Nurdan KOZAN Nurdan KOZAN Türkçe Öğretmenliği 2.Sınıf Türkçe Öğretmenliği 2.Sınıf

10903200961090320096

Anlatım Biçimleri Ve Anlatım Biçimleri Ve Düşünceyi Geliştirme YollarıDüşünceyi Geliştirme Yolları

Bir amaca yönelik gerçekleştirilen anlatımın Bir amaca yönelik gerçekleştirilen anlatımın etkileyici olması için çeşitli yöntemlere etkileyici olması için çeşitli yöntemlere başvurulur.İşte,anlatımı gerçekleştirirken başvurulan başvurulur.İşte,anlatımı gerçekleştirirken başvurulan bu yöntemlere “anlatım biçimleri” diyoruz. bu yöntemlere “anlatım biçimleri” diyoruz.

Anlatım Biçimlerini Şöyle Sıralayabiliriz:Anlatım Biçimlerini Şöyle Sıralayabiliriz:

Açıklayıcı Anlatım Açıklayıcı Anlatım

Öyküleyici Anlatım(Hikaye Etme )Öyküleyici Anlatım(Hikaye Etme )

Betimleyici Anlatım(Tasvir Etme)Betimleyici Anlatım(Tasvir Etme)

Tartışmacı AnlatımTartışmacı Anlatım

Açıklayıcı AnlatımAçıklayıcı Anlatım

Herhangi bir konu hakkında bilgiler vermek,bir şeyler Herhangi bir konu hakkında bilgiler vermek,bir şeyler öğretmek amacına yönelik anlatım biçimidir.öğretmek amacına yönelik anlatım biçimidir.

Bilgilendirmeye yönelik olduğu için yalın bir dil ve Bilgilendirmeye yönelik olduğu için yalın bir dil ve anlatım gerektirir.anlatım gerektirir.

Düşünceyi geliştirme yöntemlerinden tanık Düşünceyi geliştirme yöntemlerinden tanık gösterme, karşılaştırma gibi yöntemlerle gösterme, karşılaştırma gibi yöntemlerle kullanılır.kullanılır.

Açıklayıcı anlatıma bir örnekAçıklayıcı anlatıma bir örnek

Memduh Şevket Esendal öykülerini sade ve temiz bir Memduh Şevket Esendal öykülerini sade ve temiz bir Türkçeyle yazmış,öykücülükte Çehov tarzını Türkçeyle yazmış,öykücülükte Çehov tarzını benimsemiştir.Onun öykülerini okuyanlar eserin benimsemiştir.Onun öykülerini okuyanlar eserin içinde kendilerini,çevrelerini ve hayatta karşılaştıkları içinde kendilerini,çevrelerini ve hayatta karşılaştıkları kişileri bulur gibi olurlar.Esendal,günlük hayatı kişileri bulur gibi olurlar.Esendal,günlük hayatı iyimser bir hava içinde verir.Öykülerindeki olaylar iyimser bir hava içinde verir.Öykülerindeki olaylar son derece basittir.son derece basittir.

Öyküleyici AnlatımÖyküleyici Anlatım

Bu anlatımda amaç;olayı okuyucunun gözü önünde Bu anlatımda amaç;olayı okuyucunun gözü önünde canlandırmak,anlatmak istenileni bir olay içerisinde canlandırmak,anlatmak istenileni bir olay içerisinde vermektir.vermektir.

Öyküleyici anlatımda olaylar oluş haline uygun Öyküleyici anlatımda olaylar oluş haline uygun olarak bir dizi halinde verilirse birbirine bağlanırolarak bir dizi halinde verilirse birbirine bağlanır

Öyküleme, tasarlanan ya da yaşanan bir olayın Öyküleme, tasarlanan ya da yaşanan bir olayın anlatımıdır.anlatımıdır.

Roman, hikaye ve masalların anlatımı öyküleyici Roman, hikaye ve masalların anlatımı öyküleyici anlatım biçimindedir. anlatım biçimindedir.

Öyküleyici anlatıma bir örnekÖyküleyici anlatıma bir örnek

Ağır adamlarla kahveye girdi Hasan.Olanları Ağır adamlarla kahveye girdi Hasan.Olanları düşündü bir süre.Otursam mı oturmasam mı diye bir düşündü bir süre.Otursam mı oturmasam mı diye bir tereddüt geçirdi.Sonra oturdu bir köşeye tereddüt geçirdi.Sonra oturdu bir köşeye isteksiz.Babadan kalma tütün tabakasını isteksiz.Babadan kalma tütün tabakasını çıkardı,kalınca bir sigara sardı.Öyle dalmıştı ki çıkardı,kalınca bir sigara sardı.Öyle dalmıştı ki masasına konan çay bardağının sesi bile dikkatini masasına konan çay bardağının sesi bile dikkatini çekmemişti.çekmemişti.

Betimleyici AnlatımBetimleyici Anlatım

Betimleme en yalın biçimiyle sözcüklerle resim Betimleme en yalın biçimiyle sözcüklerle resim çizme işidir.çizme işidir.

Varlıkların niteliklerini,bu varlıkların duyularımız Varlıkların niteliklerini,bu varlıkların duyularımız üzerinde uyandırdıkları izlenimleri belirtmektir.üzerinde uyandırdıkları izlenimleri belirtmektir.

Betimleme nesnelerin, varlıkların, belirgin Betimleme nesnelerin, varlıkların, belirgin özelliklerini tanıtıp göz önünde canlandırmaktır.özelliklerini tanıtıp göz önünde canlandırmaktır.

Bu anlatımda okuyucunun çeşitli duyularına Bu anlatımda okuyucunun çeşitli duyularına seslenilerek anlatılan varlıkla ilgili izlenim seslenilerek anlatılan varlıkla ilgili izlenim kazanılması amaçlanır.Bu amacın gerçekleşmesi için kazanılması amaçlanır.Bu amacın gerçekleşmesi için titiz bir gözlem gerekir.titiz bir gözlem gerekir.

Gözlem sırasında ayırt edici özelliklerin anlatılmasına Gözlem sırasında ayırt edici özelliklerin anlatılmasına özen gösterilir. özen gösterilir.

Betimleyici anlatıma bir örnekBetimleyici anlatıma bir örnek

Eski bir taş köprü geçildikten sonra fakir mahallelere Eski bir taş köprü geçildikten sonra fakir mahallelere giriliyor ve sefalet,bütün dehşeti ve çirkinliğiyle giriliyor ve sefalet,bütün dehşeti ve çirkinliğiyle başlıyordu.Ortalarından akan çirkin sularında yarı başlıyordu.Ortalarından akan çirkin sularında yarı çıplak çocuklarla çamurdan köpekler, eğri büğrü çıplak çocuklarla çamurdan köpekler, eğri büğrü sokaklar… Tezekten, çamurdan yapılmış yarı yarıya sokaklar… Tezekten, çamurdan yapılmış yarı yarıya toprağa gömülmüş penceresiz kulübeler… toprağa gömülmüş penceresiz kulübeler…

Tartışmacı AnlatımTartışmacı Anlatım

Okuyucuyu veya dinleyiciyi istenilen davranış ve Okuyucuyu veya dinleyiciyi istenilen davranış ve düşünce biçimine yöneltmek amacıyla başvurulan bir düşünce biçimine yöneltmek amacıyla başvurulan bir anlatım biçimidir.anlatım biçimidir.

Bu anlatım biçimiyle okuyucunun sahip olduğu Bu anlatım biçimiyle okuyucunun sahip olduğu düşüncenin değiştirilmesi amaçlanır.Yani amaç düşüncenin değiştirilmesi amaçlanır.Yani amaç düşünce ve konularda değişiklik yapmaktır.düşünce ve konularda değişiklik yapmaktır.

Tartışmacı anlatıma bir örnekTartışmacı anlatıma bir örnek

Edebiyat metninin dili günlük iletişim dilinden bütün Edebiyat metninin dili günlük iletişim dilinden bütün bütüne ayrıymış gibi görüle gelmiştir bizde.İstiareli, bütüne ayrıymış gibi görüle gelmiştir bizde.İstiareli, aktarmalı, doğallıktan uzak bir dil olarak aktarmalı, doğallıktan uzak bir dil olarak düşünülmüştür hep.Edebiyat sözcüğü;süslü püslü, düşünülmüştür hep.Edebiyat sözcüğü;süslü püslü, özentili, abartmalı ve boş sözler yığını gibi bir anlam özentili, abartmalı ve boş sözler yığını gibi bir anlam kazanmıştır bu yüzden.Bunu da,edebiyat dilini günlük kazanmıştır bu yüzden.Bunu da,edebiyat dilini günlük dilden apayrı gören bir anlayışa bağlayabiliriz.Oysa dilden apayrı gören bir anlayışa bağlayabiliriz.Oysa edebiyat dili günlük dilden tümüyle kopuk bir dil edebiyat dili günlük dilden tümüyle kopuk bir dil değildir.Gündelik dilin güzel, duygusal bir doku içinde değildir.Gündelik dilin güzel, duygusal bir doku içinde yeniden düzenlenmesidir bir bakıma. yeniden düzenlenmesidir bir bakıma.

Bir yazıda ileriye sürülen görüş ve düşüncenin Bir yazıda ileriye sürülen görüş ve düşüncenin inandırıcılığını sağlamak amacıyla yazar düşünceyi inandırıcılığını sağlamak amacıyla yazar düşünceyi geliştirme yollarına baş vurur.geliştirme yollarına baş vurur.

Düşünceyi Geliştirme YollarıDüşünceyi Geliştirme Yollarını Şöyle nı Şöyle Sıralayabiliriz:Sıralayabiliriz:

Tanımlama Tanımlama

ÖrneklendirmeÖrneklendirme KarşılaştırmaKarşılaştırma Tanık Gösterme ( Alıntı Yapma )Tanık Gösterme ( Alıntı Yapma )

Sayısal Verilerden Yararlanma Sayısal Verilerden Yararlanma

TanımlamaTanımlama

Bir kavrama ya da olayın belirgin özellikleriyle Bir kavrama ya da olayın belirgin özellikleriyle tanıtılmasına tanımlama denir.tanıtılmasına tanımlama denir.

Tanım kısaca “nedir” sorusuna verilen cevaptır.Tanım kısaca “nedir” sorusuna verilen cevaptır.

Tanımlamaya birkaç örnek Tanımlamaya birkaç örnek

İnsan vücudunun en küçük yapı taşına hücre denir.İnsan vücudunun en küçük yapı taşına hücre denir.(Nesnel) (Nesnel)

Yaşam, güçlükleri yenebilme sanatıdır.(Öznel) Yaşam, güçlükleri yenebilme sanatıdır.(Öznel)

Yiğitlik, kahramanlık, savaş temalarını işleyen Yiğitlik, kahramanlık, savaş temalarını işleyen

şiirlere epik şiir denir.(Nesnel)şiirlere epik şiir denir.(Nesnel)

ÖrneklendirmeÖrneklendirme

İleriye sürülen soyut düşüncenin somutlaştırılması İleriye sürülen soyut düşüncenin somutlaştırılması yöntemidir.yöntemidir.

Söylenmek istenilenin okuyucunun kafasında Söylenmek istenilenin okuyucunun kafasında

canlandırılmasını sağlayan bir yöntemdircanlandırılmasını sağlayan bir yöntemdir..

Örneklendirmeye bir örnekÖrneklendirmeye bir örnek

Genç Kalemler hareketi,edebiyatımıza özellikle dil Genç Kalemler hareketi,edebiyatımıza özellikle dil

konusunda yepyeni bir anlayışı getirmiştir.Türkçe konusunda yepyeni bir anlayışı getirmiştir.Türkçe kendi benliğine yavaş yavaş dönmeye kendi benliğine yavaş yavaş dönmeye başlamış;halk,aydınların yazdıklarını anlar duruma başlamış;halk,aydınların yazdıklarını anlar duruma gelmiştir.1911’li yıllarda yazan Ömer Seyfettin’i, gelmiştir.1911’li yıllarda yazan Ömer Seyfettin’i, Ziya Gökalp’ı açıp okuyun, severek, anlayarak Ziya Gökalp’ı açıp okuyun, severek, anlayarak okursunuz yazdıklarını.Sözcükler, tamlamalar…hep okursunuz yazdıklarını.Sözcükler, tamlamalar…hep anlayacağınız biçimdedir.anlayacağınız biçimdedir.

KarşılaştırmaKarşılaştırma

Karşılaştırmada iki varlık, iki kavram ya da iki şey Karşılaştırmada iki varlık, iki kavram ya da iki şey arasındaki benzerlik ve karşıtlıklardan yararlanma söz arasındaki benzerlik ve karşıtlıklardan yararlanma söz konusudur.konusudur.

Benzerliklerin ya da karşıtlıkların ortaya konması Benzerliklerin ya da karşıtlıkların ortaya konması karşılaştırma ile olur.karşılaştırma ile olur.

Karşılaştırmaya birkaç örnek Karşılaştırmaya birkaç örnek

Özge Ali’ye göre daha çalışkandırÖzge Ali’ye göre daha çalışkandır. .

Eski şiir hayali öğeleri yeni şiir ise somut öğeleri Eski şiir hayali öğeleri yeni şiir ise somut öğeleri içerir. içerir.

Tanık göstermeTanık gösterme

Anlatılmak istenilen düşüncenin başkalarının Anlatılmak istenilen düşüncenin başkalarının görüşlerinden,sözlerinden yararlanarak açıklanması görüşlerinden,sözlerinden yararlanarak açıklanması yoludur.yoludur.

Başkalarının aynı konuda söylediği sözler yazı Başkalarının aynı konuda söylediği sözler yazı içerisinde alıntı olarak gösterilir.içerisinde alıntı olarak gösterilir.

Tanık olarak düşüncesine başvurulan kişinin, Tanık olarak düşüncesine başvurulan kişinin, konusunda uzman güvenilir olması gerekir. konusunda uzman güvenilir olması gerekir.

Tanık göstermeye bir örnekTanık göstermeye bir örnek

Mutluluk, aslında herkesin çok yakınında.İsteyen Mutluluk, aslında herkesin çok yakınında.İsteyen herkes, her an mutlu olabilir.Filozof Sokrates: “Bir herkes, her an mutlu olabilir.Filozof Sokrates: “Bir kitap, bir çiçek, bir kuş…ne büyük saadet!” derken kitap, bir çiçek, bir kuş…ne büyük saadet!” derken bunu anlatmıyor mu? bunu anlatmıyor mu?

Sayısal Verilerden YararlanmaSayısal Verilerden Yararlanma

Düşünceyi inandırıcı kılmanın yollarından biri de Düşünceyi inandırıcı kılmanın yollarından biri de sayısal verilerden yararlanmadır.sayısal verilerden yararlanmadır.

İnsanlar okuduklarının sayılarla desteklendiğini İnsanlar okuduklarının sayılarla desteklendiğini görürlerse yazıyı daha da inandırıcı bulurlar. görürlerse yazıyı daha da inandırıcı bulurlar.

Sayısal verilerden yararlanmaya bir örnekSayısal verilerden yararlanmaya bir örnek

Ada pazarı Şeker  Fabrikası 1953’te işletmeye açıldı. Ada pazarı Şeker  Fabrikası 1953’te işletmeye açıldı. Kuruluşta günde 1800 ton olan pancar işleme Kuruluşta günde 1800 ton olan pancar işleme kapasitesi 1980’de 6000 tona çıkarıldı. Bu büyük bir kapasitesi 1980’de 6000 tona çıkarıldı. Bu büyük bir gelişme. gelişme.