YYüüzz iill ssöömmüürrggəəççiilliikk

صد سال استعمارصد سال استعمارسیاسی آذربایجان جنوبی تحلیلی بر اقتصاد

گاسیحامگاسیحام: : ازاز کاریکاری

قوقیقوقیووحح --صادیصادیییقتقتییاا سیاسیسیاسی آذربایجانآذربایجان گونئیگونئی""

""مرکزیمرکزی آراشدیرماآراشدیرما

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

1

İİççiinnddəəkkiilləərrفهرست مطالب فهرست مطالب

66 مقدمه

8181 ايران مشروطه انقلاب

1818 روسيه 9191 اكتبر كمونيستي انقلاب

1212 تركيه جمهوري استقرار و عثماني فروپاشي

1212 سرد جنگ آغاز و دوم جهاني جنگ

1212 9191 در سليمان مسجد در نفت اكتشاف

0303 يجنوب جانيآذربا ديگر هاي تركيب و مفاهيم چرا

0303 جانيآذربا يمل حركت در عمده ضعف بعنوان اقتصاد حوزه به توجه عدم

2222 توسعه ساله پنج يها برنامه آغاز و عراق و رانيا جنگ انيپا

2323 يجنوب جانيآذربا در كلان يهايگذار هيسرما از ممانعت

2020 زيتبر خودرو رانيا تيسا

2222 ياقتصاد توسعه يها برنامه شينما و 9811 خرداد عيوقا

2121 يجنوب جانيآذربا در آن انجام عدم و زرگب عمراني هاي پروژه

2222 9819 دهه در استاني گذاري سرمايه و توسعه هاي شركت

6868 :پشتوانه بدون پول و مشاركت اوراق بانكي، نظام

6868 تهران به يجنوب جانيآذربا از منابع انتقال

6161 مشاركت اوراق

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

2

6262 :ها يشهردار

6363 ندهيآ دهه چند افق در شهرها تيجمع نييتع

6262 يجنوب جانيرباآذ در افتهين توسعه يعلم يادار نظام و يادار يبناها و ها ساختمان

3333 يجنوب جانيذرباآ در سرانجاميب و انيپايب ،يتكرار يهايزنكلنگ

3232 يجنوب جانيآذربا در محصولات تيفيك و تيكم ،يتكنولوژ سطح مجوزها، تر،يتوتال اقتصاد

3333 يجنوب جانيآذربا از هيسرما خروج و يشرع وجوه

3232 نآ ستيز طيمح بيتخر و يجنوب جانيآذربا معادن غارت

1313 كند و فاسد افته،ين توسعه يادار يبوروكراس

1818 يجنوب جانيآذربا گمركات تيفعال كنترل

1616 زهيمكان يكشاورز و سدها ابيپا يكانالها و سدها احداث

1212 آب حوزه به حوزه انتقال و هياروم اچهيدر

2020 ماسه شن، ،يساختمان ،يمتيق يها گسن معادن

2222 تهران يمترو

2222 زيتبر يمترو

831831 ياقتصاد ژهيو و آزاد مناطق گريد و ارس يصنعت ـ يتجار آزاد منطقه

831831 هيتورك با مشترک يصنعت يها شهرک اي هيتورك با مشترک يصنعت ـ يتجار آزاد منطقه

883883 استانها و شهرستانها توسعه ييكذا ينارهايسم

882882 1998 در عراق و 1999 در افغانستان اشغال ،9119 در يشورو يفروپاش

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

3

881881 ...و گندم ن،يبنز مانند يانحصار يكالاها ارائه و يافتيدر حقوق: ضيتبع

813813 يجنوب جانيآذربا از منابع انتقال و يبازنشستگ يها صندوق

811811 زنجان در انگوران يرو و سرب معدن

816816 اريشهر شگاهيپالا

812812 يجنوب جانيآذربا در كاسپين ساحل نفت و مغان نفت

800800 يجنوب جانيآذربا مس معادن

803803 يجنوب جانيآذربا طلاي معادن

801801 يجنوب جانيباآذر سينت نفلين معادن

828828 يجنوب جانيآذربا مرزهاي و توتاليتر نظام

823823 آن واقعي قيمت پرداخت بدون باغات و مراتع مزارع، تصاحب

823823 مرند( كائولن) چيني خاک معدن

822822 زرگري جنگهاي تشويق و ويژه فرمانداري بازي،استان يا سازياستان

823823 يجنوب جانيآذربا شهرهاي بين تجاري ـ اقتصادي و ينقل و حمل ارتباطات فقدان يا ضعف

822822 !؟ياقتصاد سميفدرال و استاني سفرهاي و منطقه، توازن بودجه محروم، مناطق دفتر

866866 يجنوب جانيآذربا در صنعتي هاي شهرک ساير و خارجي گذاريسرمايه شهرک

863863 يجنوب جانيآذربا در صنعتي هاي شهرک ساير

862862 يجنوب جانيآذربا در مستقل كارمندي و كارگري صنفي، هاي هياتحاد احزاب، ضعف يا فقدان

830830 يجنوب جانيآذربا از منابع انتقال و يآموزش نظام

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

4

836836 يجنوب جانيآذربا انيدانشجو بر فشارها ديتشد و ها دانشگاه در يتيامنشبه ينهادها

831831 يجنوب جانيآذربا در فرهنگي محصولات اقتصاد گيري شكل از ممانعت

832832 زيست محيط تخريب مراتع، تخريب خاک، فرسايش كاري،جنگل عدم

811811 يجنوب جانيآذربا اقتصاد در دولتي بخش سهم

812812 يجنوب جانيآذربا در فاسد نخبگان گردش و! مجلس؟ نمايندگان! مجلس؟ انتخابات

822822 ...و هيسرما خروج و مهاجرت فقر، ،يكاريب ،يگذارهيسرما از ممانعت 822 ييكاركارييبب --

822 مهاجرتمهاجرت --

826826 :يمل تيهو ينابود و مهاجرت -

821821 متوسط طبقه و ينيشهرنش رشد عدم و يگذارهيسرما از يريجلوگ -

133133 يدار رستوران ،يدارهتل سم،يتور صنعت مقابل در موجود موانع -

131131 اويخ ييگرما نيزم روگاهين

132132 (رانيا)فارس يشهرها با سهيمقا در يجنوب جانيآذربا در مستغلات و املاک متيق كاهش

132132 آن نييپا تيفيك و تيكم و مهر مسكن

136136 يجنوب جانيآذربا در آنها كمبود و جديد شهرهاي

133133 آن فقدان و اتيتحقيق و علمي مراكز

188188 يجنوب جانيآذربا شهرهاي در نشينيحاشيه

181181 يجنوب جانيآذربا خارجي مناسبات شدن بلوكه

182182 يجنوب جانيآذربا معادن و صنايع و بازرگاني هاي اتاق

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

5

182182 قبل دهه پنج در آن توقف و آهن راه

181181 مراتع و زراعي هاي زمين ماندن بلااستفاده و روستاها تخليه

118118 راهها آزاد و بزرگراهها شبكه ضعف يا و فقدان تهران در يجنوب جانيآذربا اقتصادي موسسات بانكي هاي حساب و عامل مدير مديره، هيأت مركزي، دفاتر

110110

116116 يمحل يها حكومت فقدان و يافراط ييتمركزگرا

111111 پهلوي دوره در يجنوب جانيآذربا اقتصاد خصوص در عاميانه غيرواقعي تصور

108108 تهران از فرش صادرات و شگاه،ينما موزه، ،يجنوب جانيآذربا در فرش ديتول و بافت

102102 يجنوب جانيآذربا در يزندان تيجمع تيظرف از فراتر تراكم

103103 جامعه يبرا ييكذا يهايدواريام جاديا و نظام عناصر و مقامات ييجابجا بزرگ يورزش يباشگاها يريگ شكل امكان عدم و يجنوب جانيآذربا در يصنعت بزرگ يها شركت بودن كم

102102

120120 مدرن زاتيتجه فاقد و فرسوده يمارستانهايب و فيضع يبهداشت نظام

123123 يانتظام و ينظام يشغلها در حضور به اجبار و يكاريب

122122 فاسد قضايي نظام و بروكراسي سوي از شده ايجاد موانع و معضلات و صنايع صاحبان و كارآفرينان

121121 شهرها توسعه از ممانعت و املاک و زمين مافياي

122122 يجنوب جانيآذربا در واقعي بيكاري نرخ و شده اعلام بيكاري نرخ

126126 :گيرينتيجه و بندي جمع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

6

مقدمهمقدمه

در خصوو م م ع ووس ه دووکه در ی وو رال در هوول ه دووکه

ملتهول دیدگلاهل مختلفی عرعئه شده عدت. بکد عز جنگ جهل ی دوم و مبلرزه

دگله یون رور د دللسلیوتی و سلبرعسلیوتی برع رالیی عز عدتکملر دو دی

یوه 9199و 9119بکن ع دیدگلاهل رقلب مطرح ب د د. بو یهه در داوه

و ملل میتکمره آفریقولیی و آدوللیی زدعیی شد دال عدتکملر به داه فمکرو

بوه عدوتقن ردولد د عیوس « ملتهول عصل هو هکلولس در شوت »بل عدتنلد به

وج خ د ردلد د. و دللدی به عرجدعسهل ر

د دلسلیتهل علمل عصلی عدم ه دکه ی رال هولزه میوتقل شوده رع رعبطوه

دع یتند یه بلعث شوده عقتصولد هو میعدتکملر بلس عدتکملرگر و میتکمره

محص سی رعبطه مبلدسه لبرعبر دطح پلیلس هکن سو ی و عرز عفودوده پولیلس

یگوور د دللسلیووتهل و دع یووتند. بکبوولر د موویو... لوورو متخصوو یمبوو د

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

7

عسمللوی و لشوی عز چپ مل س عصلی ه دکه رع ه دعخلی بلکه بولس ال گر

دع یتند. می رلم عدتکملر

ل در هل ه دکه و اعدتهل علمل عصلی ه دکه در ی رسلبرعسهل و ر

دع یوتند و موی هلزه میتقل شده رع در فقدع شرعیط و زیر دولختهل دعخلوی

دع یوتند. رریوه مرعهول ه دوکه میرع خنثی و یل فرعی مللی عس بلس قش رلم

رودت یه عدم ع بلشت درملیه و فرعام ب د زیردلختهل فرانگی و مولد

دع یت یکی عز رریل سلبرع ب د. بطو ر یلوی میرع علمل عصلی عدم ه دکه

عدم ه جه به عرزشهل ملد و د للگرعیل ه فرانگ آخور ال سلبرعسهل و رعدت

م د لیلرآمود و فلدود و... عز ع عمول عصولی عو ال س هکن س ی هک متپلیل

رر چوپ و رعدوت ال دع یتند. رقلبت عیس دیدگله میه دکه عیس ی رال

د.در ط جنگ درد ب جل ه دیگر عز رقلبت بل ک شرق و غرب

عیس دیدگلاهل برع هبللس وضکلت ه دکه ی رال در هل ه دکه

بکد عز جنوگ جهول ی دوم عرعئوه شوده بو د. در ال داههلزه میتقل شده در

ه ع یتند وضکلت ملل هحوت دولطه در درو یو میهلسلکه عیس دیدگلاهل

یوه رع هبللس ملیند. در ی و رالیی متحد و دعرع ه هلیملت ی ر ظلارع

یکوی لی فقط متکل بهبلشند وسی ه هلیملت م میمت کل عز چندیس مللت

یس در آ ی و ر فلقود هو و بقله ملول دول آ ی ر عدت عز ملل دلیس در

هلیملت و فلقد اور و ح هقو ق شونلخته شوده هتوی در دعخول آ ی و ر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

8

بلشند. در چنلس ی رالیی ملت هلیم عقتصلد فرانوگ و دللدوت ملول می

داود و رعبطوه موی ع رع بکن ع هولبکی عز للزاول خو د شوکل هحت دلطه

یم و ملل هحوت دولطه در درو یو ی و ر فرعهر و فروهر بلس ملت هل

عیوس و ح عز صلهبنررع علو م عقتصولد و دللدوی ش د بکضی عز میبرقرعر

ع د. هبللس یرده «عدتکملر دعخلی»رعبطه رع بل عن ع رریه

در عدتکملر دعخلی بخ ی عز ی ی ر بخش یل بخ هل دیگور رع

ر ملل دلیس و هحوت یگداد. ملت هلیم د میبه فس خ د م رد عدتکملر قرعر

داد. صنلیس و میع بر عقتصلد خ د شکل دلطه در آ ی ر رع بکن ع هلشله

هکن س ییهل پل رفته و یللاالیی بول عرز عفودوده بوللا عختصولم بوه ملوت

یند و ه سلد م عد خلم ی لورز و مکد ی و هلملس لورو یولر میهلیم پلدع

. شو د موی هور هحملول یل بکبلر دقل گلرد میعرزع به ملل هحت دلطه هکل

هر عیس هقیلم یلر هحمللی ار چقدر عدعمه دعشته بلشد ملت هلیم ه دکه یلفته

شو د و رعبطوه موی هور ثروهمندهر و ملل هحت دلطه فقلرهر و ه دوکه للفتوه

یلبود و در موی هکملو فرعهر و فروهر بلس ملت هلیم و ملل هحت دولطه

لد ملول هحوت دولطه دچولر بحورع او یتی و فرانگی و دللدیال ه زه

شو د و شورعیط عدوتکملر هحملول شوده رع موی یمب د ععتملد به فس ملی

دع ند. می غلرقلبل هغللر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

9

س بول عدونو و عروپولیی رودوله و عویورعی اول جمه ر رعبطه بلس

ز عللورغم پوریر رولم فودرع و هقیولم جمه رال آدلل مرید و قفقل

گل وه 91 اول جمهو ر ک مت مریود در میوک و قدر ظلار بلس ه

عدونو ال جمه ر متحد ی رعبطه مبتنی بر عدتکملر دعخلی ب د. رودله و

بودر و فورعور سو صونلی و عروپلیی بکن ع مرعید ه سلد هکن س ی پل رفته

اول جمهو ر یللاال هلیی و دعرع عرز عفدوده ع تخلب شوده ب د ود و

قلز بکن ع ه سلدیننوده مو عد خولم ی ولورز و مکود ی و آدلل مرید و قف

هلملس یننده لرو یلر عرزع هکللس شده ب د د. عیس رعبطه عدتکملر در طو

ی و لم هل دو قر دلطه رودله بر آدلل مرید و قفقلز هحملل شده بو د.

در اموه آدلل مرید و قفقولز ال جمه ر بلس رودله و رعبطه عدتکملر

فرانگی دللدی و عقتصلد به شکل ی طرفه به فس رودله و بوه ال هه ز

ضرر آدولل مریود و قفقولز طرعهوی شوده بو د. هتوی بخوش بدرگوی عز

لس در قفقلز شملسی و آدولل مریود یوه بوه سحول میلمل ال درزملس

ترعیل فرانگووی زبوول ی و موورابی و هوولریخی مل نوود آذربلیجوول شووملسل

دتل بل قدعقیتل دشقلر بلآذربلیجل شملسی و دعغیتل بل س چچال جمه ر

... به رودله منضم شد هل جغرعفلل رودله به ضرر ملل هحت دلطه آدلل و

مرید و قفقلز بدرگتر ش د.

آدلل مریود ال جمه ر عین بلش عز بلیت دل عز عدتقن

عدوتکملر رودوله در گررد و فقر و ه دکه للفتگی بکن ع ملورع میو قفقلز

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

10

غنی عز رر فت و گولز ال جمه ر بلقی مل ده عدت. عسبته ال جمه ر عیس

یلفی عز صولدرع ... یه درآمدال و قدعقیتل و آذربلیجل شملسی طن مل ند

آور د در وضکلت عقتصلد یبتل مت دوطی بوه سحول ه دوکه میآ هل بددت

تل و هلجلکیوتل امچنول در فقور و قرقلددو ال جمه ر قرعر دعر د وسی

ز ند. در هلسلکه درآمد درع ه در رودوله عینو میه دکه للفتگی ددت و پل

و هلجلکیوتل و عزبکیوتل درآمود بلش عز ده ادعر دلار عدت در قرقلددوتل

بدسلل فقدع زیردولختهل صونکتی در ردد. میع ه به زهمت به ادعر دلار در

دوره دلطه عدتکملر رودوله مو عد خولم مکود ی و امل ندال جمه ر عیس

شو د و موی به رودله صولدر ال جمه ر ی لورز و لرو یلر عرزع عز عیس

ار روز بل رفتلرال هعد پردتل ه ال جمه ر یلرگرع شلغل در رودله عز عیس

هعدپردوتل ه لود ال رودی در میک و... روبرو ایتند یه هتی بکضل به قتل

آذربلیجول شوملسی شو د عینو صودال اودعر عز ج ع ول میگفته جلمد.ع می

م غ یلر در میک و دلیر شهرال رودله ایتند و عیس برع ی ر یوه

دللا ه ددی به دی مللللرد دلار درآمد عرز و هن ح محص لا ی ولورز

عدت یه بجل پریر مهولجر بورع یولر عز فو مکد ی دعرد بیی جل هأد

فردوتد. بهرهول پوس عز موی ر ی رال امچنل لرو یولر بوه رودوله دیگ

گرشت بلش عز دو داه عز عدتقن عیس ی رال منلدبل فرانگوی دللدوی

آ هل بل رودله هغللر ع دیی یلفته عدت و ول دانوده عیوس وعقکلوت عقتصلد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

11

هلخ عدت یه گییتس عز روعبط عدتکملر برع ی رال میوتقل شوده یولر

ی خ عاد ب د.آدل

آدلل مرید و قفقلز فقط به عنو ع ال جمه ر رعبطه رودله و

رریوه »ل مفه م لر به شکل ی هله ه ضلح دعده شد هع عز روعبط عدتکم م ه

ظلارع فدرع به مد افتولد هر در ی رلم به شکلی علنی« عدتکملر دعخلی

فی آ عدعمه دعرد. لد عثرع من دل هص یر گردد یه پس عز عدتقن

( و ه کلل دوست متمرید بور لرسپس عز وق ح ع قنب م روطه )ف

هو رک عز جملوه ملوت ملتهول دیگور )عیرع (فلرسملت -بنل ع دی ه دوستم

و عدتکملر دعخلی قرعر گرفت هحت دلطه منلدبل ظلسمل ه جن بی آذربلیجل

ملوت -کملر بلس دوستو عین لد عیس عدتکملر دعخلی عدعمه دعرد. رعبطه عدت

عربیتل بل چیوتل و... بوه شوکلی یو جن بی آذربلیجل و )عیرع (فلرس

طرفه و ظلسمل ه طرعهی شده یه به ضرر ملل هحوت دولطه بنفوس عدوتکملرگر

رولم طرعهی شده عدت و هتی عز م ه رودله یه روعبطی بر مبنول ظولارع

عدت. زیرع در رلم فدرع ش رو هر هر و ی طرفه ب د ظلسمل ه فدرع برقرعر

دلب هدعقل به شکل دطحی و ظلار ملل پل دده گل ه عض عهحلد عز هق ق

دلدوی عفرانگی و ا یتی شنلخته شده هدعقل در ظلار در چولرچ ب قول

فرانگی عز رر عیرع فدرع و ق ع لس عدلدی ملی برخ ردعر ب د د. در هلسلکه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

12

دلز وعهود و ه هولسلتر در هول دت ا یتخی و مرابی چندمللتی عیو هلر

ع جلم و هحملل شد به ملل هحت دلطه عدت.

و اول جل ه یند میعیس شته به شکلی عجملسی و بیللر ی هله هن

دللدی عیس رعبطه مبتنی بر عدتکملر دعخلی رع م رد- شلخصهل علنی عقتصلد

فقوط عنو ع عز م ضو عل طورح شوده داد. هتوی در بیوللر قرعر لره عش

شده و ه ضلحی ی هله عرعئه شده عدوت و بکبولر دیگور فقوط م ض ح طرح

ودریلرع و متخصصولس و م ض عل و مبلهث طرح شوده عدوت و ددوت ع

ه ع ند در ار یودعم یو عز میلدل درگلر در عیس مبلهث و م ض عل یلرشن

لل عیس م ض عل مقللا و یتلبهل مفصلی رع به گلر درآور د و بل هفصو

ه ع د عطنعول میبل تر به آ هل بپردعز د. هتی جیتج عینتر تی در عینتر ت

ع در عیثر عیس م ض عل و مبلهث به خ ع نده عرعئه ینود. بوه امولس گیترده

س م ضو عل و علوب و قو در عیو جهت عیس شته مدعی عرعئه مت ی بی

عدوت در دوت و عملود لا و شروعی در عیس ه زه مبلهث لیت و فقط طرح

آذربلیجول کر در چلرچ ب منلفس ملوی ملوت هو میعل مت مفصل و آینده

عرعئه گردد.جن بی

آدلل مرید و قفقلز ال جمه ر رعبطه عدتکملر بلس رودله و

و دیگوور ملوول هحووت دوولطه جنوو بی آذربلیجوول عز جهتووی دیگوور لوود بوورع

دولطه بوه دو قور عاملت عدت. زیرع ددی هلئد )عیرع (فلرسه هلسلترییم

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

13

رودله بر آدلل مرید و قفقلز افتولد و یو دول آخور آ یکنوی عز دول

فدرع و هقیلم قدر بلس هک مت میدر قلسب رل ظلارع 9119هل 9119

پول دده گل وه عضو عهحولد هودعوم یلفوت و مودیریت ال جمه ر مرید و

لیوتی و رودوله گردید. عمل هفلو ملا و محت عیی در رعبطوه رودوله یم

هدعر بل ملل میتکمره در آدلل مرید و قفقلز عیجلد د.

ظولارع عیورع و ی ر م د م به جن بی آذربلیجل ع در عین عده

)عیرع ( ملتهلدر ز دع ال فدرع و هل میلسمت آملد هنش میبرع عدتقرعر رل

ل عدوتبدعد هحت عنلویس و شکلرالیی فریبنده هحوت عنو ع عس یوت مبولرزه بو

مد ی در ی ر م د م بوه عیورع ال مبلرزه برع عدتقرعر دمکرعدی و آزعد

آذربلیجول در ملت دلز مودر -دلز و دوست ینند فرعیند ا یت میهن

رع هفظ ملیند. )عیرع (رع دچلر عختن ملیند و هململت عرضی یرعیی جن بی

هو ع موی ینند میلده س هی گمل بلنی عفرعطی و یل د ع لد بل خ عسبته عده

وعاوی شورعیطی دمکرعهلو و اول صرفل بل دعد شکلرالیی زیبل و عملودوعر

ه دکه یلفته رع در خلورملل ه عز جمله ی ر م د م به عیرع در آینده ددیو

رع به د ئلس خلورملل ه هبدیل یرد. عگر رویلال ملتهلشلاد ب د و عیس ز دع

عملودوعریهل بیوللر لت هبدیل به وعقکلت رع دعشوتند عیوس خ به دلدگی قلبل

ب د. عمل هجربه هلخ هح لا در منطقه خلورملل وه عز جملوه عورعق میشلریس

عفغل یتل د ریه سبنل و... ل دانده خطر لک بو د عیوس رویلپردعزیهول

دمکرعهلو در ملول ورعدت. بکبلر دیگر الچ لو جن بی آذربلیجل برع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

14

و ه در ملول ال ه ده ه در ملل )عیرع (هلیم در ی ر م د م به میه ق گرو

آذربلیجول کر ملوت هو - خبگل وج د دعرد و عیس میلر ردلد به دوسوت

ملید. بل عیس هل گرید عز آ لیت زیرع هیللم شود میرع پرادینه جن بی

قلبل پریر لیت. میبه شرعیط عدتکملر برع ار عقل دلل

بوور عللووه شوول لاوول عرضوویرد و عدع طوور گرواهوول میوولح یووخ

آذربلیجول جمکلتوی غورب هریلوب و هنشهل برع هغللور آذربلیجل جن بی

عز دیگر فلیت راولیی عدوت یوه هو ام هغللور و هحو دمکرعهلو و جن بی

ملید. بل در میمیلسمت آملد در ی ر م د م به عیرع رع خطر لیتر عز امل ه

بورع جنو بی آذربلیجول می دلز عفکلر عمو یس فلیت رال آملده رر گرفتس ع

ه خلورملل وه هح لا آینده بلییتی متنلدب بل فرانگ دللدی رعیو در منطقو

شل س برع گدینه هح دمکرعهل و میلسمت آملود هریس ص ر گلرد و یم

در رر گرفته ش د.

عطنعول جنو بی آذربلیجل در خص م هلریخ هح لا عقتصلد

جیته و گریخته عز خلطرع مقلمل هک متی دللهل غربی خلطرع هجلر

دللدی وج د دعرد یه عسبته ان ز بوه شوکل علموی و مل و ییندگل و مقل

ریی گلور عمپرعهو ر هو منیجم جمس آور و هدویس ده عدت. عمل شکل

یوبی و گرعر عروپل به دورع جدید ثبل صف امدمل بل آغلز یآذربلیجل

رک مل نود هبریود و رو عقتصلد و هجلر رع ب یهه در زمل لکه شهرال هو

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

15

قدویس پلیتخت صف یل ب د د رع بود بل دعشوت. عمول بول هودعوم ی لی وهل

ریی عثمل ی و صف و ع تقل پلیتخت صف یل به عصوفهل ال ه عمپرعه ر

بوه دو ریی صوف یل به سحل فرانگی و دللدی در درعز مد ا یت هو

عز عیس هحو لا جن بی آذربلیجل صلد ام عقت یت فلردی هغللر شکل دعد وا

هلثلر منفی گرفت یه عثورع عیوس هغللور او یتی در دوره شوبه مودر هولریخ

گورعیش عفرعطوی بوه سوب و و زده و بلیوت در قل قریکنی جن بی آذربلیجل

ع و قرعر گرفتس دتلد بروز یلفت و ع قنب م روطه عیر ( و هرکعیرع )فلرس

رک هو دعر موبهم و هلیتول آ توی در زیرمجم عه ا یتی یشجن بی آذربلیجل

عز جمله ملدال بلرز عیس هحو هولریخی (« لرس)ف یرع ملت ع»هحت عن ع

عثرع زیل بلر عیس هح رال ینود. ت ع یته عدت خ د رع عز ب د یه هلین لد

و خص مت بولس ف عفدعیش شکل ردمی شد مراب ه لس ه دط صف یل به

لپریر رع بوه ریل آذربلیجل منجر شد و ضربل جبرع ریل آ له سی و ه ه

اول و ی لی وهل ر ودگل عصولی عیوس خصو مت بوعرد یرد و عسبتوه ذربلیجل آ

د د یه عین لد عز د د آ منتفس ایتند. ال ب فلرس عروپلئلل و

مولند عروپول بوه 9189در پلیل عمپرعه ر صف یکنوی دول

عقتصولد و دینی فرانگی علمیال د بل ر یل س و عصنهل در ه زه

شود عقتصولد دللدی یم یم دلطره خ یش رع بر جهل گیترده ب د و جهل ی

لر و قلجلر رع لد در مدعر هلثلر آ قورعر رک عفال ه دعر عمپرعه ر درملیه

دعده ب د.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

16

رک عف ولر و هک موت ز ودیل سور ر هو ع عمپرعه عمر چند داه

آذربلیجل ب ج د للورد. عمول بول هح شلخصی در عرصه دللدی و عقتصلد

ه مولند ه دوط آقول ملس محروده قلجلر در عوعخور قور الجود عدتقرعر م

قلجلر و دپس مر عو رودوله بکنو ع قودر ظهو ر عروپولیی محمدخل

د درآورد و جغرعفلول و جمکلوت غل خو عش بخش شملسی آذربلیجل رع هحت

رک در مملس محروده قلجلر یه بکدع یلمن به عیرع هغللر لم یلفت یلاش ه

ریی در مملسو ا یوت هو ف محدود شد و یکی دیگر عز ع عمل ضوک یلفت

محروده قلجلر فرعام شد.

ریی هریس و لیلرآمدهریس عمپرعه ریهول هو قلجلرال یکی عز ضکلف

پرعه ریهول ب د وود و در طوو هک موت آ وول در خلورملل ووه در هولریخ عیووس عم

و اول ملوی ر عز ا یوت لابر مبنل هکریفی مدر و دک دوستهل ملی مدر

عمول .در لمه دوم قر زدام و لموه عو قور بلیوتم شوکل گرفتنود زبل ی

هو رک و آ توی موبهم ی دعر به جل ف ل ی برع ا یت ملی جن بی آذربلیجل

( رع ده شد. خبگل فرانگی و دللدی طبقوه لرس)ف« یرع ملت ع»هحت عن ع

)عیرع (فولرس ا یت ملوی هریوی یول ف مت دط قدیم و جدید آ بر در هکری

الم و دردرگمی وه تنلیی ب د د و هلیتل جریول غلسوب یوه هحوت ودچلر ع

رک هو مح ر و آ توی فلرس یهبل ر یلفت جریل « ع قنب م روطه عیرع »عن ع

ع و غلر برع ا یت هریی آذربلیجل ی رع بکن ع ا یتی زعید و هلشله ب د یه

جنو بی آذربلیجول برع فکلی همیتکمریرد و وضکلت ف هکری )عیرع (فلرس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

17

آذربلیجول ریی و میوتقل بورع ا یت ملی مدر هف رقم زد. عدم هکریرع

یخ شبه تبله هلرعش هریس مکضل و بدرگتریس در ی و لم قر عخلر مهمجن بی

عدوت یوه میوي سلت آ برگورد خبگول فکور جنو بی آذربلیجل مدر

قورعر دعرد. بکبولر جن بی آذربلیجل فرانگی ودللدی قرو زده و بلیت

ریله عثمل ی یه خبگل بدر فکور و ه آذربلیجل شملسی فبر خندیگر

ریی هو دللدی پرور دعد د و در گرعر آ هل به ا یت ملی مدر فرانگی و

عگر هکدعد مکودود عز خبگول جن بی آذربلیجل یرد د در قش عدلدی عیفل

وتی عنلصور مرک رع عدوتثنل ینولم فقوط فکر فرانگی و دللدی ملی هو

ریی بلس هقلر لیلرآمد عهیلدلهی و فلقد شک ر و عهیلس ملوی هو خ دیم

ع ود یوه فتوه پورور یل رک رک و در خدمت دشمنل ملت هو ه و هلیتل آ تی

در شرعیط فکلی یکنی داوه عو و دوم جن بی آذربلیجل آ برع تلجه عملی

ه در بوولس ووجنوو بی آذربلیجوول ریهوول ویوو آ عدووت یووه ه قوور بلیووت

و آذربلیجل شوملسی عرج و عهترعمی دعر د و ه در ملل هریهل )عیرع (فلرس

ر شول دده مولند یکنوی ع گلد د. ملتی یه در آغلز ق ریله ه جهی رع بر می ه

بلال عشوت بور عثور ملند عمپرعه ر عرلم صف رع بنللد هلد 9199ل د

عسمللووی در ع و بوولس مکوورر هوولریخی و عدووترعههی عینوو در صووحنه منطقووه

دوه -ده ملللو عرمنوی و دو -گرفته عدت یه هتی به ع دعزه دو وضکلتی قرعر

عهلل ا یت ت لیت و عگر ت ع د به مللل یرد شمل عرعق لد دعرع م قکل

اول م جو د در خلورملل وه وهد ملی بردود و عز بحورع و ع یجلم ملی و

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

18

مل وده بورع هبودیل شود بوه شلید ع دک شل یهل بولقی عدتفلده بهلنه ملید

ع نو ا یت ملوی و قودر ملوی میوتقل در منطقوه رع عز ددوت بداود و بک

ش د.هثبلت )عیرع (فلرسمیتکمره دعیمی

بل عیس هل در دوره قلجلر بکلت وج د عی عز پرعینودگی قودر

ال عز و عی خو د مختولر یوبی دللدی در دلختلر عمپرعه ر قلجلر عیلست

مملسو فعرهبلطول بولس منولط مختلو فبرخ ردعر ب د ود. امچنولس ضوک

ی ولورز فرانگوی اول دعد ار عیلستی عز ظرفلت محروده قلجلر عجلزه می

بهوره منود شو د و مقودعر منولبس صلد هجلر و مرز خ د هل هودود عقت

منتقل شده به ههرع در مقلییه بل هجم عقتصلد ار منطقه محدود ب د عقتصلد

ال ه دط قلجلراول بیوللر محودود عقتصلد عیلست و بط ر یلی عمکل عدتثملر

ب د و پلیتخت رودتلیی آ هل یکنی ههرع ملد آ ب د.

وطه عیرع وطه عیرع ع قنب م رع قنب م ر

بووه عروپوول بکنوو ع بکلووت ددیکووی جغرعفلوولییجنوو بی آذربلیجوول

و امیولیگی بول دو عمپرعهو ر تصلد در دوره قلجولر هریس منطقه عق پل رفته

عقتصلد بل فرانگی دللدی بدر رودله و عثمل ی دعرع مرعودع گیترده

ال بقله عیلست بلبلدلا آ حریت مللعیس دو عمپرعه ر و عروپل ب د یه عز دط

هجولر و روشونفکرع مملس محروده قلجلر فرعهر و مهمتر ب د. رفت و آمود

بولس قفقولز و عمپرعهو ر عثمول ی اوم هحو لا جنو بی آذربلیجل یلرگرع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

19

یرد و ام هلثلرع میجن بی آذربلیجل هکن س یی و صنکتی رع عز عروپل وعرد

آورد یوه عیوس بود بل موی بی جنآذربلیجل فرانگی و دللدی مدر رع برع

در ههجلر هلریخی و طبقه هجلر پل هح لا مدر در ینلر وج د پل لنه

بکنو ع جن بی آذربلیجل زملنه رع برع قرعر گرفتس هبرید و جن بی آذربلیجل

یرد به ح یوه پل رو هح لا مدر در مملس محروده قلجلر فرعام می

قور بلیوتم بوه سحول شلخصوهل فرانگوی هل پلیل قر و زدام و عوعیول

هکودعد مودعرس صنلیس و فن جدید هکدعد عجتملعی و عقتصلد مل ند هکدعد

و مجن منت وره و درآمود دورع ه و هجوم مبولدلا هجولر بول ال روز لمه

اول مملسو محرودوه قلجولر قورعر ی رال خلرجی در دطح عو عیلسوت

لدوی قلجولر در آغولز عمپرعهو ر قلجلراول زیرع ههرع بکن ع مرید دل .دعشت

شود عمپرعهو ر قلجولر رولمی عشولره یوه و امل گ وه لش بو د ب رودتلیی

لیلرآمد فلدد و هحت ف ذ ع گلیتل و رودله فلقد رلم عدعر و عقتصولد

یننده منلبس ب د و پلیتخت آ یکنی ههورع برع جرب منلبس و بر عکس عهنف

زده پس عز گرشت بلش عز ی قر و هل عوعیل قر بلیوتم لد در پلیل قر

عز ی رودتل مندو و ی چ به رودتلیی بدر و فلقد ار و ح عمکل ول

ال خللبل هل بلزعرال بدر رعه آاس و... هبدیل شده و هولزه مدر مل ند اتل

یجل آذربلو دلیر شهرال بدر شد به شهر ب د. عمل هبرید در آدتل ه هبدیل

دعرع بلزعر و پل لنه هجلر گیترده و عرهبلطول متنو عی بول عروپول و جن بی

ال رودله و عثمل ی ب د د و طبقه مت دوط قودیم و جدیود آ در عمپرعه ر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

20

عز گیتردگی قلبل ه جهی برخ ردعر بو د و بوه )عیرع (فلرسمقلییه شهرال

ر ع قونب بخش عموده مبولرزع رور و عملوی بور دو املس جهت هقریبل

و دعد. عمول آ چوه رجنو بی آذربلیجل ه در هبرید و کم روطه ه در ههرع بل

نفوی بوه بولرآورد عینکوه عیوس ممهل و تلجوه یولمن جن بی آذربلیجل برع

بلکوه جنو بی آذربلیجل ریی ه بر مبنل هکریفی مدر عز ا یت ه مبلرزع

یت ملی مملس محرودوه در چلرچ ب عیرع و برمبنل هکریفی فلردی عز ا

و یورد هبل ر یلفت جریل پلودع « لت عیرع م»قلجلر یه عز آ به بکد در مفه م

فرصت هلریخی بورع هبودیل شود بوه ملتوی جن بی آذربلیجل و ع جلم شد

رک امل نود امیولیگل و بورعدرع میوتقل ملوی هو مدر و دعرع شنلدنلمه

گورعر ع عز ددت دعد و خ د پلیوه و هریله ر آذربلیجل شملسی رک خ یش در ه

)عیرع ی( گردید و تلجوه فلرس ه رک آ تیدلز و ا یت دلز دوست و ملت

جن بی آذربلیجل در ه رک آ تیعیس ح عز گفتمل دللدی و فرانگی طبلکی

شوهر و هبودیل آ عز «ملت عیورع »در چلرچ ب مفه م هبرید به هلشله رفتس

در پلیول اول م و عوعیل قر بلیتم به شهر آخریسدر عوعخر قر زدا ال عوسلس

قر بلیتم و عوعیل قر بلیت و یکم عدت.

در قور بلیوتم بول وقو ح جن بی آذربلیجل عف م قکلت عقتصلد

در )عیرع (فولرس ملوی متمریود تگلر دوسو و شکل« ع قنب م روطه عیرع »

میولر منولفس ف در خن عسمللی لد ع و بلس آغلز شد. عمل هح لا منطقه ههرع

رقم خ رد بنح یه در طو قور بلیوتم هول وقو ح جن بی آذربلیجل ملی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

21

)بوه عدوتثنل 9119و فروپلشی شو رو در دول 9111ع قنب عدنمی

( یکنوی ه وکلل هک موت ملوی بوه 9111-19) 9811و 9811دلسهل

ع و اموه هحو لا مهوم منطقوه هقریبول رابر دولد جکفور پل وه ور (

و بوه فوس دشومس عصولی آ جنو بی آذربلیجل عسمللی به ضرر منلفس ملی لسب

لود در هو زه عقتصولد رقم خو رد. )عیرع (فلرسیکنی رلم ه هلسلتر رعدت

مصولبت بولر جن بی آذربلیجل عثرع عیس هح لا منطقه ع و بلس عسمللی بر

ب د.

رودلهرودله 91919191ع قنب یم لیتی عیتبر ع قنب یم لیتی عیتبر

-19اور چنود در دولسهل در رودوله 9191ع قنب عیتبر وق ح

به ه کلل جمه ر دم یرعهل آذربلیجل منجر شد و عوسولس دوسوت 9191

شکل گرفوت عمول در « آذربلیجل »عن ع هحت ه رکملی مدر و دمکرعهل

آذربلیجول بورع میوتکمره یورد مجودد 9119در دول ال عدعمه بل ی

آ رع عز به آ همله یرده و عدوتقن و عدتثملر فت و دیگر منلبس آ شملسی

عدتقرعر رلم ه هلسلتر چپ رودی به مکنوی جن بی آذربلیجل برع بلس برد د.

بول هلریخی و عقتصلد و مجلر عرهبلطل هجلر فرانگی شد مرزال بیته

یره دلطه یلمل رلم ه هولسلتر و قرعر گرفتس آ در دع آذربلیجل شملسی قفقلز و

ل بل عدتقرعر هک مت رضلخل پس عز ی دهل ع گللیوی می امدفلرد رعدت

یه بد بل آ ع دک عدتقن ( در ههرع ب د9119ف ریه ) 9111د م عدفند

عز )عیرع (فولرس عز جن بی آذربلیجل و آزعدیهل فرانگی دللدی و عقتصلد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

22

بوولس رفووت و هلوول دللدووی فرانگووی و عقتصوولد آ عز دوو ههوورع بوول

در رعدتل منلفس لم روح ه هلسلترییم رعدت هدیکته شد ال و ق ع لس بخ نلمه

فلردی هنرلم و عدعره گردید.

رعه آاس جلفل و مر د و هبرید یه در ط دلسهل جنگ جهول ی عو

( عز د رودله بکن ع عوسلس خوط آاوس شمیی9118 -11) 99-9191

فو ذ لسحل و هوأم در مملس محروده قلجلر برع قل و ع تقل یللا و هیلل

عهدع شده ب د عمن بول بیوته شود مرزاول جن بی آذربلیجل رودله در

بل عمپرعه ر رودله یه عین رلم ه هلسلتر چپ رودوی بور جن بی آذربلیجل

و عیرع خط آاس جن بی آذربلیجل زیرع در .آ هلیم شده ب د بنعدتفلده مل د

عهودع شوده در ینولر آاوس ل و خطا وج د دعشت. املنط ر عدکلهدیگر

زعر و خ شوده ال ش ره ال آ هل در زملس دریلچه عرومله یه عین خرعبه

قلبول م ولاده عدوت هکطلول گردیود و منلدوبل فولرس ه دط ه هلسلترییم

بل خلرج هقریبل قطس گردید و منحصر بوه ههورع و جن بی آذربلیجل عقتصلد

ل مهلجر هجولر آذربلیجول ی عز هبریود و گردید و دل )عیرع (فلرسشهرال

دورعزیر )عیرع (فولرس الشوهر و به ههرع جن بی آذربلیجل دلیر شهرال

آذربلیجول شده و امرعه آ دورملیه و لورو یولر مولار و غلرمولار لود عز

ع تقول )عیرع (فولرس ال خ د رع به ههورع و شوهر خلرج و دعرعییجن بی

دعد د.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

23

ر عقتصلد در قل و ع تقل جمکلتوی لود خو د رع عثرع عیس عدتثمل

و شهرال آذربلیجول شوملسی در دول بلی عشغل ل دعد. هبرید در انگلم

فر جمکلوت دعشوت و بدرگتوریس شوهر 199999ملند بلش عز 9199

مملس محروده قلجلر ب د و عبدعسرزعق د بلوی وقولیس گولر عب عسحیوس خول

رودله جملکت آ رع متوریر شوده ربلرحکلی شله به دعیلچی فردتلده ویهه فت

ا ت ادعر فر و عیروع رع بلیت و پون در آ زمل عدت و جمکلت بلی رع

ادعر فر بکن ع شهرال آذربلیجل ی ذیر یرده عدت و ههرع لد در آ زمول

یه هتی دفرع عروپلیی هل عوعدط هک مت فتحکلوی شوله رودتلیی بلش ب د

لس بدر هبرید عقلمت دعشتند زیرع در رودتل ههرع ان ز مند وسلکهددر

و عقلمتگله منلدبی در شأ دفرع عروپلیی وج د دعشت و پس عز عهدع آ

وسوی هبریود شوهر بودر بول .ه دط دوستهلی ل به آ جل قل مکول یرد ود

عروپول رعفی و قلبل عقلمت برع دفرع عروپلیی و ددی بهعش متکددال خل ه

آ م قس مجب ر ب د د زملنی دفر ینند و به همولمی جهول هبریود ب د یه در

هریس شهر برع عقلمت دفرع عروپلیی بو د. جمکلوت ههورع هتوی در منلدب

ادعر فور هجولوز 999عز 9119در ال آغلز هک مت ه هلسلتر رعدت پهل

هبریود در لت قکیرد ار چند منلبس فلردی برع هحت عس کلح قرعر دعد م می

دوخس در آ زمل دوره قلجلرال مدعم عز جمکلت بل تر ههرع یبت به هبرید

ی بل عغرعض دللدی عدت.یرع ند یه عدعل می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

24

ینی سگریهل رودله عثمل ی آمریکول ع گلیوتل فرع یوه آسمول

صولد آ روز تقعو... یکنی مهمتوریس قودرههل دللدوی عطریش مجلردتل

دول قر زدام و بکضل هول بکود عز جنوگ جهول ی دوم یکنوی د لل در ط

ریلوه هاول به غلر عز ینی سگر مله دعیر ب د یه بکدعرودر هبرید و ع 9111

ال برعدولس عمول متقلبول یوه در مورعودع در هبرید و عرومله بل ف لر پهل

ل عز هقریبجن بی آذربلیجل دپللملهل و ینی سی مرد م عدت هکطلل شد د و

هض ر ملیندگل ینی سی قدرههل بدر در شهرال آ محروم شد و عیوس

ب د.جن بی آذربلیجل لد شلخصی دیگر عز عف م قکلت دللدی و عقتصلد

عثمل ی و عدتقرعر جمه ر هریلهعثمل ی و عدتقرعر جمه ر هریله ییفروپلشفروپلش

قودرههل متحودیس )آسمول جنوگ جهول ی عو بول شکیوت پلیل

ی عثمول ی امورعه شود و میوتملکل و فروپلشو (عثمول ی انگر و ریشعط

ه و ع گللس قرعر گرفتند. عمپرعه ر عثمل ی قدر یعثمل ی هحت عدتثملر فرع

شد و هلثلرع دلز خنفت عدعره می ریی ب د یه بر مبنل ع دی ه بدر ه

م وه د بو د و جن بی آذربلیجل و مدر لدعدل آ هحت عن ع هنرلمل بر

منلدوبل جنو بی آذربلیجول ریود و دولیر شوهرال به سحل عقتصلد لد هب

هرعب زع و... دعشتند یه امدمول بول روم عرضع بل عدتل ب هجلر گیترده

ل بولز مرزاول یوبت 9111غ خنفوت در دول هریله و سجمه ر عدتقرعر

زیرع جمه ر هریلوه بورع ینتور لد بیته شدجن بی آذربلیجل بل عثمل ی

دولز جمکلوت یورد یوه عموده مرزاول د و پل وبرد یکیول ش رشلل یور

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

25

بل هریله دلینل ش یرد ب د د للز به محدود یورد فکلسلوت جن بی آذربلیجل

یکنی به منلط غرب هریله دعشت عقتصلد در مرزال و مهلجر دعد یردال

بکلر گرفتند و جمکلت جن بی آذربلیجل در ال دقلقل امل دللدتی یه پهل

)عیرع (فولرس دلملندل به د شوهرال آرک رع برع عجرع دللدت ه

به سحل عقتصولد ام مهلجر دعد د. بکبلر دیگر عدتقرعر جمه ر هریله

دللدوی و فرانگوی بوه ع ودوع بل وتر عقتصولد و ام فرانگوی و دللدوی

لود جنو بی آذربلیجل عز خلرج منجر شد و مرزال غربی جن بی آذربلیجل

صورفل مت جوه جنو بی آذربلیجول قریبل میدود گردید و عرهبلطل عقتصلد ه

بت عقتصولد دیگور بکود عز لصو گردید یه م )عیرع (فلرسههرع و شهرال

ه دط رلم ه هلسلتر چپ رودی جن بی آذربلیجل بیته شد مرزال شملسی

ب د.

جنگ جهاني دوم و آغاز جنگ سردجنگ جهاني دوم و آغاز جنگ سرد

قودرههل عرلم ع یول ی و مولد پلیل جنگ جهل ی دوم بل هلفل

بدر عروپل غربی مل ند آسمل فرع یه و ع گلیتل رع در صحنه دللدت بولس

عسمللی به هلشله برد و دو قدر بودر آمریکول و شو رو بکنو ع فلهحول

عصلی جنگ دوم جهل ی فرعهر عز دیگر قدرههل قرعر گرفتند. عسبته آمریکل بکلوت

و هدعوم رشد دوریس عقتصولد اوم در ر عروپلد دور عز صحنه عصلی جنگ

عوسولس و ع عرولم جنگ جهل ی عو و ام در جنوگ جهول ی دوم بول فلصوله

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

26

بدرگتریس قدر عقتصلد هکن س یی رلمی دللدی و فرانگی جهل بو د

یورد. عهحولد جمولالر عقتصلد جهل رع به هنهولیی ه سلود موی فو بلش عز ص

ل شده عشغ یبت به آ قرعر دعشت. عمل منلط هر ش رو در م قکلت پلیلس

ودلس ه دط عرهش درخ ش رو در عروپل شرقی و مریود و آدولل منولبس

عرلم طبلکی ش رو عیدئ س ی یم لیتی آ یه بیللر عز روشنفکرع آ

هصو ر زمل در ی رال ه دکه یلفته و ب یهه در ی رال در هل ه دکه

عدوتکملر و عدوتبدعد هلسلتر منجی جهل عز فقر عدوتثملر یرد د عیس رلم ه می

رولم »گلور خ عاد ب د قدرهی برع ش رو عیجلد یرده ب د یوه بوه شوکل

ع عز در روعبط بلس عسملل منجر شد و بدسلل هصلهب دونح ایوته « دوقطبی

عیوس رقلبوت و ی ومکش و عدم وق ح جنگ بولس دو بلو ک ف د دو طر

9119هل 9111شد و عز دل فمکرو« گ دردنج»به برع دلطه بر جهل

یکنی عز پلیل جنگ جهل ی دوم هل فروپلشی ش رو هدعوم یلفت.

آذربلیجل ور در ه کلل هک مت ملی به رابر دلد جکفر پل ه

( امدمل شود بول آغولز جنوگ 9111-19) 9811-11در دلسهل جن بی

آذربلیجول عرهوش دورخ عز درد و ف لر آمریکل و ع گللس برع هخلله دوریس

و در مقلبل عرعئه هیللحل به عرهش عیرع برع دری ب هک مت ملی جن بی

ملی رع دلب یورد. عمول عمکل عدتقرعر و هثبلت هک متیه جن بی آذربلیجل

در ه زه عقتصلد یمکهل عقتصلد آمریکل به رلم ه هولسلتر پهلو دوم در

شود و م وکن عقتصولد آ رع عقس موی ه دکه عمکل ل عقتصلد آ م ثر و

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

27

دعد. عز د دیگر آمریکول بول ه وکلل دولزمل بر لموه و ب دجوه و یلاش می

ال ه دکه پن دلسه در دلسهل بکد عز جنگ جهل ی دوم و ع جلم لم بر لمهنره

هلیتل ه ع دللدی و رلمی رلم به عفدعیش ه ع عقتصلد و بط ر یلی ی دهل

یولر جنو بی آذربلیجول ریی بکن ع دشمس ا یت ملوی هو ه هلسلتر پهل

هکن س یی و... آمریکول امگوی در شوهرال ردل د. زیرع یمکهل عقتصلد

آذربلیجول درآمود فشود و عفودعیش شوکل گرعر می درملیه )عیرع (فلرس

درآمود بوه فشد و عیوس شوکل منجر میرع )عیرع (فلرسو شهرال جن بی

زد و بوه دعموس موی )عیرع (فولرس به شوهرال جن بی آذربلیجلمهلجر عز

لووی و ه هوولسلترلدوولز هحم دوولز و ملووت هیووریس آدلملندوول و ا یووت

ردل د. یلر می )عیرع (فلرس

و هولمی بلو ک وست آمریکل عز یم به ی و رال عضو د فاد

غرب جل گلر عز رشد عیدئ س ی یم لیتی و ممل کت عز فو ذ و دخلسوت

در عیوس اول یس ی رال و هثبلت هک متهل وعبیته مل ند پهلو ش رو در ع

امل ند وضکلت فکلوی هملیوت عز آزعد ح عز ی رال عدتبدعد زده ب د.

دمکرعدی و هق ق ب ر صرفل بکن ع ویترینی زیبل در م عقس مو رد لولز بورع

گرفوت. جلسوب عدوت یوه عدتفلده قرعر مید مریکل م رد هأملس منلفس ملی آ

عین لد آمریکل و عهحلدیه عروپول بکنو ع مودعلل هولمی آزعد دمکرعدوی

و هفوظ هململوت « ملوت عیورع »هق ق ب ر و... امچنل عز مفهو م ه هولسلتر

بوه ینند و در آغلز ار دل جدید شمیوی بورع عرضی یرعیی آ هملیت می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

28

اول یدیو ع ودعز هل فردتند و بل رعه پللم روز می «ملت عیرع »عصطنح

فلدود و رع وده شوده عز رولم مت وکل عز عنلصور BBC و VOAفلردوی

هحووت عنوو ع اوول مل ووده و عنلصوولر فیوولل و پووس )عیرع (فوولرسه هوولسلتر

تکولر رولم ه هولسلتر پهلو یاول خبر گولرع مقلمول فلدود و جنل انرپل ه

جنلیول بولفی و خ عاند در عیس ی ر ه کلل شده مبتنی بر دروغ و هلریخ می

و آزعد ریمس بلو و... دم یرعدوی رک عورب یورد هو بر علله ملل هو

گلور و هوأملس برقرعر دلز د. در هلسلکه عوسلس پلش شور شوکل هق ق ب ر

بوه چنود فععتورع )عیرع (هق ق ب ر آزعد و دمکرعدی در ی ر م د م به

س مرزاول عز مللتی ب د عیس ی ر و ه هکللس در شت ملل و یم به هکلل

د دلزمل ملل متحد و دیگر هلدال و دلزمل هل بلس عسمللی مل ند دلزمل

( بول امکولر خو د ملول دولب امکلر عدنمی )دلزمل ینفرع س عدنمی

. در هلسلکوه آ هول فقوط بوه د بول عدتدلیس در عیس ی ر هحمللی و جکلی

بلشند و عیوس بل وتر عز می هأملس منلفس عمریکل و عهحلدیه عروپل و عمنلت عدرعئلل

)عیورع ( گرشته به ضرر منلفس ملی ملل دری ب شوده در ی و ر م دو م بوه

در شکلی )عیرع (فلرسبلشد و هدعوم هملیت آ ل عز جنلیل رلم ه هلسلتر می

جدید و خطر لک عدت.

رلم دو قطبی در رلم بلس عسملل لد به جنگ جهل ی دوم و عدتقرعر

و هق یووت دشوومس عصوولی آ یکنووی جنوو بی بلیجوول آذرضوورر منوولفس ملووی

.یلر ردل د )عیرع (فلرسه هلسلترییم

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

29

91919191 فت در میجد دللمل در فت در میجد دللمل در فف ل لعیتعیت

فت در ی رال خلورملل ه ب یهه ذخلیر عرولم فوت در فعیت ل

( بلعوث لرس)فو عیرع خلل و ی رال هلشله آ عز جمله ی ر م د م به

للدی و فرانگی در منطقوه شود. ی و رال ال عمدة عقتصلد د دگرگ ی

هوریس مل وده هریس و عقب عز جمله ه دکه للفته «عرب خلل » فخلد عطرع فت

ی رال جهل ب د د. عمل ورود عنصور فوت و درآمودال عرز آ بلعوث

عرلم به عیس منطقوه عز جملوه عیورع شود یوه فیولد گیوترده در ورود ثرو

آورد. ال دللدی رع لد بد بل رلم

و عجهول چنود داوه عدوتخر 9191 فوت در دول فپس عز عیت ل

ب د و درآمودال « شریت فت عیرع و ع گلیتل »صدور فت عیرع در عختللر

مولند ( 9119)داوه 9889شد. عمل عز داه ال می محدود صلب پهل

فت عفدعیش یلفت و در ینلر یمکهل هکن سو ییکی و عدتخرعجبه بکد هجم

شود و اول پون دولسه ه دوکه بوه صونکتی بر لمه سبلد عمریکل در قلعقتص

بوه جن بی آذربلیجل گیتر شهر لنی منجر شد و دلل جمکلت مهلجر عز

رع در پی دعشت. )عیرع (فلرسههرع و شهرال

9199)داوه 9819عفدعیش صلدرع و قلمت فت عیرع در داه

ملسللهی رلم ه هلسلتر پهلو دوم ملند ( منجر به عفدعیش درآمدال عرز و

و شهرال فلرس و به هبوس جن بی آذربلیجل درآمد بلس فو گیتر شکل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

30

در عمل جنوگ ععورعب و عدورعئلل شد.جن بی آذربلیجل آ مهلجر بل تر عز

و هحریم فتی م قت ععرعب بور عللوه هلملول غربوی عدورعئلل 9118عیتلر

دلار 99دلار به بلش عز 1م عز هدود بلعث عفدعیش قلمت ار ب که فت خل

شدید درآمدال عرز رع بد بل آورد. بنح یه بورع مثول شد یه عفدعیش

ملللولرد دلار 1/9( درآمدال عرز رییوم پهلو 9111) 9819در دل

*مللللرد دلار ردولد. 1/11به عوج خ د یکنی 9811ب د و عیس رقم در دل

هلوو بوولزبلنی عدلدووی شوود و بوور هجووم پوون دوولسه آخوور روولم پ بر لمووه

آذربلیجول اوم ین و زیر دلختی عفدوده شد و عسبته بولز ال گرعر درملیه

گورعریهل بو د و بول ه جوه بوه رشود فکلسلتهول محروم عز عیس درملیهجن بی

بوه ههورع و جن بی آذربلیجل خدملهی و دلختمل ی دلل لرو یلر عرزع عز

و یورده و جنو بی آذربلیجل ال رعه عفتلد و مللل به )عیرع (فلرسشهرال

فرانگووی و دللدووی ه هلسلترییووم ی دوولید عقتصوولد در عموول گرفتوولر

شد د و عین لد عیس مهلجر و ی دلید عدعمه دعرد. )عیرع (فلرس

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان هاي ديگر آهاي ديگر آ چرا مفاهيم و تركيبچرا مفاهيم و تركيب

فرانگوی و هحو لا علنوی دللدوی اول ع دی وه هح مفولالم

ال نهل و بط ر یلی هرملن س ی طال عص عقتصلد امرعه خ د هح وعیه

مکنی شوده هل بیال و هرملن صرعر بر عدتفلده عز وعیهجدید رع بد بل دعر د و ع

* )ترجمه فارسی( «توسعه اقتصادي در جهان سوم»مايكل تودارو،

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

31

هح لا ه هنهل در عرصه رر بلکه در عرصه عمل لد برع ار جنبش در عثر

دلز و محودودیت آفوریس بلشود و ه ع د م کل دللدی فرانگی عجتملعی می

ال دللدی فرانگوی و عجتمولعی به هنلقضل در هکللس میلر هریت جنبش

یمنجر ش د. عسبته وعیه و هرمهل م رد عدتفلده در ار زبل ی و برع ار جنب و

اول عرزشوهل منولفس و... عنی خ عدته لیتند و بلل یننده فنثی و بی طرخ

عجتملعی رابر ینند. آ هل ایتند.عجتملعی و جنب هل گرواهل

جنو بی آذربلیجل الیی یه برع مخلسفت بل عدتفلده عز عن ع هن

عدم آگلای و عدم ه جه بوه شورعیط خولم هولریخی ش د بکضل لشی عز می

عدت و و شرعیط ین ی آ جن بی آذربلیجل فرانگی و دللدی و بلس عسمللی

و مغرضول ه در رعدوتل عفورعد آگلال وه ع دیگر عز د گرواهل و در پلره

ع جولم موی شو د یوه در قلسوب وعیه و )عیورع ( م د م بوه ملتهلهفظ ز دع

یورع جنبش ملول بورع ع یرع ی فدرعدلم عیرع ع ذربلیجل الیی مل ند آ هریلب

ش د.‌و... عن ع می یرع یعک ر هیرع عک ر فدرع ملت ه

چه ضرورهی برع عدوتفلده عز یه ش د عیس عدت ح میطرد عسی یه

وجو د جنو بی آذربلیجول هو رک ملت وجن بی آذربلیجل و عبلر بریله

در شورعیط فرانگوی اول بریلو هو دعرد و چه مدعیل و ظرفلتهلیی عیوس هرمهول

و در قطه مقلبل یند پریر می عدتفلده آ رع ه جلهعسملی دللدی هلریخی و بلس

عنیو عرزشوهل و منولفس ه ع ند خ عدوتهل میال دیگر هرمو ال هریلبچرع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

32

ملینودگی یننودپ پلدوخ بوه عیوس در شرعیط ینو ی رع جن بی آذربلیجل ملی

آذربلیجول ی هله به وضکلت منحصر به فورد ار چندد عسهل میتلدم پردعختس

عز جملوه رکو ملول امیولیه غلور هو ه رکدر مقلییه بل دیگر ملل جن بی

ت. ع تخلب لم برع ی جنلش عجتملعی و دللدوی یوه و ... عد در یلرسف

فکلسلوت موی ینود عز عنیو و منولفس هولریخی کر ملوی هو یتبر مبنل ا

ینود و ع تخولبی لت میفرانگی دللدی جغرعفللیی و بلس عسمللی ار ملتی هبک

شرعیط لیت زیرع ع تخولب عنو ع بورع جنوبش به دسبخ عای و بدو ه جه

عنوه بر عبکلد فرانگوی جغرعفلولیی هولریخی و دللدوی دللدی و عجتملعی

بلییتی جلمس و مل س بلشد.

رع بل خو د یودک یرع و پل دالیی یه لم ع بر املس مبنل پی دال

کر ملوی هو ی ند به الچ وجه ملیل گر عنی منلفس خ عدتهل و ا یوت می

قور و زدام و در لموه دوم شبه مودر یرع لیتند زیرع عجن بی آذربلیجل

مبنول بور و ب یهه بکد عز عدتقرعر رلم ه هلسلتر پهل یلمن معوعیل قر بلیت

)عیرع (فولرس رع بکن ع غلر و دشومس بو عر کر و ه شکل گرفته رعدلیتی

ع د و امچنلس ی ر یه در ط هلریخ دعرع ا یت چندمللتی یرده فهکری

عز لپوریر بخ وی جودعیی عورب ه رک و ال و چند فرانگی ب ده و ا یت

ه هولسلتر اول عجتمولعی رولم یع د بول مهنددو ل آ ب دهبهلریخ فرانگ و ز

بکن ع غلور و دشومس آ مکرفوی شوده و هولریخ جمه ر عدنمیپهل و

جکلی شته شده برع آ صرفل هلریخی بر مبنل رعدلیم و فلشلیم عدت و

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

33

ملوی اول یوت ا فلی یه بول هور دلز جک رودت یه عیس هلریخ عز املس

یورع عز هلریخ عیس ی ر دلخته شده عدت رع مل ه به عنو ع ع ه رک و عرب

در گرشوته بوه شوکل یورع زیرع ام لم ع . لملم می یرع بلکه ی ر م د م به ع

شوده عدوت و بو یهه عدولمی م خ بر عیس ی ر چند مللتوی عطونق موی

بخوش هولریخ و ا یوت نمی زینوت در بل وتر دوره عدو رکعمپرعه ریهل هو

عیورع عجتملعی و فرانگی آ ب ده عدت و به املس دسلل ی و ر م دو م بوه

دولز بولفی هولریخ بولفی و هولریخ هریس و ردلهریس عن ع برع دروغ منطقی

همولم عیوس قور عخلور اوم در بل ه جه به عینکه . عدت عیرع هحت عن ع ملت

جکول و دروغ رع بوه عنو ع هقلقوت عیوس فولرس زییل پپ زیی و ام ع

موی کر ضود هو ع د عیوس ولم هبللغ یرده ی میلم پریرفته و در صحنه جهل

م رد عدتفلده جن بی آذربلیجل ه ع د ه به عن ع پی د و ه به عن ع پل د

جن بی آذربلیجل رکا یت ملی ه ض لق عیرع قرعر گلرد زیرع عدتفلده عز لم

شبه مدر در م رد پی د و پل د زعز ا یت ملی جکلی ععدت. عیس هفیلر

یوه عز عیوس عنولویس و یل گرواهولی یخلم عش لد صلدق عدت. عیرع بل رکه

مدر رع شبه عیرع مهال عدتفلده می ینند و بر آ عصرعر می ینند ه مف هریلب

و رع درک می ینندجن بی ه رک آذربلیجل و ه ا یت ملی مدر دندشنل می

ور ود یول عینکوه بول رعدویس رر و ام عملی غ طهپل به املس جهت ام در

عیورع ل ی و ر م دو م بوه یو ملتهول ورز دللدی به د بل هفظ ز دع غرض

ایتند.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

34

و ر یدر جنو ب و شومل شورق اول دولیس در خص م ه ده

و جنو بی آذربلیجول لد به دسلل فقدع عهصل جغرعفللیی بلس عیرع م د م به

و شورعیط متفولو فرانگوی دورزملنی هولریخی و دللدوی بولس آ منلط

بول آ ول جنو بی آذربلیجول و آ ل یکی دع یتس در شت جن بی آذربلیجل

خو د فه ع ود عز طور موی جنو بی آذربلیجل مکنی عدت و عز د دیگر بی

لفس نعجتملعی برع هأملس م مدعی دفلح عز هق ق و منلفس آ ل بلشد ار گروه

مبلرزه ملی برع ردلد به آ هق ق و منلفس ملی و خ یش للزمند عرعده ملی

عدت عینکه آ ل خ عال ددتللبی به هق ق و منلفس خلم خ یش ایوتند یول

فقط به خو د ز دگی م تریی رع عدعمه داند )عیرع (فلرسخ عاند بل عینکه می

ش یم و در شورعیطی یوه آ ه ع لم یلده دعغتر عز آ ل مرب عدت و مل می

للزمند بیل ه ع ملی برع مبلرزه در جهت عهقولق هقو ق ملوی و ا یوت

ایتلم ع ری و ه ع ملی محدود خو یش رع در جن بی ه رک آذربلیجل ملی

میلر مبهم و لم خ به ادر دالم و برع خ د ادینوه غلرضورور بترعشولم

هو رک و پل و د بورع یو د به املس دسلل بل عیس ه جلوه لود عدوتفلده عز پ

عدت. و مضر پلرعدوییلکل رعه یننده گممکنی بیجن بی آذربلیجل

بکن ع جنبش عجتملعی بورع آذربلیجل بل ه جه به ملالت هریت ملی -

عمکول جنو بی هو رک آذربلیجول ملی و منلفس کر هفظ ا یت ملی ه

م دو م در ی ر رکقرعر گرفتس آ در زیرمجم عه ا یت ملی ضد ه

عرعئه شده منتفی عدت. لد برعدلس ه ضلحل عیرع به

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

35

گرعر و عمل چه ضرور و عسدعملهی به سحل رر و عملی منجر به لم -

عدوت. دعد عنو ع و جن بی آذربلیجل ع تخلب هرمهل متملید یننده بر

لم خلم برع ا یت ملی ی گوروه عجتمولعی در هقلقوت مرزاول

ی خ عدتهل منلفس ملی و ا یت ملی و دورزملنی متملید و متفلو عن

آ گروه عجتملعی رع ل می داد و بر امل عدلس مبلرزه ملوی بورع

بخ ود. ددتللبی به هق ق ملی و ا یت ملی و منلفس ملی رع ع یجلم می

جنو بی آذربلیجول تخولب ولم بورع دای و ع علت عیس هملید در عن ع

بوه سحول فرانگوی رکتم و ا یت ملوی دعرع ل و هتی بل ملل امدب

شی عز متمولید بو د ل آذربلیجل شملسی زبل ی و هلریخی ب یهه هریله و

بول آ جن بی آذربلیجل مللی عس وضکلت فرانگی هلریخی دللدی و بلس

عدوت. زیورع آ دو دعرع در شورعیط ینو ی میوتقل رکدو ی ر هو

بولس عسمللوی ایوتند و میتقل ملی و شنلخته شده در صحنهال دوست

می ه ع مبلرزه م تریی بل آ دو ی ر برع ددتللبی به هق ق منلفس

به رعه ع دعخت. عیس ح راللفوت بوه جن بی آذربلیجل و ا یت ملی ه

به مکنی غلریوت ه جن بی آذربلیجل رکگرعر جنبش عجتملعی ه لم

در رر گرفتس عسدعمل بلکه به مکنیآذربلیجل شملسی دلز عز هریله و

میوتکمره جنو بی آذربلیجول و شرعیط متفلو عیس دو ی ر میتقل بل

ع بور جنو بی آذربلیجل عدت و ضرور ع یجلم ملی برع آزعد ملی

آ دو ی ر مل ند امه ی رال امیلیه و آ دو ی ر مطرح لیت.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

36

رولم غلرامیلیه به د بل ه دوکه روعبوط و هولملس منولفس در رعبطوه بول

بلشند و عگر عختنفلهی بلس آ ل بل رلم ه هولسلتر می )عیرع (فلرسه هلسلتر

آذربلیجول بوه خولطر ف وه پل دد عیس عختن میبه وق ح )عیرع (فلرس

بلکه لشی عز هکلرض منلفس بلس ده دوست دعرع ه هلیملوت جن بی

ه به رریه ملل یل آ چعس بلسعدت. ه جه به مفه م منلفس و قدر در رلم

عدوت رع عز عمول برعدولس ف ملل مکروعس بلسرئلسلیم دللدی در روعبط

آذربلیجول طبلکتول پوس عز عدوتقن دور خ عاد یرد. ف عهیلدل صر

بل عرعده دمی ه عی ر دو ل امکلر بل آ یف ح ه عهحلد عئتنجن بی

یط به تلجه بردد و در شورع جن بی آذربلیجل و خ عدت ملل مری ر بل

لیت.جن بی آذربلیجل رکین ی گرید عز عن ع و عبلر ملت ه

وجن بی آذربلیجل ی رعی در ه ریو عن ع دقل زبل لم در خص م -

دع مند و محق عرجمند جنلب آقل پرفیو ر جو عد آذربلیجل شملسی

بوه دردوتی ددوتکلر « یه ری ال هلریخ زبل و سهجه»اليت در یتلب

قورعر دعده عدوت عشلره رع م رد آذربلیجل شملسی ی دره ری عن ع زبل

بولس ملول و برع غلریوت دولز به ددت ر عدتلسلس 9181یه در دل

عنولوینی مل نود آذربلیجول و... ع تخولب شود و عصورعر یوه در ه رک

برع عیجولد همولید و هتوی بکضول غلریوت دولز عز آذربلیجل شملسی

ز هدعوم وضکلت میتکمره گی فرانگوی آ ول له وج د دعرد لشی عه ری

آذربلیجول شوملسی عدت. زیرع پس عز گرشت بلیت دول عز عدوتقن

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

37

ان ر عرعده ع هتی در ه زه فرانگی برع رودی زدعیی عز عیوس ی و ر

خ رد. زیرع ان ز در لمگرعر عملیس و عاملت ملدیس عیس میبه چ م

ملت عز زبل رودی عدوتفلده در ل دعد ا یت ملی ی ال لمگرعر

شدید عدت. چند مله قبل یکنی عوعخور دول ف ش د و عیس بلعث هلد می

دو عییتگله جدید مترو بلی به بهوره بوردعر ردولد ملند 1999

رودوی وسی دیگر لم یولمن Binegulیکی عز آ هل به لم محلی یکنی

بلس برد عثورع لمگرعر شده ب د. به ار هل عز Avtovagzalبنلم

دوییت دل عدتکملر رودله هتی در ص ر وجو د عرعده یولفی زمول

در دیدعر آذربلیجل شملسی زیلد لازم دعرد. در هلسلکه مقلمل علسلرهبه

بل مقلمل روس مدعم عز ه جه به ه دکه و هدریس زبول رودوی در آ

لتوی ن عمینند. عسبته منلق وه قوره بولغ و م وکن میی ر بل عفتخلر یلد

خولم اول قلبل درک عدت وسی میتقل ب د ادینه آذربلیجل شملسی

لوهی وجو د فو خ د رع دعرد و قطکل بلید بلس ی ر میتقل و میوتکمره ه

دعشته بلشد.

حركت ملي آذربايجانحركت ملي آذربايجان عمده درعمده درف ف عدم توجه به حوزه اقتصاد بعنوان ضععدم توجه به حوزه اقتصاد بعنوان ضع

ر و م ضو علهی یوه د اول به هحللول محتو ع مبلهوث هحللول عگر

اول دع وج یی و غلور دع وج یی بر لموه اول عینتر توی وریل دلیت

فرانگوی دللدوی سهل یدی ی هتی مبلهث چهره به چهوره در ملول فکولسل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

38

ملی فرانگ زبول ی ش د بپردعزیم ا یتهریت مللمطرجن بی آذربلیجل

جمهو ر عز دو جنو بی آذربلیجول فکولسلس ر دوری ب م دلقی ف سکل

آذربلیجول هقو ق ب ور در آذربلیجل جنو بی محلط زییت عیرع میعدن

جمهو ر م ض عل جلر دللدی مل ند ع تخلبل یول ع تصولبل در جن بی

بول آمریکول و جمهو ر عدونمی ی لی هل دللدت خلرجی عیرع عدنمی

عهحلدیه عروپل منلدبل یوبتل دودوتل ه هریلوه و آذربلیجول شوملسی )بکنو ع

و صودال ( و داهول جمهو ر عدونمی برعدرع فرانگوی و دللدوی مولپا بول

ه ع پلدع یرد یه محت ع عصلی م ض عل م ض ح رید و درشت دیگر رع می

داود. عمول در هو زه ه کلل میجن بی آذربلیجل و مبلهث رع در ال و هحللل

. هتوی خو ریم و ه جهی برمی عشلره به یمتر هحللل جن بی آذربلیجل عقتصلد

عهیلس یند م وکن جولر جن بی آذربلیجل ممکس عدت خ ع نده علد

عموودهل جنوو بی آذربلیجول بوول )عیرع (فوولرسبولس روولم دوولطه و عدوتکملر

فرانگی ا یتی دللدی زییت محلطی ورزشی و غلره عدوت و در هو زه

آذربلیجول و میوتکمره و )عیرع (فولرس عقتصلد م کل جد بلس عدوتکملرگر

وج د دعرد. بی جن

درخص م وضکلت وخولم ال عدم ه جه یلفی به مبلهث و هحللل

و شد عدتثملر منلبس آ عز دو عدوتکملرگرع و جن بی آذربلیجل عقتصلد

رع دچلر یم عطنعوی س ه هنهل ممکس عدت خ د فکلسل )عیرع (فلرسغلسگرع عش

ردول ی عز آ عطونح بنملید بلکه مهمتور جن بی آذربلیجل عز عوضلح عقتصلد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

39

ملیود. رع لد دچولر محودودیت موی جن بی آذربلیجل در ه رکبه ه ده ملت

ا یتی و دللدی یه شلید موردم عولد در درک مبلهث فرانگی ف و برخن

چرعیی و پلچلدگی جریل عیس عم ر دچلر م کل ش د. مکضن عقتصولد و

بول وضو ح عیورع ( )فولرس ه دوط جنو بی آذربلیجول میتکمره ب د عقتصلد

بل تر یبت به مبلهث و م ض عل فرانگی ا یتی و دللدی قلبل سموس

ملوی هریوت عدوت. عمول جنو بی آذربلیجل در رکو فهم برع ه ده ملت ه

گفتمول ت ع یته عدت عدتفلده منلدبی عز ه زه عقتصلد بورع طورح و ه زیوس

جنو بی لیجول آذرب رکفرانگی دللدی و عقتصلد خ یش در ملل ملت هو

بنملید.

ع یه عیثریوت جمکلوت آ رع هلثلر دللدی ه زه عقتصلد در جلمکه

غلسگر در زیر خط فقر گوه دعشوته عدوت یولمن م وه د عش رلم عدتکملر و

ان ز ت ع یته عدت مت جد در ه زه عقتصولد لیم ریتعدت و عینکه ه

هتوی دعیووره بدرگوی عدووت و ف ه سلود ینوود قطوه ضووک جنوو بی آذربلیجول

رع محودود گوه دعشوته جنو بی ه رک آذربلیجل هلثلرگرعر آ در بلس ملت

عز وضوکلت قتصولد و وضوکلت وخولم آ یوه لشوی عدت. وه هنهول هو زه ع

عدت بلییتی بل جدئلل ام )عیرع (فلرسبرع جن بی آذربلیجل گی میتکمره

ی یکنوی عقتصولد دللدو د و ام عز منرر متخصصلسلعز د متخصصلس عقتص

و قودر دللدوی جنو بی آذربلیجول رعبطه بلس طبقل عجتملعی و عقتصلد

م رد ینکل و هجدیه و هحللل قرعر گلرد بلکه چ وم ع ودعز رلم عدتکملرگر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

40

کر هو ملت آورد ه هکللس در شت آینده عقتصلد یه در ص ر بددت

اول و رفلوت بل ه جه بوه منولبس و ظ جن بی آذربلیجل و ه کلل دوست ملی در

)عیرع (فولرس مکضن جلر عقتصلد به عر ردولده عز رولم عدوتکملر

بلییتی هردلم گردد.شکل خ عاد دعد

ف بوه گیوتردگی عاودع و عقتصلد دللدی جنبش فکر فرانگی

ال چ م ع ودعزال و می ه ع د بدو عرعئه و هردلم هدعقل گر هریت ملی

به جرب عیثریوت آذربلیجل جن بی لد در ه زه عقتصین و خرد دللدتهل

ع عملدوعر بلشد زیرع ه زه عقتصلد هو زه جن بی ه رک آذربلیجل ه ده ملت

لیت یه بت ع صرفل در آ بل چند جمله یلی و فلقود مبنول علموی و علنوی

عهفلقول در صو ر برردوی و هح عیجلد یرد و مردم رع به آدل ی جرب یرد.

ه هوولسلتر و صوولد روولم ت علمووی و وعقکووی دللدووتهل عقهجدیووه و هحللوول دقلوو

آ رع اول ورز ه ع لیلرآمد د لت و غورض می )عیرع (فلرسگر رعدتکمل

ه ضولح دعد و جنو بی هو رک آذربلیجول لتبه شکلی قلبل فهم برع علمه م

)عیرع (فولرس رلم ه هولسلتر بلطل ب د عملدوعریهل وعای یه ملشلس هبللغلهی

کلر یرد.آش آفریند رع میجن بی آذربلیجل در

ه زه عقتصلد در امه ی رال جهل به دسلل هکلوه دعشوتس آ بور

شلخصهل ملد و علنی به دولدگی قلبول ددوتکلر هبللغولهی ه دوط رولم

هریس ی رال لیت زیرع هتی ه دکه یلفته )عیرع (فلرسعدتکملرگر ه هلسلتر و

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

41

یه به رقبل هدبی و مکضن جد ایتند در ه زه عقتصلد دچلر م کن

ضوکفهل و کلر یورد آشو داود بول قود و و عپ زدل عهدعب هلیم عمکل می

تبلال عقتصلد عهدعب هلیم در ی رال دمکرعهلو م فقلوت هودب عش

در ع تخلبل ال و بل جلب آرع ملت ف ملیندهلیم رع در عفکلر عم می هضکل

عقتصولد در ال ه هلسلتر و عقتدعرگرع یلرعیی رلم به قدر بردند. طبلکتل در

ملر موردم در ثورزیهول و عدوت مکس قرعردعد و فیلد غورض ح مهریس دط پلیلس

اول رع د و ه ده ملت بل تریس آدلبربل تریس هد خ د در ه زه عقتصلد قرعردع

بلنند. عمل شور ال و عدتثملر می ورزیهل و د هدبلر و لیلرآمد غرض عز عیس

ال یه در قلسب فقر و بلکلر و صدال مکضل عز عیس آدلب ه رک آگلای ملت

دللدوی و عقتصولد یون و خورد اول عرعئه هحللول یلبد عجتملعی بروز می

و عدتثملر ملت و منلبس آ عز دو یو رولم ع تقلد و علمی عز لیلرآمد

بوه آ پردعختوه ردد بیللر یوم ه هلسلتر و عقتدعرگرع عدت. عمر یه به رر می

شده عدت و عز پتل یلل آ برع بیط و ه دوکه و هکملو گفتمول فرانگوی

بهره گرفته ده عدت. هریت ملیدللدی و عقتصلد

آ یدر مقلییه هطبلقو )عیرع (فلرسعملکرد عقتصلد رلم ه هلسلتر

و منلبس عرلم درآمد عرز یوه عز فوت گولز موس امیطحبل ی رال

و دلیر محص لا و منولبس طبلکوی و ی ولورز بددوت و رو طن درب

آورد قلبول عرزیولبی بهتور عدوت. در خصو م عملکورد عقتصولد آ در می

و هتوی مقلییوه بول فولرس مقلییوه هطبلقوی بول شوهرال آذربلیجل جن بی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

42

در ی و رال امیولیه و ملتهول وضکلت شلخصهل عقتصلد و دوطح رفوله

قلبول جنو بی آذربلیجل هتی پیرفت عقتصلد و درعت پل رفت آ هل و ری د

قکی در ی رلم ه هلسلتر یلر آدل ی عمطلسکه عدت. ار چند ددتردی به آملر و

ع گلود در خصو م عملکورد ملیی و دروغ پردعزیهل شگفت لیت و بدر

)عیرع (فلرس ه هلسلتر عز جمله رلم ه هلسلتر ال شلاکلرال رلمعقتصلد عز

دروغ اور قودر »لد وزیر هبللغول آسمول ولز یوه بگ فروعدت. جمله مک

آویده گ ار رولم ه هولسلتر «بدرگتر بلشد عمکل بلور یرد آ بل تر عدت

هو ع لیلرآمود وجو د دعرد یوه موی ییاول عدت. بل عیس هل رعاهل و ول ه

کلر شو آ گ ه رلمهول رع ورزیهل عیس هبللغل دروغلس و غرضعدتثملر فیلد

یورد و فرع به هقو ق خو یش وعقو جن بی آذربلیجل در کر رد و ملت هی

ه قکل وعقکی عقتصلد رع بلس ملت دعمس زد هل رلم ه هلسلتر هحت ف لر قرعر

هل هدود مجب ر به عقب ولنی گوردد. گرفته و هدعقل در ه زه عقتصلد

آذربلیجول عسبته عیس به مکنی آ لیت یه رلم ه هلسلتر هملم هق ق عقتصولد

اور چنود رع محترم خ عاد شمرد بلکه به مکنی یلدته شود مقودعر جن بی

عز دو رولم ه هولسلتر جنو بی آذربلیجول عز شد ف لر عقتصلد بر ع دک

عدت.

بهدعشووتی خوودملهی صوونکتی ی وولورز اوول عمرع ووی پوورویه

بخ وهل بردعر ردلده در همولم و... لق و رال شده و به بهره دع گلای

)عیرع (فولرس ال م لبه در شهرال عقتصلد عمکل مقلییه وضکلت پرویه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

43

درصد بللا جمکلت زیر خط فقور بلکولر مهولجر آذربلیجل جن بی بل

لوورو یوولر ععووم عز لوورو یوولر موولار و غلوور موولار و مهوولجر گیووترده

رال و ی و )عیرع (فولرس بوه شوهرال جن بی آذربلیجل گرعرع عز درملیه

دبی و... مقلییه وضکلت درآمد دورع ه ملسیریله آذربلیجل ش دیگر مل ند ه

شول بل ه جه به شلخصهلیی یه عیثریتجن بی آذربلیجل و رشد عقتصلد در

رک داند بل ی رال و ملل امیلیه ه رع ل میجن بی آذربلیجل رفت پس

هخریوب محولط زییوت وجنو بی آذربلیجل عدتثملر مکلد و ذخلیر طبلکی

اول عدوتکملر عز جمله عیس رعاهول و ول ه )عیرع (فلرسب دلله رلم ه هلسلتر

عدت. )عیرع (فلرس عشغلسگرع به ودللهجن بی آذربلیجل عقتصلد

آور شوده ال جمکی رییم جمس ی ردل هال عم مل عز طر عیس دعده

عینتر توی و... عرعئوه اول ت رعدی ال دولی ال روز لمهال عدت یه در هل یدی

)عیرع (فولرس شده عدت و قطکل عز مجم ح دللدتهل عقتصلد رلم ه هولسلتر

یل بکبلر دقلقتر عز مجمو ح جنلیتهول عقتصولد رولم جن بی آذربلیجل در

ع ی چو رع بوه فقط گ شوه جن بی آذربلیجل بر علله )عیرع (فلرس ه هلسلتر

جنلیتهل عقتصولد صو ر گرفتوه بور میملشد ه آشکلر ی د و هص یر می

در رعدووتل عدووتثملر منوولبس آ بووه فووس روولم جنوو بی آذربلیجوول عللووه

و شکل گلر دوست ملوی و عیس رلم من به ینلر رفتس )عیرع (فلرسه هلسلتر

عدت یه آرشل ال پور عز خلل وت و جنلیوت جن بی ه رک آذربلیجل میتقل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

44

عرزیلبی دقلقتر عز آثلر زیل بلر عقتصلد زییوت عیس رلم بلز ش د هل بت ع به

... عیس دللدتهل ردلد. محلطی و

م ی ین فرانگی دللدوی و عقتصولد و خط ده ضلس عدترعهه

هولیی ولب د فدر املانگی بول امودیگر اود )عیرع (لرس ف رلم ه هلسلتر

عهود ( و شکل دای بوه ا یوت هحمللوی و و یرع ی)غلرع فلرسا یت ملی غلر

یند. ضلس فرانگی آ م خصل بر دری ب و منس میرع پلگلر )عیرع ( فلرس

ب عرکر لعه ار ح جل ه فرانگی زبل ی و ا یتی ملل هآذربلیجل شملسل

فرانگوی زبول ی و اول لعه جلو ه عشو بل و صرفل هبللوغ و یمسر هدر ی

و ح هریوت آ دری ب اور دللدی متکی عدت. ضلس )عیرع (فلرسا یتی

ک و عربر و منلفس ملی ملل ه میتقل دللدی یه بلل گر ا یت ملی و عنی

فلردو فلل هحوت و خلم ع گول عشو لبل پورور قو در قطه معدت متمرید

جنو بی آذربلیجول عن ع ملینده مجلس فرمل دعر عدتل دعر مدیر یل و... در

ی دللدو اول چهوره یه آ هل رع بکن ع عدت هحت دلطه لل دیگر ملل مو در

هول بت ع ود شخصولتهل و عهودعب و ملی ملول دوری ب شوده جولیگدیس ینود

عمول در گرواهلیی وعقکی همثلل یننده ملل رع به هلشله رع ده و دری ب ینود.

هلیت ضلس د م یکنی ضلس عقتصلد وظلفه هلملس ع تقل منلبس عز منلط ملول

ملول یوه عرد بوه حو رع به عهده د )عیرع (فلرسال شهردری ب شده به

عفودوده یننده م عد خلم و بدو عرز شده قش هلملس شده و میتکمره دری ب

)عیرع (فولرس ال شوهر جدید درآمد درع ه بیللر پولیلس و ال و هکن س ی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

45

هکن س ییهول جدیود و بول و یللا و خدمل بل عرز عفدوده بوللا هه سلد ینند

دلطه رع بلس عدتکملرگر و عدتثملر شده هدعوم ه بللا یه بت ع د رعبطه درآمد درع

بخ د بکهده دعرد.

بورع هفوظ عبهوت یورعیی خو یش و )عیرع (فولرس رلم ه هولسلتر

وع م د یرد ه ع عقتصلد خ یش مدعم در هل یلنگ ز ی عدت در هلسلکه

در ار شهر و منطقه داهل و صدال پرویه ولق و ضورور وجو د دعرد یوه

بردد. عمل ار دل در منلدبتهلیی مل ند افته دوسوت )شوهری ر بلییتی به عهملم

علدال مرابی مل ند علد قربل ال مله( داه فجر )بهمس مله( یل به منلدبت

علد فطر و غلره یل میلفر مقلمل مل ند رئلس جمه ر وزرع مکرر یلنگ

عز شو د و بکضول پوس موی زده بوه زمولس ال عجلب و قریب و متکدد پرویه

ردد میعز یلنگ ز ی و مرهله بند به عهملم داهگرشت بلش عز دو و ده

و دیدعر و بلزدید وزیر یل مکلو وزیور بوه بهل وه برردوی م وکن و ملودع

عینکوه دعد پل رفت پرویه عز جمله شگردال رعی رلم ه هلسلتر برع ول

عر دعر ود یوه عیوس و در ددوت ر یولر رولم قور ع د فرعم ده ال عیس پرویه

جمکوی رولم ه هولسلتر ال بلزدیدال عسبته بل در و صدعال هبللغلهی در ردل ه

عفتتولح ش د یه در آینده ع ددی فون پورویه میش د و هلیلد میمنککس

ش د. میخ عاد شد و بکضل قلد در ص ر هلملس ععتبلر لازم لد به آ عفدوده

در الولا فدروغولس و هبللغولهی صور اول عسبته بیوللر عز یلنوگ ز وی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

46

جدیود بورع اول یلنگ ز وی زیرعش د میع رلم به فرعم شی دپرده ردل ه

برد. می قبلی رع عز بلس ال ز ی مردم هلخی یلنگ

ف مختلال هبللغلهی یلنگ ز ی شده در بخشال هکدعد عیس پرویه

هل عدوتل دعرع یه ه دط رئلس جمه ر وزرع مکلو ل وزرع رؤدل دلزمل

ز ی شده عدت بوه قودر زیولد عدوت یوه هتوی ملیندگل مجلس و... یلنگ

لم برد عز آ هل لد ی سلیت بلند بللا رع عیجلد خ عاد یرد. بل عیس هل صرفل

یی یوه در صو ر عجورع اول هکدعد عز بدرگتریس و شنلخته شده هریس پورویه

قل صنکت ی لورز و عمورع بر هح لا همل و ه ع ند هلثلر جد می

دالم یه رلم ه هلسلتر در میقرعر عشلره دعشته بلشند رع م ردجن بی آذربلیجل

ع دعزد. میرعدتل منلفس لم روح خ یش عجرع آ هل رع داهل دل به هلخلر

رعه آاس دور دریلچه عرومله -

رعه آاس ملل ه و هبرید -

و پلرس آبلد رعه آاس ملل ه و عردبلل -

ن دوزصه آاس جلفل به عرع -

آزعدرعه و ینلر گررال شرقی و غربی هبریود )در هلسلکوه آزعد رعاهول -

م هد عهدع شده جن بی و شملسی و ینلرگرر شرقی و غربی عصفهل

عدت(

آزعد رعه هبرید و بلی -

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

47

بلزرگل آزعد رعه هبرید و مر د و -

آزعد رعه هبرید و عرومله -

بدرگرعه عار و هبرید -

ص فلل شبیتر و دلملس بدرگرعه -

عردبلل وبدرگرعه بیتل آبلد و درعب -

بدرگرعه ملل دوآب و ملل ه -

بدرگرعه عرومله و قده و ملل دوآب -

ال ددال و لروگله -

ه سلد برق ب یهه پلیلب دود ال ه ربلس ددال و یل لسهل پلیلب دردال -

ل تغعشو اودعر فور 19ادعر اکتلر یه برع 11خد آفریس به میلهت

عیجلد خ عاد یرد. بلش عز یو ملللو اکتولر پلیولب دود در میتقلم

وج د دعرد یه عللرغم دلخته شد ددال و هخریوب جن بی آذربلیجل

پلیلب ال و آبللر زملسمحلط زییت فلیده آ یه بلییتی یل ل ی ی

ه ع ود صودال اودعر میددال بلشد ع جلم ده عدت. هکملل عیس ددال

فدعیش ه سلدع ی لورز صنلیس هبدیلی و صولدرع رع شغل جدید و ع

ار چند به م ض ح هیلس هفظ محلط زییوت و به د بل دعشته بلشد

ه دکه پلیدعر ضرور عدت.

فقط در مرعید عدتل هل ددت جن بی آذربلیجل لروگلاهل برق یه در -

لود فولرس ل ی چو ادر هولسی یوه در شوهر دلخت رلم قورعردعد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

48

خته شده عدت عسبته ان ز ز جل بکن ع مرید عدوتل لبرق د لا لروگله

فلقد لروگله میتقل ه سلد یننده برق عدت و عز ملل داهل شهر ی چو

فقط در بنلب و خ در دولسهل عخلور جن بی آذربلیجل و مت دط در

له و عرعق عهودع ه ریبرع صلدرع برق به آ ام صرفل لروگله برق

یکی عز م ع وس جود شبکه برق و ع ری فو یل ضک شده عدت. فقدع

برع دنگ ع دعز در مقلبل درملیه )عیرع (فلرس سلترعدت یه رلم ه هل

قورعر جنو بی آذربلیجول گرعرع بخش خص صی دعخلی و خلرجی در

داد. در هلسلکه بخش دوستی لد هلضر به الچ ح دورملیه گورعر می

لیت جن بی آذربلیجل در رع ی ین صنکتی ی لورز مکد ی و عم

و به بخش خص صوی لود عجولزه عهودع لروگلاهول بورق و دولیر

بلشد یل شرعیط منلدب برع درملیه گرعر میهلدلیل زیردلختی رع

جنو بی آذربلیجول بط ر یلی دورع ه ه سلود بورق در یند. میرع هلملس

کت بیللر پلیلس عدت و یکوی عز مکضون جود بخوش ه سلود صون

عودم صودور عدوت. جنو بی آذربلیجول ی لورز و هتی خدمل در

مج ز عز د رلم یکی عز م ع س برع دورملیه گورعرع عدوت عمکول

فرو د د آور برق ه سلد هولملس منولبس بول کی م وکن عدعر و

محلط زییت. زملس عز د منولبس طبلکوی مج زال ضرور عز د

کنو ع مول س عز دو رولم در شوهرال گورعر ب در ار و ح دورملیه

گلرد. میم رد د عدتفلده قرعر جن بی آذربلیجل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

49

ي پنج ساله توسعهي پنج ساله توسعههاها پايان جنگ ايران و عراق و آغاز برنامهپايان جنگ ايران و عراق و آغاز برنامه

پن دلسه ه دکه رولم ال جنگ عیرع و عرعق و شروح بر لمه پلیل

دللدوی و آغلز دورال جدید عز عفدعیش ف لرال عقتصلد و فلرسه هلسلتر

)بهموس 9111ب د. در ه زه عقتصولد دولسهل جن بی آذربلیجل فرانگی بر

پلیل جنگ عیرع و عرعق( وق ح ع قونب 9891)مردعد 9111( هل 9811

گورعریهل درملیه فبلعث ه قو هدعوم جنگ مجم عل بمد هدود ده دل

جول آذربلیعقتصلد و صنکتی و زیردولختی گردیود و دورعت مهولجر عز

یلاش یلفت. ال یبت به دوره رلم ه هلسلتر پهل فلرسبه شهرال جن بی

بیللر محودود جن بی آذربلیجل لد درملیه گرعر در ال زیرع در دوره پهل

9119و 9199 ال ب د در هلسلکه بل عفدعیش درآمدال فتی ب یهه در داه

یه عیوس تگرف می ص ر )عیرع (فلرسدرملیه گرعریهل ین ی در شهرال

و منلط و شوهرال جن بی آذربلیجل بلعث عفدعیش لبرعبر درآمد در ملل

البوه شوهر جنو بی آذربلیجول گردید و دلل مهلجریس عز می )عیرع (فلرس

لود در 1999و 9119عفتلد امل وضکلتی یه در داه میرعه )عیرع (فلرس

لد عدعمه دعرد.هکرعر شده عدت و عین می رلم ه هلسلتر عدن

ف ده دل بلس وق ح ع قنب و پلیل جنگ عیرع و عرعق بخلطر ه ق

بلعوث یولاش مهولجر عز عبتودع )عیرع (فولرس گرعریهل در شوهرال درملیه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

50

و در دلسهل پلیل ی آ هتی منجر بوه مهولجر بوه دعخول جن بی آذربلیجل

بوه آ جنو بی ل آذربلیجو و بلزگ ت هکدعد عز مهولجرع جن بی آذربلیجل

گردید. عیس هح جمکلتی و مهلجرهی در یتلب مرید آملر عیرع یه آملراول

داد منککس شده عدت. زیرع در ( رع ل می9119) 9891آملرگلر دل

گرعریهل بل ه جه به شرعیط طبلکی منلدوب ط لا ی مد درملیه فشرعیط ه ق

یوبت بوه عدوتل هل بی جنو آذربلیجل زیری ت در ال و ودکت بل تر زملس

آذربلیجول عمکل جرب جمکلوت مهولجریس در )عیرع (فلرسعمدهل ی یر

بولس عدت. بنولبرعیس ده دول )عیرع (فلرسبل تر عز منلط و شهرال جن بی

گورعریهل لشوی درملیه ف( عللرغم ه ق9111هل 9111) 9891هل 9811

عیورع عز رور عز وق ح ع قونب و هودعوم جنوگ ا وت دولسه بولس عورعق و

شلاد هح لا مثبتی بو دیم وسوی جن بی آذربلیجل جل گلر عز مهلجر عز

( 9111) 9891 پن دلسه ه دوکه در دول ال بل پلیل جنگ و آغلز بر لمه

ع دولبقه بوی درعت فلرسبه شهرال جن بی آذربلیجل مهلجر عز مجددع

گلرد. میص ر

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان آآ ممانعت از سرمايه گذاريهاي كلان درممانعت از سرمايه گذاريهاي كلان در

گوورعریهل بوو یهه دوورملیه گوورعریهل یوون و ممل کووت عز دوورملیه

ال ( یکی عز شلخ High-tech)جن بی آذربلیجل هکن س ییهل علسی در

عدوت. جنو بی آذربلیجول در فولرس م ی عقتصلد رلم ه هولسلتر عمده خط

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

51

گوورعریهل یوون در صوونلیس زیردوولختهل ی وولورز و چوو دوورملیه

ع گیترده عز صونلیس مورهبط و خودمل علسی به عیجلد ز جلرهال ن س ی هک

م ی محودود ش د و بل خط می بلزعریلبی فرو مدیریت منجر ال در ه زه

آ ه ودید فدر هضلد قورعر دعرد یوه اود جن بی آذربلیجل تغل در عش یرد

و خوروج بلکلر و دعموس زد بوه مهولجر لورو یولر مولار و غلرمولار

و عفودعیش جنو بی آذربلیجل و پلیلس گه دعشتس دطح درآمدال در ال درملیه

عدوت بوه حو یوه جنو بی آذربلیجل بل فلرسفلصله درآمد بلس شهرال

جنو بی آذربلیجول امل ه چنود برعبور بل وتر عز فلرسدرآمدال در شهرال

عسدعمول هفظ ش د. برع مثل در هلسلکه دعشتس لروگله ه سلد بورق یکوی عز

جد صنکتی شد و هلملس برق بورع صونلیس بودر عدوت و در شوهرال

در مرعیوود عدووتل هل بلکووه در شووهرال یوو چکتر لوود ووه هنهوول )عیرع (فوولرس

ه آ بل بلش م لروگلاهل برق عهدع شده عدت شهر ز جل و شهرال ه

فلقود لروگوله ه سلود بورق 1991عز ی مللل فر جمکلت ان ز در دول

عدت و به املس خلطر ز جل فلقد صنلیس بدر هتی به هکدعد ع گ تل ددت

عدت.

شبکه برق ق یکی عز عبدعرال جد رولم ه هولسلتر عهدع عدم

ی و خولرجی لو گورعرع دعخ ع دعز در مقلبل دورملیه برع دنگ )عیرع (فلرس

کضونهی هوریس م عدت. عص لا دریلفت عمتللز برق برع درملیه گرعرع عز مهوم

و ع یورده و بوه ههور رکهو رع جن بی آذربلیجل یند میعدت یه آ هل رع وعدعر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

52

آب زیرع در آ جل زیردلختهلیی مل نود بورق . ملیند مهلجر فلرسشهرال

گلورد. لازم بوه یولدآور میبه آدل ی در عختللر درملیه گرعرع قرعر گلز و...

ع ی لروگله مت دوط هودعقل لازم برع عهد گرعر عدت یه ملدع درملیه

ه ع ود بکنو ع یو زیردولخت مللل دلار عدت یوه موی 199هل 899بلس

ضرور زملنه صنکتی شد ی منطقوه رع فورعام ینود. مثول دیگور در عیوس

مللل فور جمکلوت فقوط در 8خص م آذربلیجل غربی عدت یه بل بلش عز

و یکی در خو شوده چند دل گرشته صلهب لروگله برق یکی در عرومله

دو لروگوله هقریبول عدت. عسبته آ چه بلعث شده عدوت یوه در آذربلیجول غربی

بلکوه هوأملس امدمل عهدع ش د ه یم به صونکتی شود آذربلیجول غربی

لوه و عورعق و ه ریشرعیط برع صولدرع بورق عز طریو آذربلیجول غربی بوه

در یل آذربلیجول غربوی عدت. زیرع فلرسعفدعیش درآمد عرز رلم ه هلسلتر

مللل فر جمکلت هتی ی شریت صونکتی و ه سلود بودر 8بل بلش عز

فلرسوج د دعرد. در هلسلکه در دو عدتل ی یر ععم عز دوستی و خص صی

ار یدعم بول یمتور عز یو ملللو فور جمکلوت چنودیس یدد و دمنل یکنی

ینند و بورع میکلسلت فال شریت صنکتی و ه سلد بدر صد لروگله برق و

گورعر هلملس آب عیس صنلیس در عیس شهرال ی یر بل صدال یللو متر س سوه

ه ع د بل دیگر شهرال یو یر میش د. عیس مقلییه میهل ع تقل دعده آب به آ

لد ع جلم ش د هل شود هبکولض و جنلیول عقتصولد رولم ه هولسلتر فلرس

د.هر گرد علل جن بی آذربلیجل در فلرد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

53

يزيزسايت ايران خودرو تبرسايت ايران خودرو تبر

در فولرس عده ع بل عدوتنلد بوه عینکوه رولم ه هولسلتر ممکس عدت

عجلزه دعده عدت هکدعد عز صونلیس یوبتل دونگلس عهودع جن بی آذربلیجل

م ی جل گلر عز درملیه گرعریهل ین و مجهد به هکن س ییهول ش د خط

ع ببر د و یل م رد هردید قورعر زیر د جن بی آذربلیجل علسی رع ه دط آ در

داند. در عیس رعدتل عسبته هکدعد بیللر محودود و ع گ وت شوملر لود م وه

و هبریود میپتروشل شلید بت ع ند عرعئه ینند. عز جمله دلیت عیرع خ درو هبرید

فوو لاد و... وعبیووته بووه شووخ ز وو ز رع در دوره جمهوو ر اوول شووریت

عیت ردولز هبریود پللای وگله هبریود در دوره یی مل نود هر ال و شریت میعدن

ه ع لم برد. در عیس رعدتل ه جه به چنود کتوه ضورور عدوت هول میپهل

ل دالم یه عیس چند م رد محدود لقض خط م ی یون عقتصولد رولم

لیت:جن بی آذربلیجل ه هلسلتر دعیر بر منس درملیه گرعریهل ین در

عیرع خ درو هبرید بلییتی مد رر قرعر آ چه یه در خص م دلیت

شو د و هتوی موی گلرد عیس عدت یه در عیس شریت پلکل وع ت فقط م تولی

در 9199و 9119آور د و هکن س ی آ بوه داوه میعهلق آ رع عز ههرع

می لوورو ع تروولو دد و یوولمن عز رده خوولرج شووده عدووتگوور موویع گلوولس بر

مگول و 191. خ دروال جدید مل ند پوهو پریرد میگرعر آ رع شملره

دعرد یدو خت بوللای فس گل و... در شهرال دیگر و پلکل وع ت یه مصر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

54

دول پولش رع 99ش د زیرع رلم ه هلسلتر هکن سو ی میدر هبرید فقط م تلی

.دع د می لد برع هبرید زیلد

ت و عز و درملیه گورعریهل بیوللر یوم عدو ال عولا هکدعد عیس شریت

یند و برع بلش عز دوییت شهر ی چو میهجلوز ال تل ددت هکدعد ع گ

هکدعد بیللر محدود عدت در هلسلکوه در اور جن بی آذربلیجل و بدر در

صدال و ادعرع شریت بودر عهودع شوده )عیرع (فلرسل ایدعم عز شهر

فعطورع شریت در آذربلیجل شرقی و م خصل در چند عدت. در هلسلکه عیس

هبرید میتقر ایتند.

یوبتل اول ثل لل ه جه به دوره زمل ی هأدلس و عهدع عیس شریت

بدر در هبرید قلبل هکم عدت. در خص م رلم ه هلسلتر پهل قلبل ه جه

عدت یه فردلیش م روعلت آ بلعث شوده بو د یوه در هبریود خطور بوروز

و بو یهه جن بی آذربلیجل ش لرضلیتی رع یلمن عهیلس یند و بل ه جه به ق

عز طریو ع جولم خ عدوت موی هبرید در ع قنب م روطه رلم ه هلسلتر پهلو

م وروعلت دعشوته صرفل در ه زه عقتصولد گرعریهل محدود ع درملیه پلره

ینلم عللرغم عینکوه هول میبه املس خلطر م لاده .خ د رع در هبرید عهلل یند

صونلیس بودر متکوودد )عیرع (فوولرس( در شوهرال 9199) 9811دول

آذربلیجول عمول در .ل بخش خص صی عیجلد و هلدلس شده ب دیه دط دوست

ه بخش دوستی و ه خص صی عجلزه عهدع الچ شوریت بدرگوی رع جن بی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

55

دول چنود شوریت 91در عورض 9819هول 9811 دعشتند. عمل عز دول

دط دوست عهودع گردیود برید عمدهل ه ه فو یل یبتل بدر در عطرع ت دطم

لز هرعیت ردولز دولمل صو فلل و اول ملشولس دو یه م خصل شوریت

گنجند. در عیس چلرچ ب می پللای گله هبرید

م ووی عقتصوولد اموول خووطدر دوره جمهوو ر عدوونمی عیوورع

گرعریهل ین و هکن س ییهل عولسی بول دقوت و شود جل گلر عز درملیه

دل دوره ریلدوت جمهو ر رفیونجل ی و 99پلگلر شده عدت. در ط

خلهمی عللورغم عهودع و رعه ع ودعز صودال شوریت بودر در شوهرال

عز ار و ح دورملیه گورعر هتوی در جن بی آذربلیجل در یل )عیرع (فلرس

مقللس مت دط ه دط بخش دوستی و بخش خص صی جل گلر بکمل آمد و

هول 199ریود بول ظرفلوت برع خلسی ب د عریضه هنهل شریت پتروشومی هب

ادعر هس محص لا پتروشلمی هأدولس شود یوه عسبتوه در مقلییوه بول 999

ظرفلتهس مللل 1/8ال عصفهل و بندر عملم خملنی یه بلش عز پتروشلمی

دعر د بیللر درملیه گرعر ی چکی عدت.ه سلد دللا ه

ي توسعه اقتصاديي توسعه اقتصاديهاها و نمايش برنامهو نمايش برنامه 58315831وقايع خرداد وقايع خرداد

رک قلولم ملوی در و بد بل ه الس روز لموه عیورع بوه ملوت هو 9811دل

و بو یهه هرولارع عرولم ملوی در عو خوردعد جنو بی آذربلیجول شهرال

رع ول جن بی آذربلیجل قدر هریت ملی فدر هبرید عز ی طر 9811

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

56

رع بوه )عیرع (فولرس ر تدعد و عز د دیگر فروپلشی م وروعلت رولم ه هولسل

هص یر ی لد.

و امورعه بول دوفرال پور دور و 9811 بل وقلیس خردعد دل بد

هعد بل شکلر دوست مهورورز و عودعست گیوترپا بودو صدع عدتل ی عهمد

گورعریهل یون در م وی جلو گلر عز دورملیه آ که هغللر عدلدوی در خوط

ع جلم داد برع هفوظ هودعقل م وروعلت رولم ه هولسلتر جن بی آذربلیجل

جنو بی آذربلیجول م ی عقتصلد آ در غللرع جدیی در خطه )عیرع (فلرس

عمرع ی و صنکتی ی چ ال داد و عجرع هکدعد محدود عز پرویه رخ می

گلرد بخوش خص صوی مت دط و یل بکضل یبتل بدر در ددت ر یلر قرعر می

آ مجددع م رد فبه شکل بیللر محدود و ینتر شده عمدهل در هبرید و عطرع

گلرد. )عسبته امدمل غلر مکلد موس طون دونگهل قلمتوی ه قرعر میه ج

یلبد.( عدعمه میجن بی آذربلیجل

عبتدع آزعد رعه هبریدود جل یه پوس عز گرشوت بولش عز ده دول عز

بوه رفت در عرض چنود موله پ تی جل می شروح عهدع آ به ص ر لاک

فتتلح ردمی بول عجلوه بورع آبلد به شکل غلرردمی و بدو ع بیتل درعت هل

زود اول بنگلاهول ش د. دوپس در قلسوب وعم ال بلز می عب ر و مرور ملشلس

ال ی چ عز طریو بخوش خص صوی مجو ز بلزده هکدعد محدود پرویه

گلر د. در بخش صنکت و زیردلختهل آقل ز ز عجولزه عهدع و ه سلد می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

57

هل فو لاد خو درو ل بول هأدولس چنودیس شوریت در بخ و مو یلبد امد می

فکل ش د هول رولم ه هولسلتر جن بی آذربلیجل ا عپلملیی )آهل( و... در عقتصلد

عدوت. جن بی آذربلیجل ل داد یه بد بل عیجلد هغللرع جد در عقتصلد

ال ممل کت عز دورملیه گورعر و گیوتر فقور و بلکولر در در هلسلکه داه

ه ع د بل چند م رد دورملیه می فلرسسلتر عز د رلم ه هلجن بی آذربلیجل

گرعر ع گ ت شملر جبرع ش د. در عردبلل و عروملوه لروگلاهول بورق بول

بردعر می ردد. ظرفلت مت دط پس عز چند داه هأخلر عهدع و به بهره

ال عیس کته بلید مد رر قرعر گلرد یوه بردعر عز عیس لروگله در بهره

برع عفدعیش صلدرع برق به ی رال امیلیه سفلردللدت رلم ه هلسلتر

روزع وه و فو جل گلر عز عفت ف لر برق و مبلدسه برق در زمل پلو مصور

مبلدسه برق در فصو دورد و گورم دول بول ی و رال امیولیه عرمنیوتل

ریلوه و عورعق و هفوظ پلیودعر شوبکه عز علول عصولی هآذربلیجل شملسی

ره منوود عز م قکلووت جغرعفلوولیی عدووترعههی عهوودع عیووس لروگلاهوول و بهوو

برق بدر رودوله ال ب یهه در عهصل شبکه برق به شبکهجن بی آذربلیجل

عنوه بر ی رال امیلیه ب ده عدت و هلملس للز بوه شوبکه بورق لهه ریو

عیوس رولم لیوت و در فبه الچ وجه جدو عاودع جن بی آذربلیجل ق در

برق بللایی دعر د در فهأدلس صنلیس بدر یه مصر عمل لد امچنل عجلزه

بوه )عیرع (فلرس ال در ص رهی یه در شهر ش د دعده میجن بی آذربلیجل

یلبند. آدل ی عیس صنلیس هأدلس و ه دکه می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

58

ان جنوبيان جنوبيججذربايذربايهاي عمراني بزرگ و عدم انجام آن در آهاي عمراني بزرگ و عدم انجام آن در آ پروژهپروژه

اهل آزعدرعاهل ال عمرع ی و زیردلختی بدر مل ند پللای گل پرویه

عسیلر بلس شهر بلملردتل هل دریسال آاس بدرگرعاهل خط رعه آاس رعه

بدر و هخصصی فرودگلاهول بودر ورزشوگلاهل بودر و... لولز بوه

تغل گیوترده اوم در عشو گرریهل ین دعشته و مکم لا بلعث عیجولد درملیه

واوم بلعوث هیوهلل شورعیط بوردعر زمل عهدع و ام بکد عز عهملم و بهره

گرعرع عز طری هیهلل عرهبلطل و هیهلل همل و قل و هوأملس برع درملیه

ر در رعدوتل طگرد ود و بوه امولس خول خدمل بهدعشتی و درمول ی و... موی

آذربلیجول گورعریهل یون در و جلو گلر عز دورملیه عشتغل جل گلر عز

آ هول ممل کوت بوه عمول ع جولم عز ()عیرعفلرسعز د رلم ه هلسلتر جن بی

-ع و ههور فهل عصو -ع آید. برع مثل عهدع قطلرال دریس عسیولر ههور می

ل عصولی مل نود اهتی شهرجن بی آذربلیجل آغلز گردیده عدت و در م هد

و... هتی عز طری ریلی بل امودیگر و امدع عردبلل و هبرید و عرومله و ز جل

آذربلیجول ی بولس شوهرال بودر و ی چو در مرهبط لیتند و شبکه ریل

ه رک آذربلیجول ده ملت هعدلدل وج د دعرد. عسبته در رعدتل فریب جن بی

آاوس دور دریلچوه اول متکودد رع مل نود رعه ز ی رلم ه هلسلتر گلنگجن بی

هبرید و عرومله و... ع جلم دعده آزعد رعه آزعد رعه هبرید و مر د و بلزرگل عرومله

هبللغوولهی وزرع عدووت وسووی بووه غلوور عز یلنووگ ز ووی و دیوود و بلزدیوودال

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

59

الچ ح گلم عملی برع عجرعیی یرد )عیرع (فلرسوعدتل دعرع رلم ه هلسلتر

آ هل بر دعشته عدت.

در پلره ع م عرد بل عصرعر مردم شوهرال و عاودع زمولس مجول ی و

دو موردم و هتی یمو بوه عهودع دولختمل و هجهلودع فرودگوله عز

عجولزه عهودع فرودگوله یو چکی عز جنو بی آذربلیجل شهردعریهل آ هل در

دعده عدت عمل عمن فرودگله یل یلمن هکطلول )عیرع (فلرسد رلم ه هلسلتر

شو د. فرودگلاهول ع ین دو یل دوه پوروعز در آ ع جولم موی عدت یل افته

عصورعر عینجول تی قرعر دعر ود. در ز جل خ و مرعغه دقلقل در چنلس وضکل

تلجه خو د جن بی آذربلیجل گرعریهل ین در رلم بر جل گلر عز درملیه

آذربلیجول داد و طبقه مت دط و مرفه و پردرآمد در شوهرال رع ل می

گلرد هل بت ع د پ بلولط ا عپلمول رع پردعخوت ینود. عمول در شکل میجن بی

بخلطر عدتقرعر صدال بلرجند دمنل و...ل ند یددو عدتل ی ی یر م ال شهر

شریت صنکتی دوستوی وخص صوی بودر طبقوه مت دوط مرفوه و و ادعرع

عیوس ال بلدرآمد بللا شکل دعده شده عدت و ار روز چندیس پروعز عز فرودگله

ش د. ع جلم میشهرال

58315831ي توسعه و سرمايه گذاري استاني در دهه ي توسعه و سرمايه گذاري استاني در دهه هاها شركتشركت

بکن ع رئولس جمهو ر عز دول رفینجل ی میشال د بل رو یلرآم

یه بکد عز پلیل جنگ عیرع و عرعق ع جلم شد و و رئولس جمهو ر 9891

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

60

و جنو بی آذربلیجول عللرغم دوفرال متکودد بوه میهخل بکد دلد محمد

اوول و وعووده و وعلوودال فوورعوع بووه شوود عز ع جوولم اوور وو ح ز ووی یلنووگ

ی لورز و... ععم عز یون و یول مت دوط در گرعر عمرع ی صنکتی درملیه

شمی عنوه بر ممل کت ال د. امچنلسدممل کت به عمل آورجن بی آذربلیجل

عز بکولر بورد هول بخ وی دیگور هلله جن بی آذربلیجل گرعر در عز درملیه

ع تقل داد. در )عیرع (فلرسرع به شهرال جن بی آذربلیجل درملیه مردم در

گرعر و ه دکه عدوتل ی رع بول هملیوت میوتقلم ال درملیه ریتعیس رعدتل ش

بول اول عدتل دعرع منص ب خ یش هلدلس یرد و ععنم شود یوه عیوس شوریت

ال مردم ار عدتل عز طری خرید دهلم آ هل عز د مردم بول جرب درملیه

و رفله و عمورع اور عشتغل عیجلد یلرخل جل صنکتی در ار عدتل به عیجلد

ل یم خ عاند یرد.عدت

ال بل هبللغل و دور عیس شریتجن بی آذربلیجل در امه عدتل هل

هأدولس جن بی آذربلیجل در کر ال ملت ه و صدع زیلد و جرب درملیه

امه عیس جن بی آذربلیجل در ال مردم عمل پس عز جمس آور درملیه .شد د

عصفهل یرمل یودد دومنل رع در ههرع ال بنعدتثنل عیس درملیه ال شریت

. الوأ مودیره و گرفتنود بکولر )عیرع (فلرسیلش و م هد و دیگر شهرال

بلکوه در ههورع هضو ر جنو بی آذربلیجول ه در و دفلهر مرید عیس شریتهل

دعر د. به عیس طری بخ ی دیگر عز ملزعد درملیه ه سلد شده بل ددوتر ملوت

ع تقل دعده شود. عبودعسکلی )عیرع (رسفلبه شهرال جن بی ه رک آذربلیجل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

61

درشنلس در هحق عیس ال ر ق زعده عدتل دعر وقت آذربلیجل رقی و عز مل

قش عصلی دعشت.جن بی ت رک آذربلیجل ع تقل منلبس و فقلر شد بل

::پول بدون پشتوانهپول بدون پشتوانهو و نظام بانكي، اوراق مشاركتنظام بانكي، اوراق مشاركت

ع ع به ههربه ههرجن بی جن بی آذربلیجل آذربلیجل ع تقل منلبس عز ع تقل منلبس عز

ع دعزال بخ هل خص صوی و دوستوی و عرعئوه پس بل جربهل بل ک

عمرع ووی صوونکتی اوول هیووهلن بوول کی و یوول دوورملیه گوورعر در پوورویه

در عفودعیش رشود عقتصولد و ه سلود موی ی لورز زیر دلختی و... قش مه

ثرو و هول م وکن عقتصولد مل نود بلکولر فقور و دیگور مکضون

دعر د. به عبلر دیگر ار دل بخ ی عز ه سلود عقتصلد و عجتملعی به عهده

شو د. اور قودر موی لخلس ملی پس ع دعز و دپس هبدیل به درملیه گرعر

دعز و دورملیه گورعر شو د رشود عدرصد بل تر عز ه سلد لخلس ملی پس

عقتصلد بل تر رع در پی دعرد. برع م ه عقتصلدالیی مل ند چلس یوه رشود

ملودع پوس ع ودعز و یننود. رع هجربه میدرصد دللا ه 99هل 1عقتصلد بلس

درصود 19هول 89گرعر بکن ع درصد عز ه سلد لخلس ملوی بوه درملیه

ردد. می

هحوت عدوتکملر بکن ع میتکمره جن بی آذربلیجل بل ه جه به عینکه

فلقد شبکه بل کی میوتقل و پو ملوی و قرعر دعرد )عیرع (لرس رلم ه هلسلتر ف

فعز طور جنو بی آذربلیجول دعز ملی عدت و شبکه بل کی م جو د در پس ع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

62

ع طرعهی شده عدت یوه اور دول ع ودک به گ ه )عیرع (فلرس رلم ه هلسلتر

ش د عز طریو شوبکه میمنلبس ملزعد عقتصلد رع یه در قلسب پس ع دعز متبل ر

بسو ینود و در قل موی منتقول )عیرع (فولرس و شهرال ع بل کی م ج د به ههر

داود. در هلسلکوه موی هیهلن بل کی رو عقتصلد و رفله آ هول رع عفودعیش

آذربلیجول در کر جرب پس ع دعزال ملت هاملس شبکه بل کی فقط برع

فکل عدت و مکم لا هیهلن بل کی بوه موردم و دورملیه گورعرع در جن بی

و یوللر بوللا درصد دو د ب بلیند و یل به دختی و میعرعئه جن بی آذربلیجل

یند. میعرعئه فرعوع ال محدودیت

اوراق مشاركتاوراق مشاركت

ال هأملس ملسی پرویهال یکی دیگر عز شل ه چلپ عورعق م لریت

عیوس عورعق ه دوط دوت. ال زیردلختی صنکتی ی لورز و... ه دط دوسوت

شو د و بلزپردعخوت و دو د موی دوست عز طری شبکه بل کی به مردم فروخته

عورعق جنو بی آذربلیجول ینود. شوبکه بول کی در موی ضوملس آ هل رع دوسوت ه

ردول د عمول منولبس مولسی جموس آور شوده وه در موی م لریت رع به فرو

شو د. موی دورملیه گورعر )عیرع (فلرسبلکه در شهرال جن بی آذربلیجل

ش د وسی منلبس میفروخته جن بی آذربلیجل بکبلر دیگر عورعق م لریت در

شده الچ ق ی در عفدعیش رشود عقتصولد ه سلود ثورو ملسی جمس آور

درملیه گرعر ال دعرد و بل ه جه به عینکه زملنه کر ملت ه عشتغل رفله و

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

63

بورع ملت هو رک وج د دعرد. جن بی آذربلیجل د دآور بیللر محدود در

بددت آورد هدعقل د د و گوررع ز ودگی خو د مجبو ر بوه خریود عورعق

اول د. یکنی رولم ه هولسلتر عز طریو محودود یورد زملنوه ش میم لریت

رع ملوت هو رک بخش خص صوی و درملیه گرعر و فکلسلت عقتصلد مردم

گرعریهل شوهرال م لریت و هأملس منلبس ملسی درملیه به خرید عورعق دعروع

بوه جنو بی آذربلیجول عز ال یند و در عمل بل خروج درملیه می )عیرع (فلرس

ردل د. مییلر جن بی آذربلیجل فقر در گیتر

دوست و بهوره ال فرو عورعق م لریت در هقلقت عفدعیش بدای

رع بد بل دعرد یه دوست بورع هولملس پردعخوت عصول و بهوره آ ال آ بدای

ز د یوه میه رم دعمس عفدعیش به چلپ پ بدو پ ت ع ه و در تلجه ال بدای

جنو بی هو رک آذربلیجول ملوت ع ودعز پس عیس به مکنی یلاش عرز پ و

عز د دیگر بل ه جه به عینکه چلپ پ صرفل در عختللر بل مرید عدت.

صنکتی عمرع ی زیردلختی بوه ال عدت دوست برع هلملس منلبس ملسی پرویه

پردعزد و عیس لد به مکنی یولاش میدللدت هلملس ملسی عز طری ییر ب دجه

عدوت. عیوس در جنو بی آذربلیجل در ملت ه رک دعزال عرز پ و پس ع

شو د موی عجرع جن بی آذربلیجل در ال هلسی عدت یه الچ یدعم عز عیس پرویه

آذربلیجول آ به ال وسی ادینه ش د میعجرع )عیرع (فلرسبلکه در شهرال

ش د. میهحملل جن بی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

64

شو د موی ئه یی یه در آ عرعال ب رس ههرع لد یه دهلم عیثر شریت

اول شوریت دوهلم قرعر دعرد و هکدعد محدود عز )عیرع (فلرسدر شهرال

اول قرعر دعرد بل رعه ع دعز شوکبه جن بی آذربلیجل در عرعئه شده در ب رس

ار دل بخ وی دیگور عز مولزعد دورملیه جن بی آذربلیجل خ د در شهرال

عشوتغل و به گیتر رع به خ د جرب یرده جن بی آذربلیجل ه سلد شده در

عکس یند و تلجه مییم )عیرع (فلرسو ه سلد ثرو و رفله در شهرال

گیتر بلکلر و فقور و صودال مکضول عجتمولعی جن بی آذربلیجل در آ

لشی عز آ هلدت.

میووتقلم و اوول ملسلوول در ع وو عح و عقیوولم آ عز جملووه ملسلوول

آذربلیجل عز ال تقل منلبس و درملیه غلرمیتقلم عز عبدعرال دیگر عال ملسلل

عدت. در هلسلکه در قبول دریلفوت )عیرع (فلرسو شهرال ههرع به جن بی

( ی چکتریس خودمتی لرس رلم ه هلسلتر )فجن بی آذربلیجل در ال عیس ملسلل

یند. میعرعئه

عز عبدعراول متکودد پو سی مولسی و فولرس ه هلسلتر بط ر یلی رلم

و شوهرال ع بوه ههور جنو بی آذربلیجول بورع ع تقول منولبس عز درملیه ع

و جنو بی آذربلیجول ینود یوه منجور بوه فقلرشود میعدتفلده )عیرع (فلرس

و در فقودع دوسوت گوردد می )عیرع (فلرسو شهرال ع ثروهمندهر شد ههر

ه ع رعه هلی جد و یلردلز برع مقلبله بل آ یلفت. می کر هملی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

65

::ااهه شهرداريشهرداري

ل جن بیل جن بیججذربلیذربلی دوستی عز ب دجه آ هل در آ دوستی عز ب دجه آ هل در آالال هأملس ملسی پرویههأملس ملسی پرویه

عز محول عو عرض دولز مج زاول اول عمده ب دجه شهردعر

صونکتی م جو د در اول دلخت دریلفت درصد عز د د خولس شوریت

محدود لد عز دو دوسوت و... ال شهرال و بکضل به در یم فعطرع

جنو بی آذربلیجول شوهرال فه عینکوه در عطورع ش د. بول ه جوه بو میهلملس

و هجوم دولخت و دولز در صنکتی محدود هأدلس شده عدتال شریت

بلشود موی محودود و یوم )عیرع (فولرس و شوهرال ههرع آ هل در مقلییه بل

بیللر محدود جن بی آذربلیجل ب یهه شهرال ی چ در ال ب دجه شهردعر

ن زیردلختی در جهت هحو جود در یال عدت و عمکل عجرع پرویه

بیوللر محودود عدوت. بو یهه در جنو بی آذربلیجول زیردلختهل شهر در

ش د درآمود شوهردعریهل بولش عز میدلسهلیی یه ری د در دلخت و دلز عیجلد

گردد. عیس محدودیتهل در ینلر فیلد و لیلرآمد ب رویرعدوی میپلش محدود

و شوهردعرع ی یوه عمودهل جنو بی ذربلیجول آدر ال عدعر هلیم بر شهردعر

رید شهر و شهردلز دعر د و مقلمل عمنلتی و هخصصی در ه زه بر لمه

بلشند به وخلمت بلش عز پلش وضکلت می )عیرع (فلرسدوست ه هلسلتر می رل

گردد. میمنجر جن بی آذربلیجل ملسی شهردعریهل در

دعر ود و دوهلم آ هول در قورعر جن بی آذربلیجل یی یه در ال شریت

درصد د د خلس خو د رع 8ش د ار دل ب رس ههرع خرید و فرو می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

66

بلکوه بلییوتی بوه هیولب جنو بی آذربلیجول ه به شوهردعریهل شوهرال

شوریت اول برع مثل گورد و غبولر آسو دگی وعرید ملیند.ههرع شهردعر

مردم ص فلل رع و... آذرشهر ت ردلز هبرید آا هرعخ دلمل ص فلل ال

ش د وسی د د خلس آ صولب میینند و مریض میهبرید آذرشهر هحمل

ش د. میههرع شهردعر

در اول هبکولض و بوی عودعستی در خصو م شوهردعر منبس دیگور

یی عمرع وی و اول ش د یه بیللر عز پرویه عز عینجل لشی میجن بی آذربلیجل

ش د میعز د ب دجه دوست هأملس رع ()عیفلرسزیردلختی یه در شهرال

شو د. موی محدود شهردعریهل هوأملس فقط عز محل ب دجهجن بی آذربلیجل در

جنوو بی-غربووی و شووملسی-بوورع مثوول آزعدرعاهوول و ینلرگووررال شوورقی

فرودگلاهل خروج پلدگل هل عز شهرال به زیر زملس بورد خطو رعه آاوس و

به ط ر یلمل عز ب دجه دوست هوأملس )عیرع (فلرس العییتگلاهل و... در شهر

بلییوتی عز ب دجوه اول امه عیس پرویهجن بی آذربلیجل ش د وسی در میملسی

محوودود شووهردعریهل هووأملس شوو د و چوو ب دجووه و درآموود شووهردعریهل در

یول ل عجورع محودود یو بیللر محدود عدت بلعث عدم عجرع جن بی آذربلیجل

منجور اول عیوس پورویه بو د ل ی چو یو و ولق ط لا ی شد مد عجرع

گردد. برع مثول فرودگلاهول بیوللر ی چو مرعغوه و خو عز محول می

و ب دجوه شوهردعریهل آ هول عهودع شوده عدوت و فلقوود موی یمکهول مرد

هجهلدع پل رفته فرودگلای عدت. ه دکه فرودگله هبرید یوه در عوعخور داوه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

67

جه شوهردعر هبریود هولملس مولسی ع جلم شده عدت هململ عز محل ب د 9819

عصوفهل م وهد شولرعز یودد یرمول ههورع شده عدت عمل فرودگلاهول

بندرعبلس و... عز محل ب دجه دوست هلملس ملسی شده عدت. در بلرجند یلش

دق عدت. برعدولس مصو بل خص م مترو ین شهرال لد املس میيله صل

و در ین شهرال عز د دوست ب دجه عهدع متر صدپنجله در الأ دوست

یهل بلییتی هلملس گردد. دهم پنجله درصود رو پنجله درصد آ عز د شهردع

دوست در عهدع مترو ین شهرال در ههرع عصفهل م هد شلرعز ار دل

بوه متورو ب دجوه عختصولم ودعده یدوست ریولس دپردعخت شده وسی در هبری

ان ز در مرعهل مقدملهی عدت.ید هبر رومتعهدع عدت. به املس خلطر

آيندهآيندهتعيين جمعيت شهرها در افق چند دهه تعيين جمعيت شهرها در افق چند دهه

در رعدووتل عفوودعیش مهوولجر عز )عیرع (فوولرس روولم ه هوولسلتر

و لب د ا یت ملی )عیرع (لرسو ع تقل آ هل به شهرال فجن بی آذربلیجل

و به عیس مهلجرع ع عح و عقیلم مطلسکول فلرسی آ هل و هحملل ا یت ه ری

یه برعدلس ال داد. یکی عز عیس مطلسکل و پلش بلنی میرع ع جلم ال پلش بلنی

ع و آب بورق گولز خطو جولده اول گرعریهل در ه زه آ هل ملدع درملیه

جنو بی آذربلیجول صنلیس و ی لورز در شهرال و رودتلال همل و قلی

در عفو چنود البلنی جمکلوت شوهر مرب به پلشمطلسکل ش د میمحدود

ع بورع ینتور ال بهل ه بلنی داه بکد عدت و در هقلقت عیس مطلسکل و پلش

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

68

جنو بی آذربلیجول در شوهرال ال گرعر رشد جمکلت و ممل کت عز درملیه

عدت. به امل ع دعزه یه رشد محودود بورع رشود جمکلوت در شوهرال و

عکس بورع شوهرال در رر گرفته شده عدت برجن بی آذربلیجل رودتلال

رشد جمکلت بل تر در رر گرفتوه شوده عدوت و )عیرع (فلرسو رودتلال

هو رک تهول رع آ هل عز طریو مهولجر دعد مل عیس رشد دریس جمکلت ب

رد عرب و... هأملس خ عاد شد. به ح یه بل گرشوت اور دول درصود ی

یولاش و... عرب بل ه رکت ملل کلدرصد جم و عفدعیش فلرسجمکلت

س هح هحمللی در هلیت به شوکل گلور یو عیثریوت ییه ع خ عاد یلفت

منجر خ عاد شد. زیورع یولاش درصود عیرع در ی ر م د م به فلرسقلطس

عمن به مکنی یلاش وز عقتصلد فرانگوی و دللدوی آ هول ه رکجمکلت

خ عاد ب د.

لتر شودید دوستوی در عقتصولد رولم ه هولس اول بل ه جوه بوه ینتور

ممل کوت جنو بی آذربلیجل در رعدتل ینتر رشد جمکلت در )عیرع (فلرس

گورعریهل صونکتی ی ولورز خودملهی لود در اول عز عرعئه مج ز درملیه

یلبد. میاملس رعدتل مکنی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

69

ان ان ججذربايذربايتوسعه نيافته در آتوسعه نيافته در آ ميميو بناهاي اداري و نظام اداري علو بناهاي اداري و نظام اداري عل هاها ساختمانساختمان

نوبينوبيجج

ینود در شوهرال موی ار چقدر هون ع ()عیرفلرس رلم ه هلسلتر

و اول بنلاول و دولختمل هل بدرگتور بورع وزعرهخل وه دولزمل )عیرع (فلرس

دقلقل بورعکس رولم ه هولسلتر جن بی آذربلیجل دوستی بیلزد در ال شریت

گلرد دولختمل عدعر و دوستوی رع می هلیت هن خ د رع بکلر )عیرع (فلرس

و زیبولیی بوه در هجم ی چکتر و بدو ار ح جرعبلتجن بی آذربلیجل در

رع جنو بی آذربلیجول مول شوهرال وسحل مکملر عجرع ملید یه چهره

. زیرع وج د بنلال و دلختمل هل مکروم و بول زشت و در ام ریخته ل داد

لیوت. هو رک شلییوته ملوت )عیرع (فلرسمکملر زیبل عز رر رلم ه هلسلتر

خط م ی عقتصلد رلم ه هلسلتر عدم عیجلد وعهودال عدعر عزجنبه دیگر

صونلیس و مکولد علو م هحقلقول و اول وزعرهخل وه اول دولزمل مرب به

عدت. بکبلر دیگور رولم جن بی آذربلیجل ید هحقلقلهی و... در عفنلور مر

عدعر ه دکه یلفته و یلرآمد یه عز زیربنلال ضرور برع ه دکه اور ملتوی

شو د. و فقوط در موی عجلزه شکل گلور آ دعده جن بی آذربلیجل عدت در

عدعر مرب به وزعرهخلهوه و ال ه کلن و دلزمل )عیرع (فلرسشهرال

گوردد و موی دلزمل هل هحقلقلهی علمی صنکتی و هکن س ییهل علسی میتقر

)عیرع (رسفول ه دوط رولم ه هولسلتر جن بی آذربلیجل عز شکل گلر آ هل در

ید. بل ه جه به عاملت زیردلختهل عدعر علمی صونکتی آ ممل کت بکمل می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

70

در ه دکه فرانگی دللدی و عقتصلد ار ملت عیس هأدلیل و زیردولختهل

یه عز رر رولم ه رکش د و ملت میمیتقر )عیرع (فلرسفقط در شهرال

و اول یوس زیردولخت میوتکمره آ عدوت بلییوتی بوه ع )عیرع (فلرسه هلسلتر

هأدلیل مجهد ش د.

ربايجان جنوبي ربايجان جنوبي ذذدر آدر آ سرانجامسرانجام بيبي پايان وپايان و بيبي هاي تكراري،هاي تكراري، زنيزني كلنگكلنگ

عجلووب و غریووب در در اوور روولم ه هوولسلتر دروغ و عدعلاوول

علمی عقتصولد صونکتی و... آ عمور یولمن رعیو ال خص م پل رفت

رغم هضو ر در عصور عللو )عیرع (فولرس عدت در عیس ملول رولم ه هولسلتر

عرهبلطل و ع فجلر عطنعل عدتلد دروغ پردعزیهل عجلب و غریب و فریب

بوه )عیرع (فولرس ملل هحت عدتکملر خ یش عدت. اور دول رولم ه هولسلتر

عز آ هول ف ع دعزد و اد مختلف مرعدم عفتتلح و یلنگ ز ی رعه میال منلدبت

جمکلت فقلر و مفل ک عدت یوه س ل دعد در بلغ دبد و عملدوعر گه دعشت

گ یل در آینده ددی وضکلت عقتصلد آ هل بهتر خ عاد شد.

گوررد می )عیرع (جدید فلرس دلسی یه عز عمر رلم ه هلسلتر 81ر د

پهل شده عدت امل ه بیل یلنگ )عیرع (فلرسو جلیگدیس رلم ه هلسلتر

ز ی شده عدوت لم یلنگدرع ج ز ی و عفتتلح بلز ب ده عدت و ادعرع پرویه بی

گرعر رال شوده عدوت. و به شکل لق و یل هتی بدو ی چکتریس درملیه

لاو در خصو م آزعدرعاهول بدرگورعه اول هتی عمر بکضی عز عیس یلنگ ز وی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

71

اول خط رعه آاس فرودگلاهل بلملردتل هل ورزشگلاهل مکولد و شوریت

ردلده ع د عمل کتوه جلسوب میردد و ان ز به درع جل می هدا ندصنکتی به چ

اول ه جه عینکه رلم ه هلسلتر بدو عینکه ح ه به تلجه ردل د عیوس پورویه

هکورعر و اول لق رع م خ یند امچنول اور دول بوه یلنوگ ز وی

هو رک داد و در بلغ دبدال جدید رع بوه ملوت میغلروعقکی جدید عدعمه

نلس و چنل خ عاد شد.داد و عینکه در ص ر عجرع آ چ می ل

بو د شوبکه اول زیربنولیی منجور بوه فورعام عدم عجورع پورویه

گوردد و بکنو ع ال شبکه برق رلم عدعر رلم بل کی و... می عرهبلطل جلده

)عیرع (فولرس گلرد و رلم ه هلسلتر میگرعرع قرعر مل س عصلی در مقلبل درملیه

و زیربنلال ضرور برع درملیه ال یه متهم عصلی عدم شکل گر زیردلخت

عدوت خو د رع جن بی آذربلیجل گرعریهل صنکتی خدملهی و ی لورز در

یند و میعز جمله برق عرهبلطل و... مخفی در پ ت در لردلیی زیردلختهل

نوده قو یدر آ اول هتی در قش دسی ز یبت بوه رفوس شود عیوس لردولیی

عز )عیورع ( فر مقلمل علسلوه رولم ه هولسلتر داد. مکم لا انگلم د میمیلعدپا

ش د و هتی بکضل وزرع عز آمولده بو د میعلدال زیلد دعده گ ه وعده و وعین

صوونکتی بوودسلل عوودم اموولانگی بوولس عدعرع و اوول زیردوولختهل در شووهرک

ملیندپا میدلزمل هل دوستی و ع عمل لشنلخته دیگر ع تقلد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

72

و وعبیوته گوه چو گوه دعشوتس یف امه عیس دغل بلزیهل به اد

گلورد و میص ر )عیرع (فلرسبه شهرال جن بی آذربلیجل دعشتس عقتصلد

در منلدوبتهل خو یش بول در عقتصلد بل هجم ی چ رلم ه هلسلتر ار دول

عفتتلح ی یل دو شریت بیللر ی چو یوه عمودهل خص صوی ایوتند ول

رخ دعده عدوتپا و جنو بی یجل آذربلداد یه چه هح بدرگی در عقتصلد می

ل ی بوه دو رودوتل و یول آدوفلست دو دو در آینده لد رخ خ عاد دعد بل گولز ر

یلل متر رعه رودتلیی یل هتی هکملر و دلز یو گولودعر ی چو یو

رولم ف رودتلیی رع در یکی عز شهردتل هل بکن ع شلاکلر عز عنلیول و سطو

ال ی د. عمل در امه عیس عفتتلح میهص یر بهجن بی آذربلیجل ه هلسلتر در ه

اور منلدوبتی مجوددع یلنگوی شو د و در میالچ وقت فرعم ال ز ی یلنگ

ش د هل دنت یلنگ ز ی در رلم هدعوم یلبد. میه زملس زده بجدید

در بکضی م عرد ی پرویه چندیس بلر و ه دوط چنود مقولم یلنوگ

زیلد شده عدت یه مردم علد هتی آ قدر ال خ رد. هکدعد عیس یلنگ ز ی می

دروغ رع به خلطر بللور د.ال ه ع ند امه عیس یلنگ می

جلوس شو رع ح مددت چلس شده رلم در بوه عصوطن ملیندگل

عدنمیپا لد عز جمله یلنگ ز ل قهلر ایتند یه بو یهه پوس عز چهولر دول

در ملاهول دروغ پردعز و بکد عز آ که امه دروغهلی ل قش بر آب شوده

ددی به ع تخلبل پا بکد مجلس مجددع بل یم چند وزیر رئلس دلزمل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

73

رعر بوه جلو و بوه فرعم شوی ف جمکی رلم بل ال عدتل دعر و... هملیت ردل ه

قبلی و دروغ عز آب درآمده مجددع یلنگ چند پورویه ال دپرد یلنگ ز ی

ز ند و در میپا رع بر زملس خدملهی ی لورز و... مهمتیمهم عمرع ی صنک

ملیند. میهدعوم دنت هینه یلنگ ز ی م لریت

)عیرع (فوولرسر تز ووی در روولم ه هوولسل بطوو ر یلووی فرانووگ یلنووگ

ز ی امدمل بل یلنگ ز ی بکد عز یلنوگ ز وی و دلزیهل قبل عز یلنگ صحنه

لاو یول مرهلوه بنود میعفکلر عمو دط چگ گی به فرعم شی دپرد آ ه

گلرد میع و دللدی رع در بر گیترده روع نلدی ه دهعبکلد یرعیی آ امگی

دت و در املس عطلبد و عز ه صله عیس شتلر خلرج مییه یتلب مفصلی رع

ینود. فقوط در عرزیولبی عملکورد عیوس رولم در فریوب عفکولر میهد یفلیت

و هودعوم یلنوگ و هدعوم دروغ پردعزیهل عقتصلد آ و فرعر به جلو میعم

پرویه ی چ و عهلل ل بدر امچنول بوه شوکل بوی ی در هلسلکه ادعرع ز

میتقل عهدعب میوتقل ال ه ع گفت در فقدع ردل ه می تلجه رال شده ع د

صنفی عیس رلم در ال و دلیر ه کلن مرب به جلمکه مد ی مل ند عهحلدیه

ده عدت و بط ر یلی ار و ح هدعوم دلطه و اهم ی ه هلسلتر خ یش م ف ب

یل دلزمل یلفته رع دری ب یرده عدت.یعپ ز

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

74

لوژي، كميت و كيفيت محصولات در لوژي، كميت و كيفيت محصولات در اقتصاد توتاليتر، مجوزها، سطح تكنواقتصاد توتاليتر، مجوزها، سطح تكنو

جنوبيجنوبي آذربايجانآذربايجان

اوور روولم ه هوولسلتر عقتصوولد خوو یش رع بوور مبنوول للزاوول و

هولسلتر گرعرد. شکل دای به ی ا یوت ه مییش طرعهی و به عجرع ال عوس یت

به مکنی آ عدت یه وجو د مللتهول لتروهل لسمط لرسدر قلسب شلکه ف

عرب یرد و... به خ د خ د خطر برع رولم ه هولسلتر محیو ب ه رک

دومت )عیرع (فولرس ش د و در رعدتل اضم عیس ملل در درو جمکلت می

ب لپوریر عز منرر رلم عجتنل )عیرع (فلرسبه د شهرال دای به مهلجر

ملیود. در امولس رعدوتل مکوول همولم دورملیه گورعریهل یون و بوو یهه موی

)عیرع (فولرس هکن س ییهل علسی و صنلیس بل عرز عفودوده بوللا در شوهرال

هکللس گردیده عدت و چنلس مج زالیی ام برع بخش دوستی عقتصولد و اوم

د و بول شو موی دعده جنو بی آذربلیجل بخش خص صی عقتصلد در شهرال

مل ند عدم دعشتس ه جله عقتصلد عودم دعشوتس مج زاول ف مختلال بهل ه

زییت محلطی عدم مکل یلبی منلدب فقدع لرو متخص فقدع شبکه

ت دیگور عز آ شو برق ق فقدع م عد عوسله یلفی و... صدال بهل ه ریود و در

ش د. میجل گلر

آذربلیجول د در و محصو لا ه سلو اول برردی صنلیس و شوریت

داد یه عیثریت قلطس صونلیس و محصو لا ه سلود شوده در می ل جن بی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

75

شو د یوه موی ی چ و یل مت دط ه سلد ال ه دط شریتجن بی آذربلیجل

فرو لد وعبیوته بوه عرز عفدوده پلیلنی دعشته و به سحل م عد عوسله و بلزعر

خوش عموده محصو لا بلشوند. عز دو دیگور ب می )عیرع (فلرسشهرال

عد مکد ی و خلم مل ند محص لا ی لورز مجن بی آذربلیجل در ه سلد

آذربلیجول ور و بدو ار ح عرز عفدوده بورع عقتصولد آامگی بدو فر

ش د و در آ جل فورآور و هبودیل میعردل )عیرع (فلرسبه شهرال جن بی

گردد. می فلرسب گردد و عرز عفدود آ صل می یهلی به یللا

بول جنو بی آذربلیجول عصرعر بر ه سلد م عد خلم و فرعور ده در

ه ع ود بوه عیجولد موی گلرد یه ز جلره صنلیس مرهبط یوه میص ر ف عیس اد

شکل جن بی آذربلیجل و ه سلد ثرو منجر گردد در عشتغل عرز عفدوده و

لد شووهرال امچنوول بکنوو ع زعیووده عقتصوو جنوو بی آذربلیجوول گلوورد و

و وعبیته به آ هل بلقی بمل د. زیرع در ص ر شکل گلر صونلیس )عیرع (فلرس

و عمکل هضو ر آ هول در بلزعراول جن بی آذربلیجل للا در ببل عرز عفدوده

رع بللا بورده و ه رکه ع د ععتملد به فس ملت میرقلبتی جهل ی عیس ه ع لیی

س هضلد بول منولف در رع بداد یه عیس فلرس به آ هل عهیلس برعبر در ه ع لیی بل

بورع جنو بی آذربلیجل لم روح آ هل یکنی میتکمره و فروددت گه دعشتس

عدت. فلرس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

76

و عدم عرعئه مج ز بورع صونلیس بودر و دعرع هکن سو ی عولسی

ه سلدع بل عرز عفدوده بللا عدم عرعئه هیهلن بل کی بورع شوکل گلور

و هدعوم ه سلد مو عد خولم و فورآور ربلیجل جن بیآذ بدر در ال شریت

جنو بی آذربلیجل ده و عدم عهدع زیربنلال لازم برع صنکتی شد در

در )عیرع (فولرس خط م وی عقتصولد رولم ه هولسلتر رکتامگی عجدع م

عقتصولد اول ی آ هلدت عمل عبکلد دللدوت ه ری لب د ا یت ملی رعدتل

ل للزمند هجدیه و هحللل عدت هل آگلای ملی عز وضوکلت ر امچنت رلم ه هلسل

عمور یوه .هلصول گوردد ه رکبرع ملت جن بی آذربلیجل میتکمره ب د

هدعقل یکصد دل در آ هلخلر ص ر گرفته عدت و ان ز در آغلز رعه عیوس

قرعر دعرد. بلدعر ملی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

77

وجوه شرعي و خروج سرمايه از آذربايجان جنوبيوجوه شرعي و خروج سرمايه از آذربايجان جنوبي

عز عدتقرعر دلیه صوف در آذربلیجول پس ب یهه هشلک روهل لت

د و به یکی عز عجدع بددت آور ال م قکلت مرابی اهم لکی رع در ملل ه ده

ال بلزعر و دی ع یللارع هبدیل شود. بدی در ینلر دربلر عربلعصلی قدر دلل

م قکلت مرابی میلط روهل لت و جلیگله آ ل در جلمکوه بکنو ع مفیورع و

دعد یه در رعدتل منلفس خ یش و بل عیس میپردعزع ز دگی به آ ل عجلزه عیده

موراب گیتر ه جله یه آ ل مبلغل مراب شلکه ع د و در رعدتل هبللغ و

بلشند موردم می علمله و مبلغل شلکه ال شلکه للزمند منلبس ملسی برع ه زه

عنو ع وجو ه شورعی بوه به رع ب د د یه بخ ی عز درآمدالی ل رع قل س یرده

دع ند ح میمرعجس شلکه بپردعز د و آ ل لد عیس مبلسغ رع به ح یه خ د صن

ادینوه یرد ود. موی علمله و غلوره ه زیوس ال و ه زه بلس طنب عل م دینی

علمله لد بخ ی عز عیس وج ه پردعختی رع شولمل ال عهدع میلجد و ه زه

شد. می

لرغم هغللورع و هحو لا در هو زه علبل عیس مقدمه بلییتی گفت

و پس عز گرشت بلش عز ی داه عز قور جن بی آذربلیجل عقتصلد مدر در

اور دولسه بخ وی عز جن بی آذربلیجل ان ز بخ ی عز عق لر مرابی در 19

جف م هد یربن و.. عردول درآمد خ یش رع به عن ع وج ه شرعی به قم

یو یر بنولم قوم و کل گلر شهر جدید ینند. فقط یلفی عدت بدع لم ش می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

78

9899) 9119بکد عز مهلجر هکدعد عز مرعجس درشنلس شولکه در داوه

شکل گرفت و بل املس وج ه شرعی در عیس شهر یوه اولچ عز عرعق شمیی(

اول علملوه ودعرد هو زه کد برع ی ولورز و ز ودگی رع ح شرعیط میت

عز به قدر ردلد روهل لت شد و بکد دلخته شد و هبدیل به شهر بدر

بل درملیه گرعریهل ع جلم شده در هل هبدیل شد به ی میدر ع قنب عدن

م ع و... در هل عهدع عدت.عین شهر عدت یه در آ مترو هر

در ص ر شکل گلر روهله ملی مدر و آگلای به ا یوت ملوی

ار دلسه عیس ه ع د به ع ض فردتلد میی مدر عیس عهیلدل مرابی ه ری

امل نود ج عموس اول عیوس دورملیه درملیه ملی به قم م هد جف یربن و...

فقلور اول هملیت عز خول عده ف مدر غربی در قلسب م دیل خلریه صر

ج ع ول للزمنود و... عجیم بوه هحصولل و عزدو عیجلد درمل گلاهل خلریه

للزمنودیهل بوی شوملر آ و برع رفوس جن بی آذربلیجل ه ع د در دعخل می

درملیه عز گردد. به ار هل عین یکی دیگر عز روشهلیی یه به خروجف صر

پردعخوت شو د میو عربی منجر )عیرع (فلرسبه شهرال جن بی آذربلیجل

به خلرج عدوت جن بی آذربلیجل و ع تقل آ عز وج ه شرعی به مرعجس شلکه

ودعرد. در هلسلکوه اولچ جنو بی آذربلیجول یه الچگ ه د د برگ تی برع

عردول جنو بی آذربلیجول و عربی ی دنت وجه شورعی بوه )عیرع (فلرس

یند. می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

79

و تخريب محيط زيست آنو تخريب محيط زيست آنجنوبي جنوبي آذربايجان آذربايجان غارت معادن غارت معادن

مکلد عرزشمند و بدرگی وج د دعرد یه بهوره جن بی آذربلیجل در

عشوتغل ه ع د به یمبردعر دردت و هلدلس امه صنلیس جل بی مرهبط بل آ هل

منجور گوردد. عمول جن بی آذربلیجل گیترده و عرز عفدوده بللا برع عقتصلد

جن بی آذربلیجل هملم مکلد م رد بهره بردعر در )عیرع (فلرس رلم ه هلسلتر

فورآور و صونلیکی یوه داود و موی رع به شکل خلم م رد بهره بردعر قورعر

عرز عفدوده عیجلد داد و میرع ع جلم هلیی ع و وعدطه ل هبدیل آ به یللاا

عدوت. مکولد بدرگوی امل نود یرده میتقر )عیرع (فلرسیند در شهرال می

لنلت دو ه ش رع هکلب فلولس رمس د گ درب و رو ز جل طن ز

مکلد دنگ مرز آذر شهر عورملوه مولی د درعب خلک چلنی )یلئ سس( مر

در آذربلیجول جنو بی بودر دیگور در خ و صودال مکود ی چو و

یس مورهبط نلو عدتقرعر صو جن بی آذربلیجل ه رکص ر عدتقرعر دوست ملی

عرز عفدوده و رفله بل تر رع به عرمغول عشتغل بل عیس مکلد ملدع بللایی عز

آورد. می

آذربلیجول در بهره بردعر عز مکولد در )عیرع (فلرس رلم ه هلسلتر

ه جهی به هفظ محلط زییوت و جلو گلر عز آسو دگی آ لچ حا جن بی

پل ورفته و دولزگلر بول محولط ال دعرد زیرع لازمه آ عدتفلده عز هکن س ی

زییت و گرع قلمت عدت در هلسلکه رلم فقط به د بل غلر بل تر مکلد

یند بل تریس چپلو رع ع جلم داد و هتوی میعدت و دکی جن بی آذربلیجل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

80

داود و می رجلده ددتردی به مکلد لد در شکل عبتدعیی آ م رد عدتفلده قرع

هلضر به عهدع جلده منلدب لیوت. بطو ر یلوی مبحوث ه دوکه پلیودعر و

آذربلیجول الچ جلیی در بهوره بوردعر عز مکولد دلزگلر بل محلط زییت

لهول و هصلویر منت ره در عینتر ت یه ل دانوده هخریوب جنگ دعرد.جن بی

حو ه هخریوب محولط زییوت در عز مرعهس در مکد مس د گ م ه ع

عدت.جن بی آذربلیجل

، فاسد و كند، فاسد و كندبوروكراسي اداري توسعه نيافتهبوروكراسي اداري توسعه نيافته

یکوی عز لیلرآمودهریس و جنو بی آذربلیجل م ج د در ب رویرعدی

یننوده میولر ه دوکه بلشود ب رویرعدلهلدت و بجل آ که امو عر فلددهریس

ددهریس و چلپل س هریس لیند زیرع ف میمل کی بر در رعه ه دکه عمل بکن ع

فقط گ بوه ز وگ عدوت و لیلرآمدهریس و.... ب رویرعدلهل در جهل عدت

عیجولد هولخلر در ه دوکه بورع فولرس یه در رعدوتل منولفس رولم ه هولسلتر

جوله طلبلهول عمل یند و ی لی هل و دع عال زرگور و جن بی آذربلیجل

و رویلرویهل بولس ملینوده مجلوس شوهردعر ال رقلبت شخصی یه در قلسب

دعر یل فرمل دعر رؤدول عدعرع ل مدیرع یل عدتل بخشیفرمل دعر عدتل دعر

بل امودیگر عمولم جمکوه و لرواول عمنلتوی و دوپله پلدودعرع بول عدعرع و

عدوت. جنو بی آذربلیجول عز دع عال رعی در شهرال دلزمل هل عجرعیی

و بولس مقلمول بور دور هیوریس میبکبلر دیگر به جل عینکه مبلهث عمو

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

81

بلشود بل وتر جوله جنو بی آذربلیجول لد تصو ه دکه فرانگی دللدوی و عق

جمکوی اول یند. مطب عل و ردل ه میطلبلهل شخصی مقلمل رع منککس

ی وند موی محلیپا رع بل خ د یدکال رییم ام یه عن ع مطب عل و ردل ه

لد چلد جد عیس مبلهث بی عرز و گمرعه یننوده و دوخنرع لهل هکورعر

ینند. میدل گرشته مقلمل چلد رع به مردم عرعئه 81

و فکللا عقتصولد در ال دریلفت رش ه و عخلذ عز صلهبل شریت

ینود. موی مقلبل ع جلم یلرال عدعر ه هنهل فضل ییب و یلر رع هلره و هولر

داد زیورع ع جولم یولر عدعر هتوی میه مردم علد رع لد هحت هلثلر قرعر بلک

شخصی و ی چ میتلدم پردعخت رش ه عدت در غلر عیس ص ر در زمول

مقرر یلر ع جلم خ عاد شد.

كنترل فعاليت گمركات آذربايجان جنوبيكنترل فعاليت گمركات آذربايجان جنوبي

( بخولطر 9119-11) 9811-91جنگ عیرع و عورعق در زمل

عیرع ه دط عورعق بخوش عموده وعردع عز گمریول بمبلرع بنلدر جن ب

ملوه ردهن هبرید آدتلرع عو بلزرگل ب یهه گمریل جلفل جن بی آذربلیجل

آذربلیجول ع و ریلوی شد و عز عیس جهت بخش همل و قل جلده میو.. وعرد

منلدبی رع عیجلد یرده ب د. عمل عشتغل در ط جنگ بیللر فکل ب د وجن بی

پون اول ( و آغلز بر لمه9111) 9891پلیل جنگ عیرع عرعق در دل بل

( و در رعدووتل خووط م ووی یوون 9111) 9891دوولسه ه دووکه عز دوول

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

82

و جلو گلر جنو بی آذربلیجل عشتغل در عقتصلد رییم برع محدود یرد

بوه شوهرال جنو بی آذربلیجل عز ه دکه عقتصلد آ و ه دید مهلجر عز

هقریبول عز دو دوسوت جنو بی آذربلیجول بنفلصله گمریل رع ()عیفلرس

به هلست هکطلل درآمد د و در عو ض گمریول فیجل یر میشال وقت یکنی

فکول گردیوده و جولیگدیس آ هول شود د یوه بلکولر )عیرع (فلرسشهرال

و دولیر بخ وهل عقتصولد بخوش همول و قول گمورک گیترده ع رع در

لد یرد.عیججن بی آذربلیجل

بلعث روع ی و ه دکه هجولر و ییوب و هیهلل فکلسلت گمریل

یوولر و گیووتر منلدووبل بوول ی وو رال خوولرجی و رقلبووت پووریر شوود و

مللی عدت در هلسلکه محدود شد فکلسلت عس بلساملانگی بل هح لا عقتصلد

و عشتغل عدم رقلبت پریر عدمگمریل به ری د هجلر و ییب و یلر

مللوی عقتصولد منجور عس بلسعقتصلد و دور عز رو دال فضل ب د بیته

در بلش عز صد دل گرشوته آ )عیرع (فلرسگردد عمر یه رلم ه هلسلتر می

هحملل یرده عدت. در هلسلکوه عز گمریول شوهرال جن بی آذربلیجل رع بر

بورع شو د موی ار دل داهل ملللولرد دلار یوللا وعرد و صولدر )عیرع (فلرس

محوودوده فکلسلووت عز دوو روولم ه هوولسلتر جنوو بی آذربلیجوول گمریوول

آذربلیجول هدویس شده عدت یه دهمله اور یودعم عز گمریول )عیرع (فلرس

تی یو هدعیثر عز چنود ده ملللو دلار وعردع و صولدرع دوللا ه بلی جن بی

هجوولوز ینوود. امچنوولس عوو عرض گمریووی و دووخت گلریهوول عدعر یووه در

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

83

ش د چنودیس برعبور بل وتر عز گمریول میععمل جن بی ذربلیجل آگمریل

در هلسوت لموه اول اموه عیوس هحملول ف عدت یه اد )عیرع (فلرسشهرال

ش د عدت و بلعث میجن بی آذربلیجل هکطلل گه دعشتس گمریل و عقتصلد

ام برع ع جلم عم ر صلدرع و وعردع خو یش جن بی آذربلیجل هتی هجلر

رع ع تخلب ملیند. )عیرع (فلرسرال گمریل شه

بول چهولر ی و ر جنو بی آذربلیجول بل ه جوه بوه اوم مورز بو د

و عز طری دریل خدر بول آدولل له عرعقه ری عرمنیتل آذربلیجل شملسی

ام در شهرال مرز و ام در شهرال گمریل متکدد مرید و رودله

ل امگوی آ هول در هلسوت لموه هأدلس شده عدت عمو جن بی آذربلیجل بدر

عز عودم )عیرع (فولرس رولم ه هولسلتر ف ردد اد میهکطلل قرعر دعر د و بنرر

بیللر محدود در مرزال اوم بورع ال هکطللی یلمل آ هل بلز گه دعشتس روز ه

پا و هجولر و ملوت آذربلیجول جنو بی خ یش بوه ف سط ل دعد عنلیل و

در شرعیط عضطرعر مل ند جنگ و غلوره مهمتر عز آ عدتفلده عز عیس گمریل

جنگ عیرع و عرعق عز آ هل عدوتفلده ملکورد. عدوتفلده عز در عدت امل گ ه یه

رولم عدوت ف آ هل بکن ع عارم بر علله ی رال امیلیه لد عز دیگر عاودع

لوه ه ریو آذربلیجول شوملسی برع مثل گمریل جلفل و بلزرگل در مرز بول

ملیند. یفل میچنلس ق ی رع ع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

84

به بلزعرال ی رال عروپولیی جن بی آذربلیجل ددیکی گمریل

و امیلیه و مدیت عقتصلد آ هل لود دوبب وده عدوت یوه رولم ه هولسلتر

بجد زمل جنگ )مل ند جنگ عیورع وعورعق و عز دور عضوطرعر( )عیرع (فلرس

م وی طخو عجلزه فکلسلت علد به عیس گمریل بداد. برع ل دعد عیوس

لوه ه ریمولند 1999عقتصلد خصمل ه یلفی عدوت بودع لم یوه در دول

مللللرد دلار یللا به عیرع صلدر 1/8بلش عز جن بی آذربلیجل بکن ع امیلیه

رودله عرمنیتل و عورعق گرجیوتل و... لود آذربلیجل شملسی یرده عدت.

ریل م یبت به گجن بی آذربلیجل به گمریل ال بکن ع ددی هریس میلر

دلار صلدرع و وعردع غلر عز فوت المللللرد دللا ه)عیرع (فلرسشهرال

شو د. موی و گلز و م عد پللایش شده فتی بلس عیورع و عیوس ی و رال ع جولم

و عقتصولد بو د جغرعفلول عللرغم ددیکی جغرعفللیی و م قکلت میولعد

ع وعردع و صولدرع بوه عیووس بور جنوو بی آذربلیجول عدوتفلده عز گمریول

ی رال بخش عمده وعردع و صلدرع بل ی و رال موری ر در رعدوتل

عز طری گمریل شوهرال جن بی آذربلیجل محدود یرد فکلسلت گمریل

شو د و بورع ع جولم عیوس صولدرع و وعردع بجول میع جلم )عیرع (فلرس

ردول د آ هول بوه شوهرال برعجن بی آذربلیجل فلده عز مرزال زملنی تعد

هبرید و ههرع یه عمدهل در ج عر مرزال شملسی قورعر دعر ود بول عصلی مل ند

یلل متر رعه دریلیی و زملنی عز طری دریل مدیترع ه یل ل د ئد عطی ادعر

دریل دورخ هنگوه عود عقلول س انود دریول عمول و هنگوه ارمود بوه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

85

عه زملنی بل طی بلش عز دو ادعر یلل متر میولر بندرعبلس عردل و عز آ جل عز ر

یلبند در هلسلکه بدو للز میع تقل جلده ع به م هد عصفهل ههرع و هبرید

امه عیوس جن بی آذربلیجل همل و قل ط لا ی دریلیی عز طری گمریل به

قل و ع تقل ایتند. عمل خط م ی عقتصلد قلبل بل صرفه عقتصلد بل تر یللا

در رعدتل فل یورد جن بی آذربلیجل بر علله فلرسصمل ه رلم ه هلسلتر خ

ال غلرمنطقی و غلرعقتصلد بل شد ار چه همولمتر عقتصلد آ عیس دللدت

ملید. میو ه جله پریر ععمل

هلمول بولر در ال میلفرهی و یلمل ال ط یل عه ب سال صف

و دیگوور جنوو بی آذربلیجوول ل لووه بووه ریدر موورز بلزرگوول و رعز گمریوول

روولم ه هوولسلتر اوول امگووی عز یلرشووکنی جنوو بی آذربلیجوول گمریوول

خو د رع عز مل آ هل بل هلیت پررویی و شلرلاهل یگلرد. ع ری ه می )عیرع (فلرس

ی و رال امیولیه اول و آ رع مت جه یلرشوکنی دعشتهار میي سلتی بر

نود و عز عیوس طریو در هبللکوول دع مووی آذربلیجول شوملسی لوه و ه ریبو یهه

مقلمول ال ش د. امچنلس یلر شکنی میخ د لد عز آ بهره مند ی ه ریضد

عکووس عسکموول مقلموول گمریووی بکضوول بلعووثفلردگمریووی روولم ه هوولسلتر

گردد یه عیس لود بول میله ه ریو آذربلیجل شملسی ه رکی رال امیلیه

آذربلیجول ال ه رکه عیس گمریل عز ه جه به عینکه عیثر مرعجکه ینندگل ب

له ایتند به عیجلد خص مت بلس آ هل یمو ه ریو آذربلیجل شملسی جن بی

بلشد. می )عیرع (فلرسش م رلم ه هلسلتر ف یه عیس لد دیگر ادیند می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

86

و محدود یرد همل و قل هرع دیت یللا و میلفر ر بط ر یلی ینت

رعدووتل محوودود و فلوو یوورد عقتصوولد درجنوو بی آذربلیجوول عز گمریوول

)عیرع (فلرس عمده عقتصلد رلم ه هلسلتر ال عز خط م یجن بی آذربلیجل

بلشد به ح یه بکضوی م عقوس عیوس دوخت گلریهول عفرعطوی صودع می

آورد. موی رع لود در جنو بی آذربلیجل گملشته شده رلم در رهکدعد عز عنلص

یه مدیر یول همول و قول و « جبلر »بنلم برع م ه چند دل پلش فرد

آذربلیجل رقی ب د عز وج د محدودیت وعردع یوللا در گمریول ال پلیل ه

خبر دعده ب د و ع تقلد کورده بو د و خبر دعده ب د عسبته فقطجن بی آذربلیجل

بلعث بلول چنولس دللدی و هیلس عهتمللا یم عطنعی و عز میلئل عمنلتی

د در هلسلکه مکم لا مقلمل رلم در هبرید امل ه عز عو یل دوم مطلبی شده ب

دانودپا یوه اموه موی ب د در صنکت و صلدرع یبت به دیگر عدتل هل خبر

صلدرع و دع ند دروغی بلش لیت. زیرع عگر هبرید عو یل دوم در صنکت می

چوه )عیرع (فلرسدر شهرال جن بی آذربلیجل عز کب د عیس امه مهلجر هر

ینند یل عینکه بد بل دفر ه رییتی م غ درملیه گورعر و یولرگر مییلر

یرد در آ جلال شده ع دپ

احداث سدها و كانالهاي پاياب سدها و كشاورزي مكانيزهاحداث سدها و كانالهاي پاياب سدها و كشاورزي مكانيزه

ملیود و موی زییوت وعرد جد به محلطال عهدع ددال آدلب

دوکه یکی عز م ض عل جد عدت یه طرفدعرع محلط زییت دبدال و ه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

87

داند. بل عیس هل رولم ه هولسلتر بورع هولملس پلیدعر به آ هیلدلت ل می

م عد غرعیی و محص لا ی لورز صنکتی مل ند پنبه برع صونلیس یولجی

روغنی برع صنلیس ه سلد روغس و.. به عهدع داهول دود ی چو و ال دع ه

عقدعم یرده بی جنآذربلیجل بدر بدو ه جه به عسدعمل زییت محلطی در

ی لورز یه در پلیلب عیس ددال قورعر دعر ود یوه عز ال عدت مجم ح زملس

عوسولس بولر زیور ی وت دیم به آبی هبدیل و یل به ط ر یلی برع تهلست ی

خ عاند رفت بلش عز ی مللل اکتلر عدت. برع مثل دد خدع آفوریس بوه

اودعر 11و مغل بلش عز هنهلیی قرعر عدت در منطقه خدع آفریس عصن دوز

ادعر اکتولر 89اکتلر )دد ملل مغل و ی ت و صنکت فکلی در پلرس آبلد

رع زیر ی ت برده عدت( رع هحت آبللر مدر قرعر داد.

مگل وع ه سلد بورق یو ملللو هوس محصو لا 199بلش عز

ادعر هس گ شت ه سلد دللا ه عیس پورویه 91ادعر هس شلر 991ی لورز

ر عهملم و به تلجه ردلد درملیه گورعر آ خ عاود بو د و بورع در ص

میتقلم عیجلد خ عاد یرد. برع مقلییه یلفی عدوت عشتغل پنجله ادعر فر لد

م ج د در خدع آفریس عصن دوز و پلرس آبلد در هملم عشتغل بدع لم یه یل

ردد. می عقتصلد عین به پنجله ادعر فر ال بخش

ر عهملم ددال و یل لسهل پلیولب دودال یوه بولش عز یو در ص

ه هنهل صدال ادعر شوغل مللل اکتلر زملس رع زیر ی ت مکل لده خ عاد برد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

88

و صونلیس هبودیلی و بلکوه رع ودمل و هجوم ه سلود د جدید عیجلد خ عاد ش

آ هل به چندیس برعبر وضکلت فکلی عفدعیش خ عاد یلفت یوه عیوس بول ع ه سلد

جنو بی آذربلیجول در )عیرع (فولرس عقتصلد رلم ه هولسلتر ین خط م ی

آذربلیجول عز و ه ی مهلجر عشتغل یکنی محدودیرد درملیه گرعر و

در هضلد قرعر دعرد و به املس خلطر هلین هتی یکی عز عیس دودال جن بی

بدر بوه بهوره بوردعر یلمول ردولده عدوت و انو ز م وکل آب در ینولر

امولس مل وده عدوت. بدر مل ند آرعز قد عوز هل ده بلقیال هرودخل

جولر بوه اول وضکلت در خص م ددال عهدع شده بر رو رودخل ه

د دریلچه عرومله لد صلدق عدت و خ شد دریلچوه رع بود بل آورده

عدت در هلسلکه الچ یل ل یل پلیلب دد لد به بهره بردعر ردلده عدت.

ی چ یه یل ل ی ی آ هل هل هدود هملم ال ی عز پرویهدر بکض

برع ی ت به بخش خص صی وعگورعر شوده آ هلال شده و بخ ی عز زملس

گلفرج و گردیل در دلهل آرعز در جلفل به جل ال عدت عز جمله در دشت

وعگورعر شوده هل فلردبه ال عیس زملس آذربلیجل جن بی هل ه ریو میعالسی ب

ه ع ود موی هل فلردو بوه پلیلب دودال ال یس رویه یکنی وعگرعر زملسعدت ع

در شهرال و منلط فلرسجمکلت رو د خطر لک بلشد یه به هض ر بل تر

منجوور شوو د و بووه هیووریس آدلملندوول در جنوو بی آذربلیجوول ی وولورز

شد بولش عز یو ملللو عشلره زیرع امل گ ه یه بلل جلمد.جن بی آذربلیجل

در ص ر دورملیه گورعر جن بی آذربلیجل ر زملس در پلیلب ددال اکتل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

89

رع )عیرع (فولرس هکملل و آملده ی ت خ عاد ب د و ممکس عدت رلم ه هلسلتر

لشوی عز عشوتغل عزجن بی آذربلیجل هل ه ریبرع جل گلر عز بهره مند

هولجر ل به ه دید مم منتقل یند و امدطرع به عیس منل فلرسآ جمکلت

عدعمه داد. در ار ص ر عیوس )عیرع (فلرسبه شهرال جن بی آذربلیجل عز

بوه عیجولد صودال اودعر ه ع د میددال و پلیلب آ هل در ص ر عجرع یلمل

عقتصولد ال شغل میتقلم و غلرمیتقلم منجر ش د یه در رعدتل خط م ی

لیت. )عیرع (فلرس رلم ه هلسلتر جن بی آذربلیجل ضد

اچه اروميه و انتقال حوزه به حوزه آباچه اروميه و انتقال حوزه به حوزه آبدريدري

بل گیتر شهر لنی و شکل گلر ین شوهرال و عودم یفلیوت

یون شووهرال ف جولر و زیرزملنوی م جوو د در ددیکوی و عطورع اول آب

و منولط ی ایوتل ی یوه اول ضرور ع تقل ه زه به ه زه آب عز رودخل وه

شو د. موی تند عهیولس دعرع بلر دگی منلدب و آب ملزعد بورع ع تقول ایو

خ شود دریلچوه عروملوه و قورعر دعشوتس عوسولس و دومولس یون شوهر

ودوولس اوول آ )هبریوود و عروملووه( و دشووتف در عطوورعجنوو بی آذربلیجوول

آ للز به ع تقل ه زه به هو زه آب رع عجتنولب لپوریر ف ی لورز در عطرع

ر یوه عز جنو ب لغ ملید. در عیس ملل جل گلر عز خروج آب رود زعب ص می

در و پووس عز طووی میوولر ن یه درچ وومه گرفتووهعوشوو ملووه ووردر ع قووره دعغ

پلرع هر و در دشت به دعخل شمل عورعق پلچلوده و یول آب ال شهردتل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

90

جنو بی آذربلیجول عز مللل متر مککب در دول عدوت 199آ یه بلش عز

شورب ش د ضرور عدت عیس ع تقل ه زه به ه زه ام بورع آب میخلرج

ف دریلچه عرومله ام برع آبللر دشوتهل عطورع ف شهرال و رودتلال عطرع

ه ع د ع جلم شو د. ع تقول می حآ و هأملس آب بل عدتفلده عز شلب زملس و عرهفل

ریودد و عز موی آب عز ه زه رود آرعز بو یهه آبهولیی یوه عز قوره دعغ بوه عرس

اول آب هبرید و دشوت ش د برع هلملس میخلرج جن بی آذربلیجل ددترس

امچنولس ع تقول مر د ص فلل شبیتر در آینده ضرور خ عاد بو د. هبرید

رملوه اوم عز طریو ود قد عوز به هبرید و دریلچوه عو آب بخ ی عز ه زه ر

شمل دهند و آبللر دشوتهل هولملس ال جن ب دهند و ام دشتال دشت

یم آبی عجتنولب لپوریر آب شرب و آب صنلیس میلر ع تقل برع رفس م کل

خولرج و در گولن جنو بی آذربلیجل عدت. زیرع آب قد عوز لد عمدهل عز

گلرد در میبرع آبللر شلسلدعرال بر ه دط دد منجلل م رد عدتفلده قرعر

به شد للزمند آ عدت.جن بی آذربلیجل هلسلکه

ی سدت ومنطقه ع لمه خ عز رر آب و ا عجن بی آذربلیجل

آرعز و قود عوز و وجو د ی اهول متکودد بول ال دریلفت آب عز رودخل ه

بوه شوکل عمکل ذخلره آب عرهفلح ادعر متر 1999و 8999عرهفلح بلش عز

لا ودهند هل عوعخور هلبیوتل اهل هل عوعدط هلبیتل وهتی در دلوعدر یف بر

مودر اول عز رو ملید و ع تقل ه زه به ه زه آب و عدتفلده میرع ممکس

ه ع ود هول چنودیس برعبور جمکلوت موی آبخلددعر و آبللر قطره ع و بلرع ی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

91

رع عز رر للز بوه آب شورب آب صونلیس و آب جن بی آذربلیجل م ج د در

زیرزملنوی هولملس ال ال و ذخلیر آب و بریه ال ی لورز و هفظ آب دریلچه

امدمل بلید م رد که پلیدعر ملید. عگر چه ه جه به هفظ محلط زییت و ه د

جدید و روشهل جدیود ی وت ال ه جه قرعر گلرد و عدتفلده عز هکن س ی

دعشت و بردعشت در عیس رعدتل عز عسدعمل عوسله عدت.

در روزاول هریت ملیبکد عز هرلارع ععترعضی عز د فکللا

در عروملوه و هبریود در ععتورعض بوه خ و 9819شهری ر مله 91و 91

للدت بدسلل دجن بی آذربلیجل شد دریلچه عرومله و هخریب محلط زییت

ددت پلچوه و بوه شوکلی هبللغولهی رلم)عیرع (فلرس لدردت رلم ه هلسلتر

ع جهوت ع تقول دوست آ طوی جلیوه لس ملی ی و الأ ععنم یرد یه مج

ر در لر و عرس به دریلچه عروملوه و ععمول هغللو غال زعب ص آب عز رودخل ه

عر ملللولرد ال آبللر عز جمله هروی آبللر قطره ع و بلرع ی چند اود شل ه

عمل امه عینهل ملی ی و دروغهل بدر بورع آرعم ریل عختصلم دعده عدت.

عز عفتضولهل زییوت محلطوی مییرد عفکولر عمو ف منحر ویرد عوضلح

بوه دللدوتهل )عیرع (فولرس عقتصلد رلم بو د و در عمول رولم ه هولسلتر و

جنو بی آذربلیجول خصمل ه زییت محلطی و عقتصلد و فرانگوی بور عللوه

بور زیرع عین بدو آ که عدتفلده ع عز دودال عهودع شوده داد. میعدعمه

مل آید بجل دریلچه دعرع آب و مفلود دریلچه عورمله بکال رو رودخل ه

دود ی چو و بولش عز دوی دریلچوه جن بی آذربلیجل برع محلط زییت

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

92

عیجلد شده عدت یه منجر به خ شود دریلچوه ال بدر بر رو رودخل ه

عورمله شده عدت.

و عفودعیش عرز دلار در 9819بکد عز بحورع عرز در زمیوتل

درصد بوه بولش عز 91رع عز ال شد د د بل کی دپرده ر مقلبل ریل رلم مجب

نگی م جو د در بولزعر درصد عفدعیش داد و بد بل آ برع جرب قدی 19

دورعت ف مختلو اول فرو عورعق م لریت عز د دوسوت بورع پورویه

رولم اول بول هبللغول ودولس در هل یدیو 9819گرفت و در عدفند موله

عصوفهل جهوت م خصل در ه زه آب برع طرههول آبوی در خ زدوتل و

اودعر عورعق م ولریت چنود فولرس رود و عدتل هل یو یر هلملس آب زعینده

مللللرد ریلسی عز د بل کهل به فرو رفت هل عز طری جرب قدینگی مردم

و جنو بی آذربلیجول عز طرههول آبوی در میوسی عد طرههل ع جلم ش د عیس

زیرع رولم ه هولسلتر فقوط وع مو د عدت بخص م دریلچه عرومله مطرح ده

ی لورز در و متکدد عمرع ی و صنکتی ال یند یه در هل عجرع پرویه می

بکبلر دیگر عجورع دعرد. میبر میعدت وسی در عمل گلجن بی آذربلیجل

ه رک آذربلیجل عیس طرههل ضرور آب فقط عز طری عدتقرعر دوست ملی

بکنو ع عدوتکملرگر )عیرع (فلرسزیرع رلم ه هلسلتر .ممکس خ عاد ب دجن بی

دلار دورملیه بورع ه دوکه هلضر خ عاود بو د مللللرداول جن بی آذربلیجل

ادینوه جنو بی آذربلیجول و رودوتلال صنکتی ی لورز عمرع ی شهرال

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

93

آذربلیجول ین آ یکنی عدتثملر و فروهور گوه دعشوتس ف زیرع بل اد ملید

در هضلد قرعر دعرد. فلرسدر مقلبل رلم ه هلسلتر جن بی

ي قيمتي، ساختماني، شن، ماسهي قيمتي، ساختماني، شن، ماسههاها معادن سنگمعادن سنگ

عز دوونگهل قلمتووی مکوولد عرزشوومند دعرع جنوو بی آذربلیجوول

دلختمل ی شس ملدوه آاو گوچ و... عدوت. در عیثور شوهرال ال دنگ

مج ز بهره بردعر خلم عز عیس مکلد یل در عختللر هلداول جن بی آذربلیجل

و دیگوور هلداوول و ههوورع یوول در عختلوولر متوورو و شووهردعر میعمنلتووی و روول

عدت و یل میتقلمل آ رع م رد بهوره بوردعر قورعر ههرع م در رلال شریت

آ به خلرج عرز مو رد لولز خو د رع بوه ددوت داند و عز طری صلدرع می

مله و آذرشهر بدیس گ ه عدوت رود یه برع مثل مکلد دنگ مرمر عآور می

خص صوی ال دنگلس ملال ه و دللا ه عز شریتال و یل بل گرفتس پ ردل ت

)مجو ز بهوره بوردعر فهحوت عنولویس مختل جنو بی آذربلیجل ج د در م

ی و...( عمن د د عصلی عز فکلسلت عیوس مکولد طملسلل ع عرض زییت محل

فقط هخریوب محولط جن بی آذربلیجل داند و برع رع به خ د عختصلم می

و صونلیس مورهبط بول عز دو دیگور هکن سو ی شو د. میصلبش زییت آ

قرعر دعرد و م عد خلمههرع و فهل گهل دلختمل ی عمدهل در عصوفرآور دن

و برع فرآور به آ شهرال منتقول عدتخرعججن بی آذربلیجل دلختمل ی عز

گوردد موی )عیرع (فلرسو عرز عفدوده آ صلب شهرال عشتغل ش د و می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

94

در عیوس ن بی جآذربلیجل و )عیرع (فلرسو رعبطه عدتکملر بلس رلم ه هلسلتر

یلبد. میه زه لد هدعوم

و حو ه بهوره بوردعر رولم جنو بی آذربلیجل مکلد در م ض ح

و هخریوب جن بی آذربلیجل عز آ هل یه امرعه بل عدتثملر )عیرع (فلرسه هلسلتر

محلط زییت آ عدت م ض عی گیترده و للزمنود عطنعول عز درو عیوس

آ هلدت و بل ه جه بوه ملالوت عمنلتوی عیوس بهره بردعر عزال مکلد و شریت

ش د محدود لردل و گمورعه می رلم عطنعلهی یه به خلرج ه دط رلم عرعئه

یننده عدت. عسبته عیس به مکنی آ لیت یه بلییتی در عیس خصو م مطلبوی

بلکه آملرال عرعئه شده عز دو رولم رع بلییوتی بول عهتلول مو رد شت

ردول ه ع اور الوأ هلیموه عدلس و پلیه رلم دروغردی قرعر دعد چبر

يی گو ه شو رع دولر رزت. برع مثل مکولد طون آقودره عده هلسلتر

ر گ مدرعوه جلفول خلول مکلد طن ع دیرگل قره دعغ مکلد موس دو

ز جول و بلجولر ف مکلد درب و رو ز جل مکلد دنگ آاوس در عطورع

بیتل آبلد عردبلل یللبر خلولو مکولد فوت وگولز در لت درعب نلدفللس

و مکوولد دوونگهل قلمتووی و دوولختمل ی در امووه و در دریوول خوودر مغوول

و... عز جمله مکلد ی ایتند یه عیثور آ هول رع رولم جن بی آذربلیجل شهرال

داد یل بد بل هولملس دورملیه و هکن سو ی میه هلسلتر م رد بهره بردعر قرعر

بوه ههورع و شوهرال ذربلیجول ع بهره بردعر عز آ هول و ع تقول منولبس آ بر

آذربلیجول عدت. وسی قطکل منلبس و مکلد عرلم دیگر لود در )عیرع (فلرس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

95

ف ی و هکن س یی ال به د بل ضکفوج د دعرد یه یل رلم ه هلسلتر جن بی

کرده عدت و یل به دلایل دللدی هلضر به ععنم آ لیت.

تروي تهرانتروي تهرانمم

و ب یهه بل عدتقرعر هک موت پهلو «ع قنب م روطه عیرع »بکد عز

و هکثور هنو ح (9119)ف ریوه 9111 عو بد بل ی دهل د م عدفنود مله

قدر فرانگی دللدی و عقتصلد یه در دوره قلجلرال شل ه در عریل دنتی

ف مختلو ال ه زه عز خ دمختلر در یعز ملدع ال مدیریتی رعی ب د و عیلست

عز دوطح جنو بی آذربلیجول مورز مل نود ال برخ ردعر ب د د و عسبته عیلست

بللایی عز مرعوردع بل خولرج برخو ردعر ب د ود یوه بولش عز منلدوبل شوهر

ی چکی مل ند ههرع بکن ع پلیتخت قلجلرال بل خلرج ب د. رضلخل بل هق یوت

گوی دللدوی و عقتصولد عرهش به دری ب امه عختلولرع و هن عول فران

و هحت ینتور یرد محدود بل خلرج رع ال عیلست عقدعم یرد و منلدبل ال عیلست

شورقی خودر ی ولده شود و لخلل هل دله هلقرعر گرفت و رعه آاس عز دل

جنو بی آذربلیجول فکلستر و فکلسلت گمریل )عیرع (فلرسگمریل شهرال

به ههرع عختصولم دعده شود و هکطلل یل محدود شد و مریدیت عقتصلد لد

درملیه گرعر در عهدع صنلیس دلمل شل ه یولجی در شوهرالیی مل نود

)عیرع (فولرس ههرع عصفهل شلرعز یدد یرمل م وهد و دولیر شوهرال

درملیه گرعر بل تر بوه خو د متمرید گردید. عسبته ههرع بل فلصله ع زیلد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

96

بورع ف لبل هول و عرعئوه وعمهول مختلو دعد و عهودع شوبکه خل میعختصلم

عهدع مرعید میک ی و هجلر در ههرع و عخر ملسللههل و ع تقل آ به ههرع

گردیود. ال و دلیر عیلستجن بی آذربلیجل منجر به آغلز مهلجر به ههرع عز

عرهبول محودودهر بولس ههورع و پهلو عز عدتقرعر رلم ه هلسلتر عسبته قبل

آذربلیجول عمدهل برع یلر به برقرعر ب د و هجلر و یلرگرع جن بی آذربلیجل

لوه( ه ریتی بلی و شهرال عثمول ی ) فس ب یهه شهر پررو لفله و شملسی

بهوره یرد د. ار دل چند ملللو سلوره عدوترسلن لود عز عمتلولز میمهلجر

ردعخوت بردعر عز فت عربیوتل )خ زدوتل ( ه دوط ع گلیوتل بوه عیورع پ

شوود. عیجوولد روولم متمریوود دللدوی و عقتصوولد و بوو یهه عدووتثملر منوولبس موی

بل قلمتهل هحمللی عز د رضلخل منجر به فقلور شود ال ی لورز عیلست

شد ههورع مس بل و... و ثروهمند ه ری عرب یرد ه رکعیلستهل عمدهل

به ههرع به عفدعیش ال عز عیلست گردید. م ج مهلجر )عیرع (فلرسو شهرال

بل تر رو عقتصلد منجر شد و ههرع امل ند مرید بورع ذوب و ولب د

یورد و می یرد عرب و... عمل ه رک یت فرانگی و ملی مهلجرع عز مللا

هحوت )عیرع (فولرس عین لد یه بلش عز ی قور عز عدوتقرعر ه هلسلترییوم

یند. میس قش رع عیفل گررد امل می« ع قنب م روطه عیرع »عن ع

جمکلت شهر ههرع برعدلس برآوردال در آغلز رلم ه هلسلتر پهلو

ادعر فر برآورد 919ادعر فر و هدعیثر 999( هدعقل 9119) 9111در

غل عیرع ه دط متفقولس جنوگ جهول ی عش شد و بل رشد دریس درانگلم می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

97

دعر فر ردولد. ا 199( به بلش عز 9119)عگ دت 9819دوم در شهری ر

عورب و... بکود عز هو رک عیس رو د همریدگرعیی شدید و عدتثملر منلبس ملول

و هبکلودال و ی ووتلرال پووس عز دووق پلیول جنووگ جهوول ی دوم و جنلیوول

بوه شود عدعموه 9811بلیجل و جمه ر مهلبلد در دل رهک مت ملی آذ

( 9119) 9881یه ه دوط پهلو دوم مییلفت و در عوسلس درشملر رد

هبریود جمکلوت و مللل فر عفدعیش یلفت 1/9ههرع به تلع جلم شد. جمک

اودعر فور جمکلوت 199 دعرع 9199آ رع در دل بلییه عبدعسرزعق د

( 9119) 9881ی و لم قر بل یلاش شدید در دول ذیر یرده ب د بکد

اول عز آ شهرال عصوفهل و م وهد در رده سادعر فر ردلد و پ 111به

بکد قرعر گرفتند.

در )عیرع (فوولرسرو وود همریوود گرعیووی در ههوورع و شووهرال

( 9119) 9891( 9119) 9811( 9199 )9811آملرگلریهوووووول

دموول مو ا ( لوود قلبوول م وولاده عدووت1999) 9811( و 9119) 9811

عورب هو رک هخریب منلبس و عرزشهل فرانگی دللدی و عقتصولد ملول

و... عدعمووه یلفووت و مهوولجر بووه ههوورع و شووهرال مس بلووهوو رییوورد

بکن ع تلجه آ دللدتهل هودعوم یلفوت و در آخوریس آمولرگلر )عیرع (فلرس

مللل فر ردلد بکبلر دیگور بولس 1/1دوره پهل دوم جمکلت ههرع به

مللل فر 1/1مللل فر به 1/9جمکلت عز 9811هل 9881بلیت دل

ردلد.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

98

آ اوم در دوره ف شهرال عطرعمرید جمکلت در ههرع و پرویه ه

ار چه همولمتر جمکلت و شدبل و ام در دوره جمه ر عدنمی ال پهل

( جمکلت عدتل ههرع 1999) 9811ش د و در آملرگلر دل میپلگلر

ی عهمد وهعد یورج بول لل فر ردلد و در قلسب دفرال عدتلمل 1/98به

مللل فر عز عدتل ههرع متنودح و بوه 8/1کلت بلش عز ه مه خ یش و جم

آ عدعمه جرب بل تر جمکلوت عز ملول ملول ف عدتل عسبرز هبدیل شد یه اد

)عیرع (فلرسم ذوب مهلجرع در ا یت ه هلسلتر هحمللی ودری ب شده و هدع

عین فلصله بلس شهرال ههرع و یورج بول عدوتقرعر مرعیود صونکتی و عدت.

آ هل لود بوه شوهرال چنود ف میک ی پر شد و رودتلال عطرع ال شهرک

صد ادعر فر هبدیل شده عدت. عین شهر جدید ا تگرد در هول هبودیل

یه هل به ین شهر جدید عدت و خط مترو ههرع و یرج و ا تگرد شد

یرج در هل بهره بردعر عدت در هل عهدع هل ا تگرد عدت و در آینده

هل قدویس پلش بلنی شده عدت. عیس خط متورو عونوه بور خطو عهدع آ

مترو مخص م ار یدعم عز ین هرال ههرع و یرج عدت. خط متورو

زیرزملنی و رو زملنی یه برع هکملول شوبکه همول و قول درو شوهر

آ مل ند پر ود ع دی وه .... در رور گرفتوه شوده ف عطرعال ههرع و شهرک

189هدع عدوت طبو ععونم شوهردعر ههورع بولش عز عدت و در هل ع

و هتوی ه لهول زیرزملنوی اول یلل متر عدوت. شوبکه آزعد رعاهول بدرگورعه

برع هیهلل عرهبلطول درو شوهر و یولاش م وکل بدرگرعاهل دو طبقه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

99

ردد بنح میهرعفل ههرع در هل عهدع عدت به بلش عز صدال یلل متر

بلندمد فلصله بلس شوهرال دملو ود و روداوس در یه در عف ملل مد و

یلل متر عز مرعید 199شرق ههرع هل قدویس در غرب ههرع به فلصله بلش عز

صنکتی جمکلتی خدملهی هفریحی پهوا ی دع گلاهل بهدعشتی و درمل ی

فرودگلاهل عییتگلاهل همل و قل ریلی و... پر خ عاد شد و جمکلتی بلش

ل فر رع در خ د جل خ عاود دعد. بول ه جوه بوه عفودعیش دوطح ملل 89عز

آ و یلاش دریس در درصود رشود ف و درآمدال در ههرع و عطرع هحصلن

جدید عنوه بر جمکلت مللل فر 91جمکلت بخش عمده عیس جمکلت

اول یه بلییتی عیس منلط رع پر عز جمکلت یند بول ف ولرال و هبکوبض فکلی

آ یو ف عز ملل ملل دری ب شده به ههورع و عطورع شده ععملعقتصلد

دعده خ عاند شد و عیس یلرخل ه ذوب ملل و لب د ا یت ملی آ هل امچنول

به یلریرد بلش عز ی قر ی خ د در هحقلر و به هلشله رع ی و لب ا یوت

ملی ملل دری ب شده عدعمه خ عاد دعد.

متروي تبريزمتروي تبريز

یه یروبوی 9819ه مترو عدت و عز دل ام عین هبرید فلقد شبک

عدوت بوه زمولس زده رع یلنگ عهدع آ میرئلس وقت مجلس ش رع عدن

دول عز یلنوگ ز وی عفتتولح وده 91هتی ی خط پس عز گرشت هدود

داند. در هلسلکوه میبه دل بکد ه عسه رع عفتتلح خط عو آ لعدت و ار د

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

100

ان ز مکلو م هد عفتتولح شود. عوسلس خط مترو م (1999) 9819در دل

در ص ر عفتتلح چند عییوتگله محودود متورو هبریود چوه یملوت و لیت

ععنم شد یه یکوی عز 9819و امچنلس در پلیل دل عشت یلفلتی خ عاد د

خط مترو هبرید رع قرعرگله خلهم علا بلول طبو قورعردعد بوه مبلوغ یو

مللللرد دلار عهدع خ عاد یرد.

در خصو م رشود جمکلوت ههورع و شوهرال هلهمقلییه ع ی

عقتصولد ععمول ال هبکلض شدجن بی آذربلیجل آ بل شهرال ف عطرع

جنوگ طو دولسهل رع ل خ عاود دعد. در جن بی آذربلیجل شده بر علله

ل و عو جهل ی دوم به خلطر هض ر لروال متفقولس در عیورع فضول مطب

هل هدود آزعد شده ب د و ععترعضلهی عز فضل دللدی و مبلهثل در مجلس

در مجلوس یوبت جنو بی آذربلیجول عز ملینودگل د هکدعد محودود

گرفوت یوه هلیتول عیوس موی صو ر جنو بی آذربلیجول بور عللوه ال هبکلض

مللی منجر به ه کلل هک مت ملی عس بلسععترعضل و شرعیط میلعد دعخلی و

یکوی عز عیوس ععترعضول رع ور شود. آذربلیجل به رابر دلد جکفر پل ه

قوه رعز ز ودع رضولخل هول صودر ف » یینده یتولب « علی مرعد مرعغه ع »

جنو بی آذربلیجول آورده عدوت یوه ملینوده مجلوس عز « دمکرع آذربلیجل

ععترعض یرده عدت یه ب دجه عدتل مرید یه شلمل عدتل هل مرید عسبرز

19 بو د مللل فر جمکلوت 1/9و دعرع شد می و ههرع فکلیدمنل قم

1/1عدت یه جمکلت آ هل رع ملینده مری ر جن بی آذربلیجل برعبر عدتل هل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

101

به هنهلیی جن بی آذربلیجل . بکبلر دیگر جمکلت ب دمللل فر ععنم یرده

برعبر 99آ ب د عدت و عیس یکنی ف برعبر چند عدتل ههرع و عطرع 8بلش عز

یوه جن بی آذربلیجل آ بل ف عختصلم ب دجه بلس ههرع و عطرعهبکلض در

عین لد امچنل بل شد عیس هبکلضهل ه هنهل در ه زه عقتصلد بلکه در امه

بلعث ال مل ند فرانگ و دللدت لد در هل ععمل عدت. عیس هبکلض ال ه زه

ده شل شده عدت یه جمکلت عدتل مرید دلب یه عین به چند عدتل هبدی

ملللو 91برعبر عفدعیش بوه بولش عز 91مللل فر بل بلش عز 1/9عدت عز

ت ع یوته جنو بی آذربلیجل مللل فر 1/1جمکلت فر بردد. در هلسلکه

جنو بی آذربلیجل ملی عز هبرعبر عب ر یند. در عیس جل محدود 8عدت هتی عز

ور آ رع در ل وه م رد رر عدت یه هک مت ملی به رابر دلد جکفور پ

و زیر رر دعرد دعشت و هتی بخ ی عز آ در امل عدتل مرید قرعر رینت

هک مت ملی ب د.

آذربلیجول و ین شهر عو جن بی آذربلیجل بکن ع مرید ه هبرید

الچکودعم دعرع شوبکه جنو بی آذربلیجل و ه دلیر شهرال بدر جن بی

ه مترو هرعم ع عه ب دورع ی هلییوی رع وی همل و قل پل رفته و ه دکه یلفت

بدرگرعاهل و... لیتند یه بت ع د عرهبل همل و قلی بلس مرعید ال شبکه آزعدرعه

اول بلملردوتل هل عدعرع اتول اول پر رفوت و آمود مل نود بلزعراول دع وگله

م ردت رع هل مرعید هفریحی و... رع به شکلی روع و دریس برقرعر یند و عللرغ

)عیرع (فولرس بوه شوهرال یوبت جن بی آذربلیجل درع ه پلیلس خ درو در

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

102

بخلطر وخلمت عوضلح شبکه خللبل هل و فقدع شبکه آزعد رعای و بدرگرعای و

در شوهرال جنو بی فقدع آزعدرعاهل ینلرگرر شرقی و غربی و شوملسی و

یجول آذربلهرعفل یکی عز مکضن جد شهرال جن بی آذربلیجل بدر

عدت و صرفل بل درملیه گرعریهل ین در عهدع مترو و آزعد رعاهول جن بی

ه ع مکضل هرعفل در شوهرال بودر میو بدرگرعاهل و ه لهل زیرزملنی

عز دورملیه )عیرع (فولرس رع هول یورد یوه رولم ه هولسلتر جنو بی آذربلیجل

جمله همول و قول عز ال در امه ه زهجن بی آذربلیجل گرعریهل ین در

آذربلیجول ینود. عسبتوه شوهرال ی چو موی شهر و بلس شهر جل گلر

عز دو رولم ه هولسلتر ز لد بخلطر فقدع رعلیوت عصو شهردول جن بی

در دلسهل عخلر دچلر م کل هرعفل شده ع د. )عیرع (فلرس

منطقه آزاد تجاري ـ صنعتي ارس و ديگر مناطق آزاد و ويژه اقتصاديمنطقه آزاد تجاري ـ صنعتي ارس و ديگر مناطق آزاد و ويژه اقتصادي

مرزاول شوملسی بور رو فروپلشی شو رو و بولز شود زپس ع

به د بل بهره بردعر عز عیوس فرصوت )عیرع (فلرسهجلر آزعد رلم ه هلسلتر

عسمنولفس و بو یهه رکتجدید عقتصلد برع هض ر در ی رال میتقل م و

عدتفلده عز ددیکی جغرعفللیی خ یش به عیس منطقه م د. عسبته در بحورع قوره

ععونم میعیرع به ط ر ردو آذربلیجل شملسی درصد درزملس 19غل عشبلغ و

گر عرمنیوتل رع عشغلس بی طرفی یرد وسی در دللدت عملی یلمن جل ب دوست

آاوس عثرع عیس بحرع منجر به قطس عرهبول رعه جن بی آذربلیجل در .تگرف

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

103

ل دلله شود و رودله گرجیتل و دری آذربلیجل شملسی بلجن بی آذربلیجل

عز رو فکلسلت هرع دیت و همل و قل زملنی و ریلی عز میلر جلفل بودسلل عبو

قطس گردید و فکلسلوت رعه آاوس و 9119خلک عرمنیتل عز دلسهل عو داه

بوه دسلول جمهو ر عدونمی گمرک جلفل هقریبل به هول هکطلول درآمود یوه

س عیوس ریو د و غلسگر عرمنیوتل قوش عموده ع در عیو عشو یت عز دوستلهم

هکطللی به عهده دعشته و دعرد یه بلعث عز بلس رفوتس هکودعد زیولد شوغل در

و بو یهه در جلفول جنو بی آذربلیجول بخش همل و قل ریلی و جلده ع در

گردید.

رکتبرع هض ر در بلزعرال ی رال میوتقل م و رلم ه هلسلتر

)عیرع (فولرس ل هل عسمنلفس به ه ی صلدرع به عیس ی رال عز طریو عدوت

مل ند خرعدل گلیتل دمنل ملز درع عصوفهل یودد و... عقودعم مو د. در

در رکت مورز م و اول صرفل بوه عیجولد بلزعرچوه جن بی آذربلیجل مرزال

و آذربلیجول شوملسی بول رکتآدتلرع بلله د عر جلفول پلدشوت در مورز م و

ه دسلول عودم عجولزه رد یه بیعقدعم دوز بل عرمنیتل مرز ر ترکبلزعرچه م

عز د عیورع و صورفل آذربلیجل شملسی ورود یللا عز ی رال عرمنیتل و

و ال عمن به هکطللی عیس بلزعرچه برع صلدرع یللا به شکل ی طرفههن

و فقط یللاال امرعه میلفر یه یمتر عز صود هجلر محدود آ هل عقدعم م د

و و خریود و اول ر عدت عجلزه ورود به دعخل عیوس بلزعرچوه دلار برع ار ف

درهلسلکوه در .یلبد یوه بلعوث ریو د در عیوس بلزعراول شوده عدوت فرو می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

104

مرز بل یرددتل عرعق و دللا ه صدال مللل دلار یوللا رکت م ال بلزعرچه

میولحل ه اول برع ینتر فکلسلت )عیرع (فلرسش د و رلم ه هلسلتر میمبلدسه

پهعک و دمکرع مجب ر شوده عدوت عجولزه داود هجولر مورز عز طریو

در شوهرالیی مل نود بل وه رو و و هتی عز طری قلچلق رکت م ال بلزعرچه

ییپا اول رلم للز به چنولس بور و بخ وش جن بی آذربلیجل بگلرد. عمل در

بلند. می

فکول بورع جنو بی آذربلیجل در عمل پر در و صدعهریس عقدعم رلم

عسمنولفس عز طریو رکتعقتصولد بول ی و رال میوتقل م و یرد منلدوبل

9811در دوول « منطقووه ویووهه عقتصوولد عرس»عیجوولد جنوو بی آذربلیجوول

هبودیل شود. بوه «عرسمنطقه آزعد هجلر و صنکتی »( ب د یه بکدع به 9111)

عز عیجلد منلط آزعد هجلر و صنکتی در جهول عیجولد ف سحل هي ری اد

عدعر و ملسلولهی و عمکول ورود مو عد منلطقی علر عز م ع س ددوت و پولگلر

گمریی به منلط آزعد و ه سلود یوللا ال ع عرض و هکرفهدریلفت له بدو سعو

عرز عشوتغل در آ و صلدرع به ی رال دیگر د للدت یوه بلعوث عیجولد

هجولر و گوردد. عمول در منطقوه آزعد موی آور و جرب درملیه و هکن س ی

در جلفل بخلطر فقودع زیردولختهل ع وری عرهبلطول شوبکه صنکتی عرس

دللدت خلرجی رلم هل و ی لی ب رویرعدی فلدد و لیلرعوج د بل کی و

ل خلرج ومهمتر ببه عن ع امیلیه عصلی منطقه آزعد عرس آذربلیجل شملسی بل

عز طریو عودم هوأملس عز امه مل س هرعشی عز د رلم در منطقوه آزعد عرس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

105

زیردلختهل هق قی و شبکه ع ری عدت یوه یول بلییوتی عز طریو عهودع

لروگله میتقل یل عز طری وعردع برق عز ی و رال امیولیه هولملس گوردد

دچلر ری د شدید شده عدت.

عض الأ مدیره و درپردت منطقوه آزعد عرس در « صلدق جفی»

بول شوریت بورق منطقوه ع عز ه عفو منطقوه یتی بل درملیه گورعرع عیوس

ال مگلوع برق به شبکه مصرفی دلیت 9999آذربلیجل رقی برع هدری

و عموو ر میخبوور دعد. بووه گوودعر روعبووط عموو عرسدر منطقووه آزعد ف مختلوو

91 جفی بل بلل عینکه اوم عینو لدقملل دلزمل منطقه آزعد عرس صعس بلس

منطقوه آزعد عرس م جو د عدوت: بول مگلوع برق در فلز یو و دو صونکتی

عجوورع عیووس طوورح یکووی عز مهمتووریس زیردوولختهل موو رد لوولز منطقووه در

ش د. می صنکتی هلملس شده و م کن ین ی درملیه گرعرع هل ال دلیت

(18: م 91/99/19)د لل عقتصلد

دول 91 رلم ععنم یرده پس عز گرشوت مییه مقلم ردامل گ ه

صونکتی اول مگل وع برق برع دلیت91ه آزعد عرس فقط منطق عز هأدلس

آ هأملس شده عدت و عیس یکنی عینکه الچ ح درملیه گرعر ین و عموده

در عیس منطقه برع درملیه گورعرع عمکول پوریر لیوت و همولم هبللغول و

عدعلال رلم در هملیت عز درملیه گرعرع در منطقه آزعد عرس امل ند دیگور

دروغی بلش لیت و صورفل بورع فریوب عفکولر جن بی آذربلیجل شهرال

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

106

مگلوع بورق بورع منطقوه آزعد 9999ش د و ق هأملس یح ممطر میعم

مگوولوع هووأملس شووده عز 91دوول گرشووته فقووط 91عرس در هلسلکووه در

عدت. )عیرع (فلرسدروغهل ین رلم ه هلسلتر

ح ز دگی در خج ع یوه هحت هلثلر عفدعیش درآمدال و رفله و دط

بد بل عفتتلح خط س سه فتی بلی و هفللس و جلحل به وق ح پل دوته عدوت و

بدر خ دروال س یس خلرجی پروعزال خلرجی به ز جلره ع بلزعرال

عمرع ی و خدملهی متکدد چهوره ال مقصد عدتل ب و میک و عجرع پرویه

یه به یورع بوه خجو ع جن بی آذربلیجل خج ع رع ع ض یرده و عالسی

گلر د و آ رع بول وضوکلت می آ جل قرعر ال ینند هحت هلثلر پل رفت میدفر

ینند. میمقلییه جن بی آذربلیجل شهرال دلیر یننده جلفل و رعید و ییل

منطقه آزعد عرس دبه جل آ که عجلزه دا )عیرع (فلرس رلم ه هلسلتر

خلرجی عز طری رشد صونکتی و صولدرع گرعرع دعخلی و بل جرب درملیه

یم ملید به جن بی آذربلیجل و رفله عالسی عشتغل به عیجلد ل یللا و خدم

ع جلم یلرال ملی ی در هو زه ملورع فرانگوی و گردشوگر یوه وظلفوه

پوردعزد و بول عهودع چنود موی عدوت دلزمل ملرع فرانگی و گردشوگر

ریخی و جرب هکدعد محدود میولفر بودو پلرک و بلزدلز آثلر هل ل لبخل

وجو د دعشوته آ فو و هتی شوهرال عطرع آ که هتی ی اتل در منطقه جلفل

رو مولیی عز پونک عختصلصوی بورع 9819بلشد و عخلورع در عوعخور دول

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

107

امگوی در رعدوتل ول دعد آ عدوت یوه خ دروال منطقوه آزعد عرس

در ع در هول پل ورفت عدوت. لد امل نود خجو جن بی آذربلیجل جلفل

هلسلکه در عمل شهرال جلفل علمدعر و گرگر و رودتلال منطقه در فقور

ه ع ود موی هبللغولهی اول و عقب مل دگی گه دعشته شده ع د و عیس مولیش

م کن بنللد منطقه رع هل ملید.

برع ل دعد وضس وخلم عقتصلد منطقه جلفول یوه منطقوه آزعد

و قوورعر دعرد یوولفی عدووت بوودع لم یووه جمکلووت شهردووتل جلفوول عرس در آ

یوه خوط م وی عصولی و یون )عیرع (فولرس مهلجر عز آ بوه شوهرال

11بولش عز 9811در آملرگلر دول )عیرع (فلرسعقتصلد رلم ه هلسلتر

19یکنوی ده دول بکود بوه 9811ادعر فر ب ده عدت و در آملرگلر دل

عدوت و عیوس یکنوی وخلموت شودید عوضولح عقتصولد ادعر فر یلاش یلفته

منلط به عدت. در هلسلکه جن بی آذربلیجل شهردتل جلفل در امه شهرال

مل ند دلرجل دلفچگل )عیرع (فلرسآزعد و منلط ویهه عقتصلد شهرال

شو د. موی و... ار دل صدال مللل دلار عجلزه وعردع یللا دعده ق م یلش

99و گمرک جلفل در مجمو ح بوه چنود سرع منطقه آزعد عروعردع و صلد

بر فکلسلتهول عقتصولد هولیم عدوت و ردد و ری د یلمل میمللل دلار

یوه بکضوی عز آ هول س ی چو م جو د در منطقوه آزعد عر اول ع دک شریت

یننود. موی خلرجی ایتند بل م کن عرلم ددوت و پنجوه ورم ال شریت

و عفدعیش قلموت هلملهول ع وری ع ودک مدعیول ال هب یهه بل ادفمند یلرع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

108

محودود شوده عدوت و گرع لهول لود فکلسلت عقتصلد در منطقوه آزعد عرس

درملیه گرعرع بلش عز گرشته شده عدت.

ي صـنعتي ي صـنعتي هـا هـا يه يـا شـهرک يه يـا شـهرک توركتوركبا با رکرکتتمنطقه آزاد تجاري ـ صنعتي مش منطقه آزاد تجاري ـ صنعتي مش

يهيهتوركتوركبا با رکرکتتمشمش

له بوه عیورع دوفر ه ریس یه وزیر صنلی ملند 1999در عوعخر دل

بولس عیورع و رکتیرده ب د پل نهلد یرد یه منطقه آزعد هجلر و صنکتی م و

هلدولس ف دو ی ر بل امکلر و املانگی دو طور رکتله در مرز م ه ری

ظلارع در عبتدع بل آ م عفقت یرد د )عیرع (فلرسش د. مقلمل رلم ه هلسلتر

له هلدلس ش د و هتوی ه ریل بیل خ شهردتل هل ملی م ترکیه در مرز

( عقدعمل عوسلوه مورهبط بوه 1999 می) 9819هل عردیبه ت مله دعدعل یرد

شوروح خ عاود م ترکو محدوده مرز ال مکل و آملده دلز زملسهکللس

شد و هلیلد شد یه بلییتی عیوس پل ونهلد مفلود و فرصوت عولسی رع گرفتولر

به درعت آ رع بلییتی پلش برد.یلغربلز و ب رویرعدی یند یرد و

ردلد بل ه جه بوه میبه تلجه ف ل نهلد بل امکلر دو طرپعگر عیس

و وجو د بخوش خص صوی فکول و رقولبتی در گلریهل دو طرفه ب د هصملم

گلر ی منطقه آزعد هجلر و صونکتی وعقکوی و ه ع یت به شکل میله ه ری

لرجی ه سلد یللاال و خودمل گرعرع خ رقلبتی منجر ش د و به جرب درملیه

آذربلیجول هو رک و رفوله ملوت عشتغل یل یلفلت جرب هکن س ی و عیجلد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

109

رولم ه هولسلتر اول یم ملید. عمل عیس هح لا در هضلد بل خ عدتجن بی

م بلکولر فقور و زیور دولطه گوه وهودع قرعر دعرد یه خ عدتلر )عیرع (فلرس

ع لوه ه ریف ل نهلد طرپاملس جهت عیس عدت و بهجن بی آذربلیجل دعشتس

رع عمن رد یرد.

عز طریوو هبللغوول و )عیرع (فوولرسآ چوه در ظوولار روولم ه هوولسلتر

بوه مولیش جنو بی آذربلیجول صدع ردول ه ع در خصو م عقتصولد درو

گرعرد بیللر پر در و صدع و برع مردم علد گل یننده عدوت. اور چنود می

مولسی و عقتصولد خو د رع بول م جو د یوم ر عمول وضوکلت دمردم علد

یننود و وخلموت موی دوللا ه عهیولس موی جلب ل و ه رم وه وتنلک دو رق

برعی ول پ شولده لیوت. عمول ددوتگله جنو بی ل جو آذربلیعوضلح عقتصولد

میتقل و ملی و دری ب اور و ح ال در فقدع ردل ه ترع رلم ه هلسل ردل ه

به ملدع دعر آذربلیجل جن بی ی در ریه ردل ه و مطب عل میتقل و ملی

( ععنم شده عدت یوه 1999) 9819داد. برع مثل در دل میخ د عدعمه

عمن مرعهول مقودملهی هأدولس خو د رع « منطقه آزعد هجلر و صنکتی ملی »

و دوهند دبلول( ف عرشروح یرده عدت و منلط ویهه عقتصلد در ملس )عطورع

91عیجلد خ عاند شد. بل ه جه به هجربوه ر هبرید دهن دمرعغوهف در عطرع

لود جدیود عقتصولد منولط ویوهه عرس دلسه منطقه آزعد هجلر و صونکتی

خ عاود بو د. هو رک چلد جد عبدعر برع هبللغل ردل ه ع و فریب ملت

چلپل س و بلدمجل دور قلب چلس رلم چند عنصر فلدد و لیلرآمد لبع تص

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

110

ا مکلو فن و فون و... هودعیثر هحو ممکوس در عیوس بکن ع مدیرعلملپ

منلط خ عاد ب د و دوبلره دروغی دیگر و در بلغ دبد دیگور بورع فریوب

گ ده خ عاد شد. ه رکملت

روولم ه هوولسلتر اوول در مرعغووه روولم ردوول ه 9819در دوول

ععنم یورد عوسولس بنودر خ و صولدرع و وعردع ی و ر در )عیرع (فلرس

ه رعه آاووس مرعغووه آغوولز بکوولر یوورد یووه صوولدرع بووه شوومل عوورعقعییووتگل

شش قرعر خ عاد دعد. پ میتقل شده عز ش رو دلب رع هحت ال جمه ر

هنهل صلدرع قلبل ه جه منطقه مرعغه بنلب مکل و عجب شلر و... خ وکبلر

بلشد یه عز صدال دل پلش در هل ع جلم عدت و عین گرفتلر و ی مش می

یرعدی فلدد گمرک عمن هکطلول شوده مرعغوه و قلمتهول مصون عی و ب رو

بلشد. عیس عییتگله رعه آاس بکن ع عوسولس بنودر ددتکلر شده دلار و ی رو می

( عز د رولم 1999) 9819خ عز دروغهل جدید ب د یه در دل

هغللر خ عاد یرد.جن بی آذربلیجل عبنغ شد و در عمل چلد برع

هاي كذايي توسعه شهرستانها و استانهاهاي كذايي توسعه شهرستانها و استانهاسمينارسمينار

ه دوکه سهوریس مول عصولی )عیرع (فولرس ه هولسلتر عز آ جلئلکه رلم

عدت و اولچ و ح جن بی آذربلیجل ه رکفرانگی دللدی و عقتصلد ملت

ودعرد در هلسلکوه در هبللغول و جن بی آذربلیجل بر لمه جد برع ه دکه

جن بی آذربلیجل ه شکل جد به فکر ه دکه یند یه ب میوع م د ال ز ی یلنگ

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

111

عدت. در دملنلرال ه دکه یرعیی یه بل شریت و املانگی مقلمل عدوتل ی

و شهردتل ی ملیندگل مجلس و رؤدل عدعرع و عدلهلد یرعیی دع وگلاهل

هضو ر ش د مکم لا عز ههرع لد وزیر یل مکلو رئولس جمهو ر میه کلل

دملنلر در خص م 9811ه دل پلش یکنی در دل یلبد. برع مثل د می

و عدوتل ی ه دکه شهردتل یللبر و خدع آفریس بل هض ر مقلمول شهردوتل ی

عسدیس هیولنی لود رلم ه کلل شده ب د یه وزیر عقتصلد عهمد هعد شمس

به عینکه یللبر و خودع آفوریس هبکن ع دخنرع عصلی هض ر یلفته ب د. بل ه ج

ایووتند و عللوورغم جنوو بی آذربلیجوول محرومتووریس شووهرال )خموولرس ( عز

و... ی لورز مکد صنکت ه رییم آب ال عدتکدعدال فرعوع در ه زه

م ج د در منطقه به شوکل رعیود ال بر د و هملم پرویه میدر فقر مطل بیر

11برع مثل فقط عهدع یل لسهل پلیلب دد خودع آفوریس یوه ع د. رال شده

ه ع د ه هنهل عیس دو شهر بلکه یول میکتلر زملس رع آبللر خ عاد یرد ادعر ا

ه دکه بردل د. و رع آبلد م ده و به رفله جن بی آذربلیجل منطقه شمل شرقی

هتی بخش خص صوی و عمل در هلسلکه رلم مل س درملیه گرعر بخش دوستی

عدعلاول یی یرع در چنلس دملنلرال ش د میجن بی آذربلیجل در شهرال

یوه در یول خص صوی بدر دوستوی ال رویهپدر خص م عجلب و غریب

آور ود و عز ضورور رفوس می عجرع چنلس و چنل خ عاد شد به ملل رص

آید. میم ع س شنلخته شده و لشنلخته ه دکه منطقه دخس به ملل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

112

اول دوملنلر فرصوت » (1999) 9811لیلد دل پدر مثل دیگر

لمول پبل یو ا ع برگدعر شد و ملهمل ل « ر منطقه آزعد عرسدرملیه گرعر د

در اتول عئول گلوی هبریود عقلموت به هبرید عدیموت یرد ود و عز ههرع چلرهر

صنلیس و مکلد هبرید ه کلل شود و گدید د. دملنلر در محل عهلق بلزرگل ی

ل به جلفل عدیمت یرد ود ر گلر گ عیرعد شد و روز بکد ملهملال دخنرع ی

یه شلید مت جوه ترلر عملم جمکه جلفل ع زیلد برگدعر شد. ال و دخنرع ی

ضمس ع تقلد عز عدم ه جه به ظرفلتهل بلکرع یرعیی ب د عیس دملنلرال ب د

منطقه جلفل و منطقه آزعد عرس و رودخل وه عرس گفوت عگور عیوس ظرفلتهول در

بوردعر یولفی عز آ هول شود و بهوره میعصفهل ب د هتمل به عیس ظرفلتهل ه جه

و... یی شلمل آجلل و خ کبلر ه عضس یللیل دملنلر ادعپهل در به ار شد. می

ملهمل ل عدید ههرع یپا هقدیم شد و عگرچه برع منطقه آزعد عرس فرصوتی به

عیجلد د عمل بورع )عیرع (فلرسه هلسلتر مبرع درملیه گرعرع عز د رل

ادعیل و هفریح و درآمد منلدبی عیجلد شود یوه عز ملهمل ل ههرع ی و دخنرع ل

ردعخت شد.پشد میه دکه آ ف ب دجه منطقه آزعد یه بلییتی صر

گوورعر در ( لوود دووملنلر دوورملیه 1999) 9819در هلبیووتل

و دولزمل منطقوه آزعد ال عدوتل آذربلیجل ورقی و شوهردعر هبریود پرویه

و صدع هبللغلهی زیلد امرعه بو د هجلر و صنکتی عرس برگدعر شد یه بل در

شش خبر ودلکی در عدتل به آ دعده شد یه گ یول مقلمول دوستوی و پو

عدتل پل رو جرب درملیه گرعر خلرجی و خص صی در هبرید و رشهردع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

113

رولم ه هولسلتر عرلیل دملنلر بلگی عدتل دپی ر م د م به عیرع ایتند و در

شبه گ بلد )وزیور هبللغول آسمول ولز ( لیی در هبرید در عدع )عیرع (فلرس

ملللولرد دلار در 11به مبلغ گرعر درملیه عوسله ال خبر عز عمضل م عفقتنلمه

گورعرع دعخلوی و یوه عز دو دورملیه هبرید و عدتل در آینوده ددیو دعد.

خلرجی خص صی ع جلم خ عاد شد و عثرع مثبت چنلس و چنول ی در عدوتل

پل لس عز دملنلرال یورعیی شوبله عیوس ال ل ه جه به هجربه. بعشتخ عاد د

ملللو دلار لود بوه 11دملنلر در گرشته هتی ی ادعرم عیس رقوم یکنوی

ف مرهله قرعردعد عجرعیی خ عاود ردولد. زیورع عیوس دوملنلرال بلزیهول یثلو

و مول س قول ی عدت و ادعرع )عیرع (فلرسه هلسلتر رلم ع و هبللغلهی ردل ه

غلرقل ی زیردلختی عدعر یمب د شبکه ع ری برق و فقدع عمکول ورود

عرز بل قلمتهل رقلبتی و جهل ی و آزعد عمن عمکل هحقو عیوس و خروج آزعد

عدعلال رع هتی در مقللس ی اودعرم آ خ عاود دعد و مقلمول رولم یولمن

ملوت میمچنل عفکلر عمو ینند هل ا میآگلال ه عیس دروغهل رع مطرح و هبللغ

رع به در بلغ دبد آینده عملدوعر گه دعر د. رمدگ ولیی عز عیوس بلزیهول ه رک

و طو پر الولا ال هبللغلهی رلم در عیس گ ه دملنلرال یلنگ ز یف یثل

ی دلسه به مد ده دل دو دلسه به مد بلیوت دول و... ال دعد پرویه

و جلو گلر عز ه دوکه آ جن بی آذربلیجل در فقر گه دعشتس ف امگی اد

در رعدوتل ا یوت )عیرع (فولرس و ه دید مهلجر بوه ههورع و شوهرال

ینود و موی رع د بل )عیرع (فلرسه هلسلتر هحمللی دلز ملت-دلز و دوست

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

114

ت بو د شوهرال دو منت ور شوده در خصو م مهولجر فر میآملرال ردو

عز عوسوولس )عیرع (فوولرسال شووهرو مهوولجر پووریر بوو د جنوو بی آذربلیجوول

ععنم می( هل آخریس درشملر رد9119) 9881در دل میدرشملر رد

داد. ع عیس رو د رع ل میآشکلر ( لد1999) 9811شده یکنی

مرعدوم » 1/8/9819رید عدتل دعر خبردعد: ده شنبه مکلو بر لمه

عو رئلس جمه ر و مللی جلده عبری م بل هض ر مکلو عس بلسعفتتلهله عجنس

برگدعر خ عاد شد. مکولو « مقلمل ی ر و عدتل ی روز د م هلر در هبرید

پل ول هخصصوی در روز عو 99بر لمه رید عدوتل دعر در عدعموه عز ه وکلل

برگدعر عجنس جلده عبری م خبر دعد و عفدود: شریت یننودگل در عجونس

در م رد محت یول پولش بلنوی به بحث و هبلد رر ال بل هض ر در عیس پل ل

ینولم امدمول بول موی خ عاند پردعخت. ... هون ال شده و عمضل ه عفقنلمه

برگدعر عیس عجنس چند طرح بدر صونکتی و ه سلود رع لود بول هضو ر

(as.gov.ir-www.ostanمقلمل ی ر عفتتلح ینلم. )

3/4/0933جمکه

بل هض ر مکولو عو رئولس جمهو ر و عدوتل دعر آذربلیجل ورقی

یلنگ عهدع بدرگتریس شهرک صنکتی خلورملل ه در هبرید به زملس زده شد.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

115

و عراق در و عراق در 11151115غال افغانستان در غال افغانستان در اشاش ،،59955995 فروپاشي شوروي درفروپاشي شوروي در

11181118 عم مل بیته 9119لشی آ در پدلب هل زمل فرو مرزال ش رو

نلدبل دوستی ح مدر دط ط شدید و فقال رور عز آ هحت ینتر و عب ر و م

لشی ش رو عمکل برقورعر منلدوبل هجولر پو محدود برقرعر ب د. بل فرو

ریر شود. پعمکل میردح مدر دط و ام عقتصلد فرانگی ام در دطح دوستی

بلس آمریکول 9119چنلس شرعیطی در م رد عرعق لد عهفلق عفتلد بکد عز جنگ

غل ی یوت ه دوط صودعم هیولس و عیجولد عش متحد آ بد بل ال عرهش و

منطقه عمس برعدلس قطکنلمه ش رع عمنلت دلزمل ملل متحد در شمل عورعق

شلاد گیوتر 9111و عدتقرعر دوست لمه میتقل یرددتل عرعق عز دل

مبلدلا هجلر عقتصلد ه رییتی بلس شهرال یرددتل عرعق و یرددتل

اور دول صودال اودعر ل وه بعیرع در دطحی گیترده ب دیم بنح یه شهر

بوه خو د جورب )عیرع (فولرس و جنو بی آذربلیجول خریدعر رع عز شهرال

شوی رولم عز هجوم پزیرع وعردع بدو ع عرض گمریوی و چ وم .یند می

قلچلق گیترده یللا عیس منطقه رع به به ت یللاال عرزع خلرجی در مقلییوه

بلزعرال گرع شهرال بدر هبدیل یرده عدت. بل

درآمود و لغل آمریکو عشو بوه 1991دول عوعخور لد عز عفغل یتل

و زملنوه هجولر رددق ی یرع ع جمه ر عدنمیف هک مت طلسبل مخلس

و عفغل یتل فرعام شد. ام در م رد عورعق و اوم در مو رد گیترده بلس عیرع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

116

لم ه هولسلتر میوتل رو ه ری هل اوم مورز بول عفغلدتل و اوم در مو رد عدوتل

هل عقتصولد هرع دیتی.ه رییوتی و.. عدوتل منلدوبل هجولر )عیرع (فلرس

منیتل و عفغل یتل و عورعق رع هملیوت یورده و بلعوث رو و ه ریمرز بل

آذربلیجول عدوت عمول در عقتصلد در عدتل هلسی مرز بل عیوس ی و رال شوده

قورعر دعرد و عرمنیوتل آذربلیجول شوملسی ه ر یه در امیلیگی جمجن بی

اول محدود شده بلزعرچوه ال دقلقل بر عکس آ عمل شده عدت رفت و آمد

و آذربلیجول شوملسی وجنو بی آذربلیجول مرز رعید و هجم هجلر بولس

بنحو یوه بولز شود .عدوت هعرمنیتل در دطحی بیللر محدود ینتر شد

لشی ش رو ه هنهل الچ گ وه هولثلر مثبتوی بور پومرزال شملسی لشی عز فر

دعشته عدوت بلکوه بیوته شود رعه آاوس جلفول و جن بی آذربلیجل عقتصلد

و عودم )عیرع (فلرس رلم ه هلسلتر خج ع و بلی ه دط عرمنیتل بل امکلر

روعزال یلفی بلس فرودگلاهل هبرید عرومله و عردبلل بل بلی و... و پ برقرعر

شودید وغلرعولد مورز و گمریوی عمون عمکول منتفوس شود اول ر ینت

رع عز بلس برده عدت. آذربلیجل شملسی عز هجلر گیترده بلجن بی آذربلیجل

روعزاول پدر هلسلکه در مقلییه بل هبرید عرومله و عردبلل شهر م وهد دعرع

د عدت. دوشنبه و... در آدلل مرییآهلمتکدد بل شهرال هلشکند آسم

بط ر یلوی فرصوتهلیی یوه بورع گیوتر هجولر و صولدرع و

میتقل شده عز ش رو به ال جمه ر و جن بی آذربلیجل دع یللا بلس عرو

ظلسمل وه ع یوه عز دو رولم اول و محدودیت ال ددت آمده ب د بل ینتر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

117

روعزال محودود یوه پععمل شد امگی عز بلس رفت. )عیرع (فلرسه هلسلتر

لس هبرید و بلی برقرعر شد وسی بدسلل آ که رعبطه هجلر یلفی برقرعر بو د و ب

روعزال هکطلل شود د. عز دو دیگور دللدوت پیم ب د هکدعد میلفرع عیس

درصود 19غلسگر عرمنیتل یوه عش خلرجی رلم ه هلسلتر در هملیت عز دوست

دعرع فور او ه و غل یرده یو ملللو آوعر عش رع آذربلیجل شملسی درزملس

شوده آذربلیجول شوملسی ی ته بر جل گرعشته بلعث عیجلد هنش در روعبط بل

ه هنهل بر روعبط در دطح دوستهل عثور منفوی گرعشوته عدوت ال هنش عدت. عیس

آذربلیحول ی دو دو عرس هو رک نلدبل غلردوستی و ملول ح مبلکه در دط

ر منفی گرعشته عدت به ح هلثلجن بی آذربلیجل و آذربلیجل شملسی یکنی

آذربلیجل شوملسی درجن بی آذربلیجل یه عمکل فکلسلت شریتهل خص صی

بول )عیرع (فلرسو بر عکس رع محدود یرده عدت. بکبلر دیگر رلم ه هلسلتر

آذربلیجول ردول ه ع مل نود هحریو عق ولر مورابی ال ع عح و عقیلم بلز

آذربلیجول شوملسی آمریکل و عدورعئلل در هحت عنلوینی مل ند هض ر جن بی

آذربلیجول )در هلسلکوه در آذربلیجول شوملسی دللدتهل ضود دینوی دوسوت

دوستی دک لار بر دریلر عدت( عمن دوکی در عیجولد خصو مت بولس شملسی

در دو د عرس و غلریت دلز عز امدیگر دعرد. ه رکملت

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

118

صاري مانند بنزين، گندم و...صاري مانند بنزين، گندم و...حقوق دريافتي و ارائه كالاهاي انححقوق دريافتي و ارائه كالاهاي انح :: تبعيضتبعيض

بخش عمده عقتصلد عیرع در عختللر دوست عدوت و بل ه جه به عینکه

بخش خص صی عقتصلد لد زیر محودودیتهل هکلولس شوده عز دو دوسوت

وو محصو لا ه سلود اول یند و در املس رعدتل بکضی عز یللا میفکلسلت

آ هول لود در عختلولر دوسوت بط ر یلی صلدرع و وعردع آ هل و بکضل ه زیس

به املس خلطر برع مثل ه زیس بندیس و م تقل محصو لا فتوی عز عدت

عرعئوه اول و پموپ بنودیس للای گلاهل دوستی به جلیگلادعرع پطری دوست و

ش د. می

بنودیس جن بی آذربلیجل ععمل شده بر علله ال در رعدتل هبکلض

ننده بل تر ا ع در امه شهرال و رودوتلال ل آس ده یهریلبلیلس و پ بل یلفلت

یوه دعرع آسو دگی 1و عمول بنودیس یو رو شو د موی ه زیس جن بی آذربلیجل

موله ش د. قبل عز آذر میه زیس )عیرع (فلرسیمتر عدت در ههرع و شهرال

آزعد شود و آرد د بیولددعر اول د یلرع وه یه قلمتهل آرد بل ادفمنو 9811

)یه ع حصلر وعردع و صلدرع گندم رع ریت غله عیرع قطس شد ش ال یی ل ع

و آرد بول یلفلوت جنو بی آذربلیجل لیلس رع در پآرد بل یلفلت در عختللر دعرد(

اول رد. عسبته عین ل عییی می ه زیس )عیرع (فلرسرع در ههرع و شهرال بللا

دیگور ع و د بیولد ملیند و آرد دوهمله میآرد رع به قلمت آزعد خردعر

وج د دعرد بل عیس هل هبکلض در خص م یلفلت گندم و آرد هحو یلی بوه

هبکولض در آرد انو ز عدعموه دعرد. دولبقه جن بی آذربلیجل بر علله ال ل عیی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

119

هولریخی آورده یتوب در دوره رضلخل لود در عدونلد و ال هح یلی به ل عیی

شده عدت.

دوسوت لود عیوس در خص م هق ق و مدعیول دریولفتی یلرمنود

عگر یو یلرمنود شوریتی رعه برع مثل .وج د دعرد آشکلر هبکلض به شکلی

ل صد ادعر ه مل هقو ق مدعیول و پولدع پآاس عیرع در ههرع ی مللل و

گلرد. یلرمند امل شریت رعه آاس عیرع در هبرید مرعغه یل ز جول میملال ه

ا تصد ادعر ه مل ملال ه هق ق یمتر عزجن بی آذربلیجل و دیگر شهرال

در هلسلکوه عز رور دو عب و مودرک هحصوللی و گلورد. میلدع پو مدعیل و

عدعر یل فنی در امل دطح قرعر دعشوته بلشوند. امچنولس در ههورع و هجربه

عدوتفلده عز اول خریود یوللا دوبد یوللا بوس ال بس )عیرع (فلرسشهرال

دوسوت و یلرمنودع بلسف . به منلدبتهل مختلو.. ال ردت رع هل عدتخرال اتل

ش د یه الچکودعم آ هول بوه یلرمنودع دوسوت در می دوستی ه زیس ال شریت

ش د. ادینه درویس عیلب و ذالب و غرع لود میردعخت پجن بی آذربلیجل

امورعه هقو ق بوه یلرمنودع و یلرینول )عیرع (فولرس در ههرع و شوهرال

خبر عز عینگ وه جن بی آذربلیجل ش د و در میردعخت پ دوستی ال شریت

لیووت. ضوومس عینکووه هکوودعد یلرینوول ددووتگلاهل دوستووی در اوول ردعخووتپ

بیوللر محودود و یوم )عیرع (فولرس در مقلییه بل شهرال جن بی آذربلیجل

عدت.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

120

قلبل برردی و درک برع امه ی چ و یلمنال عینهل فقط م ه

اول عدوت و هبکولض جنو بی آذربلیجول د در یلرینل دوستی و موردم عول

عز ملسلل گرفته هل رلم بهدعشتی درمل ی شهردلز ال در امه ه زه میعرل

ش د یوه بلییوتی فکوللا و می صنلیس رعه آاس ... ععمل ال دع گلهال جلده

خص صی و دوستی و ال مخص صل در بلزعر و شریت ال آ ه زه متخصصل

بلملردتل هل دلزمل ثبت عدنلد ال هی و بهدعشتی مل ند شهردعر هلال خدمل

موردم جدئلول آ هول رع عرعئوه رع ه ضولح و بورع ال ... عیس هبکلضو عمنک و

آذربلیجول بور عللوه اول ملیند. بهرهل عیس فقط ک ی ه یخ عرلم هبکولض

شده عدت. عشلره عدت یهجن بی

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان بع از آبع از آي بازنشستگي و انتقال مناي بازنشستگي و انتقال مناهاها صندوقصندوق

در د لل رلمهل هوأملس عجتمولعی وجو د دعرد یوه عفورعد در عمروزه

درآمود خو د رع در آ پوس ع ودعز و در زمول عز زمل شولغل بو د بخ وی

شو د. عیوس موی ال آ بهوره منود بلز یتگی و پلر و مریضی عز هملیت

آور و گی جموس بلز یت یی رع عز هق ق دریلفتی یلرینل در صندوقهل

شو د گرعر می ال د دآور عقتصلد درملیه عز طری عیس صندوقهل در ه زه

گررعیهل به بلز یتگل و عفورعد و عز محل درآمد و د د هلصل عز عیس درملیه

هقو ق پردعخوت ل هلملس عجتملعی و بلز یتگی عض رلمه للزمند درمل

ردعخوت پ ق بوه بلز یوتگل س ع دعزال میتقلمل بکنو ع هقو پش د عیس می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

121

ه سلود و اول دورملیه گورعر در شوریت ف ش د. بلکه عیس منلبس صر می

گورعریهل و عز محول درآمودال عیوس دورملیه ش د خدملهی آزعد رعاهل و... می

اول ال درمل ی وعبیتگل به صوندوق ردعختی به بلز یتگل ادینهپهق ق

. در ی و رال دعرع عقتصولد آزعد شو د میهلملس و بلمه شدگل بلز یتگی

بلز یوتگی دوستوی در بولزعر ال خص صی لد در ینلر صندوقال شریت

جوه بوه هلملس عجتملعی و هملیت عجتملعی هض ر دعر د وسی در عیرع و بل ه

دوستی ب د عیس صندوقهل صندوق بلز یتگی خص صی وج د دعرد.

هولئد عاملوت جنو بی هو رک آذربلیجول ملت آ چه عز منرر منلفس

عدت آ عدت یه صندوقهل بلز یتگی هقریبل هملم درملیه گرعریهل خو د

اولچ و ح جن بی آذربلیجل داند و در میع جلم )عیرع (فلرسل ارع در شهر

دانود. هتوی بلملردوتل هل عموده هولملس موی درملیه گرعر ین وی ع جولم

رعر دعرد. بکبولر دیگور قو )عیرع (فولرس عجتملعی لود عمودهل در شوهرال

گورعر در دورملیه ف صور جنو بی آذربلیجول یی رع یلرینول شولغل در

عجتمولعی متکوی بور درآمودال گردد و رلم هلملس می )عیرع (فلرسشهرال

کضون جود وج د ودعرد و عز م جن بی آذربلیجل گرعر شده در درملیه

فقودع رولم هوأملس در آینده خ عاود بو د. بکبولر دیگور جن بی آذربلیجل

عجتملعی لشی عز آ عدت یه منلبس درآمد یلرینل دوستوی و خص صوی در

درملیه گرعر ده عدت و در ص ر عدتقرعر دوست ملی جن بی آذربلیجل

عز م کن جد آینده خ عاد ب د.جن بی آذربلیجل در

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

122

در زنجاندر زنجان انگورانانگورانمعدن سرب و روي معدن سرب و روي

ز جول قورعر ع گ رع تل محروم درب و رو در ینلر رود مکلد

و عیرع عدوت یوه جن بی آذربلیجل دعرد و بدرگتریس مکد درب و رو در

شو د و موی عز آ بهوره بوردعر )عیرع (فولرس دلسهلدت ه دط رلم ه هلسلتر

دللا ه صدال ملللو دلار محصو آ در بلزعراول دعخلوی و خولرجی بوه

مکود مل نود ع گو رع امچنول در عیسف ردد عمل رودتلال عطرع می فرو

بر د و فقط هخریب محلط زییوت و آسو دگی آ و میمحروملت شدید بیر

ش د بکبولر میجن بی آذربلیجل ه رکع عح و عقیلم بلملریهل صلب ملت

ش د. عیس مکد دلسهلدت یه غلر میدیگر

ههورع در شوملره پدر املس رعبطوه روز لموه د لول عقتصولد چول

دوهم ز جول عز »مقلسه ع رع هحوت عنو ع 89/9/19نج نبه پروز 1919

ردول ده عدوت یوه عهتموللا در عثور پبوه چول 8در صوفحه « مکد ع گو رع

زیورع عیوس . ه عدوت دولد ر پمدیرع رده بللا عیس روز ل ه به چل ع گلر دهل

عدت یه در )عیرع (فلرسلیم شروز لمه ددت رعدتی عز طرفدعرع دو آه ه فل

یورده آشکلر رع ملت ه رکال مقللا خ د به یرع ضدیت خ د بل صفحه

عدت. در ار هل عیس مقلسه یه ه دط عدد ع... قربل زعده شته شده عدت در

هلو هقلی در ددترس قرعر دعرد www.den.irدلیت عیس روز لمه یکنی

ر ته دوط رولم ه هولسل جنو بی آذربلیجول لد درد لیی عز عدتثملر منلبس و مکو

ی چو عز عیوس عدوتثملر ع فقوط م وه عدت یه عسبته عیس اوم )عیرع (فلرس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

123

در صفحل مقللا مقللا 9819)املس روز لمه در عردیبه ت مله عدت.

آملود بوه چولپ متکدد عز قش عرعمنه در عمپرعه ر صف به شوکل عغورعق

ردل ده عدت(

ل ی یینده مقلسه عیوس دو ع رع در عبتودع طورح یورده عدد ع... قرب

ه ع د در ه دکه و آبلدع ی می عرلم عیس مکد ال آیل بخ ی عز درملیه»عدت:

آ بیونده مهنهول بوه شونلد ول اول ز جول ی ش د یل عینکهف شهر ز جل صر

«خ عاند یردپ

مکد عیوس دیولر در ملسلل ف دغدغه دیگر عالسی صنکت عدتل صر

ل عصفهل عدت. عیس در هلسی عدت یه منطقه ع گ رع محروم ب ده و عگور عدت

ش د در ه دوکه و شوک فلیی ف ملسلل عیس مکد در خ د منطقه و عدتل صر

یی خ عالم ب د.ال ل رفتپعدتل و منطقه شلاد

محموو د »در دوره عو دوفر ریلدوت جمهو ر بوه عدوتل ز جول

به امه مردم عیس عدوتل عنو ع یورد و مکد ع گ رع رع متکل « عهمد هعد

طوی عیوس بو د. اول هتی یکی عز مص بل آ دوره وعگرعر مکد به ز جل ی

یی امرعه ب د. وعگورعر مکود ال ی عیس وعده بل یلرشکنیمد ار بلر به ع

ام در عیس درملیه عرولم دوهم دعر ود و بلیود ال کنل عدت یه ز جل یمبه عیس

د دال آ در ز جل و عدتل خرج شو د چورع یوه درملیه قلبل ه جهی عز

دت.ال گلر ز جل ی مضرع لشی عز عیس صنکت گریبل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

124

هحوت اول شوریت « قل عدلدی» 11عز د دیگر مطلب عصل

. عیوس در هولسی دوعگورعر شو بلیود « ههله و ه سلد م عد مکد ی عیرع » شش پ

گوررد عمول انو ز یم 11 عصل ال ن دل عز عبنغ دللدتپعدت یه هدود

گرفته عدت. در عیس زملنه ص ر میالچ عقدع

ریود چنل چه وعگرعر مکد به تلجه بردد به ط ر قطوس بر لموه

« مرعدسو ف ی دو »ش د. میبهتر برخ ردعر طو ه سلد مکد عز شرعی عدتخرعج

درصود ف دور عدت یه بل صربلورئلس ع جمس درب و رو ی ر بر عیس

ع گ رع برع محروملت زدعیی منطقه شلاد رشد و ه دکه شهر درملیه مکد

عیس ادینه در یلدتس عز بلکلر دلخت بلملردتل ف ز جل خ عالم ب د. صر

گ یود: میدع د و دعیی منطقه به سحل محروم ب د رع هلئد عاملت میعشتغلس و

عز عگر مکد در عختللر بخش خص صی عدوتل ز جول قورعر گلورد عهفلقولهی

جمله فرو ریختس مکد رع شلاد خ عالم ب د.

... مرعدس بر لمه رید و مدیریت عص سی برع صنکت رو عدوتل

دعیی رع عشتغلس یند: عیس صنکت قلبللت عرزآور و یح مدع د و هصری هم میمرع

عینکه بل وعگورعر مکود ع گو رع بوه ینیردول م ه زیوس دعرعدت به شر

ع شولاد بلشولم هول عدوتل بوه جلیگوله بوللاهر در عرصوه علدلا ه و عص سی ر

عقتصلد ددت یلبد.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

125

ملسلل بر درآمود ف مل در عرهبل بل صر لدخ به د ع پ... مرعدس در

مللللرد عیس مکد در عدتل عصفهل بوه ز ودگی پور زهموت موردم منطقوه

ع گ رع لشی عز صدعال گ خرع لشوی عز ع فجلراول مهلوب مکود

عفدعید: مول مییند و می عشلره ل منطقه و لد ب د عمکل ل رفلایعکلر ج بل

به د بل د د عز عیس مکد لیتلم و بلرال عیس م ض ح رع به گ میي لا و

شخ رئلس جمه ر ردل ده عیم.

عشولره عز عیوس مکود اول ... و به بلزدید چند دل عخلر فرع یو

عیس مکد در ی ر مول بو د میولر آ رع بول طون عگر»یند یه گفته ب د د: می

ید عدتل به عیس م ض ح عاتملم ع ترلر دعرد ملیندگل جد«یردیم میآدفلست

ه ع دعشته بلشند.ویه

رئلس عدعره رلر بر بهره بردعر مکولد عدوتل « هیلس جکفر »

د لد به عیس م ض ح عذعل دعرد یه عگر هیلدلت رو عیس م ض ح بل تر ش

بلید عیس ملدع مبلغ ملسلل به خ د عدوتل برگوردد و دوهم قلبول ه جوه عیوس

(8: م 89/9/19درملیه در خ د عیس عدتل خرج گردد. )د لل عقتصلد

شد مکد درب و رو ع گو رع در ز جول امل گ ه یه منهره

شو د و آسو دگی موی و م عد مکد ی فرآور شده آ به خلرج صلدر عدتخرعج

جنو بی آذربلیجل ه رکط زییت و ع عرض بلملریهل آ صلب ملت محل

و عسبته یه ملینودگل گردد می )عیرع (فلرسآ صلب شهرال و درآمدال

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

126

ه ع ند یلر ع جلم داند زیورع میددتچلس شده رلم در مجلس فرملی ی لد

ر رولم بلکه مولم ر و مکورو جن بی ه رک آذربلیجل آ هل ه ملم ر منلفس ملت

هأدلس و د جن بی آذربلیجل در ملت ه رکبلشند و هل وقتی یه دوست می

ه خ عاد یلفت.معدعجن بی آذربلیجل غلر منلبس و مکلد

پالايشگاه شهريارپالايشگاه شهريار

بل قدرههل غربی بور )عیرع (فلرس ه هلسلتر مه دید هقلبل رلبکد عز

د بل هحوریم آ یکی عز محص لا هیلس یه غربلهل بو ع در میيله ایته

شد. بورع مقلبلوه بول عیوس میب د د بندیس ب د یه بخ ی عز آ عز خلرج وعرد

و میللای گلاهل قودی پ عهتملسی طرح دلز و عفدعیش ظرفلت ال هحریم

رویه بدر پ للای گلاهل جدید در ددت ر یلر قرعر گرفت.پامچنلس عهدع

جدیود در عصوفهل گلاهلللای و پ و عهدع للای گله خلل فلرسپعهدع

للای گلاهل قبلی آ شوهرال در ددوت ر پعنوه بر ههرع آبلدع و هبرید و...

للای گلاهل جدید در عصفهل آبلدع ههرع بولش پیلر قرعر گرفت. ظرفلت

اودعر 199خلل فلرس لود جدیدللای گله پادعر ب که در روز و 819عز

برید یه شهریلر لم گرعر شده عدت فقوط للای گله جدید هپب که و ظرفلت

ادعر ب که در روز ععنم شده عدت. 919

للای گله شهریلر هبرید بلییتی م رد ه جوه پچند کته در خص م

اوم جدیود اول رویهپللای گلاهل دیگر ععنم شده بکن ع پقرعر گلرد. عولا

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

127

ند ثل لل عجورع ی گله شهریلر ایتلالپه بل دعرع ظرفلت چند برعبر در مقلیی

عجرعیش آغولز زللای گله شهریلر ان پرود وسی میلش پآ هل ار چند بل یند

رئلس محلط زییت آذرشهر عدعل یرده ب د یوه 9819 ده عدت و در دل

للای گله شهریلر هبرید عرعئه و د عز آغولز عهودع پهل ه جله زییت محلطی

کوی جلو گلر عز عهودع رویه جلو گلر خ عاود شود. عمول دسلول وعق پعیس

للای گله شهریلر ه میولئل زییوت محلطوی بلکوه دللدوت یون رولم در پ

عدت.جن بی آذربلیجل گرعریهل زیر بنلیی در جل گلر عز درملیه

برع جرب درملیه گورعر للای گلای پال رویهپبکد عز آ که عیس

ل و عز بخش خص صی بورع عجورع آ هو شد میبخش خص صی ععن عم

هبریود جهوت عهودع گورعر چنود دورملیه لد دع بکمل آمده در هبرید

آ وول ععوونم شوود یووه عوس یووت للای ووگله شووهریلر مرعجکووه یرد وود یووه بووه پ

للای گلاهل عصوفهل ههورع خلول فولرس و... عدوت و پگرعر بل درملیه

هبرید در عوس یت قرعر دعرد. پللای گله شهریلر

در محولط زییوت رولم مقلمول یکی عز 9819زمیتل یل پلیلد

در رعدتل فریوب عفکولرعم می عودم عرعئوه ه جلوه زییوت هبرید یل آذرشهر

محلطی برع پللای گله شهریلر هبرید رع مطرح یرده ب د. در هلسلکه عدلدل عیس

عقتصلد هلین ه جهی به میولئل زییوت محلطوی ال رلم در ع جلم پرویه

عیس گ ه ه جلهل صورفل بورع م وغ یورد دعشته عدت و مطرح یرد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

128

ص ر می گلرد. چگ ه عدت یه اودعرع جن بی آذربلیجل عفکلرعم می در

و ی لورز عز جمله پللای وگلاهل خدملهیصنکتی عمرع یزیربنلیی پرویه

سی حلطی و عقتصلد پلدع می یند وه جله زییت م )عیرع (فلرسدر شهرال

عن ع یورد م وکن دولختگی مل نود لدع می یندپپجن بی آذربلیجل در

ه جله زییت محلطی عقتصلد م کل زمولس محول عجورع پورویه وجو د

بلس میي لا پرویه و... امگوی عز ف ال عختن مکلرض در میلر عهدع پرویه

ال رعی برع وع م د یرد عیس کته عدت یه گ یل رلم بول جودیت بوه هلله

جن بی آذربلیجل عمرع ی صنکتی ی لورز و... در ال د بل عجرع پرویه

در رعدتل ه دکه آ عدت عمل م ع کی خلرج عز ینتر و خ عدت رلم وجو د

می شو د. دعموس زد بوه ی لی وهل ال دعرد یه مل س عجرعیی شد عیس پرویه

مطرح یرد م ع س عجلب و غریب در وبلس مقلمل هلقه به گ دلختگی

ال هکرعر رولم بورع امگی عز بلزیهل و هلله ال رعیی شد پرویهمقلبل عج

مفر ف و گه دعشتس آ در فقر و ضکجن بی آذربلیجل جل گلر عز ه دکه

عدت.

آ چوه در وعقوس فلقود ه جلوه زییوت آذربلیجل جنو بی ف بر خن

آب بوه طو چنود اودعر اول ی لد س سوه محلطی و ه جله عقتصلد عدت

یلل متر برع ردل د آب به شهرال ی یر مل ند دمنل قم یدد عصوفهل

یرمل بلرجند رفینجل عز خ زدتل دریل خدر و یل ار جل دیگر عدوت

صونکتی فلقود ال و املنط ر به علت فقدع آب در عیس منلط عجرع پرویه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

129

بوللا و غلررقولبتی در عقتصولد اول دینوه زیرع ه سلد بل ا عدت. عقتصلد ه جله

منلبس لیت.ف عمروز چلد جد عهن

نفت مغان و نفت ساحل كاسپين در آذربايجان جنوبينفت مغان و نفت ساحل كاسپين در آذربايجان جنوبي

آ ظولارع عدتخرعجو هن برع جن بی آذربلیجل وج د فت در

برع عوسلس بولر در طو دولسهل هودعوم جنوگ جهول ی دوم ه دوط دوسوت

و عیرع هض ر دعشتند به جن بی آذربلیجل در ش رو یه لروال آ ی ر

ط ر عملی م رد ه جه قرعر گرفت و رودهل دیلهل هفلر چلاهل فت در

مغل رع برپول یرد ود. پوس عز پلیول جنوگ جهول ی دوم و خوروج رودوهل عز

و عیرع عیس دیلهل هفلر ه دط دوست پهلو برچلوده جن بی آذربلیجل

ملند ( دوست 9199) ییشم 9811در دل شد و پلمپ گردید. مجددع

پهل بل یم ی شریت فتی عروپلیی )شل( هفلریهل و سرزه گلریهولیی رع

رع جنو بی آذربلیجول برع هکللس هجم و ملدع ذخلیر فت م ج د در مغول

ملللولرد ب وکه ذخلوره 1هول 1ع جلم دعد و تلی هلصله ل دعد یه هودود

غل وج د دعرد یه ه سلد آ یلمن دعرع صرفه عقتصولد فت خلم در ه زه م

عدت. به اور دسلول رولم ه هولسلتر پهلو بوه دلایول متکودد عز جملوه عودم

اوول و ضووکفجنوو بی آذربلیجوول در ملووت هوو رکبوورع گلختس هیلدوولت

آذربلیجول در مغل فت عدتخرعجو... عقدعمی در رعدتل هکن س یی و ملسی

ع جلم دعد.جن بی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

130

آذربلیجل شوملسی فت در عدتخرعجبل فروپلشی ش رو و ه دکه

لد برع ع جلم عی چ وم و امچ ومی و عقوب )عیرع (فلرس رلم ه هلسلتر

مل د عز قلفله هدعقل به شکل هبللغلهی ععنم یرد یوه بوه د بول مورعیره بول

در جن بی آذربلیجل فت در مغل و دلهل عدتخرعجشریتهل خلرجی برع

وعبیته بوه ال دریل یلدپلس عدت و در املس رعدتل عخبلر متکدد در ردل ه

شمیوی 9819 عینتر تی ب یهه در داوه ال و دلیت ال رلم عز جمله روز لمه

عهمود )داه عو ادعر د م ملند ( مطرح شد. بول رو یلرآمود محمو د

ی پور ( و دوفرال عدوتل 1991) 9811 هعد بکن ع رئلس جمه ر در دل

فوت در مغول عدوتخرعج ل م ضو ح غصدع عو در انگلم دفر عو به مدرو

بوه یورع مطورح جنو بی آذربلیجل در ه دکه آ و قش جن بی آذربلیجل

اول وعبیته بوه رولم ولم شوریت ال هتی بلرال عز د ردل ه عدت. شده

لاو هو زه عدوتخرعج خلرجی عز یروعدی و رودله یه در هل مرعیره بورع

ایتند ععنم گردید وسی هلین تلجه عملوی عز عیوس 1و مغل 9 فتی مغل

مرعیرع هلصل ده عدت.

غورب ضورور عهودع خطو س سوه عز مغول بوه اول هحریم

مول س مپللای گله هبرید یمب د هکن س ی و دورملیه و... موی ه ع نود اور یودع

فوت عز عدوتخرعج ر فت عز مغل بلشند. عمول در صو عدتخرعجعملی شد

آذربلیجول مغل منلفس و د د هلصل عز آ امل ند مکولد دیگور م جو د در

لب خولک مل ند درب و رو ع گ رع ز جل طن زره شو رع هکو جن بی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

131

د گ قره دعغ دنگ آاس بلجولر دونگ مرمور چلنی )یلئ سس( مر د مس

د جود هخریوب منتقل خ عاد شود و دو )عیرع (فلرسل اآذرشهر به شهر

ردد رشود عمل به رر می خ عاد شد.جن بی آذربلیجل محلط زییت صلب

بلعوث جنو بی آذربلیجول و منلفس ملوی کر یبت به ا یت ملی ه ال آگلای

عهتلل رلم شده بلشد. زیرع بل ه جه به قلموت بوللا فوت خولم در جهول

جنو بی بلیجول آذردرآمود آ در ف مکلد فت مغل و عودم صور عدتخرعج

خ عاود شود. بوه جن بی آذربلیجل بلعث عفدعیش ععترعضل به غلر مکلد

ی داود فوت مغول ح مو فکون هورجل )عیرع (فلرسه هلسلتر املس خلطر رلم

جنو بی آذربلیجول د زیرع می ه ع د به عفدعیش بلودعر ملوی در عدتخرعج

یم ملید.

دریل یلدوپلس جن بی آذربلیجل فتی م ج د در دلهل ال ه زه

لد م ترک عدت لد عز دیگور ثروههول و ذخولیر آذربلیجل شملسی بل یه بکضل

عدت یه هلین بوه دلایول متکودد مل نود یمبو د جن بی آذربلیجل زیرزملنی

هکن س ی و درملیه عدم هکللس رییم هقو قی دریول یلدوپلس بوه ویوهه در

انو ز م فو بوه بهوره )عیرع (فلرس ترسلمنلط ددی به مرزال و... رلم ه هل

ردد ب یهه بل رعه ع دعز دک هفلر بردعر عز آ هل ده عدت. به رر می

لتر( عز دوو روولم ه هوولس1999) 9819در دریوول یلدووپلس یووه در دوول

آغلز بکلر یرده عدت و بل فرعام شود عمکل ول هکن س ییو و )عیرع (فلرس

فتوی در دولهل اول عز هو زه عدوتخرعج درملیه در ملل مود هفولر و

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

132

زیورع صولهبنررع ع وری .دریل یلدپلس آغلز خ عاد شود جن بی آذربلیجل

عز ه سلود فوت و گولز در دریول )عیرع (فولرس رلم مدعم عز عقوب مل ودگی

یلدپلس در مقلییته بل امیلیگل شملسی دخس به ملل می آور د در هلسلکوه

لود عز و قطر و ی یت م ترک بل عرعق ال زهو ه امدمل در جن ب و مرز

داند. میخبر ال عز عیس ه زهعقب مل دگی در بردعشت فت و گلز

فت و گولز در ال متأدفل ه الچ ح عطنعلهی در خص م ه زه

دریل یلدپلس م ج د لیت زیرع عز عیس دلهل فقط جن بی آذربلیجل دلهل

دریل یلدپلس یلد ینلم و عز بنلدر جن بی آذربلیجل ه ع لم بکن ع دلهل مل می

ه رییوتی و مکود ی آ بحوث ینولم یوه و ظرفلتهل مولالگلر ی وتلرع ی

مطورح هریت ملوی و منلبس متکل به ال هلین ظلارع چنلس مبلهثی در ردل ه

ده عدت. به ار هل طرح عیس مبحث می ه ع د آگلای ملوی عز عمکل ول و

در دریل یلدپلس رع بلعث شده و هیلدولت بوه جن بی آذربلیجل ظرفلتهل

هفظ منلفس ملی و عکس عسکمل ملوی در صو ر غولر آ عز دو رولم

بول رولم ه هولسلتر آذربلیجول شوملسی ر رع بلعوث شو د. هونش رولمی ته هولسل

( بر دور فکلسلوت ی وتی 1999)آگ دت 9819در مردعد مله )عیرع (فلرس

سل م در ه زه فتی آس و آرعز و شرق یوه آ رع بریتلش پتروشریت هحقلقلهی

آذربلیجول بلییتی در م رد بحث عسبرز می لمند قطکل عز دیگر م عرد ضرور

بلشد.جن بی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

133

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان مس آمس آمعادن معادن

مکلد مس لد درزملنی غنی محی ب می عز ررجن بی آذربلیجل

جنو بی آذربلیجول ش د. در هلریخ گرشته لد مکلد مس به شوکل دونتی در

عینو لود قلبول شنلدولیی ال آ ام م رد بهره بردعر قرعر گرفته یه ل ه

عدت. بل عیت لفل ص ر گرفته مکلد مس عنوه بر ورزقول و خلروع ول در

عار م کلس شهر جلفل و... شنلدلیی شده عدت یه برع ه سلود موس صورفه

ه هکن س ی دلزگلر بل محلط زییت عمل للزمند درملیه و ب یه .عقتصلد دعر د

جن بی آذربلیجل م رد عدتفلده در مکلد ال بلشند. زیرع عم مل هکن س ی می

بلشند. قدیمی و هخریب یننده محلط زییت می

مکد موس دو گ در قوره دعغ هودود یو داوه عدوت یوه بول

و یننده محلط زییت م رد بهره بردعر قرعر موی گلورد هکن س ییهل هخریب

مرعهوس و جنگلهول زیبول منطقوه قوره دعغ رع ینو جولر و زیرزمل ال آب

هأدلس صنلیس بل عرز عفدوده بوللا ف هخریب می یند. عز آ جلئلکه رلم مخلس

ادعر هس در دل در 919 عدت ینیل تره مس به ملدع جن بی آذربلیجل در

هبط به مرهبدیل به شمش مس و دلیر محص لا و برع ه سلد مس د گ

مس درچ مه در یرمل فردتلده می شو د. برعدولس ععونم یکوی عز فکوللا

مس ی هس شومس هس ینیل تره 8در مکد مس د گ عز ار متخص

دلار بور 1999مس ه سلد می ش د یه قلمت آ در بلزعرال جهل ی هودود

ار هس عدت. بکبلر دیگر عگر فرآور مس در خو د مکود موس دو گ

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

134

ش عز یس ملدع موس بول قلمتهول عموروز بول د عرز ه سلد دللا ه عع جلم ش

بلشد. مللل دلار می 119

لود بول فلزال دوم و د م ه سلد ینیل تره موس عز موس دو گ

ه سلد م ج د مکد عضلفه خ عاد یورد یوه ادعر هس در دل به 899ظرفلت

بوه یو بل منک قرعردعد قلمتهل عمروز عرز شومش موس ه سلود آ

مللللرد و دلصد و پنجله مللل دلار در دل خ عاد ردولد. اور چنود ععونم

مرعهل هغللط و پللای وگله موس لود در دو گ ال شده عدت یه یلرخل ه

هأدلس خ عاد شد. عمل هل زمل هأدلس آ هل می ه ع بل دیوده هردیود بوه عیوس

بل عرز عفدوده بوللا رع جل گلر عز هأدلس صنلیسزی .عدعلال رلم گله یرد

عصوولی دللدووت عقتصوولد روولم در اوول اوول بوودر عز عوس یووت و شووریت

عدوت زیورع عز رور رولم هأدولس عیوس و ح عز صونلیس و جنو بی آذربلیجل

به عدتقرعر ز جلره ع عز صنلیس مرهبط خ عاد ع جلملد یوه در زملنوه ال شریت

عسکتریو خو درو مس می ه ع د شلمل صنلیس مورهبط در هو زه عسکترو لو

جنو بی آذربلیجول دلز و... بلشد و می ه ع د به عیجلد داهل ادعر شوغل در

ش د.جن بی آذربلیجل بلل جلمد و مل س مهلجر لرو یلر عز

برع مقلییه بلس رفتلر رولم در موس درچ ومه و موس دو گ

یلفی عدت بدع لم یه ار دل مس درچ ومه داهول ملللولرد ه مول فقوط در

سلوگ برهور موس ال گرعر می یند یه هلم درملیه رصه ورز و ف هبل ع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

135

( و در سلگ ی هلم مس رفینجل 9819-19یرمل مس درچ مه )دل

موس ینود. در مو رد ادینه موی ال متکدد ورزشی در دلیر رشتهال هلمدر و

هلم مس ورزقل فکلسلت می ینود یوه عز رور ملودع 1د گ هنهل در سلگ

ه قلبل مقلییه بل آ هل لیوت. امچنولس اور دول موس درچ ومه داهول ادین

میکس آب و.... در یرمل درملیه گرعر می ال مللللرد ه مل در بخش جلده

مس د گ الچ ح درملیه گرعر عمرع وی و جن بی آذربلیجل یند و در

زیردلختی ع جلم می داد. هتی جلده ددتردوی بوه مکود موس دو گ

و قودیمی عدوت امل جلده رودتلیی س دنگلال م رفت و آمد ملشلسعللرغ

یه هکریض لد ده عدت.

در مکد مس درچ مه یرمول بودسلل لولز بوه شوبکه بورق قو

لروگله برق عختصلصی عهدع شده عدت زیرع هملم مرعهول بلطلوه بوردعر

هغللظ و پللایش و دلیر مرعهل ه سلد شمش مس در موس درچ ومه یرمول

آ لد صلب موردم امول عشتغل ع جلم می ش د و ملسلل و عرز عفدوده و

اولچ یودعم عز جن بی آذربلیجل منطقه می گردد. در هلسلکه در مس د گ

گیترده عیجلد می یند هأدولس وده عشتغل مرعهلی یه عرز عفدوده بللا و

وده لود بورع آ عهودع عدت و به املس جهت لروگله عختصلصی برق

عدت.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

136

امرعه بل مس فلدع گرع قلمت مل ند قره و طن لد در مکد مس

و یملوت و یلفلوت آ ععونم وده عدتخرعجد گ وج د دعرد یه ملدع

بوه شوکل جنو بی آذربلیجول عدت. مکد مس مدرعه لد در منطقه قوره دعغ

ورود دولز و عدوت یوه للزمنود بهلنوه و ه سلد مس عدتخرعجدنتی در هل

جدید و دلزگلر بل محلط زییت عدت یه فکن عقدعمی در عیوس ال هکن س ی

رعدتل ص ر گرفته عدت. مکلد دیگر مس در جلفل م گلس شهر عاور و...

آذربلیجول ان ز ددت خ رده بلقی مل ده عدت یه عز جهتی ی مدیت برع

مل نود مکود عدت زیرع در ص ر بهره بردعر عز عیس مکولد موس ا جن بی

بوه جنو بی آذربلیجول مس د گ چلد جد هخریب محلط زییت بورع

صونکتی ف د بل خ عاد دعشت و عرز بددت آمده عز صلدرع عیس مس صور

خ عاود شود. رولم ه هولسلتر )عیرع (فولرس شد وعمورع و رفوله شوهرال

یجل آذربلزملنی زیر و غلر مکلد و ثروههل در بهره بردعر )عیرع (فلرس

روبرودوت یکوی محودودیت دورملیه و بول چنود محودودیت جود جن بی

هوو رک هکن سوو ی عدووت دیگوور عوودم بوورع گلختس آگوولای ملووی در ملووت

محدود یرد برع ینتر و عدت و محدودیت دیگر هنجن بی آذربلیجل

قوض بودر ال عدت یه ب یهه مکلد و پرویهجن بی آذربلیجل در عشتغل

رلم عدت.خ عدت عیس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

137

ان جنوبيان جنوبيججذربايذربايمعادن طلاي آمعادن طلاي آ

یوه چنودیس مکلد طن متکدد وج د دعردجن بی آذربلیجل در

بووه سحوول بدرگووی و هجووم و خلوو م ذخوولیر عز شووهر بل ووتر دمکوو

ی بلجولر ي دلر گو هپهآقدره هکلو برخ ردعر د. مکلد طن زره ش رع

ددوتل قورعر دعرد( خلروع ول )عسبته در هقیلمل دلختگی عدعر در عدوتل یر

بلشوند. در هول میجن بی آذربلیجل و... عز شنلخته شده هریس مکلد طن در

هلضر مکد طن زره ش رع هکلب در هل بهره بردعر عدت و اور دول

دوه هوس عز بولش )عیرع (فولرس طب منلبس ععنم شده عز د رلم ه هولسلتر

ریدیهل ع جولم شوده ه سلود طب بر لمهمی گردد. شمش طن عز آ عدتحصل

خولرجی اول بل امکلر بکضوی عز شوریت جن بی آذربلیجل طن عز مکلد

طون عز عدوتخرعج قرعر عدت ع جلم ش د عمل قرعردعد شوریت ع گللیوی بورع

عوسله به مل س برخ رد و سغو گردیود. آ چنل کوه رعهلی در مي گ ردل مکد

داد ذخلیر قلبول ه جوه و متکودد عز ل می عطنعل زملس شنلختی عوسله

ل هپوه کلز جل صلئلس قلکه ه لر هکلب بلجف طن در منطقه قره دعغ عطرع

روه و... وج د دعرد.قبلجلر

مکولد طون در عدوتخرعج جنو بی آذربلیجول امل ند دلیر مکولد

ریب شودید امرعه بل هخ )عیرع (فلرسعز د رلم ه هلسلتر جن بی آذربلیجل

و غلر منلفس هلصل عز آ عدت و ریولسی عز درآمودال عیوس زییت طمحل

عمورع آبولدع ی رفوله و صونکتی شود شوهرال و رودوتلال ف مکلد صور

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

138

گردد بلکه امه منولفس و درآمودال هلصوله عز ه سلود میجن بی آذربلیجل

مورع و منتقول و بورع ع )عیرع (فلرسبه شهرال جن بی آذربلیجل طن در

هو رک ملوی آبلد و رفله آ هول ادینوه موی گوردد. هول زمول عدوتقرعر دوسوت

امه مکلد به مکنی غولر آ هول عز دو رولم عدتخرعج جن بی آذربلیجل

عدت. )عیرع (فلرسه هلسلتر

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان معادن نفلين سينت آمعادن نفلين سينت آ

فللس دلنت بکمل موی آیود. ه سلد آس ملنل م یل عز ب ییلیت و یل عز

مکد ب ییلیت جلجرم دعرع ذخلیر محدود عدت و دو یلرخل وه م جو د

آس ملنل م در عرعک و بندرعبلس للز خو د رع عز طریو وعردع ب ییلیوت عز

ه سلود هکن سو ی ی رال شمل آفریقل مل ند مرعیش و... هلملس موی یننود.

ل کبه شو پ در آس ملنل عز مکلد فللس دلنت ظلارع هکن س ی رودی عدت یه

پلیل در ینلر جلده هبریود و مرعغوه عجورع شوده عدوت وعقتصولد بو د آ

منطقه ودلکی در عمتدعد 9819پریرفته شده عدت. در دلسهل لمه دوم داه

یلرخل ه فرآور پ در آس ملنلل عز فللس جلده بیتل آبلد و درعب برع عهدع

قرعردعد بل فن شوریت شد دلنت دی عری ی شده عدت و بلرال خبر عز بیته

هس دولمل مللل 99چلنی و... برع ه سلد چند صد ادعر هس پ در آس ملنل

محص لا دیگر مل ند منلدیم ددیم و... دعده شده عدت. مدیت مهموی یوه

ه سلد آس ملنل بکن ع ملده عصلی ه سلد آس ملنلو م عز مکولد فلولس دولنت دعرد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

139

مکد عدت یه بلعث آس دگی بل تر محلط زییوت عدم عیجلد م عد بلزمل ده عز

و عیجلد هریلبل خطر لک شلمللیی رال شده در طبلکت می ش د. در صو ر

شهرال درعب بیوتل آذربلیجل جن بی بهره بردعر عز مکلد فللس دلنت

آبلد م کلس شهر یللبر اریس و... یوه دعرع ذخولیر عرولم هفلولس دولنت

ه ع د دوبب مرهبط میدلس یلرخل جل آس ملنل م وصنلیس بلشند به شر هأ می

م وکلی یوه رولم و رفله عیس شوهرال گوردد. عمول عشتغل هح عرلم در عقتصلد

ینود عیوس عدوت یوه عیجلد میجن بی آذربلیجل برع عقتصلد )عیرع (فلرسه هلسلتر

جنو بی آذربلیجول و بل هکن س ی پل رفته در ین ال گرعر درملیهف مخلس

محصو لا عدوتخرعج فقوط خ عاول )عیرع (فولرس زیرع رلم ه هلسلتر .عدت

عدت یه هل مرعهل هبدیل م عد خولم جن بی آذربلیجل مکد ی به شکل خلم عز

ع جولم داود )عیرع (فلرسبه یللاال وعدطه و یل یللا هلیی رع در شهرال

درآمدال عرز آ هول و ه رفلعشتغل وعرز عفدوده و پلیه هکن س یی عیجلد

ع تقل داود و امچنول هودعوم )عیرع (فلرسبه شهرال جن بی آذربلیجل عز

فقر بلکلر مهلجر و صدال مکضل عجتملعی دیگر مل ند ععتللد فروپلشوی

آذربلیجول ال بداکلر فروپلشی عرزشهل عخنقی و مکن جلمکوه خل عده

و ا یوت ملوی ولب د دورملیه رع وی فرانوگ هحقلر و بوه هلشوله جن بی

رع هضملس یند.جن بی ه رک آذربلیجل عجتملعی و درملیه فرانگی

م عد مکد ی مل ند آس ملنل م یه به خولطر دوبکی عموروزه در صونلیس

ی دولختمل و... کو عسکترو لو عسکتریکوی صونلیس ا عپلملیی خ درودولز

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

140

ملنلو م و عدوتقرعر منولبس داهل صنکت دیگر یلربرد گیوترده دعرد و ه سلود آس

برع بهوره منود عز مدیوت یوبی وجو د جن بی آذربلیجل رع آ در مرهبط

بل جرب درملیه گرعرع خولرجی و هکن سو ی پل ورفته مکلد فللس دلنت

مدیریت و بلزعریلبی پل رفته می ه ع د به عیجلد داهل ادعر و در صو ر مهلول

منجور جن بی آذربلیجل عر شغل در ب د شرعیط و زیردلختهل شلید صدال اد

در مکد فللس دولنت دورعب )عیرع (فلرس. در طرهی یه رلم ه هلسلتر ش د

گورعر صورفل ظلارع به د بل عجرع آ عدت بل چند صد مللل ی رو درملیه

عز فللس دلنت به د بل ه سلد پ در آس ملنلل و مقدعر دلمل عز عیوس پورویه و

آس ملنل م عرعک و بندر عبولس عدوت. ال عد عوسله لازم یلرخل ه هلیتل هلملس م

فر ععنم شده عدت. عسبته مدیرع 1199زعیی عیس طرح هدود عشتغل ملدع

جنو بی آذربلیجل شده در عدتخرعجل ند امه مکلد ح مو گردع ندگل عیس طر

جول هو رک آذربلی و یلرگرع ید وغلرمتخص آ عز ملل )عیرع (فلرسعز

ع تخلب خ عاند شد.جن بی

عز موی دعرع هجوم عرل جنو بی آذربلیجول فللس دلنلت در مکلد

رع جنو بی هو رک آذربلیجول ذخلیر عدت و در ص ر عدتقرعر دوسوت ملوی

بکن ع یکی عز ه سلدینندگل جد آس ملنل م و صنلیس مرهبط و دولمل هتوی

در دطح جهل ی مطرح یند.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

141

ذربايجان جنوبيذربايجان جنوبياي آاي آنظام توتاليتر و مرزهنظام توتاليتر و مرزه

ویوهه ع دعرد یوه اول ه هلسلتر یبت به مرز هیلدلت ار رلم

غلر ه هلسلتر مل ند سلبرع وغلره ال بللاهر عز عاملت و هیلدلتی عدت یه رلم

عدوت هودعقل در ل رم عز چوپ یو ععو تراول ه هولسل به مرزال دعر د. زیرع رلم

محض و منحصر بفرد یل یع علسی غل مدعی و منلد پلرو عز هقلی هبلل

ال رع متهم می ینند یه ایتند یه آ ل در هقن هحق آ ایتند و دیگر رلم

رعیود بوی غهقلرع ه وبور پلیوه رذعیول و و یل عسهی یل یعادعفی دور عز شل ع

هریس شکل آ مدعی ع ود یوه عرز یل یم عرز رع پلگلر می ینند و در بد

اول و هو ده ملتهول نی بور فریوب و عدوتثملر و هحقلور غلر ه هلسلتر مبت رلمهل

ایتند.

خولرج عز دولطه رولم اول و رولم بمبلرع هبللغلهی بر علله ج عمس

عدلدی ددتگله ردول ه ع آم زشوی و هبللغولهی عیوس ال ه هلسلتر عز یلر ویهه

دولطه و اهمو ی اور الرویل سلل عینکه محل پلیل گ ه رلمهلدت. مرز بد

فور عز آ در بیوللر م عقوس لسلتر عدت هیلدلت به آ وهتی رلم ه ه

ع و آم زشی رلمهل ه هلسلتر اموه در رفتلر ععمل و هبللغل ددتگله ردل ه

و بو یهه عفورعد فریوب جل محی س و م ه د عدت. آ ل ملول هحوت دولطه

خ رده و شلفته شده به رلم رع در فور عز خولرج عز مورز و بو یهه ملول و

دانود و رلمهل دعرع هکلرض عیدئ س یی و منلفس بل رلم ه هلسلتر قرعر موی

مدعوم بر آهش فر عز دیگرع وغلرال عیدئ س یی و دللدوی خو یش بوه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

142

ل مو بوه گ هول منود شل می د ع و آم زشی عمل ددتگله ردل ه یمس هبللغل بی

خو د زعوم و به عز هلثلر منفی هح لا خلرج عز مرزال بر دعخل بکلاند خ د

م ج د در خلرج عز مرزال رع بگلر ود پاو فرانگ مبتر جل ورود عرزشهل

ل چهره ع زشت مبتر و غلرعخنقی فقلر و هقلور عز منلدوبل و مو امد

رلمهل هلیم در خلرج عز مرزال و ملل و مردمل دلیس در آ هل به طرفدعرع

شل به هص یر می ی ند. و ملل هحت دلطه

اوم در دوره )عیرع (فولرس عز رر رلم ه هولسلتر جن بی بلیجل آذر

در مورز قورعر دعرد و بو یهه بودسلل جمهو ر عدونمی پهل وام در دوره

در شمل و غرب و بول ه جوه کل ی ام فرانگی و ام ا یتی بل ملل هربامد

)عیرع (فولرس ه هلسلتر ال بکن ع غلر و دشمس رلم کبه عینکه ا یت ملی هر

عدوت امل وه ملتوی یوه میوتکد شوده ف ز ع قنب م روطه هولین هکریو ع

عز خولرج عز مرزاول )عیرع (فلرستر لهلثلرپریر و خطرآفرینی برع رلم ه هلس

یوم املس جهت هن برع ینتر شدید مرزاول عدت هبللس شده عدت و به

عز مرزاول عز جمکلوت یورد یرد جمکلت منلط مرز و هتی بکضل خلسی

ی ممل کت عز درملیه گرعر و ممل کت عز عرعئه خدمل عم می و رفلای طر

اول عقتصولد رولم هلفس عز جملوه خوط م وی ¸مل ند جلده آب برق گلز

ی بوه تو برع هلملس عمنلت یرعیی خ یش ب ده عدت و ه )عیرع (فلرسه هلسلتر

مورز در عسقل شده عدت یوه جن بی آذربلیجل ملت ه رکعفکلر عم می علمه

عودم دورملیه عمنلتوی اول ب د میلو خطر لک ب د و به هبس آ ضرور

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

143

عدت و در ه جله پریر و منطقه رلمی ب د عشتغل گرعر و عدم رفله وعدم

ه جلوه سعثر داهل دل هبللغل رلمهل ه هلسلتر عده زیلد عز مردم علد عیو

ود و در هلسلکوه مضح و دلختگی رع برع فقر در منلط مرز پریرفتوه ع

صو ر گرفتوه در ا عپلملاول جنگوی و م شوکهل دور بورد ال پل رفت

مضح بی عثر و بی مکنی شده عدت. عیس ه جله دت یهال داه

مرز پلیل رویلال و جله طلبلهل ار رلم ه هلسلتر و در قطوه مقلبول

فهل عدعلال عجلب و غریب ضکال فریبال کلر شد دروغآش عمکل ی برع

لیلرآمدیهل آ عدت. به امولس جهوت هلوره و و و عقب مل دگلهل فیلدال

ف دلله ل دعد ار آ چوه در هلشوله مورز و خولرج عز آ عدوت عز وظولی

ع ار رلم ه هلسلتر عدت. هن بورع ددتگلاهل آم زشی هبللغلهی و ردل ه

گ عر و هحوو لا منفووی مل نوود بنیوول طبلکووی عهفلقوول وول پ شووش عخبوولر

عجتملعی و عقتصلد و هن وهل م جو د در ج عموس دیگور بوه ال لبیلمل ی

و طرفدعرع و شلفتگل ع املس جهت در ددت ر یلر آ ل قرعر دعرد و ب یهه فقر

و فریب خ ردگل رلم ه هلسلتر یه عمکول دوفر بوه خولرج رع دعر ود در عثور

ردول د یوه گ یول تلجوه موی ال به عیس هکرعر عینگ ه عخبلر گدعرشهل و هحللل

عز فقور فیولد لو جهل خلرج عز ینتر رلم ه هلسلتر جهل ی هلره و هولر مم

دروغ عدتثملر هلله و لر گ و علر عز ار ح فضللت ع یول ی و عخنقوی

منفی بولش عز اموه مخصو م ال عدت. در هلسلکه عیس ویهگلهل و شلخ

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

144

ع عیوس فکنی و بمبلرع هبللغلهی و ردل ه رلمهل ه هلسلتر عدت وسی آ هل بل فرع

. یبت می داند. سخص صلل و شلخصهل رع به دیگر ج عم

به سحل جغرعفللیی درزملس یبتل ودولکی عدوت جن بی آذربلیجل

یه شمل هل جن ب و شرق هل غرب آ صدال یلل متر طو و عورض دعرد و

مرز )عیرع (فلرس هلسلتر عملم رلم هردمرز هلقی یرع می ه ع امه جل آ

و ظلسمل وه خو د ملدبرع ه جله دللدتهل هبکلض آ ال رع بکن ع یکی عز بهل ه

م رد دو عدوتفلده در ط بلش عز ی قر عخلر جن بی آذربلیجل بر علله

عگور در مورز اوم )عیرع (فولرس قرعر دعده عدت. در هلسلکه شهرال یو یر

دعر د. بلشند برع درملیه گرعر مل کی

و هریلوه بوه آذربلیجول شوملسی بلجن بی آذربلیجل هخلله مرزال

عز عیجلد زیردولختهل وعودم ع جولم در هل ع جلم عدت ممل کتف مختل قطر

(نو بی جذربلیجل عمرع ی و صنکتی )عسبته شدیدهر عز دلیر منلط آال پرویه

دوتلال و بلعث گیوتر بلکولر فقور مهولجر و هلیتول خولسی شود رو

عدت. عنوه بر روشهل غلر میتقلم هخلله منلط مرز شده شهرال مرز

عز جمکلت هخلله عجبلر جمکلت لد ع جلم موی شو د یوه جن بی آذربلیجل

جمکی رلم لود مونککس موی شو د. در عردیبه وت موله ال بکضل در ردل ه

یوه روز لمه جلم جم خبر رع در عیس خص م منککس یرده عدوت 9819

در دو ه رک رفت و آمد بلس ملت کلرع عنقه رلم به هخلله مرزال و ینتر آش

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

145

رع ل می داد. خبر به آذربلیجل شملسی وجن بی آذربلیجل د مرزال

هحت 91صفحه 9819عردیبه ت 1ی هله در روز لمه جلم جم شنبه شکل

عیس عن ع درج شده عدت.

«عقب می لند.ده رودتل گرمی عز عر مرز »

رودوتل 8 ولنی عز عقوب در عدتل عردبلول فرمل دعر گرمی مغل

بول »مرز عز عر مرز عیس شهردتل در آینوده ددیو خبور دعرد و گفوت:

هلملس عمنلت و عجرع طرح دلم خلردعر در عر مرز گرمی ده رودتل ف اد

یلفوت. عدیور دعخلی شهردوتل ع تقول خ عاود عز قطه صفر مرز به منلط

صحرعیی بل هلیلد بر عینکه عقدعم دوست در عقوب ولنی رودوتلال وعقوس در

موری ر ل قطه صفر مرز به صنح رودوتلیلل و منطقوه عدوت عز رودوتلیل

خ عدت بورع هیوریس در عجورع عیوس بر لموه و رفوله و آدولیش خو د بول

«عیر ل/ امکلر ینند. میرفرمل دعر گ

پل ورفت هکن سوو ی عرهبلطول منلدووبل در هلسلکوه اور روز بوول

یلبود فرانگی دللدی و عقتصلد بلس ج عمس بیللر دور عز ام گیوتر موی

آذربلیجول وجنو بی آذربلیجول رودوتلال بولس )عیرع (فلرس رلم ه هلسلتر

دلم خلردعر عهودع موی ینود هول مول س عرهبول و رفوت و آمود بولس شملسی

زیورع عیوس عرهبلطول مورز رع .د مرز ش د و مردم امدبل دو ال خل عده

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

146

در دو دو مورز موی ملت هو رک عقتصلد و فرانگی بلعث رو هجلر

.دع د و به بهل ه هلملس عمنلت می خ عاد عرهبلطل دو د مرز رع قطس یند

یلدآور دلم خلردعرال ی لده شده ه دط ه هلسلترییوم ال عیس رویه

وسی عز عثرپریر عز خلرج عهدع شده ب د رودی ب د یه بل ه ام جل گلر

آذربلیجول هلیتل فروپلشلد. محدود یرد عرهبل فرانگی دللدی و عقتصلد

عدوت و )عیرع (فولرس ال عصل رولم ه هولسلتر بل خلرج عز خط م یجن بی

فروپلشی ه هلسلترییم رودی عنلصور فرانگوی رولم عز هولثلرع عز هتی قبل

مکمو سی و قودیمی قلبول اول آ د مرز یه بل آ تسال مخرب هل یدی

بل فروپلشوی ه هلسلترییوم رودوی و دریلفت ب د د امل ه شکلیت می یرد د.

فرانگوی اول هل گرع هورک بردعشوتس دیو عره آ آذربلیجل شملسی عدتقن

ایوتند و جنو بی آذربلیجول ب یهه عز طریو ملتهلدللدی و عقتصلد ز دع

وح آ هول در آ قورعر دعرد بوه ع جولم اور لم رمنلفس یه میس جهنبرع هفظ ع

داند. رذیلتی هس می

عگر انگلم عب ر عز جلده ینلر رود عرس رع نده ع بخ عاد ینلر جلده

یرده و منلظر زیبل رود عرس بلغل رودتلال شهرال ی اهل مرعهس ف ه ق

مرز رع هملشل یند فو رع زیبل طبلکی دو د جنگلهل و... و بط ر یلی منلظر

ع ود دور خلم دیوده ال مأم رع لرو ع ترلمی یه برع آزعر مردم آم ز

آ موی ف برع هملشول زیبلیلهول عرس و عطورع هرع ندف ردلده و مل س ه ق

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

147

ش د. ظرفلتهل طبلکی و ه رییتی دلهل عرس عز رر رلم هلیم ه هلسلتر در

تفلده بمل ود زیورع موی ه ع ود بوه شوک فلیی بلییتی بون عدو جن بی آذربلیجل

بلل جلمود و عیوس بول جنو بی آذربلیجول عقتصلد فرانگوی و هلیتول دللدوی

در جنو بی آذربلیجول خط م ی ین رلم برع فقلر گله دعشتس و خ عدت

هضلد قرعر دعرد.

جنو بی آذربلیجول مکضل مهلجر دعد جمکلت یرد به مرزاول

و جنو بی آذربلیجول و عیجلد منطقه هلئل بولس جل شملسیآذربلی له وه ریبل

ف و هضوکل در املس رعدوتل و در جهوت ینتور آذربلیجل شملسی له وه ری

ش د. میع جلم جن بی آذربلیجل عسمللی عرهبلطل بلس

تصاحب مزارع، مراتع و باغات بدون پرداخت قيمت واقعي آنتصاحب مزارع، مراتع و باغات بدون پرداخت قيمت واقعي آن

دعخول اول زمولس ک و عمون عز بغلور ع عیور و جن بی آذربلیجل در

آب و... فلقود عدونلد اول چ مهشهرال عیثر زملس ی لورز مرعهس قنل و

عرفی و عر برد عز عجدعد خو د بور رو ردمی می بلشند و مردم به شکل

و مرعهس یلر و عمرعر و مکل می ینند وخرید و فرو عیوس و ح ال عیس زملس

عز رور هلین در جریل ب ده عدوت. عز گرشته ع زملنهل لد به شکل ق سنلمه

اول مرعهوس بلغول بر رو زمولس ال هق ق و فقه عدنمی لد ییل ی یه قر

قنل و... یلر یرده و آ رع آبلد و م رد بهره بردعر قورعر دعده ع ود ملسو آ

در عیس عم ع فقوط بول پردعخوت ف محی ب می ش د و ارگ ه دخل وهصر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

148

هبل آ هل عمکل پریر عدت در غلر عیس صو ر قلمت آ و جلب رضلیت صل

هجلوز به هق ق مردم هلقی می ش د.

هلداول یه در دلسهل عخلر عرعئه شدعیس ه ضلحل به عیس خلطر

زملنهل مو رد یهبه عیس بهل ه « هل ومنلبس طبلکیلدلزمل جنگ»دوستی عز جمله

ردومی عدوت و فلقود عدونلد دوستوی جن بی آذربلیجل بهره بردعر مردم در

بورع ردم ی ینند و هتی عز مح ممطرعز د دوست ملسکلت بر آ هل رع عدعل

در و عجدعد شل پو طلوب موی یننود. آبلال بردعر عز زملس عجلزه بهره

عیوس عدوت یوه عمونک موردم رع «دلزمل ثبت عدنلد و عمنک»هلسلکه وظلفه

ه هنهل به ربط در عیس خص م هلدال دوستی ذیدعر م ده و ثبت ملید. دند

یه عیس عمنک و زملنهل چ وظلفه قل ی خ د عمل می یند بلکه مدعی ع د

آینود می دعر د پس ج ز منلبس ملی و طبلکی به هیلب دند ردمی و دوستی

عیوس اوم شوکل می ه ع ند عیوس زملنهول رع هصولهب یننود. و هلدال دوستی

عدت.جن بی آذربلیجل ه رکت جدید عز زورگ یی و غصب عم ع مل

ای عدونلد عز دوره و آدتل قدس رض لد ار عز گلف عدعره عوقل

یه زملنهل ی ولورز ش د میو مدعی یند میعرعئه هلین لصرعسدیس شلهپا

شوده ف و آدتل قدس رض وقو فن شهر و رودتل برع عیس عدعرهف عطرع

دکه شوهر لود بکضول م وکن عدت. عیس میيله در شهر ص فلل هتی در ه

جد رع عیجلد یرده عدت.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

149

ی ووت و اوول وزعر لوورو وزعر رعه و شهردوولز شووهردعر

آزعد عرس و... و ه منطقوو و عمنلتووی می لرواوول روولمی ع تروول صوونکت مغوول

و دیگوور ددووتگلاهل دوستووی لوود انگوولم عجوورع اوول دوولزمل هل و وزعرهخل ووه

و... بول امولس بهل وه عودم عهدع پلدگول دد دلز رعه دلز ال پرویه

موردم در وج د عدونلد ردومی عمونک و زملنهول ی ولورز و دعمپورور

پردعز ود و یول رع هصلهب می ینند و یل وجهی بلبت آ میجن بی آذربلیجل

عینکه پ بیللر یمی می پردعز د یه یمتر عز عرز وعقکوی زملنهول و عمونک

مردم عمرعر و مکل می ینند. بهرهول عینهول فقوط مردم عدت یه عز آ طری

عدت و عگر جن بی آذربلیجل در ملت ی چکی عز هجلوز به هق ق ال گ شه

در عیس خص م ررخ عای یورد جن بی آذربلیجل بت ع عز ه ه ملت در

متنو عی عز قوض هقو ق ملوی در اول ار یو عز عفورعد موی ه ع نود گ وه

ملیند.رع بلزگجن بی آذربلیجل

خلم ذینفو ذ عشو دطعسبته هصلهب زملنهل عمنک و مرعهس مردم ه

شخصی لد وج د دعرد یه عیس یلمن پدیده ع جودع عز فهک مت برع عادع

ال دوستی عدت یه للزمند برردوی بل وتر و دلزمل هل و وزعرهخل ههلددتگلا

ز عیس طری به غلر عرعئه عطنعل عز د عفرعد یه عم عس ل و عمنی ل ع

. فریب مردم برع عادع زملنهول خو یش در رودوتلال و بلشد می رفته عدت

شهرال برع عهدع و ع جلم یلرال علم عسمنفکه مل ند مدرده بلملردتل و...

ف و دپس هصلهب آ هل و فرو و دریلفت پ آ هل بورع عغورعض و عاودع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

150

عدوت جن بی آذربلیجل در ملتگ شه ع دیگر عز هجلوز به هق ق شخصی

می خلم دعرع پیت و مقلم ع جلمعش و یه بل امکلر رلم عدعر و هق قی

ش د و شرح یلمل آ هل للزمند مثن افتلد مس یلغر خ عاد ب د.

معدن خاک چيني )كائولن( مرندمعدن خاک چيني )كائولن( مرند

مکد یلئ سس در ددیکی رودتل هلریخی ز زعق هلملس یننده م عد

درعمل و... عدت. عیوس مکود دلسهلدوت یوه بوه شوکل عوسله صنلیس یلشی

)عیرع (فولرس عبتدعیی و بل هخریب محلط زییت منطقه عز د رلم ه هولسلتر

عو عرض بوه و در مقلبل آ ریلسی ملسلول و م رد بهره بردعر قرعر می گلرد

شهردعریهل شهرال ز ز و مر د پردعخت می ش د و هملم د د هلصول عز

منتقل می ش د. )عیرع (فلرسکد به شهرال فکلسلت عیس م

عینکه ملده عوسله صنلیس یلشی و درعمل در مکود یولئ سس عللرغم

مر د قرعر دعرد عمل عز ملل داهل شریت ه سلدیننده یلشی و درعمل در عیورع

د و هبریود رو یلشی هبرید در مف هنهل دو شریت هبرید یجن بی آذربلیجل و

ه سلدیننده یلشی و درعمل ملده عوسله مکد ال ه شریتمیتقر ایتند و بقل

یل بل قطلر و یل بول یولمل اودعرع یللو متر همول یلئ سس رع بل ادینه دنگلس

ص لا یلشوی دورعمل و به آ شهرال منتقل می ینند و هبدیل به مح یرده

و... می ینند و عرز عفدوده محص لا ه سلد شده عز م عد عوسلوه عیوس مکود

ی ش د عیس عدت یه چرع عیس ح مد عسی یه مطر ش د. می لد صلب آ شهرال

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

151

صنلیس یلشی و درعمل برع بهره مند عز مدیت ددیکی بوه مکود یولئ سس

میتقر می ش دپ پلدخ عملوی بوه عیوس دو ع رع جن بی آذربلیجل مر د در

خلز د خت وگلز یو شوریت جدیدعستأدولس در هریکی عز مهنددل طرع

عدت. مودیر عز مدیر آ شریت دریلفت یرده )گنلوه( ب خرعدل رض جن

شریت مری ر در پلدخ به عینکه چرع شمل به جل جن ب خرعدل رض در

عیس یلرخل ه ه سلد یلشی و درعمل رع عهودع موی ینلود جن بی آذربلیجل

عر وسله مکد خلک چلنی )یلئ سس( مر ود برخو رد ع م عد هعز مدیت ددیکی ب هل

بوه مول بکنو ع دورملیه گورعر جن بی آذربلیجل پ پلدخ دعده ب د یه در یدش

مج ز و هیهلن بل کی برع عیس دورملیه گورعر عرعئوه موی شو د عمول در

به رعهتوی در عختلولر مول قورعر موی خرعدل رض عیس مج زال و هیهلن

و دیگر گلرد. عیس م کل مج زال و هیهلن بل کی در امه بخ هل مکد ی

گرعر عاول وج د دعرد. بکبلر دیگر عگر ی درملیهجن بی آذربلیجل صنلیس

یل هتی خلرجی برع عدتفلده عز مدیت وج د مکلد طون جن بی آذربلیجل

مس د گ دورب و رو ع گو رع ز جول آس ملنلول دورعب هپههکل

خ عال درملیه ی جن بآذربلیجل دنگ مرمر آذرشهر و عرومله و دیگر مکلد

یل سو عزم و قطکول میوی هپهگرعر برع ه سلد طن زینتی عز طن هکل

برع صنلیس عسکتریکی یل عسکترو لکی یل قطکلهی عز درب و رو بل فورآور

ه آ شو د مج زاول و هیوهلن دنگهل مرمر و بهره مند عز عرز عفدود

)عیرع (فولرس وسوی در شوهرال عرعئه می ش دجن بی آذربلیجل بل کی در

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

152

مج زال و هیهلن بل کی بل د د بل کی ال هتی در ص ر فقدع آ مدیت

گلورد. بوه قورعر موی )عیرع (فلرسشهرال گرعرع عختللر درملیه هرجلحی در

گورعر بخ وهل دوستوی و خص صوی هتوی در املس جهت هجم دورملیه

جمکلوت در شورعیط )چنودیس برعبور )عیرع (فلرسشهرال خ و ی یر

عدت.جن بی آذربلیجل بلش عز شهرال (میلو

روز لمووه یووولس وو گدعرشووی میدر دوره ریلدووت جمهوو ر خووله

هحقلقی در خص م مقلییه ملدع درملیه گرعر در بخش مکولد یرمول و

چلپ یرده ب د یه هجوم دورملیه گورعر در یرمول جن بی آذربلیجل یلی

ب ده عدت.جن بی لیجل آذرببرعبر 819بط ر م خ

جلسووب عینجلدووت یووه هتووی در ه سلوود محصوو لا دعمپوورور

مدیت بیوللر جن بی آذربلیجل وی لورز لد به دلایل آب وا عیی شهرال

هکودعد بل تر در مقلییه بل شهرال ی یر دعر د عمل به دلایل یلمن دللدی

ال یوو یر ملوودع دعموودعریهل صوونکتی و مرغوودعریهل صوونکتی در شووهرو

جنو بی آذربلیجول عز شوهرال هود بولش بیللر یدد یرمل دمنل و... مل ند

عدت.

و تخليه شدن آن از جمعيتو تخليه شدن آن از جمعيتجنوبي جنوبي آذربايجان آذربايجان قره داغ قره داغ

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

153

منطقه قره دعغ بول جغرعفلول ودولس و هنو ح آب و او عیی ذخولیر

مکد ی گیترده آثلر هلریخی عرزشمند آب ولرال جنگلهول و مرعهوس یوم رلور

بدر و ی چو یوه بوه عرس موی رید ود بلر ودگی منلدوب ال ودخل هر

ظرفلتهل ه رییتی هن ح محص لا دعمی و ی لورز صدال اودعر اکتولر

وزملس بکر در د عهل رود عرس و ق ی یه درهلریخ فرانگ م دلقی انر

م رل دعرد عین به یمس دللدتهل عقتصلد ظلسمل هجن بی آذربلیجل ف سک ر

به منطقه ع بول رودوتلال خولسی عز جمکلوت و دوطح )عیرع (فلرسه هلسلتر

پلیلس ز دگی فقر گیترده فقدع رعه آاس و شوبکه جولده ع و آزعد رعاوی و

فقدع عمکل ل شهر مدر و ه دکه یلفته در عار یللبور ا رع ود ورزقول

مت جوه میوتکمره رع آ ار بلننوده عز ل خملرس و... روبرودت و دیدعر خلروع

قره دعغ عللورغم مدعیول ب د و غلر مکلد و محص لا آ می یند. منطقه

ادعر فر جمکلوت در آ 199و ودکت قلبل ه جه عین یمتر عز ال ظرفلت

جن بی آذربلیجل در کینند وسی در ص ر عدتقرعر دوست ملی هر ز دگی می

د در بخ وهل ه رییوم مکود ه ع آ می و بهره مند عز ظرفلت و مدعیل

هول دوه صنکت ی لورز دعمپرور هجلر همول و قول و... بولش عز دو

دشتهل ودلس صنلیس مکد ی و ی لورز و جل داد.مللل فر رع در خ د

ه رییتی آ در ص ر ه دکه پلیدعر و بل هفظ محلط زییوت آ امورعه بول

نلس بلز شود مورز دو دو و امچ دشتهل قلبل ی لورز در دلهل عرس

در دو دو عرس یوه لازمون آ ملوت هو رک عرس و گیتر هجلر بلس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

154

ه ع نود بوه مردمل آ موی و عدتجن بی ه رک آذربلیجل عدتقرعر دوست ملی

ز دگی ه عم بل دمکرعدی رفله آزعد و هفظ هلثلت ع یل ی و ا یت ملی هر

غولر ه بو د بلعوث فقور و خ یش لئل آیند. عمل در شرعیط ین ی میوتکمر

منلبس آ شده عدت و هخریب محلط زییت غولر مکولد مهولجر فرصوت

و اول ب د هخلله شد رودتلال و شهرال ی چ و فقلور عز جملوه ول ه

شلخصهل وضکلت میتکمرگی آ عدت.

بازي، فرمانداري ويژه و تشويق جنگهاي زرگريبازي، فرمانداري ويژه و تشويق جنگهاي زرگري سازي يا استانسازي يا استان استاناستان

یرد عفکلر عمو می ملوت فبرع منحر )عیرع (سفلر رلم ه هلسلتر

غل شوده عشو میوتکمره بو د و یکنی عز میيله عصلی جن بی ه رک آذربلیجل

بت ع د میيله عصلی رع هحت ب د آ امل ه به عبدعرالیی مت دل می ش د یه

عس کلح قرعر دعده و میلئلی یرعیی رع د یه مبلهث روزمره عفکولر عمو می در

قرعر داد. برع مثل در زمل پهلو دوم بجول مکرفوی و بی جن آذربلیجل

آذربلیجل ترعیل ا یت ملی و هلریخی آ بل عشو آذربلیجل شملسی شنلدل د

جنو بی آذربلیجل و آذربلیجل شملسی ی ملت ب د دیگر و بکبلر جن بی

و عینکوه پهلو د شهر قفقلز دخس درعیی می شو 91عز رویل بلزگردع د

دوم بل خرید عدلحه عز آمریکل بل ی عرهش عجولره ع بوه جنوگ دومولس عبور

قدر رلمی جهل یکنی ش رو خ عاد رفت.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

155

ع قنب م وروطه عوسولس هقیولمل شوبه مودر ه ه و در

جنو بی آذربلیجول هقیولم یورد تمملس محروده قلجلر رع بوه چهولر عیلسو

ل هقیولمل دولختگی عدعر و مهمتریس آ هل به سحل ثرو و جمکلت ب د عم

عز بیللر عز عدتل هل و ع ضملم بکضی عز جن بی آذربلیجل لم ف عدتل ی و هر

بوه عدوتل هل دیگور در دوره جنو بی آذربلیجل منلط و شهرال و رودتلال

یللد خ رد. عیس هقیلمل جکلی و دلختگی یه پوس عز چنود داوه ال پهلو

عدوت امچنول عدعموه دعرد و عینو بول ثبلت یردهدلیتم آ رع هل هدود ه

عیجلد فرمل دعریهل ویهه وعرد فلز جدید شده عدت.

لد جدو آذربلیجل 9811بط ر م خ آدتلرع در آملرگلر دل

عز آذربلیجل رقی هجدیه و به گلن منضم شود 9811شرقی ب د و در دل

بل دریل جن بی آذربلیجل دوستی مرز شرقی ال ق ه مرزبند و هدعقل در

آذربلیجول شوملسی خدر عز بلس رفت. بود بل فروپلشوی شو رو و ه وکلل

میتقل بکن ع ی دوست و ملوت هقیولمل دولختگی جدیود بلجنگهول

زرگر یه به عصطنح ملیندگل مجلس رلم ه هلسلتر مل ند غریلول ی ملینوده

عز د 9811عردبلل آهوش بلولر عیوس مکریوه ب د ود شوروح شود و در دول

شد یه لم عدتل آذربلیجل شرقی عدتل عردبلل بلرو آمد. عسبته عبتدع هص یب

آ آذربلیجل مرید و عروملوه فلردعردبلل آذربل رقی هبرید و شهرال عطرع

و شهرال غرب آذربلیجل امل آذربلیجل غربی بلشد. عمل برع جلو گلر

لم عدتل عردبلل بجل آذربلیجل ورقی آذربلیجل ال عز زیلد شد لم عدتل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

156

ع تخلب شد یه ظولارع مونذ زعده بوه عصوطنح ملینوده عردبلول بکود عز رد

ولم ف صنهلتش ه دط ش رع گهبول گنیوه یورده بو د یوه و در هور

یرده عدت و روع لیت در مقلبل عیوس آذربلیجل عز عردبلل قش منثر بلز

هلت یل دیدعه ر مجلس دعده د.خدمتپا )خلل ت و ( به و صن

در دوره بوووه عصوووطنح عصووونهل پا لووود مووودعلل دمکرعدوووی

جن بی آذربلیجل جکل عدتل در و امچنل به هکه و پلره یرد )عیرع (فلرس

عدعمه دعد د و عیس بلر عدتل ز جل دو هکه شد و دعو ع دولختگی ز جول و

عمل عیوس جنوگ زرگور بوی قدویس منجر به ه کلل عدتل جدید قدویس شد.

وعرد « فرمل ودعر ویوهه »پلیل امچنل عدعمه دعرد و ب یهه بول عنو ع فریبنوده

مرهله جدید شده عدت.

ب یهه محص دوره عهمود « فرمل دعر ویهه»سفلظی هحت عن ع

عدت یه عرومله و هبریود رع در قوش قودرهی قهولر و ظولسم بورع عفکولر هعد

ه گ یل عرومله یل هبریود بلعوث ی ند ی به هص یر میعم می شهرال ی چکتر

ع د. دع عال دلختگی یه لروال عمنلتی و به عصطنح مل دگی آ هل شده عقب

ملیندگل مجلس دردمدعر عیس دع عال دلختگی ایوتند در آذربلیجول غربی

اول فرمل دعر در دو شهر خ و مهلبلد و در آذربلیجل رقی مرعغه بکن ع

لملده شده ع د یه عسبته الچ ح عمکل ل عقتصولد و عدعر شولمل آ هول ویهه

عم می مردم شهرال رع به جول اوم بلل ودعزد. ه ع د عفکلر ش د و فقط می می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

157

بوه ویوهه عدعموه دعرد و عیوس ع هبودیل شود ته درخ عدت فرمل ودعریهل بور بعس

امچنل عدعمه دعرد و ظلارع پلیل لپریر عدت. بلز عدتل

و اقتصادي ـ تجاري بين شهرهاي و اقتصادي ـ تجاري بين شهرهاي يييا فقدان ارتباطات حمل و نقليا فقدان ارتباطات حمل و نقل ففضعضع

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان آآ

لس بو طرعهی شبکه همل و قلی و عدتقرعر وعهدال عقتصولد در

ع عدت یه آ هل عرهبلطل محدود بگ ه و ههرع جن بی آذربلیجل شهرال

قول ععوم عز به سحل عقتصلد و هجلر بل ام دعر د و هملم شوبکه همول و

منتهوی هورع بوه ه جنو بی آذربلیجول جلده ع ریلی و او عیی عز شوهرال

ع ریلوی واو عیی یول ش د و بلس عیس شهر و منلط عرهبلطل درو ی جلده می

عدت. برع مثل مبلدلا عقتصولد ف بیللر محدود و ضکلیل وج د دعرد و

بلل ز جل و هبرید هبرید و و هجلر عمده ع بلس هبرید و عرومله عرومله و عرد

امدع قدویس و عرومله عرعک و هبرید عرومله و امدع و دیگر شهرال برقورعر

در جریل عدت. رع لیت در هلسلکه عیس مبلدلا به شکل عم د فقط بل هه

عص لا پل د عقتصلد و هجلر شبکه ع بلس مرعید عهده شوهر و

وو هجولر بولس عسمللوی عز عقتصلد ل رودتلیی ی ملت امدمل بل عرهبلط

عوسله شکل گلر ی بلزعر ملی و رقلبتی عدت. در هلسلکه رلم ال ضرور

و گرو رفوس للزاول عز امودی ع و مبلدسوه شوبکه ل عجلزه عیس عرهبلطه هلسلتر

آذربلیجول ف بکبلر دیگر خص صلت مکمل بو د یوبی بخ وهل مختلو

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

158

هگی و فروددتی عقتصلد عقب گه دعشوته شود داد و عیس وعبیت رع میجن بی

ینود و فرعددوتی هضوملس موی )عیرع (فولرس رع به شهرال جن بی آذربلیجل

رع هلملس می یند.جن بی آذربلیجل عقتصلد آ ل در مقلبل

عز جنو بی آذربلیجل هن برع عدم پل دتگی عقتصلد شهرال

بلکوه دردوطح دعخول شوهرال عصولی و عموده د رلم ه هنهل در بولس

برع مثل شهردتل خلخل بلش عز آ کوه هل جکلی لد ععمل می ش د. عدتل

بل عردبلل به عن ع مرید عدتل عرهبلطول همول و قلوی وعقتصولد و هجولر

عرهبلطل دعرد و عیوس بوه هیوریس آدلملندول رع دعشته بلشد بل گلن و هه

می ینود. عیوس مثول هقریبول در آ هل در ا یت هحمللی یم کا یت ملی هر

یه در گولن جن بی آذربلیجل م رد هملم شهرال و رودتلال منلط شرقی

صولدق قدویس عسبرز مرید امدع قم یرمل له یرددتل و... قرعر دعر ود

و هجلر و به هبس آ فرانگوی داهل دل عدت یه دیگر مبلدسه عقتصلد عدت

عهفولق هریوب بو ق دعر ود و متأدوفل ه عیثریوت جن بی آذربلیجل و دللدی بل

جمکلت آ منلط ب یهه یل ج ع آدلملله شده و در ا یت هحمللوی ذوب

در عیس منلط بیللر م کل خ عاد ب د زیورع کشده ع د وعهلل ا یت ملی هر

ف بلش عز صد دول ا یوت دولز هحمللوی و قطوس عرهبول منولط مختلو

کلر هو رک آشو ا یت ملوی ف ی خ د رع در هضکل تلی منفجن بی آذربلیجل

دلخته عدت.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

159

جنو بی آذربلیجول در عقتصلد و هجلر بولس عسمللوی لود عقتصولد

هض ر دعرد یول هضو ر آ بیوللر محودود و جدئوی عدوت. دوطح ه دوکه

سو عقتصلد پلیلس گه دعشته شده عدت و به امولس جهوت فقوط ه سلودع آ

عدت یه بدو فورآور و دعشوتس عرز عمدهل م عد خلم ی لورز و مکد ی

عردل می گردد. ه سلدع یوللایی و صونکتی )عیرع (فلرسعفدوده به شهرال

ام عز رر یملت وام عز یلفلوت دعرع محودودیت عدوت. جن بی آذربلیجل

زیرع درملیه گرعر ین عمرع ی صنکتی هحقلقلهی ام ه دط بخش دوستی

عر خولرجی عز دو رولم ه هولسلتر ام درملیه گور خص صی وبخش ام

منس شوده عدوت و در عو ض ددوتگله هبللغولهی ردول ه ع و )عیرع (فلرس

بوه جنو بی آذربلیجول یورد عفکولر عمو می در ف آم زشی رلم بول مکطو

علمبلهوث و م ضو یورد درگلریهل دلختگی بلس شهرال و... و مطورح

ف بوه ع حورع و... عدورعئلل منلفس دیگرع مل ند روز ملی خلول م رد عنقه و

پردعزد. م می میععفکلر

و فدراليسـم و فدراليسـم و سفرهاي اسـتاني و سفرهاي اسـتاني مناطق محروم، بودجه توازن منطقه، مناطق محروم، بودجه توازن منطقه، دفتردفتر

اقتصادي؟!اقتصادي؟!

م ه هوولسلتر در جلوو گلر عز یوون عقتصوولد روول خووط م ووی

و دیگوور منوولط ملووی جنوو بی آذربلیجوول گوورعریهل یوون در دوورملیه

صوله در شلخصوهل ه دوکه بولس شوهرال بلعث عیجولد فل )عیرع (فلرسغلر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

160

و دیگر منلط ملی شده عدت. عیس )عیرع (فلرسو شهرال جن بی آذربلیجل

کلر و غلرقلبل ع کلر عدت یوه رولم آش فلصله دطح ه دکه عقتصلد به قدر

آملد و ظلسمل ه بر علله ملل هحوت رع در مکرض عههلم ععمل دللدتهل هبکلض

. بل ه جه به عینکه رلم ه هلسلتر خ د رع بکن ع منولد دلطه رلم قرعر می داد

برقرعر عدعست عدنمی در چند داه گرشته هبللغ یرده عدت برع پ شول د

گورعریهل کلر در هخصل درملیهآش عیس بی عدعستی و بط ر دقلقتر عیس ظلم

صنکتی ی لورز علمی و... وع م د می یند یوه گ یول بودو ین عمرع ی

و بکضوی ع ود چ دسلل و غرضی بکضی منلط محروم و ه دکه للفته مل وده ال

و رلم بد بل رفس عیس لبرعبریهول و بوی عودعستلهل عز منلط لد ه دکه یلفته ع د

خلم عدوت. عسبتوه عیوس فلصوله در شلخصوهل ال طری عختصلم ب دجه

عمول در عدوتقرعر یلفتوه بو د شروح و دپس ال ه دکه عقتصلد در دوره پهل

ب یهه پوس عز پلیول جنوگ عیورع و عورعق و شوروح جمه ر عدنمیدوره

پن دلسه ه دکه رو به عفدعیش گرعشت و عین یه دلسهل پلیول ی ال بر لمه

بر لمه پنجم ه دکه عدت امچنل عدعمه دعرد و در هل ه دید عدت.

(9891-9819شومی رفیونجل ی ) ال جمهو ر در دوره ریلدت

گووورعریهل یووون در وره دووولز دگی اموووه دووورملیه بوووه دف مکووورو

چو یگرعر در مقلولس ع جلم شد و هتی به درملیه )عیرع (فلرس شهرال

دعده جن بی آذربلیجل لد ععم عز دوستی یل خص صی عجلزه درملیه گرعر در

د.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

161

بوه ف ( مکورو 9819-9811در دوره ریلدت جمه ر خولهمی )

و عقتصلد دوره رفینجل ی هدعوم یلفتال م ی دوره عصنهل امل خط

ار چه هملمتر عدعموه یلفوت گرعریهل بل شد امچنل هبکلض در ه زیس درملیه

ملوی دیگور و منولط جنو بی آذربلیجول و عز ی چکتریس درملیه گرعر در

ممل کت بکمل آمد.

( یوه انو ز عدعموه دعرد و 9811-9811در دوست عهمد وهعد )

للدتهل عقتصلد آ به ولم دوسوت مهوروزپا و عودعست پلیل للفته عدت و د

اول و در قلسب دفرال عدتل ی هبل ر یلفت هفلو ه عدتگیترپا لملده شد

ع دیی در مقلییه بل دو رئلس جمه ر قبلی ظه ر م د یه لشوی عز ع عمول

بخوش درآمودال ملدع درآمدال فتی بکنو ع عصولی هوریس متکدد ب د.

دجوه بول عفدعی وی چنود برعبور روبورو شود. عز دو دیگور یننده ب هلملس

و ضرور جلب هملیت عق ولر دللدتهل پ پ سلیتی هر دوست عهمد هعد

زود ال بنگله»ی چ و یل مت دط در قلسب ال متکدد عجرع پرویه فقلرهر

بوه بخ وهل میوکس هول دوستوی بلعث هدری وعمهول ععطولیی بل ک « بلزده

همل و قل یبت به دو رئلس جمه ر قبلی بهتر شود. ی لورز صنکت

الچ و ح جن بی آذربلیجل دگی و عصنهل در دل دوره دلز 99زیرع در

شود و ریو د یولملی بور عز د بل کهل دوستی ععطول موی وعم قلبل ه جهی

فکلسلتهل عقتصولد و هجولر هولیم بو د. هدریو وعمهول بو یهه در میوکس

م ضوکفهل و یلفلوت بیوللر عللرغ مخص صل پرویه میکسرودتلیی شهر و

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

162

جنو بی آذربلیجول در بخش دلخت و دلز و میوکس ال داهعز بکد پلیلس آ

هحرک یبی ب یهه در شهرال ی چ و رودتلال رع دبب شد.

ین صنکتی عمرع ی ی لورز و زیردلختی ال در ه زه پرویه

پرویه محدود ه دوط دوسوت و وچند ار چند هح لا ع دیی ص ر گرفت

قدیمی زیردلختی یوه عز ال وسی عیثر پرویه .به تلجه ردلد بخش خص صی

طول ععتبولر عز دو دوسوت موی بلشوند عپلش آغلز شوده و منترور ع ال داه

محدود یبتل بدر آغلز شده در دوست ال امچنل لق رال شده و پرویه

ز جل پتروشمی ملل ودوآب شلمیعهمد هعد مل ند پتروشلمی عردبلل پترو

درعب و... رعه آاس دو خطه ملل ه و هبریود دلنلتمکد فللس عدتخرعجو...

رعه آاس ملل ه عردبلل رعه آاس دور دریلچه عرومله رعه آاس جلفل و عصن دوز

پلیلب ددال لروگله برق در اریس پرویه پللای وگله شوهریلر هبریود و... یول

د و یل صرفل یلنگ ز ی شده و به شکل لق رال شده ع د.آغلز ده ع

هجهلود اول ی در ه زه آب برق گولز ردول ی جولده ئعقدعمل جد

می مل نود آزعد رعه ز جول و چند پرویه بیوللر قودی یبلملردتل هل هکملل یب

ممل کوت ال و... می ه ع د داهدل عز آغلز 11هبرید ورزشگله هبرید پس عز

لیه گرعر و فقر گیترده رع به شکل قلبل ه جه بهب د بخ د و للز بوه عز درم

گررعیهل دعخلی و خلرجی و فرعام شد زیردولختهلیی مل نود جرب درملیه

آزعد رعاهل منتهی بوه هریلوه و آذربلیجول و... هل و شبکه ق برق لروگلا

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

163

و... و عسملول و رفوس م ع وس هقو قی و عدعر گیتر هجلر بل عقتصولد بولس

ب رویرعدی فکل و ه ع مند و متکی بر قل عز عسدعمل عوسله رو عقتصولد

یه هقریبل الچکودعم عز دو رولم هوأملس وده عدت جن بی آذربلیجل در

عدت بلکه م ع س بیللر جد عز د رلم در مقلبل فکلسلوت عموده و یون

عقتصلد وج د دعرد.

در اول ی برع رفوس محروملوت ریلدت جمه ر رفینجل در دوره

« دفتور منولط محووروم »جمه ر دفتر به ولم منلط محرومپا در ریلدت

دعد هول موی ال رع به منلط محروم عختصلم عیجلد شده ب د یه ظلارع ب دجه

آ منوولط رع عز محروملووت خوولرج ینوود. عسبتووه پووس عز پلیوول ا ووت دوره

للفتوه و محوروم بول نولط ه دوکه جمه ر رفینجل ی ه هنهل فلصله م ریلدت

عفودعیش اول منلط ه دکه یلفته و ثروهمند یم د بلکه برعدلس آملرال فلصله

لد یلفت. زیرع ه زیس لعلدلا ه و بکبلر دقلقور ظلسمل وه ب دجوه بولس منولط

و منولط محوروم یکنوی شوهرال )عیرع (فولرس برخ ردعر یکنوی شوهرال

رددوتل و... امچنول عدعموه دعرد و منولط بل چیوتل ی آذربلیجل جنو بی

شو د و مکولد و منولبس آ هول لود غولر موی محروم روز به روز محروم هر

ش د. میش د و درآمدال آ هل صلب خ دشل می

به عصصنح برع یولاش فلصوله میدر دوره ریلدت جمه ر خله

« نطقوه ع ب دجه ه عز م»شلخصهل ه دکه ملل منلط محروم و برخ ردعر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

164

بر لمه رید شده ب د یه پس عز پلیل ا وت دول بولز دللا هال در ب دجه

هلصول جن بی آذربلیجل ام هغللر مثبتی در وضکلت منلط محروم عز جمله

د زیرع ه زیس لعلدلا ه و ظلسمل ه درملیه گرعریهل عدعمه دعرد و منلط محروم

گردد. میشل بل تر عز قبل بط ر یبی محروملت جن بی آذربلیجل مل ند

دفرال عدتل ی پر در و صدع ظولارع بود بل در دوره عهمد هعد

ه زیس علدلا ه منلبس و درملیه گورعریهل در ملول منولط برخو ردعر و منولط

محروم ب ده عدت. عمل دفرال عدتل ی ام عللرغم ع جولم بکضوی عز عقودعمل

دو رئلس جمه ر قبلوی ت ع یوته در مقلییه بلف مختلال محدود در ه زه

عدت در یلاش فلصله شلخصهل منلط برخ ردعر و محروم م ثر بلشد زیورع

لعلدلا وه عدوت یکنوی و دورملیه گورعریهل امچنول ال امچنل ه زیس پرویه

بودر صونکتی و عمرع وی و زیردولختی امچنول در شووهرال اول پورویه

آذربلیجول جنو بی شوهلر ی چ و مت دط درال و پرویه )عیرع (فلرس

ش د در تلجه فلصله شلخصهل ه دکه بلس مییرددتل بل چیتل و... عجرع

منلط یلاش للفته عدت.

مللوی یتولب ههورع محیوس عس بولس در بلیت و پنجملس ملی وگله

و دبلور فکلوی مجموس میرضلیی فرمل ده دلب دوپله پلدودعرع ع قونب عدون

خ یش رو ملیی یورد. «فدرعسلیم عقتصلد »لب ه خل مصلحت رلم عز یت

« فدرعسلیم عقتصولد »و قبن لد در ع تخلبل ریلدت جمه ر قبلی مفه م

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

165

ردود و بورع رع بکن ع شکلر عصلی خ یش مطرح یرده ب د و به رور موی

شو د و موی آمولده 9811ع تخلبل دوره یلزدام ریلدت جمه ر در دول

رع برع فریب ملل محروم گه دعشته شوده « قتصلد فدرعسلیم ع»شکلر فریبنده

شده ع تخلب یرده عدت. بل ه جه به دلبقه هض ر و در قودر و دری ب

دل عخلر طرفدعر و عز همریود دللدوی قودر عدعلاول و در 81در

عیس یتلب بل تر به ی ج ک و ش خی شبله عدت و و یکوی عز طرفودعرع

دیگور ملول عدوت و و جن بی آذربلیجل تس جد دری ب و محروم گه دعش

دلیت هلبنلک یه و مدیریت آ رع بر عهده دعرد دعرع گرعی ل فلشلیتی و

ه ع د عده ع دولده سو ح میضد دمکرعهل عدت و عیس شکلر بیللر خطر لک

رع م غ بحوث و گفتگو ملیود. در یو رولم ل رع فریب داد و دلسهل آ

م و ه زیس قدر بلس عیلست و مرید بی مکنی عدوت و ه هلسلتر ار ح فدرعسلی

سلیم عدتلسلس ب د یه فقط ی ولم فریبنوده بو د و همولم م ه ععن آ فدرع

مرلار و شلخصهل رلم ه هلستر رع بل خ د به امرعه دعشت. هل زمل لکه ز ودع

ط داد عیس عنلویس فریبنده فقو می خ د عدعمه به هلل )عیرع (فلرسبنلم ملتهل

جهت ل دعد در بلغ دبد به ملل دری ب شده م رد دو عدوتفلده رولم

هو رک قرعر خ عاد گرفت و فقط ه وکلل دوسوت ملوی )عیرع (فلرسه هلسلتر

خ عاد ه ع یت هق ق ملی مل رع عهلل یند.جن بی آذربلیجل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

166

ـذربايذربايي صـنعتي در آ ي صـنعتي در آ هاها گذاري خارجي و ساير شهرکگذاري خارجي و ساير شهرک شهرک سرمايهشهرک سرمايه ـج ان ان ج

جنوبيجنوبي

در دومت 9819گورعر خولرجی در عوعیول داوه رملیهشهرک د

شود یوه مر د ردلده به ص فلل عهدع گردید و عدعل می -شرقی جلده هبرید

بلشد. عیس شهرک ار چند به هض ر هکدعد محدود عز عوسلس در ح خ د می

شریتهل خلرجی منجر شده عدت عمل یلفلت و یملت دورملیه گورعریهل آ

مت دووطو مندیوول عقتصوولد ی چوو و اوول شووریتگوورعریهل عز دوورملیه

(SMES) گرعر بدر و شریت بدر در آ و الچ درملیه فرعهر رفته عدت

عجلزه هأدولس للفتوه عدوت. شولید مهمتوریس شوریت میوتقر در آ م تولی

یلملز بنروس و رودله عدت یه غلر عز م تلی الچ و ح فکلسلوت ال یلمل

و... عیس خو درو در عیوس شوهرک ع جولم پلشی گدر زملنه دلخت قطکل ر

می ش د. امچنلس زملس عختصلم دعده شده به عیس شهرک عللورغم عدوتقرعر

آ در منطقه ع دور عز شهرال و رودتلال ددی )بجد ی رودتل بیوللر

ی چوو ( بیووللر محوودود مووی بلشوود. پووس عز دوولسهل فکلسلووت عیووس شووهرک

له بنروس و رودله جورب یورده عدوت و گرعرع محدود رع عز هری درملیه

عدتقرعر یلفته در آ بیللر محدود عدت و عللورغم ال هکدعد صنلیس و شریت

لم و عن ع بدر و فریبنده آ امل ند ی شهرک صنکتی ی چ بلقی مل ده

در جلو گلر )عیرع (فولرس م ی ین رلم ه هلسلتر عدت. بکبلر دیگر خط

آذربلیجول در عریهل ین و بل هکن س ی پل ورفته عز شکل گلر درملیه گر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

167

غم ددیکوی جغرعفلولیی للور در عیس شهرک لد ععمول شوده عدوت وع جن بی

برع درملیه گورعر بوه شوهرال ال به آ عیس شریت ع ال هریله شریت

ادعیت می ش د. )عیرع (فلرس

جنوبيجنوبي ننااججذربايذربايي صنعتي در آي صنعتي در آهاها ساير شهرکساير شهرک

عینو جنو بی آذربلیجول هرال ی چ و بدر ش هقریبل در عیثر

شهرک صنکتی هأدلس شده عدت و دلزمل دای مرعید صونکتی عز عیوس منرور

جنو بی آذربلیجل عقدعم در خ ر ه جهی عدت هتی دربکضی شهرال بدر

صنکتی دعرع ال چند شهرک صنکتی هأدلس شده عدت. عمل امه عیس شهرک

ایتند یه پل لپلش در م رد وضوکلت کنهیو م ف محدودیتهل و قل ضک

گفته شده عدت.جن بی آذربلیجل یلی عقتصلد

ههورع صونکتی فکول در ال شهرک لدر مقلییه ب ال عولا عیس شهرک

بلشند ثل لل ح میبیللر ی چ عصفهل یدد و م هد ههرع آبلد مل ند عبلس

غلرعدوترعههی مل نود ال عمدهل در ه زه صونلیس صنلیس میتقر در عیس شهرک

بند م عد غرعیی ه سلد آب مل ه شولرینی جول ه سلدع دعم و طل ر بیته

فصونلیس م جو د در عطورع رز و صنکتی برع فرآور م عد عوسله خلم ی لو

دعرع صنلیس ال ههرع عصفهل م هد و... می بلشد. بکبلر دیگر عیس شهرک

ن سو ی ک ی هدعیثر بهره منود عز ه عز رر هجم ی چ و عز رر ح هکن س

بلشند و عمکل محدود برع هضو ر در بلزعراول جهول ی ت دط میح مدط

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

168

گیلخته ب یهه در دوست سجلمدعر د و عز د دیگر به شد به دسلل وعردع

عهمد هعد در مکرض ف لر رقلبتی عز رر قلموت و یلفلوت عز خولرج قورعر

برع بلزعرال دعخل ه سلد می ینند و به دسلل دعر د. بکبلر دیگر آ هل عمدهل

اول م جو د در شوهرک اول دطح پلیلس هکن س ی و ی چ ب د شریت

رقلبوت در بلزعراول منطقوه ع و و هو ع هضو ر جن بی آذربلیجل صنکتی

جهل ی رع دعر د.

دسلل دیگر یه ه دوکه و عفودعیش خطو جدیود ه سلود و ورود

محدود می یند جن بی آذربلیجل در ال عیس شریت هکن س ییهل جدید رع به

ف وولر ب رویرعدووی فلدوود عدعر روولم محوودودیتهل م جوو د در وعردع و

صلدرع م عد عوسله م رد للز و محودودیتهل م جو د در فکلسلوت گمریول

عدت یه ام عز رر ح و هکدعد یللاال وعردعهی و اوم عز جن بی آذربلیجل

بیر می بر د و مجب ر د بل پردعخوت مضلقهصلدرع در رر هجم وعردع و

ر عضولفی زملنوی و دریولیی مو عد عضلفی و طی ادعرع یلل متر میلال ادینه

وسلوه و هکن سو ی موو رد لولز رع بووه شوکل محوودود عز گمریول شووهرال ع

هلملس ملیند. )عیرع (فلرس

د دورملیه در گور س لد الچ ح یمکی به هوأمل مشبکه بل کی رل

عمل ع عح ع عرض وملسلل عز د وزعر دعرعیی عخر یند می ال عیس شریت

بوه ال می گردد. در ینلر عیس مکضن فقدع شبکه آب و فلضنب در شهرک

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

169

شهریهل صنکتی به دسلل عودم دفوس بهدعشوتی ف آس دگی محلط زییت عطرع

شوبکه ف ال و م عد آس ده یننده شلمللیی و صنکتی منجر می ش د. ضوک پیلب

لد عز گیتر خطو ه سلود و بودر ال برق آب و گلز م ج د در شهرک

یند یه عز م ع س هکبله شده ه دط خوط جل گلر می ال شد عهتملسی شریت

بلشد. میجن بی آذربلیجل در )عیرع (فلرسین عقتصلد رلم ه هلسلتر م ی

جن بی لیجل آذربع یه عز عیس مکضن و م ع س برع عقتصلد تلجه

هلصول جنو بی آذربلیجول صونکتی اول م جو د در شوهرک ال و شریت

عللرغم ادینه ع جلم شده ه دط ال ش د آ عدت یه بیللر عز عیس شریت می

بلشوند یول بول هودعقل یل یلمن هکطلول موی جن بی آذربلیجل بخش خص صی

در املس رعدوتل گهدعر د. ع د خ د رع درپل ینند و فقط ه ع یته ظرفلت یلر می

19جلس هم عز عردبلل در پلیل خردعد ح ممصطفی عفصلی ملینده به عصطن

د عدوتل عردبلول هکطلول لدرصد وعهدال ه س 19گفته عدت یه ام عین

89ایتند. عسبته آملر وعقکی قطکل عز عیس ام بل تر عدت. )روز لمه ا ومهر

(.91 م 9819خردعد

ي صنفي، كارگري و كارمندي مسـتقل ي صنفي، كارگري و كارمندي مسـتقل هاها ديهديهتحاتحااحزاب، ااحزاب، اف ف فقدان يا ضعفقدان يا ضع

نوبينوبيجج ذربايجانذربايجاندر آدر آ

ع د یه ع حصلر ددتردی به هقلقت و هفیولر مدعی رلمهل ه هلسلتر

گوروه و عهحلدیوه صونفی آ رع در عختللر دعر د و در دعخل به اولچ ه وکل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

170

داند و ار ح هریت دلزمل یلفتوه عجلزه فکلسلت می میتقلف هدب مخلس

ش د و در خلرج لد بودسلل میلر منلفس رلم ه هلسلتر بلشد دری ب مییه در

عدعل گمرعه ب د بقله ی رال جهل و عدم عطلعت عز رلم ه هلسلتر مو رد

ل امیولیگل و بو قرعر می گلر د به املس دسلل هنش آ وهبللغل د فر

و وجه رال جهل ب یهه رلمهل دمکرعهل جدو م خصل عصلیعیثر ی

بلرز دللدت خلرجی رلمهل ه هلسلتر محی ب می ش د.

در ه هلسلترییم چپ یه رلم ش رو م ه بلرز آ بوه شوملر موی

خص صی و فکلسلت عقتصلد ب درفت عص لا ار ح فکلسلت عقتصلد دوستی

یولرگر و اول صنفی و عهحلدیوه ال و وج د عهحلدیه دعشتهقریبل وج د

شد. ن بی مکنی هلقی مییلرمند یلم

در ه هلسلترییم رعدت )فلشلیم( فکلسلت عقتصلد خص صی یه هحت

دوسوت آ رع در ینتر دوست و املانوگ بول خ عدوت آ بلشود یول هودعقل

منلفس ومصلسح خ د دع ود پریرفتوه شوده عدوت عمول وجو د ف رعدتل مخلس

و عهودعب یولرگر و یلرمنود اول میتقل صونفی و عهحلدیوه ال عهحلدیه

یل پریرفته می ش د یل در ص ر پریرفته شد بول ه جوه بوه شورعیط میتقل

دللدی و عقتصلد ار ی ر ه دط عنلصر دوستی عدعره می ش د ودوخنگ

وعقکوی صونفی یولرگر و اول نلفس و خ عدتهل وعقکی یل هل و عهحلدیهم

در صو ر ه هولسلتر رعدوت اول جهوت رولم یلرمند می بلشد. به املس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

171

اول اول میوتقل شوغلی و عهحلدیوه عمکل عجلزه شکل گلر عهدعب یل

داند عمل عگر دطح ه دوکه عقتصولد جلمکوه بوه رع میند یلرگر و یلرم

یلرگر و یلرمنود ال و عهحلدیه ال هد ردلده بلشد یه عز قبل عیس یل

ممکوس بلشود بول شکل گرفته بلشند و عز بلس بورد آ هول ادینوه بور یول غلور

ال عمن آ هل رع شبه دوستی م ده ال و یل ددتکلر در ععضل عیس عهحلدیه

ه هولسلتر م ملیند و هتی در رعدتل منلفس رل و عز یلریرد وعقکی شل ههی می

آ هل رع بکلر می گلر د.

یولرگر و صونفی اول در رلمهل ه هلسلتر عهحلدیه بل عیس ه ضلحل

ف شغلی یه مدعفس هق ق و منولفس ق ورال مختلو ال قل و یل یلرمند میت

ر گولم بور تامگی در خودمت منولفس رولم ه هولسل عجتملعی بلشند وج د دعر د و

سحول فلیوفی اوم دللدوی عقتصولد هزیرع رلمهل ه هولسلتر اوم بو دعر د. می

رع دع ند و اور و ح هکثور شل رع ی یل وعهد می وفرانگی جلمکه هحت دلطه

دع نود وآ رع بوه فرانگی دللدی و عقتصولد بوه ضورر خو د موی ال در عرصه

دعرع هکثور در عولسم وعقوس ینند. عمول چو اموه عجتملعول شد دری ب می

ف منلفس و خ عدتهل مختلو فرانگی دللدی وعقتصلد و در تلجه دعرع عنی

بوه دوری ب گیوترده ثر رلمهل ه هلسلتر برع متحد ل دعد عیس هک بلشند می

اول ال یل NGOآور د و به املس خلطر فکلسلت عهدعب عیس هن عل رو می

یلرگر و یلرمند و... به شود دوری ب یول ددوتکلر و ال شغلی عهحلدیه

د. گلر جکل و در میلر منلفس رلم م رد عدتفلده قرعر می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

172

اول لدیوه شوغلی میوتقل عهح الچ ح یل جن بی آذربلیجل در

وین مهنددول پدشوکل عدوتلدع دع وگله ال صنفی میتقل مل ند یل

یلرگر و یلرمند دع ج یی و... میتقل وج د دعرد ال مکلمل عهحلدیه

یلر بیل عدلهلد بیل دع وج یی و... یوه عز میو بجل آ ش رعال عدن

دعر ود یوه بجول شو د وجو د موی هک مت هأدولس و هوأملس مولسی ف طر

هو رک ملوت ف عنی و منلفس گرواهل و عق لر و طبقول مختلو ال خ عدت

ینند و به بیول میال و منلفس هک مت رع پلگلر خ عدتجن بی آذربلیجل

پردعز ود. در هلسلکوه در یو جلمکوه میهک مت ف در رعدتل عادع ال ه ده

دللدوی عقتصولد و اول دمکرعهل و ه دکه یلفته هلدال مد ی در ه زه

اول NGO یلرگر یلرمند ال سب عهحلدیهفرانگی به شکل میتقل در قل

صولهبل صونلیس یلرآفرینول اول شغلی صنفی عهدعب عهحلدیهال یل

بکن ع جلمکه مد ی عنوه بر هفکل ق ع هق قی در قل عدلدی و دلختلر

دوسوت و قودر لرواول هق قی در دلختلر هقلقی جلمکه لد بلس قدر

ینند یه جل عقتدعرگرعیی و ه هلسلترییم دوست میعجتملعی ه عز ی رع عیجلد

و منولفس فرانگوی و اول رع بگلرد و بلل یننده و هکقلب یننده عنی خ عدت

دللدی و عقتصلد ملت بلشد.

هلداول میوتقل ف دری ب شدید جلمکه مد ی و فقدع و یل ضک

هو رک وم میتقل هلل عقتصلد فرانگوی و دللدوی ملوت مد ی عمکل هدع

و قوض هقو ق فکوللا ف ینود و عجحول موی رع غلرممکس جن بی آذربلیجل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

173

ردل د. عدم عمکل دعشوتس عهودعب میفرانگی دللدی و عقتصلد رع به عوج

صنفی و شغلی میتقل برع پلگلور هقو ق و منولفس ال و یل ال عهحلدیه

و مخلسفت رلم ه هلسلتر بل فکلسلت ار ح جن بی ذربلیجل آدر ف عق لر مختل

ه کل میتقل ه فقط در ه زه دللدت و فرانگ بلکه در ه زه عقتصولد لود

جنو بی آذربلیجل ش د و به وخلمت عوضلح عقتصلد در میبه شد پلگلر

ع جلمد. می

ان جنوبيان جنوبيججذربايذرباينظام آموزشي و انتقال منابع از آنظام آموزشي و انتقال منابع از آ

ه هنهل بر عللوه هولریخ جن بی آذربلیجل للی بر رلم آم زشی هحم

شو د و یو موی ععمول جن بی ه رک آذربلیجل فرانگ زبل و ا یت ملی

و ملیود موی گورعر و عجورع ف رع اود )عیرع (فولرس ا یت دلز هحمللوی

عصولی خو د در ف لب د ار ح ملد و ول ه ا یوت ملوی رع عنو ع اود

ل انگفتوی لید. بلکه عز منرر عقتصلد لد زیو م میپلگلر جن بی آذربلیجل

آمو ز هودریجی ف ینود. بو یهه بول هور میهحملل جن بی آذربلیجل رع به

وو میرعیگل عز مدعرس و دع گلاهل و گیتر بلش عز پلش دع گلاهل عل

آمو ز اول و... ادینوه می ر غلرع تفلعی و دع گله آزعد عدون یلبرد پللم

شو د پردعخوت موی آم زع و دع ج یل ال دع ش خل عدهمیتقلمل عز د

اول شخصوی و هحصوللی دع وش آمو زع و بکبلر دیگر عونوه بور ادینوه

دع ش آمو زع ال یی لد عز د خل عدهال دع ج یل بلییتی ار هرم شهریه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

174

وعرید ش د و بل ه جه بوه دوطح ال و دع ج یل به هیلب مدعرس و دع گله

عیوس )عیرع (فولرس یوبت بوه شوهرال جن بی آذربلیجل در الرآمدپلیلس د

آذربلیجول در اول رع به خل عده ال آم زشی بلر دنگلس هر عز ادینهال ادینه

یند. میهحملل جن بی

فولرغ در خصو م جنو بی آذربلیجول ه جه به عیس کته مهوم در

عودم عجولزه ضورور عدوت یوه بودسلل میو مرعید عل ال عستحصلن دع گله

فرصوت جنو بی آذربلیجول جد و یون و زیردولختی در گرعر درملیه

وجو د جن بی آذربلیجل چندع ی برع ج ع ل فلرغ عستحصلل در خ د عشتغل

بنلبرعیس ج ع ل فلرغ عستحصلل برع یولفتس شوغل منلدوب بلییوتی بوه . دعرد

ه شکل بلکولر و لر عیس ص ر بمهلجر ینند و در غ )عیرع (فلرسشهرال

خل عده به ز دگی مأی دل ه عدعمه داند یل به عملد یلفتس م قکلت شوغلی دربلر

به خلرج عز ی ر مهلجر ملیند.

به گ وه ع طرعهوی جن بی آذربلیجل رلم آم زشی عدتکملر در

ه رک زدعیی عز ملت شده عدت یه ه هنهل در بکد فرانگی و دللدی به ا یت

)عیرع (فولرس پردعزد و دردپردگی فرانگی و دللدی به میجن بی جل آذربلی

هحصللی عز جلب ال داد در بکد عقتصلد لد بل هلملس ادینه میرع گیتر

عز طریو عجبولر بوه مهولجر بوه شوهرال جنو بی آذربلیجول ال خل عده

برع خو د لورو متخصو جن بی آذربلیجل بل ادینه عمن )عیرع (فلرس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

175

جنو بی آذربلیجول یند و در هلسلکوه عیوس ج ع ول هحصولل یورده میهربلت

آذربلیجول جنو بی یلفی در عشتغل ه ع ند به دسلل شرعیط هحمللی فقدع می

منبس عثر مثبتی بلشوند عز طریو مهولجر بوه هولملس لرواول متخصو و

د. شو هبدیل موی )عیرع (فلرسیلرشنلس علمی فرانگی و صنکتی شهرال

پل ورفته م شوکی و اول چنل که بیللر عز یلرشنلدل و متخصصل بر لموه

ه وکلل جن بی آذربلیجل رع یلرشنلدل و متخصصل )عیرع (فلرسایته ع

ینند. میی رع پلدع عشتغلس داند یه در شهرال خ د الچ ح عمکل می

به مکنی خولسی جن بی آذربلیجل مهلجر ج ع ل هحصلل یرده عز

و یولاش دوطح جن بی آذربلیجل ییلرشنلدی و هخصص میعلشد ظرفلت

عدت. عیس مهولجرع بوه جن بی آذربلیجل و صنکتی میبهره ور در مرعید عل

آدلملندول و قرعر گرفتس در مکرض )عیرع (فلرسدسلل عقلمت در شهرال

بول جع خو د و در بیوللر عز مو عرد عزدو ال بل تر در رفت و آمد بل خل عده

و... هبدیل به مکبر عضلفی برع هبللغ زبول و فرانوگ و لرسف میعنلصر ق

ش د و بجل آ که بوه عفودعیش میجن بی آذربلیجل در )عیرع (فلرسا یت

یم ملیند به عفدعیش ه ع جن بی آذربلیجل ه ع علمی فرانگی و صنکتی

ردل ند. میدشمنل ملی آ یم

منلدوب اول لد به یلاش فرصوت عجعزدوعیس مهلجر در ه زه

ش د. میمنجر جن بی آذربلیجل برع دخترع هحصلل یرده عزدوعج

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

176

و تشـديد فشـارها بـر دانشـجويان و تشـديد فشـارها بـر دانشـجويان هـا هـا امنيتـي در دانشـگاه امنيتـي در دانشـگاه نهادهاي شبهنهادهاي شبه

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان آآ

هلدولس شود اول در دع وگله یه بیل دع وج یی 9811 عز دل

عفودعیش یلفوت در ینولر اول ع وگله هر شد فضول د به د عمنلتی هریت

یه بخ ی عز دلختلر عدعر دع گله ب د رلم هن یرده ال هرعدت دع گله

عدت یه عز ملل خ د دع ج یل لد گروای رع هحت عن ع بیل دع ج یی

دع وگلاهل و بو یهه در مقلبول در یه منلفس و خ عدوتهل رولم رع ادشکل د

هفظ ملیند. بلشند میه منتقد دللدتهل آ گرواهل میتقل دع ج یی ی

بی و مهمتوور عز آ دع ووج یل هکوودعد عز فرز وودع عق وولر موورا

طلب یوه بود بل بددوت آورد م قکلوت عدعر و دللدوی در درو فرصت

بلشند وعرد بیل دع وج یی شوده می دللدی و عقتصلد رلم در آینده عریل

ملینود. بکبولر موی عیس طری هکقلوب عز و آینده دللدی و عقتصلد خ د رع

دیگر بیل دع ج یی بکن ع یل لسی برع جرب عنلصور وفولدعر بوه رولم در

دع ووگلاهل هبوودیل شووده عدووت. شووریت در مرعدووم موورابی و مرعدووم و

دللدی م رد رر رلم و امچنلس مقلبله بل گرواهل دع وج یی ال منلدبت

دیگور عز یلریرداول بیول یکوی به هلشله رع د و دری ب آ هول و میتقل

دع ج یی عدت. در ینلر هرعدت یه ملینده وزعر عطنعل در دع وگلاهل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

177

بلشد بیل دع ج یی ه ع یته عدت ع دک عدوتقن دع وگلاهل رع عز بولس می

برده و آ رع در خدمت رلم قرعر داد و ههدیدع عهتملسی عز د دع گلال

رع به هدعقل یلاش داد.

عونوه آذربلیجل جنو بی به شد عمنلتی دع گلاهل در فضل در

جن بی آذربلیجل بر خطرعهی یه دع ج یل میتقل و فکل جنبش دع ج یی

و ز ودع ی شود رع در بور موی عجبل آ روبرو ایتند عز هکلل هحصلل هل عخر

دی بکد عز فلرغ عستحصلل شد لد عمکل بددت آورد شغل در ب ریرع گلرد

ل بکن ع مکلم در مدعرس بورع آ ول در هود و ی ال یل الأ علمی دع گله و

دع وج یل میوتقل و فکوللا رع صفر عدت و عیس لد مجولزع دیگور بو

عدت و آ هل عگر در دعخول بمل نود بلکولر جن بی آذربلیجل جنبش دع ج یی

و یولفتس شوغل و مل ده و در ص ر خروج عز ی و ر لود دور عز خول عده

ر خلرجی عز مکضن دیگر پلش رو آ هلدت. یمحل عقلمت در ی

ام عز منرر عقتصلد و ام عز منرر دللدی بلکلر مل د عیثور فولرغ

و یل مهلجر آ ل بوه خولرج جن بی آذربلیجل عستحصلن جنبش دع ج یی

زیور عز .عدوت جنو بی آذربلیجول به ضرر منولفس ملوی آذربلیجل جن بی عز

جلو گلر یورده و بوه سحول جن بی آذربلیجل علمی و فرانگی در ع بلشت

موی جن بی آذربلیجل عقتصلد به خلسی شد ظرفلتهل علمی و هخصصی عز

ع جلمد. امچنلس در صو ر فورعام بو د شورعیط بورع فکلسلوت عقتصولد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

178

و عدوتقرعر فکلسلوت آذربلیجول جنو بی عستحصلن جنبش دع ج یی در فلرغ

هیهلل جن بی آذربلیجل ه دکه عقتصلد آذربلیجل جن بی ل در عقتصلد آ

موی ع جلملود و عشوتغل می گردید و به رشد عقتصلد و عفدعیش یلرآفرینی و

به رشد و هق یت طبقه مت دط یم می یرد یه برع آینده دللدی اور هلیتل

دوی جلمکه متکلدسی می ه ع د مفلد وعقس ش د. بهرهول شورعیط دوری ب دلل

عونوه بور عبکولد فرانگوی و دللدوی عز جن بی آذربلیجل جنبش دع ج یی

وعرد جنو بی آذربلیجول منرر عقتصلد لد خیلرع جبورع لپوریر رع بوه

آذربلیجول اول ملید. فلرغ عستحصلن دع گلاهل یه بل دورملیه خول عده می

موی ه ع نود ع د به دسلل شرعیط عدتکملر عیجولد شوده م ده هحصللجن بی

بلشوند و بول مهولجر جنو بی آذربلیجل مفلد و عثرگرعر در ه دکه عقتصلد

علمی و فرانگی منجر می ش د.ال عجبلر خ یش به خروج درملیه

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان ممانعت از شكل گيري اقتصاد محصولات فرهنگي در آممانعت از شكل گيري اقتصاد محصولات فرهنگي در آ

عیجولد ع عز فکلسلوت عقتصولد رع محص لا فرانگوی چرخوه ع در ار جلمکه

دولزع فرانگی مل ند ییوندگل فوللم آ ه سلدینندگل محص لا ف ینند یه ی طر می

و اول صلهب عمتللزاول مجون رعدیو هل یدی هول چلپخل وه گلرع روز لمه

ینندگل عز عیس محص لا فرانگی ایتند یوه دیگر آ مردم و عدتفلدهف طر

ل عیوس محصو لا در آ ع جولم داند یه عرضه و هقلضو بلزعر رع شکل می

ش د. می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

179

عجولزه آذربلیجل جن بی در ی جلمکه هحت عدتکملر دعخلی مل ند

هو رک زبول و ا یوت ملوی ه سلد محص لا فرانگوی مبتنوی بور فرانوگ

به فکللا فرانگی دعده می ش د و ارگ ه فکلسلت میوتقل جن بی آذربلیجل

دوت زمولس دو خته فرانگوی فرانگی دری ب می ش د و پس عز آ کوه دلل

ه سلود گردیود یللااول کد و الچ ح محصو فرانگوی هور یععمل گرد

هتی عگر بنجل ام بلشد هحملل )عیرع ( لرسفرانگی م رد رر رلم ه هلسلتر ف

عرضوه موی جن بی ه رک آذربلیجل شده و به جل للز وعقکی فرانگی ملت

آذربلیجول ه هولسلتر رع در ش د و چرخه عقتصلد محص لا فرانگی رولم

گلور عدوتکملر دعخلوی عز شوکل آورد. بکبلر دیگر به گرد در میجن بی

یند و جل گلر میجن بی ه رک آذربلیجل عقتصلد محص لا فرانگی ملت

عقتصولد رع عز بولس موی -د داهل ادعر شغل فرانگیعیجل عز عیس طری عمکل

جنو بی آذربلیجول نگ هحمللی در برد و در قطه مقلبل برع محص لا فرا

یند. بلزعر عیجلد می

ک، تخريب مراتع، تخريب محيط زيستک، تخريب مراتع، تخريب محيط زيستكاري، فرسايش خاكاري، فرسايش خا عدم جنگلعدم جنگل

اول محولط زییوت عز طریو صونلیس و پیولب عنوه بر هخریوب

و هخریوب خ کل د دریلچه عروملوه غولر مکولد صنکتی عهدع ددال

یب محلط زییوت خردیگر ه آ هل و داهل و صدال شل هف محلط زییت عطرع

ه دکه جمکلت شوهر و رودوتلیی بوه عز بولس رفوتس آذربلیجل جن بی در

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

180

اوول شوو د. بوورع یوولاش آسوو دگی اوول منجوور مووی موودعرح مرعهووس و جنگوول

زییوت محلطی و عیجلد ه عز بلس ه دوکه عقتصولد و هفوظ محولط زییت

جنگول یولر ال دلزگلر بل محولط زییوت عنوه بر عدتفلده عز هکن س ی

ی د پلشی برع هق یت پ شش عل فه مرعهس یلشت درختل دلزگلر بول آب و

ا ع ار منطقوه بورع عفودعیش دوطح جنگلهول عفودعیش جورب آب بولرع

جل گلر عز فردلیش خلک جلو گلر عز پل ورو صوحرعال و ی یراول بول

دعد دعم م جو د هکو ملسچ پلشی و... عیجلد ه عز بلس ملدع ه سلد عل فه مرعهس

اول و... امگی برع بهب د وضکلت محلط زییت و یلاش ع عرض آس دگی

شد و ز دگی مدر و... ع جلم می ش د. بورع مثول لشی فرعیندال صنکتی

قم یدد و عصفهل و... برع جلو گلر عز پل ورو ف در منلط ی یر عطرع

یلر شوده عدوت. نگلجی یر و ورود آ به شهرال و رودتلال ادعرع اکتلر

ار چند ی یر وج د دعرد عمل الچ ح عقودعمی بورع جن بی آذربلیجل در

جنگل یلر هق یت مرعهس جل گلر عز فردلیش خلک جل گلر عز خ

ال زیر و آب ال رودخل ه ال شد دریلچه عرومله جل گلر عز آس دگی آب

ملنوی و... ع جولم وده عدوت. ال زیر ز عفت ذخلیر آبعز زملنی جل گلر

ع قطوره اول امچنلس در رعدتل هل م کل یم آبوی عدوتفلده عز آبلولر

بلرع ی و هحت ف لر و ینلر گرعشتس رو دنتی غرق آبی عقدعم قلبل هو جهی

ع جلم ده عدت.جن بی آذربلیجل در

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

181

عز د دیگر ه دکه ی ت مکول لده و عدوتفلده عز روشوهل و یس

و بردعشوت ه دوکه صونلیس هبودیلی و عفودعیش عرز عفودوده ی ت دعشت

بخش ی ولورز لازموه دعشوتس بخوش ی ولورز پ یول و قلبول رقلبوت بول

عدووت. هنوو ح جنوو بی آذربلیجوول ی وولورز دیگوور ی وو رال در محصوو لا

می ه ع ود در صو ر جن بی آذربلیجل محص لا بلغی دعمی و ی لورز

به رعهتی می ه ع ود به ه سلد مکل لده و ع ب ه ه سلد دنتیهبدیل درملیه گرعر

محصو لا صونکتی مل نود پنبوه دو یل ه هنهل للزال غرعیی و ی ولورز

رع هلملس یند بلکوه بورع صولدرع بوه جن بی آذربلیجل ال روغنی در دع ه

دعرد. مکضون محولط زییوت وجو د موی بلزعرال خلرجی لد ظرفلت عرل

د درملیه گورعریهل گیوترده در صونلیس دولزگلر بول للزمنجن بی آذربلیجل

مرعهس جلو گلر عز فردولیش محلط زییت و ه جه به ه دکه جنگل یلر

خلک ه دکه محص لا ی لورز للزمند به آب یم مل ند زعفرع یه عخلورع

ی بلشود. در وضوکلت عدوتکملر عدوت مو عجدر هول رو جن بی آذربلیجل در

آذربلیجول شوت بوه شول ه دونتی در ی ولورز ت دعشت و بردعدعخلی ی

شل ه غلسب عدت و به املس جهت عرز عفدوده بیللر یمتر بخوش جن بی

ی لورز ه سلد می یند و مکل لدعدل بیللر هدریجی به بلکلر گیوترده در

)عیرع (فولرس به شهرال لرو یلر بخش ی لورز و رودتلال و مهلجر

.ش د برع یلفتس یلر منجر می

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

182

ان جنوبيان جنوبيججذربايذربايسهم بخش دولتي در اقتصاد آسهم بخش دولتي در اقتصاد آ

موولند 9191 فووت در میووجد دووللمل در دوول ف بوول عیت وول

فوت بوه یکنی دلسهل پلیل ی هک مت قلجلرال بوه هودری شمیی( 9111)

دللدی و عقتصلد ی ر م د م بوه عیورع هبودیل در هح لا مهم فلیت ر

اول بو یهه پهلو دوم پهلو شد. بل عفدعیش ه سلد و صلدرع فت در دوره

دوست بل هکله بردرآمدال فتی به عیجلد م دیل عقتصلد بدر در شهرال

و م دیول اول عقدعم یرد و بکن ع دهلمدعر عصلی عیس شوریت )عیرع (فلرس

9119و 9199 اول در داوه .دهم عمده ع عز عقتصلد رع بددوت گرفوت

لد و صلدرع فت عز یکی ( بل عفدعیش شدید ه س9819و 9819ملند )

9118بد بل جنگ ععرعب و عدورعئلل در عیتبور و عفدعیش شدید قلمت فت

11بوه 9819مللللرد دلار دول 1/9( درآمد فتی عیرع عز 9811)مهرمله

عفدعیش یلفت و بر لمه پن دولسه آخور هک موت 9811مللللرد دلار در دل

به شود عفودعیش ال یه گرعر پهل دوم بلز گر عدلدی شد و هجم درمل

گرعریهل امل ند روع امل وگی در یو قور عخلور بوه یلفت. عمل عیس درملیه

دوهمی عز آ جنو بی آذربلیجول عختصولم یلفوت و )عیرع (فلرسشهرال

بددت للورد.

( مجوددع قلموت 9811) 9111بل وق ح ع قنب عدنمی در دول

ته بکدع یلاش یلفت و جنگ عیرع دلار عفدعیش یلفت یه عسب 19 فت به هدود

مند عز آ رع در رعدوتل دورملیه فرصت بهره 9111هل 9119و عرعق عز

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

183

عز رلم ه هلسلتر گرفت. عز پلیل جنگ عیورع )عیرع (فلرسگرعر در شهرال

قلمت دل درآمدال فتی دللا ه عیرع بل ه جه به 9111و عرعق در دل

مللللرد دلار در دل ب ده عدوت و بولز 11هل 91بلس 1998 فت هل دل

بخش قلبل ه جه عز آ بوه دورملیه هدعقل لشی عز فت ام درآمدال عرز

عختصلم دعده می شد )عیرع (فلرسگرعر صنکتی و زیردلختی در شهرال

و عللرغم شکلرال ععنم شده در دوره به عصطنح دلز دگی و عصونهل پا

ب یهه در ه سلودع صونکتی و یلرخل وه ع عفودعیش بلز ام دهم بخش دوستی

یلفت.

قلمت فت عفدعیش شدید رع آغلز یرد و هول آغولز 1991عز دل

دلار در ار ب که 919هل 1991عقتصلد جهل ی در دل در بحرع عقتصلد

مللللرد دلار رع برع دوست عهمود 999 لد ردلد و درآمد دللا ه بلش عز

منجربه چند برعبر شد اوم هجوم رد. عفدعیش درآمدال فتیغل آو هعد به عرم

صنکتی دوستی و اوم هکودعد آ هول در شوهرال ال ب دجه و ه سلدع شریت

بنح یه بیللر عز متخصصل و یلرشنلدل عقتصلد .گردید )عیرع (فلرس

بخوش در درصود عسبتوه 19هل 19دهم بخش دوستی در عقتصلد عیرع رع بلس

فوت گولز اول ع می دع ند. زیرع غلر عز بخوش تی و یلرخل هه سلدع صنک

ال صنکتی و ه سلد لد متکل به آب برق مخلبرع و... بدرگتریس شریت

بخش دوستی می بلشند و به دسلل لیلرآمد عودم و آور و فیولد در عیوس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

184

منلبس رع عز شلخصهل دهم عقتصولد ف ال رشد عقتصلد پلیلس و عهن شریت

می دع ند. فتیرع تی مبتنی بر درآمدال

وضوس یولمن متفولو عدوت زیورع هکودعد جن بی آذربلیجل عمل در

زیردولختی اول بیللر محدود عدت و در بخش صنکتی و دوستیال شریت

گرعر دوستی بیوللر مل ند آب برق گلز مخلبرع رعاهل و... هجم درملیه

صنکتی و ه سلدع یلرخل وه ع ال شریت محدود و یند عدت و هقریبل هملم

ی چ و مت دط می بلشند در عختللر بخش خص صوی ال یه عمدهل شریت

قرعر دعرد. بلزرگل ی دعخلی خرده فروشی و بخش ی ولورز لود در عختلولر

بخش خص صی عدت. همل و قل صنکت دلختمل و... و مکولد ی چو

لد در ه زه یلر بخش خص صی عدت.

و مکولد بودر عنوه بر ب رویرعدی عدعر رلمی عمنلتی دوست

در عختللر دعرد جن بی آذربلیجل و صنکتی محدود رع در چند شریت ه سلد

زیورع عز .دعردجنو بی آذربلیجول و بط ر یلی دوهم بیوللر یموی در عقتصولد

)عیرع (فولرس شوهرال ف بر خون جن بی آذربلیجل درملیه گرعر ین در

اول بخشال عمتنلح یرده عدت. ار چند آملر دقل و ردمی عز دهم امل ه

وج د دعرد. عمل دو یل ده جن بی آذربلیجل خص صی و دوستی در عقتصلد یل

دل پلش یکی عز مقلمل رلم ه هلسلتر در آذربلیجل غربی دهم بخوش دوستوی

ل رع درصود عقتصولد عدوت 11در عقتصلد عدتل رع دو درصد ذیر یرده بو د و

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

185

متکل به بخش خص صی دع یته ب د. عسبته بل ه جه به عینکه بخش دوستی هتی

یجل غربی ودعرد عیوس ع در آذربل ی شریت بدر ه سلد و صنکتی یلرخل ه

رقم عهتمللا به وعقکلت ددیکتر عدت. عگور هضو ر بخوش دوستوی در غولر

ی بخ ووهل ب رویرعدووی عدعر روولمی و عمنلتوو آذربلیجوول جنوو بی مکوولد

زیردلختی و خدملهی بهدعشتی علمی آم زشی و.... لد در رر بگلوریم بول

آذربلیجول جنو بی ه جه به هجم بیللر محدود درملیه گرعریهل دوست در

جنو بی آذربلیجل هریس هلست دهم بخش دوستی در یل عقتصلد در خ شبلنل ه

و یلرخل وه ع رع مونک به ده درصد می ردد و عگر صرفل ه سلدع صنغتی

دوهم آ ف بل محلدبه چند شریت دوستی در هبرید و عطرع عرزیلبی قرعر دالم

به بلش عز پن درصد می ردد. در جن بی آذربلیجل بخش دوستی در عقتصلد

بدسلل هکدعد زیولد دورملیه گورعر )عیرع (فلرسهلسلکه عیس رقم در شهرال

درصد عدت و در اور 19هل 19لس بف دوستی در بخ هل مختلال شریت

شهر ادعرع شغل میتقلم عیجلد یرده عدت. برع مثل فقوط در ذوب آاوس

ادعر فر م غ یلر می بلشند. 19عصفهل بلش عز

انتخابات مجلس؟! نمايندگان مجلس؟! و گردش نخبگان فاسد در انتخابات مجلس؟! نمايندگان مجلس؟! و گردش نخبگان فاسد در

ان جنوبيان جنوبيججذربايذربايآآ

داوی بوه لتدر ی رلم ه هلسلتر ملی وی بورع م وروع ع تخلبل

دلیتم دللدی عدت و یلریرد ملیندگی امل ند رلمهل دمکرعهل رع دعرد.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

186

به امولس جهوت مقودمل و شورعیط ع تخلبول آزعد مل نود عهودعب میوتقل

جمکی آزعد جلمکه مد ی هلدینه شده هک مت مبتنی ال مطب عل و ردل ه

ر فورعام تلم ه هولسل در رو بر قل و پلدخگ آزعد بلول و عجتملعول و...

اول لیت. عفرعد وعبیته و وفلدعر به رلم برع ردلد به منلفس و جوله طلبوی

شخصی در ی میلبقه وفلدعر و چلپل دی وعرد شده و درچلرچ ب منولفس

هتوی در موی آور ود یوه بکضول و عنی رلم ملی ی عز ع تخلبل رع به عجرع

د یول بو د آ بوه شو موی پ زییل رلم رع لد در خص م وعقکی بع

ع دعزد و عختنفل زیلد رع بلس آ ول دوبب موی شو د. عسبتوه در دلیوتم دو

گوررد ممکوس عدوت مرهله ع ع تخلبل یه عبتدع عز فللتر هکللس صنهلت می

عفرعد یبتل میتقلی لد به شوکل عدوتثنلیی وعرد مجلوس شو د و عملکورد و

شوند یوه در طو ع تخلبول یول در خ عدت رلم دعشوته بل ف دخنل ی برخن

مرعهل بکد ینلر گرعشته می ش د. به عبولر دیگور هلیلود صونهلت عیوس

عفرعد هحت عن ع ملینده مجلس من به هدعوم خلل ت آ ول بوه منولفس ملوی

ال زرگر بوی و دعمس زد به مبلهث هلشله ع و جنگ آذربلیجل جن بی

عدت. هتی بکد عز ثبت لم در ع تخلبل بی جنآذربلیجل عرهبل بل منلفس ملی

هلداول عمنلتوی فرعخ ع وده شوده و در ف عفرعد هلیلد صنهلت شده عز طورع

جنو بی آذربلیجول خص م عدم صحبت دربلره منلفس ملوی و ا یوت ملوی

ا دعرال لازم به آ هل دعده می ش د.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

187

هکدعد عز مکروفتریس و شنلخته شده هوریس عنلصور یوه چنودیس

ل عین یدک می ی وند بوه ملینده مجلسپا رع یدک ی لده ع د یعن ع دوره

جنو بی آذربلیجول سحل ط مد خدمت به رولم ه هولسلتر و خلل وت بوه

عرز مطلسکه م رد رع دعر د و در عینجل عسبته عمکل بحث و برردی طو لا ی

ع بوه وج د دعرد وسی به شکلی ی هله می هو دربلره امه د عب خلل ت آ ل

یرد. عشلره لم چند فر عز عینل

ع یوه در هغللور و جلبجولیی عیوس بوه عصوطنح ملینودگل و کته

ع تخلبلهی یرعیی آ هل برع رلم دعرع عاملت و مفلد عدت ول ال رقلبت

هکورعر و مقصور جلو ه اول دعد هلثلرگرعر ع تخلبل ع ض شد چهره

شهرال در عدم ه دوکه شوهرال و... و عیجولد دعد به عصطنح ملیندگل قبلی

عملدوعریهل یرعیی در ملل مردم گرفتلر در فقور بلکولر و اودعرع مکضول

عجتملعی و عقتصلد دیگر عدوت. امولس شول ه غلور دمکرعهلو و فرملی وی

مجلوس رع گورم فرملی ی ع تخلبل ال ع تخلبل چندیس داه عدت یه رقلبت

در فقدع فضل رقلبتی و آزعد ع تخلبل مجلس بوه ال گه دعشته عدت و ه ده

هل م کن عدعر شول یوه عز فیولد عشتغل عملد ددتردی فرزع دع ل به

یورعیی اول لشی می ش د بوه دو هضو ر در رقلبوت رلم دلیتم عدعر

یل دیدعال ددت چلس شده رلم می ی ل د. در هلسلکه در ط بلش عز دوه

بلش عز پنجله درصد وعجدیس شرعیط در ع تخلبل مجلس داه به ط ر ملل گلس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

188

شریت یرده ع د و متأدفل ه عقدعمی در آگلای دعد در خصو م فرملی وی و

ده عدت. ملت ه رککرعهل ب د عیس ح عز ع تخلبل به ه ده غلردم

عز عنلصر ددت چلس شده در مجلس یه ید ط لا ی در خلل وت بور

دعشته ع د غریبل ی ملینده فرملی وی عردبلول جن بی آذربلیجل علله منلفس ملی

( ب د یه عز ع عمل عصلی بلزعر گرمی و جنگ زرگر 9119) 9819در داه

هبرید و عردبلل ب د. املس ط ر م ذ زعده ملینده دیگر عردبلل عز ع عمل عصلی

اول لم آذربلیجل عز عردبلل ب د د یه چنودیس دوره بول امولس خلل وت ف هر

لل و دوپس برعدولس منولفس رولم و بودس ح مجلوس ب د ود به عصطن ملینده

کلر شود بخ وهلیی عز فیولدال و آشو دروغ ال وعده هکرعر ب د چهره

فرصوت طلوب جدیود و آمولده ال آ هل و پلدع شد چهرهال د عدتفلده

و خدمت به رلم جلیگدیس شد د و ینلر گرعشته جن بی آذربلیجل خلل ت به

شد د.

بلر زعده ملینده هبرید چنودیس دوره پ وت دور اوم در مجلوس ج

هض ر دعشت و مکم لا به در دخنی یل هرفی عز عو در مجلوس فرملی وی

مجلوس عز ملینوده در چند دوره شنلده شد. و به امرعه چند بوه عصوطنح

فیلد و د عدتفلده عز رع ت قدر و دریلفت وعمهل بول کی محودود طری

عقدعم به درملیه گورعریهل آذربلیجل جن بی شده به بل کهل عختصلم دعده

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

189

متکدد در یلش دبی و... یرده ع د و عز دوره افتم یل ا تم مجلس بی دور

و صدع ینلر گرعشته شد.

جلوس عز ح معلی عصغر شکر دودت چند دوره ملینده بوه عصوطن

ریلر منت ر می یورد هبرید ب د. و قبل عز ع تخلبل ریه ع ظلارع به لم شه

دخس موی رع ود وسوی بوه محوض رعه یولفتس بوه عیرع و عز هریی و عز عدبلل

ح مطوورجنوو بی آذربلیجوول در خصوو م رع مجلووس عدعلاوول ییوورو و...

یرد. و پس عز هکرعر شد به عن ع دفلر عیرع در هلجلکیتل منص ب یم

لر عدت. در دول شد و در هل هلضر لد ظلارع در املس پیت م غ به ی

لد افته فرانگی هبرید در خجند و دوشنبه هلجلکیتل رع بل امکلر 9819

شهردعر هبرید برگدعر یرد. در هلسلکه منلدب بو د افتوه فرانگوی هبریود در

بلی و بلسککس برگدعر ش د.

ب مجلس در دوره ی پ ر ملینده به عصطنخ عصنح طلشهربل عمل

یه عز برگدعر ینندگل یولد بو د جنوگ عز عرومله ب دطلبل صطنح عصنحبه ع

چلسدعرع در آ دلسهل ب د و هن می یرد برع ممل کوت عز رشود هریوت

عختنفل و خلطرع منفوی هولریخی بولس هریهول آذربلیجل جن بی ملی در

بل د به پس عز رو یلرآمد هریهل آذربلیجل رع عهلل یند عو ام آ له سی و

ص گرعیل ینلر گرعشته شد.عصطنح ع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

190

عردن فتحی پ ر چند دروه ملینده یللبر در مجلوس عدوت و در

مجلس ا تم و هم رئلس یملیل عقتصلد مجلسپا عدت. کته مضوح

در م رد و عیس عدت یه ریلدت یملیل عقتصولد مجلوس رع در دو دوره

قل دلختمل بو ده به عهده دعرد عمل فلقد هحصلن دع گلای عدت و قبن

عسبته قل دلختمل ب د به خ د خ د شغل محترمی عدت عمول و عدت.

به عیس م فقلوت ردولده جن بی آذربلیجل بل چلپل دی و خلل ت به منلفس ملی

« هدعوم دلز دگی بل ع تخلب عردن فتحوی پو ر »عدت. یکی عز شکلرال و

قوره دعغ و هخللوه عدت یوه لابود هخریوب محولط زییوت و غولر مکولد

رودتلال قره دعغ عز جمکلت عز رر عی ل دلز دگی عدت.

1و 1 9 1اوول ملینووده ملکوول در دوره دوولمل خوودعدعد

. مدهی لد پلددعر و فلدد عدتمجلس ب د. و لد عنصر بی د عد سمپس

و رئلس عطنعل عردبلل ب ده عدت. و عز ع عمل عصولی جنگهول زرگور

مرعغه مکل و بنلب ب ده عدوت در طو شول دده دول ملینودگی دو بلس

رع در رعدوتل منولفس جن بی آذربلیجل عدتفلده عز رع ت قدر و منلبس بل کی

عز خوولم و عوولم بوو دف وشخصووی امچنوولس فیوولد عخنقووی و یووه مکوور

. در هلسلکه و به ملیندگی دوره ا وتم مجلوس یلریردال خلم عو عدت

یه دوره ملینودگی مجلوس 11م خردعد ش ب د. در پلیل روز ع تخلب شده

عیرع ار چهلر دل ی بلر هملم می ش د به بهل ه عهمولم مصو لت دللدوی و

عینکه ان ز ععتبلر لمه جدید و هص یب ده ه دوط عرگل هول عمنلتوی بوه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

191

وسوی بول ععمول فو ذ و دسلل فیلد عخنقی و رعبطه لم وروح ددوتگلر شود

ت رش ه ه هنهل عز بلزدعشت آزعد شود بلکوه ععتبلر لموه و در مجلوس پردعخ

ا تم لود هصو یب شود و چهولر دول لود بوه عنو ع ملینوده مجلوس بوه

کلر آش عدعمه دعد. عمل به دسللجن بی آذربلیجل یش بر علله منلفس ملی ال خلل ت

یش بورع دوره هوم مجلوس اول عدوتفلده شد بلش عز پلش مفلدود و دو

هلت و عز د شو رع گهبول رد شود و عنصور هلقوه بوه گو صن

دیگر در ملکل بکن ع ملینده مجلس منص ب شد یل ع تخلب شدپا

عیبر ععلمی یه پدر و ملدر و عال علمدعر و گرگور بو ده و بودسلل

شغل پدر در گرگل مت سد شده و در ههرع بدر شده عدوت و ظولارع

رید به عن ع ملینوده ع تخولب شود و هول هودود بوه جل بلز جنگ ب ده عز هب

ف مکورو ع تقلدال هند عز دوسوت بخلطر عصنح طلبل مجلس ددی ب د و

و هن و جن بی آذربلیجل 9811خردعد قللم ملی و ب یهه در وقلیسب د

بلعوث شوهر و جن بی آذربلیجل عهیلدل ملی در برع د عدتفلده عز

جمه ر دوره دام لد بول شد. و در ع تخلبل ریلدت بی جنآذربلیجل در

ععنم ولمدد یورد و عدعول یورد یوه دوتلد و جن بی آذربلیجل هض ر در

آذربلیجل عدت وسی صنهلت و عز د ش رع گهبول هلیلود ود. و

طلوب اول و مجون بوه عصوطنح عصونح ال متکدد بل روز لموه در مصلهبه

جنو بی آذربلیجول و بل ه جه بوه عینکوه در یند می رر شریت یرده و عظهلر

عمل برع د عدوتفلده بیر می برد عیرع ر بدر ده عدت در فضل فک

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

192

گلر بل هکله بر یللل و بدو م ضسجن بی آذربلیجل عز عهیلدل ملی در

ععتقلد یه لازمه آ آذربلیجل جن بی صریح در خص م ملت ب د یل ب د

یر چهلر علمل و م خصه درزملس مردم هک مت و هلیملت بورع و پر

و عهیلدول ملوی در ف عدت به بلز بل ع عطجن بی آذربلیجل ک ملت ه ر

موی پوردعزد. در اور صو ر و یوبت بوه بیوللر عز جنو بی آذربلیجل

شخصلت میتقل هر دعشت جن بی آذربلیجل ملیندگل مجلس فرملی ی عز

بلعث رد صنهلت وسی در مجلس و ریلدت جمهو ر و املس خص صلت

شد. عمل بط ر یلی و به دسلل عدم هکل و عدم ععتقلد به ا یت ملی و منلفس

فرد مضر و خطر لک جن بی آذربلیجل برع جن بی آذربلیجل ملی هریهل

جنو بی هو رک آذربلیجول به فریوب ملوت ف عدت و می ه ع د در قل عط

رع هفظ ملید. عیرع رضی یرعییبپردعزد و هململت ع

س ملینده مجلس دوره ش وم عز درعدوکند )ا وترود( شلای عرب

آذربلیجول یکی عز محرومتریس و عقب مل ده گه دعشته شده هریس شوهرال

ب د. بل ه جوه بوه شود مهولجر عز عیوس منطقوه و هضو ر امول جن بی

بورز فکلوی( دوره افوتم مهلجرع در شهردتل ربل یریم در عدتل ههرع )عس

مهلجرع عز ربل یریم بکن ع ملینده مجلس ع تخولب مجلس بل فریب امل

شد. و لد رئلس یملیل عقتصلد مجلس بو د و در طو ملینودگی در

بکود اول هریت یرد و دورهجن بی آذربلیجل میلر خلل ت به منلفس ملی

صنهلت و رد گردید.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

193

شلچل )ملل دوآب( در مجلس ب د و ینده قمحبی لل چند دوره مل

یش به رولم ال عض الأ رئلیه مجلس لد ب د و عو به خلطر خ خدمتی

بلز رع عمل در ع تخلبل مجلس هم در رقلبت یرعیی دب امل ه م رد ه جه

جدید بلخت. و امل ند مره مپا یردع یوه بول ف به رقبل چلپل س و هرع

یرد در دع گله آزعد عدنمی وره دیتر هدریس میمدرک ف ق دپللم برع د

ههرع در هل هدریس در رشته عل م دللدی عدت. و لد بوه امورعه دیگور

بل عدتفلده عز رع ت قودر بوه دورملیه جن بی آذربلیجل ملیندگل مجلس عز

گوورعر در ههوورع یوولش دبووی و... پردعختووه عدووت و در طوو چنوود دوره

ند و یر مخلو و هلقوه بوه گو جملوه ع در ملیندگی مجلس امل

بلول کورد و عز جنو بی ه رک آذربلیجل هملیت عز منلفس ملی و ا یت ملی

ع عمل فریب مردم و عقب مل دگی جن ب غرب آذربلیجل ب د.

قورعر گرفتنود و عسبتوه عشولره عیس چند فر فقط به عن ع م ه م رد

فرانگوی دللدوی و اول و جنلیوت لا هحقلقی ط لا ی لازم عدت یه خلل ت

عقتصلد هملمی عفرعد یه عز ع قنب م وروطه هولین بکنو ع بوه عصوطنح

جنو بی آذربلیجول در )عیرع (فولرس ملینده مجلس در خدمت ه هلسلترییوم

فکلسلت یرده ع د به جن بی آذربلیجل ب د د و بر علله ا یت ملی و منلفس ملی

طرح لم عیس خلئنول شنلدل ده ش د. هتی ن بی ج ه رک آذربلیجل ه ده ملت

و اول و درخ عدت عطنعل عز مردم ار شهر برع مکرفی فیولدال و خلل وت

جمکی می ه ع د ع بو ای عز عطنعول رع در ال دروغهل عیس عفرعد در ردل ه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

194

فرانگی و دللدی عیس عنلصر عز فکلسلس عختللر مل قرعر داد. زیرع ان ز عده ع

مکرفی می ینند.بکن ع ملینده ملت ضد ملی رع

گذاري، بيكاري، فقر، مهاجرت و خروج سرمايه و...گذاري، بيكاري، فقر، مهاجرت و خروج سرمايه و... ممانعت از سرمايهممانعت از سرمايه

متکدد یه ب رویرعدی عدعر رلم امورعه بول رولم ال یلرشکنی

و... در مقلبول رشود اول بل کی فقدع زیردولختهل مل نود شوبکه بورق جولده

ن و فجلیس داد ز جلره ع عز مکض میع جلم جن بی آذربلیجل عقتصلد در

آورد یه ذیر امه آ هل ممکس لیت وسی میببلر رع دی عقتصلد فرانگی دلل

عشولره جنو بی آذربلیجول به عام عیوس مکضون و فجولیس در رعبه شکل گر

ینلم: می

بيكاريبيكاري --

هل مکضل بلکلر للزمند همهلدع و مقدمل زیلد عدت یوه عز

رعدی یلرآمود و بودو فیولد رولم بول کی دولسم و فکلسلوت عام آ هل ب روی

مندیل ملسی و ععتبلر رقلبتی و میتقل زیردلختهل آملده و یولفی مل نود

بل عقتصلد جهل ی روع بو د مقوررع عرهبلطل گیتردهال بکه برق جلدهش

و رعه ع ودعختس ییوب و یولر ال عدعر و هق قی برع ثبت و هلدلس شریت

گمریی یلرآمد صلدرع و وعردع روع رلم ملسللهی علدلا ه هملیوت رلم

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

195

جن بی آذربلیجل بلشد یه ه هنهل الچکدعم عز آ هل در میدیپلملهل در خلرج

ه داهل و صدال مکضل و م کل عز دو رولم ه هولسلتر در کفرعام لیت بل

شو د و مییجلد عجن بی آذربلیجل گرعر در عقتصلد و درملیه مقلبل فکلسلت

عدم عمکل درملیه گرعر یل به عبولر دقلقتور ممل کوت عز دورملیه گورعر

ش د. میمنجر به گیتر بلکلر

مهاجرتمهاجرت --

گیتر بلکلر در جلمکه ع یه جمکلت آ ج ع عدت منجر بوه

شکل گلر پدیده مهلجر لرو یلر ملار و غلرملار عز ی د و دورملیه

عز برع پلدع یرد محلوی دو دآور بورع فکلسلوت یه گرعرع و صلهبل درمل

ش د. د دیگر می

م ع وس متکودد در مقلبول ییوب و یولر و جن بی آذربلیجل عگر در

اول م و ق )عیرع (فولرس گرعر وج د دعرد در مقلبول در شوهرال درملیه

ش د یه هیوهلن گرعرع عرعئه می متکدد عز د رلم ه هلسلتر برع درملیه

گورعر ب د و هیهلل درملیه کی یکی عز آ هلدت. عیس م قهل بلعث روع بل

در آ شهرال و مهلجر لرو یلر مولار و غلرمولار و صولهبل دورملیه عز

شو د. عسبتوه بخ وی عز عیوس موی )عیرع (فولرس به شوهرال جن بی آذربلیجل

بوه ی و رال خولرجی مل نود عمولرع جنو بی آذربلیجول صلهبل درملیه

یننود. در اور هول میی ل رع منتقل ال و... درملیه آذربلیجل شملسی له ریه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

196

و ه و ی و جنو بی آذربلیجل عیس هضلد یکنی ممل کت عز درملیه گرعر در

دولل مهولجر بلکولرع و )عیرع (فولرس گرعر در شوهرال هیهلل درملیه

لره عث هدعوم ز جع دعزد و بل میرع به رعه جن بی آذربلیجل صلهبل درملیه عز

آذربلیجول بلکولر فقور مهولجر عز بل تر عدم درملیه گورعر

و ه سلود ثورو در شوهرال عشوتغل رو ییوب و یولر و وجن بی

ش د. می )عیرع (فلرس

مهاجرت و نابودي هويت ملي:مهاجرت و نابودي هويت ملي: --

بوه طوو ر )عیرع (فولرس در شووهرال جنو بی آذربلیجول مهولجرع

و پ ت ف یثلال ر عز بلز آور د و بی خب میلس درآمد بل تر بددت ملل گ

رع علمول بودبختی جنو بی آذربلیجل پرده دللدت شهر و رودتل خ د در

فقر ه دکه للفتگی بلکلر و ادعر مکضل دیگر عجتملعی مل نود بداکولر

و ا یوت دع ند. مهلجرع یه عز فقر هلثلت میطنق بلملر د هغریه و...

ع یل ی و ملی شل سگدمل شده عدت و پل لنه ا یتی فرانوگ و جغرعفلول

دورعت هون دع نود بوه علمل آ موی جن بی آذربلیجل خ د رع بکن ع عال

رع عخر یننود و هودعقل یول )عیرع (فلرسهحمللی ینند ا یت و فرانگ می

عز هول دانود جدیدشل یکنی عولاد خ د رع به زبل ی بلگل ه و غلرملی آمو ز

فرانگی و عجتملعی آ هل رع رال ینند. عیس هحو در یکصود ف لر هحقلر ملی

بوه جنو بی آذربلیجول امه مهلجرع عز م ترکدل گرشته هقریبل در شت

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

197

یلر ملار یول غلرمولار ب ده عدت و ععم عز عینکه لرو )عیرع (فلرسشهرال

نی بلشوند در گوردعب عیوس خوط غیل و صلهبل درملیه و یل بی درملیه فقلر

یوت ا )عیرع (فولرس عقتصلد رولم ه هولسلتر فرانگی دللدی و م ی ین

ملی خ د رع عز ددت دعده و هلثلت شل سگدمل شده عدت و به عیوس هرهلوب

در طو یو قور عخلور جن بی آذربلیجل مهلجر مللل 19عز هقریبل بلش

عمن عمکل ل فرانگی دللدوی و ا یت ملی خ دشل رع عز ددت دعده ع د و

ع ود یوه قرعر دعده )عیرع (فلرسعقتصلد شل رع در خدمت منلفس رلم ه هلسلتر

رع به عجورع گرعشوته عدوت و امچنول آ ورع عدعموه کیلمن دللدتهل آ تی هر

شولمل اموه )عیرع (فولرس خ عاد دعد. عیوس خودمت بوه منولفس ه هلسلترییوم

یلرمندع ییوندگل عدوتلدع دع وگله صولهبل مهلجرع ععم عز یلرگرع

ش د یه عمدهل بص ر لآگلال ه و عز رو جهل و لآگولای و میدرملیه و...

آذربلیجول روشونفکرع ی هو ری دلز و دوست و ملوت دولز یتفقدع ا

ه ع ه ه عیس عفرعد رع مقصر دع یت. تلجه لشی شده عدت و میجن بی

و در مقلبول آ جنو بی آذربلیجول لولفتگی ه دکه بلکلر و عیس رو د فقر و

جنو بی ه رک آذربلیجول ه دکه یلفتگی ثرو رفله و آبلدع ی دشمنل ملت

عدت. عیرع یکنی

ملتی یه در تلجه میتکمره ب د و عدم خ دبلرور و گله به خ د

ت فقط عز عز چ م دیگرع دچلر خ د یم بلنی و عدم ععتملد به فس شده عد

نلیی بل ا یت ملی خو د و آش قدر عدتکملرگر ف لیی بل قل ضکآشن طری

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

198

درک ظرفلتهل فرانگی هلریخی عقتصلد و دللدی خ د و شکل داوی بوه

ه ع د در شت خ د رع مجوددع میلی بر مبنل ا یت ملی خ یش ح می رو

فتضلهل هودعقل تبلال یل به عبلر دیگر ععش به ددت بگلرد و برع جبرع

پولره یورد عیوس ز جلوره عودم قر عخلر خ د ددت به عقدعم ز د.ی و لم

لجر و ولب د شود ا یوت ملوی فقوط بول درملیه گرعر فقر بلکلر مه

جنو بی آذربلیجل هکمل و ه دکه آگلای عز ا یت ملی و هلریخی و فرانگی

گوی دللدوی و و منلفس ملی آ ممکس خ عاود بو د. ینولر زد عرصوه فران

بلگل وه پردوت در میعز یول عمودهل فیولل قودی جن بی آذربلیجل عقتصلد

و جلیگدینی آ بل یل ج ع ملی گرع و آگله به ا یت ملی جن بی آذربلیجل

یوه انو ز میعیس یول قودی بلشد. می لپریر و منلفس ملی در عیس میلر عجتنلب

دع یورد امچنول در عهمیوفر آ ل بتو ع پلو ملل شلید مکدود ج ع لد در

شو د هول موی ینند و به ار هللوه ع مت دول میس و هفکر هنف )عیرع (فلرس

و... رع هفظ ینند. عیرع شمل غربیرع ملت ععیرع مفلالم عدتکملر

گذاري و عدم رشد شهرنشيني و طبقه متوسطگذاري و عدم رشد شهرنشيني و طبقه متوسط جلوگيري از سرمايهجلوگيري از سرمايه --

د رولم ه هولسلتر عز تلی فرانگی و دللدی خط م ی ین عقتصل

آذربلیجول در جل گلر عز درملیه گرعریهل ین و عموده در )عیرع (فلرس

عدت. عصو لا دم یرعدوی رع جن بی آذربلیجل طبقه مت دط در ف ضکجن بی

ر ع یه عیثریت جمکلت آ درگلر فق دع ند و در جلمکه میپدیده ج عمس مرفه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

199

ع ترولر بلشند میهدعشت( خ یش و رفس للزال فلدی س یی )غرع میکس ب

گلر فکلسلت دللدی و فرانگی میتقل و مدر بر مبنل ع دی ه مودر شکل

ملوی و شوأ ع یول ی هول ه جوه بوه ا یوت مختلر و فکل و خ د یکنی ع یل

هدود دور عز وعقس بلنی عدت. بکبولر دیگور رولم ه هولسلتر هودعوم فقور و

جنو بی آذربلیجول هضملس هدعوم عدتکملر بلکلر و ه دکه للفتگی رع بکن ع

بور هفوظ فقور گیوترده در دع د و به امولس جهوت بوه شود میبرع خ د

و عفوودعیش فلصووله شلخصووهل دووطح ه دووکه شووهرال جنوو بی آذربلیجوول

م رعبطه فرعهور وعصرعر دعرد و هدعجن بی آذربلیجل بل شهرال )عیرع (فلرس

جنو بی آذربلیجول هور و فرو یرع ()عفولرس بلس رلم عدتکملر و ه هولسلتر

هدعقل به سحل عقتصلد بر عیس رعبطه متکی عدت.

مثل عملی رعبطه بلس شهر لنی و طبقه مت دط رع در وقلیس خوردعد

ولاده یورد. ح مه ع به وضو میجن بی آذربلیجل شهرال در 9811مله

قو یتر بدرگتر به دسلل جمکلت ج ع ودولس و طبقوه مت دوط یوبتل ال شهر

ب د در هلسلکه در 9811ودلکتر در قللم ملی خردعد مله صحنه ععترعضل

شهرال ی چ عیس هرلارع یل عمکل ع جولم للفوت یول عینکوه در دوطحی

بل میبیللر ی چ ع جلم شد. بط ر یلی رشد صنکتی و عقتصلد رعبطه میتقل

قن ع یل هل و بل رشد عهیلس عدت میو آ ام رعبطه میتقل رشد طبقه مت دط

فکلسلت میتقل دللدی دعرد.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

200

داري، رستوران داريداري، رستوران داري صنعت توريسم، هتلصنعت توريسم، هتلموانع موجود در مقابل موانع موجود در مقابل --

جد در هل ه دکه در عقتصلد جهول عموروز ال یکی عز ظرفلت

دعیی بللایی دعرد و ار دل بلش عز عشتغلس صنکت ه رییم یه ه ع عرزآور و

و گ وت و گورعر در دیگور ی و رال ی مللللرد فر در جهل به میلفر

ت ه رییم و درآمد آ در پردعز د و ار دل لد هکدعد میلفرع صنک میجهل

ش عدت مدعیل عیوس صونکت بو یهه در آسو دگی یمتور یوه دعرد هل عفدعی

بلعث شده عدت لم صنکت بدو دود رع به آ بداند.

ی و م قکلت ملرع انر فرانگی هلریخ بدسللجن بی آذربلیجل

جهول ثروهمنود منلدب جغرعفللیی در ددیکی به بلزعرال عمده م تر خلد

منود عز عز ظرفلتهول منلدوبی بورع بهوره و غربی یکنی ی رال عروپلیی

ی در ص ر عدتقرعر و ه وکلل دوسوت ملو صنکت ه رییم برخ ردعر عدت و

دعیی عشوتغلس ر وه ع د عز طری ه دکه زیردلختهل ه رییتی عرزآو می ه رک

قلبل ه جهی در عیس ه زه ددتردی پلودع ینود. عمول در شورعیط فکلوی بودسلل

مللی و عس بلسطبقه مت دط و فقدع شبکه همل و قل ف گیتردگی فقر و ضک

الچ ح هضو ر در عرصوه صونکت ه رییوم ال و ردت رع ال اتل فقدع

رعه ام لیت. مللی دعرد و هتی شلید بت ع گفت در آغلز عیسعس بلس

مللی افتوه عس بلس پروعزال عفرودگله هبرید بکن ع هنهل فرودگله دعر

ع به هکدعد ع گ تل ددت به شهرال ی رال امیلیه پروعز دعرد عیوس رع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

201

مللوی فرودگلاهول بودر و عس بولس مقلییه ینلد بول صودال و اودعرع پوروعز

رو سنود پولریس اليوت شلر دوگل ال ه رییت پریر د لل مل ند فرودگله

له رک عدتل ب و دبوی فرودگوله هبریود هتوی عز یند ل ی رک آهف جل ع

ی و رال فقلور اول مللی بول فرودگوله عس بلس رر عمکل ل و هکدعد پروعزال

آفریقلیی لد قلبل مقلییه لیت.

آموولده بوو د شوورعیط و زیردوولختهل بوورع رو وو صوونکت ه رییووم

ختهل ه رییووتی مل نوود شووبکه هموول و قوول موودر مجم عووه ع عز زیردوول

رولم بول کی دعرع قلبللوت اول ال و ردوت رع مللی و دعخلی شبکه اتلعس بلس

پریر عمنلت و عهترعم یولفی فرانگ ه رییتال ععتبلر عدتفلده عز یلر

ال و... داهل فولیت ر ضورور دیگور عدوت. رو و ه رییوم برع ه رییت

دلز مرعید جرعب دعر و آملده دعر و ردت رع نگ اتلدعخلی و هروی فرا

برع ه رییتهل مل ند مرعید فرانگی هلریخی عی ه رییم ورزشهل هلبیتل ی

مللوی عدوت. در عس بولس و زمیتل ی ضرور عوسله برع هروی و رو ه رییم

11هقریبل بلش عز جن بی آذربلیجل در هلسلکه به خلطر گیتردگی دطح فقر

دعخلوی و رفوتس بوه هتوی عمکل دوفر جن بی آذربلیجل در ال درصد خل عده

ردت رع و اتل رع دعر د هل عینکه بت ع ند به دفر خلرجی برو د.

ه رییتی در دریلچه عرومله )عگر جل خ یورد ال جرعبلت

گرم درعلس طبلکت منطقه قره دعغ و د عهل عرس ال آب ش د( آ گرفته

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

202

هول جنگلهول و دو عهل دریول خودر ند و دبن و دیگر ی ای اهل ده

آثولر هولریخی در شوهرال بودر و رودتل یندوع عدک غلر علی صدر

ه ع د در ص ر فرعام ب د شرعیط و زیردولختهل بوه ی چ غلرال و.... می

جنو بی هو رک آذربلیجول و رفله ملوت عشتغل عمکل ی برع عفدعیش درآمد

بور )عیرع (لرسدولطه رولم ه هولسلتر فو عمل طبلکتل مول س عصولی . دهبدیل ش

شو د. موی عدت یه مل س ار ح هح مثبت در عیس هو زه جن بی آذربلیجل

هتی ی اتل در هدعقل جن بی آذربلیجل بنح یه هقریبل در عیثر شهرال

درعدور هو ع در موی مللی وج د دعرد و به املس جهت عس بلسعدتل دعردال

دل ه رییتی خلرجی رع در شهرال م لاده یرد. عمل کته جلسب عینکوه بورع

جن بی آذربلیجل بلزدلز عتبل علسلل در شهرال عرعق عق لر مرابی در

ینندپا پ جمس آور و عردل می

نيروگاه زمين گرمايي خياونيروگاه زمين گرمايي خياو

آ ول دانوده وجو د اول آب گرم دلوعلا و دعمنهال چ مه

هل قلبل ه جه برع ه سلد برق عز ع رییهل پلک و قلبل بلزیلفت عدوت. ظرفلت

دلوعلا ددی شهر خللو ال در املس رعدتل عز هدود دو داه پلش در دعمنه

لروگله زملس گرملیی در هل عهدع عدت و قرعر عدت در فولز عو بولش عز

ینند ی یول می پنجله مگلوع برق ه سلد یند. ار دل لد مقلمل رلم ععنم

دو دل دیگر عیس پرویه به بهره بردعر خ عاد ردلد و عوسلس و.. خ عاد بو د

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

203

عیس پرویه لود بولش عز آ کوه جن بی آذربلیجل در ال و... عمل مل ند امه پرویه

هبللغولهی عز آ وعقکل بوه د بول رعه ع ودعز آ بلشوند بود بل بهوره بوردعر

و اه بورع بهوره بوردعر عز آ یولفی لیوت گرشت دو د بلشند و ظلارع می

9818عز دول یوه دیگر )مل نود جولده پ ول بوه خلخول عهتمللا چند داه

در هل عهدع عدت و ان ز به عهملم ردلده عدت( لود زمول بورع شمیی

بهره بردعر عز آ لازم عدت.

اول آب گورم در دعمنوه ال ظرفلت ع ری زملس گرملیی و چ مه

عدوت یوه انو ز جنو بی آذربلیجول رلور در عز جمله ظرفلتهل یمدلوعلا

هو رک ردود بودو عدوتقرعر دوسوت ملوی موی بنعدتفلده مل ده عدت و بنرور

هو رک آذربلیجول عمکل بهره مند عز عیس مدعیل برع ملت جن بی آذربلیجل

ر آ دف پ شلده عز برال دلوعلا و قلهال فرعام خ عاد شد. دعمنهجن بی

امچنول ال جلر آ در درعدر دول مدعرح مرعهس رودخل ه درعدر دل

ش د و در ص ر بهره بردعر بل هکن س ییهل میبه شکل دنتی بهره بردعر

ه ع د داهل ادعر شوغل بول درآمود و رفوله میمدر و دلزگلز بل محلط زییت

و لروگله زملس آ فرعام یندفلردل و رودتلال عطرعیلفی برع دلینل شهرا

عیس منطقه عدت.ال گرملیی خللو فقط یکی عز ظرفلت

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

204

در مقايسه با در مقايسه با جنوبي جنوبي آذربايجان آذربايجان كاهش قيمت املاک و مستغلات در كاهش قيمت املاک و مستغلات در

)ايران()ايران(فارسفارسشهرهاي شهرهاي

ممل کت عز درملیه گرعر عدم رشد عقتصلد خوروج دورملیه عز

م بول ودعمو بوه شوکل )عیرع (فولرس و ع تقل آ به شهرال جن بی آذربلیجل

قلمووت عموونک و میووتغن رع در مقلییووه بوول شووهرال عهتیوولب هوو رم

داد در تلجه د دآور درملیه گرعر در عمونک و مییلاش )عیرع (لرسف

بیللر پلیلس و یل منفی عدوت در هلسلکوه دورملیه جن بی آذربلیجل میتغن

بول دو دآور بوللا )عیرع (فولرس گرعر در عمنک و میتغن شوهرال

بلعث خوروج دورملیه جن بی آذربلیجل امرعه عدت. عیس د دآور پلیلس در

عز آ جل و هریوت بوه جن بی آذربلیجل گرعرع بخش میکس و عمنک درملیه

ش د و مدعم فلصله عمورع می )عیرع (فلرسدرملیه گرعر در شهرال ف طر

ل کت عز دورملیه یلبد. بکبلر دیگر مم میو آبلدع ی و رفله بلس عیس دو عفدعیش

اول اموه هو زه جنو بی آذربلیجول گرعر و بیتس فضل ییب و یلر در

فرانوگ ه رییوم عشوتغل درآمود میوکس عمونک میوتغن عقتصلد

همول و قول ع وری .... هحوت هولثلر منفوی قورعر اول بلملردتل ال دع گله

داد. می

لیلس درآمودال و پعر عمنک و میتغن لشی عز دطح عدم رو بلز

میوکس و عمونک رع محودود و گرعر در بخوش درملیه قدر خرید پلیلس

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

205

لیلس دلخت و دلز و فقدع بر لمه ریود آورد. یلفلت پ مییلفلت آ رع پلیلس

شهر مدر منجر به ظه ر ملال زشت شهر و فقودع اور و ح زیبولیی

و یول شوهردعر ردد. عنلصور یوه هحوت عنو ع گ میانر و مکملر شهر

عمدهل عز بلس لرواول مکلو ل آ و امچنلس ش رعال شهر میي سلت دعر د

هخصو در میولئل و عمنلتی و دللدی وفلدعر به رلم و فلقد ار ح ه ع لیی

ش د میمدیریت شهر و... ع تخلب جغرعفللیی شهر مرب به شهردلز

دی مجم عول بوه وخلموت بل وتر دلل و در ینلر فیلد فرعگلر در رلم عدعر و

ع جلمد. میجن بی آذربلیجل شهردلز در وضکلت

مسكن مهر و كميت و كيفيت پايين آنمسكن مهر و كميت و كيفيت پايين آن

عهمد هعد برع یلاش قلمت میکس و صلهب خل ه شد دوست

منلبس ال یکس مهر رع به عجرع گرعشت و بل ع تخلب زملسح مطبقل پلیلس طر

قلمت زملس و هخصل وعم و ف بل هرطبلکی و غلرمدروعی و بدو ملس و

و دریلفت مقدعر پ عز متقلضلل میوکس مهور و ثبوت ال آملده دلز زملس

عجورع عیوس پورویه رع میکس مهر ال لم و دلزمل دای آ هل در قلسب هکلو ی

هقریبلدر اموه شوهرال د. ار چند برع پلیلس آورد ادینه دلخت آ آغلز یر

س عدتفلده شده عدت عمل عز رر هکودعد وعهود میوکس عز مصلسح بل یلفلت پلیل

کلر در مقلییوه بول آشو اول مهر در شهرال یبت به جمکلت آ هول هبکولض

وج د دعرد. برع مثل هکدعد جن بی آذربلیجل بر علله )عیرع (فلرسشهرال

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

206

وعهدال میکس مهر در هل عهدع در شهر مل ند ل ولب ر ا وت اودعر

ت و در عرومله لد یه بلش عز ده برعبر ل لب ر جمکلوت میکس مهر عدوعهد

دعرد ا ت ادعر وعهد میکس مهر در هل عهدع عدت و عیس ل دانوده

عدت در هولسی یوه جن بی آذربلیجل ده برعبر هبکلض در میکس مهر بر علله

دوست مدعی عدت یه بل عجرع میکس مهر بد بل هحق عدعست عدت.

نوبينوبيججد آنها در آذربايجان د آنها در آذربايجان شهرهاي جديد و كمبوشهرهاي جديد و كمبو

بوه ف )مکرو شمی رفنیجل ی و خلهمیال در دوره ریلدت جمه ر

دوستهل دلز دگی و عصنهل ( برع جرب دررید جمکلت شهرال بودر

شهر جدید دلخته شد. عز عیوس 91ع قلبل ه جه عز شهرال بدر در فلصله

ل و... فقط ی شهر شهر جدید عز قدویس هل امدع عردبلل عرومله ز ج 91

هبرید دلخته شده عدت در هلسلکه عز رور یملوت ف در عطرعجدید بنلم دهند

ههورع دوه ف و یلفلت عیس شهر بیللر ی چکتر عز چهلر شهر جدید در عطرع

بلشد. م هد و... میف عصفهل ده شهر جدید در عطرعف شهر جدید در عطرع

فقط ی شوهر جدیود یوه ن بی جآذربلیجل بکبلر دیگر برع یل شهرال

بیللر ام ی چکتر عز شهرال جدید دیگر شهرالدت عهدع شوده عدوت و

در رر گرفته شده عدت و )عیرع (لرسشهرال فف افده شهر جدید در عطرع

عدت.جن بی آذربلیجل هبکلض بر علله ال عیس ام یکی دیگر عز ل ه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

207

عصولی رع بوه امچنلس شبکه بدرگرعاهل و آزعد رعاهول یوه شوهرال

وجو د جنو بی آذربلیجول شوهرال ف یند در عطرع شهرال جدید وصل می

ال قدیمی بل دو خط رفت و برگ ت عدت یوه آ هول رع جلده دعرد و مکم لا

)عیرع (لرسبه امدیگر متصل می یند. گلای به ق ه رعاهول در شوهرال فو

یلفتگی قلبل ه جهی ل می داد یه شبکه بدرگرعاهل و آزعد رعاهل عز ه دکه

متصول بوه اول خبر عز عیس شبکه جن بیآذربلیجل عمل در برخ ردعر عدت

یوه عز رو امودیگر رد متکودد اول هقلطس و ه لهل عرلم ام ه دط پلهل

در 9811هتوی در دول دانود لیوت. یولاش موی گرد د و هرعفل رع می

ت و در ههورع لود بوردعر ردولده عدو عصفهل بدرگرعای دو طبقه بوه بهوره

خبر جن بی آذربلیجل ت وسی در بدرگرعه دو طبقه صدر در هل عهدع عد

زیربنلیی همل و قلی لیت. عز عیس هأدلیل

مراكز علمي و تحقيقاتي و فقدان آنمراكز علمي و تحقيقاتي و فقدان آن

م و ه سلود علو ملتهول ییکی و عقتصولد در ه دکه علموی هکن سو

و عفدعیش ال یم یرد ادینه بهلنه برع ال هکن س ییهل جدید و یلفتس شل ه

ال ه زهف یلفلت و رویلیی بل مکضن جدید لشی عز ز دگی مدر و ی

جدید عز عل م و هکن س ی مرعید دع گلای علمی و هحقلقلهی قوش عموده

رقولبتی فوس ع رع بلز می ینند و بلس ملل ه دکه یلفته و در هل ه دوکه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

208

علموی و هکن س ییو در جریول لاو برع پل ی گرفتس در هملم هو زه گلر

عدت.

هو ع گفوت یوه اولچ مریود بوه جور موی جن بی آذربلیجل در

عجولزه )عیرع (فولرس هحقلقلهی و علمی پل رفته وج د دعرد و رلم ه هولسلتر

شووکل گلوور عیووس وو ح مرعیوود علمووی و هحقلقوولهی رع مووی داوود زیوورع در

میوتکمره و ن ع منطقوه ع بکجن بی آذربلیجل دللدتگرعر ین آ هل برع

عبتودعیی بول خولم ی ولورز مکود ی و محصو لا ه سلدیننده صورفل مو عد

ع در رر گرفته شد عدوت. ل هدعیثر یللاال وعدطههکن س ی دطح پلیلس ی

ال فلدی شولمی علو م در املس رعدتل مرعید هحقلقلهی و علمی در ه زه

علو م ی تلو ل م و صنلیس دعرویی ع عل م عسکترو ل ع فضل عل م ایته

صنلیس خ درو دلز ی تلرع ی عل م دریلیی صنلیس و علو م رولمی عل م و

مکود ی و... داهول و عل م مرب به آب دددلز علو م دولختمل علو م

)عیرع (لرسی و هحقلقولهی دیگور امگوی در شوهرال فو صدال رشوته علمو

هأدلس شده عدت.

آذربلیجول قلقولهی و صونکتی پل ورفته در فقدع مرعید علمی و هح

ه سلودع و محصو لا بلعث می ش د یه ضمس هدعوم یلفلت پولیلس جن بی

عیجولد و د و عز دو جنو بی آذربلیجل ع در عقتصلد عرز عفدودهخلم

آذربلیجول دیگر فلرغ عستحصلن هحصلن هکمللی یه محلی بورع یولر در

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

209

مهلجر ینند )عیرع (لرستس یلر به شهرال فپلدع می ینند برع یلفجن بی

مت دشومس و غلور ملوت و دع ش و ه ع لیی علمی و صنکتی خو د رع در خود

عستحصوولن و دانوود. بکبوولر دیگوور فوولرغقوورعر جنوو بی هوو رک آذربلیجوول

هحصولل جن بی ه رک آذربلیجل بل ادینه ملت جن بی آذربلیجل متخصصل

آذربلیجل در یلر فقدع شرعیط رک و لی هنند وسی بدسلل فقدع دوست ممی ی

مجب ر به مهلجر موی گرد ود. در هقلقوت یولریرد رولم آم زشوی جن بی

جن بی آذربلیجل دلیتم ه هلسلتر ع تقل عفرعد و شخصلتهل علمی و میتکد عز

عز ظرفلت علموی و جن بی آذربلیجل به خدمت منلفس آ رلم و خلسی یرد

هحقلقلهی عدت.

ده گه دعشتس علمی هحقلقولهی صونکتی و عقتصولد و... عقب مل

)عیرع (فولرس درعز مد عز د رلم ه هلسلتر ف بل عیس ادجن بی آذربلیجل

رعبطه عدتکملر بدو الچ مل کی هدعوم یلبد. زیرع عز رور یه هکقلب می ش د

د گردع ندگل عم ر رلم ملتی یه هملم للزال علمی صنکتی و عقتصلد خو

مو عد خولم و هلملس می یند و فقط مجب ر عدوت )عیرع (فلرسعز شهرال رع

مت عرزع بوه محص لا ی لورز و یللاال بل هکن س ی بیللر پلیلس و بلقل

س د به فکر ردولد بوه هو هکلول ع می ه ندصلدر ی )عیرع (فلرسشهرال

د به هودعوم د ب در شت و ه کلل دوستی ملی بلفتد و در تلجه مجب ر خ عا

د.عیس وضکلت میتکمره ب د رضلیت دا

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

210

م ووه علنووی هوودعوم عیووس رعبطووه عدووتکملر بوولس عدووتکملریننده و

فقلر قرقلددتل و وضکلت جمه ریهل میتکمره پس عز بلیت دل عدتقن

یولر هلجلکیتل بل رودله عدت یه عیس دو ی ر امچنل م عد خلم و لورو

خ د رع بوه رودوله صولدر موی یننود و فهمند()چ فقط زبل رودی رع می

وعردع عمده خ د رع لد عز رودله ههله موی یننود و رودوله شوری عصولی

هجلر آ هلدت. عیس دو ی ر بولش عز یو قور بول رودوله در درو یو

عمپرعه ر در شت م تریی دعشتند. عمل رعبطه عدتکملر بلس رودوله و عیوس

یو قرقلود و هلجلو در دورع ه درآمددو ی ر بلعث شده عدت یه عین

دلار در هلسلکوه درآمود دورع ه رودوله )دلدده ادعر( 98999 دل یمتر عز

دلار در دل عدت و انو ز عیوس دو 989999عدتکملرگر ام عین بلش عز

ی ر ظلارع میوتقل ت ع یوته ع ود پوس عز دو داوه آثولر زیل بولر دللدوتهل

د و عمن امل ند میتکمره رودله پلیگله رلمی عدتکملر رودله رع عز بلس ببر

ع د. عیس رعبطه هل هدود یبتل یمی در مو رد دیگور عختللر آ ی ر گرعشته در

جمه ریهل جدع شده عز ش رو لد صلدق عدت و برع مثل عرمنیوتل لود

چنلس م قکلتی دعرد.

رلم ه هلسلتر برع عقب مل وده گوه دعشوتس علموی عز ف لرف اد

عز بلس بورد ععتمولد بوه جن بی آذربلیجل هکن س یی صنکتی عقتصلد و...

و گه دعشتس آ هول در وضوکلتی فقلور بوه جن بی ه رک آذربلیجل فس ملت

فرانگوی دللدوی و... عدوت یوه هتوی سحل عقتصلد علمی هکن س یی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

211

بلشند رع دعشتهجن بی ه رک آذربلیجل مکل هفکر برع ه کلل دوست ملی ع

و در مکضن لشی عز فقر و ه دکه للفتگی مل ند بلکلر ععتللد بداکلر

و... غ طه ور ش د. ال فروپلشی خل عده

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان نشيني در شهرهاي آنشيني در شهرهاي آ حاشيهحاشيه

هل و دورملیه گورعری ممل کت عز درملیه گرعریهل زیربنلیی ال داه

منولبس و مکولد عدوتثملر ویرعدوی عدعر علمی صنکتی یون فیولد در ب ر

بل یه یورد )عیرع (لرسو ه هلسلتر ف به فس رلم عدتکملر جن بی آذربلیجل

بول خولرج و... جنو بی آذربلیجول عرهبلطل هجلر عقتصلد فرانگوی و...

پلیلس شده عدت و امگی منجر به گیتردگی پدیده بلکلر فقر و درآمدال

زشوت پدیوده هلشوله ولنی و مول گیوتر فقرکلر آشو یکی عز مرولار

بول جنو بی آذربلیجول هقریبل هملم شهرال فته شهرالدت.آش محن فقلر و

و مکضن لشی عز آ )عز جمله جرم خلد و ععتلولد و پدیده هلشله لنی

طنق( درگلر د.

ععوونم خبوور در www.rajanews.irدوولیت 9819در دوول

لس ایتند و هکدعد عز ی د م جمکلت شهر هبرید هلشله یرده ب د یه بلش

اودعر فور ذیور یورده بو د. بولعب ر عز بولش عز پل صود رع ال لس عیس هلشله

دلینل عهدع شده وضکلت وخلم ز دگی بدرگرعای یه در دعمنه ی ه علنلسی

اده یورد. در عروملوه در ه ع م ول لس هبرید رع می بخ ی عز محن هلشله

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

212

و محنهی رع می ه ع م ولاده یورد ال ی چه شرقی شهر خللبل هل ال بخش

فتگی مل شهر امه جل خ د رع ل می داود. در مرعغوه در آش یه فقر و

یی شبله آس و ال میلر هریت قطلر ب یهه در بخش جن ب شرقی شهر خل ه

ز قطولر در هول هریوت ع هنگ جلر عدوت ال ب در ی چهیه آب فلضن

ار چند بکضی عز محن به هلشلنه لنی بل تر شهر .قلبل م لاده عدت

ه بو دعر د. عیس منلط فقط بکن ع م ه ذیر شد و پدیده هلشله ولنی شوهر

قلبل برردی عدت و هل عیس مکضل للز به درملیه جن بی آذربلیجل شهر در

دعرد یوه جنو بی آذربلیجول در فرانگوی دللدوی گرعریهل ین عقتصلد

جن بی ه رک آذربلیجل ردلد به ه هکللس در شت و ه کلل دوست ملی

دقل هر عیس عدت یه بگو ئلم به عبلر دیگر آ عدت عوسله ال عز ضرور

بلشوند و میامل ند هلشله شهرال جن بی آذربلیجل عیثریت محن شهرال

دلز مودر و مرفوه بلشود یول وجو د در هقلقت متس شهر یه مطلب بل شهر

دعرد یل بیللر محدود عدت.

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان بلوكه شدن مناسبات خارجي آبلوكه شدن مناسبات خارجي آ

هجلر و عقتصلد بول و فقدع عرهبلطل فرانگی دللدی ف یلضک

خلرج ب یهه بل امیلیگل ینتر و محدود یرد ورود و خروج عرز عخوتن

خلرجی رملیه گرعرع و بل کهل در صلدرع و وعردع ممل کت عز هض ر د

عدم جهل ف ز جلره ع مکروال و اتل ال عدم هض ر الچ یدعم عز شریت

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

213

برقرعر پروعزال خلرجی فقدع عرهبلطول ه رییوتی بولس عسمللوی فقودع

خلرجی و... داهل و صدال محدودیت دیگر عمن ال دفلرهخل هو ال ملیندگی

رع بوه شوهرال جنو بی آذربلیجول تصولد فرانگوی دللدوی و عق ل منلدب

محدود یرده عدوت یوه عسبتوه عیوس منلدوبلهی متقلبول و علدلا وه )عیرع (فلرس

فروهر و فرعهر و یل میتکمره و عدتکملر یننوده بلکه مبتنی بر رعبطه لیت

عدت یه ار چه جل هر می رود به وخلمت بل تر عوضلح فرانگوی دللدوی و

منجر می ش د.بی جن آذربلیجل عقتصلد

در عوعیول قور جنو بی آذربلیجول برع مقلییه منلدبل خولرجی

بلیتم بل وضوکلت فکلوی و درک وخلموت بل وتر عوضولح منلدوبل خولرجی

در شرعیط ین ی یلفی عدت بودع لم در عوعیول قور بلیوتم جن بی آذربلیجل

مجلردوتل ینی سگریهل آسمل آمریکل بریتل لل فرع یه عثمول ی عطوریش و

رودله و... یکنی بدرگتریس و قدرهمندهریس ی رال جهل آ زمل در هبرید

فکل ب د د و هبرید در ملول شوهرال مملسو محرودوه قلجولر عز بل وتریس

منلدبل فرانگی دللدی و عقتصلد بول جهول خولرج در مقلییوه بول دولیر

وعقکول برعز وده ال شهرال هتی پلیتخت برخ ردعر ب د و در هقلقت شهر عوسلس

ریوعز ملوی و دوسوت ب و ر کآ ب د عمل عدم شکل گلر و ظه ر روشنف

منجور بوه شوکل گلور و ظهو ر روشونفکر جن بی ه رک آذربلیجل ملی

رع بوه ال شد و شهر عوسلسجن بی آذربلیجل در ه رک تیز و دوست آیوعرب

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

214

بل ی و رال جن بی ل آذربلیجو منلدبل خلرجی هبدیل یرد ال شهر آخریس

عمده جهل لد قطس گردید.

نوبينوبيجج ذربايجانذربايجاني بازرگاني و صنايع و معادن آي بازرگاني و صنايع و معادن آهاها اتاقاتاق

بلزرگل ی و صنلیس و مکولد یوه عز آ بوه عنو ع پلرسمول ال عهلق

ظولارع جنو بی آذربلیجول بخش خص صی یلد می ش د در شوهرال بودر

ید عز دوره قلجلر عوسلس و فکولستریس فکلسند و عهلق بلزرگل ی صنلیس و مکلد هبر

عهلق در مملس محروده قلجلر به شوملر موی رفوت و قوش برجیوته آ در

و بو یهه در ع قونب م وروطه هح لا فرانگی دللدی و عقتصلد آ زمل

ل ی و مهد یو زه ینو لجمل ند هف جلر مکروبر ییی پ شلده لیت. قش ه

در امه یتب و عدتلد هولریخی مو رد دیگر هجلر در یم به ع قنب م روطه

بحث قرعر گرفته عدت.

رع سکوه دعر جنو بی آذربلیجول وعز آ چه عیس قش برجیوته بو ری

ح گفتمول رقم زدجن بی آذربلیجل بر علله منلفس ملی رع یرده و تلجه آ

ب د یوه جن بی آذربلیجل وعز هلیم بر ذاس شبه روشنفکرع و ب ریدللدی

مبتنوی بو د و بنولبرعیس )عیرع (فولرس ی آ بر مبنل ا یت ملیددلل گفتمل

جود بوه میوتکمرگی پا ظولارع برجیوته اول می ه ع یت تلجه عیس فکلسلت

بلل جلمد.جن بی آذربلیجل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

215

بلزرگول ی صونلیس و مکولد اول م کل عمروز در خص م عهلق

مره ت ضود ملوی و میوتک عیس عدت یه امل ذانلجن بی آذربلیجل شهرال

دشمس آ و شلفتگی به دشمس و منلفس فرانگی برع جن بی آذربلیجل ب د

جولر فکوللا عقتصولد بخش عمده دللدی و عقتصلد عو امچنل در ملل

ار چند عیس ذانلت شکلفهلیی بردعشته عدت وسی بطو ر یلوی در طو عدت.

صونلیس و بلزرگل ی ال عهلق یکنی هلریخ شبه مدر آ بلش عز ی قر عخلر

لدو گرواهل و جریل هل هلیم در ههورع رع قش پجن بی آذربلیجل مکلد

پوس عز یوه و امچنل عیس قش رع بلز می ینند در صو رهی بلز یرده ع د

لزرگول ی صونلیس و بال للز به عهلقجن بی آذربلیجل ی قر هجربه منفی

دعر د. گلم بررعدتل منلفس ملی آ دعرد یه در کر مکلد ملی ه

آن در پنج دهه قبلآن در پنج دهه قبلف ف راه آهن و توقراه آهن و توق

ریلی بدسلل عمکل همل و قل بل تریس بولر همل و قلال شبکه

و میلفر در رو زملس و عرزع ی و صرفه عقتصولد یوبت بوه همول و قول

بلند و قطلرالیی ال جدید رع بخ د می جلده ع ار روز در جهل پل رفت

ینند در ی و رال متر درعت در دلعت هریت مییلل 199بل بلش عز یه

ه دکه یلفته م رد بهره بردعر قرعر می گلر ود و قوش مهموی رع در ه دوکه

پوریر عقتصولد و عفدعیش رفوله و رقلبوت ال عقتصلد ی رال و یلاش ادینه

بلز می یند. ال ملت

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

216

جنو بی آذربلیجل عوسلس خط رعه آاس در مملس محروده قلجلر در

( در 9191-9199) 9118-11 جنوگ جهول ی عو در دوولسهل در طو

فو ذ یلل متر برع هودعوم و هثبلوت 919میلر جلفل و مر د و هبرید به ط

جنوگ بورع اول رودله در منطقه و عردل دریس عدلحه و مهمل به جبهوه

عهودع گردیود. در جنو بی آذربلیجول مقلبله بل لروال عثمل ی و آسمل در

9819هول 9819 اول ه هولسلتر پهلو در طو داوه یملت رلمدوره هل

به جن بی آذربلیجل ( برع عهصل رعه آاس خ یش عز طری 9199-9119)

عروپل هریله و رودله خط ههرع و ز جل و هبرید عهدع گردید ال رعه آاس

ه رع دلب و عز طری وو عز طری میلر هبرید و مر د و جلفل به رعه آاس ش ر

متصول گردیود. عسبتوه و عروپول هریله رعه آاس عییتگله رعز به و آاس ص فلل

بلکوه عز آ بو د جن بی آذربلیجل عز عهدع عیس رعه آاس بهره مند ف اد

ع تقل یم ادینه و آدل وعردع عز عروپل شرقی و غربی برع رفوس للزاول

دسلول عیوس خوط رعه ب د و به املس )عیرع (فلرسصنکتی و عقتصلد شهرال

عز جمله امدع عردبلل عروملوه و... رع جن بی آذربلیجل آاس شهرال عصلی

به ام وصل می یرد و جلسب عدت بل گرشت بلش عز لم قر عز عهدع آ

و هععنم شود و پر در و صدع پاهبللغیجدید ال هقریبل الچکدعم عز پرویه

ان ز به جلیی ردلده عدت. به ن بی جآذربلیجل رعه آاس در یلنگ ز ی شده

عبلر دیگر در ط پنجله دل گرشته هتی ی خط آاوس صود یللو متر

عهدع وده عدوت. عز دو دیگور خوط آاوس جن بی آذربلیجل لد برع

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

217

برع غلر مکلد و ع تقل آ به مرعیود صونکتی جن بی آذربلیجل م ج د در

م رد عدتفلده قرعر می گلرد و قش مثبتی )عیرع (فلرسم رد رر رلم ه هلسلتر

بلز موی ینود. در هقلقوت جن بی آذربلیجل در ه دکه عقتصلد و صنکتی

در رعدوتل عدوتثملر و غولر منولبس و جن بی آذربلیجل رعه آاس م ج د در

گلورد و قوش بیوللر بوردعر قورعر موی مو رد بهوره جن بی آذربلیجل مکلد

یند و بدسلل عدم ع جولم هکملورع یلفر بلز میو قل م محدود لد در همل

119 آ فلصوله اول بو د زیردولخت و عدم دلز خط و فردو ده

پلملید. دلعت می 91بلس ههرع و هبرید رع در یلل متر ریلی

متکدد در هو زه رعه آاوس در ال پرویه پس عز پنجله دل ظلارع

ل هجم درملیه گورعر م جو د دع عدت عمل بودر هل عهجن بی آذربلیجل

999بوه طو هودود مل ند رعه آاوس ملل وه و هبریود ال )بکضی عز عیس پرویه

ه عز شروح عهدع آ می گوررد( بکلود عدوت آ هول در بلش عز دو دایلل متر

رعه آاوس اول پرویهف زیرع برخن .چند داه آینده ام به بهره بردعر بردند

هل عخلر چند اودعر یللو متر عز آ هول بوه یه در دلس )عیرع (فلرسدر شهرال

هشدف هکریال ععتبلر برع هدعوم عهدع پرویه بهره بردعر ردلده عدت

عختصولم موی یلبود یول مل نود جنو بی آذربلیجول و هص یب شده رعه آاس

به شوکل قطوره ع ععتبولر جن بی آذربلیجل دیگر زیردلختی در ال پرویه

ال رعه آاس هص یب شده و عجرع وده یس پرویههدری می ش د. عز مکروفتر

می ه ع به خط رعه آاس ملل ه و عردبلل ملل ه و هبرید جن بی آذربلیجل در

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

218

جلفل و عصون دوز رعه آذربلیجل شملسی عردبلل و پلرس آبلد و عهصل آ به

ریود و هب آدوتلرع و ع دسوی رعه آاوس آاس دور دریلچه عرومله رعه آاس آدتلرع و

یرد. عشلره عرومله و...

ي زراعي و مراتعي زراعي و مراتعهاها تخليه روستاها و بلااستفاده ماندن زمينتخليه روستاها و بلااستفاده ماندن زمين

در عثوور مهوولجر عز فرعینوود صوونکتی شوود و عفوودعیش شهر وولنی

رودتلال به شهر در امه منلط جهل یم و بلش در جریول عدوت. بو یهه در

و شهر ولنی صنکتی شود ی رال در هل ه دکه بدسلل هلخلر در فرعیند

آذربلیجول عیس فرعیند در قرو بلیتم و بلیت و یکم در هل ع جلم عدت. در

م ع وس عز رودتلال به شهر در هل ع جلم عدت عمل بودسلل لد مهلجر جن بی

عمرع ووی یوون صوونکتی اوول دوورملیه گوورعر عیجوولد شووده در مقلبوول

بجل عینکوه ی آذربلیجل جن بدر شهرال خدملهی و زیردلختی¸ی لورز

جنو بی آذربلیجول به شهرال جن بی آذربلیجل عیس مهلجر عز رودتلال

ع جلم می ش د و دعرعیوی و لورو یولر )عیرع (فلرسع جلم گلرد به شهرال

رفوله شوهرال و ه در خودمت ه دوکه و آبولد جن بی آذربلیجل مهلجرع

قرعر می گلرد. )عیرع (فلرسبلکه در خدمت شهرال جن بی آذربلیجل

در مقلبول امچنلس دللدت عرز رلم برع گرع گله دعشتس ریل

دلار و پردعخت د بیلد برع وعردع محص لا ی لورز و دعموی جهوت

بیللر عز ه سلدینندگل محصو لا رعضی گله دعشتس عق لر فقلر در شهرال

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

219

رع وعدعر بوه ل رع ورشکیت یرده و آ جن بی آذربلیجل ی لورز و دعمی در

می ملید یه در عدعمه بوه )عیرع (فلرسمهلجر جهت یلفتس یلر در شهرال

. عدم هملیت عز بخش ه سلدع ی ولورز له شد آ ل منجر می گرددآدلمل

و دعمی عدم گیوتر صونلیس هبودیلی و عودم مکول لده شود ی ولورز و

جنو بی آذربلیجل شد ه سلدع رودتلال دعمپرور منجر به غلرقلبل رقلبت

و هلیتل ورشکیتگی و مهلجر آ ل شده عدت. عیس دللدوتهل ولب د یننوده

ه سلدع ی لورز و دعمپرور عز د رلم منجر به هخلله شد رودتلال عز

شده عدوت جن بی آذربلیجل تل خلسی عز جمکلت در جمکلت و ادعرع رود

مرعهوس بوه ال اکتلر مللل دیم و و به د بل آ صدال ادعر اکتلر زملس آبی و

خلک در بردعر عز عیس عمکل ل آب و ح بهرهو الچ رال شده ع د هل خ د

شو د. در بکضوی عز رودوتلال لود عیس رودتلال هخلله شده عز جمکلت موی

مهلجر یرده ع د و چند فر پلرز و پلرمرد یه ه ع یلر و مهلجر ال ج ع

د یوه بکود عز فو آ هول عیوس گ وه رودوتلال لود عز رع دعر د بلقی مل ده ع

جمکلت هخلله خ عاند شد.

خریب شده بهره بردعر عز منلبس آب و خلک عیس گ ه رودتلال ه

و یکپلرچه ال بهره بردعر عز عیس زملسال لد شریتو هخلله شده للزمند عیج

و قطوره ع رع یو عدتفلده عز هکن س ییهول مودر آبلولر بول ال دلز زملس

دعشت و بردعشت مدر و محص لا دلزگلر بول آب و آبخلددعر و یلشت

ا ع ار منطقه و صنلیس هبدیلی می بلشد و عسبتوه عدوتقرعر و هلدولس دوسوت

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

220

. بورع مثول ی وت پلش شر عوسلوه آ عدوت جن بی ه رک آذربلیجل ملی

بوه بول ه جوه آغلز شده عدت وجن بی آذربلیجل زعفرع در دلسهل عخلر در

آذربلیجول بو د و ام عرض للز یم عیس محص به آب و قلمت بللا آ

بل خرعدول بوه سحول جغرعفلولیی عمکول گیوتر ی وت عیوس و ح جن بی

وج د دعرد و می ه ع د به ی محصو جن بی آذربلیجل محص لا لد در

صلدرعهی هبدیل ش د.

ز فردولیش خولک که مرعهس جلو گلر ع لر هفظ و ه دی جنگل

و اول و جل گلر عز فردلیش خلک ه دط دولنب ال هثبلت د عهل رودخل ه

مبلرزه بل س یی بل آفل بجل مبلرزه بل دم م شلمللیی رودخل ه جلیگدینی

رویه گیتر صنلیس هبدیلی دلزگلر بل محلط زییت جل گلر عز وعردع بی

ف جدیود و یوم مصور ال شل همحص لا ی لورز و دعمی مکل لدعدل

آذربلیجول و... عز جمله للزال ف ر بخش ی لورز و دعمپورور آبللر

عیجلد یننودگل عصولی عز خ د )عیرع (فلرسعدت و عسبته رلم ه هلسلتر جن بی

بودو عدوتقرعر و و عیس م وکن در هو زه ی ولورز و دعمپورور عدوت

متصو ر مکضن عیس رفس عمکل جن بی ه رک آذربلیجل هلدلس دوست ملی

. لیت

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

221

شبكه بزرگراهها و آزاد راههاشبكه بزرگراهها و آزاد راههاف ف فقدان و يا ضعفقدان و يا ضع

آزعدرعاهول ملودع بدرگرعاهول و گیتردگی و ه دکه یولفتگی شوبکه

ل ه دکه للفتگی ی منرقه یول ی و ر رع ول موی داود. ه دکه یلفتگی و ی

عرهبل شهرال ی چ و بدر بل امدیگر و بل ی رال امیولیه و دیگور

رال عز طری شبکه بدرگرعاهل و آزعد رعاهل و هجم و ملدع هرعفل همل ی

موی بلشود. ملتهول و قل بلر و میلفر عز شلخصهل عموده ه دوکه عقتصولد

عنوه بر عینکه دعرع اودعرع شوهر و رودوتل ی چو و جن بی آذربلیجل

بدر عدت بل ی رال متکدد در شمل و غرب و عز طری دریول یلدوپلس

هریمنیتل و آدلل مرید و عز طری هریله و قفقلز بل بل رودله قدعقیتل

ی وو رال هوو زه دریوول دوولله و دریوول مدیترع ووه و عروپوول دعرع ددیکووی

جغرعفللیی و عرهبل جلده ع ریلی و زملنی عدت.

عیس ددیکی جغرعفللیی و م قکلت عدترعههی و ظرفلتهل هرع دیتوی

یدور شمل و جن ب و یریودور شورق و غورب در فقودع عرلم در میلر یر

دوست ملی عدت یه منولفس و شبکه آزعد رعاهل و بدرگرعاهل به خلطر آ که فلقد

عدت به دلایل متکدد منلفکی ی آ رع پلگلر و هلملس ملید ت ع یته ح ملمصلس

رعه خطو بوه عیجلد ملید. عولا زیردلختهل مرب جن بی آذربلیجل برع

عهودع وده عدوت. ثل لول مرزاول گمریوی ل و آزعد رعاهول هبدرگرعاآاس

بول خولرج هقریبول در هلسوت هکطلول بیور موی بر ود. ثلسثول جن بی آذربلیجل

ال بدر ه سلد و آ وج د شریتال ظرفلتهل عقتصلد عرلم یه ل ه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

222

ل و شوهرال آ عدوت شوکل گرفتوه عدوت یو جن بی آذربلیجل صنکتی در

مل س عز شکل گلر آ هل شده عدوت. )عیرع (فلرسبکبلر دقلقتر رلم ه هلسلتر

عز آ شوکل گرفتوه تهبکلو بوه ال بدر همل و قل لود در تلجه شریت

عدت.

یریوودور شوومل و جنوو ب و یریوودور شوورق و غوورب اوور دو عز

شبکه خط رعه آاس دریس عسیلر می گرر د عمل در فقدع جن بی آذربلیجل

عز عیس یریدورال بلس عسمللی جن بی آذربلیجل درگرعاهل و آزعد رعاهل عمن ب

دیگور عقتصولد آ هقریبول بطو ر یلمول و منلفس لشی عز هرع دیت و مدعیول

محروم شده عدت و ی رال امیلیه جلیگدیس آ شده ع د.

اول عمودهل جولده جنو بی آذربلیجول شبکه جولده ع م جو د در

عدت یه ظرفلت بیللر محدود بورع همول و قول دعرد و قدیمی دو خطه

شهرال عصلی آ ان ز عز طری آزعد رعاهل و بدرگرعاهل به امودیگر متصول

بلس شهرال عردبلل قدویس عرومله ز جل امدع خ لیتند. برع مثل

هبرید عار عرعک و الچ شبکه همل و قول بدرگرعاوی و آزعد رعاوی عهودع

آذربلیجول شده متکودد در هص یب شده و یلنگ ز ی ال عدت. پرویه ده

دو بل ده )یو ال به شکل لق رال شده ع د یه بکضی عز آ هل جلدهجن بی

خط رفت و ی خط برگ ت( ضرور بورع عرهبول شوهرال و رودوتلال

مجلور ایتند )مل ند جلده یللبر و جل ل ل ( یه به شکل لق رال شده ع د. عز

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

223

هبریود و و بدر رعاهل ال رعهمی ه ع به آزعد ال جمله مکروفتریس عیس پرویه

عرومله عردبلل و هبرید هبرید و عار ملل ه و ملل دوآب مر د و بلزرگل هبرید و

بدرگرعه دلهل رود عرس بدرگرعه مر د و جلفول بدرگورعه ص فلل و دلملس

بدرگورعه قوده و عروملوه و خو مر د و خ بدرگرعه عرومله و دولملس و

ملل دوآب و داهول و صودال جولده ددتردوی در منولط شوهر و رودوتلیی

یورد یوه بودو عهودع عشلره دعغ و... ا ترود قره لجمحرومتر مل ند قره آغ

صنکتی دعمی ی لورز ال عز ظرفلتیلفی آ هل عمکل ه دکه و بهره مند

خ عاد ب د. پریر عمکل جن بی لیجل آذربمکد ی ه رییتی هرع دیتی

ي بانكي موسسات ي بانكي موسسات هاها ر عامل و حسابر عامل و حسابدفاتر مركزي، هيأت مديره، مديدفاتر مركزي، هيأت مديره، مدي

در تهراندر تهرانجنوبي جنوبي آذربايجان آذربايجان اقتصادي اقتصادي

شول مندیل عقتصلد ورزشی علمی ... یه محل عصلی فکلسلت

قرعر دعرد و ظلارع بلید د د و منلفس لشی عز آ هل صلب جن بی آذربلیجل در

ش د بدسلل میتکمره ب د و عدتثملر منلبس آ ه دط رولم جن بی آذربلیجل

الأ مدیره مدیرعلمل هیلبهل بول کی و... در ههورع دعرع دفلهر مرید

ایتند و جلیل عصلی هصملم گلر هقیلم د د دوهلم هقو ق و پلدعشوهل

... امگوی در و پردعختهول و اول یل مدیرع هیلبهل بول کی و دریلفوت عومد

و به زیل آ رقوم موی خو رد. در هقلقوت هتوی جن بی آذربلیجل خلرج عز

هأدولس شوده ع ود جنو بی آذربلیجل یی یه ظلارع در ال م دیل و شریت

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

224

می شو د و عمکول ی بورع ه دوکه )عیرع (فلرسد دشل صلب رلم ه هلسلتر

عیجلد می یند.جن بی آذربلیجل عقتصلد و...

ه سلود و... اول رزشی مکلد شوریت ل بلشگلاهل ودع گلاه

امگی عز عیس رویه پلرو می ینند و به املس دسلول پدیوده ع بنولم مودیرع

پروعز ظه ر یرده عدت. مدیرع پروعز به مدیرع ی گفته می شو د یوه آ هول

یل یرددتل یل عربیتل جن بی آذربلیجل مدیریت شریت یل م دیه ع رع در

ده دعر د عمل در ههرع دلینند و ار عز گلای امل ند رلم عربولب رعلتوی به عه

قدیم برع دری ی و گ ت گرعر بوه عمونک خو د دور موی ز نود. زیورع

عمکل ل و شرعیط ز دگی در منلط ملی میتکمره بیللر عبتدعیی و وخلم گوه

ل ی داند عز شورعیط و عمکل و ح مدعشته شده عدت و چنلس مدیرع ی لد هرجل

م ج د در ههرع مل ند ردت رع هل س یس مرعیود هفریحوی و خریود بودر

دع گلاهل و عمکل فکلسلت هجلر و عقتصولد پل رفته ال مترو بلملردتل

شخصی و.. در ههرع بهره مند ش د.

و محدود دوستیال ع جلم پرویه ال منلقصهال ع ت لر آگهیهتی

بلکوه در آذربلیجول جنو بی ه در ریل ن بی آذربلیجل جشهردعریهل در

دو دآور اول ههرع چلپ می ش د و مکمو لا پورویه ال ریل و روز لمه

یی می ش د یه در عصفهل ههرع یدد و... قرعر دعر د. بورع ال صلب شریت

عمودهل ه دوط جنو بی آذربلیجول میکس مهور در شوهرال ال مثل پرویه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

225

یدد ههرع ی و... عجرع می شو د یول پورویه عهودع دو شریتهل عصفهل ی

برج در محل هرملنل میلفربر قودیمی هبریود روبورو گلیوتل بولغی لود

عز عجورع آ یوه ه دوط ه دط املس شریتهل عجرع می شو د و دو د لشوی

بوه شوهرال جنو بی آذربلیجول هولملس مولسی موی شو د عز هبریود شهردعر

ش د یه عیس خط م ی عقتصولد بوه هق یوت بولش عز منتقل می )عیرع (فلرس

)ععوم عز دوستوی یول )عیرع (فولرس متکل بوه رولم ه هولسلتر ال پلش شریت

جنو بی آذربلیجل هر متکل به ال بلش عز پلش شریتف خص صی( و ضک

می ع جلمد.

فرانگی ال همرید گرعیی و ه هلسلترییم ه هنهل در ه زهال جل ه

لد به شد هملم جولر عدوت بورع عقتصلد ال ر ه زهو دللدی بلکه د

م ه الچ مندیه ملسی و ععتبلر و بول کی بودر یوه دفتور مریود آ در

بلشد می ه ع د هأدلس شو د و ضورورهل دفتور مریود آ جن بی آذربلیجل

یظلارع قل یپا عیس عدت یه رولم بول ک بلید در ههرع بلشد. مکنی عیس رویه

ال هأدلس ش د و فقط شریتجن بی آذربلیجل ی ه ع د و بلییتی در ملی م

شوکبه یول جنو بی آذربلیجول موی ه ع نود در و مندیل عقتصولد ال بل

آ هل بلید در ههرع بلشود. م وه عملوی دعشته بلشند وسی مریدیت دفترمحلی

لو بوه ل متکا عپلملیی آهو عیس رویه ظلارع قل یپا مجب ر یرد شریت دیگر

ز ز عدت یه محل فکلسلت عصلی فرودگله آ در فرودگله هبرید عدوت آقل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

226

و یوده رع در ههرع بکنو ع دفتور مریود خر عمل مجب ر شده عدت دلختمل ی

هأدلس ملید.

ي محليي محليهاها ايي افراطي و فقدان حكومتايي افراطي و فقدان حكومتتمركزگرتمركزگر

بوولرز فرانگووی دللدووی و اوول همریدگرعیووی عفرعطووی عز م خصووه

مهل ه هلسلتر می بلشد و ار ح هنو ح و هکثور هتوی در عرصوه عقتصلد رل

عقتصلد لد دری ب می ش د. در امولس رعدوتل همولید رعیو در ال فکلسلت

محلوی و هک موت مریود و اول یرعدی سلبورع غربوی بولس هک موت دم

اول هک موت مریود در رولم محلوی و ع تخلبول ال تخلبل هک متع

یوه بوه دعرد د و در عمل هنهل هک موت مریود وجو د ه هلسلتر عز بلس می رو

خوط عهلو در رعدوتل منولفس عقللوت هولیم رطرفوه و غلردم ی شکلی یو

فرانگی دللدی و عقتصلد رع به اموه دیکتوه موی ینود و وجو د ال م ی

صو ر و فلقود عثور وعقکوی اول ز مرید یل محلی در عیس رلمع تخلبل ععم ع

تم صنهلت دای عمن فقط و وج د دلی ل خلبعدت. دو مرهله ع ب د ع ت

هلداول ظولارع ر هلقه به گ رلم عجولزه هضو ر در عیوس گ وه به عنلص

د یه عسبته هتی در ص ر ورود عفرعد میتقل به عیس هلداول دا ع تخلبی رع می

آ هل عختللرع وعقکی و م ثر بورع هلثلرگورعر در هصوملم گلریهول دعر ود و

در هلداول غلرع تخولبی گرعرع هصملم گلر وعقکی و هلثلرقدر و عختللر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

227

فقظ بکن ع عبودعر بورع ال رلم رلم متمرید عدت. بنلبرعیس ع تخلبل در عیس

م روعلت دای به رلم م رد عدتفلده قرعر می گلرد.

عودم هو ع هلثلرگورعر وعقکوی لود بول درک پا ملیندگل مجلوس

یی یوه عز مقلمول عمنلتوی رولم ال فلر خ یش بر جریل هصملم گلر و د

یی اول نود و در چوه هو زه بدف یی هور اول دریلفت می ینند یه در چه ه زه

عمن بکن ع عنصر هلقه به گ در خدمت رولم قورعر موی د ند ف هر

عقتصلد و بهوره بورد عز رع وت قودر بورع ال گلر د و صرفل به فکلسلت

در رولم یوس ف و بکنو ع جولده صول منلفس شخصی در ههورع موی پردعز ود

ینند و بخ ی عز وعمهول محودود هخصول دعده عمل میجن بی آذربلیجل

رع امرعه بل دیگور مقلمول رولم جن بی آذربلیجل شده به بل کهل دوستی در

دوستوی مل ند عدتل دعرع فرمل دعرع مدیرع یل رؤدول بل و و م دیول

ل مو ده و در آ جول دورملیه گورعر شخصوی دریلفت یرده و به ههرع منتق

آذربلیجول م ده و به عمرع و آبلد آ جل یم می ملیند و مردم علد در

درملیه گرعر رع پلدع عمده برعخرد یل عمکل ی برع دریلفت وعمهل جن بی

می ینند.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

228

در دوره در دوره جنوبي جنوبي آذربايجان آذربايجان تصور غيرواقعي عاميانه در خصوص اقتصاد تصور غيرواقعي عاميانه در خصوص اقتصاد

پهلويپهلوي

ه دکه عقتصلد بلس فلصله شلخصهل کلر شد بلش عز پلشآش بل

هصو رع و هفلدولر )عیرع (فولرس و شوهرال جنو بی آذربلیجل شهرال

رعی شده عدت یه جن بی ه رک آذربلیجل غلروعقکی و غلطی بلس علمه ملت

گ یل عیس فلصله دطح ه دکه عقتصلد در دوره رلم جمه ر عدنمی عیورع

در مقلییوه جن بی آذربلیجل عدت و در دوره ه هلسلترییم پهل عیجلد شده

ل م قکلت بهتر برخ ردعر ب ده عدت یو بط ر یلی عز )عیرع (فلرسبل شهرال

عدلدوی اول هدعقل در دطحی میلو بل آ هل بو ده عدوت. در هلسلکوه پلیوه

و عدوتثملر منولبس آ بوه فوس جنو بی آذربلیجول هبکلض عقتصلد بور عللوه

در دوره پهل گرعشته شوده عدوت و عز آ زمول در )عیرع (فلرسرال شه

بوه دورعت در میولر ه دوکه قورعر گرفتنود )عیرع (فولرس هلسلکه شهرال

به دسلل ععمل دللدتگرعریهل فرانگی دللدی و جن بی آذربلیجل شهرال

عقتصلد هبکلض آملد در میلر ری د یل یند هریت در میولر ه دوکه قورعر

عوسولس در پلیول قور و زدام و جنو بی آذربلیجول فتند. عمل عز آ جلئلکوه گر

قر بلیتم )هل پلیل هک مت قلجلرال( ثروهمندهریس و ه دوکه یلفتوه ال داه

ح رفت و گیوترده هوریس دوط هریس عیلست مملس محروده قلجلر به شملر می

و رال فرانگی و هتی ینی سی رع بل ی هجلر عقتصلدنلدبل گمرییم

هور در دطح پولیلس )عیرع (فلرسخلرجی بر عهده دعشت و متقلبن شهرال

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

229

قورعر جنو بی آذربلیجول عز ه دکه عقتصلد فرانگی و دللدی در مقلییه بل

آ هول آملد دللدتهل عقتصلد هبکلض ال عو هک مت پهل ال دعشتند داه

عز طریو بی جنو آذربلیجول به یم یورد دوطح ه دوکه عقتصولد ف مکط

ب د. وسی اور چوه )عیرع (فلرسممل کت عز درملیه گرعر در مقلبل شهرال

هودعوم )عیرع (فولرس زمل می گرشت و درملیه گرعریهل بل تر در شهرال

عدعموه جنو بی آذربلیجول می یلفت و ممل کت عز درملیه گرعریهل در شهرال

و جنو بی بلیجول آذرپلدع می یورد رعبطوه ه دوکه عقتصولد بولس شوهرال

برعکس گردید و پل رفته هریس عیلست مملس محروده )عیرع (فلرسشهرال

دوره اول قلجلر در عوعیل قر بلیتم بوه یکوی عز عقوب مل وده هوریس عیلسوت

هبدیل شد. ال پهل

9819و 9889 اول بل عفدعیش قلمت فت و ه سلد فت در داه

پهل دوم و بوه د بول ( و عفدعیش درآمدال هک مت9199و 9119)

دلل )عیرع (فلرس بدر زیربنلیی و صنکتی در شهرال ال آ عجرع پرویه

جریل یلفوت و )عیرع (فلرسبه د شهرال جن بی آذربلیجل مهلجر عز

هبدیل به زعیوده و هلشوله و ه سلدیننوده مو عد خولم جن بی آذربلیجل عقتصلد

گردیود. بود بل جنوگ )عیرع (لرسفو شوهرال ع ی لورز و لرو یلر بر

( و هحوریم فتوی غورب 9811)مهر موله 9118ععرعب و عدرعئلل در عیتبر

دلار در ار ب وکه 1/1ه دط ی رال عربی قلمت فت عز هدود یمتر عز

دلار در ار ب که عفودعیش یلفوت و عفودعیش درآمودال عرز 99به بلش عز

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

230

ه دوکه پون دولسه در شوهرال لا چند برعبر پهل دوم به عجرع بر لمه

جنو بی آذربلیجل درعت بخ لد و م جی عرلم عز مهلجر عز )عیرع (فلرس

عدت. رع به رعه ع دعخت یه هلین لد بل هغللرع ع دک عدعمه یلفته

یه در گورر زمول در مقلییوه شلخصوهل ه دوکه عقتصولد آ چه

عفتود آ عدوت موی لق عهف )عیرع (فلرسبل شهرال جن بی آذربلیجل شهرال

ش د و میع جلم )عیرع (فلرسیه به شکلی مدعوم ع بلشت درملیه در شهرال

شو د و عیوس دو رو ود میع جلم جن بی آذربلیجل الخروج درملیه عز شهر

متفلو در عرصه درملیه گرعر و ه دکه عقتصلد به شکلی مودعوم فلصوله

و شوهرال )عیرع (سفولر شلخصهل و دطح ه دکه عقتصولد بولس شوهرال

داد. بنح یه عیس فلصله در ار داه یوبت میرع عفدعیش جن بی آذربلیجل

یوه داود. بوه امولس جهوت عینو میبه داه پلش عفدعیش بل تر رع ل

گررد میبکد عز ع قنب )عیرع (فلرسهدود ده داه و لم عز عمر ه هلسلترییم

لسلترییم پهل یهول بل وتر لود شوده عیس فلصله دطح ه دکه یبت به دوره ه ه

طح ه دوکه عقتصولد ینند یه گ یل عیس فلصله د میمل عدت و مردم علد گ

عهفلق عفتلده عدت. در هلسلکوه عدلدول هبودیل شود میدر دوره جمه ر عدن

به ه سلدیننده م عد خلم ی لورز و مکود ی و لورو یولر جن بی آذربلیجل

رر عز هفلوههل در گفتمول دوسوت و ف صر ع ()عیرفلرسعرزع برع شهرال

بکد عز ع قنب م روطه پلیوه گورعر شود و در دو )عیرع (فلرسملت دلز

بوه عجورع مییکنوی پهل یهول و جمهو ر عدون )عیرع (فلرسدوره ه هلسلترییم

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

231

و بو ریوعی ع قونب م وروطه یوه شوبه روشونفکرع گرعشته شد. بنولبرعیس

دوسوت و ف گلر و به تلجه ردولد آ بوه اود در شکل جن بی آذربلیجل

ل بکن ع غلر ه ری قش عصلی رع دعشتند و ععرعب و )عیرع (فلرسملت دلز

ه ع یوت در بهتوریس هلسوت جود میوتکمره شود میآ شنلخته شده ب د د

رع بود بل دعشوته بلشود و هول زمل لکوه )عیرع (فولرس بورع جن بی آذربلیجل

هحوت اور )عیرع (فلرسو ملت لملت عیس دوست همم ج دیت و چلرچ ب و

ل عدنمی یل سلبورع دمکورع و یول اور ن ع عیدئ س یی مل ند شلان لای یع

بوه سحول جنو بی آذربلیجول عن ع دیگر عدعمه دعشته بلشد میوتکمره بو د

فرانگی دللدی و عقتصلد لد برع آ عدعمه خ عاد دعشت و فقوط عدوتقرعر

به پلیل عیس عدتکملر خ عاد ع جلملد.جن بی ربلیجل ه رک آذدوست ملی

تتموزه، نمايشگاه، و صادراموزه، نمايشگاه، و صادرا آذربايجان جنوبي،آذربايجان جنوبي،بافت و توليد فرش در بافت و توليد فرش در

فرش از تهرانفرش از تهران

دولبقه ع دیوریس دعرد و جنو بی آذربلیجل بلفت و ه سلد فر در

یلخهل و مرعید هلریخی قلبل م لاده عدوت. عگرچوه ال آ در م زهال ل ه

یکی عز مرعید عصلی ه سلد فرشوهل ددوت بلفوت جن بی آذربلیجل ز ام ان

و گرع قلمت در جهل عدت. عمل در چند داه عخلر بل ظهو ر رقبول میعبری

دعرع لرو یلر عرزع مل ند چلس انود بونگند پلییوتل و بودهر عز آ

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

232

د بوه جو ال عدم هملیت عز ه سلدینندگل و بلفندگل و هجلر فر آدلب

وعرد شده عدت.جن بی آذربلیجل جهل ی فر لتم قک

یوه جنو بی آذربلیجل صنلیس ددتی و ب یهه فر بکد دیگر و مهم

هثبلوت عز دوره )عیرع (فولرس و به فس رلم ه هلسلتر جن بی آذربلیجل به زیل

ه هلسلترییم پهل آغلز شده عدت آ عدت یه عللرغم بلفت و ه سلد بهتوریس

صلدرع عیس فرشهل عمدهل عز گمریول ههورع آذربلیجل جن بی در لا فر

آذربلیجول آ بوه ش د و د د یون هجولر خولرجی میعصفهل و... ع جلم

ع تقول )عیرع (فلرسبه شهرال لد عیس منلبس یلبد بلکه میعختصلم جن بی

یلبد. می

لاردر شوه جنو بی آذربلیجول ال بدر فر لود بجول م زه

مللی دللا ه فر لد ه عس بلسو ملی گلاهل بلشدعهدع شده )عیرع (فلرس

شو د و بلکه در ههرع عصوفهل یولش و... برگودعر موی جن بی آذربلیجل در

شو د. زیورع گمریول موی د د فرو فر در عیس ملی گلاهل صلب آ ول

رع بیللر عز هقریبل هکطلل شده ع د و ه وعردع و صلدجن بی آذربلیجل

دعر د و عگر ظلارع لد عیس ه رع دعشوته بلشوند و رع یللاال رع عز جمله فر

بخش لمه و مقررع دوستی منکوی بورع وعردع و صولدرع فور و دولیر

در رر گرفته بلشود م ع وس عملوی متکودد عز جن بی آذربلیجل صنلیس ددتی

ل درصد بللاهر یبت بوه ب ریی گمال و ملسلل ال جمله عخر ع عرض و هکرفه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

233

امچنولس و عمن هجلر رع به صلدرع فور )عیرع (فلرسشهرال گمریل

مجبو ر )عیورع ( گمریل شهرال ف عزجن بی آذربلیجل دلیر صنلیس ددتی

یند. عیس میيله در خص م صلدرع دولیر محصو لا مل نود خ وکبلر می

لود صولدق جنو بی بلیجول آذرو... میم عد مکد ی محص لا ی لورز دع

رع عز زموول عدووتقرعر جنوو بی آذربلیجوول عدووت و یوول هجوولر خوولرجی

مولند ( 9119شمیوی ) 9111در دول )عیرع (فلرسه هلسلترییم میرد

و ریو د عدت و امچنل لد عیس وضکلت ییلد دچلر ییلد و ری د یرده

در هجلر خلرجی عدعمه دعرد.

لااول انور و فرانگوی بورع فر و صنلیس ددتی به عنو ع یل

دعشتس بلزعر فرو عنوه بر صلدرع للزمند ه جه جد به صنکت ه رییم

یکی عز خریدعرع جد فر و دولیر صونلیس ددوتی ال عدت زیرع ه رییت

بلشوند. عمول م ع وس جود در مقلبول گیوتر صونکت موی جن بی آذربلیجل

جلد شده عدوت. عونوه یسلتر ععز د رلم ه هلجن بی آذربلیجل ه رییم در

فقدع هبللغل در عرصه ال بر محدودیتهل مرابی و فرانگی برع ه رییت

جهول ف مللی دعرع پروعز به منلط مختلو عس بلسجهل ی فقدع فرودگلاهل

ال عدتل دعرد و بط ر یلی فقدع زیور دولختهل ضورور بورع اتلفقدع

جنو بی آذربلیجول بوه اول رییوت صنکت ه رییوم عز م ع وس جود ورود ه

ه رییوت جن بی آذربلیجل ه ع در شهرال میبنح یه بندر بلشند می

خلرجی رع م لاده یرد.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

234

هل مورهبط بول عشتغلس ری د عیجلد شده در صنکت فر به صنلیس و

ال جد وعرد آورده عدت. ر گرز ه سلود پ وم وخ رییوی آ لد ضربه

و... امگووی عز جملووه اوول گل هجوولر طرعهوول قووشه سلوود عبری ووم بلفنوود

بلشند یه آدلب جد دیده ع د. می مرهبط بل صنکت فر ال عشتغل

نوبينوبيجج ذربايجانذربايجانتراكم فراتر از ظرفيت جمعيت زنداني در آتراكم فراتر از ظرفيت جمعيت زنداني در آ

و زیردولختی اول عدم درملیه گورعر یولفی و جود در هو زه

عیش شودید بلکولر و منجر به عفدجن بی آذربلیجل صنکتی و ی لورز و...

ش د. عز جملوه عیوس میفقر و داهل و صدال مکضل دیگر فرانگی و عجتملعی

مکضن عفودعیش عختنفول بولس دوهلمدعرع یو شوریت م دیوه یو

فرانگووی عقتصوولد و گیووتر بداکوولر هقلووب م ووترکمجم عووه

شو د. تولی موی عیی بط ر یلی فرعام شد شرعیط برع جرم زینابردعر

هحقلقل ملدع ی در بیللر عز ی رال جهل لود عفودعیش ملودع جورم و

اول بداکلر هقلب ینابردعر و... در م عقس ه دید مکضن و بحورع

لود عز عیوس قلعوده جنو بی آذربلیجول دعده عدوت و قطکول عقتصلد رع ل

میتثنی لیت.

کضون عرولم به خلطر درگلر ب د مدعوم در مجن بی آذربلیجل

عز درملیه گرعر در )عیرع (فلرسعقتصلد یه لشی عز ممل کت رلم ه هلسلتر

جمکلت ز دع ی روبرو عدت. در املس رعدتل عسهلم بل درصد بللایی عزآ عدت.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

235

( در دوفر یوه آ 9811-11وزیر دعدگیتر دوسوت عو عهمود وهعد )

ال کلت ز دع ی در ز دع عز گیتردگی هکدعد جم عآشکلر زمل به هبرید دعشت

شهر هبرید عظهلر لرضلیتی یرده و آ رع بیللر فرعهر عز ع ترلر خ د ععونم یورده

ب د. )عیس جمن عز طری عینتر ت قلبل جیتج عدت(. قطکل عسهولم هکودعد و

درصد بللا جمکلت ز دع ی رع در مقلییه بل هکدعد درصد جمکلت ز دع ی در

ییه یرده و آ ورع وخولم دع یوته بو د. زیورع هجوم مقل )عیرع (فلرسشهرال

در آ شووهرال در مقلییووه بوول شووهرال عشووتغل دوورملیه گوورعر و عیجوولد

ت بل تر عدت و هدعقل یکی عز متغلراول جورم هعز ار ججن بی آذربلیجل

تی هغریه و... ز دع لل یمتر عدت. وخلمت وضکلت بهدعش الزعیی در آ شهر

عز اول و عدم هنلدب هکدعد ز دع لل بل عمکل ل ز ودع فرد دهال ل و دلختم

عدت.جن بی آذربلیجل ال مکضن جد در امه ز دع

آذربلیجول امل گ ه یوه در بحوث هلشوله ولنی در شوهرال

شده عدت یکی عز م خصل فرانگی و عخنقی منلط هلشوله عشلرهجن بی

آ هلدوت. فقور عقتصولد لس شهرال بللا بو د ملودع جورم و جنلیوت در

فرانگی ... ددت در ددت ام ز جلره ع عز مکضن فرانگی عجتمولعی و

آورد یه شکیتس عیس ز جلره فقط در درعزمد بل بهب د میعقتصلد رع بد بل

زیردلختهل عقتصلد عز بلس رفتس یل یلاش بلکولر و فقور بهبو د شورعیط

عجتمولعی و فرانگوی اول دورملیه و عهلول میآم زشی عصنح فرانگ عم

فقوط عز طریو عدوتقرعر و لود ممکس عدت و عسبته فرعام شود عیوس شورعیط

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

236

یه یلرآمود و مبتنوی جن بی ه رک آذربلیجل هأدلس دوست ملی و دمکرعهل

بلشود عمکول پوریر جنو بی هو رک آذربلیجول بر ا یت ملی و منولفس ملوی

بلشد. می

برع رلم ه هولسلتر جن بی یجل آذربلهدعوم وضکلت میتکمره ب د

ه هنهل شل یی بورع بهبو د و راولیی عز عیوس مکضون عیجولد )عیرع (فلرس

و ج عموس وضوکلت اول خ عاد یرد بلکه در هلست مقلییه ع بل دیگر ملوت

عز وضوکلت فکلوی اوم بودهر جن بی آذربلیجل فرانگی عقتصلد و دللدی

جتملعی رو به دو وخولم شود د عخ عاد شد زیرع ع بلشت مکضن متکد

و موودیریت عیووس وخلمووت عوضوولح لوود عسبتووه در ددووت روولم ه هوولسلتر عدووت

عیوس عوضولح وخولم عدت یه منلفس لم روعش یم به هودعوم )عیرع (فلرس

آذربلیجول فرانگی عقتصلد و دللدی عدت. عنلصور هقلور یوه رولم در

للدوی خو د هربلوت و برع مدیریت برویرعدی و ددتگله عمنلتوی و د جن بی

هقلرع ه یلمن متنلدب عدت. عفرعد یوه ف ع تصلب یرده عدت برع عیس عادع

و هولملس منولفس جن بی ه رک آذربلیجل در هلقه به گ شی و خلل ت به ملت

عربلب ل میلبقه خلل ت گرعشته ع د و عن ع ملینده مجلس مدیر عدوتلد و...

ی ند. میرع به غلط بل خ د یدک

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

237

اد اميدواريهاي كذايي براي جامعهاد اميدواريهاي كذايي براي جامعهبجايي مقامات و عناصر نظام و ايجبجايي مقامات و عناصر نظام و ايججاجا

دمکرعهل مکم لا جلبه جل شود مقلمول عز طریو ال در دلیتم

خو رد. در موی مرید رقوم ال محلی و هک متال ع تخلبل در هک مت

م فقلوت و یول رلم ع تخلبلهی هلیم عدت. م لد درو عهدعب هلیم و غلرهلی

و ال دعده شده و یلرعیی یل عدم یلرعیی مقلمل لت در ع جلم وعدهعدم م فق

مچنولس فیولد دو عدوتفلده عز م قکلوت و عمو ع دوستوی عهدعب هولیم ا

ه ع د علمل جلبجلیی مقلمل و عنلصور هکو متی می عخنقی و... ال رد عیی

لر ده هولث بلشد. عمل در ی رلم ه هلسلتر هقریبل الچ یدعم عز فلیت رال ذیور شو

بولس جد بر جلبجلیی مقلمل و عنلصر رلم هولیم ودعرد بلکوه جودعسهل

و در فضول بیوته و محودود خلم قدرهمند درو رلم ه هلسلترعشو ال جنلح

گلرد. آ چه یه گورد خبگول میص ر ال عنلصر عیس جلبجلیی ملل امل

د ودعرد و تر وجو ه هولسل اول ش د در رلم در رلمهل دمکرعهل لملده می

منلبس بر رع دلطه ند درو رلم بمهخلم قدرعش عمدهل جدع بلس جنلههل و

محو ر و و عقتصلد و هخصل بل وتریس دوهم بوه جنولح خو د دللدی

ه هلسلتر عدت.ال شلخ عصلی مبلرزه برع قدر در هلقه ملفلل رلم

طقه ع هلشوله طبلکتل منجن بی آذربلیجل منطقه میتکمره ع مل ند

عدت و دو پلیوه هوریس و )عیرع (فلرسع در مبلرزه قدر در رلم ه هلسلتر

به سحل عخنقی رذیل هریس و پیت هریس عنلصر هلقه به گ در رعدوتل

شو د هول بت ع نود موی ع تخلب جن بی آذربلیجل منلفس رلم بکن ع مدیرع در

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

238

جنو بی هو رک آذربلیجول لوه ملوت هقلرع ه هریس دللدتهل و رفتلرال رع بر عل

ع جلم داند. محدودیت عمر ع یل هل و هغللر فضل فرانگی و دللدی و ول

منیم و متمد عز رلم لد ملت ع د عز فلیت رال هغللور عنلصور دعد چهره ع

بلشود. عمول یکوی عز عدلدوی هوریس جن بی آذربلیجل رلم در قبلی و مقلمل

عز جملوه جنو بی آذربلیجول و مقلمول رولم در یلریردال در هغللر عنلصور

عیجولد جلوسپا ح معرع و ملیندگل بوه عصوطن عدتل دعرع فرمل دعرع شهرد

عملوودوعریهل یوورعیی و وعاووی و بکضوول شکیووته شوود هموولم م ووکن و

و فیلدال رلم بور دور آ شوخ عدوت در هلسلکوه هون ال لبیلمل ی

یلرآمود و دعرع بول هجربوه ع فرد خنقمنص ب شده ر ش د مقلم جدید می

طرح و بر لمه برع ه دکه شهردتل یل عدوتل جلو ه دانود. در امولس رعدوتل

فریبنده مل ند ال ضمس ع تقلدال بیللر پ شلده و مبهم عز مقلم قبلی بر یلل ه

ضورور امولانگی ملول فرمل ودعر و ضرور املانگی مقلمول عدوتل پا

تل ضرور املانگی بولس شوهردعر و فرمل ودعر و... ملینده محترمپا شهرد

ش د. میشهردتل یل عدتل هلیلد برع ه دکهپا

چند یلنگ جدیود هکورعر چنود صوحنه گول یولر و بنفلصله

چند دخنرع ی پر آب و هلب و عملدوعریننده یرعیی ی دملنلر جدو ی ی

قوه شهردوتل و ه دکه شهردتل یل عدتل و آغلز فصولی و در ه دوکه منط

رعی در جلبجلیی مقلمل و عنلصور رولم عدتل و... امگی عز آدعب و رد م

عدت. جلسب عدت یوه بوه فلصوله جن بی آذربلیجل در )عیرع (فلرسه هلسلتر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

239

ی هلای مقلم هک یض شده برع مثل عز فرمل دعر مرعغه دوبلره امل پیوت

جدیود و عبتکولرع اول وی گلرد و دخنرع ی و یلنوگ ز میرع در عار بکهده

ینود و موردم رع مجوددع عملودوعر بوه هغللور موی منحصر بفردپا خ د رع شروح

یندپا می

و عدم امكان و عدم امكان جنوبي جنوبي آذربايجان آذربايجان ي بزرگ صنعتي در ي بزرگ صنعتي در هاها كم بودن شركتكم بودن شركت

شكل گيري باشگاهاي ورزشي بزرگشكل گيري باشگاهاي ورزشي بزرگ

عمروزه در امه ی و رال جهول عز ورز بکنو ع عولملی بورع

ین وی لود در ال ش د و ادینه میع یجلم ملی عدتفلده عهیلدل و هق یت

ش د بنحو یوه بیوللر عز ی و رال وزعرهخل وه ع بنولم میف عیس رع صر

وزعر ورز و ج ع ل هأدلس یرده ع د. عنوه بر عبکلد فرانگوی و دللدوی

ورز عقتصلد ورز لد ب یهه در ی رال ه دکه یلفته عز عاملت بیدعیی

عدت. برع مثل گرد ملسی دللا ه بکضوی عز بلشوگلاهل بودر برخ ردعر

رود و عرز دووهلم عیووس موویف هبوول در عروپوول عز یوو ملللوولرد دلار فرعهوور

ردد. عسبته ورز و بلشوگلادعر میبلشگلاهل بدر به صدال مللل دلار

ل دولز و یلراول و دمکرعهل عم مل غلردوستی و ب در ی رال ه دکه یلفته

ملسلول ال ش د و هتی برع دوست و دمکرعهل شکل گرفته و عدعره می میردم

پردعز د. می لد

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

240

دطح ه دکه ورز و بلشگلادعر ه هنهل در ف هبل بلکه در هملم

رشته عم مل عز دطح ه دکه عقتصلد و صنکتی اور ی و ر و منطقوه هبکلوت

ورز لود دعرع یند و منلط ه دکه یلفتوه و دعرع صونلیس پل ورفته در می

بلشگلاهل بدر و ق در عرصه ورز ایتند. شلید مثول جلسوب ه جوه

در عیس خص م وضوکلت بلشوگلاهل ف هبول در عیتلسلول بلشود. در هلسلکوه

بلشد و بلشگلاهل میپلیتخت و مرید دللدی عیتلسلل شهر هلریخی و بدر رم

بلشند. عمل بخولطر عینکوه میلاهدی و آ رم دو بلشگله عصلی ف هبل عیس شهر

شهرال صنکتی ه دکه یلفته و ثروهمند در شمل عیتلسلل قرعر دعر د بدرگتریس

لیتلسلوول ووه در رم بلکووه در شووهر موولن عیرع بلشوگلاهل سلووگ ف هبوول دوور

س )بلشوگله ی تو س( در شوهر هو ری ن و آ ملن ( و )بلشگلاهل عینتر مل

ال شمل عیتلسلول یکنوی ی لد مکم لا بلس هلمرقلبت برع قهرمل قرعر دعر د و

مریود و جنو ب اول یلبود و هولم میی ت س آ ملن و عینترملن جریل

گلر د. می پلیلس جدو قرعر ال عیتلسلل مکم لا در رده

در ی وو رال ه دووکه یلفتووه وجوو د دعرد آ چووه یووه در ورز

یریت دمکرعهلوو و هلثلرپوریر عز دوطح ه دوکه عقتصولد و صونکتی و مود

آ عدت. عمل در رلمهل ه هلسلتر ورز یلمن در عختلولر دوسوت قورعر میمرد

9811 میش د. بکد عز ع قنب عدن میآ مدیریت فدعرد و در رعدتل عادع

عص لا ع قنبل هلزه به قدر ردلده دید چندع مثبتی بوه ورز دعشوتند و

دوت زدعیوی عز جلمکوه و بوه رعه ع ودعختس ع برع دلل ب یهه ف هبل رع عرصه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

241

دع یتند و به املس خلطر هل پلیل جنگ می می زرگر در عفکلر عم ال جنگ

عمول بکود عز شوروح دورع بوه سلگ ف هبل لود هکطلول گردیود. عیرع و عرعق

عصطنح دلز دگی و یلاش م روعلت رلم و عفدعیش مکضون عقتصولد

رییوم و به ورز بورع عفودعیش م وروعلت ه جه فرانگی و دللدی رلم

قلبول اول در ددت ر یلر قرعر گرفت و ب دجه )عیرع (فلرس هبللغ لدل لسلیم

بدر ار یدعم به هلدلس بلشگله ال ه جهی به آ عختصلم یلفت و شریت

عقدعم یرد د.ف مختلال در رشته

فدرعدل ورزشی زیر رر وزعر ورز و 19ام عین بلش عز

عقتصولد فرانگوی و اول عمل امل نود دیگور هو زه ینند. می ع ل فکلسلت ج

ینود. در موی بلدعد جن بی آذربلیجل ال بر علله دللدی در ورز لد هبکلض

ورزشی بیوللر محودود ال و رشته ال عولا هکدعد فدرعدل جن بی آذربلیجل

خص صوی در صنکتی ععوم عز دوستوی یول ر بدال هکدعد شریت عدت. دومل

بل ههرع عصفهل م هد یدد یرمل و... محدود عدت و دو مل هتوی مقلییه

ب دجه جهت بلشوگلادعر جن بی آذربلیجل دوستی در م ج دال به شریت

هبریوود هوولم ف هبوول میشوو د. بوورع مثوول شووریت پتروشوول موویپردعخووت

یورد یوه یرد و ععنم منحل 11-19عیس شریت رع در پلیل فصل میپتروشل

اول بلشگلادعر ف هبل خ عاد یرد. به املس جهت هقریبل در همولم رشوته

هبل اندبل بیکتبل وعسلبول قولیقرع ی و پرادینه مل ند فف ورزشی مکرو

قرعر دعر د و )عیرع (فلرس بدر در شهرال ال هامه یل عیثر عیس بلشگلو...

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

242

ینند یه مید بلشگله ورزشی فکلسلت هکدعد بیللر محدوجن بی آذربلیجل در

آور د هولملس مییه عز مردم درآمد بددت ال عمدهل لد عز درآمدال شهردعر

شو د. بکبوولر دیگور اور دول صوودال ملللولرد ه مول بوه بهل ووه موی مولسی

ش د و میادینه )عیرع (فلرسدر شهرال ف مختلال بلشگلادعر در رشته

ینند میعز آ عرهدعق آورد یه ادعرع فر میج د چرخه عقتصلد بدرگی رع ب

ش د. می جن بی آذربلیجل ب دجه عرلم چلد صلب عمل عز عیس

عونوه بور جنو بی آذربلیجول میيله دیگر در خص م ورز در

بیوللر جنو بی آذربلیجول بودر دوستوی و خص صوی در ال عینکه شریت

لسلتر در مقلبول بخوش بلشوند م ع وس جود عز دو رولم ه هو موی محودود

فو لاد خص صی در جهت بلشگلادعر قورعر دعرد. هجربوه بلشوگله گیوتر

عز صک د عیس هلم عز سلگ ددته ی بوه سلوگ برهور هبرید و جل گلر عمد

برع امه فکللا عقتصلد ب یهه آقل ز ز ملس عیس بلشگله ثلبت یرد یوه

بتوه ودعرد. عس رلم عنقه ع جود بوه هضو ر بخوش خص صوی در ورز

بردعر ده عیس گودعره عدوت یوه اور چقودر عرصوه ملالت ار رلم ه هلسلتر در

فکلسلوت جلمکوه مود ی و تر و عرصهبل ف مختلال فکلسلت دوست در ه زه

امولس بخش خص صی و یل غلردوستی محدودهر بلشد عیده آ هور عدوت بوه

ه هوولسلتر جهووت عللوورغم عسدعموول عقتصوولد رقوولبتی د لوول عقتصوولد روولم

دلز عقتصلد لود عللورغم عدعلاول بیوللر در ه زه خص صی )عیرع (فلرس

گور و رود و طبلکتل ورز لد در چولرچ ب میان ز به شد یند پلش

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

243

و جنو بی آذربلیجول گلرد. عمل میيله عصلی در میجهل بلنی ه هلسلتر آ قرعر

لدت عمد رلم دلال و ه زه ال در خص م ورز آ امل ند دلیر بخش

عدوت و عقوب جنو بی آذربلیجول ورز برع جل گلر عز ه دکه و عرهقل

دقلقل املانگ بول عقوب مل وده جن بی آذربلیجل مل ده گه دعشتس ورز در

فرانگی عقتصلد و دللدوی ال گه دعشتس آ عز د رلم در دیگر ه زه

ض دللدوی رولم به شد هحت دلطره عغرعجن بی آذربلیجل عدت. ورز

بلشد. می

و بيمارستانهاي فرسوده و فاقد تجهيزات مدرنو بيمارستانهاي فرسوده و فاقد تجهيزات مدرنف ف نظام بهداشتي ضعينظام بهداشتي ضعي

آذربلیجل جنو بی برع درک وخلمت عوضلح درمل و بهدعشت در

هض ر پلودع یورد در یکوی عز بلملردوتل هل دوستوی و درمل گلاهول یفلیوت

پل ورفته عز ی د و بو د هجهلودع مودر و یند. فرد دگی هجهلدع می

د روم و ع ضوبل شل ح فیلد و رش ه و بو ال درمل ی فرد دگی دلختمل

و مرعجکوووه یننووودگل لرعضوووی و عصوووبل ی و... وضوووکلت عدعر و مووولسی

عدت.جن بی آذربلیجل بهدعشت و درمل و بلملردتل هل در میعم

ل متکلو بوه هبیللر عز بلملردتل هل م ج د و هجهلدع درمل ی آ

در دل پلش عدوت و یولمن فردو ده شوده ع ود. عز دو دیگور 19 یل 19

دعر ود و بورع اور یشهرال ی چ بلملردتل هل هقریبل الچ ح هجهلدعهو

هتی ی چ بلملرع بلییتی به شهرال بدر مرعجکه ملینود. عمل جرعهی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

244

و شوهرال بودر لود عودم هنلدوب بولس هکودعد بلمولرع در علس هول در

شو د و بخ وی موی ی چند ملاه به بلملرع رملهی بلعث بت داهجهلدع د

دعر ود دیگر عز بلملرع یه عمکل ع ترلر ط لا ی رع بوه دسلول و ح بلمولر رع

برع هدوعم درمل مرعجکوه )عیرع (فلرسش د به ههرع و شهرال میمجب ر

ملیند.

ت وضکلت بلملردتل هل و درمل گلاهل خص صی لد عللرغم دریلفو

ین عز بلملرع وخولم عدوت. زیورع عیوس بلملردوتل هل لود بودسلل ال ادینه

م جو د عمکول وعردع هجهلودع پدشوکی و ال مقررع گمریی و هبکلض

درمل ی پل رفته رع دعر ود. بکبولر دیگور بخوش بهدعشوت و درمول لود عز

عر هلثلر شدید پریرفته عدت. فیلد عدجن بی آذربلیجل وضکلت میتکمرگی

در هو زه درمول و م ه هلسلتر به فکلسلت بخش خص صوی رل عدم عنقمند

بهدعشت عدم عجلزه به شکل گلر بلملردتل هل هخصصی و پل رفته عودم

عمکل شکل گلر فضل رقلبتی در ه زه بهدعشت و درمل فقدع رلم بلمه

دطح پولیلس و هلملس عجتملعی برع عیثریت عفرعد در ه زه بهدعشت و درمل

و... امگی ددت به ددوت اوم دعده و بخوش خص صوی رع لود عز درآمدال

درملیه گرعر در بلملردتل هل بلزدعشته عدت.

امل ند آذربلیجل جن بی مردم در دطح درآمد پلیلسعز د دیگر

بوه جنو بی آذربلیجول دلیر عق لر پدشکل متخص و ف ق هخصو رع عز

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

245

یند و بهتریس پدشوکل میمجب ر )عیرع (فلرس مهلجر به ههرع و شهرال

یننود و مهولجر موی مهولجر جنو بی آذربلیجول پدشکی عز و متخصصل

آذربلیجول پدشکی به وخلمت بل تر عوضلح بهدعشت و درمول در متخصصل

ع جلمد. میجن بی

در دو داوه جنو بی آذربلیجول بلملردتل ی جدید لد در ال پرویه

ده عدت عمل هقریبل عیثریت آ هل به شکل لق رال شوده گرشته یلنگ ز ی ش

هلل ول شو د و عگور ع موی ع د و ب دجه ع برع هکملول آ هول عختصولم دعده

بلملردتل ی لد در عیس بلیت و چند دل پس عز پلیل جنگ عیرع و عورعق عفتتولح

فو ق شده بلشد عم مل فلقد هجهلدع و درمل ی پل رفته و پدشکل متخصو و

بلشوند یوه موی هدعقل عجدع ی رلم بهدعشتی و درمول ی بلشند یه میهخص

بلشند. میفلرددچلر قصل و ضکجن بی آذربلیجل امگی در

لجآغو هدر منلط و شهرال محروم هور مل نود ورزقول خلروع ول قور

د عهل رود عرس و... الچ و ح بلملردوتل و درمل گولای وجو د ودعرد و موردم

رال بودر د بل طی صدال یلل متر برع ی چکتریس م کل درمل ی به شهمجب ر

دو دل عخلر رلم بل در و صودع و هبللغول زیولد هکودعد مرعجکه ینند. در یکی

هحت عن ع بلملردتل صحرعیی در منلط محوروم هور پدشکل رع به شکل م قت

ار چند در فقودع دعمپردعز د. عیس عق میبه مد چند روز میتقر یرده و به درمل

یوه عز مکولد ی مل نود موس میبلملردتل در شکلی ی هله قطکل مفلد عدت. عمل رول

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

246

ش د بلییوتی بوه میدلار د د علید الد گ و طن زره ش رع و... مللللرد

عهدع بلملردتل متنلدب بل جمکلت ار منطقوه عقودعم ملیود. وسوی متأدوفل ه در

ععمول بوه شود جن بی آذربلیجل ال بر علله هبکلض ه زه بهدعشت و درمل لد

و هخصصوی جدیود در شوهرال میشو د و هقریبول اموه بلملردوتل هل عمو می

بووه شوود عز یمبوو د جنوو بی آذربلیجوول عهوودع شووده عدووت و )عیرع (فوولرس

برد. میو هخصصی ر میبلملردتل هل عم

بر دور ف عختن ععمل شده عز د ی رال غربی بدسلل ال هحریم

ع منجر به عیجلد م کن بل تر در هلملس دعروال پل رفته و گورع میيله ایته

شد قلمت دعروال و داهل م کل دیگر شده عدت. عیس وخلموت عوضولح در ینولر

و فقدع رلم بلموه و هولملس عجتمولعی آذربلیجل جن بی دطح پلیلس درآمدال در

هولد شود یو بلمولر پور ادینوه در ه زه درمل و بهدعشت در صو ر

یی اول یند و عیس در شوت بیوللر عز خول عده میخل عده ع رع عز ایتی دلقط

دعرعیی خ د رع برع درمل بلملر خ د ادینوه یورده ع ود و عز ز ودگی عدت یه یل

جنو بی آذربلیجول بکبلر دیگر وضکلت بهدعشوت و درمول در دلقط شده ع د.

آملود و ظلسمل وه رولم ه هولسلتر لهنوگ بول دللدوتهل هبکولض یلمن در عرهبول هنگ

بول هودعوم وضوکلت میوتکمرگی اول عدوت و امل نود دیگور هو زه )عیرع (فلرس

امچنل عیس وضس وخلم در بهدعشوت و درمول عدعموه خ عاود جن بی آذربلیجل

یوردرگم عیجولد فلردیلفت و فقط عدتقرعر دوست ملی هر خ عاد ه ع یت عیوس ین

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

247

بهدعشوتی درمول ی لله عدتکملرگر رع دریده و رعه رع برع عدتقرعر ی رلمشده ب د

بلز یند.جن بی آذربلیجل پل رفته و متنلدب شل و هلثلت ع یل

و انتظاميو انتظامي ميميبيكاري و اجبار به حضور در شغلهاي نظابيكاري و اجبار به حضور در شغلهاي نظا

آذربلیجول جنو بی م ع س عیجولد شوده در مقلبول دورملیه گورعر در

دعشته و مهلجر و مکضن متکدد عجتمولعی رع بوه عوج گهبلکلر و فقر رع در

ممل کت عز دورملیه گورعر و بلکولر ال آورد. عمل یکی دیگر عز جل ه مید بل

عدت. بل ه جوه میو ع ترل میدر لروال رل عشتغل گیترده رو آورد ج ع ل به

یه دورملیه یرع ()عفلرس در شهرال عشتغل ب د عیس ح به دختی و خطر لک

در شوغل عشوتغل شو د. هملیول ج ع ول بوه موی گرعر بوه شوکل رمول ع جولم

در م ولغل صونکتی عدعر خودملهی و... عشوتغل عدوت و میو غلرع ترل میغلر رل

دعرع بووللاهریس عمکوول و عس یووت عدووت و بووه اموولس جهووت ج ع وول شووهرال

داند. می ل میو ع ترل میل رال یمتر رغبتی به هض ر در شغل )عیرع (فلرس

برع گریود عز مکضول بلکولر و فقور بوه جن بی آذربلیجل ج ع ل در

و خطرع بل وتر ال آور د یه دختی میرو میو ع ترل می رلال عجبلر به شغل

خطر ولک و یه در منلط میو ع ترل میرع به د بل دعرد. برع مثل عیثر لروال رل

یننود میی و درگلر روزع ه بل قلچلقلل م عد مخدر خدمت دعرع جنگهل چریک

ایتند. بکبلر دیگر شوهرال و رودوتلال مورز جن بی آذربلیجل عز ج ع ل

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

248

خرعدوول رضوو یووه مکموو لا محوول جنوو بی خرعدوول یرددووتل بل چیووتل

ف دللدی و قلچلقچلل بل عاودع ف درگلریهل لروال چریکی یرد و بل بل عادع

یوه در جن بی آذربلیجل دهل عقتصلد عدت عمنلت شل مکم لا ه دط ج ع ل عم

ش د و هلفول ع یول ی میتند هلملس یمجب ر به خدمت ا میو ع ترل می لروال رل

خ رد. لد در عیس درگلریهل عسدعمل عز ملل آ ل رقم می

لیجول آذربعز میو ع ترول میبه غلر عز لروال یلدر ثلبوت لرواول رول

خطر لک به دسلل فرعر عز بلکلر و فقور یولر یننود در منلط دیه مجب رجن بی

)عیرع (فولرس آ چه یه قلبل هلمل عدت عیس عدت یه هتی دربلزع وظلفه شهرال

شو د بلکوه بل وتر یمتر به عیس شهرال و رودتلال مرز خطر لک فردتلده موی

شو د و موی لط خطر ولک ععودعم بوه عیوس منو جنو بی آذربلیجل دربلزع وظلفه

عفتد. در عیس هو زه لود میبل تریس هلفل ع یل ی در درگلریهل لد عز ملل آ عهفلق

یند و عمنلت مرزاول رولم ه هولسلتر بوه قلموت جول ج ع ول بلدعد می ال هبکلض

ش د. میهلملس جن بی آذربلیجل

دولطه هحوت هلثلر منفی دیگر عیس وضکلت عیجلد خص مت بولس ملول

عدوت. یکنوی بجول آ کوه عیوس ملول هحوت عدوتکملر )عیرع (فلرس رلم ه هلسلتر

و ه هلسلتر بدع ند بوه خصو مت مکضن خ یش رع لشی عز دلطه رلم عدتکملر

شو د و موتهم عصولی مکضون و م وکن میی ملل امدیگر ی لده دلختگ

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

249

وت پورده فرانگی دللدی و عقتصلد ملل هحت عدتکملر و هحوت دولطه بوه پ

ش د. میمنتقل

كارآفرينان و صاحبان صنايع و معضلات و موانع ايجاد شده از سوي كارآفرينان و صاحبان صنايع و معضلات و موانع ايجاد شده از سوي

بروكراسي و نظام قضايي فاسدبروكراسي و نظام قضايي فاسد

«دی ع عدعست عدعر هکم عدتردعد عرعضی ملی گله بلس عسمللی هبرید رع هلیلد یرد.»

یوووه دووولیت صووودع و دووولمل مریووود هبریووود عیوووس خبووور بووو د

(www.tabriz.irib.ir روز یک نبه )بور رو خروجوی خو د 9819هلر 19

قرعر دعده عدت. رئلس یل دعدگیتر آذربلیجل رقی عز هلیلد هکم دعدگله مربو

اکتلر عز عرعضی محل ملی گلاهل بلس عسمللی هبرید ه دط دیو ع 19به عدتردعد

عدعست عدعر خبر دعد.

ف ملس عیدر شوریفی م ضو ح پرو وده فو ق رع هصور هجت علادنم

عرعضی دوستی عن ع یرد و عفدود: عیس عرعضی شلمل هملم دلسنهل ملی گلای موی

ش د یه ام عین در عیس محل بنل شده و بلید عدنلد مرب طوه بوه ولم دوسوت ثبوت

ش د. و عظهلر یرد: عدنلد عیس عرعضوی یوه قورعر بو د بوه ولم دولزمل بلزرگول ی

شوریت خص صوی ولم ذربلیجل شرقی منتقل و ثبت شو د بنول بوه دلایلوی بوه آ

محیو ب شوده و ملی گلاهل بلس عسمللی هبرید ع تقل یلفته یه عیوس عمور هقلوب

ع عللوه عیوس مجم عوه در دعدگیوتر عدوتل ه وکلل و رع فو ق بورع پرو ده

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

250

مودیرعلمل اکتلر عز عرعضی دوستی صولدر شود. شوریفی عز بلزدعشوت 19عدتردعد

بلس عسمللی هبرید در املس زملنه خبر دعد. شریت ملی گلاهل

شریفی گفت: در ص رهی یه شریت ملی وگلال بولس عسمللوی هبریود

عرز ملسی عرعضی ف ق رع به دوست پردعخت کند بل هکم دعدگله بلید محول عیوس

ه ع دیگور بوه ه وکلل پرو ود عشلره عز محل ین ی منتقل ش د. و بل ال ملی گله

بلس عسمللی هبرید عظهلر یرد: عیوس اکتلر عز عرعضی محل ملی گلاهل 981برع

عرعضی پس عز م رد عوسی برع عیجلد هأدلیل عز دو شوریت ملی وگلاهل

بلس عسمللی هبرید خریدعر شده ب د یه بجل عهودع عیوس هلدلیول طرههول

مدبو ر عیوس عرعضوی لود بوه لموه دیگر رع عجرع یرده یه پس عز برردی پرو ده

«دلزمل میکس و شهردلز منتقل شد.

شمیوی 9819لازم به یولدآور عدوت یوه در دولسهل عوعیول داوه

ملند ( محل فکلی ملی گلاهل بلس عسمللی هبرید در محودوده بیوللر 9119)

عز منلط میک ی شهر قرعر دعشت و ه دط بخش خص صی هبرید همل دورهر

شووریت »دوولسنهل متکوودد در آ جوول عهوودع شوود. عبتوودع عنوو ع آ و دووپس

ب د و ان ز در برخی عز میلرال منتهوی بوه « ملی گلاهل بلس عسمللی آذربلیجل

عمل در عدعموه بول ع د ملی گله هلبل ال قدیمی یه لم آذربلیجل رع دعر د بلقی مل ده

دوی رولم ه هولسلتر بوه وجو د و ف لرالیی یه عرگل هل عمنلتوی و دلل ال یلرشکنی

هغللر یلفوت هول بت ع نود « شریت ملی گلاهل بلس عسمللی هبرید»آورد د لم آ به

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

251

رور عز جدئلول عیوس ف ملینود. صور ف ربلیجل رع عز ی محل دیگر هور ذ لم آ

و عصولی عنلصور و مقلمول عمنلتوی ف پرو ده ظلارع قضلیی و هق قی آ چه اود

عقدعمل می بلشد عیجلد فضل لعمنی در فضل ییوب و قضلیی رلم عز عیس گ ه

و یو دعد صولهبل دورملیه و جنو بی آذربلیجول یلر و فکلسلت عقتصولد در

عدت و مقلمل منصو ب رولم )عیرع (فلرسیلرآفرینل و متخصصلس به شهرال

بورع شولریس یولر و جلوب رضولیت عربلبل ول جنو بی آذربلیجل ه هلسلتر در

جنو بی آذربلیجل ع عز خلل ت بر علله منلفس فرانگی دللدی و عقتصلد میلبقه

به رعه ع دعخته ع د و ار یدعم دکی می ینند بل تریس خلل ت رع ع جلم دانود هول عرج

عخلور بوه دول رویه ع یوه درصود و قرب بل تر پلش عربلبل ل دعشته بلشند.

جنو بی آذربلیجول وختوه در خو د فر مقلمل منصو ب عمر یلمن رعی در ملل

هبدیل شده عدت.

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

252

مافياي زمين و املاک و ممانعت از توسعه شهرهامافياي زمين و املاک و ممانعت از توسعه شهرها

و ی اهول اول هپوه اول ی و رال جنگلهول میولرال رودخل وه در امه

غلرقلبل ی ت و ی ت ده و دیگر مکل هلیی یه موی هو ع ملسکلوت ال دشت

ب موی گوردد و بوه خص صی بر آ هل دعشت متکل به عم م و منلبس ملی محیو

عولم عسمنفکوه و عجورع ف در رعدتل عاودع و منلبس ملی ال عز عیس زملسدسلل املس

عمرع ی شهر صنکتی مکد ی زیردلختی عدتفلده موی شو د. عمول در ال پرویه

عدوترعههی و رلم مبتنی بر عقتصلد رع تلور عونوه بور عینکوه درآمود محصو لا

و ه دورب و رو و... در عختلولر الوأ هلیمو پردرآمد مل ند فوت گولز موس

ددیکل آ هل قرعر دعرد. عز طری دنددلز ع عمل و مقلمل رولم زمولس و منولبس

عم می و ملی رع به لم خ د به ثبت ردل ده و دپس بل گیتر و ه دوکه شوهرال

و عمنک رع به قلمتی قلبل ه جه به مردم علد جهت خل وه دولز یول ال عیس زملس

ردل ند. خدملهی صنکتی و... به فرو میال گر فکلسلتدی

عز آ جلئلکه شبکه ع عز هلدال دوستوی مل نود دولزمل ثبوت عدونلد و

فرمل ودعریهل هلداول عمنلتوی و... درگلور عیوس اول عمنک دعدگیتر شوهردعر

دنددلز و هفکل و وعگورعر آ هول جهوت فورو بکنو ع عمو ع خص صوی

ش د و آ چوه در رولم لا عیس ح زملس خ عریهل الچ وقت فل میایتند مکم

ه هلسلتر بکن ع ملفلل زملس و میکس مکرفی می ش د عفرعد ایوتند یوه بوه عیوس

خلم و هلدال برخ ردعر عز رع وت عش عقدعم می ینند وسی دهم ال ح دنددلز

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

253

وییت اکتولر زمولس عز د قدر رع می پردعز د ودر تلجه ععنم می ش د یه مثن

خ عرع پس گرفته شد. زملس

پدیده ملفلل زملس یکی عز م ع وس جود ه دوکه جن بی آذربلیجل در

شهرال و شهردلز و عیجلد زیردلختهل ه دوکه عقتصولد و صونکتی و شوهر

ب یهه در شهرال ی چ بکلت یوم جن بی آذربلیجل در ال عدت. زیرع شهردعر

لبس درآمود دیگور بورع ه دوکه شوهر زال و فقدع منب د هجم دلخت و دل

و خللبل هول جدیود بول اول و عیجولد شوهرک عیجلد هأدلیل و عمکل ول شوهر

شوهرال ایوتند یوه مکمو لا ف عطرعال رید قبلی للزمند آزعد شد زملس بر لمه

دنددولز یورده و اول ملفلل زملس وعبیته به عنلصر رلم هلیم برع عیوس زمولس

ایوتند یوه عز هو ع مولسی اول عال دریلفوت پ سهول یون بورع عیوس زمولس خ

خلرج عدت. عز د دیگر ضرور هفوظ بلغول و مودعرح و عودم ال شهردعر

در اول یی عنوه بور گورع بو د عیوس و ح زمولس ال دلخت و دلز در چنلس زملس

غلرقلبول ی وت مل نود اول شهرال ضرور گیتر در عرعضی و محلف عطرع

زرععی رع عجتنلب لپریر می ملید. عمل امل گ ه یوه ز فلقد عرال و زملس ال هپه

بل پلش بلنی ه دکه شهرال ه دوط عنلصور برخو ردعر عز ال گفته شد عیس ح زملس

رع اول رع ت قدر رلم دنددلز شده عدت و پردعخت پ سهل ین عز شهردعر

دعخت آ به محودودیت در ه دوکه می ینند و عدم ه ع شهردعریهل برع پر طلب

جدیود ال و دلز شهرال و عدم شکل گلر شهردلز مدر بر مبنل هجربه

فقودع شوبکه آزعد هنوگ ال هچشهردلز منجر می ش د. خللبل هل بلری گ

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

254

رعاهل و بدر رعاهل پلریهل و دیگر مرعید عم می و بط ر یلوی در اوم ریختگوی

عدت یوه ه دوط ملفلول زمولس جن بی آذربلیجل شهر عز شلخصهل شهرال

ش د. خ عرع و عنلصر برخ ردعر عز رع ت قدر عدعره می

نوبينوبيججذربايجان ذربايجان آآنرخ بيكاري اعلام شده و نرخ بيكاري واقعي در نرخ بيكاري اعلام شده و نرخ بيكاري واقعي در

آملرال دوستی یه مکم لا به شکل دللا ه ه دط مریود آمولر یول بل و

لا رخ بلکلر در شوهرال مرید در خص م رخ بلکلر ععنم می ش د مکم

درصد ععنم موی 91درصد هل 1.1رع در طلفی عز جن بی آذربلیجل و رودتلال

1هول 1 رخ بلکلر در هدود جن بی آذربلیجل ینند. هتی در بکضی عز شهرال

ی ش د عیس عدت یه عیوس رخهول آیول ح مدرصد لد ععنم می ش د. د عسی یه مطر

دعرد یل هپ پلدخ عیوس دو ع جن بی آذربلیجل کلر در بل وعقکلت جلر بل یبتی

ف مختلال وعضح عدت یه در شرعیط عدم عمکل درملیه گرعر جد در ه زه

ععم عز صنکت خدمل و ی لورز عمکل پولیلس بو د جن بی آذربلیجل تصلد عق

دوستی ععنم شده بل تر خو رعک هبللغولهی ال رخ بلکلر وج د دعرد پس رقم

برع ملشلس هبللغلهی رلم ه هلسلتر عدت.

آذربلیجول در اول عگر به یلذب ب د و یم درآمد ب د بیللر عز شغل

ل هحصوللکرده دع وگلای یوه فولرغ عه جه ملیلم و ج ع ل و ب یهه ج جن بی

خو د اول عستحصلل شده و ت ع یته ع د یلر پلدع ینند و امچنل دربلر خول عده

برعهتوی موی هو ع گفوت یوه آمولر یلوی بلکولر در قرعر داولم مد رر ایتند

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

255

یه شلمل عفرعد ه ع ل برع یلر وسی فلقد یلر رع شلمل موی شو د و جن بی آذربلیجل

ز ل خل ه دعر لد یکی عز عیس لرو یلر ایتند بوللا پنجوله درصود عدوت و در

د درصد عدت.ملل ج ع ل و فلرغ عستحصلن دع گلای عیس رخ بللا ا تل

یتی به آ ه جه یرد عیس عدوت عیوس ورخ بلکولر یوه بوه یآ چه یه بل

قلبل درک و سمس عدت عللورغم جن بی آذربلیجل در ال شکلی روشس در خل عده

بوه شوهرال جنو بی آذربلیجول مهلجر دللا ه دال و صدال ادعر لورو یولر

یولر بوه شوهرال برع یلفتس یولر عدوت و عگور مهولجر لورو )عیرع (فلرس

و هتی ی رال امیلیه ب د وضکلت عز عرقلم فکلی لد بدهر موی )عیرع (فلرس

شلخصوی دیگور عز جنو بی آذربلیجول شد. رخ بلکولر وه وتنلک م جو د در

بور عللوه )عیرع (فولرس دللدتهل عقتصلد ظلسمل وه و عدوتکملر رولم ه هولسلتر

فقور و ولب د ا یوت ملوی همریود بور گیوتر لعدت یه بجن بی آذربلیجل

گرفته عدت. زیرع ع یل فقلر ه ع و ف رع ادجن بی آذربلیجل فرانگی و هلریخی

ععتملد به فس خ د برع عمل فرد و جمکوی م وترک بور مبنول ا یوت ملوی

ه ع بل مهنددوی خ یش برع مقلبله بل ی رلم ه هلسلتر رع عز ددت می داد و می

یت ملی فرانگی و هلریخی جکلی رع بوه عو هحملول یورد. جنلیتکلرع ه فرانگی ا

در جنو بی آذربلیجول مهولجر عز ال عمر یه عمروزه مل شلاد آ ایتلم یه مللل

گرفتلر آ شده ع د و ا یت ملی خ د رع عز ددت دعده ع ود )عیرع (فلرسشهرال

دللدوی بور آدلملله شده ع دو عسبته ع ترلر عمل )عیرع (فلرسو در ا یت هحمللی

عز عیس مهلجرع آدلملله شوده دعر ود و بورع آ ال مبنل ا یت ملی هر یه بکضی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

256

و ی بلد عدت. عودم ال ال خللسی ام می ییند ع ترلر بله ده و آب در طرح

مهولجر یورده جن بی آذربلیجل ه جه به عینکه هدعقل بلش عز دو د م جمکلت

دت یه بلییتی در صحنه عمل به آ ه جوه و یلمن آدلملله شده ع د عز خطرعهی ع

و می ه ع عمل دللدی رع بر مبنل خلللا و عوالم بر لمه رید یورد زیورع یرد

هقلبل لروال در دللدت در صحنه عمل هلیتل رو می داد.

گيري:گيري: جمع بندي و نتيجهجمع بندي و نتيجه

بدو درک عقتصولد جن بی آذربلیجل شرعیط وخلم عقتصلد م ج د در

در بولش عز دو قور عخلور و بو یهه پوس عز ع قونب جنو بی لیجول آذربدللدوی

آذربلیجول در )عیرع (فولرس غلسگر و ه هولسلتر عشو م روطه و عدوتقرعر یو رولم

بلس عنی دللدی و لروال دللدوی هممکس لیت. عقتصلد دللدی رعبطجن بی

رع عز ی د و عنی عقتصلد لرواول عجتمولعی و عقتصولد عز دو دیگور

برردی و هحللل می یند. بکبلر دیگر ح ه ع ککلس خ عدتهل و عنیو دللدوی

در ه زه عقتصلد و هکلمل ه زه عقتصولد و دللدوت هو زه ع عدوت یوه عقتصولد

دللدی بدع می پردعزد.

قبل عز عدتقرعر رولم ه هولسلتر پهلو عز آ جلئلکوه عز جن بی آذربلیجل

لد برخ ردعر ب د بل بهره منود عز م قکلوت آزعد یبی فرانگی دللدی و عقتص

فرانگی و هلریخی و جغرعفلل عدترعههی خ د در مملس محروده قلجلر بکنو ع

یورد و پل رو ورود عقتصلد و صنکت مدر به مملس محرودوه قلجولر عمول موی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

257

ال شوملسی عیتلسلول در امیولیگی دو ئلس و فرع یوه شبله امل قش رع یه شهر

و دعرع عقتصلد صنکتی و درملیه دعر پل رفته بلز می یرد ود عمدهل پروهیتل

رودله و عثمل ی و بل وعدطه آ هول ال در امیلیگی بل عمپرعه ر جن بی آذربلیجل

عز عروپل هل عوعخ رقر زده و عوعیل قر بلیت برع مملس محروده قلجلر امول

فتمل دللدی هولیم بور آ قش رع عیفلد می یرد. وسی وق ح ع قنب م روطه و گ

بکن ع جولیگدیس مملسو محرودوه )عیرع (فلرسیه بد بل عدتقرعر دوست و ملت

بکن ع غلر برع عیس دوست و ملوت جن بی آذربلیجل قلجلر ب د ا یت ملی هریی

در عورض چنود جنو بی آذربلیجل پل رو برهر وو ه هنهل م قکلت کردفلردهکری

هغللور اول آ عمروز بوه شوهر آخوریس )هبرید( ال عوسلس ببلد رفت و بلکه شهر داه

اول در بکضوی عز دولیت 9819دعده عدت. عسبته در عوسولس موردعد موله م قکلت

عینتر تی فلردی ععنم شد یه گ یل ریه عسکترو لکی دلزمل ملول متحود هبریود رع

ه لود بکن ع ه دکه یلفته هریس شهر عیرع پا ععنم یورده عدوت یوه مبنول محلدوب

زیردلختهلیی مل ند همل و قل ا عیی شبکه همول و قول شوهر و هأدلیول

س عدعول دروغ بو د آ عم می ععنم شده عدت. بل ه جه به غلروعقکوی بو د عیو

یلمن محرز عدت.

ع قوونب جنوو بیآذربلیجوول و آذربلیجوول شووملسی هقیوولم هحمللووی

جمولالر شو رو فروپلشوی م روطه فروپلشی رودله هدعر و عدوتقرعر عهحولد

9191 فت در میوجد دوللمل در ف عثمل ی و عدتقرعر جمه ر هریله عیت ل

عدتقرعر رلم ه هلسلتر پهل و هدعوم آ در شکلی دیگر در شورعیط ینو ی حو ه

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

258

( و فروپلشوی 9111) 9811شروح جنگ درد ع قنب پلیل جنگ جهل ی دوم

عموده در هکلولس م قکلوت ف لرال و قول عطو ش رور عز جمله فلیت رال و متغ

ین ی ایتند. زیرع بدو درک فضول در شرعیط جن بی آذربلیجل عقتصلد دللدی

می هو ع بوه هحلللوی اموه جل بوه عز جن بی آذربلیجل ین دللدی در منطقه و

)عیرع (فولرس بورع عقتصولد جنو بی آذربلیجول وضکلت میتکمره ب د عقتصولد

جغرعفلول آخور در امول و مملس محروده قلجلر به عقتصلدقتصلد عردلد. عینکه ع

شده عدت هبدیل شده فقط بل هکله بر عقتصلد دللدوی )عیرع (یه عمروزه م د م به

و هجدیه و هحللل عز منرر آ قلبل درک عدت و در ص ر دعشتس عیس گور و

هیولب ف عد طور هي ر پردعز ین مل صرفل بول هغللور و هحو عرقولم و ععود

کلر می ینند. آش خ عالم ب د یه به خ د خ د وعقکلتی رع بر من و

بوه شوهرال جنو بی آذربلیجل هبدیل شد شهرال بدر و هلریخی

یبتل ی چ و ه دکه للفته بل ه جه به شلخصهل عقتصولد و عجتمولعی مودر

پلیتخوت مملسو رودوتلیی یوه بکنو ع عمروز و در قطه مقلبل آ هبدیل شد

ملللو 91محروده قلجلر ع تخلب شد و عین بل ه مه خ یش به ین شوهر

ا یووت دوولز و دوسووت و ملووت دوولز یووه مریوود فوور هبوودیل شووده عدووت

ه جوه فل می بلشد فقط عز منرر عقتصلد دللدی قلبل درک عدت و صر )عیرع (فلرس

عز دورملیه گورعر و ممل کوت و ععدعد قدر هبللس آ رع به مل می داد. به عرقلم

آذربلیجول ع تقل منلبس عز آذربلیجل جن بی رخ بللا بلکلر فقر و مهلجر عز

رلم بل کی عورعق م ولریت ال عز طری ملسلل )عیرع (فلرسبه شهرال جن بی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

259

وج ه شرعی دللدت هأملس مولسی عز طریو ییور ب دجوه ع تقول غلر مکلد

بوه شوهرال جنو بی آذربلیجول دورملیه گورعرع دعد هولجر منلبس عز طری م

دعرع پرویه صنکتی خودملهی ی ولورز ال ملی ی ا ز ی یلنگ)عیرع (فلرس

محولط زییوت خ وکل د و زیردلختی ملی ی و ولق راول شوده هخریوب

عقتصولد فرانگوی و ف مختلال دریلچه عرومله ع عح و عقیلم هبکلض در ه زه

عیجلد زیردلختهل علموی فنوی فته و پری ل جل گلر عزآش شهردلز دللدی

و فلدیکی برع ه دکه صنکتی و فرعر دعد درملیه گرعرع دعخلی و خولرجی عز

عودم آذربلیجول جنو بی هلشله لنی گیوترده در شوهرال آذربلیجل جن بی

جول جنو بی آذربلیعجلزه به شکل گلر عقتصلد محصو لا فرانگوی هریوی در

رلم هأملس عجتمولعی دوری ب اور و ح ف شبکه بهدعشت و درمل ضکف ضک

دللدوی دع وگلای خنقلت و یلرآفرینی عقتصلد عجبولر بوه مهولجر فکوللا

و ممل کوت عز شوکل گلور طبقوه مت دوط قو در شوهرال جن بی آذربلیجل

و اودعرع و صودال لر صونکت ه رییوم ممل کت عز شکل گ آذربلیجل جن بی

عز دو رولم جن بی آذربلیجل در ال مکضل بر در رعه صلهبل صنلیس و شریت

جنو بی آذربلیجل امگی شلخصهل میتکمره ب د عقتصلد )عیرع (فلرسه هلسلتر

آذربلیجول برع رلم ه هلسلتر عدت یه هن می یند عیوس وضوکلت میوتکمرگی

ع طبلکوی د بلکه امل ند پدیدهرع ه پرویه ع طرعهی شده عز د خجن بی

فقط در چلرچ ب منلفس و زیردولطه جن بی آذربلیجل و رمل جل ه داد و عینکه

ه ع د عدعمه هلل داد و هتی هص ر خولرج شود عز عیوس رعبطوه می رلم ه هلسلتر

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

260

عز فکوللا عقتصولد ملول بکضوی عدتکملر ممکس لیت. هصو رع علملل وه در

رع بوه خطور جنو بی آذربلیجول ه عدتقن ملی منلفس عقتصلد یجن بی آذربلیجل

خ عاد ع دعخت پرویه ع روع ی دللدی و عقتصلد هحملل شده عز دو رولم

عدت.

شکیتس عیوس دور بلطول ممل کوت عز دورملیه گورعر بلکولر فقور

یل آگوله فقط ه دطشد و عدتثملر منلبس و مکلد آذربلیجل همهلجر آدلملل

ممکوس عدوت یوه جنو بی آذربلیجل و هحصللکرده و متکی بر ا یت ملی هریی

عدت آ چوه جن بی آذربلیجل هلیی آ عدتقرعر و ه کلل دوست ملی هریی ف اد

جنو بی آذربلیجول ه دوکه لولفتگی میوتکمره بو د و ه ع د به دور بلطل یه می

و دوپس ضورور ی جن بآذربلیجل خلهمه داد. آگلای و بلور به میتکمره ب د

ردلد به عدتقن ملوی فقوط بول رالیی عز آ و عیجلد عجملح و ع یجلم ملی برع

ممکس خ عاد ب د.جن بی آذربلیجل هبللس و آگلای عز ا یت ملی و منلفس ملی

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

261

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

262

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

263

Yüz İl Sömürgəçilik صد سال استعمار

264

در عدتکملر دعخلی بخ ی عز ی ی ر بخش یل بخ هل دیگر رع به "...

داد. ملت هلیم دیگر ملل دلیس و هحت دلطه در قرعر می فس خ د م رد عدتکملر

داد. صنلیس و هکن س ییهل ع بر عقتصلد خ د شکل می آ ی ر رع بکن ع هلشله

یند و پل رفته و یللاالیی بل عرز عفدوده بللا عختصلم به ملت هلیم پلدع می

لل هحت دلطه ه سلد م عد خلم ی لورز و مکد ی و هلملس لرو یلر عرزع به م

ش د. عیس هقیلم یلر هحمللی ار چقدر هر هحملل می گلرد یل بکبلر دقل هکل می

هر ثروهمندهر و ملل هحت دلطه فقلرهر و عدعمه دعشته بلشد ملت هلیم ه دکه یلفته

ش د و رعبطه فرعهر و فروهر بلس ملت هلیم و ملل هحت هر می ه دکه للفته

ال فرانگی و دللدی لد ملل هحت دلطه دچلر ه زه یلبد و در دلطه هکمل می

ش د و شرعیط عدتکملر هحملل شده بحرع ا یتی و یمب د ععتملد به فس ملی می

"..دع ند. رع غلرقلبل هغللر می

YYüüzz iill ssöömmüürrggəəççiilliikk

صد سال استعمارصد سال استعمار‌سیاسی آذربایجان جنوبی تحلیلی بر اقتصاد