ngghhi iÊÊnn kcc ẾẾ tt ỤỤmm ttrrỤỤcc cchhÍÍnnhh...

35
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG BÁO CÁO TÓM TẮT ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP BỘ Do quỹ phát triển KH&CN, Đại học Đà Nẵng quản lý NGHIÊN C U THI T K VÀ CH T O C M TR C CHÍNH TRUY N Đ NG B NG TH Y L C CHO MÁY TI N Mã số: B2016-DNA-28-TT Chủ nhiệm đề tài: ThS. Trần Ngọc Hải Đà Nẵng, 11/ 2019

Upload: others

Post on 23-Nov-2020

2 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

BÁO CÁO TÓM TẮT

ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP BỘ

Do quỹ phát triển KH&CN, Đại học Đà Nẵng quản lý

NNGGHHIIÊÊNN CCỨỨUU TTHHIIẾẾTT KKẾẾ VVÀÀ CCHHẾẾ TTẠẠOO CCỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH

TTRRUUYYỀỀNN ĐĐỘỘNNGG BBẰẰNNGG TTHHỦỦYY LLỰỰCC CCHHOO MMÁÁYY TTIIỆỆNN

Mã số: B2016-DNA-28-TT

Chủ nhiệm đề tài: ThS. Trần Ngọc Hải

Đà Nẵng, 11/ 2019

Page 2: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

BÁO CÁO TÓM TẮT

ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP BỘ

Do quỹ phát triển KH&CN, Đại học Đà Nẵng quản lý

NNGGHHIIÊÊNN CCỨỨUU TTHHIIẾẾTT KKẾẾ VVÀÀ CCHHẾẾ TTẠẠOO CCỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH

TTRRUUYYỀỀNN ĐĐỘỘNNGG BBẰẰNNGG TTHHỦỦYY LLỰỰCC CCHHOO MMÁÁYY TTIIỆỆNN

Mã số: B2016-DNA-28-TT

Xác nhận của Cơ quan chủ trì đề tài Chủ nhiệm đề tài

(ký, họ và tên, đóng dấu) (ký, họ và tên)

Đà Nẵng, 11/ 2019

Page 3: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

DANH SÁCH NHỮNG THÀNH VIÊN THAM GIA NGHIÊN

CỨU ĐỀ TÀI VÀ ĐƠN VỊ PHỐI HỢP CHÍNH

THÀNH VIÊN THAM GIA NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

TT Họ và tên Đơn vị công tác

1 PGS. TS Trần Xuân Tùy Khoa Cơ khí, Trƣờng ĐH Bách khoa

2 ThS. Nguyễn Tấn Minh Khoa Cơ khí, Trƣờng ĐH Bách khoa

3 ThS. Trần Minh Thông Khoa Cơ khí, Trƣờng ĐH Bách khoa

4 ThS. Nguyễn Linh Giang Khoa Cơ khí, Trƣờng ĐH Bách khoa

5 ThS. Nguyễn Thƣợng Lý Công ty cổ phần xây lắp LVL

ĐƠN VỊ PHỐI HỢP CHÍNH

TT Tên đơn vị Họ và tên ngƣời đại diện đơn vị

1

Viện Công nghệ Cơ khí và

tự động hóa, trƣờng Đại

học Bách khoa.

ThS Trần Minh Thông

2 Xƣởng Cơ khí, trƣờng Đại

học Bách khoa ThS Trần Văn Tiến

3

PTN truyền động và điều

khiển thủy khí, bộ môn

Chế tạo máy, khoa Cơ khí,

trƣờng Đại học Bách khoa

KS. Nguyễn Văn Tuấn

Page 4: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

MỤC LỤC

Trang

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

MỞ ĐẦU 01

Chƣơng 1 - TỔNG QUAN 04

1.1. TỔNG QUAN VỀ MÁY CÔNG CỤ TRUYỀN THỐNG 04

1.2. TỔNG QUAN VỀ MÁY CÔNG CỤ CNC 04

1.3. NGHIÊN CỨU LÝ THUYẾT VỀ TRUYỀN ĐỘNG VÀ ĐIỀU KHIỂN

TỰ ĐỘNG HỆ THỐNG THỦY LỰC 04

1.4. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC 04

Chƣơng 2 - THIẾT KẾ ĐỘNG HỌC VÀ NGHIÊN CỨU ĐỘNG

LỰC HỌC CỤM TRỤC CHÍNH 05

2.1. XÂY DỰNG SƠ ĐỒ NGUYÊN LÝ VÀ THIẾT KẾ TÍNH NĂNG

CỦA CỤM TRỤC CHÍNH 05

2.1.1. Xây dựng nguyên lý 05

2.1.2. Thiết kế tính năng của cụm trục chính truyền động bằng thủy

lực 06

2.2. NGHIÊN CỨU ĐỘNG LỰC HỌC CỦA CỤM TRỤC CHÍNH KHI

ĐIỀU KHIỂN TỐC ĐỘ ĐỘNG CƠ THỦY LỰC BẰNG VAN TỶ LỆ 07

2.2.1. Thiết lập mô hình toán và các mô tả toán học của cụm trục

chính 07

2.2.2. Thiết lập hệ thống điều khiển tốc độ cụm trục chính 10

2.2.3. Khảo sát độ ổn định về tốc độ của cụm trục chính truyền động

bằng động cơ thủy lực, điều khiển bằng van tỷ lệ 11

Page 5: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

2.3. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC 13

Chƣơng 3 - CHẾ TẠO CỤM TRỤC CHÍNH 14

3.1. XÂY DỰNG KẾT CẤU VÀ HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN 14

3.1.1. Cụm trục chính 14

3.1.2. Cụm bàn dao 15

3.1.3. Ụ động 16

3.1.4. Ổ dao 17

3.1.5. Hệ thống điều khiển 17

3.2. CHẾ TẠO TRỤC CHÍNH VÀ LẶP RÁP MÁY 18

3.3. GIA CÔNG THỰC NGHIỆM TRÊN MÁY 19

3.4. NGHIÊN CỨU ĐỘ CHÍNH XÁC GIA CÔNG 19

3.5. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC 21

KẾT LUẬN VÀ KẾT NGHỊ 22

Page 6: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 2.1. Kết quả khảo sát đáp ứng quá độ về tốc độ của trục chính 12

Bảng 3.1. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 1, 2 và 3 19

Bảng 3.2. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 4, 5 và 6 20

Bảng 3.3. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 7, 8 và 9 20

Bảng 3.4. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 10, 11 và 12 20

Bảng 3.5. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 13, 14 và 15 20

Bảng 3.6. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 16, 17 và 18 20

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Trang

Hình 2.1. Sơ đồ nguyên lý của máy tiện 05

Hình 2.2. Sơ đồ nguyên lý của hệ thủy lực truyền động trục chính

máy tiện 06

Hình 2.3. Mô hình của hệ thủy lực truyền động trục chính máy tiện08

Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển tốc trục chính 08

Hình 2.5. Mô hình thu gọn 08

Hình 2.6. Sơ đồ khối của hệ mô tả mối quan hệ giữa các tín hiệu

trong hệ thống 10

Hình 2.7. Sơ đồ khối hệ thống điều PID tự điều chỉnh mờ 10

Hình 2.8. Sơ đồ khối điều khiển hệ thống 11

Hình 2.9. Đáp ứng lý thuyết và thực nghiệm 12

Hình 3.1. Sơ đồ nguyên lý trục chính với 2 hệ truyền động 14

Hình 3.2. Kết cấu cụm trục chính 15

Hình 3.3. Kết cấu cụm trục X 15

Hình 3.4. Kết cấu cụm trục Z 16

Hình 3.5. Kết cấu cụm ụ động 16

Page 7: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

Hình 3.6. Kết cấu cụm ổ dao 17

Hình 3.7. Sơ đồ mạch lắp ráp hệ thống điều khiển 18

Hình 3.20. Ảnh chụp máy chế tạo có trục chính truyền động bằng

thủy lực 18

Hình 3.9. Ảnh chụp chi tiết gia công (theo trình tự nhôm, đồng và

thép) 19

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CNC: Computer Numerical Control

NC: Numerical Control

ĐKS: Điều khiển số

HTĐK: Hệ thống điều khiển

DNC: Directe Numerical Control

CAD/CAM: Computer Aided Desgin/ Computer Aided

Manufacturing

FMS: Flexible Manufacturing System

CIM: Computer Intergraded Manufacturing

P: Proportional

I: Integral

D: Derivative

PID: Proportional - Integral - Differencial

E: Error

Page 8: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

Đơn vị : ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

QUỸ PHÁT TRIỂN KH&CN

THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

1. Thông tin chung:

- Tên đề tài: Nghiên cứu thiết kế và chế tạo cụm trục chính

truyền động bằng thủy lực cho máy tiện

- Mã số: B2016-DNA-28-TT

- Chủ nhiệm: TRẦN NGỌC HẢI

- Cơ quan chủ trì: Quỹ phát triển KH&CN, Đại học Đà Nẵng

- Thời gian thực hiện: từ tháng 12/2016 đến tháng 12/2018.

2. Mục tiêu: Chế tạo thành công cụm trục chính truyền động bằng

thủy lực, điều khiển vô cấp cho máy tiện tại khoa Cơ khí, trƣờng Đại

học Bách khoa, ĐH Đà Nẵng.

3. Tính mới và sáng tạo: Có ý nghĩa lớn trong việc ứng dụng hệ

truyền động mới (truyền động thủy lực) cho trục chính máy cắt gọt

kim loại nói chung và trục chính máy tiện nói riêng nhằm đồng bộ

hóa với các máy đã có chuyển động chạy dao bằng xilanh thủy lực.

4. Kết quả nghiên cứu:

Đã hoàn thành các nội dung nghiên cứu trong thuyết minh đề tài,

đó là:

- Tổng quan các vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu;

- Thiết kế động học và động lực học (nghiên cứu lựa chọn nguồn

truyền động và thiết kế động học máy, nghiên cứu động lực học cụm

trục chính và bố trí kết cấu máy);

- Chế tạo máy và lắp đặt máy (chế tạo cụm trục chính, cụm bàn

dao, ụ động,….;

Page 9: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

- Lắp ráp mạch điều khiển, viết chƣơng trình điều khiển và vận

hành máy; Gia công thực nghiệm một số chi tiết trên máy; Đánh giá

chất lƣợng chi tiết gia công khi trục chính truyền động bằng động cơ

thủy lực);

- Hƣớng dẫn vận hành.

5. Sản phẩm:

5.1. Sản phẩm khoa học:

- Tổ chức thành công 3 Seminar KQNC cấp Khoa, cụ thể:

Seminar 1: Mô hình lý thuyết điều khiển tốc độ của động cơ

khủy lực (24/05/2017);

Seminar 2: Mô hình thực nghiệm về điều khiển tốc độ cụm trục

công tác truyền động bằng động cơ thủy lực (26/09/2017);

Seminar 3: Kết quả chế tạo máy tiện có trục chính truyền động

bằng thủy lực (19/12/2017).

- Trần Ngọc Hải, Trần Xuân Tùy, Nguyễn Thƣợng Lý. Nghiên cứu

độ nhám bề mặt chi tiết gia công trên máy tiện khi trục chính truyền

động bằng động cơ thủy lực. Tạp chí Khoa học Công nghệ ĐHĐN,

Số 11(120) quyển 1, ISSN: 1859-1531, Từ->đến trang: 22- 26, 2017.

- Trần Ngọc Hải, Lê Cung, Võ Nhƣ Thành. Một số kết quả nghiên

cứu, chế tạo máy tiện CNC có trục chính truyền động bằng động cơ

thủy lực. Hội nghị khoa học và công nghệ toàn quốc về cơ khí lần thứ

V (VCME2018), Số ISBN: 978-604-67-1103,Từ->đến trang: 194-

202, Năm: 2018.

5.2. Sản phẩm đào tạo:

Đào tạo một học viên cao học K31, với đề tài “Nghiên cứu độ

nhám bề mặt gia công trên máy tiện CNC khi trục chính truyền động

bằng động cơ thủy lực”.

5.3. Sản phẩm ứng dụng:

Page 10: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

Cụm trục chính truyền động bằng thủy lực điều khiển vô cấp

máy tiện, gia công một số chi tiết chuyên dụng.

6. Hiệu quả, phƣơng thức chuyển giao kết quả nghiên cứu và khả

năng áp dụng:

6.1. Phương thức chuyển giao: Chuyển giao toàn bộ thiết bị máy

móc;

6.2. Khả năng áp dụng kết quả nghiên cứu:

- Đối với lĩnh vực giáo dục và đào tạo: Góp phần phục vụ công

tác đào tạo và nghiên cứu khoa học tại khoa Cơ khí, trƣờng Đại học

Bách khoa;

- Đối với lĩnh vực khoa học và công nghệ có liên quan: Góp

phần ứng dụng hệ truyền động thủy lực vào các trục chính các máy

cắt gọt kim loại;

- Đối với phát triển kinh tế-xã hội: Nhằm chủ động trong thiết

kế, chế tạo máy công cụ cắt gọt kim loại trong nƣớc;

- Đối với tổ chức chủ trì và các cơ sở ứng dụng kết quả nghiên

cứu: Ứng dụng hiệu quả trong công tác đào tạo và nghiên cứu khoa

học tại khoa Cơ khí, trƣờng Đại học Bách khoa.

Ngày 05 tháng 11 năm 2019

Cơ quan chủ trì

(ký, họ và tên, đóng dấu)

Chủ nhiệm đề tài

(ký, họ và tên)

Page 11: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

INFORMATION ON RESEARCH RESULTS

1. General information:

Project title: Development of main shaft mechanism driven by

hydraulic power for lathe machine.

Code number: B2016-DNA-28-TT

Coordinator: TRAN Ngoc Hai

Implementing institution: Science and Technology Foundation –

University of Danang.

Duration: from Dec. 2016 to Dec 2018 (two years).

2. Objective(s):

This study aims to design and manufacture a spindle that is driven

by hydraulic system, stepless control for lathe machine at Faculty of

Mechanical Engineering, University of Science and Technology, The

University of Danang.

3. Creativeness and innovativeness:

The research has great significant for the application of new

drive systems (such as: hydraulic drive) for the spindle of machine-

tools in general and lathe machine in particular to synchronize with

the machines which have feed motion controled by hydraulic

cylinders.

On the other hand, the study contributes to trainning and research

at Faculty of Mechanical Engineering, University of Science and

Technology, The University of Danang.

4. Research results:

The findings of the research can be summarized as follows:

- Overview on theorical issues related to the study;

- Kinematic and dynamic designs (selection of drive system and

Page 12: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

kinematic design, research on dynamic of spindle and machine’s

structure);

- Manufacturing and installing the machine (manufacture of

spindle, rest assembly, tailstock,....; assembly of control circuits,

write a control program, machine operation; experimental

manufacturing of some parts; evaluation of the quality of samples

that are processed in a machine with a spindle drived by hydraulic

system);

- Operating manual.

5. Products:

5.1. Scientific products

- Seminar 1: Theorical model of speed control of hydraulic

system;

- Seminar 2: Experimental model of speed control of hydraulic

propeller shaft drived by hydraulic motor;

- Seminar 3: Results of manufacturing of lathe machine which has

a spindle drived by hydraulic system;

- Tran Ngoc Hai, Tran Xuan Tuy, Nguyen Thuong Ly. Research

on the sample’s surface roughness on the turning lathe when spindle

driven by a hydraulic motor. Journal of Science and Technology, the

University of Danang, Number 11(120), ISSN: 1859-1531, Pg: 22-

26, Year: 2017.

- Tran Ngoc Hai, Le Cung, Vo Nhu Thanh. Reported results in the

development of CNC lathes with main shaft driven by hydraulic

motor. Proceeding on the 5th National Conference on Mechanical

Science and Technology (VCME-2018), ISBN: 978-604-67-1103-2,

Pg: 194-202, Year: 2018.

5.2. Educational product

Page 13: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

A master student K31 with title: Study on the surface roughness

of samples that are processed in CNC machine with a spindle drived

by hydraulic system

5.3. Application product

A spindle of lathe drived by hydraulic system that stepless

control, processed some specialized samples.

6. Effects, transfer alternatives of research results and

applicability:

- For education and training: contribute to the exploitation of

experimental results for students at Faculty of Mechanical

Engineering, University of Science and Technology, The University

of Danang.

- For the relevant scientific and technological fields: Contribute to

the application of hydraulic transmission systems to the spindles of

the metal cutting machines;

- For socio-economic development: To take initiative in designing

and manufacturing domestic metal-cutting machine tools;

- For lead organizations and establishments applying research results:

Effective application in training and scientific research at Faculty of

Mechanical Engineering, University of Science and Technology, The

University of Danang.

Page 14: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

1

MỞ ĐẦU

1. TỔNG QUAN

Các hệ truyền động trục chính máy CNC trên thị trƣờng thƣờng

ứng dụng truyền động bằng động cơ điện một chiều hoặc động cơ

servo nhƣng chỉ phù hợp cho những máy có công suất nhỏ và trung

bình, còn với những máy có công suất lớn thì thƣờng ứng dụng

truyền động bằng động cơ điện ba pha. Còn các chuyển động chạy

dao thƣờng là động cơ bƣớc, động cơ servo và bên cạnh đó cũng có

một số nghiên cứu ứng dụng truyền động bằng xilanh thủy lực nhƣ

hãng sản xuất Senday, Fuji vì có ƣu điểm là năng suất gia công cao,

kết cấu nhỏ gọn của cụm chấp hành. Tuy nhiên, các chuyển động này

thƣờng điều khiển ở tốc độ thấp do đó gần nhƣ không có tính đàn hồi

của dầu, quá trình điều khiển dễ đạt độ chính xác hơn. Còn khi yêu

cầu điều khiển ở tốc độ cao thì còn gặp nhiều khó khăn do độ đàn

hồi, độ nhớt và sự biến đổi nhiệt độ của dầu. Tuy nhiên, hiện nay kỹ

thuật điều khiển tự động đã phát triển mạnh, đặc biệt trong giai đoạn

“cuộc cách mạng công nghiệp 4.0” với kỹ thuật điều khiển hiện đại

(điều khiển tối ƣu, điều khiển thích nghi, điều khiển phi tuyến, điều

khiển bền vững) và điều khiển thông minh (điều khiển logic mờ, điều

khiển mạng nơron, thuật toán di truyền) thì việc ổn định tốc độ của

trục chính truyền động bằng động cơ thủy lực có thể điều khiển đƣợc.

Do đó, đề xuất nghiên cứu ứng dụng trên truyền động trục chính các

máy cắt gọt kim loại là hết sức cần thiết mà chƣa đƣợc các nhà khoa

học trong nƣớc quan tâm.

2. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Truyền động và điều khiển tự động hệ thủy lực trong máy móc và

trang thiết bị là một trong những hƣớng phát triển công nghệ cao và

Page 15: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

2

ứng dụng mạnh của thế giới. Ở Việt Nam hệ truyền động và điều

khiển tự động thủy lực là một lĩnh vực mới, chƣa đƣợc nghiên cứu

sâu về mặt lý thuyết cũng nhƣ nghiên cứu ứng dụng vào các máy

công cụ. Hơn nữa ngày nay các trục chính và bàn dao của máy công

cụ có công suất lớn ứng dụng hệ truyền động và điều khiển tự động

thủy lực đang là hƣớng nghiên cứu ứng dụng của thế giới.

Từ các cơ sở đó, đề tài “Nghiên cứu, thiết kế và chế tạo cụm

trục chính truyền động bằng thủy lực cho máy tiện” là hết sức cần

thiết. Đó là những vấn đề nghiên cứu khoa học vừa mang tính lý

thuyết chuyên sâu, vừa có ý nghĩa lớn trong việc ứng dụng hệ truyền

động thủy lực vào thực tế máy tiện, góp phần vào phục vụ công tác

đào tạo và nghiên cứu khoa học tại khoa Cơ khí.

3. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI

Chế tạo thành công cụm trục chính truyền động bằng thủy lực, điều

khiển vô cấp cho máy tiện tại xƣởng Cơ khí, ĐH Đà Nẵng.

4. CÁCH TIẾP CẬN, PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Cách tiếp cận: Kết hợp giữa lý thuyết tính toán thiết kế và thực

nghiệm chế tạo cụm trục chính.

Phương pháp nghiên cứu:

- Nghiên cứu lý thuyết, ứng dụng hệ truyền động và điều khiển hệ

thủy lực;

- Điều khiển tự động bằng chƣơng trình.

5. ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Đối tượng nghiên cứu: Trục chính máy tiện.

Phạm vi nghiên cứu:

- Nghiên cứu động lực học về ổn định tốc độ của cụm trục chính

máy khi truyền động bằng động cơ thủy lực;

Page 16: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

3

- Thiết kế tính năng kỹ thuật của cụm trục chính, chế tạo cụm trục

chính của máy;

- Lắp ráp cụm bàn dao, ụ động, ụ dao và vận hành;

- Gia công một số chi tiết trên máy.

6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

Nội dung nghiên cứu bao gồm:

- Tổng quan về máy công cụ;

- Nghiên cứu về lý thuyết truyền động và điều khiển bằng thủy lực;

- Xây dựng nguyên lý và thiết kế tính năng của cụm trục chính;

- Nghiên cứu động lực học của cụm trục chính khi điều khiển tốc độ

động cơ thủy lực;

- Chế tạo cụm trục chính, chọn và lắp ráp hệ thống điều khiển;

- Chọn chi tiết gia công và thiết lập chƣơng trình gia công trên máy;

- So sánh kết quả thực nghiệm;

- Hƣớng dẫn vận hành.

Page 17: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

4

Chƣơng 1: TỔNG QUAN

1.1. TỔNG QUAN VỀ MÁY CÔNG CỤ TRUYỀN THỐNG

Nội dung mục này đã trình bày các nội dụng về: Lịch sử phát triển

máy công cụ; Xu hƣớng phát triển và phân loại máy công cụ; Các

chuyển động tạo hình của máy cắt kim loại; Sơ đồ kết cấu động học -

Tổ hợp chuyển động của máy cắt kim loại; Các chuyển động của máy

cắt kim loại.

1.2. TỔNG QUAN VỀ MÁY CÔNG CỤ CNC

Quá trình hình thành và phát triển của máy CNC; Tổng quan về

máy tiện CNC.

1.3. NGHIÊN CỨU LÝ THUYẾT VỀ TRUYỀN ĐỘNG VÀ

ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG HỆ THỐNG THỦY LỰC

Phƣơng pháp phân tích và tính toán các thông số cơ bản trong

mạch thủy lực; Độ đàn hồi của dầu, độ cứng thủy lực và tần số riêng;

Quy luật thay đổi áp suất; Quy luật thay đổi vận tốc; Quá trình ma

sát; Thời gian đáp ứng của hệ; Sai số điều khiển của hệ.

1.4. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC

Nội dung tổng quan đã đề cập về xu hƣớng phát triển và phân loại

máy công cụ, các chuyển động tạo hình của máy cắt kim loại, phân

tích một số sơ đồ kết cấu động học và thấy rằng kết cấu của cụm trục

chính các máy công cụ hiện nay thông thƣờng có hộp tốc độ cồng

kềnh, điều khiển phức tạp. Tổng hợp lý thuyết về truyền động và điều

khiển tự động hệ thống thủy lực nhằm ứng dụng để nghiên cứu động

lực học của cụm trục chính máy tiện truyền động bằng động cơ thủy

lực.

Page 18: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

5

Chƣơng 2: THIẾT KẾ ĐỘNG HỌC VÀ NGHIÊN CỨU ĐỘNG

LỰC HỌC CỤM TRỤC CHÍNH

2.1. XÂY DỰNG SƠ ĐỒ NGUYÊN LÝ VÀ THIẾT KẾ TÍNH

NĂNG CỦA CỤM TRỤC CHÍNH

2.1.1. Xây dựng nguyên lý

Sơ đồ nguyên lý của máy đƣợc thể hiện trên hình 2.1a và 2.1b.

Trong đó, hình 2.1a thể hiện sơ đồ nguyên lý của máy tiện có trục

chính truyền động bằng động cơ thủy lực và hình 2.1b thể hiện sơ đồ

nguyên lý của máy tiện có trục chính truyền động bằng động cơ điện

3 pha thƣờng đƣợc ứng dụng hiện nay với những máy có công suất

lớn (đây là hệ truyền động tham chiếu).

Tốc kế Ụ động

Z- Z+

X+

X-

Ụ máy

Động cơ trục X

Đai

than

g

Đai

răn

g

Độ

ng

Ụ đ

ộn

g

Mâm cặp

Động cơ thủy lực

Ổ dao Dao

Động cơ trục Z

Tốc kế Ụ động

Z- Z+

X-

Ụ máy

Động cơ trục X

Đai

than

g

Đai

răn

g

Độ

ng

Ụ đ

ộn

g

Mâm cặp

Động cơ điện 3pha

Ổ dao Dao

X+

Động cơ trục Z

M

a) b)

Hình 2.1. Sơ đồ nguyên lý của máy tiện

Mô hình nghiên cứu về điều khiển tốc độ cụm trục chính đƣợc

truyền từ động cơ thủy lực qua bộ truyền đai thang đƣợc đề xuất thể

hiện ở hình 2.2. Động cơ điện 3 pha truyền động bơm dầu bánh răng

qua bộ truyền đai thang, điều chỉnh áp suất làm việc cũng nhƣ phòng

quá tải bằng van tràn và van an toàn (áp suất làm việc thể hiện qua

đồng hồ đo). Điều khiển tốc độ của động thủy lực thông qua điều

khiển lƣu lƣợng dầu bằng van tỷ lệ. Trên đƣờng dầu từ bơm vào van

tỷ lệ có đặt một lọc cao áp, ắc quy thủy khí nhằm tích và bù thế năng

của dầu. Động cơ thủy lực truyền động cho trục chính qua bộ truyền

Page 19: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

6

đai thang, thiết bị đo tốc độ của trục chính đƣợc sử dụng là tốc kế, tốc

kế nhận tín hiệu tốc độ của trục chính qua bộ truyền đai răng.

M 01 02 03 04 05 06

07

08

09

10

11

12

13 14

15

16

17

01- Bể dầu;

02- Van 2/2;

03- Van tràn và van an toàn; 04- Lọc đƣờng hút;

05- Bơm dầu;

06- Động cơ điện 3pha; 07- Bộ truyền đai thang;

08- Đồng hồ đo áp suất;

09- Ắc quy thủy khí; 10- Van tỷ lệ;

11- Bộ truyền đai thang;

12- Bộ truyền đai răng; 13- Tốc kế;

14- Trục chính;

15- Mâm cặp;

16- Động cơ thủy lực;

17- Lọc cao áp.

1(Ω1, n1)

nt

Q

0(Ω0, n0)

MC

p1

Dm0

p2

i1

i2 = n1/n0 = 2

Mm Q

QT

pS

pT0

QS

Db0

nđc

nb

i

Hình 2.2. Sơ đồ nguyên lý của hệ thủy lực truyền động trục chính máy tiện

2.1.2. Thiết kế tính năng của cụm trục chính truyền động bằng

thủy lực

Bài toán sau đây đƣợc thiết lập và tính toán khi trục chính đang

thực hiện quá trình cắt gọt, tức là đang có tải và đã làm việc ở chế độ

ổn định. Đồng thời tính toán cho trƣờng hợp ở chế độ công suất lớn

nhất.

Các kết quả tính toán là:

- Công suất cắt: Nc = 1,96 (kW);

- Số vòng qua trục chính: n1 = 1194 (vg/ph), chọn 1200 (vg/ph);

- Mô men cắt: Mc = 22,47 (Nm);

Page 20: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

7

- Số vòng quay của trục mô tơ thủy lực: n0 = 600 (vg/ph);

- Công suất trên trục mô tơ thủy lực: Nm = 2,04 (kW);

- Mô men trên trục mô tơ thủy lực: Mm = 3248 (Ncm);

- Thể tích riêng của mô tơ thủy lực: Dm0 = 10,28 (cm

3);

- Lƣu lƣợng làm việc: Q = 6502 (cm3/ph), pb = 150(kg/cm

2);

- Thể tích riêng của bơm dầu: Dm0 = 10,28 (cm

3); chọn 12,5 (cm

3)

- Công suất động cơ điện: Nđc = 2,2 (kW).

2.2. NGHIÊN CỨU ĐỘNG LỰC HỌC CỦA CỤM TRỤC

CHÍNH KHI ĐIỀU KHIỂN TỐC ĐỘ ĐỘNG CƠ THỦY LỰC

BẰNG VAN TỶ LỆ

Trong nội dung này, trình bày kết quả khảo sát về độ ổn định tốc

độ của một trục chính, truyền động bằng động cơ thủy lực qua bộ

truyền đai thang, điều khiển động cơ thủy lực bằng van tỷ lệ. Kết quả

nghiên cứu bao gồm, xây dựng mô hình động lực học của cụm trục

chính, truyền từ động cơ thủy lực đến cụm trục chính qua bộ truyền

đai thang, đồng thời thiết lập mô hình toán học và mô hình bộ điều

khiển PID tự điều chỉnh mờ.

2.2.1. Thiết lập mô hình toán và các mô tả toán học của cụm trục

chính: Mô hình tính toán lý thuyết cho cụm trục chính đƣợc thiết lập

trên cơ sở là hệ tuyến tính. Mô hình tính toán với giả thiết là: không

tính đến biến dạng đàn hồi của bộ truyền đai thang truyền động từ

trục rô to động cơ thủy lực đến cụm trục chính, ma sát trên trục công

tác và ma sát nhớt trên trục rô to động cơ thủy lực, giá trị mômen

quán tính khối lƣợng trên cụm trục chính và trục rôto của động cơ

thủy lực, bộ truyền đai răng truyền động từ trục công tác đến cảm

biến vận tốc coi nhƣ một khâu khuếch đại (do tải rất nhỏ nên gần nhƣ

không có đàn hồi).

Mô hình phân tích của hệ truyền động và sơ đồ khối điều khiển

Page 21: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

8

cho cụm trục chính đƣợc thể hiện trên hình 2.3, 2.4.

1(Ω1, n1) nt

0(Ω0, n0)

J1

J0

1n

ni

1

t

f1

f0

0mD

Bộ điều

khiển PID

mờ

Q, V1

p

C

Q, V2

Kn

-F

+ u0 E

I

I KV

MC

i1

Van tỷ lệ

Bộ khuếch đại

Hình 2.3. Mô hình của hệ thủy lực truyền động trục chính máy tiện

u0 Bộ điều khiển PID

tự điều chỉnh mờ Van tỷ lệ

Động cơ

thủy lực

Tốc kế

F

E

Bộ truyền đai răng

Cụm trục

chính máy

tiện

I Q

Bộ truyền

đai thang

Ω0

Ω1 n1

nt

Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển tốc trục chính

n1 (Ω1, 1)

n0(Ω0, 0)

J01

ML

f01

0mD

Q, V1

p

C

Q, V2

Hình 2.5. Mô hình thu gọn

Page 22: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

9

Các mô tả toán học của hệ thống:

- Các giá trị thu gọn: J01 = J0 + J12

2i (2.1)

f01 = f0 + f12

2i (2.2)

Trong đó: J01 và f01 là giá trị thu gọn của giá trị mô men quán

tính và hệ số ma sát của trục công tác về trục rô to của động cơ thủy

lực.

- Trên động cơ thủy lực:

Phƣơng trình cân bằng mô men trên trục rô to của động cơ thủy

lực:

0 0m 01 01 0 0 0 C 2

dD p J f M (M M i )

dt (2.3)

Phƣơng trình cân bằng lƣu lƣợng:

0

1 2 mm 0 m

V V DdpQ D c p (c , D )

dt 2B 2 (2.4)

- Lƣu lƣợng qua van tỷ lệ (tổn thất lƣu lƣợng trong van là rất nhỏ

nên tôi bỏ qua tổn thất lƣu lƣợng trong van):

Q = KVI (2.5)

- Ngoài ra còn có các quan hệ trên các bộ truyền:

Số vòng quay của trục chính: 1 2 0 2 0

30n i n i (2.6)

Tỷ số truyền của bộ truyền đai thang: 12

0

ni

n (2.7)

Mô men cắt: CC

1

N .30M

.n

(2.8)

- Trên tốc kế: F = Knnt = Knn1 nt = n1; t

1

n( 1)n

(2.9)

Tổng hợp từ phƣơng trình (2.1) đến phƣơng trình (2.9), ta có

phƣơng trình Laplace (2.10).

Page 23: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

10

0m 01 01 0 0

m 0

V n 1 1 0

0 2 C t 1

D p(s) J s f (s) M (s)

Q(s) D (s) cs p(s)

30Q(s) K I(s); F K n (s); n (s) (s);

M (s) i .M (s); n s in s

(2.10)

Sơ đồ khối của hệ mô tả mối quan hệ giữa các tín hiệu trong hệ

thống trên hình 2.6.

F(s)

u0(s)

01 01

1

J .s f

Bộ điều khiển

PID mờ

KV

1

c.s

E(s) I(s) Q(s)

Dm

i2

MC(s)

Kn

s30

n1(s) Ω0(s)

0mD

p(s)

M0(s) NC

Hình 2.6. Sơ đồ khối mô tả mối quan hệ giữa các tín hiệu trong hệ thống

2.2.2. Thiết lập hệ thống điều khiển tốc độ cụm trục chính

Cấu trúc của bộ điều khiển PID tự điều chỉnh mờ đƣợc thể hiện

trên hình 2.7. Trong đó, e là sai số giữa giá trị đặt tốc độ mong muốn

với tốc độ đầu ra; e = de/dt là đạo hàm sai số trên một đơn vị thời

gian. e

+

Fuzzy tuner

KP KI KD

PID

Controller (ATACOHS)

Set-point Output

e

Sensor

Hình 2.7. Sơ đồ khối hệ thống điều PID tự điều chỉnh mờ

Phạm vi của các tham số bộ điều khiển PID là (KPmin, KPmax),

(KImin, KImax), (KDmin, KDmax) và đƣợc xác định qua thực nghiệm trên

bộ điều khiển PID cổ điển của hệ thủy lực truyền động trục chính.

Page 24: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

11

Qua thực nghiệm thì phạm vi của mỗi tham số là: KP(0.033, 0.153),

KI(0, 0.0001) và KD(0, 0.04). Do đó, chúng có thể đƣợc hiệu

chỉnh trong khoảng (0,1) nhƣ sau:

' 'P P min PP P P

P max P min

' 'I Imin II I I

Imax Imin

' 'D D min DD D D

D max D min

K K K 0.033K , K 0.12K 0.033

K K 0.153 0.033

K K K 0K ,K 0.0001K

K K 0.0001 0

K K K 0K ,K 0.04K

K K 0.04 0

(2.11)

Sơ đồ khối điều khiển hệ thống thể hiện trên hình 2.8.

Bộ Arduino

(Mega 2560)

Bộ DAC

(4921) Bộ khuếch đại

Van tỷ lệ

Bộ truyền

đai tháng

Tốc kế

USB Máy vi tính

Phần mềm

Matlab, IDE

software

Cụm trục chính

Động cơ

thủy lực

Bộ nguồn

thủy lực

Hình 2.8. Sơ đồ khối điều khiển hệ thống

2.2.3. Khảo sát độ ổn định về tốc độ của cụm trục chính truyền

động bằng thủy lực

Trên hình 2.9 là đồ thị đáp ứng quá độ về điều khiển tốc độ của

trục chính đƣợc tổng hợp từ kết quả lý thuyết và thực nghiệm. Với

các giá trị điều khiển tốc độ của cụm trục chính là: 300, 500, 700,

900 và 1100 (vòng/ph), kết khảo sát cụ thể về tốc độ cài đặt, tốc độ

đáp ứng, thời gian xác lập, độ vƣợt lố và sai số hệ thống đƣợc tôi

tổng hợp trên 2.1.

Page 25: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

12

0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000-200

0

200

400

600

800

1000

1200

Time (number*0.01sec)

n1 (

rpm

)

setpoint

simulate

experimentally

Hình 2.9. Đáp ứng lý thuyết và thực nghiệm

Bảng 2.1. Kết quả khảo sát đáp ứng quá độ về tốc độ của trục chính

Tốc độ

đặt

(vòng/

ph)

Phương

thức khảo

sát

Các giá trị khảo sát

Tốc độ

thực

(vòng/ph

)

Độ

vượ

t lố

(%)

Thời

gian

trể (s)

Thời

gian

xác

lập (s)

Sai

số

cận

trên

(%)

Sai số

cận

dưới

(%)

300

Lý thuyết 300.1 0 0 2.53 1.5 0

Thực

nghiệm 300±10 0 0.02 2.63 3.3 3.6

500

Lý thuyết 500.2 0 0 2.54 1.5 0

Thực

nghiệm 500±10 0 0.02 1.87 3 2

700

Lý thuyết 700.2 0 0 2.53 1.5 0

Thực

nghiệm 700±10 0 0.01 3.16 2 3.5

900

Lý thuyết 900.4 0 0 2.54 1.5 0

Thực

nghiệm 900±10 0 0.01 2.96 2.2 2.2

1100

Lý thuyết 1101 0 0 2.43 1.5 0

Thực

nghiệm 1100±10 0 0.01 3.32 1.9 2.6

Page 26: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

13

Qua các kết quả trên tôi thấy rằng:

Kết quả khảo sát thực nghiệm về điều khiển tốc độ của cụm trục

chính hoàn toàn phù hợp với kết quả khảo sát lý thuyết (đƣợc thể

hiện qua đồ thị đáp ứng trên hình 2.9 và các cặp giá trị tƣơng ứng

trên bảng 2.1), sai lệch giữa các giá trị tƣơng ứng nằm trong phạm vi

0.001 đến 0.036%. Bộ tham số điều khiển K’P, K’I và K’D tự động

điều chỉnh hoạt động tốt, nghĩa là phạm vi điều khiển tốc độ của cụm

trục chính từ 300 đến 1100 (vòng/ph) đảm bảo không có độ vƣợt lố,

sai số xác lập nhỏ hơn 5% theo tiêu chuẩn đánh chất lƣợng động lực

học hệ thống (bảng 2.1).

2.3. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC

Nội dung đã trình bày các kết quả, cụ thể sau:

Xây dựng sơ đồ nguyên lý của máy tiện với cụm trục chính truyền

động bằng động cơ thủy lực, điều khiển tốc độ trục chính bằng van tỷ

lệ.

Tính toán, thiết kế các tính năng kỹ thuật của cụm trục chính,

chọn các phần tử truyền động của hệ thống thủy lực.

Xây dựng mô hình nghiên cứu động lực học của cụm trục chính

và thiết lập các phƣơng trình toán học mô tả hệ thống.

Chọn các phần tử điều khiển và bộ điều khiển PID tự điều chỉnh

mờ, các thông số điều khiển đƣợc tìm từ kết quả thực nghiệm.

Nghiên cứu về độ ổn định tốc độ của cụm trục chính bằng cả lý

thuyết và thực nghiệm, các kết quả thực nghiệm hoàn toàn phù hợp

với mô hình lý thuyết đã đƣợc đề xuất. Ngoài ra, xét đến yếu tố ảnh

hƣởng của nhiệt độ dầu đến độ ổn định tốc độ của trục chính.

Với các kết quả nghiên cứu này là cơ sở để chế tạo, lắp ráp cụm

trục chính của máy tiện truyền động bằng động cơ thủy lực.

Page 27: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

14

Chƣơng 3: CHẾ TẠO CỤM TRỤC CHÍNH

Trên cơ sở tính năng kỹ thuật của cụm trục chính đƣợc tính toán ở

chƣơng 2. Xây dựng bản vẽ nguyên lý và kết cấu của cụm trục chính,

nhằm để không phụ thuộc các máy hiện có tại cơ sở đào tạo trong

quá trình thực nghiệm thì trong nghiên cứu này tôi đã chọn và lắp đặt

hoàn thiện máy tiện với cụm bàn dao, cụm chóng tâm và kết cấu

khung máy.

3.1. XÂY DỰNG KẾT CẤU VÀ HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN

3.1.1. Cụm trục chính

Sơ đồ nguyên lý đƣợc thể hiện trên hình 3.1.

Bộ

Arduino

Máy

vi

tính

KA

Board mạch

Mach3 VM4

Dữ liệu

Bộ

DAC

Van tỷ lệ

1(Ω1, n1)

nt

Q

0(Ω0, n0)

MC

p1

Dm0

p2 i2 = n1/n0 = 2

Mm Q

pT0

i

Máy

vi

tính

Board mạch

Mach3 VM4

Dữ liệu

1(Ω1, n1)

nt

0(Ω0, n0)

MC

i2 = n1/n0 = 2

Mm

i

Động cơ

điện 3pha

Bộ biến tần

M

Nguồn 3 pha

Hình 3.1. Sơ đồ nguyên lý trục chính với 2 hệ truyền động

Kết cấu cụm trục chính đƣợc thể hiện trên hình 3.2.

Page 28: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

15

Hình 3.2. Kết cấu cụm trục chính

1a- Động cơ thủy lực, 1b- Động cơ điện 3 pha; 2- Bộ truyền đai thang; 3- Khớp nối

trục; 4- Encoder; 5- Ổ bi; 6- Tốc kế; 7- Trục chính; 8- Nắp ổ; 9- Mâm cặp; 10-

Vòng phớt

3.1.2. Cụm bàn dao

Số bƣớc trên một vòng quay là 200 bƣớc/vòng (1.80/bƣớc). Dòng

lớn nhất 1.6(A), tốc độ tiến dao có thể đạt đƣợc là v = 750

(mm/phút).

Hình 3.3. Kết cấu cụm trục X

1- Khớp nối, 2- Bàn máy, 3- Ray trượt vuông, 4- Vít me bi, 5- Bích, 6- Động cơ

bước.

Page 29: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

16

Hình 3.4. Kết cấu cụm trục Z

1- Khớp nối, 2- Bàn máy, 3- Ray trượt vuông, 4- Vít me bi, 5- Bích, 6- Động cơ

bước.

3.1.3. Ụ động

Ụ động đƣợc lắp trên sống trƣợt bi truyền động từ động cơ bƣớc

qua bộ truyền vít me bi có thể di trƣợt tự động hoặc điều khiển bằng

tay qua phần mềm tới vị trí bất kỳ.

Hình 3.5. Kết cấu cụm ụ động

1- Mũi chống tâm, 2- Ụ động, 3- Ray trượt vuông, 4- Nối trục, 5- Bích, 6- Động

cơ bước, 7- Ray trượt, 8- Vít me bi, 9- Đai ốc

Page 30: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

17

3.1.4. Ổ dao

Cụm ổ dao với 6 vị trí mang dao, có thể thay dao tự động:

Hình 3.6. Kết cấu cụm ổ dao

1- Đầu khoan, 2- Mâm dao, 3- Thân hộp, 4- Trục, 5- Động cơ bước, 6- Khớp nối

3.1.5. Hệ thống điều khiển

Mạch Mach3 VM4 do Việt Nam sản xuất là mạch kết nối giữa

phần mềm điều khiển (Mach3Turn) trên máy tính và các phần tử điều

khiển nhƣ bộ khuếch đại điều khiển động cơ bƣớc hoặc bộ khuếch

đại điều khiển van tỷ hoặc bộ biến tần. Ngoài ra còn có nhiệm vụ

nhận tín hiệu phản hồi từ các cảm biến hoặc công tắc hành trình và

đƣa về phần mềm xử lý.

Trên bo Mach 3 VM4 hổ trợ cổng có đầu ra analog (0 - 10V) phù

hợp với điều khiển bộ khuếch đại van tỷ lệ thủy lực hoặc bộ biến tần

khi cần điều khiển tốc độ spindle. Sơ đồ mạch lắp ráp hệ thống đƣợc

thể hiện trên hình 3.7.

Page 31: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

18

Truc X

Truc Z

U dong

Mam

dao

DRIVERTB6600

?BOB MACH3 VM4

Hình 3.7. Sơ đồ mạch lắp ráp hệ thống điều khiển

1- Cảm biến hành trình, 2- Nhóm động cơ bước, 3- Các Driver

TB6600, 4- Đèn báo hiệu, 5- Bo mạch Mach3 VM4, 6- Các rơ le tín

hiệu, 7- Trục chính và biến tần Yaskawa V1000, 8- Công tắc điều

khiển, 9- Rơ le khởi động, 10- Nguồn DC, 11- Lọc nguồn

3.2. CHẾ TẠO TRỤC CHÍNH VÀ LẶP RÁP MÁY

Máy chế tạo hoàn chỉnh đƣợc thể hiện trên ảnh chụp hình 3.8.

Hình 3.8. Ảnh chụp máy chế tạo có trục chính truyền động bằng thủy lực

Page 32: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

19

3.3. GIA CÔNG THỰC NGHIỆM TRÊN MÁY

Giới hạn của thực nghiệm là:

- Các bề mặt gia công đƣợc chọn là những bề mặt điển hình;

- Chọn chi tiết gia công với bề mặt gia công chỉ dùng một đầu

dao, dao tiện tiêu chuẩn của hãng Mitshubishi;

- Vật liệu gia công là CT38, C45 và kim loại màu (nhôm hợp kim,

đồng hợp kim); Hệ tham chiếu trục chính là động cơ điện 3 pha, điều

khiển bằng biến tần.

Ảnh chụp chi tiết gia công trên hình 3.9.

Hình 3.9. Ảnh chụp chi tiết gia công (theo trình tự nhôm, đồng và thép)

3.4. NGHIÊN CỨU ĐỘ CHÍNH XÁC GIA CÔNG

Trong giới hạn của nghiên cứu này tôi chỉ khảo sát độ nhám bề

mặt chi tiết gia công với trục chính truyền động bằng động cơ thủy

lực (bảng 3.1-3.3), các kết quả so sánh với trục chính truyền động

bằng động cơ 3 pha (bảng 3.4-.

Bảng 3.1. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 1, 2 và 3

Thông số gia

công Mẫu

Độ nhám bề mặt

theo Rz

(µm)

Giá trị trung

bình Rz

(µm)

Cấp độ

nhám

n1= 1200

(vòng/ph)

S= 50(mm/phút)

t=0.2(mm)

1 27.105

26.5353 5 2 27.568

3 24.933

Page 33: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

20

Bảng 3.2. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 4, 5 và 6

Thông số gia

công Mẫu

Độ nhám bề mặt

theo Rz

(µm)

Giá trị trung

bình Rz

(µm)

Cấp độ

nhám

n1= 1200

(vòng/ph)

S= 55(mm/phút)

t=0.2(mm)

4 30.370

25.1 5 5 21.331

6 23.6

Bảng 3.3. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 7, 8 và 9

Thông số gia

công Mẫu

Độ nhám bề mặt

theo Rz

(µm)

Giá trị trung

bình Rz

(µm)

Cấp độ

nhám

n1= 1200

(vòng/ph)

S= 60(mm/phút)

t=0.2(mm)

7 21.385

21.8706 5 8 21.427

9 22.8

Bảng 3.4. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 10, 11 và 12

Thông số gia

công Mẫu

Độ nhám bề mặt

theo Rz

(µm)

Giá trị trung bình

Rz

(µm)

Cấp độ

nhám

n1= 1200

(vòng/ph)

S= 50(mm/phút)

t=0.2(mm)

10 15.056

17.65967 5 11 17.229

12 20.694

Bảng 3.5. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 13, 14 và 15

Thông số gia

công Mẫu

Độ nhám bề mặt

theo Rz

(µm)

Giá trị trung

bình Rz

(µm)

Cấp độ

nhám

n1= 1200

(vòng/ph)

S= 55(mm/phút)

t=0.2(mm)

13 16.638

17.492 5 14 17.651

15 18.187

Bảng 3.6. Kết quả đo Rz với 3 mẫu 16, 17 và 18

Thông số gia

công Mẫu

Độ nhám bề mặt

theo Rz

(µm)

Giá trị trung

bình Rz

(µm)

Cấp độ

nhám

n1= 1200

(vòng/ph)

S= 60(mm/phút)

t=0.2(mm)

16 23.572

16.6723 5 17 13.045

18 13.4

Page 34: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

21

3.5. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC

- Với thông số gia công n1=1200(vòng/ph), s=50(mm/ph) và

t=0.2(mm), ta thấy rằng giá trị trung bình khi truyền động bằng động

cơ thủy lực là 17.6597(µm) thấp hơn giá trị trung bình khi truyền

động bằng động cơ điện 3 pha là 26.5353(µm). Giá trị giữa 2 hệ

truyền động sai lệch là 8.8756(µm).

- Với thông số gia công n1=1200(vòng/ph), s=55(mm/ph) và

t=0.2(mm), ta thấy rằng giá trị trung bình khi truyền động bằng động

cơ thủy lực là 17.492(µm) thấp hơn giá trị trung bình khi truyền động

bằng động cơ điện 3 pha là 25.1(µm). Giá trị giữa 2 hệ truyền động

sai lệch là 7.608(µm).

- Với thông số gia công n1=1200(vòng/ph), s=60(mm/ph) và

t=0.2(mm), ta thấy rằng giá trị trung bình khi truyền động bằng động

cơ thủy lực là 16.6723(µm) thấp hơn giá trị trung bình khi truyền

động bằng động cơ điện 3 pha là 21.8706(µm). Giá trị giữa 2 hệ

truyền động sai lệch là 5.1983(µm).

Qua so sánh trên, sai lệnh độ nhám giữa 2 hệ truyền động rất nhỏ,

kết quả đo độ nhám hoàn toàn phù hợp với cơ sở lý thuyết. Với kết

quả này cho thấy truyền động trục chính bằng động cơ thủy lực và

truyền động bằng động cơ điện 3 pha là tƣơng đƣơng nhau. Tuy

nhiên, kết cấu động cơ thủy lực nhỏ gọn hơn hẳn động cơ điện 3pha

cùng với một công suất.

Page 35: NGGHHI IÊÊNN KCC ẾẾ TT ỤỤMM TTRRỤỤCC CCHHÍÍNNHH ...tailieuso.udn.vn/bitstream/TTHL_125/10111/4/TranNgocHai...Hình 2.4. Sơ đồ khối hệ thống điều khiển

22

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Xây dựng sơ đồ nguyên lý và thiết kế tính năng của cụm trục

chính. Nghiên cứu động lực học của cụm trục chính khi truyền động

bằng động, điều khiển bằng van tỷ lệ với kết quả nghiên cứu bao

gồm, xây dựng mô hình động lực học của cụm trục chính, truyền từ

động cơ thủy lực đến cụm trục chính qua bộ truyền đai thang, đồng

thời thiết lập mô hình toán học và mô hình bộ điều khiển PID tự điều

chỉnh mờ. Độ ổn định tốc độ của cụm trục chính khảo sát bằng cả lý

thuyết và thực nghiệm, các kết quả thực nghiệm hoàn toàn phù hợp

với mô hình lý thuyết.

Chế tạo cụm trục chính truyền động bằng động cơ thủy lực (trên

đó có lắp thêm hệ truyền động bằng động cơ điện 3 pha) và lắp ráp

các cụm bàn máy, ụ dao, ụ động thành một máy tiện hoàn chính. Ứng

dụng bo mạch mach3 VM4 và phần mềm Mach3turn.

Các chi tiết gia công đúng với chƣơng trình gia công đã thiết lập.

Chất lƣợng bề mặt (độ nhám) chi tiết gia công khi trục chính truyền

động bằng động cơ thủy lực đƣợc đo trên máy đo độ nhám bề mặt

Mitutoyo Surftest SJ-310, các kết quả so sánh với trục chính truyền

động bằng động cơ 3 pha cùng với điều kiện và chế độ gia công

giống nhau.

Với kết quả trên, chúng tôi thấy rằng có thể ứng dụng hệ truyền

động và điều khiển động cơ thủy lực cho trục chính máy tiện vạn

năng chuyên dụng, vì có một số ƣu điểm nổi bật là kết cấu nhỏ gọn,

điều khiển tốc độ trục chính vô cấp với thao tác đơn giản mà không

cần phải có hộp tốc độ.