natuursuper superzine lente 2013
DESCRIPTION
NatuurSUPER SuperZINE lente 2013TRANSCRIPT
Leve de lente! Het voorjaar volgens initiator Marije van der Park
Voorkweken: Tijd om aan de slag te gaan met je tuin
Tuinagenda: superhandige tips voor de hele lente
SUPERzine is een uitgave van NatuurSUPER. SUPERzine inspireert en informeert over alles wat te maken heeft met het creëren van buurtmoestuinen.
Samenstelling en idee: Marije van der Park, marijevanderpark.nlRedactie: Marije van der Park, Sietske Mol, meisjeopzee.nlInterviews, recepten, kidspagina: Wieteke Brocken,re-u.nlLay-out: Norbert Heijl, one-man-show.nl Fotografie: Iris Latuasan, irislatuasan.nlIllustraties: Benjamin Leroy, merel-benjamin.be
Aan deze uitgave werkten mee:Fransjan de Waard, Hans Pijls, Theo Prins, Groen Dichterbij, Bijenlint, Voedseltuin, Uit je Eigen Stad, VELT, Nicole Pakker, Leida van de Berg, en vele anderen
De mensen achter NatuurSUPERInitiator & dagelijkse leiding: Marije van der ParkLocatiebegeleider: Esther TaborAmbassadeurs: Fransjan de Waard, Fulco TreffersAdviseurs: Annet Goltstein, Jasper van Impelen, Hans PijlsAdvies groen: Leo Bakx, Bertie van de BoogaardGrafisch ontwerp/huisstijl: One-Man-Show of creative minds and projectsIllustraties: Benjamin LeroyTeksten: Marije van der Park, Sietske MolWebsite & technische ondersteuning: LatuAnimatie: Mooniq
Powered by GreenWish Wij zijn Powered by GreenWish, dat betekent dat we zijn aangesloten bij het netwerk van GreenWish. Zo krijgen wij advies, contacten en support die voor ons van belang zijn. GreenWish is een sociale onderneming die zich inzet voor duurzaam, maatschappelijk initiatief en sociaal ondernemerschap. Kijk voor meer informatie over GreenWish op de website: www.greenwish.nl
Colofon
Pagina 2Leve de lente!Een zonnig voorwoord van initiator Marije van der Park
Pagina 7Groen dichterbijGroen Dichterbij stimuleert mensen om aan de slag te gaan met het ‘vergroenen’ van de omgeving.
Pagina 12Ideeën voor een feestjeZorg dat er nieuwe mensen naar je tuin komen en vier af en toe samen een feestje
Pagina 16Kidspagina: bijen en kleurplaat
Waar staat wat?
Pagina 4De mensen achter NatuurSUPEREen gesprek met Fransjan de Waard en Hans Pijls
Pagina 8BijenlintNatuurSUPER steunt de bijenstand
Pagina 13Recepten uit de tuinGroen(t)e smoothie
Pagina 17Kidspagina: Kinder-zelfpluktuin en Om zelf te doen: Tuinbonen ontkiemen
Pagina 5Hoe staat het ervoor in...De actuele situatie van NatuurSUPER tuinen
Pagina 9VoorkwekenHet is lente! Tijd om aan de slag te gaan met jullie tuin.
Pagina 14Op bezoek bij… de Voedseltuin
Pagina 15Boek en spel
Pagina 6Nieuw: BergbOss in Oss De nieuwste NatuurSUPER tuin uitgelicht
Pagina 11Moes)tuinagenda en tipsEen super handig overzicht van de tuinwerkzaamheden in het seizoen
1
Ook NatuurSUPER gaat een nieuwe lente, een nieuwe fase
in. We richten ons steeds meer op het ondersteunen van
bewoners en lokale partijen vanuit de methodiek die we
ontwikkeld hebben. We werken nog steeds vraaggericht,
dat is waar we in geloven. Daarom staat er een locatie-
check op onze website, een mooie basis en eerste stap als
je zelf aan de slag wilt. Met ons DoeHetZelf Stappenplan
en basispakket met materialen kun je de volgende stappen
zelfstandig zetten.
Blij zijn we met BergbOss. Een tuin in wording waar Esther
Tabor zich namens NatuurSUPER met hart en ziel op stort.
De bewoners hebben er zin in en de lente is het perfecte
seizoen om te starten. Gemeente Oss ondersteunt als een
van de lokale partijen deze buurtmoestuin. Goed om te
merken dat een gemeente ziet hoe belangrijk het is. Mooi
ook dat de BergbOss tuin als voorbeeld zal dienen voor
andere stadstuinen in Oss.
Een groene oase past eigenlijk overal. Een braakliggend
terrein, maar ook een dak, een perk dat niet onderhouden
wordt of een grasveld waarvan gemakkelijk een deel als
tuin kan worden ingericht. Als we maar zelf aan de slag
willen en waarde willen toevoegen. Zo creëren we een
bloeiende en leefbare omgeving. NatuurSUPER kan een
zetje geven en zorgen voor ondersteuning. NatuurSUPER
staat voor het kweken in bakken. Het voordeel daarvan
is dat je snel aan de slag kunt, je niet afhankelijk bent van
de bodemstatus en als je weg zou moeten het redelijk
eenvoudig verplaatst kan worden. De investering gaat dus
niet verloren. Wil je zelf aan de slag of vraag je, je af wat je
als gemeente of woningcorporatie hierin kunt betekenen?
Bel of mail ons dan! Ook kan je op 20 april in Breda terecht
bij Groen Dichterbij, waar ook wij aanwezig zijn.
NatuurSUPER bloeit. Dat is dankzij heel veel mensen met
wie ik samen mijn droom verwezenlijk. Ik blijf de aanjager.
Het is nu vooral aan anderen om de dagelijkse zaken te
regelen, zodat er voor mij ruimte komt voor mooie nieuwe
avonturen met NatuurSUPER. We zijn druk bezig met onze
vervolgstappen, we willen groeien en verbeteren wat er
is. We exploreren nieuwe mogelijkheden, zoals compost-
meesters in NL, mooie samenwerkingen, ontwikkelen
workshops op maat, het zomer SUPERzine en meer. Blijf
ons dus volgen via www.natuursuper.nu, @NatuurSUPER
en Facebook: NatuurSUPER.
foto Duco de Vries
Het voorjaar komt eraan! De lente hangt in de lucht, het begint te kriebelen om aan de
slag te gaan in de tuin. In deze SUPERzine vind je volop tips en ideeën. Zoals ons stap-
penplan om zelf voor te kweken, suggesties voor een feestje in de tuin, inspiratie uit het
westen van het land, en heerlijke recepten om van je fruit en groenten een supergezonde
smoothie te maken. Ook voor de kids is er natuurlijk weer iets te lezen en te doen.
Leve de lente!
2
Geniet van deze lente, van alles wat groeit, bloeit en tot
wasdom komt en verbind je hiermee door zelf aan de slag
te gaan of met anderen een stuk terrein om te toveren tot
een bloeiende oase.
Graag tot ziens in de zomer!
Lentegroet,
Marije
Marije van der Park is de initiatiefnemer van NatuurSUPER.
foto Duco de Vries
Leve de lente!
3
De mensen achter NatuurSUPERFransjan de Waard is nu anderhalf jaar ambassadeur
van NatuurSUPER. “Ik wilde graag mijn naam verbin-
den aan een initiatief dat het in Nederland uiterst prille
fenomeen van stadslandbouw en buurtmoestuinen wilde
helpen ‘landen’. Inmiddels is er veel gebeurd. Overal in
Nederland maken groepen mensen ‘grondig’ kennis met
het leven in hun directe omgeving, en met elkaar. Hun
veelkleurige oogst – kruiden, groente en fruit, sociale
cohesie, elementaire natuurbeleving – wordt inmiddels
erkend door instanties als gemeenten, woningcorporaties
en maatschappelijke organisaties. Super!”
Fransjan de Waard
bezoek de facebookpagina
Hans Pijls (48) is een gedreven ‘groene’ sociaal onderne-
mer. Hij houd zich al meer dan 10 jaar bezig met het ont-
wikkelen van natuurlijke speelterreinen, buurtmoestuinen,
stadslandbouw, ontmoetingsplekken en zorgterreinen.
Ook traint en begeleidt hij mensen bij het ontwikkelen van
persoonlijk leiderschap en het vormgeven van hun werk.
Opgegroeid op een boerderij kreeg Hans al jong mee
dat je alles kunt leren. En dat je door samen te werken
veel kunt bereiken. “Mijn missie is om gemeenschappelijk
groen in de stad en op het platteland, samen met de
mensen die er wonen, optimaal te benutten. Ik probeer
gemeentes, bedrijven en burgers bij elkaar te brengen.
Doel is om samen te bouwen aan een fysieke, sociale en
economische duurzame plek. Niet alleen bedenken en
erover praten, maar het vooral ook DOEN. NatuurSUPER
is een prachtig sympathiek initiatief dat helemaal past
binnen mijn visie. Ik ondersteun het van harte.”
Buitenruimte voor Contact.nl
4
Hoe staat het er voor in...
... de Boschveldtuin in ‘s-Hertogenbosch
… het Nobelveldje in Wageningen
In de tuin gebeurt van alles, de moestuin wordt steeds groter
en raakt steeds gevulder. Er zijn palletbanken gekomen en een
wilgenscherm, er zijn meer paden met houtsnippers gemaakt en
er zijn fruitbomen geplant in hoge houten bakken. Ook is er in
de winter een feestje geweest en heeft de kerngroep nog veel
plannen voor doedagen en activiteiten in het voorjaar. Geweldig
inspirerend allemaal!
Hier het filmpje van het bomen planten, gemaakt door Theo Prins.
http://youtu.be/8n_SRzvAhDM
Wil je volgen wat er gebeurt in de Boschveldtuin?
Bekijk hun facebookpagina.
Sinds eind 2012 is het Nobelveldje niet meer in gebruik voor de
omwonenden omdat de eigenaar wil beginnen met bouwen. De
moestuinbakken zijn verhuisd. Een kinderopvanglocatie heeft
bakken gekregen en ook naar de permarcultuurtuin van Transi-
tion Town Vallei zijn bakken gegaan. Nog zes bakken staan in de
opslag om een nieuwe bestemming in Wageningen te vinden.
Met twee initiatiefnemers zijn de eerste contacten gelegd. De
kerngroep Nobelveldje heeft haar naam veranderd in kerngroep
Reizende Tuin. Er zijn plannen om met omwonenden het tijdelijk
gebruik Nobelveldje te evalueren. Dan kunnen ze wat zij geleerd
hebben van deze eerste tuin lokaal voortzetten. Daar worden we
blij van!
foto Iris Latuasan
5
Nieuw: BergbOss in Oss
BergbOss wordt de eerste buurtmoestuin in Oss. Een primeur
dus! Het doel is met z’n allen een tuin te maken waar zoveel
mogelijk mensen uit de buurt plezier aan beleven. Het moet een
mooie plek worden voor ontmoeting, uitwisseling, educatie en
bewustwording, dat laatste vooral bij kinderen. Hoe groeit een
wortel of een radijs, hoe anders is de verse smaak dan wanneer
je het uit de winkel proeft? Hoe gezellig is het om als buren
elkaar in de tuin te treffen en er samen te werken: een prachtig
bindmiddel tussen jong en oud. Er zijn volop ideeën voor de
invulling van de moestuin: een deel bloemen voor mens en bij,
een deel kruiden, een stuk fruittuin, de moestuin zelf en een ker-
stbomenbos. Het moestuinieren wordt in grote bakken gedaan.
Met de tuin hopen het kernteam en de betrokkenen samen
een mooier en groener uitzicht te creëren, meer betrokkenheid
bij elkaar en een leefbare wijk. Bewoners die wat verder weg
wonen, kunnen evengoed meedoen, of een activiteit bezoeken.
Ook voetgangers, fietsers en mensen die de tuin met de trein
passeren, kunnen er in het voorbijgaan plezier aan beleven.
Er ontkiemt deze lente een nieuwe tuin in Oss: BergbOss. Een groep betrokken en
enthousiaste bewoners gaat in Schadewijk, vlakbij het station, een gezamenlijke moes-
tuin in bakken realiseren.Vanuit NatuurSUPER ondersteunt Esther Tabor hen met work-
shops, allerlei praktische zaken, en tijdens de doe-dagen.
6
Groen Dichterbij
In 2013 zullen ze door het hele land bijeenkomsten gaan organi-
seren voor groene buurtprojecten en potentiële initiatiefnemers.
Een voorbeeld is de bijeenkomst ‘Groen in de buurt van Breda’
op 20 april. Ook kunnen groene buurtprojecten zich vanaf half mei
weer aanmelden om Groen Dichterbij Icoonproject van 2014 te
worden. Hier kunnen natuurlijk ook de tuinen die NatuurSUPER
ondersteunt aan meedoen! Maar, wacht niet tot half mei om een
profiel voor je project aan te maken op www.GroenDichterbij.
nl. Ze willen daar graag zoveel mogelijk groene buurtprojecten
verzamelen zodat het voor iedereen duidelijk wordt wat voor
mooie dingen er al gebeuren door heel het land!
Meer groen in de buurt brengt mensen bij elkaar en geeft de
natuur extra ruimte. Daarom zijn IVN, het Oranje Fonds, Buurt-
link.nl en SME Advies, met ruimhartige steun van de Nationale
Postcode Loterij, gestart met het project Groen Dichterbij.
Groen Dichterbij ondersteunt en versterkt de groeiende bewe-
ging van mensen die samen aan de slag gaan met de aanleg
van groenvoorzieningen in hun directe leefomgeving. Zo worden
straten en buurten in Nederland groener en gezelliger en de
bewoners gezonder en gelukkiger.
Groen Dichterbij stimuleert mensen om als buurt, straat of wijk gezamenlijk aan de
slag te gaan met het ‘vergroenen’ van de omgeving. Zij bieden deze buurtprojecten
een podium om kennis en diensten uit te wisselen, inspiratie op te doen en anderen te
inspireren. Ieder jaar selecteren ze per provincie het beste project. Een project dat als
voorbeeld kan dienen voor andere buurten. Deze Groen Dichterbij Icoonprojecten krijgen
financiële ondersteuning, en dienen als stimulans voor anderen om zelf aan de slag te gaan.
Bekijk hier de Icoonprojecten van 2013! Op deze manier willen ze de sociale cohesie in
buurten verbeteren en de natuur in de bebouwde omgeving een sterke impuls geven.
7
Bijenlint
De bij hoort erbij!Bijen zijn van cruciaal belang voor de mens en de voed-
selvoorziening. Volgens een studie van Klein et al. (2007)
is 35% van de wereldvoedselproductie afhankelijk van
bestuivers. Een recente studie van Triple-E (2012) con-
cludeerde dat de bijdrage door bestuiving van (honing)
bijen 3,8 miljard euro bedraagt! De bekendste bestuivers
zijn de honingbij en de hommel. Samen verzorgen zij 80
tot 90% van alle bestuiving in de landbouw. Daarnaast
zijn bijen belangrijk voor de voortplanting van inheemse
planten, en dus de biodiversiteit.
Wat gaat er mis? De vitaliteit van alle soorten bijen(volken) gaat achteruit.
Dat komt door (een combinatie van) gebruik van bestrij-
dingsmiddelen, gebruikelijke ziekteverwekkers, achteruit-
gang van biotopen en een eenzijdig voedselaanbod.
Wat te doen?Bescherming van natuur en landschap is noodzakelijk
om de bijen te behouden als essentieel onderdeel van de
natuurlijke kringloop. Voorlichting helpt daarbij. Bijenlint wil
lokale organisaties en (groepen) mensen inspireren en op
weg helpen om bij-vriendelijke initiatieven te ontplooien.
Het kan gaan om:
• Aanplant of zaaien van drachtplanten
• Verminderen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen
• Urban beekeeping
• Bijenhotels bouwen
• Bij-vriendelijk beheer van het openbaar groen door
lokale overheden
Dankzij Bijenlint wordt alle informatie op één punt verzameld
en kunnen organisaties van elkaar leren en met elkaar
samenwerken in plaats van zelf het wiel uit te vinden. De
website www.bijenlint.nl bundelt alle informatie (vaak via een
verwijzing naar andere pagina’s). Ook kun je er zien waar in
jouw buurt interessante activiteiten plaatsvinden.
Wat kun jij doen voor de bij?· Gebruik geen voor bijen giftige bestrijdingsmiddelen in de
tuin maar werk bij-vriendelijk (zie lijst giftige middelen op
www.bijenlint.nl)
· Plant of zaai de planten die voor bijen een belangrijke
voedselbron zijn (zie drachtplanten)
· Bouw of koop bijenhotels (zie bijenhotels)
· Doe mee aan of steun één van de activiteiten in het
Bijenlint (zie acties)
· Meld je aan als vrijwilliger en/of word donateur/lid van de
Bijenstichting, de organisator van Bijenlint.
· Benader bedrijven/overheid/organisaties/politieke
partijen en vraag of ze bijen willen beschermen door
bij-vriendelijk te handelen door geen gif te gebruiken en
terreinen bij-vriendelijk te beheren (zie convenant Bijvrien-
delijk handelen)
· Verspreid deze poster om mensen op te roepen om mee
te doen.
2012 was het Jaar van de Bij. Onder deze vlag is veel goeds gedaan voor de bij. Maar
bescherming van bijen houdt niet op na één jaar. Om de leefomstandigheden van
honing- en wilde bijen langdurig te verbeteren moet nog veel gebeuren. Een duurzaam
initiatief is het platform Bijenlint. Ook NatuurSUPER is hierbij aangesloten.
8
Voorkweken
De stappen 1. Je hebt nodig: lege toiletrollen of eierdozen, een schaar,
een krijtje of pen, afplaktape, lege bakjes voor de toilet-
rollen, aarde, zaden.
2. De aarde: kant en klare zaai/stekgrond (liefst zonder
turf) of meng zelf: 1/3 tuinaarde, 1/3 brekerzand en 1/3
kokosvezel.
3. De zaden: afhankelijk van het seizoen. Voor de lente kies
je bijvoorbeeld: sla, meloen, pompoen, courgette, stam-
of stokbonen, zonnebloem, goudsbloem, bietjes, snijbiet,
bosui of stengelui, andijvie, peterselie, basilicum. Kijk voor
meer ideeën eens op deze zaaikalender, onder ‘kweken in
de kas’ (dit is vergelijkbaar met voorkweken binnen).
4. Knip de toiletrollen door de helft en zet ze in het bakje.
Herhaal dit totdat je genoeg denkt te hebben of tot al je
bakjes vol zijn. De eierdozen maak je open.
5. Schrijf op de rolletjes en eierdoosjes de naam van het
zaadgoed dat je wilt gebruiken. Je kunt ook op de tape
schrijven en die erop plakken.
6. Vul nu de toiletrollen of de vakjes in de eierdoos met de
aarde, ongeveer tot 2/3.
7. Pak de zaden erbij en stop in elke rol of elk vakje 1 tot 2
zaden, iets uit elkaar. Bij grote zaden gebruik je er 1, bij
kleine zaden kunnen het er 2 zijn. Druk het zaadje een
klein beetje in de aarde.
8. Bedek het zaadje met extra aarde en dek het af met
een dun laagje brekerzand zodat het rolletje of vakje
helemaal is gevuld.
9. Bevochtig de aarde met een gietertje met sproeier of
benevel het met een plantenspuit.
10. Zet de bakjes binnen op een licht en zonnig plekje,
bijvoorbeeld boven de verwarming in de zon. Geef
dagelijks of om de dag wat water. Zorg dat de aarde
vochtig blijft.
Het is lente! Tijd om aan de slag te gaan met jullie tuin. Je kunt nu groenten, bloemen en
kruiden gaan voorkweken, om die straks te planten in de bakken of een plek te geven op
het terrein. Wat heb je nodig en hoe begin je?
9
Voorkweken (vervolg)11. Afhankelijk van de kiemtijd van de zaden komt er na
een paar dagen een groen kopje boven. Nog wat later
zijn er 2 kiemblaadjes ontstaan. Laat het plantje flink
groeien, zodat het stevig wordt. Als het straks buiten
staat, moet het sterk genoeg zijn om het temperatuur-
verschil tussen dag en nacht te overleven.
12. Ontkiemen er in een vakje of toiletrol twee zaden, dan
kun je ze het beste uitdunnen en verplanten in een
nieuwe toiletrol (maar met kleine zaden/plantjes van
bijvoorbeeld worteltjes lukt dit niet). Of je wacht tot ze
groter zijn en bladen vormen boven de kiembladen. Dan
kun je ze in een potje met potgrond zetten. Potgrond
mengsel: 1/3 tuinaarde, 1/3 kokosvezel, 1/3 compost.
13. Het groeien tot een flink plantje kan wel 4 weken duren.
Pas dan is het plantje sterk genoeg om naar buiten te
verhuizen. Eerst zet je het bakje of potje zelf buiten.
Pas als je plantjes een beetje gewend zijn aan de
buitenlucht, plant je ze in de bak of in de volle grond.
Sommige plantjes mogen pas in mei naar buiten, plant
ze dan eerst in een groter potje met wat potgrond.
tip:IJsheiligen
Voor veel plantensoorten is het beter als je ze pas na ijsheiligen (11 t/m 14 mei 2013) buiten plant. Dan is de kans dat er nog nachtvorst optreedt minimaal. Dus schrijf het in je agenda: in het eerste weekend na 14 mei ga je voor het eerst je (vorstgevoelige) planten in de NatuurSUPER tuin zetten.We wensen je veel plezier!
10
(Moes)tuinagenda en tips
April
Mei
Juni
· Dop- en sluimerwt, peterselie, vroege aardappelen
(rond half april laatste plant), late herfstprei, kropsla
(kan vanaf nu om de 2-3 weken, zaai telkens een
klein beetje), radijs (ook deze kun je om de 2 weken
opnieuw zaaien), ui (laatste zaai volle grond), doordra-
gende aardbeien planten, eenjarige bloemen zaaien,
zomerspinazie en Nieuw-Zeelandse spinazie, hysop,
dragon, pastinaak, wortelpeterselie, winterprei, mei-
raap, rode biet, spitskool, dille, karwij, venkel.
· Je kunt rond half april je plantjes van bieslook, ciroen-
melisse, dragon, lavas, marjolein, pepermunt, alsem,
mierikswortel scheuren en planten.
· Rond eind april kun je je voorgekweekte vroege
bloemkool en broccoli planten. Wel eerst laten
afharden.
· Erwten eind april laatste zaai.
· Je kunt nu ook al pompoen en courgette onder glas
buiten zaaien. Vanaf half mei in de volle grond. Zorg
dat je met scherpe punt naar beneden zaait. Je
kunt beide ook voorkweken en na ijsheiligen buiten
planten. Zorg wel eerst voor afharden. Beide kun je
ook op of naast de composthoop planten, bedekt de
hoop en ze doen het geweldig! Rond half mei is de
laatste zaai van pompoen en rond eind juni die van
courgette.
· Zorg voor afdekken van de aarde door stro, hooi
of een andere mulchlaag. Zie voor meer informatie
hierover ons 1ste SUPERzine.
· Kropsla, kardoen, suikermais (voor 20 mei, anders
heb je kans dat de kolven niet meer rijpen), winter-
wortel, pastinaak, bonenkruid, tijm, salie, schorseneer
(rond half mei laatste zaai), alle bonen eerste zaai,
Nieuw- Zeelandse spinazie, snijselderij
· Begin mei kun je van de framboos de uitlopers
verwijderen, laat er ongeveer 12 per meter staan.
· Van doordragende aardbeien kun je tot eind mei de
bloemen verwijderen.
· Witlof zaaien, bij voorkeur in niet bemeste grond.
· Je kunt rond half mei alle bonen voor het eerste zaai-
en. Wil je steeds verse prinsessenboontjes hebben,
zaai dan tot eind juni steeds een kleine hoeveelheid.
· Augurk, vroege knolvenkel, tuinmelde, postelein,
boerenkool, herfstbroccoli, koolrabi, koolraap,
winterwortel (rond half juni laatste zaai), struiksnijboon
en spekboon (beide laatste zaai ook rond half juni),
andijvie, ijsbergsla, late herfstprei, roodlof, pastinaak
en rode biet en pronkboon (eind juni laatste zaai).
· Heb je buitentomaat gezaaid of geplant, zorg dan
regelmatig voor opbinden en dieven. Als het een erg
natte zomer is, zorg dan voor een goede beschut-
ting. Want ze houden niet van regen.
· Vanaf nu tot eind augustus is het de ideale periode
om een composthoop op te zetten.
· Heb je een druif in de moestuin of in je eigen tuin,
krent deze dan rond half juni.
met dank aan VELT
11
Tuininspiratie
Ideeën voor een feestje
Maak zelf je naambordjes voor bij de planten. Hier vind je een heleboel leuke voorbeel-
den! Wil je zien hoe mooi combinatieteelt eruit ziet, kijk dan op onze pinterestpagina.
Je hebt een tuin, SUPER! Houd de spirit erin, zorg dat er nieuwe mensen naar de tuin
komen en vier af en toe samen een feestje. TIP: Kies een aantal speciale dagen in het
jaar uit, zo heb je een aanleiding voor jullie activiteiten. Kies iets waar jullie als groep blij
van worden.
Een duurzame actie in de tuin? Of gewoon een reden om te vertellen wat jullie al duurzaam doen?
Heerlijk samen genieten van de zon en zonnebloemen planten?
Gedichten in de tuin van kleine (amateur) schrijvers
Aandacht voor dracht- en insectenplanten, zaai of plant een bijenlint in jullie tuin en kijk of meer tuinen in je stad of dorp dit willen doen!
Lekker buiten spelen, allerlei ac-tiviteiten op en rond de tuin voor kinderen (als volwassene mag je ook weer even kind zijn!). Maak samen een stuk(je) speelnatuur of maak samen een bijenhotel!
De langste dag! Een mooie gelegenheid voor een feest in de tuin met muziek, verhalen, film, eten, kletsen, spelen en meer. Veel plezier!
22 aprilDag van de aarde
3 meiWerelddag van de zon
rond 11 t/m 14 meiIJsheiligen
22 aprilWereld Biodiversiteitsdag
12 juniBuitenspeeldag
2324 juniMidzomernacht (feest)
12
Recepten uit de tuin
Groen(t)e smoothie
Een groene smoothie is een mega lekker en gezond
drankje. Je maakt het in een blender, met bladgroente,
fruit en water. In een paar minuten is je supersmoothie
klaar. Groene smoothies voorzien je lichaam van een
enorme dosis goede voedingsstoffen. Bovendien bied
je deze aan in een “voorgekauwde” vorm waardoor ze
gemakkelijk opgenomen worden. Het resultaat:
Meer energie, een beter immuunsysteem, meer weer-
stand, een betere huid, een betere stoelgang, een betere
bloeddruk, preventie van diverse ziekten, en meer...
Superpowerrrr à la minuteJe kunt met deze gezonde verslaving vandaag nog
beginnen. Bouw het wel langzaam op. Door het drinken
van groene smoothies krijgt je lichaam plotseling te
maken met een enome dosis voedingsstoffen waar het
waarschijnlijk niet aan gewend is. Dit kan, als je het niet
juist aanpakt, in het begin zorgen voor bijwerkingen zoals
misselijkheid, krampen en diarree gedurende een aantal
dagen. Dit is waarschijnlijk een gevolg van ontgifting, door
al de goede stoffen die ineens in overvloed je lichaam
binnenkomen. Je lichaam kan zich ontdoen van toxische
stoffen en andere ballast. En dat voel je. Begin daarom
met 2 stuks fruit, 1 stuk makkelijke bladgroente en water.
Voer dit na een gewenningsperiode op naar 2 stuks (blad)
groente en water. Je kan alles combineren en uitproberen
wat je wilt. Houd rekening met de seizoenen. Ook dit is
voor jouw lichaam belangrijk.
Ben je een beginner? Kies zoet fruit, zoals bananen, peer, appel of aardbeien.
Kies makkelijke bladgroenten, zoals andijvie, sla of
spinazie. Voeg water toe.
Ben je een gevorderde? Neem 1 deel fruit naar keuze (appel, peer, kiwi, aardbeien)
en 2 delen bladgroente naar keuze, (andijvie, spinazie, sla,
spruiten, selderij), en voeg water toe.
Ben je toe aan een ontgiftende uitdaging? Maak een smoothie van spruiten, spinazie, selderij en
water.
Ook op internet vind je veel recepten en tips.
Door Wieteke Brocken
13
Op bezoek bij… de Voedseltuin
Hoe zijn jullie op het idee gekomen?
Wij werken bij de verzamelplek voor de Voedselbanken
Rotterdam. De levensmiddelen die daar gebracht worden,
hebben vaak een lange houdbaarheidsdatum. Er is een
tekort aan verse gezonde producten voor mensen die
afhankelijk zijn van de Voedselbank. Op dit braakliggend
terrein zijn wij samen met vrijwilligers groenten en fruit
gaan verbouwen voor de Voedselbanken.
Wie of wat is jullie inspiratie?
De natuur en eerlijke ontmoetingen met ‘echte’ mensen
inspireren ons. De tuin is een middel om elkaar te ont-
moeten en om dichter bij de natuur te staan.
Wat is jullie drijfveer en wat willen jullie bereiken?
Wij maken van een negatief verhaal over armoede, gebrek
aan gezonde verse voeding en eenzaamheid een positief
verhaal. We maken het probleem zichtbaar en laten zien
hoe je het kunt oplossen. Namelijk door een gezonde
bijdrage te leveren aan de voedselpakketten en door
mensen te leren dat zij zelfredzaam en zelfvoorzienend
kunnen zijn. Onze vrijwilligers bieden we structuur en
ervaring, zodat zij sociale contacten opdoen en kunnen
doorgroeien naar eventueel betaald werk.
Hoe werkt het? Voor wie werkt het?
We komen samen om 9 uur en werken tot 15 uur. De
oogst gaat naar de Voedselbank. Op maandag overleg-
gen we wie wat doet. Bijvoorbeeld tuinmeubilair maken,
zaaien, oogsten, een heg afvlechten, of een bijenhuis
maken. Er moet altijd veel gewied worden, want we
gebruiken geen bestrijdingsmiddelen. Deelnemers kunnen
ook eigen initiatieven aandragen.
Wat hebben jullie tot dusver bereikt?
Met z’n allen hebben we een mooie tuin aangelegd. De
grond is verbeterd, waardoor onze oogst stijgt. We heb-
ben bekendheid verworven. Er zijn mensen die bij ons een
plek hebben gevonden en een stap verder zijn gegroeid.
Ze komen na een dag hard werken in de tuin voldaan
thuis. Kunnen daardoor goed slapen en leggen gemak-
kelijker contact. Hierdoor hebben zij meer kans op een
reguliere baan.
Wat willen jullie nog bereiken?
We willen graag een grotere oogst. Ook willen we graag
dat afnemers van de Voedselbank bij ons komen werken.
Daarnaast hopen we een stevigere positie te verwerven,
mensen moeten de noodzaak van de tuin gaan inzien.
Wat is de boodschap die je iedereen zou willen meegeven?
Help mensen zichzelf te helpen. En: Heb je niets te doen,
ga in het groen.
Waar word je blij van?
Wij worden erg blij van deze plek, waar mensen elkaar
echt zien en zich thuis voelen. Ze worden hier geaccep-
teerd om wie zij zijn en we zien hen opbloeien.
Kijk voor meer informatie op http://www.voedseltuin.com
Ooit een leeg stuk grond achter de Voedselbank Rotterdam… nu de Voedseltuin. Mensen
met een afstand tot de arbeidsmarkt verbouwen er biologische groenten en fruit voor
cliënten van de Voedselbank. We nemen een kijkje.
Interview Wieteke Brocken
foto’s Menno Leutscher
14
Kim Lagerweij
De stad ontkiemt, de stadsboer
bloeit op...de stadsboer bloeit op...
De stad ontkiemt,
IntroductieMet dit boek wil ik de stadslandbouw een gezicht geven. Wie zijn de stads boeren? Wat zijn hun beweegredenen? Wat zijn hun verhalen? Wat levert het ze op? Hoe pakken zij het aan? En voor al…hoe kun je zelf aan de slag gaan als stadsboer?
Met deze vragen in mijn achterhoofd ging ik op pad en ontmoette verschillende in- spirerende stadsboeren. Zij vertelden vol overgave over hun manier van voedsel verbouwen in de stad. Van balkonnetje tot volkstuintje, ze lieten mij allemaal zien met hoe veel voldoening ze de groente zaaiden, verzorgden en oogst ten. Verder heb ik met verschillende organi saties ge- sproken, die zich inzetten voor de lokale voedsel productie in de stad. Samen met de lokale stadsboer zorgen zij ervoor dat de stad kan ont kiemen en de stadsboer zal bloeien...
Geïnteresseerd in het boek? Mail dan naar [email protected]
IntroductieIntroductie
© Kim Lagerweij grafisch ontwerpzie ook www.kimlagerweij.nl
Tipje van de sluier...Op eigen initiatief ben ik dit boek gaan samen-
stellen, omdat ik het belangrijk vond dat het
boek er kwam. En nu is het dan zover!
Gevat in 100 pagina’s vertellen 6 stads boeren
en 6 organisaties hun verhaal. Deze inspi-
rerende verhalen worden steeds afgewisseld
met vele kleurrijke foto’s van de tuinen en
balkons van de stadsboeren. Ook geeft elke
stadsboer en organisatie u tips, zodat u zelf
aan de slag kan gaan als stadsboer.
Het boek is op een originele wijze vorm -
ge geven en wordt mooi verzorgd gedrukt op
kwalitatief goed papier en gebonden op een
speciale wijze. Deze bindwijze wordt ook wel
de ‘Zwitserse bindwijze’ genoemd. Hierdoor
valt het boek goed open en is het beter lees-
baar. Tevens is door deze bind wijze, de ge-
laagdheid van elk hoofdstuk te zien. Elk hoofd-
stuk heeft namelijk een eigen kleur. Op deze
manier neem ik u mee van de donkere, af-
wachten de, bruine, aarde in de stad, naar het
licht groene van een stad vol mogelijk heden!
Dit geeft een uniek kleurverloop in het boek-
blok. Kortom, het wordt niet zomaar een boek,
maar een echt collectors item!
Tuintopia productbeschrijving Tuintopia is een kaartspel waarbij je spelenderwijs een tuin aanlegt. Het doel is om zoveel mogelijk verbindingen te maken tussen de verschillende tuinelementen. Zo kun je een verbinding maken tussen de waterpomp en de groentetuin omdat de waterpomp water aan de groentetuin levert. Elke verbinding is 1 punt. De speler die de meeste verbindingen maakt wint het spel. Informatie
V.a. 9 jr. 1 – 4 spelers 20 – 45 min. 60 kaarten Level 1 en 2 11 verschillende
verbindingen + wind en zon FSC Papier
Demospel Om een indruk te krijgen van het spel kunt u een online versie van het spel spelen op: www.tuintopia.nl/demo Bestellen Tijdens de voorinschrijving kost het spel �4,95 plus verzendkosten. Indien u 10 spellen of meer bestelt gelden er nog hogere kortingen. U kunt het spel bestellen via: www.tuintopa.nl
15
Kids pagina: Bijen
Bijen behoren tot de klasse van de insecten. Bijen komen overal voor behalve in Antarctica. De bij maakt onder
andere honing. Mjammie! Maar ook zorgt hij voor de bestuiving van bloemen waardoor er fruit is, kruiden, groentes
en bloemen. Ook lekker en gezond voor ons, en voor andere dieren.
Een bijenvolk vormt een hele hechte groep, en iedere bij heeft daarin een speciale taak. Elk volk heeft drie typen bijen:
- De koningin: zij is vruchtbaar en zorgt voor het nageslacht.
- Werksters: zij zijn onvruchtbaar en doen al het andere werk.
- Darren: mannelijke bijen. Zij paren met de koningin en hebben daarna geen werk meer.
Er zijn ook bijen die het in hun eentje rooien. Die noemen we solitaire bijen.
Kleurplaat
16
Kinder-zelfpluktuin Kerkrade
Om zelf te doen:Tuinbonen ontkiemen
Een wilde (speel)tuin waar niemand de baas is. Waar je kunt spelen, leren en genieten.
Waar een vijver en een wilgen-iglo zijn, een bonen-tipi en een zandbak. Waar naast de
kamille en klaprozen bonen en erwten groeien. Daar willen we allemaal wel naartoe!
Dat kan, en de toegang is ook nog eens gratis. Dit prachtig stukje natuur in Kerkrade is
ontstaan op een braakliggend terrein waar Land van Rode drie huizenblokken heeft ge-
sloopt en naderhand 19 energie-neutrale woningen wil bouwen. Bekijk het inspirerende
filmpje via de link: http://transitiontowns.nl/archief/13556
Wat heb je nodig?
· Glazen pot of beker
· Keukenpapier
· Water
· Zaden van de tuinboon
Hoe ga je te werk?
1. Maak het keukenpapier nat
2. Leg het papier aan de binnenkant van de pot of beker tegen
de rand aan.
3. Stop tussen het keukenpapier en het glas een zaadje.
4. Laat dit enkele weken staan op een lichte plek, bijvoorbeeld
in de vensterbank, en zorg ervoor dat je het papier vochtig
houdt met water.
Als de plantjes groot genoeg en stevig zijn, kun je ze planten in
de volle grond, of in een pot of bak. Dat gaat als volgt:
1. Bij het planten van ontkiemde plantjes moet je heel voor-
zichtig te werk gaan want die plantjes kunnen snel breken.
2. Maak de grond lekker los met het schepje en maak een
kuiltje waar alle wortels van het plantje makkelijk in passen.
3. Giet alvast wat water in het kuiltje als de grond erg droog is.
4. Haal het plantje voorzichtig uit het potje en zet hem in een kuiltje.
5. Bedek de wortels met aarde en druk de aarde voorzichtig
aan zodat het plantje stevig staat.
6. Geef met een naambordje goed aan wat voor plantjes je
neergezet hebt. Zodat je later nog weet wat er staat.
Je kunt op deze website zien hoe de boon ontkiemt en groeit.
Heb je een (braakliggend) terrein op het oog? Wil je
hier graag iets doen met je buren? En wil je snel aan de
slag? Kijk dan eens naar ons NatuurSUPER DoeHetZelf
stappenplan. Het helpt je op weg met handreikingen,
informatie en tips. Zo is de volgende stap naar een
tijdelijke (moes)tuin op een (braakliggend) terrein sneller
gezet dan je dacht.
Het DoeHetZelf Stappenplan: de handleiding voor de
doe-het-zelver met groene en sociale vingers! In dit
handige A5 formaat kaartenset worden alle 12 stappen
kort en bondig uitgelegd. Nu TE BESTELLEN voor
slechts €25,00 exclusief verzendkosten.
Volg ons op twitter en facebook, abonneer je
op de nieuwsbrief, het SUPERzine en bekijk
ook onze website www.natuursuper.nu