nİkotİnİn farmakolojİsİ 2008...
TRANSCRIPT
![Page 1: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/1.jpg)
NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ
Doç Dr Zeynep Ayfer Aytemurİnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
![Page 2: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/2.jpg)
AMAÇ
Nikotini tanıtmak
Hekimlerin sigara içenlere bakış açısınıdeğiştirmek
![Page 3: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/3.jpg)
MÖ Mısır mumyaları
MS 1492 Amerika Kızılderilileri
![Page 4: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/4.jpg)
Nikotinin farmakolojisiKimyası
Farmakokinetiği ve metabolizması
Farmakodinamiği - Santral etkileri ve bağımlılık- Diğer etkileri
KardiyovaskülerEndokrinMetabolikİmmun sistem
![Page 5: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/5.jpg)
Nikotinin kimyası
“Nicotiana tabacum” bitkisinin yapraklarından elde edilen bir alkaloidRenksiz, uçucu, sıvıPiridin ve pirolidin halkası içeren tersiyer amin
N CH3IN
![Page 6: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/6.jpg)
Nikotinin farmakokinetiği ve metabolizması
Bir sigara 0.8 g tütün, 9-20 mg nikotin içerir
Sigara içici %10’nu (1-2 mg) absorbe eder:- yanarak ayrışma ve tahrip- dumanın kısmi inhalasyonu
Ufak moleküllü ve lipofilik - kolay emilim
Zayıf baz
Hücre membranından geçişi pH’ya bağlı
![Page 7: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/7.jpg)
Nikotinin farmakokinetiği ve metabolizması
Alkali ortamda non-iyonize kolay emilimAsit ortamda iyonize güç emilim
Bronşiyol ve alveollerde - toplam yüzey büyüklüğü- fizyolojik pH
10-20 sn içinde SSS’ne ulaşır
Kolay emilim
![Page 8: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/8.jpg)
Nikotinin farmakokinetiği ve metabolizması
Yarı ömrü 2 saat
Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL
Başlıca metabolize olduğu yer karaciğer
Metaboliti kotinin. Yarılanma ömrü 14-20 saat
Fatal doz 40 mg ya da saf maddenin bir damlası (iki sigarada bulunan nikotin miktarına eşdeğer)
![Page 9: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/9.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
Nikotinin etkileri;Beyin, otonomik gangliyon ve nöromuskülerbileşkedeki nikotinik asetilkolin reseptörleri (nAChRs) aracılığıyla gerçekleşir
İki tip nikotinik reseptör:- nöromüsküler (α2βεδ veya α2βγδ)- nöronal (α ve β subgrupları)
![Page 10: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/10.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
Nikotinik reseptörlerin özelliği
Farklı beyin bölgelerindefarklı nikotinik reseptörler
yapısal farklılık
Agonist bağlama affinitesi veuyaranlara elektrofizyolojikyanıtta değişkenlik
fonksiyonel farklılık
Nikotinin etkilerindeki çeşitlilik
![Page 11: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/11.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
Nikotin
Reseptör uyarımı
Reseptör depolarizasyonu
Reseptör desensitizasyonu ve bunun sonucunda inhibisyon
![Page 12: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/12.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
Nikotinin farmakodinamiğinin anlaşılmasında 2 önemli özellik:
Kompleks doz-yanıt ilişkisiEtkileri çok ve karmaşık, toksik, selektifetki yok, terapotik değeri çok sınırlı
Kısa süreli maruziyet ile tolerans
![Page 13: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/13.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
IV düşük doz nikotin (akut etki)
Kardiyak nabız Kan basıncı
Doz-yanıt ilişkisi-1:
Parasempatik gangliyon uyarımı
![Page 14: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/14.jpg)
Nikotinin farmakodinamiğiDoz-yanıt ilişkisi-2:
IV yüksek doz nikotin (akut etki)
Sempatik gangliyonAdrenal medulla
Adrenerjik sinir uçlarıKarotik-aortik glomus uyarımıParasempatik gangliyon blokajı
Kardiyak nabızKan basıncı
![Page 15: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/15.jpg)
Nikotinin farmakodinamiğiTolerans: Tekrarlanan dozlarda, ilk dozdan daha az etki
Artan dozda nikotin
Periferik gangliyon depolarizasyonu ve blokajı
Nikotinik asetilkolin reseptör desensitizasyonu
Gangliyon blokajı ve tolerans
![Page 16: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/16.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
Ağır içicilerde kronik nikotin alımı ile SSS’de nikotinik reseptör sayısı artar (“upregulation”)
Tolerans-2:
![Page 17: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/17.jpg)
Nikotinin farmakodinamiğiSantral etkiler ve bağımlılık
TipNarkotik analjezikler
SSS depresanları
AnksiyolitiklerPsikomotor uyaranlar
Örnek Bağımlılık etkisiMorfin Çok güçlüEroin Çok güçlüBarbitürat GüçlüEtanol GüçlüAnestezikler OrtaBenzodiazepin OrtaAmfetamin GüçlüKokain Çok güçlüKafein ZayıfNikotin Çok güçlü
![Page 18: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/18.jpg)
.
‘yoksunluk semptomları’yolu,Yüksek kortikal aktivasyon
(“locus coeruleus”)Norepinefrin
Beyindeki‘ödüllendirme’
yolupsikostimulan ve
pozitif pekiştirici etki(mezolimbik sistem)
Dopamin
Nikotinin farmakodinamiğiSantral etkiler ve bağımlılık
![Page 19: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/19.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
Pozitif güçlendirici etkiZevk alma↑ dopamin↑ norepinefrin↑ β endorfinİş performansında artma↑ asetilkolin ↑ norepinefrinHafızada iyileşme↑ asetilkolin↑ norepinefrin↑ vazopressin
Negatif güçlendirici etkiAnksiyete ve gerginlikte azalma↑ β endorfinKilo almaktan kaçınma↑ dopamin↑ norepinefrinYoksunluk belirtilerinde iyileşme↑ asetilkolin↑ nonkolinerjik nikotinik aktivite?
Santral etkiler ve bağımlılık
Nikotinin SSS’de güçlendirici etki yeri mezolimbik bölge
![Page 20: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/20.jpg)
Tütün kullanımı bilinç dışı öğrenilen ve yaşanan bir davranış şekli
Deneme dönemi dışında her gün tekrarlanan madde kullanımı
İçme isteğinin engellenemediği düzenli kullanma (kompulsif kullanım)
![Page 21: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/21.jpg)
Deneme
Hazırlanma
Düşünme Nüks
Sürdürme
Sigarayı bırakma süreci
Düşünmeme
Kalıcıdeğişiklik
![Page 22: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/22.jpg)
Quitting smoking is easy,I have done it hundredtimes..........
Mark Twain
![Page 23: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/23.jpg)
Düşük dozdaÇizgili kaslarda gevşemeSolunum merkezini uyarma, taşipneBulantı, kusmaTremorAnaljezi
Yüksek dozdaSolunum merkezi üzerinden felçPeriferik etki ile solunum kas blokajıKonvülziyonEntoksikasyonda ölüm nedeni solunum kas felci
Nikotinin farmakodinamiğiDiğer santral ve periferik etkiler
![Page 24: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/24.jpg)
Nikotinin farmakodinamiğiKardiyovasküler etkileri
Santral etki -Periferik kemoreseptörler-Beyinde doğrudan etki -Spinal kord kaudal kısmına etki
-İntrapulmonerkemoreseptörler (?)
Periferik etki-Adrenal bezlerden katekolamin salınımı
-Vasküler sinir uçlarındankatekolamin salınımı
Sempatoadrenal aktivasyon
![Page 25: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/26.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
ACTH salınımında artma
Ruhsal duruma etkiKortizol salınımında artma
Osteoporoz ?
İnsülin salınımı, insülin direnci ve Tip II diabetriskinde artma
β endorfin salınımı
Osteoporoz
Endokrin etkileri
![Page 27: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/27.jpg)
I. Vücut ağırlığı üzerine etki (içenler ~4 kg daha zayıf)
Metabolik hızda artmaMekanizma ?- Olasılıkla katekolamin salınımı ile ilişkili(metabolik hız artışı β bloker ile inhibe)
- Yağ oksidasyonunda artma - Leptin düzeyinde artma(leptin, yiyecek alımının negatif, enerji harcanmasının pozitif regülatörü)
Nikotinin farmakodinamiğiMetabolik etkileri
![Page 28: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/28.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
I. Vücut ağırlığı üzerine etki
İştahta azalmaMetabolik hızdaki artışa rağmen beklenen kompansatuvar kalori alımı yoktur
Metabolik etkileri
![Page 29: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/29.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
II. Yağ metabolizması üzerine etki
Adrenal korteks uyarımı sonucu lipolizSerbest yağ asitlerinde artma LDL ve VLDL’de artmaHDL düzeyinde azalma
Metabolik etkileri
![Page 30: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/30.jpg)
Nikotinin farmakodinamiği
Hedef hücre lizisinde azalmaT supresör hücre aktivitesinde indüklenme Periferik lökositlerin mitojenik yanıtları üzerine bifazik etkiAkut maruziyetle lökosit fonksiyonunda bozulma
İmmun sistem üzerine etkileri
![Page 31: NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ 2008 (Aytemur)file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/merkezi-kurslar-2009... · Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL Başlıca](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022021915/5c8d3e1109d3f219388c36b9/html5/thumbnails/31.jpg)
ÖZET
Renksiz, uçucu, alkaloid sıvıÇok güçlü psikomotor uyaranHücresel düzeyde, santral ve periferdeki farklınAChRs üzerinden nöronal uyarıReseptörlerinin yaygınlığı ve kan beyin bariyerini kolay geçme nedeniyle çok sayıda farmakolojik etkiKompleks doz-yanıt ilişkisi ve tolerans gelişmesi nedeniyle etkileri karışık Selektif etkisinin olmaması ve toksik olmasınedeniyle terapotik değeri yok
Nikotin