute nìwotx)teri tsengeo: [p’aw] PF ’eo pxaw–teri txana ral: [">tsR·an.t·En] PF krlk. tsrantentering tì’eyng: [nI."PEjN] PF kitm. nì’eyng

(za’ärìp ta ’eyng plltxe ne plltxetu)terkup mì uvan: ["t·a.t·Ep^] PF kemä tatepterse’a aysre’it: ["lr

".tok^ "s·i] PF krlk. lrrtok si

(za’ärìp ta lrrtok kem a ngal wìntxu fpomitmì hey)

teya hu naer: ["jE.væN] PF kity. yeväng (za’ärìpta ye na teya sì väng kivin naerit)

teya hu syuve: ["jE.hak’] PF kity. yehakx(za’ärìp ta ye na teya sì ohakx a fko newyivom)

teya hìmtxan a ätxäle soli: [nI."tam] PF kìtm.nìtam (za’ärìp ta tam fì’u amuiä lolu, tìkang-kem si, ko)

teya rolä: [swok^] PF kìty. swokteya rolä tseng: ["swo.tu] PF ’uy. swotu

21

that: [">tsa.wa] PF eo’uy. tsawa (’aw. ta tsa’u kefì’u slä ’u sì a fpi meponguyä aylì’uti tsaheylseri)

that: [">tsa.ta] PF eo’uy. tsata (’aw. ta tsa’u-t kefì’ut slä ’ut sì a fpi meponguyä aylì’uti tsaheylseri)

that: [">tsa.Ri.a] PF eo’uy. tsaria (’aw. ta tsa’u-rike fì’uri slä ’uri sì a fpi meponguyä aylì’uti tsa-heyl seri)

til kinamä: [ki."nam.til] PF ’uy. kinamtil (’aw.ta kinam kea pxun slä mì sokx sì til tsenge a’awsiteng si)

tok fa txìm mì kllte: [h·Ejn] PF kemä. heyntok lok ’uo: [s·im] PF kemä simtok mì seng: [Ro] PF ’eo ro+tok mì seng hu tuteo: [ul."t’a.R·un] PF rlk. ul-

txarun (’aw. ta ultxa pxay ’awsiteng tengkrrsì run ’i’a tìfwew nìeyawr)

tok mì ya (ulte ke zup nekll): [l·IN] PF krlk.lìng

tok nì’ul nìsim taw to ’uo: ["i.o] PF ’eo io–tok ro mesengä tenga hapxì: [mI."kam] PF ’eo

mìkam–tok tìlìmti: [a."lIm] PF kìtm. alìm (za’ärìp ta

lìm ke sìm)tokx fìtsenge: [t·ok^] PF kemä toktokx ioangä a tsun yawnom: [>tsNan] PF ’uy.

tsngantokx utralä: ["ta.NEk^] PF ’uy. tangektokxä hapxì a ’ärìp ’u ulte txura tìkangkem

si: [p’un] PF ’uy. pxuntokxä hapxì fa a fko pom lapo: ["sEj.Ri] JC ’uy.

seyritokxä u mì a yemfpay si: ["REj.paj] PF ’uy. rey-

pay (’aw. ta rey tsun mikyun tivìng Eywar sìpay ’u mì a yemfpay si)

toltem tsyokxhu: [">tsR·E.P·i] PF kemä tsre’itrr a: ["kr

".pE] PF pawm. krrpe tengpam na pe-

hrrtrr fpivìl Eywayä: [tr

"."Paw.vE] PF ’uy. trr’awve

(’aw. ta trr mìkam txon sì txon sì ’awve sngä’ieo aylahe)

trr maw : [tr"."ki.vE] PF ’uy. trrkive (’aw. ta trr

mìkam txon sì txon sì kive ’u hu holpxay kinä)trr maw trrmrrve: [tr

"."pu.vE] PF ’uy. trrpuve

(’aw. ta trr mìkam txon sì txon sì puve ’u huholpxay pukap)

trr maw trrmuve: [tr"."p’Ej.vE] PF ’uy. trrpxeyve

(’aw. ta trr mìkam txon sì txon sì pxeyve ’u

hu holpxay pxey)trr mì kam srr amrr (luke trrkive sì trr’awve):

[tr"."mr

".vE] PF ’uy. trrmrrve (’aw. ta trr mìkam

txon sì txon sì mrrve ’u hu holpxay mrr)trr mìkam trrpxeyve sì trrmrrve: [tr

"."

>tsI.vE] PF

’uy. trrtsìve (’aw. ta trr mìkam txon sì txon sìtsìve ’u hu holpxay tsìng)

trr sngivä’i tìkangkem si: [tr"."mu.vE] PF ’uy.

trrmuve (’aw. ta trr mìkam txon sì txon sì mu-ve ’u hu holpxay mune)

trr txonsì Eywa’evengä: [tr".t’on] PF ’uy. trrtx-

on (’aw. ta trr mìkam txon sì txon sì txon ketrr, hu kea tsawke)

tsa: [>tsa] PF eolì’u tsa–tsa (lì’u): [>tsnI] PF lel. tsnìtsa a fko si: [kEm] PF ’uy. kemtsa plltxe krr a nga run ’uot a ke sìltsan lu:

[a."u] LA päng. autsa’aw: [fko] PF eo’uy. fkotsa’aw ’uoä: [ha."p’I.tu] PF ’uy. hapxìtu (za’ärìp

ta hapxì ’aw ’uoä)tsa’u a fko si ’uo: [lun] PF ’uy. luntsa’u a kxamlä tsati ikranl tswayon: [ja] PF

’uy. yatsa’u a sleyku fkol spxinit: [sæ."sp’in] PF ’uy.

säspxin (za’ärìp ta spxin ke fpom)tsa’u a tsun fko tivok: [">tsEN(E)] PF ’uy.

tseng(e)tsa’u a tsun fko yivom: ["wu.

>tso] PF ’uy. wutso

tsa’u ulte fì’u: [nI."suN] PF kitm. nìsung(za’ärìp ta sung yem ’aw ’u sìn lahea ’u)

tsa’u/fko (ke rus.): [>tsaw] PF wín., eo’uy. tsawtsa’uri a fkol tìng mikyun: [pam] PF ’uy. pamtsafya livu nìswey: ["swEj.lu] PF kemä. sweylu

(za’ärìp ta swey siltsan frato sì lu pxìm sarlì’u)

tsaheylu si hu tuteo: [mun."t’a "s·i] PF krlk.muntxa si (za’ärìp ta muntxa Na’viru mune’awsiteng na ’aw)

tsakem a fko terok pxìm: ["kEl.ku "s·i] PF krlkkelku si (za’ärìp ta kelku tsenge fpi tìrusey)

tsakem a nga si srak?: ["kEm.pE] PF päng. kem-pe tengpam na pehem

tsam si fpi ’uo: [z·oN] PF kemä zongtsam si wä ’aw tute: [w·Em] PF kemä. wemTsat fkol serar fte tsivun fpìl: ["El.tu] PF ’uy.

eltutsatseng a fko terok pxìm: ["kEl.ku] PF ’uy. kel-

ku

22

tsatsenge a fko yem sngel: ["sNEl.>tsEN] PF ’uy.

sngeltseng (’aw. ta sngel txìm tìzup sì tsengtsa’u a tsun fko tivok)

tsatxan a ’uo lu: [>tsawl."hIP] PF ’uy. tsawlhì’(’aw. ta tsawl tenga utral, ne taw sì hì’i le’it,ke tsawl)

tsawl ’ewll hu tangek sì rìk, aykelku Ey-wayä: ["ut.Ral] PF ’uy. utral

tsawl sleiu: [P·oN] PF kemä ’ongtsawl slu sì rikx sì fpìl sì tìyawn si, lu fkoru

tirea: [R·Ej] PF kemä. reytsawla tskxe: [Pawk’] PF ’uy. ’awkxtsawla yemfpayä tseng: [t’am."paj] PF ’uy. tx-

ampay (’aw. ta txan ke hìm sì pay ’u mì ayemfpay si)

tsawlhì Kelutralä: [k’ajl] PF kity. kxayltsaysute: [aj."fo] or ["aj.fo] PF eo’uy. ayfo

(za’ärìp ta po fkoan, fkoe)tsayu a lolu mì ftawnemkrr apxa: [Pok."Rol]

PF ’uy. ’okrol (za’ärìp ta ’ok tìfpìl ’uä mì ftaw-nemkrr sì rol way si)

tsayu a lolu mì ftawnemkrr asim: [Pok."vuR]PF ’uy. ’okvur (za’ärìp ta ’ok tìfpìl ’uä mìftawnemkrr sì vur tìpängkxo a wìntxu tìlen)

tse’a ’upe nga srung: [ft’·Ej] PF kemä ftxeytse’a fpi lahe: ["fm·E.t·ok^] PF kemä fmetoktse’a mì hì’ia ayhapxì: [nI."no] PF kitm. nìnotse’a, eltu si: ["t·In "na.Ri] PF kemä. tìng nari

(za’ärìp ta tìng pe’u ngeyä lu, slu laheyä sìnari fya’o ne tse’a)

tse, tafral: [ha] PF kìtm. hatseng ’uri a lamen: [ftaw."nEm.kr

"] PF ’uy. ftaw-

nemkrr (’aw. ta ft«awn»em tìran sìn pa’o sìpxaw sì krr nekx aysrr)

tseng a mìkam mune ayu: ["k’am.>tsEN] PF ’uy.

kxamtseng (’aw. ta kxam ’u a mìkam muneayu sì tseng fì’u a pxaw ’u)

tseng a nivume nga tsun: ["num.>tsEN] PF ’uy.

numtseng (’aw. ta nume kame kryuyä txele sìtseng tsa’u a tsun fko tivok)

tseng a tìsngä’i: [>tsim] PF ’uy. tsimtseng atawnìran: ["fja.Po] PF ’uy fya’otseng fu krr a nga pivähem: [tI."pæ.hEm] PF

’uy. tìpähem (za’ärìp ta pähem rikx ne fìt-seng)

tseng mì a fkxen kä: [NæN] PF ’uy. ngängtseng tìnewä sì reypeyä: [t’EP."lan] PF ’uy.

txe’lan

tseng tìyomä: [k’a] PF ’uy. kxatsirvun tseot/kem txantsan: [>tsul."fæ] PF ’uy.

tsulfätsivun livu siltsan to lu: [">tsa."hEj] ZS päng.

tsa-heytsivun sivi fra’ut luke ’efu nìhiyìk: [sEj."k’El]

PF kity. seykxeltskxepay ftu taw: [">tsk’aj.

>tsjIp^] PF ’uy. tskx-

aytsyìp (za’ärìp ta tskxepay pay awew fìtxana lu na tskxe)

tskxo tìsawni (säsyep mì sìtusok, tìngay, säf-pìl): [Pu] PF ’uy. ’u

tskxo tìving a krr new ivomum teri tskxo tì-sawni: ["Pu.pE] PF pawm. ’upe (’aw. ta ’utskxo tìsawni sì pe tìpawmä tìwìntxu)

tslam pam fa mikyun, mikyun si: [st·awm] PF

kemä. stawmtsngavìk fpomhu: ["h·aN.h·am] PF kemä hang-

hamtsngusawvìka pam nantangä: ["Nu.waj] PF

’uy. nguway (za’ärìp ta way sevina aylì’u)tsnì (wawnìntxu): ["fu.Ri.a] PF lel. furia (’aw. ta

fì’uri tsnì (wawnìntxu) sì a awneyka tìpäng-kxoä wìntxuyu)

tsnì slä txan (hì’ia tìpängkxoä syawyu): [fwa]PF lel. fwa (’aw. ta fì’u ’u eltu asawni sì a hì’iatìpängkxo syawyu)

tspang ’uot: [sk·a."P·a] PF kemä ska’atspang fpi yivom: ["t·a.R·on] JC,PF kemä tarontspangtu ioangä: ["ta.Ron.ju] JC,PF ’uy. taronyu

(’aw. ta taron tspang fpi yivom sì –yu ’uo akem si)

tsre’i pay awin: [>ts·æP] PF kemä. tsä’tsun fpìl nìkanu: [tI."ka.nu] PF ’uy. tìkanu

(za’ärìp ta kanu lì’u fpi tute a kame txanaayu)

tsun kin: [n·Ew] PF kemä.iv. newtsun kivame, ke leterkup: [Ru."sEj] PF kìty.,

’uy. rusey (’aw. ta rey ke terkup sì «us» lekemlusatema ’it mì lì’u)

tsun kxu Na’viot, hu txum: ["t’um.NaP^] PF ki-ty. txumnga’ (za’ärìp ta txum ’ewll fu ioangpay a tspang sì nga’ hu mì)

tsun livu: [na] PF ’eo na–tsun maweypey frakrr: [lEm."wEj.pEj] PF kity.

lemweypey (za’ärìp ta maweypey mawey lu)tsun mawnu’ia ’u aean sìn tokx: ["taP.lEN] PF

’uy. ta’lengtsun sivi: [a."lak.si] PF kìty. alaksi

23

tsun sälivu: [lE."saR] PF kìty. lesar (za’ärìp tasar tìkangkem si fu ’uo)

Tsun tivam. Aylì’u ngian nì’it skepek lu.:["o.hE] PF eo’uy. ohe

tsun tivìng meuiat: [mE."u.i.a.NaP^] PF kity.meuianga’ (za’ärìp ta meuia ’uo a Kernal Ku-arìtsur ke lu sì nga’ hu mì)

tsun tseot/kem txantsan: [>tsul."fæ "s·i] PF krlk.tsulfä si (za’ärìp ta tsulfä tsirvun tseot/kemtxantsan)

tsun tslivam: [tI.">tslam] PF ’uy. tìtslam (za’ärìp

ta tslam molune txele ulte omum tsa)tsun txana ayu: ["t’an.tuR] PF kity. txantur

(’aw. ta txan apxa holpxay ’uyä sì txur kemeyp)

tsìng sì mune: ["pu.kap^] PF hol. pukaptsìng sì mune sì ’aw: ["ki.næ] PF hol. kinätul ne ’uo fpi ’eko tsa’ut: ["k’l

""s·i] PF krlk kxll

si (za’ärìp ta kxll ’eko niwin tengkrr terul)tul nìtsawl: [sp·æ] PF kemä spätutan ahì’i: ["PE.vE.Nan] PF ’uy. ’evengan

(za’ärìp ta ’eveng ngawnìlmopa tute)tutan akoak: ["ko.ak.tan] PF ’uy. koaktan

(za’ärìp ta koak ’ongokx sre zìsìt apxay)tutan amuntxa: [mun."t’a.tan] PF ’uy. muntxa-

tan (za’ärìp ta muntxatu tute amuntxa)tutan kop tasa’nok: [">tsmu.kan] PF ’uy. tsmu-

kan (za’ärìp ta tsmuk tute kop ta sa’nok)tutan mehapxìä a ngolop ’eveng: ["sEm.pul]

PF ’uy. sempultutan mehapxìä a ngolop ’eveng (ke skepek):

["sEm.pu] PF ’uy. sempu (nìyawne sempultutan mehapxìä a ngolop ’eveng (ke skepek))

tutan sempulä sì sa’nokä: ["Pi.tan] JC,PF ’uy.’itan

tutan/tute a sngä’i kemit ulte ke tsun siltsansi tsat: ["sNæ.Pi.ju] PF ’uy. sngä’iyu (za’ärìpta sngä’i si set)

tute a ’em nìltsan: ["PEm.ju] PF ’uy. ’emyu(za’ärìp ta ’em ngop yomtut)

tute a eyk sìrantut: [fja.w·In."t’·u] PF kemä fy-awìntxu (’aw. ta fya’o tseng a tìran sì wìntxueyk aynari ne muiaä ’u)

tute a lu yawne ngaru: ["jaw.nE.tu] PF ’uy.yawnetu (za’ärìp ta yawne ’u anawnew)

tute a mìn: ["mIn.ju] PF ’uy. mìnyu (za’ärìp tamìn za latem)

tute a ngop lelor tìweyn: ["REl.>tsE.o.tu] PF ’uy.

reltseotu (za’ärìp ta reltseo skxawngä tìkang-

kem)tute a nume ta karyu: ["nu.mE.ju] PF ’uy. nu-

meyu (za’ärìp ta nume kame karyuä txele)tute a pamtseo si: ["pam.

>tsE.o.tu] PF ’uy. pamt-

seotu (za’ärìp ta pamtseo siltsana lì’u fuhufwe)

tute a pängkxo: [pæN."k’o.ju] PF ’uy. pängkx-oyu (za’ärìp ta pängkxo plltxe hu tute)

tute a sop ne pxaya ayatxkxe: ["sop.ju] PF ’uy.sopyu (za’ärìp ta sop kä sìn ngim fya’o)

tute a ta eo fìkrr lu: ["pi.za.ju] PF ’uy. pizayutute afyeyn: ["fjEjn.tu] PF ’uy. fyeyntu (za’ärìp

ta fyeyn lu sute a lu hapxì Na’viyä)tute amuntxa: [mun."t’a.tu] PF ’uy. muntxatu

(za’ärìp ta muntxa Na’viru mune ’awsitengna’aw)

tute fkowä: ["wæ.tu] PF ’uy. wätu (za’ärìp tawä- na txo mì tsam)

tute fu tutan a lu yawne ngaru: ["jawn.tu] PF

’uy. yawntu (za’ärìp ta yawne ’u anawnew)tute kop tasa’nok: [>tsmuk^] PF ’uy. tsmuktute kop tasa’nok: [">tsmuk.tu] PF ’uy. tsmuktu

(za’ärìp ta tsmuk tute kop ta sa’nok)Ttute kop tasa’nok: [">tsmu.kE] PF ’uy. tsmuke

(za’ärìp ta tsmuk tute kop ta sa’nok)tute lu fkay a nga ve’kì pot: [fkaj] PF kity. fkaytute mehapxìä a ngolop ’eveng: ["saP.nok^] PF

’uy. sa’nokC

tute mehapxìä a ngolop ’eveng (ke ske-pek): ["saP.nu] PF ’uy. sa’nu (prrnenä tskxosa’nok tute mehapxìä a ngolop ’eveng)

tute nìwotx: [tok’] PF ’uy. tokxtute sempulä sì sa’nokä: ["Pi.tE] JC,PF ’uy. ’itetute, ke sute fu mesute: ["Paw.po] PF eo’uy.

’awpotuteo a pohu ler: ["lER.tu] PF ’uy. lertututeo a tsun tseot/kem txantsan: [>tsul."fæ.tu]

PF ’uy. tsulfätu (za’ärìp ta tsulfä tsivun tse-ot/kem txantsan)

tuteri ke omum slä zola’u nìprrte’: ["fr".tu] PF

’uy frrtututeyä Eywayä tìkenongä swirä: [ti."RE.a.i.­o.aN]

PF ’uy. tireaioang (’aw. ta tirea a tirey lukepoä tokx sì ioang lereya ’u)

tuteyä tìlor atxan: [sE."vin] PF kìty. sevintuté ahì’i: ["PE.vE.NE] PF ’uy. ’evenge (za’ärìp ta

’eveng ngawnìlmopa tute)tuté akoak: ["ko.ak.tE] PF ’uy. koakte (za’ärìp ta

koak ’ongokx sre zìsìt apxay)

24

tuté amuntxa: [mun."t’a.tE] PF ’uy. muntxate(za’ärìp ta muntxatu tute amuntxa)

tx, kx, px: ["p’oR.pam] PF ’uy. pxorpam (’aw. tapxor prrene ’usonga ’u sì pam tsa’uri a fkoltìng mikyun)

txan ’ewll: [sp’am] PF ’uy. spxamtxan aytìlen fratrr, nìmun sì nìmun: [p’Im] PF

kìtm. pxìmtxan, apxa hìmtxan: [p’aj] PF kìty. pxaytxana ’u tìpawmä: [hol."p’aj.pE] PF pawm.

holpxaype (’aw. ta holpxay hìmtxan ayuä sìpe tìpawmä lì’u)

txana ’u tìpawmä: [hIm."t’am.pE] PF pawm.hìmtxampe tengpam na pìmtxan

txana ’u tìpawmä: [pIm."t’an] PF pawm. pìm-txan tengpam na hìmtxampe

txana aysute ’awsiteng pxel ’aw: ["po.Nu] PF

’uy. pongu (za’ärìp ta po tutan fu tute)txana hapxì nikreyä: [>tswin] PF ’uy. tswintxana herwì hu hufwe atxur: [t’an."fwER.wI]

PF ’uy. txanfwerwì (za’ärìp ta hufwe rusikxaya sì herwì hewnea tskxepay)

txana holpxay ’uyä: [a."ju] PF ’uy. ayu (za’ärìpta ’u tskxo tìsawni (säsyep mì sìtusok, tìngay,säfpìl)) (kawkrr u

txana sìltsan tute: ["nawm.tu] PF ’uy. nawmtu(za’ärìp ta nawm txana sìltsan)

txana txan: [nI."hawN] PF kìtm. nìhawng(za’ärìp ta hawng txan to)

txana txana sevin, na tsawke: [som] PF kìty.som

txana ya: [taw] PF ’uy. tawTxantsan! Oe rolun/tslolam fì’ut a fwolew:

[Ro."lun] PF päng. rolunTxantsan! Oe rolun/tslolam fì’ut a fwolew:

[to."lEl] PF päng. tolel (na tslolamtxantsana lì’u ta Karyu Pawl: [­mE.o.a.u.ni.a."E.a]

PF ’uy. meoauniaeatxayo herwìyä: ["hER.t’a.jo] PF ’uy. hertxayo

(za’ärìp ta herwì hewnea tskxepay sì txayoatxkxe piak ne taw)

txelanhu txelan, ’awsitengyem ronsemhuronsem: [ti."RE.a.p·æN.­k’·o] PF kemä tirea-pängkxo (’aw. ta tirea a tirey luke poä tokx sìpängkxo plltxe)

txelanä txelan: [vit."Ra] PF ’uy. vitratxeleyä lun, tìtsranten: [Ral] PF ’uy. raltxey frakem vaykrr krr alaw: [p·Ej] PF kemä.

pey

txo ’u lu fnel laheyä ’u lu na lahe: [fnEl] PF

’uy. fneltxo fko si kemot hufwa ke zene si tsat:

[lE."hawN] PF kity. lehawng (za’ärìp tahawng ngaru lu txana ayu ke kin)

txo fra’u lu som: [tI."som] PF ’uy. tìsom (za’ärìpta som txana sevin)

txo fra’u lu wew: [tI."wEw] PF ’uy. tìwew(za’ärìp ta wew ke som)

txo fì’u, txo tsa’u: [ft’Ej] PF lel. ftxeytxo new na fko: [k’awm] PF kìtm. kxawmtxo ngaru lu ’eylan/meylan/pxeylan/eylan:

[tI."PEj.lan] PF ’uy. tì’eylan (za’ärìp ta ’eylanFtiafpi, Skxawng sì frapo mì learnnavi.org)

txo tsa’u lu prrte’: [tI."pr".tEP] PF ’uy. tìprrte’

(za’ärìp ta prrte’ kem a tìng txan fpom)txo tsa’u, txo fì’u: [ft’Ej] PF lel. ftxeytxura tskxe: [fNap^] PF ’uy. fngaptxìm: ["kl

".pa] PF ’uy. kllpa

txìm keyä: [">tsuk.sIm] PF ’uy. tsuksìmtya’o ne tse’a: ["na.Ri] PF ’uy naritya’o ne tse’a si: ["na.Ri s·i] PF krlk. nari si

(za’ärìp ta nari tya’onetse’a)tì’efu a fko sti: [tI."sti] PF ’uy. tìsti (za’ärìp ta

sti kea sìltsana ronsemur lu)tì’efu talun nìtokx kxu: [tI."sRaw] PF ’uy. tìs-

raw (za’ärìp ta sraw tì’efu avä’)tì’efu tul neto ta hrrap: ["t’o.pu] PF ’uy. txoputì’i’a tìplltxeyä: [sIk^] PF kìtm. sìktìfmi ivomum: [PEn] PF ’uy. ’entìfpìl ’uä mì ftawnemkrr: [Pok^] PF ’uy. ’oktìfpìl leronsrel: [tI."Ron.sREl] PF ’uy. tìronsrel

(za’ärìp ta ronsrelngop ngop mì ronsem)tìfra’u: [wot’] PF ’uy. wotxtìhawnu menarir: ["REn.tEn] PF ’uy. rententìhawnu tokxur: ["ma.sat] PF ’uy. masattìkangkem si fu ’uo: [s·aR] PF kemä sartìkangkem si nìhawng yola krr: ["win "s·i] PF

krlk. win si (za’ärìp ta win ke kì’ong)tìkangkem si, fì’u amuiä loli, ko: [t·am] PF

kemä, päng. tamtìleren si: [o."Ejk^] PF ’uy. oeyktìlu si: [N·op^] PF rlk. ngoptìmllte lì’u: [sRan] PF hìl., päng. srantìmìn atxan: [PI."hE.ju] PF ’uy. ’ìheyutìng fa kawnga säfpìl: [ka."vuk^ "s·i] PF krlk.

kavuk si (za’ärìp ta kavuk terìng fa kawngasäfpìl)

25

tìng fa tìtxur ne ’uo: [kæ."P·æ.R·Ip^] PF kemäkä’ärìp (’aw. ta kä za’u mìso sì ’ärìp rikx)

tìng krr: [kr"."n·Ek’] PF kemä. krrnekx (’aw. ta

krr nekx aysrr sì nekx tìng)tìng kxu, fa win ’eko: ["t·a.k·uk^] PF kemä

takuktìng nari netsa’u: [n·In] PF kemä. nìntìng nari netsa’u a fko new tem: [k·an] PF ke-

mä.iv. kantìng sänume: [k·aR] PF kemä. kartìngay, tskxo tìsawni (säsyep mì sìtusok, säf-

pìl): [Pu] PF ’uy. ’utìnong rolä txe’lanä: ["PE.koN] PF ’uy. ’ekongtìnongä fya’o, tengfya’o na: ["I.læ] or [I."læ] PF

’eo ìlä+tìpawm teri ’u: [pE."u] PF pawm. peu tengpam

na ’upetìpawm teri ’u alawnen: [pE."hEm] PF pawm.

pehem tengpam na kempetìpawm teri atxkxeo: [">tsEN.pE] PF pawm.

tsengpe tengpam na pesengtìpawm teri fnel: ["fnE.pE] PF pawm. fnepe ten-

gpam na pefneltìpawm teri fnel: [pE."fnEl] PF pawm. pefnel

tengpam na fnepetìpawm teri holpxay: [pol."p’aj] PF pawm.

polpxay (’aw. ta holpxay na ’aw, mune, pxeysì fra’u sì pe wìntxuyu tìpawmä)

tìpawm teri lolen na tsawke tìran: [pE."hr"] PF

pawm. pehrr tengpam na krrpetìpawm teri tafral: [pE."lun] PF pawm. pelun

tengpam na lumpetìpawm teri tseng: [pE."sEN] PF pawm. peseng

tengpam na tsengpetìpawm teri tute: [pE."su] PF pawm. pesu ten-

gpam na tupetìplltxe: [tI.pæN."k’o] PF ’uy. tìpängkxo (za’ärìp

ta pängkxo plltxe)

tìplltxe a kä ne’ìm: [tI."PEjN] PF ’uy. tì’eyng(za’ärìp ta ’eyng plltxe ne plltxeyu)

tìplltxe lewäte: [tI.wæ."tE] PF ’uy. tìwäte(za’ärìp ta wäte plltxe nìkawng hu tute alahe)

tìpängkxo a mì sìpawm sawni: [lI."Pu.pE] PF

pawm. lì’upe tengpam na pelì’utìpängkxo a mì sìpawm sawni: [pE."lI.Pu] PF

pawm. pelì’u tengpam na lì’upetìpängkxo a wìntxu tìlen: [vuR] PF ’uy. vurtìran awin: [t·ul] PF kemä. tultìran ne’ìm, awneyk lu: ["t·IN "

>tsEN] PF kemä

tìng tseng (za’ärìp ta tìng pe’u ngeyä lu, slulaheyä sì tseng tsa’u a tsun fko tivok)

tìrolä hapxì: ["waj.tE.lEm] PF ’uy. waytelem(’aw. ta way pawnlltxea pamtseo sì telem le-tuvon ’u ngima ngop fa letäftxu ewll)

tìsraw seyki nìftue: [p’i] PF kìty. pxitìsyaw fpi ftang kemo: [Ræ."Pæ] PF hìt. rä’ätìsyaw fpi zong: ["Raw.kE] PF päng. rawketìsìltsan ne ftxì: [ka."lin] PF kìty. kalintìtsranten, txeleyä lun: [Ral] PF ’uy. raltìtsun frakrr maweypey: [tIm."wEj.pEj] PF ’uy.

tìmweypey (za’ärìp ta maweypey mawey lu)tìtxur atxan: [fkEw] PF kìtm. fkewtìtìran kip unilä tseng: [ti."RE.a.­fja.Po] PF ’uy.

tireafya’o (’aw. ta tirea a tirey luke poä tokx sìfya’o tseng atawnìran)

tìvusar rivey: [tEm."REj] PF ’uy. temrey (za’ärìpta emrey var rivey)

tìweyn, ’u a kenong ioang/tute/atxkxe/utral:[REl] PF ’uy. rel

tìyawnit wìntxu fa kem: ["sRuN "s·i] PF krlk.srung si (za’ärìp ta srung aungia yawneyä)

tìzong, ’u a txey tì’eko: [tI."haw.nu] PF ’uy. tì-hawnu (za’ärìp ta hawnu wem fpi suteo, lewsi nìwotx)

U

’u a fko plltxe krr a soli ’uot akawng:[hI."t’o.a] PF päng. hìtxoa (za’ärìp ta hì’ile’it, ke tsawl sì txoa aungia sìltsana txelanä)

’u a fko sar kemo sivi : ["sæ.Po] PF ’uy. sä’o

’u a fko tikangkem si hu tsat: [tI."kaN.kEm.vi]PF ’uy. tìkangkemvi (za’ärìp ta tìkangkemkem fa mesyokx a ngop ’uo)

’u a fko tìng lahea tuteru ulte ke new ’uottsafpi: ["st’E.li] PF ’uy. stxeli

’u a ftang tìkxll: [E."k’an] PF ’uy. ekxan

’u a kelku si fpi hì’ia trr: [tI."Pawm] PF ’uy.tì’awm (za’ärìp ta ’awm kelku fpi hì’ia trr)

’u a kenong ioang/tute/atxkxe/utral, tìweyn:[REl] PF ’uy. rel

26

’u a lusen: [tI."lEn] Prr ’uy. tìlen (za’ärìp ta lenslu tìlut)

’u a mìkam mune ayu: [k’am] PF ’uy. kxam’u a new lu: [tI."kin] PF ’uy. tìkin (za’ärìp ta kin

zene si)’u a nga kivan: [tI."kan] PF ’uy. tìkan (za’ärìp

ta kan aim)’u a nga new tsive’a: [loR] PF kìty. lor’u a peng ftxey ’uo lu ngim fu pup:

[Nim."pup^] PF ’uy. ngimpup (za’ärìp tangim nulkrr, slä teri tokx fu fì’u sì pup kengim)

’u a peng ftxey lu som fu wew: [som."wEw] PF

’uy. somwew (za’ärìp ta som txana txana se-vin, na tsawke sì wew ke som)

’u a teri lau: ["p’aw.pa] PF ’uy. pxawpa (’aw. tapxaw teri sì pa’o na ’awkxe)

’u a tompa/tsawke/fìwopx seyki: ["ja.fkEjk^]PF ’uy. yafkeyk (za’ärìp ta fkeytok exist)

’u a tsawl slu ta tangek utralä: [vul] PF ’uy.vul

’u a tsun sivi, mì sìpawm: ["fja.pE] PF lel. fyapetengpam na pefya

’u a tsun tse’a hu ontu: [fa."hEw] PF ’uy. fahew’u a txey tì’eko, tìzong: [tI."haw.nu] PF ’uy. tì-

hawnu (za’ärìp ta hawnu wem fpi suteo, lewsi nìwotx)

’u a’o’: [tI."PoP] PF ’uy. tì’o’ (za’ärìp ta ’o’ lu ’ua lu hiyìk)

’u alor ngop fa lora ronsem: [">tsE.o] PF ’uy tseo’u amawnok: [tI."mok^] PF ’uy. tìmok (za’ärìp

ta mok plltxe ’uot a fko tsun si)’u anawnew: ["jaw.nE] PF kìty. yawne’u angäzìk: [tI."Næ.zIk^] PF ’uy. tìngäzìk

(za’ärìp ta ngäzìk ke ftue)’u aronsrelngawnop: ["Ron.sREl] PF ’uy. ronsrel

(za’ärìp ta ronsrelngop ngop mì ronsem)’u atsawne’a, na ean: ["Po.pin] PF ’uy. ’opin’u fa fahew si: ["on.tu] JC ’uy ontu’u fko tsu sivar fpi pamtseo sivi: [Po"t’aN] PF

’uy. ’otxang’u fu tute kllkxem nefä: [p’im] PF kìty. pxim’u futa fko taron: [smaR] PF ’uy. smar’u futa wäte: [sæ.wæ."tE] PF ’uy. säwäte

(za’ärìp ta wäte plltxe nìkawng hu tute alahe)’u hu holpxay kinä: ["ki.vE] PF kity. kive

(za’ärìp ta kinä tsìng sì mune sì ’aw)’u hu holpxay mrr: ["mr

".vE] PF kity. mrrve

(za’ärìp ta mrr mune sì mune sì ’aw)

’u hu hrrap: [lE."hr".ap^] PF ’uy. lehrrap (za’ärìp

ta hrrap ’uo a tsun kxeykivu)’u hu pxawpa: [Rum] PF ’uy. rum’u lu, a fko kin tsa’ut: [lE."kin] PF kity. lekin

(za’ärìp ta kin zene si)’u mì saw tsafa pay ziva’u tsun: [pI."wop’] PF

’uy. pìwopx’u mìkam tompa sì herwì: ["tom.pER.wI] PF

’uy. tomperwì (za’ärìp ta tompa pay ftu tawsì herwì hewnea tskxepay)

’u sawnung: [tI."suN] Lance ’uy. tìsung (za’ärìpta sung yem ’aw ’u sìn lahea ’u)

’u sneykaytx fpomtokxit: [sk’iR] PF ’uy. skxir’u ta txim: ["k’E.

>tsE] PF ’uy. kxetse

’u txusola: [tI."t’u.la] PF ’uy. tìtxula (za’ärìp tatxula ngop ’u o fa aysyokx)

’u, nìsar trr: [sk’om] PF ’uy. skxom’u/kem a ftxoley fko: [tI."ft’Ej] PF ’uy. tìftxey

(za’ärìp ta ftxey tse’a ’upe nga srung)’u/kem a längen tuteor ulte fe’ lu: ["fE.kEm] PF

’uy. fekem (’aw. ta fe’ na kawng sì kem tsa afko si)

’u/tute/ioang/atxkxe a nga ke omum: [st’oN]PF kity. stxong

’u/tute/ioang/atxkxe a ngolop mì hrro:[tI."Nop^] PF ’uy. tìngop (za’ärìp ta ngop tìlusi)

’uo a heykangham, kewong: ["hi.jIk^] PF kìty.hiyìk

’uo a kametu, muiä: [Naj] PF kìty. ngay’uo a Kernal Kuarìtsur ke lu: [mE."u.i.a] PF

’uy. meuia’uo a lu kxeyey: [>tslEN] PF kìty. tsleng’uo a tsun kxeykivu: ["hr

".ap^] PF ’uy. hrrap

’uo atxin ’eykìn ngat: [v·EwN] PF rlk. vewng’uo fwa fkoru tsun livu tokxmì ulte lesar lu:

[p’En] PF ’uy. pxen’uo fwahu fko tsun kivä payka: ["u.Ran] PF

’uy. uran’uo.: ["t’an.

>tslu.sam] PF kìty. txantslusam (’aw.

ta txan ’uo sì tsl«us»am ’uo)’uomi lu fì’u: [NaP^] PF krlk. nga’’uot teya seyki: ["jom.t·IN] PF kemä yomtìng

(’aw. ta yom näk fkxenit sì tìng rikx po a porlu)

’uoä kea fpom si: [stEj."k·i] PF kemä steyki(za’ärìp ta sti kea siltsana ronsem sì «eyk»san len si sìk ’it a mì lì’u)

27

’usonga ’ewll, na seze slä ke ean: ["sju.laN] PF

’uy. syulang’uä holpxayo: [hIm."t’an] PF ’uy hìmtxan (’aw.

ta hìm ’uyä nì’it sì txan apxa holpxay ’uyä)’uä nì’it: [hIm] PF kìty. hìm’uä txìm: [kæ."p’I] PF ’uy käpxì (’aw. ta kä za’u

neto sì hapxì ’aw ’uoä)’uä tì’ärìp seyki nekll: [t·uN."z·up^] PF rlk.

tungzup (’aw. ta tung tsun sivi sì zup kä ne-kll)

’uä tìsevin: [tI."loR] PF ’uy. tìlor (za’ärìp ta lor’u a nga new tsive’a)

u mìkam nga sì Pa’li (ke tsaheylu!):[sæ."zæ.RIp^] RL,PF ’uy. säzärìp (za’ärìp taza’ärìp munge ne pängkxo)

ulte, lì’u a wìntxu nì’awstengyem ’uä: [sI] PF

lel. sì (’awsitenyem meu, tsun ’awsitenyi-vem na –sì: mì sìpängkxo, sar san ulte sìkulte lì’u a wìntxu nì’awstengyem ’uä)

ultxeykarun: [ul."t’a "s·i] PF krlk. ultxa si(za’ärìp ta ultxa pxay ’awsiteng tengkrr)

uo: [nE."PIm] PF kìtm. ne’ìmuo kive: ["vol.vE] PF kity. volve (za’ärìp ta vol

holpxay zekwäyä)uo mrrve: ["pu.vE] PF kity. puve (za’ärìp ta

pukap tsìng sì mune)uo muve: ["p’Ej.vE] PF kity. pxeyve (za’ärìp ta

pxey holpxay a teng si ’aw nì’ul to mune)uo pxeyve, eo mrrve: [">tsI.vE] PF kity. tsìve

(za’ärìp ta tsìng mune sì mune)uo tokx: [t’al] PF ’uy. txal

V

var rivey: [Em."R··Ej] PF krlk. emreyvawma ’u a lu krr a tsawkeyä atan za’u ne

tsa’u: [uk^] PF ’uy. uk (za’ärìp ta toruk tunakerusey letaw)

vay krr asìltsan: ["jEP.kr"] PF kitm. ye’krr

(za’ärìp ta ye’rìn mì hìma trr sì krr nekxaysrr)

vay set: [mi] PF kìtm. mivay tsakrr: [>tsa."kr

".vaj] PF kitm. tsakrrvay (’aw.

ta tsakrr maw fì’u sì vay ne tseng fkip)vaykrr ke kivä: [tI."PiP.a.vaj] PF kitm. tì’i’avay

(’aw. ta ’i’a ftang nìwotx sì vay ne tseng fkip)vola vol: [zam] PF hol. zam

vospxì sre fìvospxì: [vo."sp’I.am] PF ’uy. vospx-ìam (za’ärìp ta vospxì vosìpxì zìsìtä )

vospxì vay fìvospxì: [vo."sp’I.aj] PF ’uy. vospx-ìay (za’ärìp ta vospxì vosìpxì zìsìtä )

vosìpxì zìsìtä (alu pxevosìng fu pxevomrr fupxevofu fu pxevphin srr): [vo."sp’I] PF ’uy.vospxì (za’ärìp ta vosìpxì ’aw ta vosìng sìzìsìtä krr vaykrr ’aw trr lu nìmun)

vul kinamä: ["vE.nu] PF ’uy. venuvul pxunä: [>tsjok’] PF ’uy. tsyokxvä’ ftxìru: [ft’I."væP] PF kity. ftxìvä’ (’aw. ta ftxì

säprrkxentrrkrr sì vä’ ke prrte)vä’a tì’efu seyki: [sRaw] PF kity. sraw

W

wan ’uot: [tI."wan] PF ’uy. tìwan (za’ärìp tawan ke new a tsun rivun ’uo)

way si: [R·ol] PF kemä. rolweiem fa meuia: [fpE."i.o] PF ’uy fpeiowem fpi suteo, lew si nìwotx: ["h·aw.n·u] PF

kemä hawnuwerìntxu futa pol tel prrte’t teri ’uo: [i."Raj.o]

JC ’uy., lel. irayoweyn aylì’u: [pam."REl "s·i] PF krlk. pamrel si

(za’ärìp ta pamrel woleyn aylì’u)

wll lew: ["fk·a.R·ut^] PF kemä fkarutwoleyn aylì’u: [pam."REl] PF ’uy. pamrel (’aw.

ta pam tsa’uri a fkol tìng mikyun sì rel tìweyn’u a kenong ionag/tute/atxkxe/utral)

wä tsa’u: [nI."wæ] PF kitm. nìwäwìntxu: [tI."o.Ejk.tIN] PF ’uy. tìoeyktìng (za’ärìp

ta «eyk» kem si)wìntxu ulte peng tstxo tuteor tuteot akewong

: [mu.w·In."t’·u] PF rlk. muwìntxu (za’ärìp tawìntxu eyk aynari ne muiaä ’u)

Y

28

ya ta txep: ["k’E.nER] PF ’uy. kxeneryamora’ ’uot: [tI.jo"RaP] PF ’uy. tìyora’ (za’ärìp

ta yora’ emza’u mì tìwusem)ye’rìn lekeräa lì’u: [tut^] PF hìt. tutyem ’aw ’u sìn lahea ’u: [s·uN] PF kemä sungyem ayvulit ’awsiteng fte sivi ’uo: [t·æ."ft’·u]

PF kemä täftxuyem nemfa rusikxa ayu: [jEm."fpaj "s·i] PF

krlk. yemfpay si (za’ärìp ta yemfpay kem ayem nemfa rusikxa ayu)

yem sìn tokxit: ["j·Em.stok’] PF rlk. yemstokx(’aw. ta yem sìn sì tokx tute nìwotx)

yem tuteoä seyri sìn lapoä seyri: [p·om] PF

kemä pom

yemstokx ioit: [i."o.i s·i] PF krlk. ioi si (za’ärìpta ioi pxen alor)

yey nefä: [nI."p’im] PF kìtm. nìpxim (za’ärìp tapxim ’u fu tute kllkxem nefä)

yola swaw: ["swaw.>tsjIp^] PF ’uy. swawtsyìp

(za’ärìp ta swaw ’it trrä)yom payit: [n·æk^] PF kemä näkyomtu: ["sju.vE] PF ’uy. syuveyìm meronsem hu tute fu ioang: [>tsa."hEjl "s·i]

PF krlk. tsaheyl si (za’ärìp ta tsaheylu fwa asi lemuntxa mune)

yìm si: [sp·E."P·E] PF kemä. spe’eyìm sìn kllte: [j·æn] PF kemä. yän

Z

za latem: [m·In] PF kemä mìnza’u fu sop mìso, ne latseng: [k·æ] PF kemä

käza’u hu ulte tìng ’u: [za."m·u.N·E] PF kemä.

zamunge (za’ärìp ta munge luru ngahu)za’u ne’ìm nìmun: [t·æ."t’·aw] PF kemä tätxawza’u newrrpa: [sl·o."·an] PF rlk. sloanza’u newrrpa sa’nokta: ["P·o.N·ok’] PF krlk.

’ongokx (’aw. ta ’ong tsawl sleiu sì nokx gi-ve birth to)

za’u nìprrte’: ["s·u.n·u] PF krlk. sunu

za’u peyfew: ["sl·E.l·E] PF krlk. sleleza’u wä: [kæ."m·ak.t·o] PF kemä kämakto (’aw.

ta kä za’u ne latseng sì makto tsaheylu sinìftxavang)

zamäpunge: ["z·a.P·u] PF kemä. za’uzapxì re’oä: [kEj] PF ’uy. keyzene fpivìl san ftang tsakem ulte lek faysä-

nume sìk: ["El.tu s·i] PF krlk. eltu si (za’ärìpta eltu ’u a po fpìl hu)

zene si: [k·in] PF kemä. kinzera’u nekll: [ta."PEm] PF kìtm. ta’em

Ä

’äpampi fa zekwa fpi fpom: ["fk’·a.k·E] PF ke-mä fkxake

’äpärìp, ’ärìp tute fu tuteyä hapxì: [R·ik’] PF

kemä. rikx’ärìp ’u fte txey säfpxäkìm: [">tstu "s·i] PF krlk.

tstu si (za’ärìp ta tstu ke piak seyki)

’ärìp ne: [fp·EP^] PF kemä fpe’

’ärìp tute fu tuteyä hapxì, ’äpärìp: [R·ik’] PF

kemä. rikx

ätxäle si, plltxe talun fwerew lapo tìfpìl:[p·awm] PF kemä. pawm

Ì

’ì’awn lok (tengkrr serop): [l·a.">ts·i] LA kemä.

latsi’ìn hu ’awa ’u: ["k·an.P·In] PF rlk. kan’ìn

(za’ärìp ta ’ìn si kemo nì’aw)’ìn hu kem a ke lu siltsan: ["v·r

".·In] PF krlk.

vrrìn (za’ärìp ta ’ìn si kemo nì’aw)’ìn hu siltsana kem: ["s·u.l·In] PF krlk. sulìn

(za’ärìp ta ’ìn si kemo nì’aw)ìlva: ["paj.I.va] PF ’uy. payìva (za’ärìp ta pay ke

tskxe slä nìftue rusikxa ’u sì ìlva hì’ia hapxìtxepä/herwìyä/payä/tompayä)

ìlva herwìä, herwìvi: ["hER.wI.va] PF ’uy. her-wìva (za’ärìp ta herwì hewnea tskxepay sì ìl-va hì’ia hapxì txepä/herwìyä/payä/tompayä)

ìlva payä ftu taw: ["tom.pI.va] PF ’uy. tompìva(za’ärìp ta tompa pay ftu taw sì ìlva hì’iahapxì txepä/herwìyä/payä/tompayä)

ìlva txepä (’u a lu mawkrr txep no-lekx): ["t’E.pI.va] PF ’uy. txepìva (za’ärìpta txep sänekx sì ìlva hì’ia hapxìtxepä/herwìyä/payä/tompayä)

29

’

’awve sì nì’aw: ["Paw.lo] PF kìtm. ’awlo’ekong: ["ka.to] PF ’uy. kato’ewll säyomä: [fk’En] PF ’uy. fkxen’ewllä zekwä: [RIk^] PF ’uy. rìk’uo: [sIl."Ron.sEm] PF kìty. sìlronsem (’aw. ta

sìltsan ’uo sì ronsem ’uo)

’uo: [>tslo."lam] PF päng. tslolam (za’ärìp tatslam ’uo sì «ol» ’uo)

’uo: [slEj."k·u] PF kemä. sleyku (za’ärìp ta slulatem nemfa mipa ’u sì «eyk» ’uo)

’upxare ìlasìtse’a: [a."u.Ni.a] PF ’uy. aungia

30