nemrut dağı tapınağı - guneydogumirasi.orgguneydogumirasi.org/pdfs/adiyaman.pdf · med ve pers...

64 G Ü N E Y D O ⁄ U A N A D O L U R E H B E R ‹

Nemrut Dağı Tapınağı

ADIYAMAN 11/15/07 3:48 PM Page 64

65A D I Y A M A N

Ad›yaman



Bir bak›flta Ad›yamanAdıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin batı ucunda yer alır.Burası aynı zamanda Asya, Avrupa ve Afrika’dan gelen anayolların kesiştiği bir bölgedir. Arazi yapısı engebeli olarakkuzeyden güneye doğru alçalır. Fırat Nehri ile birlikte irili ufaklıpek çok akarsu ili boydan boya kuşatır. İl topraklarının Fırat nehriile sınır oluşturan büyük bir bölümü Atatürk Barajı’nın sularıaltında kalmıştırr. 7. yüzyılda Emevi komutanlarından Mansurİbn-i Cavene, Bizans saldırılarına karşı korunmak amacıylaAdıyaman’ın merkezinde bir kale yaptırmıştı. Kent, bu tarihtenOsmanlı İmparatorluğu döneminin sonuna kadar Mansur’unKalesi anlamına gelen Hısn-ı Mansur ismiyle anıldı. 1926 yılındaismi Adıyaman olarak değiştirildi. Tarih boyunca birçokuygarlığın yaşadığı bir coğrafyada bulunan Adıyaman zengin birkültür mirasına sahiptir. Başta Nemrut Dağı Tapınağı olmak üzereKommagene Krallığı’ndan günümüze kalan eserler Adıyamanadıyla özdeşmiştir.

‹klimAdıyaman’ı doğudan batıyadoğru bölen Anti Toroslar’ınkuzeyinde kalan dağlık bölge ilegüneyindeki bölgenin iklimibirbirinden farklıdır. Kuzeydeki

dağlık bölge yazları kurak veserin, kışları yağışlı ve soğuktur.Güney bölümü ise yazları kurakve sıcak, kışları ise ılık veyağışlıdır. Atatürk Barajı Gölü,bölgenin iklimini yumuşatmış venem oranını artırmıştır.

Ters LaleGüneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeyetişen ve “Ağlayan Gelin” yada “Hünkar Lalesi” gibiisimlerle de anılan Ters Lale(Fritillaria İmperialis) ilkbaharve sonbahar mevsimlerinde açar.Ters lâlenin Adıyaman’ınilçelerinde yetişen bir başka türüde Adıyaman Lalesi (FritillariaPersica)’dir. Nisan ayındaçiçeklenen mavimsi mor renkliçiçekleri vardır. İki lale türününde doğadan sökülerek ihracatıyasaktır; ihracat sadece üretimkanalıyla yapılabilmektedir.

Petrolyataklar›Adıyaman’da 1971 yılında petrolbulunmuştur. Bugün Türkiye’ninönemli petrol merkezlerindenbiridir. Türkiye PetrolleriAnonim Ortaklığı Adıyamansınırları içindeki 14 üretimsahasında 156 petrol kuyusunuişletmektedir. Bölgedeki hampetrol üretimi özel sektöre aitişletmeler tarafından dayürütülmektedir.


67B ‹ R B A K I fi T A A D I Y A M A N

Atatürk Baraj Gölü

Nemrut Da¤› Milli Park›M.Ö. I. yüzyıldan 72 yılına kadarbölgede hüküm sürmüşKommagene Krallığı’ndangünümüze kalan eserleri içindebulunduran Milli Park, 13.850hektarlık bir alanı kapsar. 1989yılında milli park ilan edilmiştir;UNESCO’nun Dünya KültürMirası listesindedir. NemrutDağı Tapınağı, Eski KâhtaKalesi, Nymphaios Arsameiası veKommagene şehirlerinin desteğiile Romalılar tarafındanyaptırılan Cendere Köprüsü MilliPark’ta görülebilecek eserlerdir.

‹l nüfusu: 2000 y›l›nda yap›lan say›ma göre 810.260 kifli

fiehir merkezi nüfusu: 282.510 Deniz seviyesinden yüksekli¤i: 669 metre

Yüzölçümü: 7.614 kilometrekare‹lçe ve köy say›s›: 9 ilçe ve 406 köy

Komflu iller:Kuzeyinde Malatya, güneybat›s›nda

Gaziantep, bat›s›nda Kahramanmarafl,güneydo¤usunda fianl›urfa ve do¤usunda

Diyarbak›r

K‹ML‹K KARTI

Baraj gölünde yüzer ağkafeslerde alabalık yetiştiriciliğiyapılmaktadır.

Fırat Nehri, tüm bölgeninolduğu gibi Adıyaman’ın dacan damarıdır. NehrinAdıyaman il sınırları içindekiuzunluğu 180 km’dir.Adıyaman’da bulunan 9 dereile çayların toplam uzunluğuise 436 km.’dir. AtatürkBarajı’nın kurulmasıylaoluşan göl, ilin doğusınırının neredeyse tamamınıçevreler. Baraj gölüAdıyaman’ın iklimi kadargündelik yaşamında dadeğişiklikler yaratmıştır.Şehrin ilçelerinden Kâhtabir tatil kasabası olmayolundadır. Su sporlarınınyapılmaya başlandığı göldeher yıl yelken yarışlarıdüzenlenmektedir.

Tar›mAdıyaman’ın sanayi ve ticaretiağırlıklı olarak tarıma dayalıdır.Tarım ürünleri içinde buğday,arpa, nohut, mercimek, pamuk,tütün, fıstık ve üzüm önemli yertutar.

Eski Samsat ilçesinin Atatürk Barajı Gölü altında kalması sonucu ilçehalkının büyük bir çoğunluğu il merkezine taşınmayı tercih etmiştir.Bunun sonucunda, kentte 1990'dan itibaren modern konutlardan oluşanyeni yerleşimler yapılmaya başlanmıştır.


69B ‹ R B A K I fi T A A D I Y A M A N

Kâhta Çayı

ADIYAMAN 11/15/07 3:49 PM 9


Nemrut Dağı Tapınağı’ndakitanrı Zeus heykeli

ADIYAMAN 11/15/07 3:49 PM 0

71A D I Y A M A N ’ I N T A R ‹ H ‹

Adıyaman, Anadolu’nun en eskiyerleşim yerlerinden birisidir.Arkeolojik araştırmalar bölgedeEskitaş Çağı’ndan itibaren insanlarınyaşadığını göstermiştir. Gritille Höyükve Samsat kalıntılarından,Adıyaman’ın Cilalıtaş,Bakırtaş ve TunçÇağları’nda da yerleşimalanı olarak kullanıldığıanlaşılmaktadır. FıratNehri ile Toroslararasındaki bu bölgetarihi boyunca çoksayıda kavmin vedevletin egemenliğialtında kaldı. HititDevleti’nin yıkılmasından sonraAdıyaman uzun bir süre KummuhKrallığı’nın merkezi oldu. Bunu Asur,Med ve Pers egemenliği izledi. Büyükİskender’in Anadolu’ya gelişiylebirlikte bir süre Makedonegemenliğinde yaşadı. Adıyaman

M.Ö. I. yüzyılda Selevkos hanedanınınidaresi altındayken, eyalet yöneticisiPtolemaios bağımsızlığını ilan ederekburada Kommagene Krallığı’nı kurdu.Kommagene Krallığı bölgeyedamgasını vuran devlet oldu. 72 yılında

Roma İmparatorluğu’nabağlanan Adıyaman, daha

sonra Bizans egemenliğialtında kaldı. VII.yüzyılda MüslümanArapların eline geçti.

Türkler Anadolu’yageldikten sonra dört

yüzyıl boyunca Türklerve Araplar arasında el

değiştiren kent 1516 yılındaYavuz Sultan Selim tarafından

Osmanlı topraklarına katıldı. TürkiyeCumhuriyeti kurulduğundaMalatya’nın kazası olan Adıyaman1954’te il ilan edildi. Adıyaman veçevresi Kommagene Krallığı ve RomaDönemi eserleriyle ünlüdür.

Ad›yaman’›n Tarihi



Kommagene ülkesi, Fırat’ın batı kıyısındakurulmuştu. Bugünkü Adıyaman ilinin tümüile Kahramanmaraş ve Gaziantep’in birbölümünü kapsıyordu. Fırat nehrinin ikiönemli geçit yeri ve çevre yolların kavşaknoktaları buradaydı. Hanedan Pers ve Yunansoylarını barındırıyordu. Eski Yunanca birkelime olan Kommagene ismi de buradangeliyordu ve “genler topluluğu”anlamındaydı. Kommagene kralları Anadolu,İran ve Suriye geleneklerinin Hellenistikkültürle kaynaşmasını ve yeni bir sentezoluşmasını sağlamıştı. En önemlihükümdarları Ptolemaios, Samos, I.Mithradates ve I. Antiokhos’tur. Başkent olan

Samosata, Kral Samos adına kurulmuştu.Kent günümüzde Samsat ilçesinin doğusunda,baraj gölü altında kalmış durumdadırr. Diğerönemli merkezler Arsameia ad Nymphaios veArsameia ad Euphrates’ti. Kommagenekralları tanrılarla eşit sayılıyordu. Krallığınekonomisi ticaret ve madenciliğe dayalıydı.Kral I. Antiokhos’un ölümünün ardından ülkeRoma hakimiyetine girdi ve yarı bağımsız birkrallık olarak bir süre daha varlığını sürdürdü.Kommagene hakkında bilinenlerin çoğu I.Antiokhos’un Nemrut Dağı tepesindeyaptırdığı anıt mezar ve çevresindeki kutsalalan sayesinde öğrenilmiştir.

Arsemeia AdEuphrates(Gerger Kalesi) Gerger, Oymakl› KöyüKommagene Krallığı’nın doğusınırındaki kale, Arsamestarafından kurulan ikincimerkezdir. Fırat vadisine hakimsarp kayalar üzerinde, Aşağı veYukarı Kale olmak üzere ikibölümden oluşur. Yukarı kesimdeyerel bir tanrıçaya adanantapınak vardır.

KarakuflTümülüsüKahta’n›n 12 km kuzeyindeII. Mithradates tarafından MÖ 1.

yüzyılın ikinci yarısındayaptırıldı. Annesi Isias, kızkardeşi Antiochia ve yeğeni Akaolmak üzere üç kadına aittir.Çevresinde yaklaşık 9 myüksekliğinde 4 sütun bulunur.

Kommagene Krall›¤›

Anıt mezar “Karakuş” adınıüzerinde bazalt kartal heykelibulunan sütundan alır.


Eski KâhtaKalesi (Yeni Kale)Kâhta, Kocahisar KöyüArsemeia’da bulunan yazıtta butepede surlar olduğundanbahsedilir. Günümüzde budöneme ait kalıntı yoktur.Romalılar tarafından dakullanılan kaledeki kalıntılarınçoğu İslami döneme aittir.


NymphaiosArsameias› (Eski Kale)Kâhta, Kocahisar KöyüKommagene Krallığı’nınyazlık yönetim merkezi olankalenin Arsames tarafındankurulduğu kabul edilir.Burası kutsal alan olarak dakullanılmıştır. Alanıngüneyindeki tören yolundasteller ve kayaya oyulmuş biryazıt vardır.

Kral Antiokhos ileHerakles tokalaşıyor.



Nemrut Dağı’nın zirvesindeki tümülüs ve onuçevreleyen kutsal alanlarıyla birlikte NemrutDağı Tapınağı, Kommagene Krallığı’ndangünümüze kalan en görkemli eserdir. M.Ö. I. yüzyılda ülkesinin sınırlarını en genişhaline ulaştıran Kommagene Kralı I.Antiokhos sağlığında Nemrut Dağı’nın en

yüksek noktasına kendisi için bir anıt mezaryaptırmıştı. Tümülüsün doğu ve batıteraslarında dizili olan büyük boyutluAntiokhos ve tanrı heykelleri, kabartmalar veyazıtlar Kommagene Krallığı’nda egemen olandoğu ve batı kültürlerinin kaynaşmasınıngözalıcı bir örneğidir.

Nemrut Da¤› Tap›na¤›

TeraslarTümülüs çevresinde üç terasvardır. Benzer şekilde düzenlenendoğu ve batı teraslarda yerden 10metre yükseklikteki taş tahtlardabeş heykel oturmaktadir.Heykellerden ilk sırasında kralyer alır; diğerlerinde tanrılarvardır. Greko-Pers üslubundayapılmış heykellerin her biri 7-8ton ağırlığındaki taş bloklardan

oluşur. Kral ve tanrıheykellerinden sonra aslan vekartal heykelleri gelir. KuzeyTerası, diğer ikisini birbirinebağlayan 85 m. uzunluğunda birtören yoludur. Buradaki yarımstel ve kaideler anıt mezar veçevresindeki kutsal alanın hiçbirzaman bitirilmediğini gösterir.Güney terası çökmüş olup bugünyoktur.

Bat› Teras›Doğu terasındakilerle aynışekilde sıralanmış tanrıheykellerinin başları daha iyikorunmuştur. Aslanlı Horoskopve Antiokhos’un tanrılarla elsıkışma sahneleri olankabartmalar buradadır.Tanrılarla birlikte oturuyorolması ya da el sıkışması Kral I.Antiokhos’un kendisini tanrılarladenk gördüğünü ifade etmektedir.

Do¤u Teras›Kartal, aslan, Antiokhos, Tykhe,Zeus, Apollon ve Heraklesheykelleri, Antiokhos’un vasiyeti,hanedan bireylerinin kabartmastelleri, basamaklı ateş sunağı veonun yanında oturur biçimde biraslan heykeli bulunur.



AslanKabartmas›Kabartmanın zemininde veaslanın gövdesinde 19 yıldızbulunur. Aslanın göğsünde dehilal biçimli ay ile Jüpiter,Merkür ve Mars’ın birleşmesiyer alır. M.Ö. 62 yılının 7Temmuzu olarak yorumlanan butarih, bazı araştırmacılara göreKral I. Antiokhos’un tahtaçıkışına, kimilerine göre detapınağın inşaatının başlangıcınaişaret etmektedir.

Kral I. AntiokhosHer yıl doğumgününün dağınzirvesindeki bu alanda birbayram olarak kutlanmasınıisteyen kral, tören programlarınıen ince ayrıntısına kadardüzenleyerek kitabelereyazdırmıştı. I. Antiokhos butörenlerde kendisi ve tanrılar içinbol koku yakılmasını, kurbankesilmesini ve gelenlere yiyecek ve şarap ikramedilmesini istemişti.

Nemrut Da¤›TümülüsüDoğu Toroslar üzerindekiNemrut Dağı’nın denizseviyesinden yüksekliği,zirvesinde yer alan mezartepesiyle birlikte 2206 metredir.Kırma taşlar yığılarakoluşturulan tümülüsün hacmiyaklaşık 30 bin metreküp,yüksekliği 50 metredir. 1881yılından günümüze kadar yapılanaraştırma ve kazılarda,tümülüsün içinde olması gerekenmezar odası bulunamamıştır.


77A D I Y A M A N ’ I N G Ö R Ü L E C E K Y E R L E R ‹

MüzeAd›yaman Müzesi

CamilerUlu CamiiÇarfl› CamiiEskisaray CamiiKap CamiiYenip›nar CamiiKurflunlu Cami

KiliselerAziz Petrus ve AzizPavlus Kilisesi

KalelerAd›yaman KalesiBesni Kalesi

Antik eserlerPerre Antik Kenti(Pirin) Derik Kutsal Alan›(Heroon)Turufl Kaya Mezarlar›

Ma¤aralarPalanl› Ma¤aras› Zey Ma¤aralar›Gümüflkaya (Palafl)Ma¤aralar›Göksu Ma¤aralar›

TümülüslerSofraz Tümülüsleri Dikilitafl (Sesönk)Tümülüsü

An›tlarMalp›nar› Kaya An›t›Haydaran KayaKabartmas›

Ad›yaman

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21



Ad›yaman MüzesiMerkez, Atatürk CaddesiMüzede, Eskitaş Çağı’ndanbaşlayarak, bölge ve civarındabulunmuş olan Cilalıtaş,Bakırtaş, Tunç Çağları ve DemirÇağı eserleri ile Hellenistik,Roma, Bizans, Selçuklu veOsmanlı Dönemi’ne ait eserlersergilenir. Ayrıca Geç HititDönemi’nden taş steller ileKommagene Krallığı’na ait sikkeve mozaik örnekleri vardır.Etnografik eserler de ayrı birsalonda sergilenmektedir.

Ulu Camifiehir merkeziDulkadiroğulları (1137-1522)zamanında inşa edilen cami dahasonraları birçok kez onarımgörmüştür. Minare kaidesindeyer alan kitabelerden yapının1863’te son halini aldığı, 1902yılında da onarım gördüğübelirtilmektedir.

Çarfl› CamiiParçac›lar Pazar› 1550 yılında Hacı Abdulganiisimli bir kişi tarafındanyaptırılmıştır.. Dikdörtgen planlıcaminin payandalarladesteklenen beden duvarlarıkesme taştandır.

EskisarayCamiiEskisaray Mahallesi 1736 yılında İbrahim Paşatarafından yaptırılmıştır.

Kap CamiiKap MahallesiÜzerindeki kitabelerden 1768yılında yapıldığı ve 1923 ’teonarıldığı öğrenilmektedir.

Yenip›narCamii

Yenip›nar Camii MahallesiMinare kaidesindeki kitabede,1720 yılında Hacı Mahmut Atlıtarafından yaptırıldığıbelirtilmektedir.

KurflunluCamiEski Besni Ören Yeri GirifliHacı Zeyrek Paşa tarafındanyaptırılan cami kare planlıdır..

Aziz Petrusve Aziz Pavlus KilisesiMerkezde, Mara Mahallesi’nde1905 tarihli kitabesinde kiliseninoldukça eski bir yapı olduğubelirtilir. Aziz Pavlus ismiyleanılan bir Süryanî Kilisesi’dir.Tescilli bir yapıdır. Günümüzdeküçük bir Süryanî cemaatitarafından kullanılmaktadır.

Ad›yaman Kalesifiehrin ortas›nda bulunan birtepe üzerindeVII. yüzyılda Emevîkomutanlarından Mansur İbn-iCavene tarafından Bizanssaldırılarına karşı korunmak içininşa edilmişti. VIII. yüzyıldaAbbasîler tarafından onarıldı.

Kaleden dolayı şehir "Mansur’unKalesi" anlamına gelen "Hısn’ıMansur" diye anılmıştır. Bugüngörünen kale duvarları orijinaldeğildir, yakın tarihte yapılmıştır.

9

8

7

6

5

4

3

2

1

Ulu Cami

Besni KalesiAdıyaman Müzesi’nden

Besni şerefeleri



Besni KalesiBesni’nin 4 km güneyindeYüksek ve sarp bir tepeninüzerinde, ulaşılması çok zor birkonumdadır. Askerî amaçlarlayapılan kalenin yapım tarihininGeç Hitit Dönemi’ne kadargittiği tahmin edilir. Üzerindebulunan kitabelerde XIII.yüzyılda ve daha sonra OsmanlıDönemi’nde çeşitli ekleme veonarımlarının yapıldığı yazar.Kale içinde yapılan kazılardakemer, sütun ve kubbelimekânlar ortaya çıkarılmıştır.. Bukalıntıların, çarşı ve hamamkalıntıları olabileceği düşünülür.

Perre AntikKenti (Pirin) Merkezin yaklafl›k 5 kmkuzeydo¤usunda Pirin Köyü’ndeKentin kurulduğu bölge, eskiçağlardan beri Kâhta, Samsat veUrfa arasındaki yolların en kritiknoktasıydı. Kommagene Krallığıdöneminde küçük bir yerleşimmerkezi olan Perre, RomaDönemi’nde en parlak devriniyaşadı. Bu dönemde önemli birkonaklama merkeziydi.Yerleşimde bugün görülebilen

kalıntıların büyük bir çoğunluğukayaya oyularak yapılmış 200’üaşkın mezardır. Bu kayamezarları aralarında geçişlerlebirbirine bağlanır. Odaların girişikabartmalarla süslüdür veiçlerinde lahitler vardır.Mezarlarda bulunan eserlerAdıyaman Müzesi’ndesergilenmektedir.

Derik Kutsal Alan› Sincik ‹lçesi’nde, CendereKöprüsü’nün 10 km kuzeyindeTonozlu bir mezar yapısı, ikitapınak ve bunları çevreleyenduvarın yer aldığı bir kutsalalandır. Benzerleriylekarşılaştırılarak bu alanın birkahramana ait olduğudüşünülmüştür.

Turufl Kaya Mezarlar›Ad›yaman il merkezine 40 kmuzakl›kta, Ad›yaman-fianl›urfakarayolunun 1 km bat›s›ndaRoma Dönemi’ne ait olanmezarlar, zeminden aşağıyadoğru kayanın oyulmasıylaaçılmıştır. Bazı mezarlarınduvarları ve kapı girişlerindeçeşitli kabartmalar görülür.Bunlar, ölen kişilerin inancıylailgili dinsel figürler ya daportreleridir.

Palanl›Ma¤aras› Ad›yaman’›n 10 km kuzeyinde,Palanl› Köyü’ndeMağara duvarında yer alankazıma tekniğiyle yapılmışşematik hayvan figürleri bazıaraştırmacılar tarafından EskitaşÇağı’na tarihlendirilmiştir. Kesinolarak tarihlendirilemeyen buçizimler günümüzde yoktur.Mağara Arkeolojik Sit olarak

tescillidir. Köye toprak bir yolla,mağaraya ise yaya olarakulaşılmaktadır.

ZeyMa¤aralar›Ad›yaman’a 7 km mesafede, ZeyKöyü yak›n›ndaKöy içinden yaya olarak gidilenmağaralar dere kenarında yer alırve ulaşımı biraz güçtür. Bumağaralar Erken DönemHıristiyanları tarafından barınakolarak kullanılmıştır. KitapMağarası ve Demirkale-1 adıylaanılan mağaralar vardır. Bunlarkayaların oyulmasıylaoluşturulmuştur ve ikişer katlıdır.

Gümüflkaya Ma¤aralar›Ad›yaman’›n 40 kmgüneybat›s›nda, GümüflkayaKöyü’nün bat›s›ndaGöksu ırmağı kenarında oymatünel şeklinde birbirleriylebağlantılı çok sayıda mağara yeralır. M.Ö. 150 yılında yapıldığıtahmin edilen bu mağaralarbarınak olarak kullanılmıştır.Balkonları, bölmeli odaları vekuyuları vardır. Mağaralaraulaşım sadece bir insanıngeçebileceği büyüklükte bir yolile yapılır.

GöksuMa¤aralar›Göksu ırmağı boyunca yer alan40-50 m yükseklikteki sarpkayalıklar üzerinde doğalmağaralar vardır. Bu mağaralarırmağın Besni tarafında Kızılin veSarıkaya köyleri çevresinde,Adıyaman tarafında Gümüşkayave Malpınarı civarındayoğunlaşır. Aynı zamanda tarihibir nitelik de taşıyan mağaralaraulaşım oldukça zordur.

17

16

15

14

13

12

11

10

Perre Antik Kenti

Perre Antik Kenti

Sofraz tümülüsü



SofrazTümülüsleri Besni ilçesi Üçgöz (Sofraz)Beldesi’ndeKommagene Dönemi’netarihlenen tümülüsler büyük veküçük olmak üzere iki tanedir.İçlerinde mezar odası vardır.

Dikilitafl(Sesönk) TümülüsüBesni’nin Zorma¤araKöyü’nde, K›z›lda¤’›n üzerinde5-6 m yükseklikte taşlardanyapılmış bir tümülüstür.Karakuş Tümülüsü ile hemenhemen aynı görünüşe sahiptir.Güney, kuzeydoğu vekuzeybatısında birer çift sütundikilidir. Sütunların üzerindeduran hayvan heykelleri vekabartmalar günümüzdeçevreye dağılmış durumdadır.Bunlardan biri olan aslankabartması nispeten sağlamdır.Bu alanda KommageneDönemi’ne özgü bir kutsalteras da yer alır.

Malp›nar› Kaya An›t›Ad›yaman’a yaklafl›k 35 kmuzakl›kta Malp›narMezra’s›ndaGeç Hitit Dönemi’ne ait (M.Ö.900-600) bir anıttır. Doğal kayaüzerine kazılmış hiyeroglif biryazıttan ibarettir. Genişliği2 m, uzunluğu 1 m olan yazıt,çevredeki yerleşim birimlerihakkında bilgiler içerir.

Haydaran Kaya Kabartmas›Ad›yaman’›n 17 km. kuzeyindeTaflgedik Köyü’ndeKaya üzerine KommageneKralı I. Antiokhos’un GüneşTanrısı Helios’la tokalaşmasahnesinin işlendiği birkabartmadır. Bu tipkabartmalar krallarınıntanrılarla aynı düzeyde olduğumesajını halka iletmek amacıylayapılırdı. Eserin bulunduğualanda kaya mezarları da vardır.

21

20

18

18

Göksu (K›z›lin) KöprüsüMerkez, Akp›nar Buca¤›, Gümüflkaya ve A¤cin köyleri aras›ndaGöksu Çayı’nın daraldığı bir noktada kaya zemin üzerinde kurulanköprü Roma Dönemi’nde yapılmıştır. Orta kemerindeki tahribatdışında genel olarak sağlam durumdadır.

Alt›nl› KöprüGölbafl›, Yolba¤ KöyüKaratepe’nin güneydoğu eteklerinde, Göksu Çayı üzerinde kuruludur.Selçuklu Dönemi’ne aittir. Dört kemerli bir köprüdür. Bir kemeribüyük, diğer üçü kademeli olarak küçülen boyutlardadır. Taşları harçkullanılmadan “cendere” adı verilen sıkıştırma tekniğiylebirleştirilmiştir. Günümüzde halen kullanılmaktadır.

Vijne KöprüsüTut, Çaml›ca MahallesiGöksu Çayı üzerinde kurulu olan bu görkemli köprü bir zamanlarkervan yolları üzerinde yer alırdı. Bugün de kullanılmaktadır.

Ad›yaman’›n Köprüleri Adıyaman’da Göksu Çayı ve Kâhta Çayı’nın üzerinekurulmuş, onu aşkın köprü vardır. Bu tarihî köprülerinçoğu günümüzde de kullanılır durumdadır..



Di¤erköprülerAdıyaman’ın diğerköprüleri arasında şehirmerkezindeki PirimKöprüsü ile EskiBesni’deki CelladinKöprüsü, MağaraönüKöprüsü, TabakhaneKöprüsü ve NazhatunKöprüsü yer alır.

Cendere ��KöprüsüKâhta, Karakufl Tümülüsü’nünkuzeydo¤usuKâhta Çayı üzerinde yer alanköprünün uzunluğu 120 metre,genişliği 7 metredir. KâhtaÇayı’nın en dar kesiminde ikianakaya üzerine 92 adet büyükkesme taştan yapılmıştır. Taşlarıharç kullanılmadan “cendere” adıverilen sıkıştırma tekniğiylebirleştirilmiştir. 30 metreyüksekliğinde bir büyük kemerile doğu tarafındaki küçük talikemerden oluşur. Köprüüzerindeki yazıtta, 198-200 yıllarıarasında, İmparator SeptimusSeverus tarafından Samsat’takiXVI. Roma Lejyonu’na (XVI.Lejyon Flavia Firma) yaptırıldığıbelirtilmektedir. Eşi JuliaDomna’ya adanan köprünün dörtköşesine aile fertleri adına birersütun dikilmiştir. Günümüzde üçtanesi ayaktadır. Depreme karşıkorunacak şekilde esneklik payıverilerek inşa edilmiştir.

,

Köprünün üç sütunuayaktadır.

Roma İmparatoru SeptimusSeverus

XVI. Lejyon Flavia Firma69 y›l›ndaki bir isyan s›ras›nda teslim olan baflka birlejyonun kal›nt›lar›yla oluflturulmufl bir Roma‹mparatorlu¤u askeri birli¤iydi. ‹mparator Vaspasianteslim olarak onursuz davranan bu askerleri da¤›tmakyerine, yeni bir askeri birlikte toplayarak imparatorlu¤undo¤u s›n›r›na göndermiflti. Roma ordusunun Kapadokyave yukar› Mezopotamya’daki askeri harekatlar›nda görevalan bu lejyon Samosata’da konuflland›r›lm›flt›. Lejyon198-200 y›llar›nda Cendere Suyu üzerindeki eski köprüyerine bugün de yerinde duran yeni köprüyü infla etmiflti.Birli¤in sembolü asland›.

Cendere Köprüsü KâhtaÇayı’nın en dar noktasındakurulmuştur.



Ad›yaman kültürü

� SepetçilikSepetçilikte kullanılan dallarörgü sırasında büküldüğündekırılmaması için 24 saat sudabekletilerek yumuşatılır.Kabukları soyulduktan sonraustanın ellerinde bükülerekmeyve, ekmek ya da pazar sepetişeklinde örülür.

El sanatlar›Halı ve kilim dokumacılığı, dikiş-nakış, oyacılık ve sepetçilikAdıyaman’da yaygın olarakuygulanan el sanatlarıdır.Adıyaman’ın Kâhta ilçesi,sepetçilik, semercilik ve kökboyayla boyanmış el dokumasıhalılarıyla ünlenmiştir.

Hal›c›l›kAdıyaman’da Halk Eğitim müdürlüklerinin öğreticileri nezaretindehalıcılık çalışmaları sürdürülmektedir. Toplam 2000’i aşkın tezgahta5394 dokuyucu halı üretmekte ve bu halılar yurtdışına ihraçedilmektedir. Adıyaman’ın Durukaynak (Pişinik) halıları ünlüdür.


nemrut dağı tapınağı - guneydogumirasi.orgguneydogumirasi.org/pdfs/adiyaman.pdf · med ve pers...

Documents