nhỮng bÀi kinh hƯỚng dẪn thỰc...

1

NHNG BI KINH

HNG DN THC HNH

trch trong

Con ng Ca Chng Ta

2

Nhng bi Kinh sau y c dng trch dn, ging gii

v tho lun trong quyn sch Con ng Ca Chng Ta. y

l nhng bi thuyt ging m c Pht ni ra cho nhng ngi

mun tm hiu li sng theo o Pht.

1. Kinh Li Khuyn Dy Sigala

2. Kinh Li Khuyn Dy Viagghapajja

3. Kinh Nguyn Nhn Suy i

4. Kinh im Lnh

5. Kinh Tm T

3

Kinh Li Khuyn Dy Sigla

(Sigalovada Sutta)

(Bn dch t ting Pali qua ting Anh ca

Ha thng TS Wapola Rahula)

Gii Lut dnh cho nhng Pht t ti gia

Ti nghe nh vy:

C ln khi c Th Tn tr ng gn Rjagaha (thnh

Vng X), ch khu vc tm n ca loi sc, ti rng Trc

Lm.

Lc by gi, Sigla, con ca mt gia ch, dy sm, ra

khi thnh Vng X, vi o thm nc, vi tc thm nc,

chp tay thp, vi ly cc phng ca t v tri: phng

ng, phng Nam, phng Ty, phng Bc, di Thin

, trn Thin nh.

Cng bui sng sm hm y, Th Tn p y, cm y bt

vo thnh Vng x kht thc. Th Tn thy Sigla ang

thc hin nhng nghi l cng ly, Ngi ni vi ngi y

nh vy:

Ny ch gia tr, v sao anh dy sm, ra khi thnh Vng

X, vi o thm t, vi tc thm t, chp tay cng ly cc

phng ca t v tri nh vy?

4

Tha Ngi, khi cha con gn cht, ngi c dn con: Ny

con thn yu, hy th cng cc phng ca t v tri. V vy

tha Ngi, thc hin li dn ca cha, tn trng, cung knh

li dn thing ling, thc dy sm v, ri thnh Vng-X,

chp tay cng ly su phng theo cch nh vy.

Ny ch gia tr, nhng theo Nghi Lut ca Thnh Nhn

(rya), su phng khng phi c cng ly nh vy. [1]

Vy tha Ngi, theo Nghi Lut ca bc Thnh Nhn th

su phng nn c cng ly nh th no? Tht l tt p

nu c Th Tn dy cho con bit c cch m su phng

c cng ly theo nh Nghi Lut ca bc Thnh nhn.

Hy nghe y, ch gia tr v suy nghim cn thn, ta s

ni cho anh nghe.

D rt tt, tha Ngi, Sigla tr li.

V c Th Tn ging nh sau:

(I)

Ny ch gia tr, t ca bc thnh nhn (1) dp b

bn iu xu c v o c[2]; (2) nh l khng lm nhng

hnh ng xu c t bn ng c thc gic; (3) nh l khng

bc xa n su ca phung ph tin ca, trnh xa mi bn

iu xu c ny, ngi y l ngi bo v su phng, ang

trn bc ng chinh phc c hai th gii, thnh t trong

th gii i ny v th gii i sau. Khi c th tan r, sau khi

cht, ngi y s c ti sinh vo mt ci Tri hnh phc.

5

1. Ci g l bn (4) iu xu c m t ca bc thnh

nhn dp b? l s st sinh, trm cp, t dm v ni

di. l bn iu xu v o c m ngi y dp b.

c Th Tn ni nh vy. V sau khi c Th Tn ni

vy, Ngi nhc li nh sau:

St sinh, trm cp, t dm v ni di

Bn iu xu c , bc tr hin u ch

2. Bi nhng bn (4) ng c no thc gic m t ca

bc thnh nhn dp b nhng nghip xu c? Nghip xu

c c thc hin t ng c thc gic t Tham, Sn, Si, v

S hi. [3].

Nhng v Nghi Lut Thnh Nhn khng b chi phi bi

nhng ng c Tham, Sn, Si v S hi ny, cho nn t

ca bc thnh nhn khng lm nhng nghip xu c do chng

thc gic.



Ngi do lng Tham, Sn, Si v S Hi

M coi thng Gio Php

Vinh danh k m nht i

Nh trng trn trong nhng ngy khuyt i.

Ngi khng do lng Tham, Sn, Si v S Hi

Nn khng coi thng Gio Php

Vinh danh ngi ln ln

Nh trng khuyt trong nhng ngy trn li.

6

3. V su ca phung ph tin ca m t ca bc

thnh nhn trnh b l g?

(1) Ung ru lm say sa v ngu mi u c;

(2) i ra ngoi ng vo nhng gi khng thch hp;

(3) T tp, nh m;

(4) C bc;

(5) Giao du vi bn xu;

(6) Thi quen li bing.

(1) Ny ch gia tr, c su (6) him ho ca vic ung

ru lm say sa v ngu mi u c:

i. Mt ti sn tht s;

ii. Gy thm ci v, xch mch;

iii. Gy bnh tt;

iv. Mang ting xu ru ch;

v. T cch khng ng hong, ng n;

vi. Lm ngu mi tr c.

(2) Ny ch gia tr, c su (6) him ha khi mt ngi i

ra ngoi ng ph vo nhng gi khng thch hp:

i. Bn thn khng c bo v v phng,

ii. V con v th cng khng c ai bo v;

iii. Ti sn tin ca v th cng khng c ai bo v;

iv. Bn thn c th b ri vo trng hp i tng b tnh

nghi trong nhng ch c t nn gy ra; [4]

v. Tn tui b tin xu n i;

vi. S gp nhiu rc ri, phin phc khc.

(3) Ny ch gia tr, c su (6) him ha khi t tp, nh

m:

7

i. Lun tm ch c nhy ma?

ii. Lun tm ch xng ca, ht h?

iii. Lun tm ch c nhc?

iv. Lun tm ch ngm th, k chuyn?

v. Lun tm ch nhc tay, trng di, chm che?

vi. Lun tm ch nh g trng cm? [5]

(4) Ny ch gia tr, c su (6) him ha khi c bc:

i. Nu mnh thng, s b ngi thua ght;

ii. Nu mnh thua, s tic than tin ca b mt;

iii. Lng ph tin ca khng ng;

iv. Li ni khng cn gi tr nu phn x hay b bt ra ta;

v. B bn b, ng nghip coi khinh;

vi. Khng c cho n trong hn nhn, v mi ngi

u cho rng k c bc chc chn khng th no lm

ngi chng tt.

(5) Ny ch gia tr, c su (6) him ha khi giao du vi

bn b xu:

i. Gp dn c bc;

ii. K try lc, n chi;

iii. K nghin ru;

iv. K gian ln;

v. K la o;

vi. Hay bt c k bo ng no.

(6) Ny ch gia tr c su (6) iu xu xy ra vi s li

bing:

i. Ngi li bing hay ni: tri lnh qu, khng th lm

c;

8

ii. Ngi li bing hay ni: tri nng qu, khng th lm

c,

iii. Ngi li bing hay ni: vo bui sng cn qu sm,

khng th lm c;

iv. Ngi li bing hay ni: vo bui chiu qu tr,

khng th lm c;

v. Ngi li bing hay ni: i bng qu, khng th lm

c;

vi. Ngi li bing hay ni: no bng qu, khng th lm

c;

V c nh vy, nhng vic cn lm khng bao gi lm

xong, do khng lm ra thm c g v nh vy tin

ca trong nh cng vi cn i.



K ch l bn nhu; k gi bn ch khi gip mt; k ch

l bn b ch khi v li c.

Ng sau mt tri mc, ngoi tnh, c tm, c bn xu,

tham su nguyn nhn lm tn hoi mt ngi.

Ngi c bng hu v bn b xu th dnh theo thi xu,

lm h n v sa ng - trong i ny v i sau.

nh xc xc, trai gi, ru ch, chy ma, ca ht, ng

ngy, i ra ng vo gi khng thch hp, c bn b xu,

tham lam chn (9) iu lm hy hoi mt ngi. [5]

Ngi nh xc xc v ung ru, quan h bt chnh vi

ph n l ngi thn ca ngi khc v, giao du vi k

9

xu v khng knh lo c th th k s li tn nh

trng trong nhng ngy khuyt i.

K say ru, ngho mt, bn cng, vn thm kht khi

nhu, hay la c n nhng qun nhu, th chm trong n

nn nh hn ri xung nc, lm nhc nh gia nh

trong chng vnh.

Ngi thc m ng ngy, say ru, v try lc, th

khng thch hp cho cuc sng gia nh.

Ngi lun ni nng qu, lnh qu, tr qu, v mi

vic dang d, c hi u i vut khi tay ngi .

Ngi khng ngi nng hay lnh v ht mnh lm xong

mi bn phn, ngi khng xa ri hnh phc.

(II)

Ny ch gia tr, bn loi ngi nn c xem nh k

th, d ang l bn, l:

(1) K tham, ch bit ly;

(2) K ming li, ch bit ni;

(3) K nnh ht, ch bit ba phi;

(4) K v dng, ch c mt xu.

(1) Trong s ny, K tham c nhn dng bi v bn

iu sau v nn c xem nh k th, d ang l bn:

i. Tham lam, ch bit ly,

ii. B ra t, i nhiu hn;

iii. Lm iu g ch v s hi;

iv. Ch tnh li ch cho mnh.

10

(2) Trong s ny, K ming li, ch bit ni, c

nhn dng v bn iu sau v nn c xem nh k th, d

ang l bn:

i. Hay ni v s ho hip trong qu kh;

ii. Ha hn rng lng trong vic tng lai;

iii. Ton ni chuyn o c sung;

iv. Khi gp chuyn cn nh th khng gip c g, th ni

khng lm c.

(3) Trong s ny, K nnh ht hay ba phi c nhn

dng v bn iu sau v nn c xem nh k th, d ang l

bn:

i. iu tt cng theo;

ii. iu xu cng theo;

iii. Khen trc mt;

iv. Ni xu sau lng.

(4) Trong s ny, K v dng, ch c mt xu c

nhn dng v bn iu sau v nn c xem nh k th, d

ang l bn:

i. Ch l bn khi nhu nht (bn nhu);

ii. Ch lm bn khi lang bang, ng ph lc khng

thch hp (bn h ph);

iii. Ch l bn ni t tp, nh m (bn chi bi);

iv. Ch l bn sng bc (bn c bc).



Bn tham, ch bit ly;

Bn ming li, ch bit ni;

11

Bn nnh ht, ch bit ba phi;

Bn v dng, ch c mt xu.

Bn loi nh k th,

Bc tr hin nhn r

Trnh xa h t xa,

Nh trnh con ng cht.

Ny ch gia tr, c bn loi ngi nn c xem l bn

tt:

(1) Bn gip mnh

(2) Bn tm giao, chia s bun vui

(3) Bn khuyn bo, gp

(4) Bn thng cm.

(1) Trong s ny, ny ch gia tr, Bn gip c

nhn dng v bn iu sau v nn c xem l bn tt:

i. Bn bo v mnh khi mnh bt cn.

ii. Bn bo v tin ca ca mnh khi mnh bt cn.

iii. Bn tr thnh ch nng ta khi mnh gp nguy khn.

iv. Khi bn ha gip vic g, bn thng gip nhiu

hn.

(2) Trong s ny, ny ch gia tr, Bn tm giao, chia

s, c nhn dng v bn iu sau v nn c xem l bn

tt:

i. Bn khng du b mt ca bn.

ii. Bn gi kn b mt ca ngi khc.

iii. Trong nguy khn, khng b ri bn b.

iv. Trong hon nn, c th hy sinh mng mnh v bn b.

12

(3) Trong s ny, ny ch gia tr, Bn khuyn bo, gp

, c nhn dng v bn iu sau v nn c xem l bn

tt:

i. Bn khuyn ngn mnh khng lm iu xu.

ii. Bn khuyn khch mnh nn lm iu tt.

iii. Bn ni r nhng iu mnh cha bit (t vn).

iv. Bn ch cho mnh con ng tm linh cao p

c ln ci Tri.

(4) Trong s ny, ny ch gia tr, Bn thng cm c

nhn dng v bn iu sau v nn c xem l bn tt:

i. Bn khng vui khi mnh gp bt hnh.

ii. Bn vui mng khi mnh giu c, hnh phc.

iii. Bn ngn ngi khc ni xu v mnh.

iv. Bn khen ngi khc ni tt v mnh.



"Bn l bn gip ,

Bn chia bun, s vui,

Bn lun khuyn ng n

Bn cng lun cm thng

Bn loi l bn tt

Bc tr hin nhn r

V ht mc qu mn

Nh m yu qu con

Ngi tr hin, c hnh

Sng ngi nh nh la

Gy dng nn ti sn

13

Bng nghip thin, ngh lnh

Nh con ong chm ch

Tha mt v thnh t [7]

Ca ci lc cng nhiu

Nh t kin xy thnh.

Lm giu theo cch ny

ng cch ngi ti gia

Tin ca phn bn (4) phn

Vy bn b khen ngi.

Mt phn chi xi c nhn [8]

Hai phn cho vic lm n

Mt phn dnh ring tit kim

Phng khi bt trc ri ro."

(III)

V by gi, ny ch gia tr, Nghi Lut Thnh Nhn bo

v su phng nh th no?.

Nhng i tng sau y s c coi l su Phng. c

Pht ni vi chng trai tr rng:

Nghi Lut Thnh Nhn (hay cn gi l Thnh Gii

Lut (ariyassa-vinaye) ca c Pht v su phng th

khc, su phng l:

(1) ng: Cha M;

(2) Nam: Thy C;

(3) Ty: V con;

(4) Bc: Bn b, h hng v lng ging;

(5) Thin (nadir): Ngi , ngi lm, nhn vin;

14

(6) Thin nh (zenith): S thy, tu s, nhng ngi m o,

thnh nhn[9]

1. ng: Cha M

Ny ch gia tr, mt ngi con phi c trch nhim

i vi cha m bng nm (5) cch sau y:

i. V c cha m nui dng, nn phi chm sc, phng

dng cha m gi yu;

ii. Phi thc hin nhng cng vic gim cho cha m;

iii. Gn gi danh d v duy tr gia phong ca gia nh;

iv. Phi gn gi nhng g cha m vt v lm ra v li

cho mnh; v

v. Phi t chc l nghi, cng knh khi cha m qua i.

[10]

Cn i vi cha m, cha m cng phi th hin tnh

yu thng i vi con ci theo nm (5) cch sau y:

i. Phi nui dy khuyn rn con trnh xa ng xu c;

ii. Hng, dy con lm iu lnh, iu thin, iu c ch;

iii. Phi lo cho con ci c n hc tt;

iv. G ci con ci cho nhng gia nh tt; v

v. Chuyn giao ti sn cho con ci ng lc.

Bng cch ny, phng ng c bo v v an ton

cho ngi y.

2. Nam: Thy C:

Ny ch gia tr, mt hc tr phi c trch nhim vi

Thy, C theo nm (5) cch nh sau y:

i. Hc tr phi knh trng, cho hi l php;

15

ii. Vng li thy c ca mnh;

iii. Ch tm n nhng iu thy c cn;

iv. Vng li khi c nh sai; v

v. Phi c gng hc tp ht mnh.

Cn i vi ngi thy phi c trch nhim i vi

hc tr theo nm (5) cch sau y:

i. Dy d v un nn hc tr mt cch ng php;

ii. Dy hc, dy ngh cho hc tr;

iii. Gii thiu hc tr vi bn b mnh, ng nghip mnh;

iv. Chm lo an ton cuc sng; v

v. Gip , lo cng n vic lm cho hc tr khi hc

xong.

Bng cch ny, phng Nam c bo v v an ton

cho ngi y.

3. Ty: V Chng:

Ny ch gia tr, mt ngi chng phi c trch nhim

vi ngi v theo nm (5) cch sau y:

i. Ngi chng phi lun lun chn tht vi v;

ii. Khng bao gi bt tn trng v mnh;

iii. Lun yu thng v v chung thy vi v;

iv. Phi lo lng phng tin i ng v tin nghi cho v

mnh; v

v. Lm vui lng v bng cch mua qun o, n trang

tng v mnh.

i vi ngi v, ngi v phi c trch nhim vi

ngi chng theo nm (5) cch sau y:

16

i. Phi trng nom, chm sc mi chuyn nh ca, ni tr;

ii. Tip i khch kha n thm, vui v vi bn b, b

con v nhng ngi lm cng [11] cho gia nh mnh;

iii. Phi yu thng chng v chung thy vi chng;

iv. Gn gi nhng ti sn ngi chng lm ra;

v. Phi tho vt v khn kho trong mi vic gip chng.

Bng cch ny, phng Nam c bo v v an ton

cho ngi y.

4. Bc: Bn b, h hng v lng ging:

Ny ch gia tr, mt ngi trong gia nh phi c

trch nhim i x vi bn b, h hng.theo nm (5) cch

sau y:

i. Phi nn hoan h v rng lng vi ngi khc;

ii. n ni ha nh, d nghe;

iii. Nn lm nhng vic c li lc cho ngi khc;

iv. Phi sng phng, bnh ng trong mi iu vi mi

ngi;

v. Ni li chn tht, tht th.

i vi nhng ngi bn, h hng, phi c trch

nhim th hin tnh thng yu i vi ngi y theo nm (5)

cch sau y:

i. Bo v ngi y khi ngi y cn s bo v;

ii. Gn gi ti sn ngi y khi ngi y bt lc;

iii. Phi gip khi ngi khc cn;

iv. Khng nn b nhau trong nhng lc kh khn, hon

nn;

v. Lm ni nng nh khi anh y gp him nguy.

17

Bng cch ny, phng Bc c bo v v an ton

cho ngi y.

5. Thin (nadir): Ngi , ngi lm, nhn vin:

Ny ch gia tr, mt ngi ch phi c trch nhim

i vi ngi , ngi lm theo nm (5) cch sau y:

i. Giao cng vic phi ph hp vi kh nng ca ngi

lm;

ii. Phi nn tr lng, cung cp thc n tng xng vi

lao ng ca h;

iii. Phi cung cp thuc men cho h khi h au m;

iv. i lc chia s mt t cao lng m v cho h;

v. Cho h ngh php v nhiu lc phi cho thm hoc

thng cng cho h khuyn khch h.

i vi ngi lm thu, v c ch i i nh vy,

nn cng p li bng trch nhim theo nm (5) cch sau y:

i. Dy sm trc ch;

ii. i ng sau ch;

iii. Tht th ch nhn ly nhng g c cho;

iv. Lm tt mi vic;

v. Ni tt p v ch, gi gn uy tn cho gia nh ngi

ch.

Theo cch ny, Thin c bo v v an ton cho

ngi y.

6. Thin nh (zenith): S thy, tu s, nhng ngi m

o, thnh nhn[11]

18

Ny ch gia tr, mt ngi ti gia phi c trch nhim

i vi nhng s thy, tu s, nhng ngi m o, thnh

nhntheo nm (5) cch sau y:

i. C hnh ng qu mn i vi h;

ii. C li ni qu mn i vi h;

iii. C suy ngh qu mn i vi h;

iv. Lun m rng nh ca tip n h;

v. Chm lo, cp dng cho nhng nhu cu vt cht ca

ngi xut gia vi lng thng mn v knh trng.

i vi nhng s thy, tu s, nhng ngi m o,

thnh nhn th c trch nhim i vi ngi ti gia theo

su (6) cch nh sau:

i. Hng dn h i theo con ng tt, lm iu thin;

ii. Hng dn h trnh xa iu xu, iu c;

iii. Thng mn h vi suy ngh tt p;

iv. Truyn t, ph bin nhng kin thc (b th Php) m

h cha hc c;

v. nh chnh v lm r nhng g h hc c;

vi. Ch cho h thc hnh con ng hng thng,

c ln ci Tri.

Theo cch ny, Thin nh c bo v v an ton cho

ngi y.



M cha l phng ng

Thy c l phng Nam

V con l phng Ty

Bn bl phng Bc

19

Ngi lm l Thin

S thyl Thin nh

Ngi ti gia ng hong

Nn knh trng su phng.

(1)

Ngi khn ngoan, c hnh

Hin lnh v minh mn

Khim tn, bit sa i

Ngi y ng tn vinh

S c ngy thnh o.

(2)

Ngi sing nng, chu kh

Vng vng lc nguy nan

Chun mc v thng minh

Ngi y ng tn vinh

S c ngy thnh o.

(3)

Ngi hiu khch, thn thin

Thoi mi, khng ch k

Ch dy v dn dt

Ngi y ng tn vinh

S c ngy thnh o.

(4)

Rng lng v i ng

Lun gip mi ngi

V t, khng thin v

Khi bt c ai cn

20

Bn (4) cch khn ngoan ny gip cuc i

Ging nh trc bnh xe ang chy

Nu nhng phm cht ny khng c

M cha cng s khng c c

S tn trng v danh d t con ci

V c bn (4) cch khn ngoan ny

Ngi hin tr lun coi trng tng cch

thnh t s cao c tm linh

V ngi khen s thnh t

Sau khi c Th Tn ging gii nh vy, ch gia tr

Sigala ni ln iu ny:

Tht vi diu, c C-m, tht xut chng! Ging nh

ngi nn ng thng dy, sau bao lu nay b ln u xung

t, hay nh phi by ra c nhng iu b che giu, hay

nh l ch ng cho ngi lc li, hay nh l em ngn n

vo soi bng ti cho ai c mt s c nhn thy mi vt.

C nh vy, Gio Php c c C-m kho lo ging

dy bng nhiu cch.

Nay con xin quy y nng ta vo c C-m, vo

Gio Php v vo Tng on. Con xin c Th Tn chp

nhn con l t ti gia quy y nng ta vo Ngi t nay

cho n cui i.

(Trng B Kinh, Kinh s 31)

(Bn dch qua ting Vit ca L Kim Kha)

21

Ch Thch:

[1] By gi c Pht gii thch cho Sagala r su phng l

nhng g v lm th no th cng nhng phng theo ng

Nghi Lut Thnh Nhn (Thnh Gii Lut), bng cch thc hin

nhng ngha v v bn phn i vi nhng phng , thay v

ch thc hin vic cng ly theo truyn thng c ca B-la-mn.

Nu su phng c knh trng theo nhng cch ny, th su

phng s c bo v an ton, v khng cn him ha n t .

B-la-mn cng th cng cc phng ca th gian vi mc

ch l ngn chn nhng him ha n t nhng linh hn v

thnh thn ng nhng phng , theo truyn thng V-. c

Pht l ngi khng ng tnh v bi bc nhng tc l m tn ,

m a vo nhng ngha thit thc cho nhng phng .

[2] kamma-kilesa: ngha gc l hnh ng nhim, nghip

bt tnh, xu xa.

[3] Ting Pali l chanda, dosa, moha v bhaya. y l bn

phm cht xu, t tm hay bn con ng sai lc, t o dn

n nhng hnh n sai tri, t nghip.

[4] Tc l ngi no hay i n hay la c nhng ch khng

tt, hay xy ra t nn, th khi c t nn hay n mng xy ra th

ngi thng b coi l nghi ca, thm ch c th b bt hay kt n

oan.

[5] Mt loi tr gii tr c xa vo thi c Pht. Trong bn

dch ca Ha thng W. Rahula l vy. Cn trong bn dch ca

Ha thng Narada Thera th ting Anh l pot-blowing, nhng

ngi dch ting Vit vn khng tm ra tn tng ng gn nht

trong ting Vit hay cch thc ca tr gii tr ny.

[6] Trong bn kinh gc bng ting Pali, th c su nguyn

nhn, nhng gm c 2 t kp v mt t ghp hai ngha, nn nu

22

phn tch ra ng th bao gm n 9 nguyn nhn lm cho mt

ngi b sa st v h hng.

[7] Kinh Php C, k 49 (Dhammapada v. 49) th Pht thuyt t

rng:

"

Nh ong n vn hoa,

Ch ly mt bay ra,

Khng hi g hng sc.

y Pht cng tng t, l vic lm giu chn chnh, lng

thin th cng nh cch loi ong ly mt mang v t vy.

[8] Phn tiu xi c nhn ny l bao gm tt c nhng chi tiu

hng ngy cho bn thn, gia nh, con ci. Lu rng Pht cng

dy r rng, phn chi tiu vo nhng vic t thin, cng dng cho

bc chn tu, Tng Ni, gip ngi nghoth cng nm trong

phn chi tiu c nhn ny.

[9] ngha ca tng phng c c Pht chn mt cch

c suy xt rt hay.

Nh phng ng l ni bt u ca mt ngy, cng ging

nh cha m l ni knh trng u tin, ni m chng ta c sinh

ra. Tip theo th t l ln ln v i hc l nh thy, c gia l

phng Nam (dakkhina). Ri n khi trng thnh c v, con th

phng Ty l phn sau ca mt ngy, qung i ca mt ngi

n ng (hay n b) lm chng, lm cha (hay lm v, lm m).

Phng Bc c ngha l vt qua (uttara), v vy nh ngha ai

m tn trng, gip bn bth s vt qua nhng phin toi,

rc ri v mch lng trong i (theo nghin cu v ging lun

ca Tin s Rhys Davids).

Cn ngi lm, nhn cngcoi nh Thin nh l s gip

, nn tng vng chc cho cuc sng n nh hng ngy. Thin

nh dnh cho nhng bc chn tu, thnh nhn, nhng ngi knh

23

o, ng o. C l ngha cuc sng tm linh, hng o l

c a ln trn cao nht. (Trong ngha gc kinh in, Pht ch r

l nhng bc tu hnh Sa-mn v nhng B-la-mn, tc l hai

gii i din cho nhng ngi hng v tm linh, nhng bc

ng knh vo thi c Pht).

[10] Bn dch ca Ha Thng W. Rahula th nh vy. Tuy

nhin, trong bn dch ca Ha thng Narada Thera th c gii

thch thm ngha chi tit v hnh ng hiu l ny khi cha m

(hay c ng b, anh em, h hng) qua i, l ngi ta hay cng

dng cho Tng Ni, nhn danh ngi khut, hi hng cng

c cho nhng ngi khut. Phong tc ca nhng Thnh Nhn

l khng bao gi qun ngi thn mt. Truyn thng ny vn

cn c tun gi nhng nc Pht gio.

Tch Lan th h t chc l cng dng Tng Ni (nh Trai

Tng) vo ngy th tm ca thng th ba k t ngy cha m hay

ngi thn qua i v mi dp ngy gi. Cng c ca nhng vic

cng dng c hi hng cho ngi khut. Sau khi lm

nhng nghip phc (punna-kamma) , nhng Pht t vn lun

lun tng nh n cha m, v lng thnh knh v bit n cha m

c c Pht lun lun nhn mnh.

Vit Nam, vic lm l cng dng Tng Ni (nh trai tng)

hi hng cng c cho ngi khut cng mang ngha

phong ph v cao p ging nhau nh vy. Ch c khc nhau v

m s nghi thc v thi gian, theo truyn thng ca i Tha t

Trung Quc t xa.

[11] T gc Pali l parijana, c ngha l nhng ngi ty

tng, ngi theo sau, ngi hu h.

25

Kinh Li Khuyn Dy Vyagghapajja

(Dighajanu Sutta)

(Bn dch t ting Pali qua ting Anh ca

Ha thng Narada Thera)

Nhng iu Kin Mang Li Phc Li

Ha thng Narada Thera ch gii v kinh ny:

Trong kinh ny, c Pht ch dy cho nhng ngi ti gia

giu c nhng cch gn gi v gia tng ca ci v cch trnh

lm tht thot ti sn.

Tuy nhin, ca ci vt cht khng th lm nn mt con ngi

hon thin cng nh mt x hi ha ng. S s hu ca ci vt

cht thng lm bi tng lng ham mun ca con ngi v ri

khin cho ngi ta mi mi eo ui c c thm ca ci v

quyn lc. Nhng ri cui cng nhng dc vng khng ngng

n lc gn t xa tri ri cng ch li nim bt toi nguyn v

au kh ht hng m thi. (iu ny tt c chng ta u thy trc

r rng!). Dc vng v s theo ui n to ra mun vn nhng

tranh ginh, xung t v bt ng hng ngy trong x hi. (Nu

khng phi th ci g to ra nhng s tht ca x hi?). V d,

cn chin tranh xy ra l do dn nn s cm ght ca mt bn l

giai cp khng c c quyn c cho l b bc lt, ng ln

chng li bn khc l bt cng v bc lt cng v do lng tham v

dc vng.

26

V vy, c Pht gn nhng li khuyn to ra phc li v

vt cht vi nhng li dy v bn iu cn thit mang li phc li

v tm linh. l: Lng Tin vo gio l ca c Pht (tn), c

Hnh (gii), Lng Rng Lng (b th) v Tr Tu (bt-nh). Bn

iu ny l nhng iu kin cn c trong mi con ngi thnh t

chn chnh. l nhng ngi khng phi ch theo ui mc ch

vt cht c nhn ch k, m lun ngh n l cng bng v nhng

bn phn ng gp cho x hi.

Ch cn mt v d gi : mt tm lng tt rng lng c c

t tr tu s gp phn lm gim nhng cng thng v xung t

trong x hi. (Nhng vic lm t thin, ng gp cho x hi s l

nhng phong tro lm gim bt s cng thng do s chch lch

giu ngho trong x hi). Cho nn, ngi no va n lc lm n

chn chnh, va sng theo nhng li dy ca Pht, th ngi s

l mt cng dn mu mc nht v c gi tr nht cho x hi v gia

nh.

27

Ti nghe nh vy:

C ln khi c Th Tn ang tr ng ch nhng ngi

Koliya [1], trong khu ph ch tn l Kakkarapatta. Lc by

gi, ng Dighajanu [2], l mt ngi Koliya, n gp c

Th Tn, ci cho c Pht v ngi xung mt bn. Sau khi

ngi xong, ng tha vi c Th Tn nh sau:

Tha Ngi, chng con l nhng ngi ti gia ang th

hng nhng vui sng th tc cng v con. Chng con dng

g n hng v la Kasi. Chng con dng vng hoa, du

thm (nc hoa) v phn sp (kem, cht cao). Chng con

dng vng bc. i vi nhng ngi nh chng con, mong

c c Th Tn ch dy Gio Php (Dhamma), dy nhng

iu chng con theo m duy tr c hnh phc trong

i ny v i sau.

(I) Nhng iu To Ra Phc Li Cho Cuc Sng Th

Tc

Ny ng Vyagghapajja (ng Chn Cp) [3], c bn (4)

iu kin mang li nhng s giu c v hnh phc cho i

sng ti gia. Bn l g?

y s tho vt (utthana-sampada)

y s cn trng (arakkha-sampada),

C bn b tt (kalyanamittata) v

C cuc sng cn bng (sama-jivikata).

(1) Ci g l y s tho vt?

Ngha y l, ny Vyagghapajja, d bt k ngh nghip

g ngi ti gia ang lm, d l lm nng, bun bn, chn

nui gia sc, sn bn, lm phc v cho nh vua, hoc bt c

28

ngh g th ngi cn phi c k nng v khng

li bing; hiu r cch lm v cng c ngh nghip; nn c

kh nng thc hin v phn vic cho ngi khc lm. iu

ny c gi l c y s tho vt.

(2) Ci g l y s cn trng?

Ngha y l, ny Vyagghapajja, bt k ti sn no ca

ngi ti gia, c lm ra bng n lc ca mnh, bng sc

mnh i tay, bng m hi nc mt ca mnh, bng nhng

vic lm chn chnh th ngi y cn phi nn gn gi v

bo v mt cch cn trng, lm th no ti sn khng b vua

mang i, khng b trm cp i, khng b ha hon, khng b

nc cun i, hay khng b cc ngi k tha m mu cp

ot. iu ny c gi l c y s cn trng.

Lm th no cc ti sn ny ca ta khng b vua mang

i, khng b trm cp mang i, khng b la t, khng b

nc cun tri, khng b cc ngi con tha t bt ngha

cp ot. Ny Byagghapajja, iu ny c gi l c y

s cn trng.

(3) Ci g l C bn b tt?

Ngha y l, ny Vyagghapajja, d ngi ti gia

ang trong lng mc hay ni ph ch, ngi y lun gp

g, trao i hay tho lun nhng ch gia khc hay nhng

ngi con ca h, d l tr tui v c c dc hay ngi ln

tui v c c dc, y lng tin (tn, saddha) [4], y

gii hnh (gii, sila), y lng rng lng (b th, caga),

y tr tu (bt-nh, paa). Vi nhng ngi y lng

tin, ngi ti gia hc hi vi y ; Vi nhng ngi y

gii hnh, ngi ti gia hc hi vi y gii hnh;

Vi nhng ngi y lng rng lng, ngi ti gia

29

hc hi vi y lng rng lng; Vi nhng ngi y

tr tu, ngi ti gia hc hi vi y tr tu. iu ny

c gi l c bn b tt.

(4) Ci g l C cuc sng cn bng?

Ngha y l, ny Vyagghapajja, ngi ti gia cn bit

r (tng) thu nhp v chi xi ca mnh ra sao gi cho cuc

sng cn bng, khng chi xi phung ph, cng khng qu h

tin; lun lun bit chi xi t hn thu nhp, nhng khng nn

chi xi nhiu hn thu nhp.

Ging nh ngi th bc [5] hay ngi th ph ca ng,

bit r rng vi thm chng y, cn cn nng xung, vi

chng kia cn cn nhc ln; cng nh vy, ngi ti gia cn

bit r (tng) thu nhp v chi xi ca mnh ra sao gi cho

cuc sng cn bng, khng chi xi phung ph, cng khng

qu h tin; lun lun bit chi xi t hn thu nhp, nhng

khng nn chi xi nhiu hn thu nhp.

Ny Vyagghapajja, nu mt ngi ti gia c thu nhp hn

ch nhng sng tiu xi phung ph, th ngi i hay gi

ngi l: Ngi rung rt ht to trn cy trong khi ch

thm n mt tri [6].

Ny Vyagghapajja, nu mt ngi ti gia c thu nhp

giu c nhng sng h tin, khc kh, th ngi i hay gi

ngi l: Ngi s cht nh mt k cht i.

(II) Bn Cch Lm Tiu Tn Ti Sn

Ny Vyagghapajja, i vi ti sn lm ra c, c bn

(4) ca gy ra tht thot, tiu tn. l:

30

(1) Dm dt, trai gi;

(2) Ru ch, say xn;

(3) C bc, c ;

(4) C bn xu, giao du vi k c.

Cng ging nh mt ao tr nc c bn ca nc

vo, c bn ca nc chy ra. Nu mt ngi ng cc ca

nc chy vo v m cc ca nc chy ra, v cng khng c

nc ma ri xung, th nc trong ao s vi cn i, ch

khng tng ln. Cng cch nh vy, ti sn s tiu tn i v

bn (4) ca gy tht thot l Dm dt, trai gi; Ru

ch, say xn; C bc, c ; v C bn xu, giao du vi k c.

(III) Bn Cch Gn Gi v Bo V Ti Sn

Ny Vyagghapajja, i vi ti sn lm ra c, c bn

(4) ca gi gn, gia tng. l:

(1) Khng dm dt, trai gi;

(2) Khng ru ch, say xn;

(3) Khng c bc, c ;

(4) Khng c bn xu hay giao du vi k c.

Cng ging nh mt ao tr nc c bn ca nc

vo, c bn ca nc chy ra. Nu mt ngi m cc ca

nc chy vo v ng cc ca nc chy ra, v cng c y

nc ma ri xung, th nc trong ao s tng ln, ch

khng vi cn i. Cng cch nh vy, ti sn s tng ln nh

bn (4) ca gi gn, gia tng ti sn l Khng dm dt,

trai gi; Khng ru ch, say xn; Khng c bc, c ; v

Khng c bn xu hay giao du vi k c.

31

y l bn (4) iu, ny Vyagghapajja, s gip mang li

s giu c v hnh phc cho nhng ngi ti gia trong i

ny.

(IV) Nhng iu Mang Li Phc Li Cho i Sng

Tm Linh

C bn (4) iu, ny Vyagghapajja, s gip mang li s

giu c v hnh phc cho nhng ngi ti gia trong i sau.

Bn l g?.

C y lng tin (tn, saddha-sampada),

C y gii hnh (gii, sila-sampada),

C y lng rng lng (b th, caga-sampada),

C y tr tu (bt-nh, paa-sampada).

(1) Ci g l C y lng tin?

Ngha y l, ny Vyagghapajja, ngi ti gia c

lng thnh tn, ngi y tin vo s Gic Ng ca Nh Lai

(Tathagata), tc l c Pht:

"Tht vy, c Th Tn l bc A-la-hn, bc Ton Gic,

bc C Tr Tu v c Hnh, bc Thot Ly Kho Lo,

bc Hiu R Th Gian, bc Thun Phc Con Ngi, Thy

ca tri v ngi, Pht v Th Tn".

iu ny c gi l C y lng tin.

(2) Ci g l C y gii hnh?

Ngha y l, ny Vyagghapajja, ngi ti gia lun

king c, khng st sanh, khng trm cp, khng t dm,

khng ni di, v khng ung ru hay dng cht c hi.

32

iu ny c gi l C y gii hnh.

(3) Ci g l C y lng rng lng?

Ngha y l, ny Vyagghapajja, ngi ti gia sng vi

tm khng tham tc, ng gp cho t thin, giang tay gip

, vui thch vic ho hip, c mt khi ngi gp kh cn

gip, vui thch vic [7] b th, cng dng. iu ny c

gi l C y lng rng lng.

(4) Ci g l C y tr tu?

Ngha y l, ny Vyagghapajja, ngi ti gia sng c

tr tu: Ngi sng c tr hiu r l sinh dit (nh s sinh dit

ca nm tp hp un to nn con ngi); c tr tu thnh thin

nhn thu bn trong mi s vt gip a n chm dt kh

au. iu ny c gi l C y tr tu.

y l bn (4) iu, ny Vyagghapajja, s gip mang li

s giu c v hnh phc cho nhng ngi ti gia trong i

sau.

Tho vt v ch tm trong cng vic (1)

Qun l ti sn mt cch khn ngoan (2)

Sng thu chi mt cch cn bng (3)

Cn trng gn gi ca ci lm ra (4)

C y lng tin (5) v c hnh (6)

Rng lng, khng tham lam, ch k (7)

Lun bc theo con ng trong sng (8)

Dn n phc lnh cho kip sng tng lai

Tht vy, ngi ti gia y lng tin

Vo c Pht, l bc Gic Ng

33

Vi tm (8) iu dy trn y

S dn chng ta n hnh phc hm nay v sau ny.

(Tng Chi B Kinh (Aguttara Nikaya 31)


34

Ch Thch:

[1] Nhng ngi/ x Koliya (HV: Cu-li) l nhng ngi th

hn vi nhng ngi/ x Sakya (Thch Ca). Hong hu Maha

Maya (HV: Ma-Da), l m ca c Pht, l thuc x/ h Koliya v

vua Suddhodana (HV: Tnh-Phn), l cha c Pht, th thuc x

Sakya.

[2] Ngha gc ca t Dighajanu ny l chn di, v bit

danh ca ng ny l Chn cp di.

[3] Vyagghapajja c ngha l con ng ca Cp, ng ta

cng c gi bng bit danh ny, v t tin, dng h ca ng

c sinh ra trn nhng con ng rng l du tch ca du chn

cp tn ph v i qua. Vyagghapajja l h ca gia nh ng

Dighajanu (ngha chn di ca cp hay chn cp).

[4] Saddha (lng tin) l lng tin xc tn, l lng tin da vo

s hiu bit ng n, ch khng phi l lng tin m qung, theo

kiu c tin.

[5] Nguyn bn ting Pali l t Tuladharo, c ngha l ngi

mang cn, ngi cm cn. Ha thng dch thnh ngi th bc

(nh vi cn tiu ly) d hnh dung.

[6] Nguyn gc t Pali gi loi ngi ny l

Udambarakhadaka. Theo Lun ging, l ngi mun (mt

vi) n tri sung, nhng rung cy lm tt c tri rng ht, kt qu l

phn nhiu tri ri b lng ph. ch ngi c nhu cu tiu xi

chnh ng th t, nhng phung ph, x lng, ngay c khi lm chng

ra bao nhiu tin ca.

[7] Vui thch y ch s hoan h, thch th v t nguyn

lm nhng vic phc thin hn l lm nhng vic c li v vt

cht hay v quyn li c nhn ca mnh. V sao?, v nhng hnh

ng cng c lun mang li nim an lc lu bn, l thin nghip

v thin nghip l phng tin mang li an ninh v hnh phc

35

cho i ny v i sau. Khng cn con ng no khc. Cho nn

ngi ti gia c hiu bit, tr tu lun u tin thnh tu nhng vic

lm c hnh v tm linh ny.

37

Kinh Nguyn Nhn Suy i

(Parabhava Sutta)

(Bn dch t ting Pali qua ting Anh

ca Ha thng Narada Thera)

Nhng iu Lm Sa St Mt Con Ngi

Ha thng Narada Thera ch gii v kinh ny:

Trong khi Kinh im Lnh nu ra nhng cch thc v nhng

iu kin mang li phc lnh v tin b cho con ngi, th Kinh

Nguyn Nhn Suy i (Parabhava Sutta) ny, ngc li, ch ra

nhng iu l nguyn nhn lm mt con ngi suy sp, sa st v

i sng vt cht v o c. Nhng ngi cho mnh b dnh

hay ln su vo nhng nguyn nhn tiu cc ny th cng t bt

kn con ng dn n i sng hnh phc v vt cht v tm linh

ca mnh v nh mt phn ngi (nhn) trong ch con ngi.

Ngc li, nhng ai sng tnh gic, ch tm vt qua nhng iu

trc th cng i n tng bc ca 38 phc lnh cao nht m

c Pht khuyn dy trong Kinh im Lnh.

38

Ti nghe nh vy:

C mt ln khi c Th Tn ang lu tr ti tu vin K-

Vin do ngi Anathapindika (Cp-C-c) xy Khu Rng

K-, gn thnh Svatthi (X-v). Lc by gi qu na

khuya, mt thin thn vi ho quang rng r, chiu sng c

Khu Rng K-, din kin c Th Tn, n gn v trang

nghim nh l Ngi ri ng qua mt bn. Sau khi ng

qua mt bn, v thin thn tha vi c Pht bng nhng

vn k nh sau:

Thin Thn:

Con n y xin tha nhiu cu hi vi c Th Tn

Chng con mun hi v s sa st suy i ca con ngi

Cu xin c C-m (Gotama) ch cho chng con

Nhng nguyn nhn dn n s suy i!.

c Pht:

D thy ngi tin b

D thy ngi suy i

Ngi yu mn Gio Php (Dhamma) [1],

th s lun tin b

Ngi khng trng Gio Php,

th s lun suy i.

Thin Thn:

Vy chng con hc

V thy c iu ny:

y nguyn nhn th nht

Xin Ngi dy chng con

u nguyn nhn th hai.[2]

39

c Pht:

Gn gi vi k xu

Xa lnh ngi c hnh

Ch m thch thi h,

ca k xu, k c

L nguyn nhn th hai,

lm ngi suy i.

Thch ng ngy, thc m

Thch n m, ng ngi

Lun u oi, li bing,

v li hay bc ng

L nguyn nhn th ba,

lm ngi suy i.

D n nn lm ra

Khng chm lo cha m

Gi yu vo cui i

L nguyn nhn th t,

lm ngi suy i.

La di ngi tu hnh

Gt gm B-la-mn,

nhng n s, kht s

L nguyn nhn th nm,

lm ngi suy i.

Nhiu ca ci, vng bc

Go la thc n y

Nhng hng th mt mnh

L nguyn nhn th su,

lm ngi suy i.

40

T ho v t tin,

V dng tc, giu c

Nhng khinh r ngi thn

L nguyn nhn th by

lm ngi suy i.

K trc tng, ru ch

K c bc, c

Lm mt phung ph mi

L nguyn nhn th tm,

lm ngi suy i.

Khng hi lng v mnh

i li vi gi im

T dm vi v ngi

L nguyn nhn th chn,

lm ngi suy i.

Ngi tui x gi

Ly gi tr lm v

Ri mt ng v ghen

L nguyn nhn th mi,

lm ngi suy i.

T ti t mnh di

Mt ph n hay nam

hay n nhu, phung ph

L nguyn nhn mi mt,

lm ngi suy i.

Thuc dng di cao qu

Ti t, tham vng nhiu

Mu nm quyn lnh t

41

L nguyn nhn mi hai,

lm ngi suy i.

Thy r nhng nguyn nhn

Lm suy i con ngi,

trong th gian trc

Bc thnh hin thu sut

Nn chn ng an lc

n phc lnh, hnh phc.

(Kinh Tp, I.6, thuc Tiu B Kinh)


42

Ch Thch:

[1] Nh ni trong quyn sch ny, cng nh trong rt nhiu

kinh in v lun ging khc, ch gio php hay php

(dhamma) m c Pht dng lun c ngha l nhng chn l,

nhng l tht v con ngi v th gian, bao gm c nhng o l,

lun thng, nhng quy lut t nhin, nhn qu, tt c u c

ging dy cn k bi c Pht, nn gio php (dhamma) d nhin

cng chnh l gio l ca c Pht, l Pht Php (Buddha

Sansana).

[2] Trong bn dch ting Anh ca Ha thng Narada Thera

khng m t sau nguyn nhn th hai. Tuy nhin, trong ch

thch ca ngi c ghi r l nguyn bn m n n mi hai. Bn

dch ting Vit cng m t th nht cho nth mi hai,

nh nhiu bn dch trc y. iu cng gip cho bn c nhn

r nhng nguyn nhn Pht dy trong bi kinh ny.

43

Kinh im Lnh

(Mangala Sutta)


ca Ha thng Tin S W. Rahula)

"Nhng im Lnh Mang Li Hnh Phc"

Ti nghe nh vy: [1]

C mt ln khi c Th Tn ang lu tr ti tu vin K-

Vin do ngi Anathapindika (Cp-C-c) xy Khu Rng

K- [2], gn thnh Svatthi (X-v) [3]. Lc by gi

qu na khuya, mt thin thn vi ho quang rng r, chiu

sng c Khu Rng K-, din kin c Th Tn, n gn

v trang nghim nh l Ngi ri ng qua mt bn. Sau khi

ng qua mt bn, v thin thn tha vi c Pht bng

nhng vn k nh sau:

1.

Ch thin thn v ngi

Ngy m trng im lnh

Trn tr v hnh phc [4]

Nguyn xin c Th Tn

Ch dy cho con bit

Nhng Phc Lnh Cao Nht!.

(c Th Tn dy rng:)

44

2.

Khng giao lu k xu [5]

Gn gi ngi tr hin

Knh trng ngi ng trng

L Phc Lnh Cao nht.

3.

Sng ni thch hp [6]

to nhiu cng c

Chn theo ng chnh o [7]

L Phc Lnh Cao nht.

4.

C k nng, tho vt [8]

Tun gi tt gii lut [9]

Ni li tht n ha [10]

L Phc Lnh Cao nht

5.

Lun phng dng m cha

Yu thng v con nhiu

Lm nhng ngh chnh thin

L Phc Lnh Cao Nht.

6.

Rng lng trong b th

Chnh trc trong t cch [11]

Gip ngi thn h hng

Hnh ng khng ti li

L Phc Lnh Cao nht.

7.

Ngng v trnh vic c

45

Khng ru ch, ht chch [12]

Kin tr gi c hnh

L Phc Lnh Cao nht.

8.

Knh trng [13] v khim nhng

Hi lng v bit n

Nghe hc Php ng lc [14]

L Phc Lnh Cao nht.

9.

Kin nhn, bit nghe li

Gp g cc s thy

Tho lun Php ng lc

L Phc Lnh Cao nht.

10.

T ch [15], sng phm hnh

Thy c T Diu

V chng ng Nit-bn

L Phc Lnh Cao nht.

11.

Gp phi lc thng trm

(trong cuc sng th gian) [16]

Tm ngi vn v u,

V nhim v v ngi [17]

L Phc Lnh Cao nht.

12.

Ai lm c nh vy:

T ti khp mi ni

Khng d b khut phc

46

Mi ni c hnh phc

Nhng iu trn chnh l:

Nhng Phc Lnh Cao Nht. [18]

(Kinh Tp, II.4, thuc Tiu B Kinh)


47

Ch Thch:

[1] Kinh ny c kt tp trong tp Kinh Tp (Sutta-Nipata), (t

dng v.258 tr i) v cng c mt trong Tiu B Kinh

(Khuddakapatha Nikaya). Xem Maha-mangala Jataka (No. 453),

(Chuyn Tin Thn c Pht im Lnh Ln, Chuyn s 453).

bit thm chi tit lch s v kt tp ca kinh ny, tham kho

thm bi tham lun Life's Highest Blessing (Phc Lnh Cao

Nht trong i Sng) ca Tin s R. L. Soni, ng trn tp san

WHEEL, S 254/256.

[2] Anathapindika, c ngha l ngi cp dng, b th cho

nhng ngi c c, ngho kh, nn gi l ngi Cp C c.

Tn tht ca ngi trng gi nhn t ny l Sudatta. Sau khi

ng quy y theo o Pht, ng mua khu rng thuc s hu ca

Thi t Jeta (HV: K-), v xy mt tu vin cng dng cho

c Pht v Tng on, sau ny c gi l Tu vin Jetavana

(K Vin).

y l ni c Pht tri qua nhiu Ma An C ba thng

ma ma hng nm (HV: Kit H), bt u t Rm thng By cho

n Rm thng Mi. Rt nhiu bi thuyt ging (kinh) quan trng

ca c Pht c Pht thuyt ging ti y, v rt nhiu s

kin v cuc i ca c Pht lch s din ra ti tnh x K

Vin ny.

Ti y, c Pht chm sc cho mt T kheo b bnh nhng

b ngi ng tu qun chm sc, v Pht khuyn dy h rng:

Bt k ai, ny cc T kheo, mun chm sc ta, th hy ngi

y chm sc ngi ang bnh.

Cng ti ni ny, c Pht khuyn dy nhng t mt

cch v cng thm tha v cm ng v quy lut v thng y

nghit ng. Chuyn kinh k rng, khi c mt ngi thiu ph tn

Kisagotami mang xc a con thn yu n cu xin Pht cu sng,

Pht thnh tm chia bun, nhng bo ngi thiu ph rng mun

48

cu sng con mnh, th i tm cho c mt ht ci t trong mt

gia nh no cha bao gi c ngi thn cht. Ngi thiu ph bt

u rong rui i tm, v sau khi tm khp khng thy c nh no

nh vy, nn hiu ra v gic ng c li Pht dy v Quy

lut V thng, rng i sng ca chng ta l hu hn v ai trong

chng ta ri cng s cht i vo mt ngy no .

c Pht:

Mng sng cui cng l s cht. Cng nh v bnh v thanh

xun, sau cng l bnh hon v gi lo.

(Yathaa aarogya.m yabbana.m. Tatheva jiivitam sabbam

Byaadhijaraaparositam. Mara.nappariyasitam).

[3] Ni ny c xc nh l a danh mang tn Sahet-

Mahet, gn Balrampur. Xem thm quyn Hnh Hng V X

Pht ca Chan Khoon San, Nxb Phng ng, Tp. HCM.

[4] Theo Lun Ging, t mangala c ngha l nhng iu

mang li hnh phc v giu c, tc l im lnh.

[5] K xu y bao gm c nhng k ngu xun, mt dy,

v vn ha v c nhng ngi c mang tm nim xu c, li ni

xu c v hnh ng xu c (thn, , ming: ba nghip bt thin).

[6] Ni thch hp y theo Pht gio l bt k ni no m

nhng tu s, tng ni v nhng c s ti gia c th tip tc c ng;

ni c nhng ngi knh o, lun tu tp v thc hin mi hnh

ng cng c (mi nghip thin), v l ni c gio php

(Dhamma) c tn trng l l sng ca mi ngi .

[7] Chn con ng chnh o theo lun ging l chn li

sng chn chnh, b nhng iu tri o c theo o l (Gii

hnh), b s bt tn v m tn c c lng tin chnh tn v c

Pht v Pht php (Lng tin), b lng ch k, tham lam s rng

lng, cho i (B th), nh c Pht ch ra cho ngi ti gia.

49

[8] y d nhin l ni n nhng ngh nghip lng thin,

v hi cho chng sinh. i vi nhng ngi xut gia th l

nhng vic lm ni tu vin, c nhng chuyn nh nh khu v y

phc, th cng phi kho tay, c k nng t mnh lm cho mnh.

[9] Gii lut (Vinaya) y c ngha l nhng iu cm v

ba nghip thn, , ming. Nu ging gii ra cho th l gii

lut v Mi Nghip Bt Thin (akusala-kammapatha) m ngi

ti gia khng nn lm, v s cm vi phm Gii Lut T Kheo

(Patimokkha) i vi nhng tu s xut gia l Tng, Ni; Hay cn

c gi l Bn Gii Thanh Tnh ca T kheo (catuparisuddhi-

sila).

[10] Ni li tht n ha l nhng li tt p, i ng, c

ni ra hp thi, ng lc, chn tht, thn thin v hu ch v c

ni vi tm nim t i, thng mn. Ngc li l nhng t ng

nh ni di, ni sai s tht, ni li mng chi, ni li vu khng,

ni dc, ni li v ch, to lao, n ni phi thi, khng ng lc.

[11] Chnh trc trong t cch l chnh trc v t cch o

c, l thi chnh thin, tun gi v thc hnh Mi Nghip

Thin (kusala-kammapatha) ca thn, , ming. l:

Khng Tham,

Khng c,

Khng T kin;

Khng Ni di,

Khng ni li vu khng,

Khng ni li lng m,

Khng ni li v ch, to lao;

Khng st sinh,

Khng trm cp,

Khng t dm.

[12] L gii hnh th nm, bao gm khng ung ru bia,

khng ht chch ma ty v khng dng bt k cht c hi no.

50

[13] Knh trng y l knh trng nhng tu s xut gia,

Tng Ni, (v d nhin knh trng c nhng tu s ca nhng tn gio

khc), nhng s thy ca mnh, cha m, ngi ln tui, ngi cp

trn, ngi gii giang hn mnh, v.v

[14] V d, nh lc tm ang b t nim, nhng iu xu c

quy nhiu hay xui khin, gip khc phc, vt qua phin no.

[15] T ch (tapo): l kh nng ch ng Tham v Sn bng

cch ch ng nhng gic quan (cn) ca mnh. V ch ng s dt

v li bing (HV: tro hi) bng cch ch ng nh thc nng

lng tinh tn, nh thc s nhit thnh v tu tp.

[16] l Php th gian, l nhng iu kin (duyn) xy ra

trong cuc i ca chng ta trong th gian th tc, hay ni cch

khc l Tm (8) iu i Thay, en trng, trong i khin

ngi ta bun lng, bt hnh, lo u hay s hi:

c v mt

Vinh v nhc

Khen v ch

Sng v kh

[17] y l ba bn tm hay phm cht c o ca nhng bc

A-la-hn, bc gii thot hon ton. V u (asoka): khng cn

phin no, u su; V nhim (viraja) l v tham, v sn, v si; V

ngi (khema): s an tm, khng cn s hi v khng cn dnh

chp vo v khng cn mang theo nhc dc (kama), mm mng ti

sinh, ti hin hu (bhava), t kin (ditthi) v v minh (avijja).

[18] Tc l tt c 38 iu mang li Phc lnh Cao nht

c ch dy trn.

51

Kinh Tm T

(Metta Sutta)


ca Ha thng TS Wapola Rahula)

"Tnh Thng Yu Bao Trm"

Ch thch ca ngi dch:

y l bi kinh c Pht thuyt ging cho nhiu T kheo ang

tu tp trong rng vng, nhng ni c xem l c nhiu ch thin

thn bc thp v nhng chng sinh khc xung quanh, k c nhng

chng sinh khut mt. Cc T kheo i khi cm thy bt an hoc

cm thy mnh ang quy ry nhng chng sinh v thin thn

khut mt.

Th nht, bi kinh l cc thy T kheo tr tng lm cho

tm an tnh vi tm t i hng v s bnh an ca mi chng sinh

v ch thin thn xung quanh. Th hai, bi kinh l mt thng

ip ca c Pht vi th gian v lng T i, lng yu thng

bao trm nn c m rng cho ca tt c mi ngi v chng

sinh. V chnh lng yu thng bao trm s em li s bnh an

v nhng trng thi Cao p nht ca tm.

V vy, kinh ny thng c nhiu ngi tng bng ming

hay trong tm trc khi bc vo gi thin, cho tm ca thin

sinh c an tnh. Khng phi ch ring Pht t ti gia, m cc

Tng Ni cc x Pht gio Nguyn thy cng thng tng c

trc mi gi thin tp, c bit l trc khi ngi thin mt ni

mi.

52

Kinh ny thng c dch l kinh Lng T (Metta sutta).

Metta c ngha l lng t i, thng yu; tm t. Tuy y

tn kinh khng ni n lng Bi mn (karuna), nhng v ai c

tm T th cng khi sinh lng Bi mn, thng xt; v c hai

thng i song hnh. Do vy nhiu bn dch dch l kinh "T

Bi, v ch T Bi vn rt quen thuc v d nh i vi nhng

Pht t ti gia v nhng ngi mi bc vo o Pht.

53

Ngi kho lo bn thin,

v mong cu an bnh,

nn th hin (nh vy):

C nng lc, hin ha,

Ngay thng, tht ngay thng,

Nh nhng v khim tn,

Sng d dng, tri tc,

cc cn c ch ng

Cn trng, khng tr tro

Khng tham m gia nh

Khng lm iu sai tri,

bc hin tr ch ci.

Ngi y nn thc hnh,

gi tm nim nh sau:

Nguyn tt c chng sinh,

c hnh phc an bnh,

Nguyn cho tm chng sinh,

c vui lng nh .

Chng sinh d yu mnh,

di cao hoc trung bnh,

thp, nh hay to ln,

c mt hay khut mt,

d gn xa,

cha sinh v sinh

Khng tr chng sinh no,

Nguyn cho tm tt c,

c trn y hnh phc!

54

Khng la o ln nhau,

Thng bt khinh khp chn

Khi tm ang on gin,

khng mong hay nguyn ra,

cho ai khc b hi,

Nh l mt ngi m,

lun che ch cho con,

bng c mng sng mnh.

Hy pht tm v lng,

cho lng T v bin,

bao trm c th gii

trn, di v khp ni,

khng cch tr hp hi,

ht gin hn th ght.

Khi ang ng hay i,

khi ngi hay khi nm,

bao gi cn thc tnh,

gi nim T Bi ny,

y chnh l tm trng:

Cao p nht trong i.

Khng ri vo t kin,

gi o c, tr tu,

t b cc cn dc

Ai lm c nh vy:

khng cn chui bo thai

quay li th gian ny.

55

(Kinh Tp, I.8, thuc Tiu B Kinh)


nhỮng bÀi kinh hƯỚng dẪn thỰc...

Documents