nmkíkku h{íkku łkkþ flkiþku - · pdf filesulku ðkt[fku ylku...

nMkíkku h{íkkuøkkÞ fLkiÞku

(çkk÷fkÔÞku)(çkk÷fkÔÞku)(çkk÷fkÔÞku)(çkk÷fkÔÞku)(çkk÷fkÔÞku)

Hasto Ramato Gaay KanaiyoA Collection of Children Poetry

by Chandrakant Rao - 2010Pub. by M.M. Sahitya Prakashan,

Mahavir Marg, Anand - 388001.

© Mkki. f÷kçkuLk Mke. hkð Mkki. f÷kçkuLk Mke. hkð Mkki. f÷kçkuLk Mke. hkð Mkki. f÷kçkuLk Mke. hkð Mkki. f÷kçkuLk Mke. hkð«Úk{ ykð]r¥k : 2011

Lkf÷ : 500{qÕÞ Yk. : 40

nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞkunMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞkunMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞkunMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞkunMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku[tÿfkLík hkð[tÿfkLík hkð[tÿfkLík hkð[tÿfkLík hkð[tÿfkLík hkð

-: Mkòðx :-økwsohe MkkrníÞk÷Þ zkfkuh

-: {wÿf :-[hkuíkh MkkrníÞk÷Þ LkrzÞkË

-: «fkþf :-yu{. yu{. MkkrníÞ «fkþLk

ÃkwMíkf «fkþf yLku rð¢uíkk{nkðeh {køko ykýtË

-: {wÿf :-yÃkoý r«Lxhe, ykýtË

: «fkþf :

yu{. yu{. MkkrníÞ «fkþLkyu{. yu{. MkkrníÞ «fkþLkyu{. yu{. MkkrníÞ «fkþLkyu{. yu{. MkkrníÞ «fkþLkyu{. yu{. MkkrníÞ «fkþLkÃkwMíkf «fkþf yLku rð¢uíkk

{nkðeh {køko, ykýtË-388001

- [tÿfkLík hkð

2

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞkunMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku

yÃkoýy{khk MLkunMk¼h «MkLLk ËktÃkíÞLku

Mkw¾ Ëw:¾Lkk þeík - WLkk¤uMkkÚk rLk¼kÔÞku MLkunu MkËk,fwxwtçk Ãkrhðkh Mkk[ÔÞkt «u{u,ÄLÞ fÞk u o Mk tMkkh f÷k

òýeíkk frð yLku �fw{kh�Lkk íktºke ©e ÄeÁ¼kE Ãkhe¾Lkuíkk. 24-1-09Lkkt hkus «u{kLktË Mkwðýo [tÿf yÃkoý fhðkLkk «Mktøku(zkçkuÚke) zkì. ÷ðfw{kh ËuMkkE, MktMÚkkLkk «{w¾ ©e [tÿfkLík hkð, zkì.ÄeÁ¼kE Ãkhe¾, ÃkË{©e rMkíkktþw {nuíkk, zkì. Mkw¼k»k Ëðu, ©e Mkwhuþþkn yLku WÃk«{w¾©e søkËeþ¼kE þkn (ðfe÷)

©e [tÿfkLík hkðLke MkkrnÂíÞf MkVh©e [tÿfkLík hkðLke MkkrnÂíÞf MkVh©e [tÿfkLík hkðLke MkkrnÂíÞf MkVh©e [tÿfkLík hkðLke MkkrnÂíÞf MkVh©e [tÿfkLík hkðLke MkkrnÂíÞf MkVh

çkk÷fkÔÞ ©e [tÿfkLík¼kELkk fkÔÞMksoLkLke rðþu»k {nuf Au.Mkkt¼¤ðk øk{u, ÃkAe çkku÷ðkt øk{u yLku ÃkAe íkku økýøkýíkkt s hneyuyuðkt ÷Þ{kt ¼kðLkwt rLkYÃký ÚkÞwt Au. �{kunLk {kuh÷eðk¤ku�Lke h[LkkykuMkt[ÞLke r[htSð M{]rík çkLke hnuðk Mkûk{ Au.

- zkì. rðhkt[e rºkðuËe

(òýeíkk frð, rððu[f)

©e [tÿfkLík hkðLkk fkÔÞMktøkún �økkuhe {khk økk{Lke�{kt «u{ËeðkLke{ehk, f]»ý½u÷e hkÄk fu ©{Sðe ~Þk{k suðkt yLkuf ÃkkºkkuLkk ÓËÞ¼kðÍe÷kÞk Au, íkku økkufwr¤Þk økk{Úke {ktze økwshkík «u{ fu Ëuþ«u{Lke ¼kðLkkÔÞõík ÚkE Au. ynª ðMktík yLku ð»kkoLkkt Éíkwøkeík Au íkku Q�{økeíkku,¼Âõíkøkeíkku fu Ëuþ«u{Lkkt økeíkkuLke Vq÷økqtÚkýe Au. fxkûk fkÔÞku, ytsr÷fkÔÞku fu yAktËMk h[Lkkyku Ãký {kýðe øk{u yuðe Au. «íÞuf økeík{ktfrðLkku «f]r¥k «u{ yLku {kLkð «u{ árüøkku[h ÚkkÞ Au.

- fe�íkfkLík Ãkwhkurník

(òýeíkk frð, ðkíkkofkh)

yk Mktøkún ([ktËk{k{k Ãkku¤e){kt frðyu çkk¤fLkk r[¥kLke[t[¤íkkLkku ÏÞk÷ hk¾e LkkLkkt fkÔÞku ÷¾ðkLkku «ÞíLk fÞkuo Au, íkkuÚkkuzktf ÷ktçkk fkÔÞku Ãký Au. frð ÃkkuíkkLkkt fkÔÞku îkhk çkk¤fku{kt Ëuþ«u{,«f]rík«u{ yLku {kLkð«u{Lkwt ®Mk[Lk fhu Au.

- Þþðtík fzefh (íkkËÚÞo, sw÷kE 2007)

�økkuhe {khk økk{Lke� yu òýeíkk ÷u¾f, fu¤ðýefkh yLku«u{kLktË MkkrníÞ Mk¼kLkk «{w¾©e [tÿfkLík hkðLkku W¥k{ Mktøkún Au,suLku ðkt[fku yLku rððu[fkuyu ykðfkÞkuo Au.

- økwshkík ËÃkoý (òLÞwykhe, 2008)

©e [tÿfkLík hkðLke f÷{ MkkrníÞLkkt yLkuf MðYÃkku{kt rðnhuAu. íkuyku MkV¤ MkkrníÞfkh Au. �[tËk{k{k Ãkku¤e�Lkwt rð»kÞ ðirðæÞLÞkÁt Au. ynª «íÞuf fkÔÞu ykLktËLke Aku¤ku Qzu Au. W¾kýkt yLkufkuÞzk yuLke rðþu»kíkk Au.

- hðeLÿ Xkfkuh (rfíkkçk½h-÷kufMk¼k sLkMk¼k, 23-9-07)

�økkuhe {khk økk{Lke�{kt Ëuþ«u{, «ktík«u{ yLku ©r{fkuLkktr[ºkku Au. Lkkhe [uíkLkkLkkt yLkuf á~Þku ynª Íe÷kÞkt Au. [tÿfkLík¼kEMkV¤ ÷u¾f yLku frð íkhefu «MÚkkrÃkík ÚkE [qõÞk Au.

- «VwÕ÷ ¼khíkeÞ (Mkkûkh¼qr{, MkkrníÞ Mkkih¼, 23-11-07)

-: Úkkuzkf yr¼«kÞ :-

{khe ðkík...{khe ðkík...{khe ðkík...{khe ðkík...{khe ðkík...

AuÕ÷kt Úkkuzkt ð»kkuoÚke nwt Lkðr÷fkyku fu Lkð÷fÚkkLke MkkÚku

MkkÚku çkk÷fkÔÞku Ãký ÷¾wt Awt y�u yíÞkh MkwÄe{kt {khk ºký

çkk÷fkÔÞMktøkúnku «økx Ãký ÚkÞk Au yuLkku ykLktË Au.

yk Mktøkún Ãký çkk¤fkuLkk øk{k-yýøk{k, Ár[, yLku

hMkLku æÞkLk{kt hk¾eLku ÷¾u÷kt çkk÷fkÔÞku{ktÚke ÃkMktË fhe íkiÞkh

fÞkuo Au. çkk¤f{kt Ëuþ«u{ Ãkktøkhu yuðkt fkÔÞku yk{kt Au, íkku

¼økðkLk{kt yu{Lke ©æÄk ðÄu yuðkt yLku Äk�{fðkzkLke rLkhÚkofíkk

yu{Lku Mk{òÞ yuðkt fkÔÞ Ãký Au. çkk, ËkËk, ÃkÃÃkk, {B{e, çkuLk

yLku ¼kE suðkt MðsLkku Au; íkku ð»kko, ðMktík suðe Éíkwyku,

rËðk¤e fu hûkkçktÄLk suðkt Ãkðkuo ðøkuhuLkkt fkÔÞku Ãký Au. f]»ý,

hkÄk, hk{-Mkeíkk, ¼hík, nLkw{kLkS ðøkuhu suðkt ykËþo ÃkkºkkuLkku

Ãký çkk¤fLku Ãkrh[Þ fhkÔÞku Au; íkku {kuh, fqfzku, ÃkkuÃkx suðkt

Ãkt¾eyku Ãký çkk¤fLku ynª {¤þu. þnuh yLku økk{zkLkk ¼uË

Mk{òðíkkt fkÔÞ Ãký ynª Au. çkk¤fkuLku ¾qçk øk{íkkt yLku ¿kkLk

MkkÚku økB{ík ykÃkíkkt W¾kýktÞ yk Mktøkún{kt òuðk {¤þu. yk

fkÔÞku ðkt[íkkt çkk¤fku Ãký fLkiÞkLke su{ økkíkkt, nMkíkkt, h{íkkt

ÚkkÞ íkku ©{ MkkÚkof Úkþu.

çkk¤fkÔÞ{kt økuÞíkk yLku ÷Þ çknw yøkíÞLkkt Au yu

÷ûk{kt hkÏÞwt Au. çkk¤fkuLkwt þçË¼tzku¤ ðÄu yu æÞkLk{kt hk¾e

swËk swËk þçË«Þkuøkku fk¤SÃkqðof fÞko Au. {kxu s {Lku ©æÄk

Au fu {khk yLÞ çkk¤fkÔÞ MktøkúnkuLke su{ yk fkÔÞMktøkún Ãký

ðk[fku, rððu[fku yLku çkk¤fkuLke MkkÚku MkkÚku yu{Lkkt ðze÷kuLku Ãký

øk{þu.

{khe MkkrnÂíÞf «ð]r¥k{kt Mkíkík hMk ÷uíkkt {khkt Ä{oÃkíLke

Mkki. f÷kçkuLku yLÞ MktøkúnkuLke su{ yk Mktøkún íkiÞkh fhðk{kt Ãký

{Lku «kuíMkknf çk¤ ykÃÞwt Au. yuLke LkkUÄ ÷ô Awt.

«u{kLktË MkkrníÞ Mk¼kLkk «{w¾ íkhefu ½ýk frðr{ºkku

MkkÚku rð[khrð{þo ÚkkÞ Au. fËk[ yk Mktøkún {kxu yuLkku Ãký

Ãkhkuûk Vk¤ku nkuÞ.

yk Mktøkún «økx fhðkLkwt ©uÞ yu{. yu{. MkkrníÞ «fkþLk

(ykýtË)Lku Au. ©e Þkfwçk¼kELku yu {kxu ÄLÞðkË.

Mke/13, fMíkwhe Lkøkh, - [tÿfkLík hkð- [tÿfkLík hkð- [tÿfkLík hkð- [tÿfkLík hkð- [tÿfkLík hkð{kts÷Ãkwwh Lkkfk, ÷k÷çkkøk hkuz,ðzkuËhk - 390004 (VkuLk : 2657359)

�nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku� rð»ku

5

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


©e [tÿfkLík hkðLkkt ÃkwMíkfku

Lkð÷fÚkk :-1. «u{ËeðkLke (ºký ykð]rík)2. ykhkÄLkk (økúLÚkMÚk yLku Äkhkðkrnf)3. su÷{ stÃke økE (çku ykð]r¥k)4. Mkk{u fktXu ~Þk{ (çku ykð]r¥k)5. h{ík h{kzu hk{5-yu. MLkunð»kko (�«u{ËeðkLke�Lke çkeS ykð]r¥k)6. fw{fw{ Ãkøk÷u

ðkíkkoMktøkún :-1. MLkunËeÃk2. ½h¼ýe3. yktçkkLke zk¤u4. Ãke¤kt ÃkktËzktLke ÷e÷kþ

fkÔÞMktøkún :-1. økkuhe {khk økk{Lke

çkk¤fkÔÞ Mktøkún :-1. AçkArçkÞkt 2. [ktËk{k{k Ãkku¤e3. {kunLk {kuh÷eðk¤ku 4. Aqf Aqf økkze5. nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku6. LktË ½uh ykLktË ¼Þku

®[íkLk ÷u¾ku :-1. rðMkk{ku

¢ {¢ {¢ {¢ {¢ { fkÔÞLkw t Lkk{fkÔÞLkw t Lkk{fkÔÞLkw t Lkk{fkÔÞLkw t Lkk{fkÔÞLkw t Lkk{ Ãkus Lkt.Ãkus Lkt.Ãkus Lkt.Ãkus Lkt.Ãkus Lkt.

1 y{u çkk÷wzkt LkkLkkt ¼khíkLkkt 12 ËþoLk «¼wS ykÃkku 23 «¼wf]Ãkk 34 Ëeðzk {qfu økku¾{kt 45 MkíÞLkku MkËk rðsÞ 56 çkk¤e yu{ýu ÷tfk Lkøkhe 67 hk»xÙeÞ Ãkûke 78 çkk ËkËkLkwt niÞwt nh¾kÞ 89 yku¤¾ku òuEyu (W¾kýkt) 910 þnuhu Ëw:¾e ÚkE økÞk 1011 {u½hkòLkkt y[oLk fhþwt 1112 hkMk nðu h[kðkuLku 1213 {B{e nwt ykfkþu Qzeþ 1314 [¢ Vhíkwt Mkw¾Ëw:¾Lkwt 1415 ËþoLk «¼wLkkt ÚkkÞ 1516 {kuxkt ÚkELku 1617 hûkkLke ykrþ»k Yze 17

yLkw¢{rýfk

6

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


18 çktMkeÄhu Ãkðoík ÄÞkuo 1819 Íq÷u Íq÷ku (nk÷hzwt) 1920 fnku yuLkku W¥kh ¼kE (W¾kýkt) 2021 ÃkhkuÃkfkhLkwt fk{ s fhðwt 2122 Ãkk Ãkk Ãkøk÷e ¼híkku 2223 �økkuz� fnku Þk yÕ÷k Eïh 2324 MkkiLke ÃÞkhe ð»kkohkýe 2425 hk{kÞý - Mkkh 2526 fhku ¾{iÞk çkkÃk 2627 fwrhÞhðk¤ku ykÔÞku Au 2728 ÃkeLku çkk¤f ¾wþ¾wþk÷ 2829 fËe çkkøk{kt Vhðk òô 2930 nðu íkku 3031 çkk÷Lkx 3132 nwt Lku {khe LkkLke çkuLk 3233 ðuhkLk ðøkzku þkur¼ík ÚkÞku! 3334 fhku Mk{ÞMkh fk{ 3435 ¾u÷ ykfkþu ÚkkÞ 3536 þqhðeh MkirLkf ¼khíkLkk 3637 MkuðkLkku MktËuþku 37

38 ðifwtXLkwt Mkw¾ ÃkkBÞk 3839 fhMkLkfkfkyu ËeÄkt ELkk{ 3940 nwt íkkuVkLke {Míke¾kuh 4041 [ýíkh ÃkkÞkLkwt fhðwt Au 4142 ðkË¤ Au SðLk - ykÄkh 4243 çkk¤ MkirLkf çknkËwh 4344 Ëzçkz fhíkwt [kÕÞwt 4445 �yAkr÷Þk� Lkk{u økk{ yuf 4546 fË{ r{÷kðku 4647 hsðkzu yuLkkt {kLk (W¾kýkt) 4748 hrððkh yu{ Qsðþwt 4849 hu÷økkze 4950 nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku 50

7

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


1. y{u çkk÷wzkt ¼khíkLkkt1. y{u çkk÷wzkt ¼khíkLkkt1. y{u çkk÷wzkt ¼khíkLkkt1. y{u çkk÷wzkt ¼khíkLkkt1. y{u çkk÷wzkt ¼khíkLkkt

y{u çk k÷ wz k t L k kL k k t ¼khíkL k k t ,A u ÃÞkhe y{k u L k u ¼khí k {k,y{ u M k íÞ MkËkÞ u ç k k u÷eþ w t ,ç k qÁ t fþ w t L k k fËe fheþ w t ,Ã khL k u fks u SðLk y{kÁ t ,fþk u y{kh u MðkhÚ k L k k - y{ u .

ËÞk Ä{ o L k w t Ã k k÷Lk fhþ w t ,Sð{kºkL k e hû k k fhþ w t ,y®nMk kL k k t þ� øk ún eL k uM k íÞ í kýe Mk k i Z k÷ Ähþ w t ,SðLkÃ k Ú k Ã kh Äeh çkL k eL k u ,zøk M kn w M k t ø k Ë uðkL k k - y{ u .

ttt

2. ËþoLk «¼wS ykÃkku2. ËþoLk «¼wS ykÃkku2. ËþoLk «¼wS ykÃkku2. ËþoLk «¼wS ykÃkku2. ËþoLk «¼wS ykÃkku

Ëþ oL k Ë uò u ÃÞkhk «¼wSçk k¤f A w t n w t L k k L k k u ,

Ã k qò ykhí k e fþ w t L k òýw t ,nkÚ k «¼wS Ík÷k u .

{kí k k M k k Ú k u { t rËh ykÔÞk urË÷ «¼w L k k í k k u z k u ,

V q÷ Mk w ø k t rÄí k nkÚ k{k t ÷ELk uykÔÞk u A w t rþþ w ¼k u¤k u .

«nT÷kË LkÚke nw t , Äú wð LkÚke nw t ,yçk k uÄ çk k¤f òýk u ,

í k k uÞ u í kzÃ k w t {¤ðk {kx u ,ËÞk «¼w {Lk ykýk u . .

ttt

1 2

8

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


3. «¼wf]Ãkk3. «¼wf]Ãkk3. «¼wf]Ãkk3. «¼wf]Ãkk3. «¼wf]Ãkk

çk k÷ w Ak ufhk u ç kn w í k k u V kL k e ,fhí k k u hn u M kËk {Lk{kL k e ,fk uELk w t fÌk w t y u {kL k u L knª ,¼xõÞk fh u ynª í knª.

{kí k k r Ã k í k k ®[ík k fh u ,ðkí k fþe Lk k fkL k u Äh u ,þk¤k{k t Mkkhe yuLke Lkk AkÃk,í k k uÞ Ú k í k k u Ã kh eû k k{k t Ã k kM k !

L kð{k{k t y u þkýk u Ú kÞk u ,Ëþ{k{k t í k k u z kÌk k u z{hk u ,¾qçk æÞkLkÚke ðk tåÞ w t Lk u VkÔÞk u ,ç k k u z o{k t ËM k{k u L k t ç kh ykÔÞk u !

ç k k÷ w L k k u Ú kÞk u sÞ sÞfkh,Ã k u Ã kh{k t y u L k k Vk ux kL k e nkh,Mð¼kð çkË÷kíkk t Lkk ÷køk u ðkh,«¼wf ] Ã k k SðLkL k k u ykÄkh.

ttt

4. Ëeðzk {qfu økku¾{kt4. Ëeðzk {qfu økku¾{kt4. Ëeðzk {qfu økku¾{kt4. Ëeðzk {qfu økku¾{kt4. Ëeðzk {qfu økku¾{kt

Ëeðk¤eLkk rËðMk íkkuykLktËLkk fnuðkÞ,

Vxkfzk Vkuze Mkki sLknh¾½u÷kt òu ÚkkÞ.

Ëeðzk {qfu økku¾{kt,hkuþLkeLkku Íçkfkh,

fÃkzkt Lkðkt Ãknuhe çkk¤fLkwt{w¾-f{÷ {÷fkÞ.

rLkík Lkðe {eXkE ¾kELku¼q÷fkt ¾u÷u nkUþu,

rËðk¤eLkk rËLk{kt ½h ½hykLktË WíMkð ÚkkÞ.

ttt

3 4

9

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


5. MkíÞLkku MkËk rðsÞ5. MkíÞLkku MkËk rðsÞ5. MkíÞLkku MkËk rðsÞ5. MkíÞLkku MkËk rðsÞ5. MkíÞLkku MkËk rðsÞ

Mk íÞ n t{ uþk t ç k k u÷ò u çk k¤f,Mk k[k t fk{ s fhòu ,

M k íÞLk k u M kËk rðsÞ Úk kÞ A uy u rðïkMk {Lk Ähòu .

M k íÞ çk k u ÕÞk øk k tÄ e çk k Ã k w ,y®nMk k Ã ký Ãk k¤e,

ykÍkË Ú kÞk u yk Ë uþ í k u Ú k e ,{kL k e ÷ks ðÄkhe .

M k íÞÚk e M k wÞþfe� í k {¤þ u ,yMkíÞ yÄð[ z qç kðþ u ,

M kßsLk nk uÞ í k u M k k[ w t ç k k u÷ u ,søkí k fËe { q÷ðþ u .

ttt

6. çkk¤e yu{ýu ÷tfk Lkøkhe6. çkk¤e yu{ýu ÷tfk Lkøkhe6. çkk¤e yu{ýu ÷tfk Lkøkhe6. çkk¤e yu{ýu ÷tfk Lkøkhe6. çkk¤e yu{ýu ÷tfk Lkøkhe

øk k{Lk u Ã k kËh { t rËh {k ux w t ,M kV uË M k w t Ëh ykhMk {Zâ w t ,h k{ Mk e í k k L k e { q � í k ò uz u ,Q¼k ÷û{ý ðehk þk u¼ u ,ÄLk w » kÄkhe A u ç k t L k u ç k tÄ w ,{ w¾ WÃkh çkn w í k us rð÷Mkí k w t .

{ wf wx {kÚ k u ÷÷kx rí k÷f,fkL k u f w t z÷ ÍÕ÷f ÍÕ÷f,çknkh [k uf e çksh tø kç k÷eL k e ,ø kËk nkÚ k{k t {k ux e A u sçkhe .÷k t ç k e Ã k qA Lk u {k ux e yk t¾,fhe y u{ý u ÷ tfk hk¾.

ttt

5 6

10

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


7. hk»xÙeÞ Ãkûke7. hk»xÙeÞ Ãkûke7. hk»xÙeÞ Ãkûke7. hk»xÙeÞ Ãkûke7. hk»xÙeÞ Ãkûke

xu..nq..f xu..nq..f {kuh fhu,[k u{kM k u f÷þk uh fh u ,Mkw tËh ÃkeAktÚke þku¼e hnu,ðkË¤ òuE Lk k[ fh u .

{kÚk u Yze f÷øke ËeÃ k u ,Z u÷ Mk t ø k yu øk u÷ fh u ,Ã k w åA ÃkMkkhe f¤k fh u ,�hk»xÙeÞ Ãkûke� r[¥k nhu.

ttt

8. çkk-ËkËkLkwt niÞwt nh¾kÞ8. çkk-ËkËkLkwt niÞwt nh¾kÞ8. çkk-ËkËkLkwt niÞwt nh¾kÞ8. çkk-ËkËkLkwt niÞwt nh¾kÞ8. çkk-ËkËkLkwt niÞwt nh¾kÞ

¼kE {khk u L k k L k k u {òLkk u ,½k u rzÞ u �½ík k u AkL k k u{kL k k u ,hz u íÞkh u ç k k nª[k u¤ u ,nk÷k Mk k t¼¤e hn u y u AkL k k u .

òøk u íÞkh u {B{eLk u þk uÄ u ,Ë qÄ Ã k kÞ y uL k u nk Uþ u ,Ã kAe ¼kELk u n w t h{kz w t ,r ç k ÂMfx {eXk t y u L k u ¾ðkz w t .

y u{ ¼kE {k ux k u Ú kÞk u ,nMk í k k u nMk í k k u r L kþk¤ u ø kÞk u ,{B{e y uL k u { qfðk òÞ,çk k-ËkËkL k w t n iÞ w t nh¾kÞ.

ttt

7 8

11

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


9. yku¤¾ku òuEyu9. yku¤¾ku òuEyu9. yku¤¾ku òuEyu9. yku¤¾ku òuEyu9. yku¤¾ku òuEyu(W¾kýkt)(W¾kýkt)(W¾kýkt)(W¾kýkt)(W¾kýkt)

(1) fk¤k u y uLk k u h tø k A u ,ðMkíke yuLkk u Mk tøk Au,ffoþ yðksu þkuh fhu,yuXw t ¾kELku Ãk ux ¼hu.

(2) ½..h..h fhíke VÞko fhu,yLkksLkku få[h ½ký fhu,økheçk ÄrLkfLkk ¼uË Lk yuLkusYh yuLke Mkk iLk u Ãkzu.

(3) ÷e÷ku Mkw tËh htøk yuLkku,÷k÷ ðktfe yuLke [kt[,®Ãksh yuLk u ÷kuf Ãk qh u,{kýMk suðwt çkku÷ðk fhu.

ttt

sðkçk : (1) fkøkzku (2) ½txe (3) ÃkkuÃkx

10. þnuhu Ëw:¾e ÚkE økÞk!10. þnuhu Ëw:¾e ÚkE økÞk!10. þnuhu Ëw:¾e ÚkE økÞk!10. þnuhu Ëw:¾e ÚkE økÞk!10. þnuhu Ëw:¾e ÚkE økÞk!

çkkLkk u ¾k u¤k u ¾ q tËíkk t ¾ q tËíkk ty{ u ç k k¤f {xe økÞk t ,

Ä q¤ u h{ík k t Ã kzí k k t nMk í k k t{kýMk {k ux k t Ú kE økÞk t .

¾ u í kh ¾kí k k Ã k k Uf í k kò u ,ò wðkh-Mk k tX k íÞk t [ qM kí k k ,

{k¤ u ç k u M k e Ã k t¾e ò u í k k ,þn uh u M kMí k k Ú kE økÞk.

[�e ¾{eMk Ã kn uh e Vhí k k ,M÷ ux-Ã k u L k Ú k e ÷¾ík k ,

fk u÷ us{k t ¼ýðk økÞk L k uþn uh e {k ux k Ú kE økÞk.

f uð w t Yz w t ø k k{ øk k uf w r¤Þ w tní k w t n iÞkL k u ÃÞkÁ t ,

þ wØ nðk Ã k kýe Ak uz e ,þn uh u Ë w :¾e Ú kE økÞk!

ttt

9 10

12

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


11. {u½hkòLkkt y[oLk fhþwt11. {u½hkòLkkt y[oLk fhþwt11. {u½hkòLkkt y[oLk fhþwt11. {u½hkòLkkt y[oLk fhþwt11. {u½hkòLkkt y[oLk fhþwt

y{u çkk¤f LkkLkkt ¼ýþwt økýþwt,¿ k k L k Íhý u ML k kL k fhþ w t ,M k k i M k k Ú k u M k t Ã k e L k u hneþ w t ,yþk t r í k søk{k t Ú k e nhþ w t .

ykçk kË ykÃkýk u Ë uþ fhþ w t ,Ë w rLkÞkÚke yuLk u òwËk u ½zþw t ,ð u hÍ uh L k k {Lk{k t Ähþ w t ,ð[Lk çk k Ã k w L k k t ÞkË fhþ w t .

ð u h kL k ¼ q r{{k t ð ] û k k u ðkðe,{ u½hkòLk k t y[ oL k fhþ w t ,¾ u í kh yLk ks V¤ Ãkfðþ w t ,ø k k{zk t L k k L k k t M k w¾e fhþ w t .

ttt

12. hkMk nðu h[kðkuLku12. hkMk nðu h[kðkuLku12. hkMk nðu h[kðkuLku12. hkMk nðu h[kðkuLku12. hkMk nðu h[kðkuLku

hkn s wy u A u hkÄk fkL k kø k kÞk u [hkðe ykðk u L k u ,

ø k k uð k¤ ykík w h Ëþ o L k {kx u ,{k u h÷e {Ä wh çkòðk u L k u .

{k¾ý ÷ELk u ø k k u Ã k e Q¼e¾kðk fkL k k ykðk u L k u ,

Mkhðh Lnkíke Mk¾eyk u ½ u÷e,í kxL k k t ð� [ wh kðk u L k u .

y u{ fn u í k k t ðk t M k¤e ðkøk e ,n iÞ u nh¾ søkkðk u L k u ,

f kL k k u Q¼k u h kÄk M k t ø k u ,h kM k nð u í k k u h[kðk u L k u .

ttt

11 12

13


13. {B{e nwt ykfkþu Qzeþ13. {B{e nwt ykfkþu Qzeþ13. {B{e nwt ykfkþu Qzeþ13. {B{e nwt ykfkþu Qzeþ13. {B{e nwt ykfkþu Qzeþ

{B{e n w t ykfkþ u Qzeþ,Ã k t¾eÚ k e Ã ký �[ u sEþ,WÃkhÚ k e M k k i L k u ç k q{ {kheþ,Mk{k[kh Mk k i L k k n w t Ã k qAeþ.

í k¤kð s tø k÷ çk kø k ò uEþ,½h økk{ Lk u ¾ u í kh ¼k¤eþ,WÃkh Mk q hs, L k e[ u Ähí k e ,ðå[u QzðkLke {Ík {kýeþ.

ÞkË çkn w ík w t {B{e ykðeþ,øksðu ¼heLku nðk nw t ÷kðeþ,ÃkÃÃkk {B{e ¼kELk u ykÃkeþ,{B{e s÷Ëe Ãk kAk u ykðeþ.

ttt

14. [¢ Vhíkwt Mkw¾ Ëw:¾Lkwt14. [¢ Vhíkwt Mkw¾ Ëw:¾Lkwt14. [¢ Vhíkwt Mkw¾ Ëw:¾Lkwt14. [¢ Vhíkwt Mkw¾ Ëw:¾Lkwt14. [¢ Vhíkwt Mkw¾ Ëw:¾Lkwt

fËe MkV¤ Lkk Úkkð ík{ u íkk uWËkMk Lkk shk Þ hn uþk u ,

«¼ wy u s u ø kÛÞ w t M k k[ w t í k uí k{ u ÃÞkÁ t ø kýe ÷ uò u .

fzðkþ Ãký íkL kL k k rðfkhk uË q h fh u A u òýk u ,

ø k{ík w t L k u yýøk{ík w t ç kÄ w t«¼ w «MkkËe òýe {kýk u .

fËe L k k ÂMÚ kh fþ w t hn u í k w t ,í k k Ã k Ã kAe Ú kþ u Ak tÞk u ,

[¢ Vhí k w t M k w¾ Lk u Ë w :¾Lk w t ,yu MkíÞ Ônk÷kt çkk¤f òýku.

ttt

13 14

14


15. ËþoLk «¼wLkkt ÚkkÞ15. ËþoLk «¼wLkkt ÚkkÞ15. ËþoLk «¼wLkkt ÚkkÞ15. ËþoLk «¼wLkkt ÚkkÞ15. ËþoLk «¼wLkkt ÚkkÞ

ðLk WÃkðLk{k t nhí k k t Vhí k k tykL k t Ë y t í kh Ú k kÞ,

V q÷ Mk wð k rM k í k MðåA ðkÞ w«¼ wL k k øk wý Mk k i ø k kÞ.

f÷hð fhík k t Ã k t¾e ÃÞkhk t¼k¤e {Lk nh¾kÞ,

nhý MkM k÷k t rþÞk¤ nkÚ k eM k k i MðåA tË u {÷fkÞ.

fËe økhsík k t , fËe ðhMkí k k tð kË¤ økøkL k rð¾hkÞ,

{Lk {qfeLk u fwËhík ¾e÷e íÞk tËþ o L k «¼wL k k t Ú k kÞ.

ttt

16. {kuxkt ÚkELku16. {kuxkt ÚkELku16. {kuxkt ÚkELku16. {kuxkt ÚkELku16. {kuxkt ÚkELku

{k ux k t Ú kELk u ¼ýðk {kx uøkk{ ¼køkku¤u rLkþk¤u sEþwt,

rLkþk¤ u sELk u ÷¾e ðk t[eLk u¿kkLk íkýk Íhýk{kt LnEþwt.

f k u÷ us sELk u ¾ qç k ¼ýeþ w t ,¼ýeøkýeLk u Ãk t rzík ÚkEþw t ,

{kík rÃkí k kLk u Ã k qsLkeÞ òýeMkk[k {LkÚk e Mk uðk fhþ w t .

ðze÷k u L k e ykrþ»k ÷ELk u«øk r í k y{ u ½ýe fhþ w t ,

ykÍkËeL k e hû k k fheL k u¼khí kL k u ykçk kË fhþ w t .

ttt

15 16

15

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


17. hûkkLke ykrþ»k Yze17. hûkkLke ykrþ»k Yze17. hûkkLke ykrþ»k Yze17. hûkkLke ykrþ»k Yze17. hûkkLke ykrþ»k Yze

Ë qh çkÄe nhfík Ú kò uðehk , í k kh k {køk o L k e ,

M k w¾ ykhk u øÞ çkn w Ã k k{s uhû k kL k e ykrþ»k Yze.

M k k Ú k u hBÞk t {k ux k t Ú kÞk t ,yÃk kh ML k un u n iÞk t ¼Þk O ,

X k ufh í kL k u ðkøk í k e íÞkh u{khk Ã kø k u hõí k ÍÞk O !

yks ¼÷ u í k ws çk u L k ðehk ,Ã khýeLk u M k w Ë q h ðMk e ,

nhÃ k¤ M{hý n iÞ u í k kÁ t ,M kËk Ã k k{s u M k t Ã k í k nMk e .

ttt

18. çktMkeÄhu Ãkðoík ÄÞkuo18. çktMkeÄhu Ãkðoík ÄÞkuo18. çktMkeÄhu Ãkðoík ÄÞkuo18. çktMkeÄhu Ãkðoík ÄÞkuo18. çktMkeÄhu Ãkðoík ÄÞkuo

òËw ò wyk u f uðk u Ú kÞk u ,ç k t M k eÄh u Ã kð o í k ÄÞk u o ,V q t f {khe çk t M k e ç kòðe,Ã k rðºk « u{ u ø k k u Ã k e L k[kðe.

L k kø k {k ux k u L k k ÚÞk u Í uh e ,{xfe Vk u z e øk k u Ã k e f uh e ,{k¾ý [k uhe økk u Ã ke r¾òðe,hkM k h{kze « u{ u rhÍkðe.

fLk iÞ kL k e ÷e÷k LÞkhe ,ø k k uð k¤k u L k u ÷køk u ÃÞkhe ,M k k i L k u ø k{ík k u ç k k÷fLk iÞ k u ,Þþk uË kL k k u Ônk÷k u A iÞk u .

ttt

17 18

16

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


19. Íq÷u Íq÷ku (nk÷hzwt)19. Íq÷u Íq÷ku (nk÷hzwt)19. Íq÷u Íq÷ku (nk÷hzwt)19. Íq÷u Íq÷ku (nk÷hzwt)19. Íq÷u Íq÷ku (nk÷hzwt)

ÃkkuZku Ônk÷k çkk¤, Íq÷k {nª yksnuíku nª[ku¤u {kík hu÷k÷ {khk, Íq÷u Íq÷ku.

ík{ SðLk{kt Äçkfkhk ÷u AurÃkíkkLkk ïkMkkuåATðkMk hu,÷k÷ {khk, Íq÷u Íq÷ku.

yux{ íkýku yk Þwøk Au yLkku¾ku,{kLkð ÃknkUåÞku Au [ktË hu,÷k÷ {khk, Íq÷u Íq÷ku.

{kuxk ÚkELku ík{u øksðòu¼khíkLkku sÞLkkË hu,÷k÷ {khk, Íq÷u Íq÷ku.

Vq÷Lke zk¤e Aku ík{u LkkLkk çkk¤,n{ýkt fhku ykhk{ hu,÷k÷ {khk, Íq÷u Íq÷ku.

½q{òu ÃkAeÚke Ëuþ rðËuþu,Yzwt f{kòu Lkk{ hu,÷k÷ {khk, Íq÷u Íq÷ku.ttt

20. fnku yuLkku W¥kh ¼kE20. fnku yuLkku W¥kh ¼kE20. fnku yuLkku W¥kh ¼kE20. fnku yuLkku W¥kh ¼kE20. fnku yuLkku W¥kh ¼kE

(W¾kýkt)(1)

f÷øke y uL k u {kÚ k u þk u¼ u ,Ã k eAk t ç kn w h r¤Þk{ýk t ,

ðkË¤ Ë u¾e Ú k i Ú k i L k k[ u ,M k q h y uL k k ÷k u¼k{ýk.

(2)hkº k u ¼ uø k k t hney u y{ u ,

rËðMk u Ú k kÞ rðÞk u ø k ,[k u h k u L k u L k k øk{ u fËe

çk u ¼kELk k u M k tÞ k u ø k .(3)

Ëh y uL k w t ½h A u ,rç kÕ÷eL k k u y u L k u zh A u ,yLk ks ½ý w t Vk u÷e ¾kÞ,Lkðk t fÃ kzk t fkÃ k e òÞ,(fnk u y uL k k u W¥kh ¼kE.)

ttt

sðkçk : (1) {kuh (2) çkkhýkt (3) ôËh

19 20

17


21. ÃkhkuÃkfkhLkwt fk{ s fhðwt21. ÃkhkuÃkfkhLkwt fk{ s fhðwt21. ÃkhkuÃkfkhLkwt fk{ s fhðwt21. ÃkhkuÃkfkhLkwt fk{ s fhðwt21. ÃkhkuÃkfkhLkwt fk{ s fhðwt

ðhk¤ ÚkELk u WÃ kh [Zð w t ,WÃ kh sELk u ðkË¤ çkL kð w t ,økh{e ºkkMÞk ÔÞkf w¤ SðLk w tð» k k o -s÷Úk e xkZk Ã kzð w t ,Ã kh k u Ã kfkhL k w t f k{ s fhð w t .{çk÷f {k÷ ¾ u í kh Ã k kf u ,nk Uþ u nk Uþ u Ã k kfLk w t ÷ýð w t ,¾kE Ãk e M k t í k k u » k u hn uð w t ,Sðð w t L k u Sððk Ã ký Ë uð w t ,M k k i L k e M k k Ú k u M k t Ã k u hneL k uSðLk ykLk t Ë u M k k Ú k of fhð w t .M k k iy u ¼ uø k k t Ú kELk u h k í k uÃÞkhk «¼wL k w t M{hý fhð w t .

ttt

22. Ãkk Ãkk Ãkøk÷e ¼híkku22. Ãkk Ãkk Ãkøk÷e ¼híkku22. Ãkk Ãkk Ãkøk÷e ¼híkku22. Ãkk Ãkk Ãkøk÷e ¼híkku22. Ãkk Ãkk Ãkøk÷e ¼híkku

f qfh u f q . .f f qfzk u ç k k u÷ u ,[ª.. [ª.. [ª[ª [f÷e,

f qfze Ã k kM k u f qfzk u z k u÷ u ,Ä q¤{k t Ã kz u Ã kø k÷e.

x un qf xn wf u {k u h [k u{kM k u ,ðMk t í k u fk uÞ÷ xn wfk u ,

M k wýe {eXe Ã k k u Ã kx-ðkýeykLk t Ë Ã k k{ u ÷k uf k u .

½ q . .½ q . . ½ q½ q fçk q í kh ½ q½ð u ,fkøkzku fk...fk... fhíkk u,

f k÷ w t½ u÷ w t ç k k u÷ u ç k k¤fÃk k Ã k k Ã kø k÷e ¼hík k u .

ttt

21 22

18

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


23. �økkuz� fnku Þk yÕ÷k Eïh23. �økkuz� fnku Þk yÕ÷k Eïh23. �økkuz� fnku Þk yÕ÷k Eïh23. �økkuz� fnku Þk yÕ÷k Eïh23. �økkuz� fnku Þk yÕ÷k Eïh

¼khík {khk u Ë uþ A u Ônk÷k u ,Ë w r L kÞkÚ k e A u rðþ u» k LÞkhk u ,ø k t ø k k s{Lk k M khMðík e ,Ãk rðºk LkËeyk u ðn uí k e ynª.

rn{k÷Þ yuLk e hûkk fh u A u ,þ tfh ¼k u¤k ykrþ»k Ë u A u ,�økk uz� fnk u Þk yÕ÷k Eïh,Mk k i L k k r Ã k í k k y uf Ã kh{ uïh.

ò wË u hMí k u ¼÷ u sEyu,í k k uÞ ykøk¤ ¼ uø k k t Ú kEyu ,yLk ufí k k{k t M k k i A u y uf,M k k Ú k u hney u hk¾e rðð uf.

ttt

24. MkkiLke ÃÞkhe ð»kkohkýe24. MkkiLke ÃÞkhe ð»kkohkýe24. MkkiLke ÃÞkhe ð»kkohkýe24. MkkiLke ÃÞkhe ð»kkohkýe24. MkkiLke ÃÞkhe ð»kkohkýe

ðkË¤ �[u ykfkþu Ëkuzu,fk¤kt fkuE Äku¤kt Ãký nkuÞu,ÃkðLk Ãkkt¾u Qzíkkt Vhíkkt,{Lk ÚkkÞ íÞkt ðhMke Ãkzíkkt.

nkÚke suðk t fk uEf ÷køk u,½kuzuMðkhe fhíkkt yu ¼køku,¾uzqíkLkkt yu r{ºk {kLkeíkkt,ðkË¤ søkLkkt SðLkËkíkk.

¾uíkhLk u fhíkk t nrhÞk¤kt,íkhMke ÄhkLke ÃÞkMk AeÃkðíkktfrð fhu frðíkk ðkË¤Lke,Mkk i L ke ÃÞkhe ð»kk ohkýe.

ttt

23 24

19

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


25. hk{kÞý - Mkkh25. hk{kÞý - Mkkh25. hk{kÞý - Mkkh25. hk{kÞý - Mkkh25. hk{kÞý - Mkkh

hk{kÞýLkk hk{ ¼ýkðu yuf ÃkíLkeðúík ÷uðwt,yk¿kk ðze÷Lke Ãkk¤íkkt f»x Mk½¤wt Mknuðwt;«òÃkk÷Lk «u{u fheLku Mktíkku»kðk Mkki sLkLku,�fíkoÔÞ {kuxwt ¼kðLkkÚke� yu{ hk{ rþ¾kðu.�çktÄwLke Mkuðk fhðe yu Ä{o yLkwsLkku Mkk[ku�,yu{ þe¾ðíkk ÷û{ýLkku ¼úkík]«u{ Ãkkfku.¼kE fksu òwyku ¼híku hksøkkËe íÞkøke,¼úkík]«u{Lkk ÃkkX ¼ýkðu ¼hík ¾hku ðihkøke.Mkw¾ Ëw:¾u Ãkrík Mktøku hnuðwt, ðúík yu MkeíkkLkwt,W¥k{ WËknhý òLkfe Au áZ Ãkrík ¼ÂõíkLkwt;Mkuðf Mkk[k nkuÞ fuðk òwyku ðeh çkshtøk,hk{-hkðý ÞwØu hkÏÞku nLkw{tíku þku htøk!«ýLku fksu «ký íÞkøke ËþhÚk Mðøko rMkÄkÔÞk,hk{kÞýLkku Mkkh økúnu íku çkLku Äeh ðeh zkÌkk.

ttt

26. fhku ¾{iÞk çkkÃk!26. fhku ¾{iÞk çkkÃk!26. fhku ¾{iÞk çkkÃk!26. fhku ¾{iÞk çkkÃk!26. fhku ¾{iÞk çkkÃk!

òð hu ðhMkkË,çkk¤f Ãkkzu MkkË,fhe LkÚke hkux÷e,ðÄkÞwO Lkk þkf.

òð hu ðhMkkË,zqçÞkt ½h Lku økk{,ðhMk ÃkAe ykðòu,nðu fhku ykhk{.

òð hu ðhMkkË,Mkkt¼¤ku VrhÞkË,

íkqxâkt ½ýkt LkËeLkk¤kt,fhku ¾{iÞkt çkkÃk!

ttt

25 26

20

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


27. fwrhÞhðk¤ku ykÔÞku Au27. fwrhÞhðk¤ku ykÔÞku Au27. fwrhÞhðk¤ku ykÔÞku Au27. fwrhÞhðk¤ku ykÔÞku Au27. fwrhÞhðk¤ku ykÔÞku Au

fwrhÞhðk¤k u ykÔÞk u A u,xÃkk÷ ík{khe ÷kÔÞku Au,Mkne fheLk u fkøk¤ ÷k u ,ÍxÃkx y uL k u òðk Ëk u .

xÃkk÷e fkøk¤ ykÃke òÞ,ðøkh Mkneyu Lkk¾e òÞ,{Lk eyk uz o h ÷kð u s u{éÞkLke Mkne sYh ÷ u.

xur÷Vk uLkLke Mkøkðz ÚkE,xÃkk÷ ík uÚke ykuAe ÚkE;sYhe ðkík nk uÞ ÷k tçke,xÃkk÷ íku{kt çknw WÃkÞkuøke.

ttt

28. ÃkeLku çkk¤f ¾wþ¾wþk÷28. ÃkeLku çkk¤f ¾wþ¾wþk÷28. ÃkeLku çkk¤f ¾wþ¾wþk÷28. ÃkeLku çkk¤f ¾wþ¾wþk÷28. ÃkeLku çkk¤f ¾wþ¾wþk÷

½hLku {ku¼u xu..nq..f xu..nq..f{eXu ftXu xnwfu {kuh,

Mkk{u AkÃkh u fk...fk...fk...fkfhíkk fkøkzk òu f÷þk uh.

[ª...[ª... fhíkk t [f÷kt [kufu,[ý [ýu Lku Qze òÞ,

½ q . .W ½ q½ð u fçk q í kh {k¤ uçkku÷u õÞktÚke Lkk Ëu¾kÞ.

¼ UM k Ë wÄk¤e yk t ø ký þk u¼ u ,¾uzw Lkehu ÷e÷wt ½kMk;

Ë qÄ Ë u í k e M kðkh Mk k ts u ,Ã k e L k u ç k k¤f ¾ wþ¾ wþk÷.

ttt

27 28

21

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


29. fËe çkkøk{kt Vhðk òô29. fËe çkkøk{kt Vhðk òô29. fËe çkkøk{kt Vhðk òô29. fËe çkkøk{kt Vhðk òô29. fËe çkkøk{kt Vhðk òô

ÃkÃÃkk {B{e MkkÚk u Úkkô,fËe çkkøk{kt Vhðk òô,V wøøkk ÷Eyu V qxe òÞ,íkkuÞ Lk ÃkÃÃkk økwMMku ÚkkÞ.{B{e ¾khk [ýk yÃkkðu,ÃkÃÃkk çkkøk u Vq÷ çkíkkðu,çkuMke [fzku¤u økku¤ ½q{w t,½e{k Í q q÷ u Ã kAe Í q÷ w t .Mk wøk tÄ Vq÷Lke Vkuhu çkkøku,V q÷ u V q÷ u ¼{hk ¼køk u ,yktçkk zk¤u fkuÞ÷ økkÞ,Mkkt¼¤e MkkiLkkt niÞkt nh¾kÞ![kuÏ¾e nðk MkwøktÄe Vq q÷,çkkøk u n iÞ w t n¤ðw t V wÕ÷!

ttt

30. nðu íkku30. nðu íkku30. nðu íkku30. nðu íkku30. nðu íkku

Í¤n¤ Ëeðzk ÷ku nðu íkku,ykLktË ½u÷kt Mkki nðu íkku.[k uÏ¾kt [k uf-þuhe feÄk t,yh{kLk¼ÞkO rË÷ Mkki nðu íkku,{½{½íke {eXkE çkLkkðe,¼uøkkt s{þwt Mkki nðu íkku.[kufu htøkku¤e Yze Mkòðe,«u{u ¼uxâkt ÷kuf nðu íkku.ËeÃkkuíMkðeLkku WíMkð {kuxkuMktÃku Qsðeyu Mkki nðu íkku.YXâk t L k u {Lk kðe ÷ELk uMkkÚku hneyu Mkki nðu íkku.

ttt

29 30

22

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


31. çkk÷Lkx31. çkk÷Lkx31. çkk÷Lkx31. çkk÷Lkx31. çkk÷Lkx

[k÷eyu y{u yÕ÷f ËÕ÷f,Ëkuhzk WÃkh nk÷f zku÷f.

yæÄh ïkMku zøk÷kt ËEyu,Ë tøk ÚkkÞ u yk¾w t {Õ÷f!

¼kE LkkLkku Zku÷ çksðíkku,Äe{w t Äe{w t ZB{f ZB{f.

çkk÷Lkx ¼ku¤k y{u íkk uMk{íkw÷LkÚke heÍðeyu ¾Õ÷f.

òu¾{¼Þko Au ¾u÷ y{khk,Sðíkk y{u íkku yÕ÷f ËÕ÷f!

ttt

32. nwt Lku {khe LkkLke çkuLk32. nwt Lku {khe LkkLke çkuLk32. nwt Lku {khe LkkLke çkuLk32. nwt Lku {khe LkkLke çkuLk32. nwt Lku {khe LkkLke çkuLk

nw t Lk u {khe LkkLke çk uLk,økýeyu {kuZu ðLk xw xuLk,yufz yufÚke ÷¾eyu ËMk,¼ýðk{kt Au y{Lku hMk.

hkus fheyu y{u {w¾ÃkkX,økýíkkt ykðzu yufÚke MkkX,økwÁSLkw t Mkk[ðeyu {kLk,rLkíÞ «¼wLkwt Äheyu æÞkLk.

ËkuMíkku MkkÚku Mkktsu h{eyu,MktæÞk fk¤u ÃkkAkt Vheyu,ðk¤w fhe Mkkt¼¤eyu ¾kMk,Ã kh efÚ k k ËkËe{k Ã k kM k .

ttt

31 32

23

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


33. ðuhkLk ðøkzku þkur¼ík ÚkÞku!33. ðuhkLk ðøkzku þkur¼ík ÚkÞku!33. ðuhkLk ðøkzku þkur¼ík ÚkÞku!33. ðuhkLk ðøkzku þkur¼ík ÚkÞku!33. ðuhkLk ðøkzku þkur¼ík ÚkÞku!

ðMk tíkLkk u þk u òËw ÚkÞk u,ðuhkLk çkkøk Vq÷zu ¼Þku o,�½Úke òøke fwËhík çkÄe,Ãkw»Ãku Ãkw»Ãku Ãk{hkx ¼Þkuo!

økeík {Äwhkt ¼{hk økwtsíkk,ÃkíktrøkÞkt htøkçkuhtøke Qzíkkt,þýøkkh MkSLku Íkz Q¼kt,f÷hð {eXku Ãkt¾eLkku ÚkÞku!

AqÃke çk uXe fk uÞ÷ xnwf u,yktçkk zk¤u {kìh Mk wøk tÄ,Ãk÷kþ þku¼u ¼zfe÷k htøku,ðuhkLk ðøkzku þkur¼ík ÚkÞku!

ttt

34. fhku Mk{ÞMkh fk{34. fhku Mk{ÞMkh fk{34. fhku Mk{ÞMkh fk{34. fhku Mk{ÞMkh fk{34. fhku Mk{ÞMkh fk{

Mk{ÞLk w t Ã k k÷Lk fhk u ,fhk u M k{ÞMkh fk{,

Mk{ÞLk u ÷k u M k k[ðe,y u Ú k e {¤þ u ykhk{.

ðn u÷k Mk qyk u , ðn u÷k QXk u ,þheh hn uþ u Ë w hMí k ,

rðãk Lk u ÄLk Ã k k{þk u ,{Lk Ã ký hn uþ u MðMÚ k .

M k{Þ A u M k k u L k k Ú k e {k U½k u ,{¤ u L k ¾h[ u Ëk{,

MkË w Ã kÞk u ø k y uL k k u fhk uÃ k q h k t Ú kþ u M k k i fk{.

ttt

33 3411

24

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


35. ¾u÷ ykfkþu ÚkkÞ35. ¾u÷ ykfkþu ÚkkÞ35. ¾u÷ ykfkþu ÚkkÞ35. ¾u÷ ykfkþu ÚkkÞ35. ¾u÷ ykfkþu ÚkkÞ

Mk qhs z qçk u , [k tËk u Qøk u,¾u÷ ykfkþu ÚkkÞ,

x{x{ x{fík k í k kh÷kÍççkf Íçkfe òÞ.

Mk q hs Qøk u Ã k q hð{k tLku ysðk¤wt hu÷kÞ,

Sð Mk½¤k òøkeLku íÞkhufk{ fhíkk ÚkkÞ.

y{]ík ðhMkkð u [k tËLk e,niÞkt Ãkw÷rfík ÚkkÞ.

ysðk¤k ytÄkhkLke íÞk tMk t í kkf qfze h{kÞ.

ttt

36. þqhðeh MkirLkf ¼khíkLkk36. þqhðeh MkirLkf ¼khíkLkk36. þqhðeh MkirLkf ¼khíkLkk36. þqhðeh MkirLkf ¼khíkLkk36. þqhðeh MkirLkf ¼khíkLkk

y{u þ qhðeh Mk i r L kf ¼khí kL k k ,y{u çknkË wh çkk¤f {k ¼k u{Lkk,

Ë uþ í kýe y{ u hû k k fhþ w t ,{hí k k t Ã kn u÷k t ËþLk u {kheþºk w -þÂõí k nýðkLk k-y{u .

yk tÄe nk u Þk í k k u V kL k ¼Þ tfh,y{ u çkL k eþ w t rþð «÷Þ tfh,

M k k{ u ykð u s u rhÃ k w y{khe{kuík rðLkk Mkki {hðkLkk-y{u.

þk iÞ o¼Þk O y{ n iÞk t yks u ,Þk nk u{ fhðk {kí k k fks u ,

fhþ w t Þk í k k u {hþ w t ®fí k wzøk ÃkkAk t Lkk Ë uðkLkk-y{u.

ttt

35 36

25

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


37. Mk uðkLkk u Mk tË uþk u37. Mk uðkLkk u Mk tË uþk u37. Mk uðkLkk u Mk tË uþk u37. Mk uðkLkk u Mk tË uþk u37. Mk uðkLkk u Mk tË uþk u

LkËe Qíkhu Ãkðoík ÃkhÚke,{ uËkLkk u{k t òíke Mkhíke,Ã kþ w - Ã k t¾e fk tX u ykð u ,Ãkkýe ÃkeLku íkhMk AeÃkkðu.

Q¼kt rfLkkhu ð]ûkku {÷fu,fktXu {trËhu ¼Âõík A÷fu,nkuze Mkhíke LkËeLkk s÷{kt,Mkk{u fktXu ÃknkU[u Ãk÷{kt.

MLkkLk fhíkk ÷kufk u ½kxu,ÃkkðLk ÚkELku Ãkzíkk ðkxu,WÃkfkh fhíke Mkrhíkk ðnuíke,M k uð kL k k u M k t Ë uþk u Ë u í k e .

ttt

38. ðifwtXLkwt Mkw¾ ÃkkBÞkt38. ðifwtXLkwt Mkw¾ ÃkkBÞkt38. ðifwtXLkwt Mkw¾ ÃkkBÞkt38. ðifwtXLkwt Mkw¾ ÃkkBÞkt38. ðifwtXLkwt Mkw¾ ÃkkBÞkt

øk k u Ã k e ø k k uf w¤ øk k{Lk efkL k kL k u ç kn w ðnk÷e,

{kÚ k u {x wfe { qfeL k u y uø k k u hM k ð u[ðk [k÷e.

{khøk ðå[ u fkL k k u Ë eXk u ,ø k k u Ã k e ÍxÃkx ¼køk e ,

{k u h÷e {Ä wh ðkøk e íÞkh uÔÞÚ k k rðhnLk e òøke .

{k u h÷eL k k {Ä wh L k kË uø k k u Ã k ø k k u Ã k e ÄkÞk t ,

h kM kL k e h{Íx{k t M k k ið if w t X L k w t M k w¾ Ã k kBÞk t !

ttt

37 38

26

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


39. fhMkLkfkfkyu ËeÄkt ELkk{39. fhMkLkfkfkyu ËeÄkt ELkk{39. fhMkLkfkfkyu ËeÄkt ELkk{39. fhMkLkfkfkyu ËeÄkt ELkk{39. fhMkLkfkfkyu ËeÄkt ELkk{

�ykðku Ônk÷kt çkk¤f yk{,ykÃkýu fheyu WÃkÞkuøke fk{;òwyku ykÃkýe þuhe fuðe,øk tËfeLkk fk u ½h suðe.�

Mkwýe ykÔÞkt çkk¤f nkUþu.Íkzwt Mkkðhýk hk¾e MkkÚku,f[hk u ðk¤e Zøk fÞk o ,xkuÃk÷ku ÷kðe yu{kt ¼Þko.

�þkçkkþ çkk¤f f{k÷ fhe,þ uh eL k u [k uÏ¾e[x fhe,Mk{qn{kt fuðku òËw ÚkÞku,MðkÚko MkkÚku Ãkh{kÚko ÚkÞku.�

¾wþ ÚkÞk t çkk¤f ík{k{òuE Mkw tËh ÃkkuíkkLkw t økk{,fhMkLkfkfkyu ËeÄkt ELkk{,¼q÷fktykuLku {éÞwt çknw {kLk.

ttt

40. nwt íkkuVkLke {Míke¾kuh40. nwt íkkuVkLke {Míke¾kuh40. nwt íkkuVkLke {Míke¾kuh40. nwt íkkuVkLke {Míke¾kuh40. nwt íkkuVkLke {Míke¾kuh

nwt Awt íkkuVkLke {Míke¾kuh,zkÌkk u fËe nw t MkeÄk uËk uh,òík ¼kíkLkk ¾u÷ fÁt,fËe Ä{k÷ f÷þkuh fÁt !

{kLk w t {khk {LkLke ðkík,ç k eS {kh u L k k Ã k t[k í k ,fËe ysðk¤kÚke nwt zhíkku,fËe ½k uh ytÄkh u Vhíkk u !

¼qÏÞkLku sE ¼k¾he Ëô,íkhMÞkLku Ãkkýe Ãký Ãkkô,çkkLkku Ônk÷ku çkuxku Awt nwt,ç k k fn u í k u ç kÄ w t fÁ t .

ttt

39 40

27

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


41. [ýíkh ÃkkÞkLkwt fhðwt Au41. [ýíkh ÃkkÞkLkwt fhðwt Au41. [ýíkh ÃkkÞkLkwt fhðwt Au41. [ýíkh ÃkkÞkLkwt fhðwt Au41. [ýíkh ÃkkÞkLkwt fhðwt Au

Mk kh k ¾ uz q í k Ú kELk u {kh uyLk ks çkn w Ã kfðð w t A u ,

¼ q¾{hkL k u ¼øk kze { qfeykçkkË Ë uþ{k t Sðð w t A u .

n w t í k k u M k kh k u rþûkf Ú kEþ,[ýíkh Ãk kÞkÚk e fhð w t A u ,

W¥k{ Lkkøkrhf ík iÞkh fheLk u½zí kh Ë uþLk w t fhð w t A u .

¼ýeLk u n w t Ë kõí kh Ú kEþ,Mk{ksMk uðk fhðe {kh u ,

ç k e{kheL k u Ë uþðxk u ËEykhkuøÞ Mkk iLk w t Mkk[ððw t Au.

ttt

42. ðkË¤ Au SðLk ykÄkh42. ðkË¤ Au SðLk ykÄkh42. ðkË¤ Au SðLk ykÄkh42. ðkË¤ Au SðLk ykÄkh42. ðkË¤ Au SðLk ykÄkh

ðkË¤ Äku¤kt økøkLk AðkÞkt,ðkË¤ Ãkkýe ¼hðk [kÕÞkt,ðkË¤ W¥kh rËþkyu nkÕÞkt,ðkË¤ ykøk¤ ÃkkA¤ [kÕÞkt.

ðkË¤ Ãkkýe ÷ELku ykÔÞkt,ðkË¤ økhS ðhMke [kÕÞkt,ðhMke íkhMke Ähíke ¼ªsðe,ðkË¤ Ãkkýe ËELku nkÕÞkt.

LkËe Mkhkuðh ¼hÃkqh ¼ÞkO,ðkË¤ ðhMkeLku ¾k÷e ÚkÞkt,ðkË¤Lkk Au çknw WÃkfkh,ðkË¤ Au SðLkLkku ykÄkh.

ttt

41 42

28

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


43. çkk¤ MkirLkf çknkËwh43. çkk¤ MkirLkf çknkËwh43. çkk¤ MkirLkf çknkËwh43. çkk¤ MkirLkf çknkËwh43. çkk¤ MkirLkf çknkËwh

Ë uþLkk Mkk i hûkf çkLkk u ,Ë w ~{LkL k k ¼ûkf çkL k k u ,ç k k¤ Mk i r L kf çknkË w h ,ykÍkËeLkk Mkthûkf çkLkk u.

y{qqÕÞ ykÍkËe {¤e Au,�çkkÃkw�Lke íkÃkùÞko V¤e Au,ðeh ÞwðkLkku þneË çkLÞk Au,íÞkhu Mkw¾Lke ½ze {¤e Au.

sðkçkËkhe Au çkk¤ ík{khe,¼rð»Þ ík{u ÷uòu Mkt¼k¤e,{kuxe yktÄe Ãkkh fhe Ãký¼q÷¼q÷iÞk ËwrLkÞk Mkkhe.

Ëuþ Mkk[ðòu yuf çkLkeLku,rðïþktríkLkku {tºk sÃkeLku,V¤ku Vq÷ku ykçkkË çkLkk u,søk{kt Sððwt òøk]ík hneLku.

ttt

44. Ëzçkz fhíkwt [kÕÞwt44. Ëzçkz fhíkwt [kÕÞwt44. Ëzçkz fhíkwt [kÕÞwt44. Ëzçkz fhíkwt [kÕÞwt44. Ëzçkz fhíkwt [kÕÞwt

yuf Ak ufÁ t L k kL k w t ,h{ík w t AkL k w t{ kL k w t ,Ë q h Ú k e ò uE {kí k kL k uhzðk {éÞ w t ç knkL k w t .

Ã k k M k u ykðe {kí k k ,ç k k¤fLk u Ú kE þkí k k ,{kíkkyu ¾k u¤k{k t ÷eÄ w t ,ç k k¤fLk u nMk í k w t f eÄ w t .

Ë qÄ {kí k ky u Ã k kÞ w t ,ç k k¤fLk w t Ã k u x ¼hkÞ w t ,ç k k u÷í k w t f k÷ w t fk÷ w t ,Ëzçkz fhík w t [kÕÞ w t !

ttt

43 44

29

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


45. �yAkr÷Þk� Lkk{u økk{ yuf45. �yAkr÷Þk� Lkk{u økk{ yuf45. �yAkr÷Þk� Lkk{u økk{ yuf45. �yAkr÷Þk� Lkk{u økk{ yuf45. �yAkr÷Þk� Lkk{u økk{ yuf

�yAkr÷Þk� Lkk{u økk{ yuf,LkkLk w t Mkh¾w t økk{zw t Auf,ykXz u {ªz u y u t M k e ½h,íku{ktÞ fux÷ktf çktÄ nðz.

Ãknu÷kt ¼h[f ðMíke níke.ykLktË {tøk÷ fhíke níke,Äeh u Äeh u ¼ýíkk ÚkÞk,íkuÚke þnuh{kt sELku hÌkk.

økk{ ÚkÞwt yu ¾k÷e ¾{,òýu [kuhk uyu ÷q txâw t ÄLk,þwØ nðk Lku Ãkkýe økÞkt,þnuh{kt sELku {ktËkt ÚkÞkt!

[kuÏ¾wt Akuze «Ëq»ký{kt økÞkt,Mkktfzkt ðkMku sELku hÌkkt,økk{zwt Akuze su fkuE økÞkt,Mkw¾e níkkt íku Ëw:¾e ÚkÞkt.

ttt

46. fË{ r{÷kðku46. fË{ r{÷kðku46. fË{ r{÷kðku46. fË{ r{÷kðku46. fË{ r{÷kðku

¼ku¤kt çkk¤f ykøk¤ [k÷ku,ËwrLkÞk MkkÚku fË{ r{÷kðku,fqËfu ¼qMkfu Ëkuzu ËwrLkÞk,ík{uÞ ÷ktçke A÷ktøk ÷økkðku.

rð¿kkLkLke þkuÄkuLku òýku,yuLkk ÷k¼ Mk{SLku {kýku,ÃkiMkku «ríkck çktLku Ãkk{ku,Ë uþMk uðkLkk t fhòu fk{k u.

Ähíke Akuze ykfkþ økÞk,íÞktÚke Qze yðfkþ ½qBÞk,[ktËk{k{k Lk {nu{kLk ÚkÞk,yËT¼qík ykðe rð¿kkLk fÚkk.

ttt

45 46

30

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


47. hsðkzu yuLkkt {kLk47. hsðkzu yuLkkt {kLk47. hsðkzu yuLkkt {kLk47. hsðkzu yuLkkt {kLk47. hsðkzu yuLkkt {kLk

(W¾kýkt)(1)

fk¤e yuLke fkÞk Au,Ãkt¾k suðk çku fkLk,

Íeýe ykt¾u [kuøk{ òwyu,hsðkzu yuLkkt {kLk.

(2)Mknu÷e Mkðkhe yuLkwt Lkk{,

su{kt Ãkzu Lkk ÃkuxÙku÷Lkwt fk{,Mkktfzu hMíku Ãký Ëkuzâk fhu,

ðVkËkheÚke Mkuðk MkkiLke fhu.(3)

htøku íkku yu fk¤e Au,Ãký {eXe yuLke ðkýe Au,

ðMktík yuLku Ônk÷e Au,hnu MkËk AwÃkkíke yu.ttt

48. hrððkh yu{ Qsðþwt48. hrððkh yu{ Qsðþwt48. hrððkh yu{ Qsðþwt48. hrððkh yu{ Qsðþwt48. hrððkh yu{ Qsðþwt

òwðkhLkk ¾uíkh{kt sEþwt,økh{ {eXku ÃkkUf ¾kEþwt,f q¤e íkkS fkfze ¾kíkk tËkËk MkkÚk u ykLktË fhþw t.

Mkktsu r{ºkku LkËeyu sEþwt,Ãkrðºk s÷Lku {kÚku Ähþwt,Mkk{u ykhu nkuze{kt sEþwt,{trËh{kt íÞkt ËþoLk fhþwt,

½ uh ykðeþw t Mk t æÞkfk¤u,nMkíkkt h{íkkt fÕ÷ku÷ fhíkkt,hrððkh yu{ y{u QsðþwtMkku{ðkhÚke þk¤k{kt sEþwt.

ttt

sðkçk : (1) nkÚke (2) ½kuzku (3) fkuÞ÷

47 48

31

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �


49. hu÷økkze49. hu÷økkze49. hu÷økkze49. hu÷økkze49. hu÷økkze

h u÷øk kze ykðe s wyk uA wf A wf fhík e ,

¼køk u Ë k u z u s÷Ëe í k k uÞ uMx uþLk u ykhk{ fhík e .

fk uE [Z u L k u fk uE Qíkh u ,ykðLkòðLk [k÷ u ,

ÄrLkf økheçk Mkk i MkkÚk u çk uMk u,M k{kL k M k k i sLk ÷køk u .

r{÷Lk fhkð u fk uE MðsLkLk w t ,rðhn Ãký fk u � L k k u Ú k k í k k u ,

{¤ðw t Lk u òwËk t Ãkzðw t yu ¢{Mx uþLk WÃkh Mk{òíkk u .

ttt

50. nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku50. nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku50. nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku50. nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku50. nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku

nMkíkku h{íkku økkÞ fLkiÞku,økkufw¤ ½u÷wt fhíkku fLkiÞku,sþk uËkLkk u ðnk÷k u AiÞk u,L k t ËL k k u Ë w÷khk u fLk iÞ k u .

{k¾ý økkuÃkeLkkt [kuhe ¾kíkku,ðLk{kt økkÞku [khu fLkiÞku,çk tMke LkkË u økk uÃke ½u÷e,hkÄkLku [knu rË÷Úke fLkiÞku.

Þ{wLkk fk tX u hkMk h[kðu,yuf økkuÃkeLku yuf fLkiÞku!økkuÃkk÷kuLkku yu ðzku økkuðk¤ku,fhíkku ÷e÷k rLkík fLkiÞku!

ttt

49 50

nmkíkku h{íkku łkkþ flkiþku - · pdf filesulku ðkt[fku ylku...

Documents