obesity

คมอแนวทางการดแลรกษาโรคอวนISBN : 974-422-157-7พมพครงท 1 : สงหาคม 2548จำนวนพมพ : 2,000 เลมพมพท : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำกด

คำปรารภ

ปจจบนโรคอวนเปนโรคทพบไดในทกกลมอาย สงผลรายตอสขภาพรางกาย จตใจ เศรษฐกจ และสงคมเปนอยางมากเนองจากโรคอวนเปนปจจยของการเกดโรคเกอบทกระบบของรางกาย โดยเฉพาะโรคทตองมการดแลในระยะยาวนาน เชนโรคของระบบหลอดเลอดและหวใจ เบาหวานชนดไมพงอนสลนโรคขอ โรคมะเรง เปนตน

กรมการแพทยในฐานะหนวยงานวชาการ มนโยบายในการดแลสขภาพและตระหนกถงความสำคญในการปองกนภาวะแทรกซอนอนเนองมาจากโรคอวน จงไดจดทำคมอแนวทางการดแลรกษาโรคอวน เพอใหบคลากรทางดานสาธารณสขใชเปนแนวทางในการปองกนการเกดโรคอวน ภาวะแทรกซอน และดแลรกษาผปวยโรคอวน ไดอยางถกตอง

ทายน ผมขอขอบคณคณะผ เช ยวชาญ คณะทำงานตลอดจนผทเกยวของทกทานไว ณ โอกาสน และหวงวาหนงสอคมอแนวทางการดแลรกษาโรคอวน จะเปนประโยชนตอบคลากรทางดานสาธารณสข และผท ใหความสนใจตอภาวะสขภาพตอไป

(นายแพทยชาตร บานชน)อธบดกรมการแพทย

คำนำโรคอวนเปนปจจยเสยงสำคญของโรคตางๆ โดยเฉพาะ

โรคททำใหเกดความสญเสยตอสขภาพรางกายซงกระทบตอคาใชจายในการรกษา และผใหการดแล โดยโรคทเกดจากโรคอวนทพบไดบอย คอ โรคหวใจและหลอดเลอด โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวานชนดไมพงอนสลน ขออกเสบ โรคมะเรงและอนๆ เปนตน

เพอชวยใหสามารถปองกนและลดความรนแรงของโรคและพฤตกรรมทไมถกตองททำใหเกดโรคอวน และจากกลยทธทางดานการบรการสขภาพในแนวการรกษาสการปรบเปลยนเปนสงเสรมและปองกนโรค การดแลรกษาผปวยโรคอวนจงปรบไปในแนวทางการปองกนตนเหตของการเกดมากกวาการรกษา

สถาบนเวชศาสตรผ สงอาย ศนยสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผ สงอาย จงหวดชลบร จงไดจดทำโครงการผลตคมอแนวทางการดแลรกษาโรคอวนสำหรบบคลากรทางดานสาธารณสขขน เพอใชเปนแนวทางในการปองกนโรคหรอภาวะแทรกซอนอนเนองมาจากโรคอวน รวมทงสงเสรมสขภาพแกประชาชนและผ ร บบรการท วไป เพ อท จะกาวส ว ยสงอายอยางมสขภาวะ

(แพทยหญงวราภรณ ภมสวสด)ผอำนวยการสถาบนเวชศาสตรผสงอาย

สารบญเรอง หนา

สถานการณปจจบนเกยวกบโรคอวน ............................ 8คำจำกดความ ......................................................... 12

กลไกการสะสมไขมนในรางกายนำไปสโรคอวน ........ 13กระบวนการเกดความอวน ...................................... 15สาเหตของการเกดโรคอวน ..................................... 17

การตรวจวนจฉยโรคอวน ........................................ 19ประเภทของโรคอวน ............................................... 28

ภาวะแทรกซอนจากโรคอวน ........................................ 29

แนวทางการปองกนโรคอวน ........................................ 38การดแลรกษาโรคอวน

โภชนบำบดเพอลดและควบคมนำหนก .................... 41

การออกกำลงกายเพอควบคมและลดนำหนก ........... 51ยาและผลตภณฑทใชในสำหรบลดนำหนก ............... 66ศลยกรรมกบโรคอวน .............................................. 72

บรรณานกรม ............................................................... 76ภาคผนวก ................................................................... 83

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 แสดงคาใชจายในการรกษาโรคอวนของ ............ 11ประเทศตางๆ

2 แสดงแนวทางตดสนโรคนำหนกตวนอย ............ 21และโรคอวนในผใหญอายมากกวา 20 ปโดยดชนมวลกาย

3 แสดงแนวทางการตดสนโรคอวนลงพง .............. 22ในผใหญชาวเนเธอรแลนดอาย 20 - 59 ปโดยใชเสนรอบวงเอว

4 แสดงเปอรเซนตไขมนในรางกาย ...................... 26

5 แสดงคาดชนมวลกาย ...................................... 86

สารบญภาพภาพท หนา

1 สมองสวนไฮโปทาลามส .................................... 14

2 การผาตดรดกระเพาะอาหาร ............................. 72Vertical - banded gastroplastyหรอ Kuzmak adjustable silastic band

3 แสดงการดดไขมน Liposuction ....................... 74

8 คมอแนวทางการดแลรกษาโรคอวน

สถานการณในปจจบนเกยวกบโรคอวน

ปจจบนโรคอวนเปนโรคท ส งผลรายตอภาวะสขภาพรางกาย จตใจ เศรษฐกจและสงคมเปนอยางมาก พบไดมากในทกกลมอาย โดยอตราความชกของประเทศสหรฐอเมรกาในป พ.ศ.2543 กลมอาย 18 - 29 ป, 30 - 39 ป, 40 - 49 ป,50 - 59 ป, 60 - 69 ป และ 70 ปขนไป คดเปนรอยละ 13.50,20.20, 22.90, 25.60, 22.90 และ 15.50 ตามลำดบ(1) ในประเทศออสเตรเลยสำรวจพบอตราความชกโรคอวนในปพ.ศ. 2523 ในกลมอาย 25-64 ป ทอาศยอยในเมองใหญพบความชกรอยละ 7.10 และจากการสำรวจในป พ.ศ. 2542-2543ในกลมผปวยโรคเบาหวานทอาศยอยในชนบทพบผปวยอวนรอยละ 18.40(2) สวนอตราความชกของโรคอวนในประเทศไทยจากการรายงานของกรมอนามย ป พ.ศ. 2534 พบวามอตราเพ มข นในทกกล มอาย ซงอตราความชกสงสดในกล มอาย3 อนดบแรก ไดแก กลมอาย 40-49 ป, กลมอาย 50-59 ป,และกลมอาย 30-39 ป คดเปนรอยละ 40.20, 35.00 และ 29.80ตามลำดบ(3) จากตวเลขดงกลาวพบวาอตราความชกสงสดของโรคอวนนนมกอยในชวงอาย 40 ปขนไป

จากอตราความชกโรคอวนทคอนขางสงในกลมผเรมเขาเกณฑสงอายและผสงอายนน ทำใหมการศกษาถงสาเหตตางๆทสงผลใหเกดโรคอวน ดงเชนในประเทศสหรฐอเมรกาไดทำการศกษาในกลมผสงอาย 65 ปขนไป จำนวน 7,080 คน พบวา

คมอแนวทางการดแลรกษาโรคอวน 9

โรคอวนมกมความเก ยวของกบการขาดความร เก ยวภาวะสขภาพ การเปล ยนแปลงทางดานรางกาย รวมทงขาดการแลกเปลยนขอมลขาวสารดานสขภาพ(4) นอกจากนจากการตดตามภาวะสขภาพของศนยควบคมดแลและปองกนโรคของประเทศสหรฐอเมรกา พบวาผสงอาย 65 ปขนไป รอยละ 37.00 ไดรบคำแนะนำใหออกกำลงกาย รอยละ 35.00 พบวาออกกำลงกายไมเพยงพอกบความตองการของรางกาย และรอยละ 28.00ไมมการออกกำลงกาย(5) การขาดการเอาใจใสในภาวะสขภาพดงกลาว สงผลตอผสงอายโรคอวนระยะยาว และไดมการทำนายภาวะโรคอวนกบการดแลตนเองในอก 15 ปขางหนา (ค.ศ. 2020)จะพบวา ผสงอาย 50-69 ป รอยละ 18 - 20 จะมความยากลำบากในการอาบนำ การแตงกาย การเดนและการทรงตว นอกจากนโรคอวนยงมผลเสยตอสขภาพ(4) ซงสอดคลองกบการศกษาของผปวยสงอายเพศชายในประเทศองกฤษในชวงอาย 60-79 ปจำนวน 4,232 คน พบวาผชายทอยในเกณฑอวนมปจจยเสยงเปน 2 เทาของชายสงอายปกต ในการเกดโรคหวใจ และเสยงเปน 3 เทาในการเกดโรคเบาหวาน นอกจากปญหาของระบบหวใจและหลอดเลอดแลวยงพบวาโรคอวนเปนสาเหตของการเกดโรคมะเรง ขอเสอม โรคสมองเสอมอลไซเมอร และปญหาทางดานสขภาพจตอกดวย(6)

นอกจากโรคอวนจะสงผลกระทบตอสขภาพรางกายและจตใจแลว ยงสงผลตอความสญเสยทางเศรษฐกจหรอคาใชจายของโรคอวน (Economic costs of overweight and obesity)โดยการรายงานขององคการอนามยโลก (WHO) ค.ศ. 2000


ไดมการศกษาคาใชจายจากโรค (cost of illness study) ซงเปนวธการอยางหนงทใชคาดการณผลกระทบทางการเงน (financialimpact) ของโรคในชมชน ซงคาสญเสยทางเศรษฐกจ (economiccost) ของโรคอวนนนจะรวมถง

1. คาใชจายโดยตรง (direct cost) เปนคาใชจายจากการรกษาพยาบาลโรคทเกดจากโรคอวนโดยตรง ซงรวมถงคาบรการสขภาพทงผปวยและครอบครว และคาใชจายสำหรบผใชบรการดวย

2. คาใชจายทไมเปนรปธรรม (intangible cost) เปนคาใชจายทเพมขนของแตละคนในเรองคณภาพชวตทกระทบกบโรคอวน

3. คาใชจายทางออม (indirect cost) เปนคาใชจายทเกดจากการสญเสยผลประโยชนดานเศรษฐกจ เชน ผลผลตลดลงจากคนขาดงานหรอเสยชวต

คาใชจายในการรกษาโรคอวนของประเทศตางๆ (Inter-national cost of obesity) ในประเทศทพฒนาแลวดงตารางท 1


ตารางท

1 แส

ดงคาใชจายในก

ารรกษา

โรคอวนข

องปร

ะเทศต

างๆ

คดเปนร

อยละ

ของงบป

ระมา

ณทา

งสขภ

าพขอ

งประเทศ

ออสเตรเลย

1989

-199

030

A$ 46

4 mi

llion

2%ฝรงเศ

ส19

9227

FF 12

,000

millio

n2%

เนเธอ

รแลน

ด19

81-1

989

25NL

G 1,0

00 m

illion

4%สห

รฐอเมรกา

1994

29US

$ 45 -

800 m

illion

6.8 %

ประเท

ศป ค.ศ.

ดชน

มวลก

ายกก

./ม.2

คาใชจา

ยโดยต

รง


คำจำกดความของโรคอวน

องคการอนามยโลก(7) : โรคอวนเปนโรคเรอรงชนดหนงเกดจากการทมปรมาณไขมนในรางกาย (Body fat) มากกวาปกตจนมผลกระทบตอสขภาพ

กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข(8) :โรคอวนคอ สภาวะรางกายมนำหนกตวมากกวาปกตโดยมการสะสมของไขมนใตผวหนง ซงวดไดโดยนำหนกเกนจากมาตรฐานตงแตรอยละ 20 ขนไป โดยใชนำหนกมาตรฐานซงอยในสวนสงระดบเดยวกน หรอนำหนก สวนสง เทยบคามาตรฐานนำหนกสวนสงของประชาชนไทย อาย 1 วน - 19 ป อยระหวางpercentile ท 90-97 จดเปนกล มท มนำหนกมากกวาปกต(เรมอวน) และ percentile ท 97 ขนไปถอวาเปนโรคอวน

กำพล ศรวฒนกล(9) : โรคอวนหมายถงภาวะทมการสะสมไขมนสวนเกนจนเปนอนตรายตอสขภาพและจะเกดเมอไดรบปรมาณสารอาหารมากกวาพลงงานทถกใชไป

จากความหมายทมผกลาวไวขางตน อาจสรปไดวาโรคอวนคอ สภาวะรางกายทมนำหนกตวมากกวาปกต เกดจากการสะสมของไขมนใตผวหนงมากกวาปกตจนมผลกระทบตอสขภาพ


กลไกการสะสมไขมนในรางกายทนำไปสโรคอวน

การควบคมการกนและการอม(feeding and satiety)

การควบคมความอยากอาหาร พบวามหลายปจจยท เก ยวของ ซงสมองสวน ไฮโปทาลามส (Hypothalamus) มความสำคญในการควบคมการกนและการอม ในป พ.ศ. 2494ไดมการศกษาวจยในหน(10) โดยการทำลายบางสวนของไฮโปทาลามส พบวามผลตอการกนอาหาร จากนนจงไดมการศกษาถงความสำคญของไฮโปทาลามสตอการกนอาหารอยางกวางขวาง และในป พ.ศ. 2546(11) มการศกษาในกระตายกพบเชนเดยวกนกบสตวอนๆ คอ การทำลายบรเวณเวนโทรมเดยของไฮโปทาลามส (Ventromedial hypothalamus: VMH) ทงสองขางจะทำใหสตวทดลองอวนมาก เพราะมการกนอาหารและดมนำมากขน แตถามการทำลายบรเวณดานขางของไฮโปทาลามส (lateral hypothalamus area : LAH)ท งสองขาง สตวทดลองจะหยดกนอาหารและหยดด มนำจนกระทงตายเนองจากขาดนำ (dehydration) ในทางตรงขามถากระตนบรเวณดานขางและแนวกลาง (ventromedial) ของไฮโปทาลาม สด วยกระแสไฟฟาจะได ผลตรงก นข ามก บการทำลาย ทำใหเช อวาศนยการกน (feeding center) อยบรเวณดานขางของไฮโปทาลามส และศนยการอม (satietycenter) อยบรเวณดานขางและแนวกลางของไฮโปทาลามส


ภาพท 1 สมองสวนไฮโปทาลามส(12)


กระบวนการเกดความอวนความอวนเกดจากการมไขมนสะสม (13) ในอวยวะ

ตางๆ ทวรางกาย แตทพบบอย คอ บรเวณใตผวหนงและอยบนยอดไตทงสองดาน ไขมนเปรยบเสมอนกนชนหรอเบาะใหกบอวยวะภายใน ดงนน จะพบไขมนไดตามอวยวะภายในชองทอง ในเพศชายพบวาไขมนมกจะไปสะสมบรเวณหนาอกทองและกน ผชายอวนจงมรปรางเหมอนลกแอปเปล (Appleshape) สวนเพศหญงพบวาไขมนมกสะสมท เต านม เอวและกน รปรางจงออกไปในแนวลกแพร (pear shape)

รางกายของเรามเนอเยอไขมนอย 2 ชนด คอ ไขมนสขาว(White fat) และไขมนสนำตาล (brown fat) ไขมนสขาวมความสำคญในการเผาผลาญเพอใหไดพลงงาน ทำหนาทเปนฉนวนกนความเยน และเปนเสมอนเบาะกนกระแทก สวนไขมนสนำตาลสวนใหญจะพบในเดกทารก เมอรางกายไดรบไขมนเขาไปในรางกาย ไขมนสวนใหญอย ในรปไตรกลเซอรไรด(triglyceride) ซ งถกทำใหแตกตวโดยนำด แตกออกเปนเมดเลกเรยกวาไมเซลล (micelle) จากน นตบออนจะหล งเอนไซมไลเปส (lipase) ไปจบทผวไมเซลล ทำใหไขมนยงแตกตวเปนชนเลกลงไปอก และในบรเวณลำไสนเอง ไขมนชนเลกๆ นจะถกประกอบขนใหมเปนโมเลกลไขมนทเรยกวาไคโลไมครอน (chylomicron) และมสารโปรตนมาเคลอบเพอใหไขมนละลายนำไดงายขน หลงจากนนไคโลไมครอนกจะถกปลอยเขาไปในระบบนำเหลอง ซงจะไปบรรจบกบหลอดเลอดดำ


โมเลกลไขมนนกจะเขาไปในกระแสเลอดและสวนอนๆ ของรางกายได และเม อโมเลกลนเขาไปในกระแสเลอดจะอยไดประมาณ 8 นาทกจะถกเอนไซม ทเรยกวา ไลโปโปรตนไลเปส(lipoproteinlipase) ยอยใหแตกตวเปนกรดไขมน เอนไซมพวกนพบไดในผนงเสนเลอด ในเนอเยอไขมน เนอเยอกลามเนอและกลามเนอหวใจ การทำงานของเอนไซมไลโปโปรตนไลเปสขนอยกบระดบของอนซลน (insulin) ในรางกาย มการดดซมกรดไขมนจากเลอดเขาสเซลลไขมน เซลลกลามเนอและเซลลตบจากน นจะถกเปล ยนเปนโมเลกลไขมนโดยการกระต นของอนซลน และเกบสะสมไปทเซลลไขมนทวรางกาย(14)


สาเหตของการเกดโรคอวนโรคอวนเปนปญหาสขภาพโดยสวนใหญสบเน องมา

จากนสยการรบประทานอาหารทไมถกตอง สภาพรางกายทแตกตางกน และวถชวตของแตละคน ไดแก

1. โรคอวนเกดจากพฤตกรรมการกน ไดแก1.1 การรบประทานอาหารมากเกนไป รวมกบการ

ขาดการออกกำลงกาย กลาวคอ พลงงานท ไดร บจากการรบประทานมากกวาพลงงานท ใช ไปในการออกกำลงกายหรอทำกจกรรมตางๆ ไดแก การรบประทานอาหารจำพวกแปงนำตาล ไขมน และอาหารแคลอรสง เชน หนงไกทอด มนหมหมสามชน ขาหม ครม เคก ฯลฯ จนเกดการสะสมเปนเซลลไขมนอยตามสวนตางๆ ของรางกาย ตนแขน ตนขา หนาทอง

1.2 ความผดปกตทสมองสวนไฮโปธาลามส ทำใหการควบคมการกนผดปกต

2. โรคอวนเกดจากพฤตกรรมการขาดการออกกำลงกายอยางสมำเสมอ

3. โรคอวนทเกดจากภาวะทางดานจตใจ เชน ความเครยดทำใหเกดความอยากอาหารมากขน

4. โรคอวนทเกดจากพนธกรรม ถาพอแมเปนโรคอวนลกทเกดมากมโอกาสเปนโรคอวนสง

5. โรคอวนทเกดจากความผดปกตของการทำงานของตอมไรทอทำใหการผลตฮอรโมนบางชนดผดปกต เช น


Cushing’s Syndrome โดยสาเหตของโรคนเกดจากความผดปกตของสเตยรอยดฮอรโมนในรางกาย จนทำใหอวนบรเวณใบหนา ลำตว ตนคอดานหลง แตแขนขาจะเลก และไมมแรงการรกษาจะตองรกษาทตนเหตคอ ฮอรโมนทมความผดปกตจงจะรกษาโรคอวนชนดนได

6. พฤตกรรมการใชชวตประจำวนทไมเหมาะสมทำใหมการใชพลงงานตำ และทำใหเสยโอกาสในการทำกจกรรม หรอออกกำลงกายทมประโยชนตอสขภาพ เชน การจราจรตดขดในกร งเทพฯ ทำใหคนสวนใหญต องน งบนรถยนตหลายชวโมงตอวน ลกษณะงานทตองนงทำงานตลอดเวลา เปนตน


การตรวจวนจฉยโรคอวนนำหนกตวประกอบดวยมวลไขมนและมวลไรไขมน

การวดปรมาณไขมนในชองทอง และไขมนใตผวหนงบรเวณหนาทอง อตราสวนเส นรอบวงเอวตอเส นรอบวงสะโพกจะบอกไดวา เปนโรคอวนลงพงหรอไม แตถาเปนการวนจฉยวาเปนโรคอวนทงตวหรอไม เพอใหไดคำตอบทแนนอน กตองวดดวา ปรมาณไขมนในรางกายวามมากนอยเพยงใดซงตองใชเครองมอพเศษ และสนเปลองคาใชจาย ในทางปฏบตจงนยมใชการคำนวณคาดชนมวลกาย เพอวนจฉยโรคอวนทงตว

ประเภทของการวนจฉยโรคอวน แบงออกเปน 7 ประเภทดงตอไปน

1. คำนวณคาดชนมวลกายหรอคาดชนความหนาของรางกาย (body mass index : BMI)

2. การคำนวณจากความสง3. อตราสวนเสนรอบวงเอวตอเสนรอบวงสะโพก (waist-

over-hip circumference ratio : WHR)4. การวดเสนรอบวงเอว5. การใชตารางมาตรฐาน โดยใชตารางเทยบสวนสงกบ

นำหนกทควรจะเปน6. การวดเปอรเซนตไขมนในรางกาย (% body fat)7. การประเมนปญหาไขมนใตผวหนงหรอเซลลไลท

(cellulite)


ประเภทท 1 ดชนมวลกาย หรอ Body Mass Index(BMI)

คอคาทไดจากการนำนำหนกตวและสวนสง มาคำนวณเพอประเมนหามวลไขมนในรางกาย ซงคาดงกลาวนยมใชในการคำนวณอยางแพรหลาย เนองจากคำนวณงาย และสามารถใชไดกบทกเพศ ทกวย และทกเชอชาต

โดยดชนมวลกายหรอดชนความหนาของรางกาย (BMI)เปนมาตรการทเหมาะสม สำหรบใชประเมนภาวะการสะสมพลงงานในผใหญ ตงแตอาย 20 ปขนไป

ดชนมวลกาย (BMI) =

เกณฑการตดสนคาดชนมวลกาย(body mass index: BMI) ทเสนอแนะใหใชในคนไทย

องคการอนามยโลก (WHO) ไดกำหนดใหคนปกตมคาดชนมวลกาย (BMI) ตำกวา 18.5 กก./ม.2 จดเปนโรคนำหนกตวนอย (under weight) และมากกวาหรอเทากบ 25 กก./ม.2 จดเปนโรคนำหนกตวเกน (overweight) และไดแบงความรนแรงของโรคนำหนกตวเกน (overweight) เปน 4 ระดบคอ นำหนกเกนอวน ระดบ 1 อวนระดบ 2 และอวนระดบ 3 โดยบคคลเหลานม ดชนมวลกายเทากบ 25.0-29.9 30.0-34.9 35.0-39.9และมากกวา 40.0 กก./ม.2 และผทมดชนมวลกาย 17.0-18.49,

นำหนกตว (หนวยกโลกรม) ความสง2 (หนวยเมตร2)


16.0-16.99 และนอยกวา 16.0 กก./ม.2 จดเปนโรคผอมระดบ 12 และ 3 ตามลำดบ สวนตารางคาดชนมวลกายนำเสนอในรปแบบตารางในภาคผนวก

เพอใหเกดความสอดคลองกบขอเสนอแนะขององคการอนามยโลก และไมกอใหเกดผลกระทบตอขอมลท ศกษาในประเทศไทยไวแลว จงจดใหมการใชเกณฑการตดสนคาดชนมวลกายทเสนอแนะใหใชในคนไทย ดงตารางท 2

ดชนมวลกาย (Body Mass Index)(กก./ม.2)

โรคผอมระดบ 3 < 16.00ระดบ 2 16.00 - 16.99ระดบ 1 b 17.00 - 18.49ระดบ 1 a 18.50 - 19.99

ปกตโรคอวนระดบ 1 a 20.00 - 24.99ระดบ 1 b 25.00 - 29.99ระดบ 2 30.00 - 34.99ระดบ 3 35.00 - 39.99 > 40.00

ภาวะ

ตารางท 2 แสดง แนวทางการตดสนโรคนำหนกตวนอยและโรคอวนในผใหญอาย > 20 ป โดยดชนมวลกาย(ดดแปลงจาก WHO พ.ศ. 2541)(6)


ประเภทท 2 เสนรอบเอวการวดเสนรอบวงเอวระดบสะดอเพ อตดสนโรคอวน

มขอดหลายประการ คอการวดทำไดงาย ไมสมพนธกบสวนสงมความสมพนธอยางใกลชดกบ body mass index และเปนดชนท คาดคะเนมวลไขมนในชองทอง และไขมนในรางกายทงหมด อยางไรกตามยงไมมการกำหนดเกณฑสากล เพ อตดสนอวนลงพงโดยเสนรอบวงเอว เนองจากประชากรแตละกลมมความแตกตางกนในเรองของความเสยงตอโรคตางๆ ทสมพนธกบเสนรอบวงเอว

ความกวางของรอบเอวกมความสำคญ ในยโรปถอวาผชายทรอบเอวกวางกวา 102 เซนตเมตร และในผหญงกวางกวา88 เซนตเมตร ถอวาเสยงตอโรคแทรกซอนจากโรคอวน แตสำหรบคนเอเชยใชคา 90 เซนตเมตร ในผชาย และ 80 เซนตเมตรในผหญง

ในประเทศเนเธอรแลนดไดมการศกษาในผชาย 2,183 คนและผหญง 2,698 คน ในกลมอาย 20 - 59 ป ซงผลการศกษาดงตารางท 3

ความเสยงของภาวะแทรกซอนทางเมตะบอลซมทสมพนธกบโรคอวน

เพม เพมมากชาย ≥ 94 ≥ 102หญง ≥ 80 ≥ 88

เพศ

ตารางท 3 แสดงแนวทางการตดสนโรคอวนลงพงในผใหญชาวเนเธอรแลนดอาย 20 - 59 ป โดยใชเสนรอบวงเอว(6)

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


ประเภทท 3 อตราสวนเสนรอบวงเอวตอเสนรอบวงสะโพก (waist-over-hip circumference ratio : WHR)

โดยทำการวดเสนรอบวงเอวทบรเวณระดบสะดอ และเสนรอบวงสะโพกทสวนนนทสดของสะโพก เสนรอบวงเอวเปนดชนท คาดคะเนมวลไขมนในชองทอง และไขมนในรางกายท งหมด สวนเสนรอบวงสะโพกใหขอมลดานมวลกลามเนอ และโครงสรางกระดกบรเวณสะโพก สำหรบคาอตราสวนเสนรอบวงเอวตอเสนรอบวงสะโพกท ใชในการตดสนโรคอวนลงพงในผชายไทยและผหญงไทย คอ

เกณฑของ Bjorntorp : ผชายทมอตราสวนเสนรอบวงเอวตอเสนรอบวงสะโพก > 1.0 และผหญงทมอตราสวนน > 0.8 จดเปนผทเปนโรคอวนลงพง

WHO Consulation on obesity : ไดองเกณฑของ Jamesใชอตราสวนรอบวงเอวตอเสนรอบวงสะโพก > 1.0 และ > 0.85ในการตดสนโรคอวนลงพงในผชาย และผหญงตามลำดบ

ประเภทท 4 การใชตารางมาตรฐาน โดยใชตารางเทยบสวนสงกบนำหนกทควรจะเปน

การใชตารางมาตรฐาน โดยใชตารางเทยบสวนสงกบ

อตราสวนระหวางเสนรอบวงเอวตอเสนรอบวงสะโพกคำนวณไดจาก เสนรอบวงเอว

เสนรอบวงสะโพก


นำหนกทควรจะเปน โดยกำหนดวาอวน เมอเทากบหรอเกนรอยละ 20 ของคาสงสดของเกณฑมาตรฐาน

ประเภทท 5 การวดเปอรเซนตไขมนในรางกาย(percentile body fat)

เน องจากนำหนกตวเปนสงกำหนดถงนำหนกรวมของทกสวนในรางกาย แตมไดคำนงถงสวนประกอบตางๆ ในรางกายเลย ดงนนจงมความจำเปนทจะตองประเมนวาปรมาณไขมนทมอยในรางกายนนมากนอยแคไหน บางคนทมกลามเนอมากอาจพบวานำหนกเกนกวาทควรจะเปนบาง แตกมไดกอใหเกดอนตรายตอสขภาพ ทงนเพราะนำหนกของกลามเนอมมากกวาไขมนถง 7 เทา ในกรณทมมวลเทากน และประเดนสำคญทเราตองการลดนำหนก คอลดไขมนสวนเกนและไมควรจะเสยกลามเนอ กระดกและนำไป

ในการประเมนเปอรเซนตไขมนสามารถทำไดหลายวธอาทเชน วธการวดความหนาของผวหนงโดยอาศยเครองมอรปรางคลายวงเวยนวด (skin fold calipers) ผทำการวดจะดงเอาไขมนออกจากกลามเนอและกระดกในบรเวณทองแขน ตนขาทอง ไหล และสะโพก หลงจากนนจะเอาคาทไดมาคำนวณหาเปอรเซนตไขมนตอไป การวดอาจคลาดเคลอนไดหากดงไขมนนอยเกนไป หรอดงเอาสวนของกลามเน อตดเขามาดวยนอกจากนไมควรวดในขณะออกกำลงกาย ทงนเพราะผวหนงอาจจะบวมขนเลกนอย ในขณะออกกำลงกายและจะทำใหดอวนกวาทเปนจรง


การช งนำหนกใตนำเปนวธท แมนยำท สด โดยทวไปใหน งบนเคร องช งนำหนกท ต งอย ในกนบอนำอ นขนาดเลกกอนทจะอานคานำหนกตวใหหายใจเอาอากาศออกจากปอดใหหมดและดำลงไปใตนำจนจมมดเปนเวลาประมาณ 5 วนาทนำหนกใตนำทช งไดจะบนทกไวในตาชง หลงจากนนจงเอานำหนกทชงไดมาคำนวณหาเปอรเซนตไขมนตอไป

ในปจจบนมความนยมในการใชเคร องมอวดความเรวในการสอนำไฟฟา (bio-electrical impedance) วธนใหนอนหรอนงโดยมขวอเลกโทรดตดอยกบมออนหนง และทเทาอนหนงหลงจากนนจะผานสญญาณไฟฟาเขาไปหากพบวากระแสไฟฟาผานไดเรวแสดงวามกลามเนอมาก แตหากพบวาสญญาณไฟฟาผานไดชาแสดงวามปรมาณไขมนมาก ซงทำหนาทขดขวางการสงผานสญญาณไฟฟา

ไมวาจะเลอกใชวธวดแบบไหน ควรนำมาเปรยบเทยบกบตารางตอไปน เพอดวามเปอรเซนตไขมนมากนอยเพยงใด


ชวงอาย (ป) ด ดมากเพศหญง

20-2930-3940-4950-5960+

เพศชาย20-2930-3940-4950-5960+

20.6-22.721.6-24.024.9-27.328.5-30.829.3-31.8

14.1-16.817.5-19.719.6-21.821.3-23.422.0-24.3

17.1-19.818.0-20.821.3-24.925.0-27.425.1-28.5

9.4-12.913.9-16.616.3-18.817.9-20.618.4-21.1

ตารางท 4 แสดงเปอรเซนตไขมนในรางกาย(9)

ขอควรจำงายๆ เปอรเซนตไขมนในรางกายสำหรบผหญงไมควรเกน 30% และผชายไมควรเกน 25% เพราะอาจทำใหเปนอนตรายตอสขภาพได

ประเภทท 6 การประเมนปญหาไขมนใตผวหนงหรอเซลลไลท (cellulite)

ไขมนสวนใหญในรางกายประมาณเกนกวาครงหนงจะถกสะสมไวใตผวหนงและจะผลกดนเนอเยอเกยวพนซงสานกนคลายเสอใหนนขนเปนปมๆ จงทำใหมองเหนลกษณะของผวหนงเปนผวหนงไกหรอผวเปลอกสม


การเกดเซลลไลทเปนผลสบเนองมาจากการสะสมไขมนมากเกนไปในการท จะประเมนน นสามารถแบงออกไดเปนความรนแรง 3 ระดบคอ

ระดบท 1 ยงไมปรากฏรวรอยชดเจนเวลายนหรอนง ตองใชมอบบขยมผวหนงใหนนขนมาจงจะเหน

ระดบท 2 จะเหนผวหนงนนขนเปนปมเฉพาะเวลายนแตเวลานอนไมเหน

ระยะท 3 จะเหนผวหนงนนขนเปนปมในทกอรยาบถและเมอเปนถงระดบน มกจะมไขมนพอกพนบรเวณขาหนบกอใหเกดความรำคาญเสยดสไดอกดวย


ประเภทของโรคอวน

โรคอวนเปนโรคเรอรงชนดหนง เกดจากการทมปรมาณไขมนในรางกาย (body fat) มากกวาปกตจนมผลกระทบตอสขภาพ นอกจากนการกระจายตวของไขมนภายในรางกาย(body fat distribution) ยงเปนปจจยสำคญทมผลตอสขภาพลกษณะการกระจายตวของไขมนในรางกายทมผลรายตอสขภาพม 3 ประเภท คอ

1. โรคอวนทงตว (overall obesity) ผปวยกลมนมไขมนทงรางกายมากกวาปกต โดยไขมนทเพมมไดจำกดอยทตำแหนงใดตำแหนงหนงโดยเฉพาะ

2. โรคอวนลงพง (visceral obesity/abdominal obesity)ผปวยกล มน มไขมนในอวยวะภายในชองทองมากกวาปกตโดยอาจจะมไขมนใตผวหนง (subcutaneous) บรเวณหนาทองเพมขนดวย

3. โรคอวนลงพงรวมกบอวนทงตว มไขมนมากทงตวและอวยวะภายในชองทอง

รางกายของเราจะมไขมนไวเพอสำรองเปนอาหาร ใหความอบอนแกรางกาย เปนเบาะกนกระแทกหากมมากเกนไปคอโรคอวน ปกตผหญงจะมปรมาณไขมนประมาณ 25-30%สวนผชายจะม 18-23% ถาหากผหญงมมากกวา 30% ชายมมากกวา 25% จะถอวาโรคอวน โรคอวนหมายถงมปรมาณไขมนมากกวาปกต มไดหมายถงการมนำหนกมากอยางเดยว


ภาวะแทรกซอนจากโรคอวนโรคอวนมผลเสยตอสขภาพ ทำใหอตราตาย และอตราพการ

เพมขนมากกวาคนไมอวน การทมนำหนกตวเกนหรอความอวนนนสมพนธกบการเกดโรคหลายชนด และมผลตอระบบการทำงานในรางกายหลายระบบดวยกน ผลรายของโรคอวนตอสขภาพแบงเปนกลมใหญๆ ได 4 กลม ดงนคอ

ก. กลมโรคเรอรงทสมพนธกบโรคอวนโรคความดนโลหตสงและโรคหลอดเลอดในสมอง (stroke)

โรคอวนเปนปจจยสำคญทใหเกดโรคความดนโลหตสง คนอวนทมภาวะความดนโลหตสงกย งจะทำใหหวใจหองลางซายโตซงเปนปจจยสำคญททำใหเกดภาวะหวใจวาย โรคอวนอาจเปนสาเหตหนงททำใหเกดภาวะความดนโลหตสงจากการคงคางของเกลอและนำจากการท ไตสญเสยหนาท นอกจากน ในคนอวนยงพบวามปจจยเสยงอนๆ ทมความสมพนธกบการเกดโรคหลอดเลอดในสมอง โอกาสทคนอวนจะเกดโรคหลอดเลอดในสมองจงมมากกวาคนไมอวน โดยมการศกษาของนกกายภาพบำบดจำนวน 21,414 คนในระยะเวลา 12 ป โดยศกษาในผปวยโรคหลอดเลอดในสมอง จำนวน 747 คน พบวา ผชายทมคาดชนมวลกาย (BMI) ตงแต 30 กก./ม.2 ขนไปจะมโอกาสเปนโรคหลอดเลอดในสมอง เปนสองเทาของผชายทมคาดชนมวลกายตำกวา 23 กก./ม.2 นอกจากนคาความดน diastolic ตางกน7.5 มม.ปรอท ในชวง 70-110 มม.ปรอท ความเสยงทจะเกด


โรคหลอดเลอดในสมอง จะมโอกาสแตกตางกนถงรอยละ 46(15)

และจากการศกษาตดตามชายอายระหวาง 40 ถง 84 ป จำนวน21,000 คน ทปวยเปนโรคหลอดเลอดสมอง จำนวน 747 คน(16)

ซงคาดชนมวลกายมความสมพนธกบโรคหลอดเลอดทง 2 ชนดคอ ชนดเสนเลอดตบและชนดเสนเลอดแตก โดยผท มดชนมวลกายมากกวา 27.80 กโลกรม/เมตร2 มโอกาสเส ยงในการเกดโรคหลอดเลอดสมองทง 2 ชนดน จากการวเคราะหพบวา การเพมข นของคาดชนมวลกาย ในแตละหนวยจะมโอกาสเส ยงในการเกดโรคหลอดเลอดสมองได รอยละ 6(17)

และจากการศกษาในกลมบรษไปรษณยจำนวน 530 คน ตงแตอาย 20-64 ปขนไปอยในเกณฑนำหนกเกนรอยละ 48 อยในเกณฑอวนรอยละ 42 โดยบคคลทอย ในเกณฑอวนทมท งคา systolic และ/หรอคา diastolic สงผดปกตถงรอยละ 59โคเรสเตอรอลในเลอดสงคดเปนรอยละ 57 ไตรกลเซอไรดในเลอดสงพบรอยละ 52 และนำตาลในเลอดสงเขาเกณฑโรคเบาหวานรอยละ 12(18) ซงจากการศกษานชใหเหนวาคนอวนมกมความผดปกตของระบบหวใจและหลอดเลอดหลายอยางพรอมกน

โรคหวใจและหลอดเลอดกลมนประกอบดวยโรคหลอดเลอดหวใจโคโรนาร, โรค

หลอดเลอดในสมอง (cerebrovascular disease) หรอ strokeและ โรคหลอดเลอดสวนปลาย (peripheral vascular disease)สองโรคแรกเปนสาเหตการตายทสำคญในเกอบทกประเทศทวโลก โรคอวนมกจะพบรวมกบปจจยเสยงตอโรคหวใจและ


หลอดเลอดหลายๆ อยาง เชน ความดนโลหตสง โคเลสเตอรอลในเลอดสง และ impaired glucose tolerance บางรายงานพบวา โรคอวนเปนปจจยเส ยงตอโรคหวใจและหลอดเลอดโดยตรง ในการศกษา Framingham พบวา นำหนกตวเปนตวพยากรณโรคท สำคญอนดบท สามของโรคหวใจโคโรนารในผชายรองจากอาย และไขมนทผดปกต มผรายงานวาโรคหวใจโคโรนารทพบในคนอวนอายนอยมกจะปรากฏอาการคอนขางฉบพลน และเกดขนในพวกทอวนลงพงมากกวาพวกทมไขมนมากทสะโพกและตนขา อตราตายจากโรคหวใจโคโรนารในคนอวน อาจจะพบเพ มไดแมวานำหนกตวจะเพ มข นเพยงรอยละ 10 เนองจากคนอวนมกจะมความดนโลหตสงและปจจยเสยงอนๆ ซงมความสมพนธกบการเกดโรคหลอดเลอดในสมองโอกาสทคนอวนจะเกดโรคหลอดเลอดในสมองจงมมากกวาคนไมอวน มการศกษาพบวา ถาความดน diastolic ตางกน 7.5มม.ปรอท ในชวง 70-110 มม.ปรอท ความเสยงทจะเกดโรคหลอดเลอดในสมอง จะมโอกาสแตกตางกนถงรอยละ 46นอกจากนการศกษาทฮอลโนลลพบวา BMI ทสงขนมความสมพนธกบการเกดโรคหลอดเลอดสมองอดตน (thromboem-bolic stroke)

โรคมะเรงบางชนดมการศกษาแบบศกษาไปขางหนา (prospective) ในคน

750,000 คน เปนเวลา 12 ปพบวา mortality ratio ในการเกดมะเรงในชายและหญงทอวนมคา 1.33 และ 1.55 ตามลำดบเมอเทยบกบคนทไมอวน นอกจากนยงพบวาโรคอวนสมพนธ


กบมะเรงทเกยวของกบฮอรโมน และมะเรงระบบทางเดนอาหารซงพวกแรกไดแก มะเรงมดลก ปากมดลก รงไข เตานม และตอมลกหมาก สวนมะเรงของระบบทางเดนอาหาร ไดแก มะเรงถงนำด

ผ ชายอวนมโอกาสเปนมะเรงตอมลกหมาก และเปนมะเรงของลำไสใหญรวมทงทวารหนกมากกวาคนผอม

ผหญงอวนจะพบมะเรงของเยอบมดลก มดลก ปากมดลกรงไข ถงนำด และเตานม โดยมะเรงเตานม (Breast cancer)พบวานำหนกตวท เพ มข นในผ หญงหลงหมดประจำเดอนทำใหมการสราง ฮอรโมนเอสโตรเจน (estrogen) เพ มข นมความเส ยงของการเกดมะเรงเพ มข น สวนมะเรงมดลก(Endometrial cancer) จากการเพมขนของฮอรโมนเอสโตรเจน

โรคถงนำดความอวนเปนปจจยเสยงตอการเกดนวในถงนำด ซงพบ

ไดบอยเปน 3-4 เทา ในคนอวน เปรยบเทยบกบคนไมอวนโดยเฉพาะอยางยงอวนแบบลงพง ความเสยงตอการเกดนวในถงนำดจะเพมขนตามดชนมวลกาย

โรคอลไซเมอรผปวยโรคอวนมกมความสมพนธกบโรคอลไซเมอร ซง

จากการศกษาของ Alzheimer’s Association ไดทำการตดตามศกษากลมผใหญจำนวน 392 คน เปนเวลา 18 ป พบวาในกลมผสงอายระหวาง 70-88 ป ทมภาวะนำหนกเกนนนเปนปจจยเสยงตอการเกดโรคสมองเสอม (Dementia) และอลไซเมอร


(Alzheimer) สาเหตทเปนเชนนเพราะนำหนกเกน และโรคอวนนนมกมปญหาเกยวกบระบบหลอดเลอดและโรคความดนโลหตสงและยงไปกวานนเสนเลอดของคนอวนมกจะเตมไปดวยโคเลสเตอรอลและนำตาลในระดบทสง สงผลใหการไหลเวยนของเลอดในสมองและการหลงของสารสอประสาทผดปกตไป(19)

ข. กลมความผดปกตของตอมไรทอ และเมตาบอลซมโรคเบาหวานโรคอวนมความสมพนธกบโรคเบาหวาน (diabetes

mellitus) ประเภทท 2 อยางยงอาจจะกลาวไดวา โรคอวนเปนปจจยทางส งแวดลอม

ทสำคญทสดในการทำใหเกดโรคเบาหวานประเภทน โดยคนอวนแบบลงพง จะมความเสยงมากกวาคนปกต ดงน

โรคอวนระดบ 1 - จะมโอกาสเกดโรคเบาหวานไดมากกวาคนทวไป 2 เทา

โรคอวนระดบ 2 - จะมโอกาสเปนโรคเบาหวานเพมขน5 เทา

โรคอวนระดบ 3 - จะมความเสยงตอการเปนโรคเบาหวานเพมขน 10 เทา

ภาวะไขมนผดปกต (dyslipidemia)ความผดปกตของระดบไขมนในเลอด คนอวนจะมระดบ

ไขมนทง cholesterol triglyceride และ LDL cholesterol สง


ในขณะทไขมนชนดด HDL cholesterol ทรางกายตองการกลบมปรมาณตำ ซงไขมนในลกษณะดงกลาว มผลตอการเพมความเสยงในการเกดภาวะหวใจขาดเลอด และโรคเสนเลอดในสมองตบตนได

ภาวะผดปกตเกยวกบการเผาผลาญพลงงาน (Meta-bolic syndrome)

เปนกล มอาการท ประกอบดวย gluose intoleranceความดนโลหตสง ไตรกลเซอไรดในเลอดสง HDL-C ตำinsulin resistance ระยะหลงมการรวมโรคอวนแบบลงพงเขาไปดวย ทงหมดนมความสมพนธกบการเกดโรคหวใจและหลอดเลอด จดวาเปนปจจยเสยงทอาจแกไขใหดขนได

ค. กลมโรคหรออาการทเกดจากนำหนกและไขมนในรางกายมากเกนโรคขอเสอมโรคกระดกและขอตอเสอม (osteoarthritis joints) โดย

เฉพาะบร เวณสะโพก ข อเข า ข อศอก กระด กส นหล งเส อม คนอวนมกจะมขอเขาเส อม ขอกระดกสนหลงเส อมทำใหปวดเขา ปวดหลง สาเหตเน องจากนำหนกตว และไขมนในรางกายเพ มมากข น ขอตางๆ เหลาน ไมสามารถแบกรบนำหนกไวได จงมการเส อมและเปล ยนแปลงตามระยะเวลาท มนำหนกตวเพ มข น นอกจากนคนอวนมกจะมระดบกรดยรคในเลอดสงกวาคนปกต และมโอกาสเปนโรคเกาทมากขน


จากรายงานการศกษาในป ค.ศ. 2000-2001 ไดพบความสมพนธระหวางนำหนกเกนกบการเกดภาวะขออกเสบ ในกลมชายและหญง พบวาคนอวนมโอกาสปวยปนโรคสงกวาคนท มนำหนกอย ในเกณฑท ยอมรบไดถงรอยละ 60 การคนพบครงนเปนอสระจากปจจยทอาจสงผล เชน อาย รายไดการยกของในแตละวน และความเครยดทางดานจตใจ สวนกล มหญงท มนำหนกเกนแตไมถงกบอวน โอกาสเกดภาวะขออกเสบสงกวาหญงทนำหนกตวอยในเกณฑทยอมรบไดรอยละ30 สวนโอกาสเกดภาวะขออกเสบของกลมชายทนำหนกเกนแตไมถงกบอวน ไมเพมสงกวากลมชายทมนำหนกอยในเกณฑทยอมรบไดอยางมนยสำคญ(20)

โรคเกยวกบระบบการหายใจคนท อ วนมากจะมความลำบากในการหายใจเขาออก

เนองจากไขมนทมากขนบรเวณรอบทรวงอกจะขดขวางการขยายตวของทรวงอก นอกจากนไขมนททองทำใหกระบงลมไมสามารถหยอนตวลงมาไดอยางปกต ผลตามมาคอ เกดHypoxemia ผปวยจะเหนอยงาย โดยเฉพาะอยางยงในทานอนมการหายใจลำบาก บางครงจะเปนมากจนหยดหายใจเปนพกๆเวลานอนหลบทเรยกวา sleep apnea syndrome พบไดมากกวารอยละ 10 ในหญง และชายทอวน โดยม BMI > 30 กก./ม.2

และพบไดถงรอยละ 44 ในคนอวนทม BMI > 40 กก./ม.2

ผปวยมกจะปวดศรษะในตอนเชา สวนในเวลากลางวนจะมอาการงวงนอน หายใจชา ตรวจเลอดจะม hypercapnia และhypoxemia ระยะตอไป ผปวยจะม pulmonary hypertension


และหวใจซกขวาลมเหลว จนอาจถงแกกรรมได คนอวนมกมอาการเหนอยงายเวลาเคลอนไหว แมวาจะไมมโรคทางหวใจและระบบการหายใจ เนองจากตองใชพลงงานมากในการเคลอนไหวเพราะนำหนกตวมากเกน และคนอวนมกไมคอยออกกำลงกายเพอเพมสมรรถภาพการทำงานทตองใชแรง

ปญหาอนๆ ทเกยวของกบนำหนกตวมากเกน1. ผทอวนมกเปนโรคผวหนงบางชนดมากกวาคนปกต

เชน เชอรา (moniliasis) บรเวณใตราวนม รกแร และขาหนบ การไหลเวยนของเลอดจากขาขนสหวใจไมสะดวก เกด varicosevein, venous thrombosis และ stasis dermatitis บรเวณรอบคอเปนปนดำๆ ทเรยกวา pseudo - acanthosis nigricans คนอวนมกมเหงอมากกวาปกต บางครงทำใหเกดอาการคน

2. การดมยาสลบ การผาตดชองทองและการคลอดบตรจะมปญหาในคนอวนมากกวาคนทวไป แผลผาตดอาจจะหายชากวาปกต

3. การขบถายปสสาวะ และอจจาระอาจไมปกตในคนอวนเชน คนอวนอาจมอาการทองผก ถายอจจาระลำบาก ในผหญงอาจมอาการกลนปสสาวะไดไมดอยางคนปกต

ง. กลมปญหาทางสงคมและจตใจเกยวของกบโรคอวนคนอวนมากๆ มกจะไมไดร บความยตธรรมในสงคม

ในบางกรณ เชน การสมครเขาทำงาน การสมครเขาศกษาตอในมหาวทยาลย การรบความชวยเหลอบางอยางโดยไมตอง


เสยคาใชจายจากรฐหรอองคการตางๆ ในดานจตใจ คนอวนอาจมความรสกทอแท มปมดอยเวลาเขาสงคม เนองจากรปลกษณของตนเอง บางครงคนอวนอาจไดยนหรอไดรบการสบประมาทในเร องความสามารถ โดยทอาจไมเก ยวของกนโดยตรงกบความอวน นอกจากนคนอวนมกมปญหาในการหาเพอนสนทและคสมรส ความผดปกตทางจตใจอาจทำใหคนอวนเปลยนพฤตกรรมการรบประทาน หรอทำใหรบประทานอาหารมากขนกวาทควร รบประทานอาหารในมอกลางคน พฤตกรรมเหลานจะยงทำใหอวนมากขน

รอยละ 85 ของคนอวนไปหรอผอมไปยอมรบวา รปรางมสวนทำใหขาดความมนใจในตนเอง เสยบคลกภาพ และรสกอดอดไมคลองตว หรอรสกโหวงเหวงเหยวแหง แตงตวไมสวยอายเพอน ดวยเหตนจงอาจเปนสาเหตหนงทนำไปสการลดนำหนกทไมถกตอง กลาวคอ

- การควบคมอาหารอยางเขมงวดอาจทำใหมอารมณแปรปรวนไดประมาณครงหนงของผทควบคมอาหารอยางจรงจงจะมอาการซมเศรา มอาการประสาท ออนเพลย และหงดหงดงายอารมณทางเพศลดลง

- การกนอาหารอยางมมมาม (binge-eating) เปนการนำไปสโรคบลเมย (bulimia) ซงเกดภายหลงอดอาหาร จะมการกนอยางมมมามแลวตามดวยการทำใหอาเจยน หรอกนยาถายเพ อเรงเอาอาหารออกจากรางกาย บคคลทมอาการประเภทนมกมอาการซมเศราหดห และรสกวาตนเองดอยคาลงในระยะยาวอาจสงผลใหฆาตวตายได


แนวทางการปองกนโรคอวนความผดปกตในดานโภชนาการในปจจบนคอ “ภาวะ

นำหนกเกนและโรคอวน” การปองกนภาวะนำหนกเกนและโรคอวนควรเร มตงแตในวยทารก เดกทารกทดดนมแม มกจะไดรบอาหารพอดกบความตองการของรางกาย (ถาแมมสขภาพและโภชนาการด) การบงคบหรอการกระตนใหเดกดดนมหรอรบประทานอาหารใหหมดจานทพอแมจดเตรยมให หรอการใหเดกดดนมทกครงเมอเดกรองให โดยทเดกอาจจะไมหว รวมทงความเชอทวาเดกอวนจำมำเปนเดกนารกและมสขภาพดนนทำใหเกดภาวะนำหนกเกนและอวนตงแตวยเดก(21) นอกจากนปจจยท ก อใหเกดความอวนน นยงเก ยวของกบวฒนธรรมเศรษฐกจและสงแวดลอมตางๆ เชน ววฒนาการ ความเจรญของสงคมเมองและระบบเศรษฐกจ ความมงคง การกอกำเนดของสงอำนวยความสะดวกตางๆ เชน รถยนต โทรทศน และอาหารจานดวน (fast food) พฤตกรรมการบรโภคอาหารทเปลยนแปลงไป เชน บรโภคอาหารดวนมากขน และวฒนธรรมการทำงานทมระยะเวลาชวโมงทำงานยาวนานขน และสดทายคอการขาดการออกกำลงกาย(22)

จากปจจยทกอใหเกดโรคอวนตามทกลาวมา สงผลเสยตอบคคลทเปนโรคอวนหลายประการทงตอเศรษฐกจ สงคมและสขภาพ กลาวคอ ดานเศรษฐกจ พบวาคนทอวนสวนมากตองมคาใชจายดำรงชวตประจำวนสงกวาคนปกตทวไป ทงในดานอาหาร ทอยอาศย เครองนงหมและยารกษาโรค เพราะคนอวน


มกกนอาหารมากกวาคนทวไป ทงในดานอาหาร ทอยอาศยตองปลอดโปรงอยสบาย เพราะคนอวนเปนคนขรอน ซงอาจตองใชทงพดลมเครองปรบอากาศเพอบรรเทาความรอน เครองนงหมตองใชผาในปรมาณมากจงจะปกปดรางกายไดมดชด และมกจะมการเจบปวยทตองพบแพทย หรอใชยา เพอทำการรกษา ดานสงคมโดยทวไปสงคมจะชนชมบคคลทมรปรางสมสวน แขงแรงหนาตาสดใสท แสดงถงความมสขภาพท แขงแรง แตงกายไดสวยงาม นาด นาชม ในขณะทคนอวน มกจะถกวจารณไปตางๆ นานา ในการสมครงานหรอหางานทำ นายจางจะพจารณารปรางหนาตาของผสมครรวมดวย ดานสขภาพ โรคอวนนบเปนปจจยหนงททำใหเกดโรคทไมตดตอหลายโรค เชน ความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคหวใจ ภาวะไขมนสงในเลอด โรคเกยวกบกระดกและขอ ซงเปนโรคทตองรกษาเรอรง ทำใหเปนภาระแกครอบครว ในเรองการใหการดแลและคาใชจาย นอกจากนยงเปนสาเหตหนงของการตายกอนวยอนควร(23)

ดงนนการททำใหไมอวนจะดกวาปลอยใหอวน แลวมาแกไขปญหาทตามมาอนเนองจากความอวน การปองกนการเกดโรคอวนนนมหลายวธการดวยกนดงน(21, 24)

1. เดกแรกเกดจนถง 6 เดอน ในกรณทแมมสขภาพดและพรอมในการใหนมบตร ควรใหเดกทารกไดรบนมแม

2. ใหเดกไดรบอาหารครบ 5 หม ตามสดสวน ไมควรบงคบใหรบประทานอาหารใหหมดจานทพอแมเตรยมให

3. ควรหลกเลยงการใหเดกดมนมรสหวาน ขนมขบเคยวนำหวานหรอนำอดลมในระหวางมอ


4. ลดปจจยเสยงตอภาวะอวนในวยเรยนคอ การไมออกกำลงกาย เชน นงรถไปโรงเรยนแทนการเดน การไมเลนกฬาแตใชเวลาในการดโทรทศนและเลนวดโอเกมส

5. ปรบพฤตกรรมการกน เชน พยายามใหอ มอาหารประเภทผก คำกลาวทวาทองแตกดกวาของเหลอนนใหถอวาเปนทภาษต ขนมหวานทกชนดคอยาพษสำหรบการลดความอวน อยาซอของใสต เยนไวมากเกนไปเพราะสะดวกตอการรบประทาน เมอดโทรทศนหามนำของขบเคยวมาอยใกลตว(หลกเล ยงการรบประทานนำพรกทกประเภทเพราะจะทำใหเจรญอาหาร)

6. ออกกำลงกายสมำเสมอ


การดแลรกษาโรคอวนการดแลรกษาผปวยภาวะอวนมหลายวธ ซงการรกษา

ผ ป วยในบางกรณอาจจำเปนตองผสมผสานวธตางๆ เขาดวยกนจงจะไดผลด ปจจบนการดแลรกษาโรคอวนมแนวทางดงตอไปน

- โภชนบำบด- การออกกำลงกาย- การใชยาและผลตภณฑทใชสำหรบลดนำหนก- การผาตด และการดดไขมน

โภชนบำบดเพอลดและควบคมนำหนกเปาหมายการรกษาและการตงเปาหมายเปาหมายคอการลดความเสยงของโรคทมากบโรคอวน

หรอหากมแลวเปนการชะลอการดำเนนของโรค โดยการลดนำหนกเพยงเลกนอยเปาหมายการลดนำหนกคอ 5-10 กโลกรมระยะเวลาควรตงเปาไวระยะยาวตลอดชวต คงนำหนกไวอยางนอย 6 เดอน กสามารถทจะลดนำหนกไดตอไป

ขนตอนการใหความรและคำแนะนำแกผปวยประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน

1. การประเมนภาวะโภชนาการ2. การวางแผนใหคำแนะนำ3. การใหความรและคำแนะนำ


4. การตดตามและประเมนผลในการควบคมนำหนกในผปวยโรคอวนนนจะตองเลอก

วธการในการควบคมนำหนกใหมความเหมาะสมกบผ ปวยแตละราย เนองจากพฤตกรรมการกนและกจกรรมของผปวยในแตละรายนนไมเหมอนกน และหากการควบคมนำหนกไดผลกตองควรใหคำชมเชยดวย เนองจากคนอวนเปนกลมทตองการกำลงใจเพอปรบเปลยนพฤตกรรมเปนอยางมาก โดยมแนวทางในการควบคมนำหนกดงรายละเอยดตอไปน

การควบคมนำหนก1. รบประทานอาหารไขมนใหนอยลง ควรนอยกวา 40 - 50

กรม/วน2. ลดปรมาณแคลอรท รบประทานในแตละวนลงเพยง

600 แคลอร รวมกบการเปลยนพฤตกรรมทละนอยแตงายๆ3. รบประทานอาหารใหครบทง 5 หม วนละ 3 มอ การ

รบประทานอาหารมอเลกๆ วนละ 4-5 มอ ในปรมาณทเพยงพอกบความตองการของรางกาย จะชวยใหนำหนกลดลงเรวขน

แคลอรแคลอรใหพลงงานทรางกายตองการเพอการดำรงชวต ซง

มอยในอาหารทกชนด มาจากอาหารประเภทไขมน คารโบไฮเดรตและโปรตน ซงใหแคลอรแตกตางกนไป ดงน

- ไขมน 1 กรม ใหพลงงาน 9 แคลอร- คารโบไฮเดรต 1 กรม ใหพลงงาน 4 แคลอร- โปรตน 1 กรม ใหพลงงาน 4 แคลอร


ไขมนไขมนเปนสงจำเปนตอรางกาย แตจะเปนอนตรายเมอ

รบประทานมากเกนไป อาหารไขมนตำท ดตอสขภาพตองประกอบดวยไขมนไมเกน 40-50 กรมตอวน ไขมนทกชนดมจำนวนแคลอรเทากนทำใหนำหนกเพมขนไดถารบประทานในปรมาณทมากเกนกวารางกายตองการ อาหารทรบประทานประกอบดวยไขมน 2 ชนด

1. ไขมนชนดอมตว เพมระดบคลอเลสเตอรอลในเลอดไดพอๆ กบอาหารทมคลอเลสเตอรอลสง สวนใหญเปนไขมนจากสตว ไดแก เนย ครม หนงเปด หนงไก เนยแขง ครมชสคร มเปร ยว ไอศกรม พาย เบเกอร ไสกรอกชนดตางๆนำมนมะพราว

2. ไขมนชนดไมอมตว เราควรเลอกไขมนชนดน ไดแกนำมนมะกอก นำมนถวเหลอง นำมนดอกคำฝอย นำมนดอกทานตะวน นำมนขาวโพด เนยเทยม (มาการน) ปลาทะเลปลาท ถวลสง เมลดฟกทอง เมลดงา เมลดดอกทานตะวน

อาหารสำเรจรป ไดแก อาหารแชแขง อาหารกลอง อาหารกระปอง นน มกจะเปนแหลงซอนเรนของไขมน ควรอานฉลากบนหบหอ หลกเลยงอาหารทมไขมนมากกวา 3 กรม / อาหาร100 กรม และตองระวงอาหารทบงวาไขมนตำ (Low fat หรอLight) ซงอาจจะมไขมนมากกวาทคดกได


อาหารควบคมนำหนกทใชอยในปจจบนไดแก อาหารพลงงานตำ (low calorie diets : LCD) และ

อาหารพลงงานตำมาก (very low calorie diets: VLCD)อาหารพลงงานตำ (low calorie diets : LCD) ในคนอวน

ท วไปการปรบเปล ยนนสยการบรโภคเพ อลดพลงงานเปนสงจำเปน โภชนบำบดจะรวมถงการรจกปรบปรมาณอาหารซ งใหพลงงานตอวนระหวาง 10-20 กโลแคลอร /กโลกรมนำหนกตว หรอใหพลงงานประมาณ 800-1000 กโลแคลอร/วนซงมการกระจายตวของสารอาหารคลายๆ กบอาหารธรรมดาจะชวยลดนำหนกได -1 กโลกรม/สปดาห จดสำคญของขอแนะนำในปจจบนคอ การลดปรมาณพลงงานในระดบปานกลางเพอชวยใหลดนำหนกอยางชาๆ และตอเนอง การลดพลงงานควรลดใหอยในระดบทตองการคงนำหนกตว ซงจะชวยใหลดนำหนกไดอยางชาๆ ในทางปฏบตการลดพลงงานมากกวานนจะใชในชวงทนำหนกกำลงลดลง แตไมควรใชอาหารพลงงานตำมาก ควรปรบองคประกอบของอาหารเพอลดความเสยงโรคหลอดเลอด

โภชนบำบดในการลดนำหนกจะเร มโดยการใชอาหารพลงงานตำ (พลงงานประมาณ 1,000-1,600 กโลแคลอร/วน)ซงองคประกอบของอาหารจะชวยลดความเส ยงโรคทมากบความอวน เชน ไขมนในเลอดสง ความดนโลหตสง

อาหารพลงงานตำจะชวยใหลดนำหนกไดหากผปฏบตพยายามปรบการบรโภค และในขณะเดยวกนจำเปนทจะเสรม

12


วตามนและเกลอแร เพอใหไดรบสารอาหารครบถวน เนองจากอาหารทมพลงงาน ≤ 1,200 กโลแคลอร/วน ยากทจะใหสารอาหารครบถวน การใหความรทางโภชนาการเปนสงจำเปนในการช วยให ร จ กปร บต วให เข าก บการบร โภคอาหารพลงงานตำ การใหความรควรเนนประเดนตอไปน

- พลงงานของอาหารชนดตางๆ- องคประกอบของสารอาหาร ไขมน โปรตน คารโบ-

ไฮเดรต (รวมถงใยอาหาร)- เรยนรฉลากโภชนาการ และสามารถประเมนพลงงาน

ของอาหารและองคประกอบของอาหาร- สรางนสยการเลอกซออาหารทมพลงงานตำ- การปรงอาหาร รจกเลยงการเตมเครองปรงทมพลงงาน

สง เชน ไขมน หรอนำมนพช- หลกเลยงการบรโภคอาหารทมแคลอรสงจากทงไขมน

และคารโบไฮเดรต- ดมนำอยางเพยงพอ- เรยนรการลดสดสวนอาหาร (portion size) ทบรโภค- จำกดปรมาณเครองดมทมแอลกอฮอล

อาหารพลงงานตำมาก (very low calorie diets : VLCD)ซงมพลงงานตอวนนอยกวา 10 กโลแคลอร/กโลกรมนำหนกตวหร อใหพลงงานนอยกวา 800 กโลแคลอร /วน ซ งม การกระจายตวของสารอาหารไมสมดล จงเสยงตอการขาดสารอาหารทจำเปนบางชนด พบวามการใหโปรตนมากและเกดภาวะแทรกซอนไดหากไมมการดแลอยางใกลชด


ดงน น การใหกนอาหารท มแคลอร ตำและมสวนผสมของโปรตนทมคณภาพด มไขมนและคารโบไฮเดรตรวมทงมวตามนและเกลอแรทพอเหมาะ จงเปนสงสำคญททำใหนำหนกลดอยางปลอดภย ผปวยจำเปนตองทราบความรเบองตนวาอาหารชนดใดกนไดมาก ชนดใดกนไดนอย ชนดใดใหประโยชนใหโทษอยางไร แพทยตองใหโอกาสและเวลาแกผ ท มารบคำแนะนำพอสมควร

ในขณะเดยวกนตองปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคของผปวย การกนทเหมาะสม ถกตองเรมดวยการลดพลงงานของอาหารทกนประจำลง จากเดมวนละ 500-1,000 แคลอรแบงอาหารใหกระจายพอๆ กนทงวน ไมควรงดมออาหาร แตควรงดอาหารระหวางมอ ใชนำมนใหนอย ไมควรเกน 20%-30%ของพลงงานทงวน กนโปรตนใหไดประมาณ 15% ของพลงงานทงวน ทเหลอเปนคารโบไฮเดรต งดแอลกอฮอล ผนวกกบการหาวธ เพ มการเผาผลาญสารอาหารใหมากข นโดยการออกกำลงกาย

ในกรณท ตองการลดนำหนกมากกวาลดนำหนกปกตโดยท ไม ก อใหเก ดผลขางเค ยงตามมาจากการอดอาหารอาหารชนดนมพลงงาน < 800 แคลอร และ > 400 แคลอรใชกบผทม BMI ≥ 30 หรอ ≥ 27 และมโรคแทรกซอนจากโรคอวน ควรใชภายใตการดแลของแพทยผเชยวชาญในผลตภณฑและตดตามดแลอยางใกลชด และตองเสรมวตามนและแรธาตเนองจากนำหนกจะลดเรวเกนไป รางกายสญเสยมวลกลามเนอมาก และรางกายไดรบสารอาหารหลกไมเพยงพอ อาจเปน


อนตรายตอชวตได ผลระยะสน VLCD ชวยใหลดนำหนกไดเรวและมากในระยะสน ผลระยะยาว VLCD ขอมลการวจยพบวาผปวยมแนวโนมนำหนกทลดกลบเพมขนมากกวาการใช LCDในระยะยาว ทงนขนอยกบการตดตาม

ประเภทของอาหารทใชลดนำหนกอาหารลดนำหนกท ผ บรโภคนยมใชกนเพราะชวยลด

นำหนกไดเรวกวาอาหารไขมนตำและพลงงานตำ1. อาหารคารโบไฮเดรตตำไขมนสงนกวชาการไมยอมรบวาอาหารประเภทนเปนอาหารลด

นำหนกทใหผลปลอดภย เนองจากรางกายคนเราใชพลงงานจากคารโบไฮเดรตเปนหลก การจำกดคารโบไฮเดรตทำใหรางกายมกลโคสทจะเผาผลาญเปนพลงงานนอยลง รางกายตองสลายกลามเนอและไขมนมาใชเปนพลงงาน เปนผลใหกรดไขมนในกระแสเลอดสงขนและมการสรางสารคโตนมากขน สารคโตนในเลอดจะยบยงความอยากอาหาร ไมหวและกนนอยลง เปนผลใหนำหนกลดลงเรว ทำใหเกดอาการคลนไส ปวดหว การใชอาหารชนดนลดนำหนกในระยะยาวจงอาจสงผลเสยตอสขภาพเพมความเสยงของโรคตางๆ ไดแก โรคหวใจ มะเรง เกาทนวในไต กระดกพรน เปนลม หมดสต ลมหายใจมกลน อาหารลดนำหนกประเภทน หากใชในระยะส นและตามดวยการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอชวยคงนำหนกจะเหมาะสมกวา และควรเสรมวตามนและสารอาหารท ขาด หรออยางนอยท สดควรเสรมวตามนรวมวนละเมด ทสำคญควรอยภายใตการดแลของแพทย


2. อาหารไขมนตำมากคารโบไฮเดรตสงใหพลงงานจากไขมน < 10% พลงงานจากคารโบไฮเดรต

> 55% อาหารประเภทนมคารโบไฮเดรตเชงซอน จากผลไมและผกทมกากใยอาหารสง และใหพลงงานตำ ขอเสยคอผทมไตรกรเซอไรดสง อาหารคารโบไฮเดรตสง จะทำใหไตรกรเซอไรดสงยงขน

3. อาหารไขมนปานกลางคารโบไฮเดรตสงใหพลงงานจากไขมน 20%-30% พลงงานจากคารโบไฮเดรต

> 55% ตวอยางอาหารประเภทนไดแก อาหารลดนำหนกของสมาคมโรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา และโปรแกรมลดนำหนกของเจนนเครก และ Weight Watchers เปนตน

4. อาหารเหลวแบงเปน 2 ชนดคอ อาหารทมแคลอรตำมาก (very-low

calorie diet) และอาหารทดแทนมออาหาร (meal replacement)

อาหารทดแทนมออาหาร (meal replacement) จดอยในรปแคลอรตำใหพลงงานประมาณ 800-1,500 กโลแคลอร/วนจดอยในรปแบบ เครองดม ผงสำหรบชงผสมนำ อาหารแขงทนำมาอ นในไมโครเวฟ มองคประกอบของนมเปนหลก มแคลเซยมสง มพลงงานตงแต 150-250 กโลแคลอร ผลระยะสนถาใชใหเหมาะสมจะมประโยชนมากในการชวยลดนำหนกผลระยะยาว ใชอาหารทดแทนมออาหารวนละ 1 ครง ชวยใหรกษานำหนกตวไดดกวาผทพยายามคงนำหนกตวโดยไมไดใชสารอาหารชนดน


วธการคำนวณความตองการของพลงงานอยางงายๆ(25)

1. คำนวณจากนำหนกเปาหมายทตองการ- ผชาย ความตองการพลงงาน

= นำหนกเปนกโลกรม x 26- ผหญง ความตองการพลงงาน

= นำหนกเปนกโลกรม x 24

ตวอยาง ผหญงหนก 75 กโลกรม ตองการลดนำหนกตวใหเหลอ 60 กโลกรม

วธคำนวน พลงงานทรางกายตองการรกษานำหนกตวขณะนน = 75 x 24 = 1,800 กโลแคลอร / วน เปาหมายนำหนกทตองการคอ 60 กโลกรม จะตองลดนำหนก 15 กโลกรม

ความตองการพลงงานทนำหนกเปาหมาย = 60 x 24= 1,440 กโลแคลอรตอวน

ถาตองการลดนำหนกกจะตองกนอาหารลดลงวนละ =1,800 - 1,440 = 360 กโลแคลอร

ถาไมตองการลดปรมาณอาหาร จะตองออกกำลงกายเพมขน เพอใหรางกายใชพลงงานเพมขนเทากบพลงงานสวนเกนจากอาหารในแตละวนหรอจะใชทงสองอยางรวมกน

2. คำนวณพลงงานจากนำหนกตวและระดบกจกรรมสตรของ Shilset et al. วธนใชนำหนกตว x ระดบกจกรรม

แตจะตองคำนวณคาดชนมวลกายกอนเพอดวานำหนกอยในเกณฑใด โดยทวไปสตรนใชสำหรบผทมสขภาพด


กจกรรม กจกรรม กจกรรมเบา ปานกลาง หนก

นำหนกเกน 20-25 30 35นำหนกปกต 30 35 40ผอม 30 40 45-50

ตวอยาง ก.มนำหนกตว 60 กก. ซงอยในเกณฑปกตมระดบกจกรรมปานกลาง ความตองการพลงงานของ ก. = 2,100กโลแคลอร / วน

3. การคำนวณพลงงานโดยใชนำหนกมาตรฐาน xระดบกจกรรม

งานหนก 31-35 แคลอร / นำหนกมาตรฐาน 1 กโลกรมงานปานกลาง 26-31 แคลอร / นำหนกมาตรฐาน 1

กโลกรมงานเบา 22-26 แคลอร / นำหนกมาตรฐาน 1 กโลกรมงานเบา อาย > 55 ผท อวน และหรอกจกรรมการใช

พลงงานตำ 22 แคลอร / นำหนกมาตรฐาน 1 กโลกรม

4. สตรของ WHO ในการคำนวณพลงงานขนพนฐาน(Basal Metabolic Rate)

ผชาย อาย 18-30 ป = 0.063 x นำหนกจรง (กก.)+ 2.8957อาย 31-60 ป = 0.0484 x นำหนกจรง (กก.)+ 3.6534


อาย > 60 ป = 0.0491 x นำหนกจรง (กก.)+ 2.4587

ผหญง อาย 18-30 ป = 0.0621 x นำหนกจรง (กก.)+ 2.0357อาย 31-60 ป = 0.0342 x นำหนกจรง (กก.)+ 3.5377อาย > 60 ป = 0.0377 x นำหนกจรง (กก.)+ 2.7545ผลลพท x 240 = ----------------- kcal / วน

Total energy expenditure (TEE) เปนพลงงานทตองใชในชวตประจำวน

TEE = 1.3 x BMR สำหรบผทมกจกรรมเบา-ปานกลางTEE = 1.5 x BMR สำหรบผทมกจกรรมเบา-ปานกลาง

ความตองการพลงงานในการลดนำหนก ก.ก./สปดาห= TEE-500 kcal / day

กรณท ผลลพท <1200 ใหใชพลงงานตำสด = 1200กโลแคลอร/วน

การปรบพฤตกรรมการกนเนองจากพฤตกรรมหลายประเภทจะสงผลใหกนอาหาร

มากขน หากวเคราะหไดวามพฤตกรรมใดบางทสงผลทำใหกนมาก กพยายามปรบปรงแกไข จะชวยทำใหการควบคมอาหารงายขน

1. Self monitoring การจดบนทกเวลาทกนอาหาร ชนดและปรมาณอาหารทกน รวมทงกจกรรมและอารมณในขณะนน

12


ซงจะชวยใหผปวยตระหนกถงสาเหตและรปแบบของการกนของตนเอง อนนำไปสโรคอวน

2. Stimulus control2.1 พฤตกรรมการกนเรว

จะสงผลใหกนอาหารมากกวาท ต องการเสมอควรแกไขโดยกนชาๆ เมอตกอาหารใสปากใหวางชอนกบสอมลงและเค ยวอาหารใหละเอ ยดอยางนอย 15 คร งก อนกลนการปฏบตเชนนจะทำใหอาหารทกนเขาไปถกยอยสลายดดซมและสงสญญาณไปบอกสมองวาอ ม จงไมทำใหกนอาหารมากเกนความตองการ อยากนตอไปเพราะเสยดายของเดดขาด

2.2 พฤตกรรมการกนจบจบการกนจบจบอาจแกไขไดด วยการกนอาหาร

ใหตรงเวลาทกวน เพราะหากกนอาหารในเวลาใกลเคยงกนทกวนจะทำใหระดบของฮอรโมนอนซลนทถกหลงออกมาจากตบออนเพอควบคมนำตาลในเลอดถกหลงออกมาสมำเสมอในเวลาเดยวกน และตรงกบเวลาทเรากนอาหารเขาไปพอดจงปองกนไมใหเกดภาวะนำตาลในเลอดตำ ซงจะทำใหเกดความร ส กหวจนควบคมไดลำบากและผลกดนใหต องหาอาหารวางหรอขนมหวานมากนเพ มนำตาล หากสามารถปรบพฤตกรรมใหกนอาหารตรงเวลาไดเปนเวลา 3-4 สปดาหตอเนองกน จะทำใหลดนสยการกนจบจบลงได ไมซออาหารวางมากกตนไว อยาวางของวางตางๆ ใหมองเหนและหยบฉวยไดสะดวก จะชวยแกนสยการกนจบจบได


2.3 พฤตกรรมการกนเพราะเครยดและเหงาการกนเพราะเหงาแกไขไดไมยาก โดยหาอะไร

ทำแกเหงา ไมปลอยเวลาใหผานไปโดยไรประโยชน การฟงดนตรเปนอกส งหนงท จะมผลชวยในการปรบอารมณใหเหมาะสมคลายเครยดและแกเหงาได การอดอาหารหรอควบคมอาหารอยางเขมงวดเกนไปอาจสงผลใหเกดความกดดนและความเครยดเพมขน

3. Self-reward การใหรางวลกบตวเอง (ทไมใชอาหาร)เชนการซอเส อผาใหม เมอลดนำหนกถงเกณฑทกำหนดไวลวงหนา

4. Cognitive restructoring ทศนคตทไมถกตองควรไดรบการสำรวจและปรบเปลยน เชน ทศนคตแบบ “all-or-none”

5. Physical activity ออกกำลงกายสมำเสมอ ควรปรบพฤตกรรมโดยสมำเสมอและคอยเปนคอยไป แลวทำไปอยางตอเนองจนกลายเปนนสย ซงจะสงผลดตอการปองกนการกลบมาอวนอก (relapse)

อาหารแลกเปลยน (Food Exchange)เปนรายการอาหารทถกจดไวเปนพวกๆ เพอใชสำหรบ

แลกเปลยนเวยนกนไปเรอยๆ มการคดคาเฉลยของสารอาหารคารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน และแคลอรไวดวย เพอจะใชอาหารในรายการสลบเปลยนกนไปใหทวถงทกวนทกมอ ถาหากกนอาหารซำๆ จำเจ อาจทำใหรางกายไดรบสารอาหารบางอยางมากหรอนอยไปกได


การใชสารอาหารแลกเปล ยนในการเตรยมอาหาร จะชวยใหกะปรมาณแคลอรทรบเขาไปในรางกายไดโดยสะดวก

อาหารแลกเปลยนเปนกลมอาหารนานาชนด ไมวาจะเปนเนอสตว ผก ไขมน หรอผลไม ฯลฯ ซงเปนพนฐานของการรบประทานอาหารอยางไดคณคา อาหารแลกเปลยนนนอกจากจะชวยใหเกดสมดลในการรบประทานและใหโอกาสรบประทานอาหารตามทชอบแลว ยงชวยนบแคลอรใหโดยอตโนมตอกดวยสามารถกำจดไขมนสวนเกนไดอยางแนนอน ในขณะทรางกายยงมพลงงานไวใชอยางเพยงพอ

รายการอาหารแลกเปลยนม 6 รายการ คอ1. นม ไดแก นมปราศจากไขมน นมไขมนตำ และนม

ธรรมดา2. ผกทไมมแปงมากทกชนด3. ผลไม และนำผลไม4. ขาว ขนมปง แปงและเสน5. เนอสตว และอาหารทมโปรตนมาก6. ไขมน และนำมนรายการท 1 นมหนงสวนหรอ 240 มล. หรอ 1 ถวยตวง ประกอบดวยคารโบไฮเดรต 12 กรม x 4 แคลอร เทากบ 48 แคลอรโปรตน 8 กรม x 4 แคลอร เทากบ 32 แคลอรไขมน 10 กรม x 9 แคลอร เทากบ 90 แคลอร

รวม 170 แคลอร


นมสด 1 ถวยนมขนจด (นมระเหย) ถวยนมผง ถวยโยเกรต 1 ถวย

หมายเหต : นมสด 1 ถวย (170 แคลอร) เทากบนมขาดมนเนย 1 ถวย(80 แคลอร) รวมกบไขมน 2 สวน (สวนละ 45 แคลอร)

คารโบไฮเดรต 1 กรม ใหพลงงาน 4 แคลอรโปรตน 1 กรม ใหพลงงาน 4 แคลอรไขมน 1 กรม ใหพลงงาน 9 แคลอร

รายการท 2 ผกทไมมแปงมากทกชนดผกชนดทหนง ผกหว ( ถวยตวงเทากบจำนวนท

รบประทานหนงครง หรอ 100 กรม)หนงสวนประกอบดวย

คารโบไฮเดรต 7 กรม x 4 แคลอร เทากบ 28 แคลอรโปรตน 2 กรม x 4 แคลอร เทากบ 8 แคลอรไขมน - กรม

รวม 36 แคลอรเชน ถวลนเตา แครอท หวผกกาดขาว ฟกทอง หอมหวใหญ

เปนตน

ผกชนดทสอง ผกใบเขยว ใชเทาใดกไดตามตองการ โดยไมตองคำนงถงคารโบไฮเดรต โปรตนและไขมน ถารบประทานในปรมาณธรรมดา เชน กะหลำปล ตนหอม มะละกอดบ ขนฉายหนอไมฝรง ผกบง ผกกวางตง บรอคโคร บวบ เปนตน

14

12

12


รายการท 3 ผลไม และนำผลไมหนงสวนประกอบดวย คารโบไฮเดรต 15 กรม พลงงาน

60 กโลแคลอร ผลไมแตละชนดใหพลงงานและสารอาหารแตกตางกน ดงนน ผลไม 1 สวน จงมปรมาณแตกตางกน เชน

กลวยนำวา 45 กรม ถวยตวง 1 ผลเลก(8 x 3.5 ซม.)

ขนน 60 กรม - 2 ยวงขนาดกลางเนอหนา(ยาว 5.5 ซม.)

เงาะ 85 กรม ถวยตวง 3-4 ผลกลางแตงโม (เนอแดง) 285 กรม - 8-9 ชน

(ขนาด 3 x 2 ซม.)ฝรง (สาล) 175 กรม ถวยตวง 1 ผลเลก

รายการท 4 ขาว ขนมปง แปงและเสนหนงสวนประกอบดวย

คารโบไฮเดรต 15 กรม x 4 แคลอรเทากบ 60 แคลอรโปรตน 2 กรม x 4 แคลอร เทากบ 8 แคลอรไขมน - กรม

รวม 68 แคลอรขาว - แปงขาวซอมมอ (สก) 55 กรม 5 ชอนโตะขาว (สก) 60 กรม 6 ชอนโตะ

(1 ทพพเลก)

13

12

12


ขาวเหนยว (สก) 35 กรม 3 ชอนโตะ(ไมปนแนน)

แปงขาวจาว 20 กรม 3 ชอนโตะแปงสาล 20 กรม 3 ชอนโตะ

ผลตภณฑจากขาวและแปงขนมจน 95 กรม 10 ชอนโตะกวยเตยวเสนเลก(ลวก) 90 กรม 9 ชอนโตะเสนบะหม(ลวกสก) 75 กรม 10 ชอนโตะมกกะโรน (สก) 70 กรม 8 ชอนโตะวนเสน (สก) 100 กรม 10 ชอนโตะขนมปงปอนด 25 กรม 1 แผน ขนาด

10 x 10 ซม.ขนมปงโฮลวท 25 กรม 1 แผนขนาด

10 x 10 ซม.

มน ถว และเมลดธญพชมนเทศ (สก) 50 กรม 5 ชอนโตะเผอก (สก) 65 กรม ถวยตวงแปะกวย 40 กรม 3 ชอนโตะขาวโพดตม 60 กรม 6 ชอนโตะลกเดอย (สก) - ถวยตวง

รายการท 5 เนอสตว และอาหารทมโปรตนมากอาหารหมวดโปรตนแบงออกเปน 3 กลม ตามปรมาณ

ไขมน ดงน

12

12


ประเภท ก. เนอสตวในกลมนมไขมนตำ เนอสตว 1 สวนใหไขมนประมาณ 3 กรม โปรตน 7 กรม และพลงงาน 55กโลแคลอร ไดแก

เนอไกไมตดหนง 30 กรมปลา (เนอลวน) 30 กรม (1 ตวขนาดเลก)ปลาไสตนแหง 15 กรม (2 ชอนโตะ)เนอป 30 กรมหอยแครงเนอ 30 กรม (10 ตว ขนาดกลาง)ปลาทนา (ในนำเกลอ) ถวยตวงถว (เมลดแหงสก) ถวยตวงเปดเนอ 30 กรม

ประเภท ข. เปนเนอสตวท มไขมนปานกลาง 1 สวนใหโปรตน 7 กรม ไขมน 5 กรม และพลงงาน 75 กโลแคลอรไดแก

เนอบดเลกนอย 30 กรม (2 ชอนโตะ)หมตดมนเลกนอย 30 กรมเนอปลาทอด 30 กรมไข 50 กรม (1 ฟอง)เตาหออน หลอด 120 กรม

( ถวยตวง)

ประเภท ค. เปนเนอสตวทมไขมนสง 1 สวน ใหโปรตน7 กรม ไขมน 8 และพลงงาน 100 กโลแคลอร เชน

ซโครงหมตดมน 30 กรม

1212

34 1

2


หมปนมน 30 กรม(ฮอทดอก) 30 กรมหมยอ 30 กรมแฮม (ชนดกลม มไขมนปน) 30 กรม

รายการท 6 ไขมน และนำมน1 สวนของไขมน คอไขมนหนก 5 กรม ใหพลงงาน 45

กโลแคลอร แบงตามชนดของกรดไขมนได ดงน

ก. กลมไขมนทมกรดไขมนอมตว (Saturated fattyacid)

1 สวนของไขมนมปรมาณแตกตางกนดงนไขมนสตว (เชน นำมนหม ไก) 1 ชอนชาเนยสด 1 ชอนชากะท 1 ชอนโตะมะพราวขด 2 ชอนโตะ

ข. กลมไขมนทมกรดไขมนไมอมตวหลายตำแหนง(Polyunsaturated fatty acid)

1 สวนของไขมนมปรมาณแตกตางกนดงนนำมนพช (เชน นำมนถวเหลอง ขาวโพด) 1 ชอนชาเนยเทยม 1 ชอนชามายองเนส 1 ชอนชานำสลดนำใส 1 ชอนโตะเมลดดอกทานตะวน 1 ชอนโตะ


ค. กลมไขมนทมกรดไขมนไมอมตวตำแหนงเดยว(Monounsaturated fatty acid)

1 สวนของไขมนชนดนไดแกนำมนมะกอก 1 ชอนชาถวอลมอนตหรอเมลดมะมวงหมพานต 6 เมลดถวลสง 10 เมลดเนยถว 2 ชอนชางา 1 ชอนโตะ

อาหารทควรงดหรอกนใหนอยทสดขณะลดนำหนกอาหารจำพวกน ไดแก แอลกอฮอล ไอศกรม (ทำจากนมและครม)เบยร เยลล เคก มายองเนส เปนตน


การออกกำลงกายเพอควบคมและลดนำหนกการออกกำลงกายอยางสมำเสมอควบคกบการควบคม

อาหาร จะสามารถลดนำหนกและควบคมนำหนกตวใหคงทอยางดทสด ทงยงชวยใหกลามเนอแขงแรงและทำใหผวหนงเห ยวย นนอยกวาการควบคมอาหารแตเพ ยงอยางเด ยวนอกจากนยงทำใหการทำงานของปอดและหวใจดขน

การออกกำลงกายทเปนประโยชนตอสขภาพและชวยในการลดไขมนสวนเกนไดมากทสด คอ การออกกำลงกายแบบแอโรบก ซงการออกกำลงกายแบบนเปนการออกกำลงกายทตองใชออกซเจนจำนวนมากและตองทำตอเนองกนนานพอทจะกระตนใหรางกายใชพลงงานในการเผาผลาญจนสามารถกระตนใหเกดการพฒนาอวยวะตางๆ อนไดแก หวใจ ปอด ระบบไหลเวยนเลอด ขอตอ กลามเนอและกระดก เปนตน

ในกลไกของการออกกำลงกายพบวากลามเน อจะใชพลงงานแฝงและพลงงานทไดจากระบบทไมพงพาออกซเจนกอนเสมอเมอเรมออกกำลงกายภายใน 2-3 นาทแรก หลงจากนนกลามเนอจงเรมใชระบบทใชออกซเจนหรอระบบแอโรบกเพอทำงานตอไปอยางตอเนอง ในชวงทรางกายกำลงปรบตวเพอเขาสการใชพลงงานแบบแอโรบกน ผทไมไดออกกำลงกายเปนประจำอาจจะมอาการเหนอยเหมอนกบวาออกกำลงกายไมไหวจรงๆ แลวระบบหวใจ ปอด และการไหลเวยนโลหตของผนนกำลงปรบสมดลใหม เมอพยายามออกกำลงกายตอไปจนพนระยะ3-4 นาทแรก กจะรสกเหนอยนอยลง ในการออกกำลงกายแบบแอโรบกนนเราตองคำนงถงองคประกอบ 4 อยางทสำคญ ไดแก


1. ความหนกของการออกกำลงกาย (Intensity) โดยทวไปจะยดหลกวาควรออกกำลงกายไมหนกมากจนทำตดตอกนเกน5 นาทไมได แตกไมเบาจนไมรสกเหนอยเลย ถาสามารถนบชพจรตนเองขณะออกกำลงกายได ชพจรควรอย ระหวางรอยละ 70 ถงรอยละ 80 ของอตราการเตนชพจรสงสดในแตละคน โดยคำนวณชพจรสงสดจากสตร 220 - อาย ตวอยางเชนถาคณมอาย 40 ป ชพจรสงสดจะเทากบ 220 - 40 เทากบ 180ชพจรเปาหมายขณะออกกำลงกายจงอยระหวาง รอยละ 70 ของ180 เทากบ 126 และ รอยละ 80 ของ 180 ซงเทากบ 144 เปนตนในทางปฏบตการจบชพจรขณะออกกำลงกายอาจไมสะดวกเราอาจใชความรสกเหนอยเปนตวประเมนความหนกของการออกกำลงกาย ในขณะวงถาสามารถพดไดเปนประโยคทตองพดนานสก 2-3 วนาท ยกตวอยาง เชน “วนนอยากไปดหนงไหม”แสดงวาความหนกกำลงพอด แตถาพดแบบนำไหลไฟดบไดแสดงวาเบาเกนไป หรออาจใชนาฬกาหรอเคร องวดชพจรอตโนมตได

2. ความนานของการออกกำลงกาย (Duration) กลามเนอจะเขาสระบบแอโรบกหลงจากออกกำลงกายได 3 นาท แตนนเปนเรองของกลามเนอ ในการออกกำลงกายแบบแอโรบก เราไมไดบรหารเฉพาะกลามเนอ แตเราตองบรหารหวใจ ปอด และระบบไหลเวยนโลหตดวย จากการศกษาพบวาถาออกกำลงกายนานตงแต 15 นาทขนไป เราถงจะไดประโยชนสงสดตอระบบหวใจหลอดเลอด และปอด ดงนนจงเปนหลกทวไปวาเราควรออกกำลงกายอยางตอเนองนาน 15 นาทขนไป การออกกำลงกาย


เพ อการรกษานำหนกไมใหเพ มข น ควรออกกำลงกายหนกระดบปานกลางนานประมาณ 45-60 นาท

3. ความบอยของการออกกำลงกาย (Frequency) ถาออกกำลงกายแบบแอโรบกนานประมาณ 15 นาทได 6 ครงตอสปดาห จะไดผลดสงสด แตจากการศกษาตอมาพบวาการออกกำลงกายแบบแอโรบกนาน 30 นาท ทำเพยง 3 ครงตอสปดาหกเพยงพอทจะคงความฟตของรางกายไดไมจำเปนตองออกกำลงกายแบบแอโรบกทกวน ควรมวนหยด 1-2 วนเพอทรางกายไดพกซอมแซมสวนทสกหรอ

4. วธการออกกำลงกาย (Mode of exercise) กจกรรมการออกกำลงกายแบบแอโรบกควรเปนกจกรรมท เหมาะสมกบสภาพรางกาย เพศ อาย และสภาพแวดลอม ยกตวอยาง เชนถามปญหาเรองเขา ขอเทา นำหนกตวมาก หรออวน กอาจจะตองเลอกวธ ออกกำลงกายทไมมนำหนกลงกระแทกทเขาหรอขอเทามาก เชน ปนจกรยาน วายนำ หรอเดนเรว เปนตน ถาตองออกกำลงกายของสวนแขนใหมากขนกวายนำ หรอเตนแอโรบก ถาตองการเพ มขนาดกลามเน อตนขาและลดนองอาจใชวธกาวสลบขาขนลงบนได (Bench Stepping exercise)

ไมวาจะเปนการออกกำลงกายแบบใด จะตองมการอบอนรางกาย (Warm up) ใหเพยงพอกอน ซงรวมถงการยดกลามเนอสวนทจะใชออกกำลงกายดวย เพอลดอนตรายจากการออกกำลงกายรางกายมการปรบอณหภมสงขนปองกนการบาดเจบของกลามเนอและขอตอ เมออกกำลงกายเสรจแลวกคอยๆ ผอนความหนกลง(Cool down) ไมควรหยดออกกำลงกายทนท โดยเฉพาะอยางยง


ในคนสงอายเพราะรางกายจะปรบไมทน เสนเลอดทไปเลยงกลามเนอยงขยายตวอย ทำใหเกดอาการหนามดเปนลมไดควรยดหลกสายกลางเสมอ แบบคอยเปนคอยไป คอยๆ เพมความหนก และความนานของการออกกำลงกาย ไมหกโหม ถาเปนผสงอายหรอมโรคประจำตว ควรใหแพทยตรวจสขภาพกอน

การออกกำลงกายเพอลดไขมนคนทตองการลดไขมน ตองใชระยะเวลาออกกำลงกาย

นานขนตามทฤษฎแลว เมอเรมออกกำลงกาย รางกายจะใชคารโบไฮเดรต ในสดสวนทมากกวาไขมน แตเมอออกกำลงกายไปประมาณ 20 นาทอยางตอเนอง รางกายจะใชไขมนมาสนดาปเปนพลงงานพอๆ กบคารโบไฮเดรต ถาเราออกกำลงกายนานกวา 45 นาท ไดอยางตอเนอง รางกายจะหนมาสลายไขมนมาเปนพลงงาน ในสดสวนทมากกวาคารโบไฮเดรต ซงถาจะออกกำลงกายใหไดนานขนาดน น เราตองลดความหนก(Intensity) ลดลง โดยทวไปกจะอยในชวงรอยละ 60 ถงรอยละ70 ของชพจรสงสด การออกกำลงกายหนกๆ แตนานไมถง15 นาท แมจะสญเสยพลงงานไปมาก กไมไดหมายความวาจะลดไขมนไดด เพราะพลงงานทสญเสยไปมาจากคารโบไฮเดรตเปนสวนใหญ ถายงออกกำลงกายหนกมากรางกายกจะเรมใชระบบแอนแอโรบก (Anaerobic) เขาชวยเพราะพลงงานจากระบบแอโรบกสรางพลงงานไมทนทจะใชในการออกกำลงกายหนกขนาดนนได ระบบแอนแอโรบกนไมสามารถใชไขมนมาสลายเปนพลงงานสำหรบระบบได แตสลายเฉพาะคารโบไฮเดรต


ผลผลตทไดสวนหนงคอ กรดแลกตค (Lactic acid) ทำใหเกดอาการลา

การสรางสขนสยในการออกกำลงกายคนจำนวนมากไมยอมออกกำลงกาย เนองจากมขออาง

ทวาไมมเวลา ซงในความเปนจรงคนเราทกคนมเวลา 86,400วนาท ทจะเอาไปใชประโยชนได ผทใชเวลาไดคมคายอมไดเปรยบกวาบคคลอน การออกกำลงกายมประโยชนมากมายจงควรใหความสำคญตอการออกกำลงกายใหมากข น ส งท ยากทสดเกยวกบการออกกำลงกายอยางสมำเสมอ คอการเรมตนคนจำนวนมากจะมขอแกตวททำใหไมออกกำลงกาย จงเปนเหตใหไมออกกำลงกายจรงจงในทสด ควรผลกดนตนเองใหเหนความสำคญของการออกกำลงกายใหมากขน และอยาผลดวนประกนพรงบอยๆ นอกจากนนควรหาทางทำใหการออกกำลงกายเปนเรองสนกสนานจะทำใหเกดแรงจงใจในการออกกำลงกายมากขน ผทมปญหาเรองนำหนกตวมากสวนใหญจะมนสยไมชอบการออกกำลงกาย แมวาจะเขาใจถงประโยชนของการออกกำลงกายอยางชดเจนกตาม ยงผลดวนประกนพรงอยเรอยๆ เมอใดกตามทตงใจจะออกกำลงกายกจะมขอแกตวอนเปนเหตใหเลกแนวคดเสมอ ดงนนในการแกไขพฤตกรรมอนดบแรกคอ จะตองเลกผลดวนประกนพรง เมอตดสนใจจะออกกำลงกายขอใหลงมอทำทนท การสรางแรงจงใจเสรมอนๆ ไมวาเปนการทำใหสนกสนานหรอแมแตการตงรางวลใหกบตนเองกเปนสงท พงกระทำไดการออกกำลงกายมประโยชนในผทมนำหนกตวเกนหรออวนแตตองทำใหถกวธและทำตอเนองสมำเสมอจงจะเหนผล


ยาและผลตภณฑทใชสำหรบลดนำหนกแนวทางการรกษาและยาทมใชในปจจบน

ในการรกษาโรคอวน จำเปนตองรกษาระยะยาวโดยใชวธการลดนำหนกในระดบปานกลาง คอใหนำหนกคอยๆ ลดประมาณรอยละ 5 ถง 10 ซงไดรบการพสจนวามผลดตอสขภาพในขณะเดยวกนตองคงระดบการลดนำหนกใหยงยนดวย

ในการแนะนำการใชยาในผ ปวยโรคอวนจะไมแนะนำใหใชยาในผปวยทกราย จะเลอกใชเฉพาะผปวยทมคาดชนมวลกายมากกวา 30 และเมอใชวธควบคมอาหาร ออกกำลงกายปรบเปล ยนความคดและพฤตกรรมแลวไมประสบผลสำเรจหรอถาผปวยมคาดชนมวลกายมากกวา 27 แตมปจจยเสยงรวมดวย เชน โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง แตไมควรใชตามลำพง โดยไมมการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคและออกกำลงกายรวมดวย

ยารกษาโรคอวนจำแนกตามตำแหนงการออกฤทธ1. ยาทออกฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง

ยาทออกฤทธผานวถทางของซโรโทนนFenfluramine และ Dexfenfluramine มประสทธภาพด

ในการลดนำหนก แตบรษทผผลตไดถอนออกจากทองตลาดตงแตเดอนกนยายน พ.ศ. 2540 เนองจากมการเกดลนหวใจรวและ primary pulmonary hypertension

Fluoxetine และ sertraline เปนยาตานการซมเศราในกลม selective serotonin - reuptake inhibitors (SSRIs)


จะมผลในการลดการร บประทานอาหารและลดนำหนกไดจงสามารถใชในผ ปวยท มอาการซมเศราและเปนโรคอวนแตยงไมไดรบการอนมตจากคณะกรรมการอาหารและยาของประเทศสหรฐอเมรกา(26)

ยาทออกฤทธผานวถทางของนอรแอดรเนอรจกEphedrine และ caffeine มคณสมบตทำใหเบออาหาร

และเพมการใชพลงงานโดยไปเพมการหลง norepinephrineพบการกระตนอตราการเตนของหวใจ เพมความดนโลหตและอณหภมของรางกาย ทำใหเกดอาการทางระบบประสาทสวนกลางเชน สนกระตก นอนไมหลบและมนงง

Phentermine diethylproprin เป นอนพ นธ ของamphetamine ท ทำใหเกดการเบ ออาหารและสามารถลดนำหนกได อาการขางเคยงทพบคอนอนไมหลบ กระสบกระสายปวดศรษะ อาจทำใหเกด hypertensive crisis และโรคตอหนกำเรบได เม อใชรวมกบยาในกล ม monoamine oxidaseinhibitors ในเดอนพฤษภาคม 2544 ประเทศกลมประชาคมยโรปไดทำการถอน phentermine และ diethylproprion ออกจากตลาด เนองจากมรายงานการเกด primary pulmonaryhypertension และ heart valve disorders โดยไมแนะนำใหมการใชยา 2 ชนดนในผปวยทไมเคยไดรบยามากอน สวนผปวยทไดรบยามามากกวา 3 เดอน ตองคอยๆ ลดขนาดยาลงจนหยดยาไดภายใน 2 สปดาห เพอปองกนอาการถอนยาทอาจเกดข นถาทำการหยดยาทนท อาการถอนยาทพบ เชนซมเศรา กระวนกระวาย มนงง และรบกวนการนอนหลบ


ยาท ออกฤทธ ผ านทางวถ ซ โรโทนนและนอรแอดรนาลน

Sibutramine ออกฤทธเปน re-uptake inhibitor ตอซโรโทนนและนอรแอดรนาลน ชวยลดความอยากอาหาร โดยยบยงการทำงานของเอนไซม monoamine oxidase และพบฤทธเพม post - ingestive satiety และเพม resting metabolicrate ในสตวทดลอง(26) นอกจากนยงมการเพมการใชพลงงานดวยในผปวยอวนทเปนโรคเบาหวาน การใช Sibutramine จะมผลดตอการควบคมระดบนำตาลและไขมนในเสนเลอด อาการขางเคยงทพบคอ ปวดศรษะ ปากแหง นอนไมหลบ ทองผกพบการเพ มของความดนโลหตและอตราการเตนของหวใจขอหามใชไดแก ผปวยโรคหวใจขาดเลอด โรคหวใจลมเหลวโรคหวใจเตนผดจงหวะ โรคหลอดเลอดสมอง โรคตบหรอโรคไตทรนแรง anorexia nervosa ปจจบนคณะกรรมการอาหารและยาของสหรฐอเมรกาอนมตใหใช Sibutramine ในการรกษาโรคอวนได

2. ยาทออกฤทธตอระบบทางเดนอาหารOrlistat เปนอนพนธของ lipstatin ออกฤทธ โดย

ยบยงเอนไซมไลเปสในระบบทางเดนอาหาร สามารถยบยงการดดซมของอาหารไขมนไดมากถงรอยละ 30 มการศกษาทใช Orlistat ในระยะยาว (2 ป) พบวานำหนกทลดลงจะเรวกวาและมากกวากลมทไดรบยาหลอกแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต อาการขางเคยงทพบคอ มนำมนไหลออกมาทางทวารหนกมไขมนหรอนำมนในอจจาระ เพมการถายอจจาระ กลนอจจาระ


ไมอย รบกวนการดดซมของวตามนทละลายในไขมน ขอหามใชในผปวยทมการดดซมในทางเดนอาหารผดปกตแบบเร อรงและผปวยทมการอดกนของทางเดนนำด อาจใชวตามนทละลายในไขมนเสรมถามการใช Orlistat ในระยะยาว

Metformin อาจมประโยชนในผปวยโรคอวนรวมกบเบาหวานประเภทท 2 แตการใชในการรกษาโรคอวนตองมความระมดระวงสง เพราะอาจเกดปญหาของโรคหวใจ ตบ ไต และอาจเกด lactic acidosis ได

วธการและยากลมอนๆ ทไมควรใชในการรกษาโรคอวนยาขบปสสาวะ ปกตจะใชในคนไขทหวใจลมเหลว

คนไขทนำทวมปอด เพอลดการคงของนำ ทำใหหวใจ ปอดทำงานไมหนกเกนไป และมการใชอยางระมดระวงมาก ตองมการตดตามเปนระยะๆ เพราะยาขบปสสาวะทำใหรางกายเสยนำและเกลอแร ซงหากสญเสยไปมากๆ ทำใหไตและหวใจทำงานผดปกต ออนเปลยเพลยแรงอยางมาก จากผลขางเคยงของยาขบปสสาวะ ในบางคลนกลดความอวนจงแนะนำใหผปวยกนนำเกลอ (เกลอแกงละลายกบนำ) วนละ 1 ขวดโพลารสเพอแกอาการดงกลาว ผปวยบางคนพอกนนำเกลอเขาไปมากๆแทนทจะกลายเปนผลด กลบทำใหแนนหนาอก จงตองลดปรมาณลง

ยาระบาย นอกจากจะแกอาการทองผกจากยาลดความอวนแลว อกวตถประสงคหน งท ใชกนคอ เพ อขบไลอาหารออกจากทางเดนอาหาร ภายหลงการรบประทานเขาไปมาก


โดยมการใชในขนาด 3-10 เทาของขนาดทใชบรรเทาอาการทองผก ซงขนาดดงกลาวทำใหเกดอาการทองเดน รางกายสญเสยนำและเกลอแร ยาระบายหากใชผดวตถประสงคและใชอยเปนเวลานาน กอใหเกดผลเสยหลายอยาง เชน การสญเสยเกลอโพแทสเซยม ซงทำใหปากแหง เพลย ปวดกลามเนอเปนตะครว หวใจเตนผดปกต ไตวาย ไตทำงานผดปกต เปนนวเนองจากรางกายสญเสยนำมากจะปสสาวะนอย นอกจากนมผลตอลำไส จะทำใหกลามเนอลำไสสญเสยการบบตว ลำไสอกเสบเพมความเสยงตอการเกดมะเรงทลำไสใหญ เปนตน

ยาไทรอยดฮอรโมน ยาตวนใชเพอใหรางกายเกดการเผาผลาญพลงงาน ทำใหรางกายเกดความรอน ดวยหวงผลวาอาหาร ไขมนทรางกายสะสมจะไดถกใชไป ยาตวนมผลเสยตอรางกาย เชน เปนพษตอหวใจ ใจสน ปวดหว เหงอออกมากคลนไส อาเจยน ทองเดน เปนตน

อาหารวทยาศาสตรทดแทนสารอาหารจากธรรมชาตท ก อใหเกดความอวน ชาวอเมรกนเรยกอาหารชนดน ว า“Frankenfood” ทำจากเสนใยพช หรอทหลายคนรจกดในชอใยอาหาร (Fiber) ซงมโมเลกลใหญทำใหร สกอ ม แตไมมสารอาหารทรางกายตองการ มประโยชนเพยงแคชวยใหระบบการขบถายดข น ผผลตบางรายถอโอกาสใสยาถายลงไปในตวยา ทำใหเกดผลเสยตอรางกาย การบบตวของลำไสมากเกนไป ทำใหกลไกของระบบขบถายมอตราการเรงสง อกทงยงสงผลใหระบบการหายใจ และการเตนของหวใจเรวขนผดปกตและอาจทำใหหวใจลมเหลว


แนวโนมการรกษาโรคอวนในอนาคตยาทใชลดความอวนสวนใหญเปนยาลดความอยากอาหาร

ทำใหรสกไมอยากกน ยาพวกนคอตระกลของยามาหรอยาบาเชน พวกเอมเฟตตามน และอนพนธของมน ผลขางเคยงสวนใหญเกดจากยาออกฤทธกระตนสมองและกระตนระบบไหลเวยนเลอด ถากนเกนขนาดทำใหเปนโรคจตได และมแนวโนมฆาตวตายนอกจากนนยงทำใหเกดการตดยา(27)

ในปจจบนมการใชยา 2 ตว ในการรกษาโรคอวน คอsibutramine และorlistat ยาทงสองมประสทธภาพดพอๆ กบdexfenfluramine คอ ทำใหนำหนกลดลงประมาณรอยละ 10นานประมาณ 2 ป(26) อยางไรกตาม ความปลอดภยจากการใชยานานกวา 1 ป ยงไมเปนทยนยน การเลอกใชยาลดความอวนตวใหม แพทยจะตองพจารณาถงประโยชนและความเส ยงทผปวยจะไดรบโดยทวไป การใชยาลดความอวน จะใชรวมกบการจำกดอาหาร และการออกกำลงกาย ยาจะไมไดผลในการรกษา ถาผ ปวยรบประทานอาหารเพ มข นหรอไมยอมออกกำลงกาย เปาหมายในการรกษาโรคอวนไมใชเพยงแตตองการลดนำหนกเทานน แตตองการลดอตราการเกดโรคและอตราการตายจากโรคอนๆ ดวย การพฒนายาใหมไมเพยงแตพฒนาผลในการควบคมนำหนกเทาน น ยงจะตองพฒนาวถการเปลยนแปลงยาและอาการขางเคยงตางๆ ทเกดจากนำหนกรางกายทสงเกนไป


ศลยกรรมกบโรคอวนการผาตดกบโรคอวน

ปจจบนการทำศลยกรรมตกแตงไดเขามามบทบาทในการรกษาผปวยโรคอวนมากขน ซงอยางไรกตามการผาตดไมใชวธการรกษาโรคอวนทดทสด ทงนการผาตดทมสวนชวยใหผปวยอวนหรอคนทมไขมนสะสมมากเกนไปมรปรางดขน คอการผาตดปรบรปรางทเรยกวา Body Controuring เชน กรณผปวยทลดนำหนกไดผลดจนเหนผนงหนาทองหยอนยานไดรบการผาตดทำใหผนงหนาทองตงข น รปรางดข น ทองแบน มเอว แตภายหลงผาตดผปวยจะมนำหนกลดลงไมมากเมอเทยบกบการลดนำหนกทถกวธ อยางไรกตาม ศลยกรรมมสวนรกษาผปวยโรคอวนชนดรนแรงและอนตราย (Morbid Obesity) มนำหนกมากกวา 100% ของนำหนกทควรเปนและคาดชนมวลกาย (BMI)เทากบหรอมากกวา 40(28) การผาตดลดความอวนอาจทำไดโดยการผาตดเอาลำไสเลกออกบางสวน ผาตดรดกระเพาะอาหารทเรยกวา Vertical - banded gastroplasty หรอทำ Kuzmakadjustable silastic band ใหมขนาดเลกลง ดงภาพท 2

ภาพท 2 การผาตดรดกระเพาะอาหาร Vertical - banded gastroplastyหรอ Kuzmak adjustable silastic band(29)

Esophagus

BandDuodenum

Pouch

Stomach


การผาตดชนดนทำใหรบประทานอาหารลดลงทละนอยหรอเรยกวาตดตอไสทเรยกวา Grastric bypass เพอใหมการดดซมนอยลง การผาตดวธตางๆ น มความยงยากและอาจเปนอนตรายตอชวตได การผาตดอาจจะไดผลดในระยะแรกแตถาผปวยไมควบคมอาหารและไมอยากออกกำลงกายสมำเสมอกจะกลบมนำหนกเพมไดอก(30) สวนการผาตดเพอรกษาโรคอวนมอกหลายประเภท เชน Biliopancreatic diversion (BPD),Adjustable gastric banding, Biliopancreatic diversion withduodenal switch, Roux en Y stomach surgery for weightloss และ Vertical banded gastroplasty เปนตน(31)

โดยทวไปมประสทธผลในการลดนำหนกตวทเกนไปไดประมาณ 50% โดยเฉลย และคงนำหนกตวไมใหกลบขนมาไดอกในเกอบ 60% ของผปวยหลง 5 ป

ในประเทศไทยแพทยยงไมไดนำเอาวธเหลาน มาใชมากนก เพราะเปนวธท ผดธรรมชาตและอาจกอใหเกดผลแทรกซอนหลงผาตดไดมาก ซงวธการผาตดทเปนทนยมกนตามสมควรในหมคนไทยคอ การผาตดเลาะชนไขมนออกและดดไขมน แตมขอเสยคออาจทำใหทองแขงเปนกระดานนานหลายเดอนหรอหลายป(9)

การดดไขมน (Liposuction)การดดไขมน หมายถง วธการทใชเครองมอทลกษณะคลาย

ทอยาวใสเขาไปใตผวหนงเพ อดดเอาไขมนสวนเกนออกมาจากบรเวณตางๆ เชน หนาทอง สะโพก กน ตนขา ตนแขน


คอ เปนตน การดดไขมนนไมสามารถจะใชลดความอวนทวรางกายได แตสามารถจะลดจำนวนไขมนบรเวณสวนตางๆทสะสมอยเฉพาะทได(31)

ขอบงชในการดดไขมน(32)

- ใชดดไขมนในกรณท ออกกำลงและคมอาหารแลวไขมนไมลด

- กลามเนอบรเวณทจะดดตองแขงแรง- ผวหนงบรเวณทถกดดตองมความยดหยนดวธการดดไขมน เรมจะมการฉดสารละลายระหวางยาชา

และยา epinephrine ซงจะไมใหเลอดออกมาก หลงจากนนกจะกรดผวหนงเปนรอยเลกแลวสอดทอเขาบรเวณทจะดดและเปดเครองดด กจะไดไขมนออกมา หลงจากนนใชผายดพนบรเวณทดดเพอใหแผลหายเรวและรปรางเขาทรง ดงภาพท 3

ภาพท 3 แสดงการดดไขมน Liposuction(30)


ภาวะแทรกซอนภาวะแทรกซอนทพบไดไมมาก ไดแก- ผวหนงเปนปม มกอนใตผวหนง แผลเปน- ชา การตดเชอ แผลเปน เสยชวตเนองไขมนเขาเสนเลอด- เสยเลอด และนำทำใหเกดความดนโลหตตำภาวะแทรกซอนพบมากในภาวะดงตอไปน- นำไขมนออกมากเกนไป- ทำการผาตดหลายชนดในการทำครงเดยว- การดมยาสลบ

การควบคมนำหนกตวไมใหกลบขนมาอก(Weight loss maintenance)

ควรรกษานำหนกตวทลดลงไปไดแลว ไมใหกลบขนมาอกโดยควบคมอาหารรวมกบการออกกำลงกาย และปรบเปลยนพฤตกรรมอยางตอเนอง อาจใชยาเพอควบคมนำหนกตวไดเมอจำเปน

ควรเรมแนวทางและมาตรการควบคมนำหนกตว ตงแตเรมพยายามลดนำหนกตวได 6 เดอน และการทผปวยไดกลบมาพบแพทยและทมควบคมนำหนกบอยๆ จะชวยใหการลดและควบคมนำหนกเปนผลสำเรจมากขน


บรรณานกรม(1) Nation Center for Chronic disease Prevention and

Health promotion. Obesity trends. (on line) : Availablefrom : URL ; http://www.agingwell.state.ny.us/selfcare/articles/obesity_trends.htm. (Assess 2005 January 28)

(2) Proietto J , A Baur L. 10 : Managemant of obesity.MJA. 2004 ; 180 (9) : 474-480.

(3) รจรา สมมะสต. โภชนาการผสงอาย. นตยสารใกลหมอ.2543 ; 24 (6) : (on line). Available from : URL ; http:/ /www.geoc i t i es .com/yongyang98 /doc to rs2 /senile_food02.html (Assess 2001 July 20)

(4) Sturm Ro, Finkelstein Er, Rhoades, McNeil BA.Fact of life. (on line) : Available from : URL ; http: //www.hbns.org/fol/current.cfm. (Assess 2005 January28)

(5) University of Utha Health Sciences Center. Obesityand Cardiovascular Disease. (on line) : Availablefrom : URL ; http://www.uuhcs.Utha.edu/healthinfo/adult/cardiac/obesity.htm. (Assess 2005 February 15)

(6) ราชวทยาลยอายรแพทยแหงประเทศไทย. แนวทางในการวนจฉยและรกษาโรคอวน. ใน : วทยา ศรดามา,บรรณาธการ. โครงการตำราจฬาอายรศาสตร ฉบบท 18.พมพครงท 13. กรงเทพฯ : ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ; 2544 หนา426 - 439.


(7) World Health Organization. Obesity and over weight.(on line) : Available from : URL ; http://www.WHO.int/dietphysicalactivity/publication/facts/obesity/en/.(Assess 2005 February 15)

(8) แสงโสม สนะวฒน และคณะ. Fact sheet ดานโภชนาการ.2541 ; 3 (5) : 1 - 7.

(9) กำพล ศรวฒนกล. อวนไขมน. กรงเทพมหานคร : สยามสปอรต ซนดเคท จำกด ; 2543

(10) Anand BK, Brobeck JR. อางถงใน เมตตา โพธกลน.โรคอวน. วารสารวชาการสาธารณสข. 2547 ;10 (2) :362 - 373.

(11) Vongdukmai R. อางถงใน เมตตา โพธกลน . โรคอวน.วารสารวชาการสาธารณสข. 2547 ;10 (2) : 362 - 373.

(12) A. D. A. M. Migraine prevention. (on line) : Availablefrom : URL ; http://www.health.allrefer.com/pictures-images/hypothalamus.html. (Assess 2005 July 18)

(13) พนดา กลประสตดลก. ทำไมลดนำหนกไมลง. กรงเทพ-มหานคร : หจก. เอม เทรดดง ; 2545.

(14) นภาพร ตะเภาพงษ. บาย..บาย ความอวน. กรงเทพ-มหานคร : ซ. พ. บค สแตนดารด ; 2546.

(15) Institute for Clinical System Improvement (ICSI).Lipid Maagement in Adults Algorithm Annotations.(on line) : Available from : URL ; http;//www.ngc.gov/summary/summary.aspx?doc_id=4172&nbr=3197&string. (Assess 2005 February 15)


(16) Harvard College. Risk of stroke from obesity is nowmeasurable. (on line) : Available from : URL ; http;//www.researchmatters.harvard.edu/Story.php?articleid=567. (Assess 2005 February 15)

(17) American Heart Association. AHA ConferenceProceedings Obesity Impact on CardiovascularDisease. Circulation. 1998 ; 98 ; 1472-1476. (on line): Available from : URL ; http;//www.circ.ahajournals/org/cgi/content/full/98/14/1472. (Assess 2005February 15)

(18) Public Health and the environment. Hight prevalenceof obesity, hyperlipidemia and hypertention amongMexican police officers in a Mexico - US border city.(November 6-10, 2004). (on line) : Available from :URL ; http;//www.apha.confex.com/apha/132am/techprogram/paper_83491.htm. (Assess 2005 February15)

(19) Alzheimer’s assosiation. Obesity after 70 IcreasesRisk for Alzheimer’s Disease. (2003 July 14). (online) : Available from : URL;http;//.www.alz.org/Media/newsrelease/ (Assess 2005 January 1)

(20) Canada The week in review. Obesity increaserisk of arthritis. (2004 February 2004). (on line) :Available from : URL ; http;//www.statcan.ca/english/ads/11-002-XIE/2004/02/03404/03404_05p. htm(Assess 2005 March 11)


(21) เชดช อรยศรวฒนา. การปองกนโรคอวน. วารสารยา. 2547;23 (6) : 56-57.

(22) ประทานพร. โลกกำลงอวนจาก. โลกอวน. UPDATE. 2547;19 (199) : 73-80.

(23) รจรา สมมะสต. มารจกโรคอวน. ใกลหมอ. 2544 ; 25 (3): 108 -110.

(24) ประเสรฐ ทองเจรญ. เม อคณตดสนใจลดความอวน.กรงเทพมหานคร : บรษทโรงพมพประชาชาง จำกด. 2546.

(25) ศลยา คงสมบรณเวช. อาหารบำบดโรค สขภาพดเรมตนทกนใหเปน. กรงเทพมหานคร : บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จำกด. 2548.

(26) ศรสมบต นวนพรตนสกล. โรคอวนและแนวโนมการรกษาโรคอวนในอนาคต. วารสารไทเภสชสาร. 2545 ; 26(1-2):1-10.

(27) นงลกษณ สขวาณชยศลป. การใชยาผดวตถประสงคเพอการลดนำหนก. ชวจต. 2544 ; 3 (59) : 59 - 64.

(28) อาท เครอวทย. ศลยกรรมกบความอวน. วารสารชมรมโรคอวน. 2544 ; 1 (2) : 1-4.

(29) BARIATRIC SURGERY. Vertical Banded Gastro-plastyor VBG . (on line) : Available from : URL ; http;/ /www.homanmd.com/Vert ical%20Banded%20Gastroplasty.htm. (Assess 2005 June 10)

(30) Schonheit and medizin. Fettabsaugung (Liposuc-tion). (on line) : Available from : URL ; http;//www.


schoenheit-und-medizin.de/fettabsaugung.htm.(Assess 2005 June 10)

(31) สมาคมศลยแพทยตกแตงแหงประเทศไทย. การผาตดไขมนหนาทอง. (on line) : Available from : URL ; http;//www.plasticsurgery.or.th. (Assess 2005 June 10)

(32) Siamhealth. การดดไขมน Liposuction. (on line) :Available from : URL ; http;//www.siamhealth.net/Health/Photo_teaching/liposuction.htm. (Assess 2005June 10)

(33) สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. การประชมเชงปฏบตการและดำเนนการคลนกผสงอาย สำหรบบคลากรสาธารณสข โรงพยาบาลชมชน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. ระหวางวนท 16 - 17พฤษภาคม 2548. ขอนแกน.


เอกสารวชาการ(1) นงลกษณ สขวาณชยศลป. ยาทใชในโรคทางระบบประสาท

สวนกลาง. ชวจต. 2544 ; 3 (59) : 59 - 64.(2) ใบเหมยง . ความนากลวของยาลดความอวน. ชวจต .

2544 ; 3 (59) : 56-58.(3) วภาพรรณ. ยาลดความอวน ยาพราชวต. นตยสารไฮคลาส.

2541 ; 14 (166) : 93-94.(4) Michael Blumenkrantz. Obesity : The World’s Oldest

Metabolic Disorder. (18 july, 2000). (on line) :Available from : URL ; http;//www.quantumhcp.com/obesity.htm. (Assess 2005 March 11)

(5) Understanding Adult Obesity : Causes of Obesity.(15 March 2001) . (on line) : Available from : URL;http;//www.niddk.nih.gov/health/nutrit/pubs/unders.htm. (Assess 2005 March 11)

(6) U. S. Centers for Disease Control. Obesity, Diabeteson the increase in US. (15 february 2005) (on line) :Available from : URL ; http//;www.usgovinfo.about.com/library/weekly/aa010803a.htm. (Assess 2005March 11)

(7) วศาล คนธารตนกล. เอกสารประกอบการสมมนาวชาการโรคอวนและการดแลรกษา : การออกกำลงกายเพอควบคมและลดนำหนก. ระหวางวนท 20 - 22 เมษายน 2548.ชลบร : ศนยสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย.


(8) ศรสมร คงพนธ. (2543). อาหารลดความอวน. กรงเทพฯ: สำนกพมพแสงแดด.

(9) ใยวรรณ ธนะมย. เอกสารประกอบการสมมนาวชาการโรคอวนและการดแลรกษา : โรคอวน. ระหวางวนท 8-10มถนายน 2548. ชลบร : ศนยสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย.

(10) พรฑตา ชยอำนวย. เอกสารประกอบการสมมนาวชาการโรคอวนและการดแลรกษา : การบรหารจดการและการดแลรกษาโรคอวน. ระหวางวนท 8-10 มถนายน 2548. ชลบร: ศนยสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย.

(11) กำพล ศรวฒนกล. เอกสารประกอบการสมมนาวชาการโรคอวนและการดแลรกษา : ยาและผลตภณฑอาหารเสรมเพอควบคมนำหนก. ระหวางวนท 8-10 มถนายน 2548.ชลบร : ศนยสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย.

(12) กมล ไชยสทธ. เอกสารประกอบการสมมนาวชาการโรคอวนและการดแลรกษา : การปรบพฤตกรรมเพอควบคมนำหนก. ระหวางวนท 8-10 มถนายน 2548. ชลบร : ศนยสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย.

(13) สนาฎ เตชางาม. เอกสารประกอบการสมมนาวชาการโรคอวนและการดแลรกษา : โภชนบำบดเพอลดและควบคมนำหนก. ระหวางวนท 16-18 มถนายน 2547. ชลบร :ศนยสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย.

(14) พนดา กลประสตดลก. (2545). ทำไมลดนำหนกไมลง.กรงเทพฯ : หางหนสวนจำกด เอม เทรดดง


ภาคผนวกตารางท 5 แสดงคาดชนมวลกาย(33)

สวนสง BMI = 18.5 BMI = 25 BMI = 30 (เซนตเมตร) นำหนกตว นำหนกตว นำหนกตว

(กโลกรม) (กโลกรม) (กโลกรม)150 41.6 56.2 67.5151 42.2 57.0 68.4152 42.7 57.7 69.3153 43.3 58.5 70.2154 73.9 59.3 71.1155 44.4 60.1 72.1156 45.0 60.8 73.0157 45.6 61.6 73.9158 46.2 62.4 74.9159 46.8 63.2 75.8160 47.4 64.0 76.8161 47.9 64.8 77.7162 48.5 65.6 78.7163 49.1 66.4 79.7164 49.7 67.2 80.6165 50.3 68.1 81.7166 50.9 68.9 82.7167 51.6 69.7 83.7


168 52.2 70.6 84.7169 52.8 71.4 85.7170 53.5 72.2 86.7171 54.1 73.1 87.7172 54.7 73.9 88.7173 55.4 74.8 89.8174 56.0 75.7 90.8175 56.6 76.6 91.8176 57.3 77.4 92.9177 57.9 78.3 93.5178 59.3 79.2 95.0179 59.6 80.1 96.1180 59.9 81.0 97.2

สวนสง BMI = 18.5 BMI = 25 BMI = 30 (เซนตเมตร) นำหนกตว นำหนกตว นำหนกตว

(กโลกรม) (กโลกรม) (กโลกรม)


รายการอาหารสำหรบผลดความอวน

ในแตละรายการไดคดจำนวนแคลอร ปรมาณสารอาหารไวและไดลดปรมาณเครองปรงบางอยาง เชน นำตาล นำมน รายการอาหารนใชเปนแนวทางในการทำอาหารและกะปรมาณทจะเสรฟตอ 1 คน ทานทตองการลดนำหนกจรงๆ ตองเครงครดในการใชนำมน และอาหารประเภทแปง เพราะใหแคลอรสง

ยำถวพลพลงงานรวม 569 แคลอรโปรตน 22 กรมคารโบไฮเดรต 30 กรมไขมน 42 กรมเสรฟ 2 ทๆ ละ 282 แคลอร

เครองปรงถวพล 200 กรมหมเนอแดงนงสกแลวหนเลกๆ 75 กรมมะพราว 50 กรมถวลสงควโขลกหยาบๆ 2 ชอนโตะนำปลา 2 ชอนโตะนำมะนาว 2 ชอนโตะนำพรกเผา 1 ชอนโตะ


เครองปรงนำพรกเผาพรกแหงคว 1 เมดเลกหอมแดงเผา 2 หวเลกกระเทยมเผา 1 หวเลกทง 3 อยางโขลกรวมกนใหละเอยด

นำสลดพลงงานตำพลงงาน 40-44 แคลอรตอ 1 ชอนโตะ

เครองปรงนำสมไซเดอร ถวยซอสมะเขอเทศ 1 ชอนโตะซอสเปรยว 3 ชอนชาซอสถว 2 ชอนชากระเทยมโขลกละเอยด 1 ชอนชามสตารดผง ชอนชาพรกไทยปน ชอนชา

นำสลดชนดใสพลงงาน 220 แคลอรโปรตน 4 กรมคารโบไฮเดรต 30 กรมไขมน 11 กรมรบประทานตามตองการ

1414

12


เครองปรงเกลอ 1 ชอนชานำตาล 1 ชอนชามสตารด 1 ชอนชานำสมคน ถวยพรกไทย ชอนชานำมนพช 1 ชอนโตะผสมทกอยางเขาดวยกน ตหรอใสขวดเขยาใหเขากน

ผกแตงกวาหนแวน ซม. 200 กรม 10 ผลมะเขอเทศหนแวนหนา ซม. 200 กรม 5 ผลผกกาดหอม 10 ใบแบงไกท ห นช นบางๆ วางในจานท รองดวยผกกาดหอม

มะเขอเทศ และแตงกวา จดวางลงขางๆ ผก ตกนำสลดราดบนผกและตกนำไกอบทเหลอในหมอราดบนชนไก

ตมจบฉายพลงงาน 1,984 แคลอรโปรตน 201 กรมคารโบไฮเดรต 166 กรมไขมน 89 กรมเสรฟ 10 ทๆ ละ 198 แคลอร

1214

12 1

2


เครองปรงเนอไกเอาหนงออกหนโตขนาด นว 200 กรมหวไชเทาออนๆ ขนาดกลาง 2 หว ปอกเปลอก ตดเปน

ทอนๆ ยาว 1 นว แลวผา 4 ซกผกคะนาทบกานตดเปนทอนๆ 3-4 ถวยผกกาดขาวตดเปนทอนๆ 1 ตนกะหลำปล ลางนำใหสะอาดผาซก 1 หวตนกระเทยมตดเปนทอนๆละ 1 นว 1 ถวยขนฉายทงตนและใบตดเปนทอน 2 ถวยเหดหอมเลอกดอกขนาดกลางแชนำ 5-10 ดอกเตาหเหลองชนดแขงตดเปนชน 3 แผนวนเสนแชนำสงขน ตดสน 3 ถวยเตาเจยวนำ (อยางด) 5-6 ชอนโตะกระเทยมสบ 2 ชอนโตะซอวขาว 2-3 ชอนโตะซอวดำหวาน 2 ชอนชา

แกงสมรวมมตรทะเลพลงงาน 426 แคลอรโปรตน 81 กรมคารโบไฮเดรต 5 กรมไขมน 7 กรมเสรฟ 2 ทๆ ละ 213 แคลอร

12


เครองปรงกงชแฮแกะเปลอกผาหลงชกเสนดำออก 100 กรมปทะเลสบเปนชนใหญ 1 ตวปลาหมกทำความสะอาดบง 100 กรมหอยแมลงภ 100 กรมปลากะพงขาว 100 กรมกะหลำปลหนหยาบๆ 2 ถวยนำ 2 ถวยนำสมมะขามเปยก ถวย

เครองปรงแกงพรกบางชางแกะเมดออกแชนำใหนม 5 เมดหอมแดง 7 หวกระเทยม 10 กลบกะป เกลอ อยางละ ชอนชาโขลกเครองนำพรกเขาดวยกน

นำพรกกะปพลงงาน 38 แคลอรโปรตน 3 กรมคารโบไฮเดรต 5 กรมไขมน - กรมเสรฟ 4 ทๆ ละ 9 แคลอร

1214

12


เครองปรงกะปเผาไฟพอหอม 2 ชอนโตะกระเทยมปอกเปลอกแลวซอยหยาบๆ 1 ชอนโตะกงแหงปน 1 ชอนโตะพรกขหนเดดกาน 1 ชอนชามะอกสกหนฝอย 1 ชอนโตะระกำซอย (ไมใสกได) 1 ชอนโตะนำปลา นำมะนาว อยางละ 3 ชอนโตะนำตาลปบ 1 ชอนชามะเขอพวงหรอมะเขอเปราะซอย 1 ชอนโตะ

ปลาอบพลงงาน 584 แคลอรโปรตน 98 กรมคารโบไฮเดรต 41 กรมไขมน 3 กรมเสรฟ 3 ทๆ ละ 194 แคลอร

เครองปรงปลาตาเดยวหรอปลากะพงแลเอาแตเนอ 500 กรมเกลอ 1 ชอนชาพรกไทย ชอนชากระเทยมสบ 1 หวหอมใหญสบ 1 หว

14


ใบกระวาน 2 ใบพรกหวานหนบางๆ 2 ลกซอสมะเขอเทศ ถวยนำสมสายช ถวย

ปลากะพงขาวนงมะนาวพลงงาน 203 แคลอรโปรตน 46 กรมคารโบไฮเดรต - กรมไขมน 1 กรม(รบประทานตามตองการ)

เครองปรงปลากะพงขาวขนาด 400-500 กรม 1 ตวตนหอม 3 ตนขงแก 1 แงงพรกชฟาซอย 1 ชอนโตะ

เครองปรงนำปรงซอวขาว 1 ชอนโตะซอวญปน 1 ชอนชาพรกไทยปน ชอนชานำซปไก 3 ชอนโตะ

ผสมซอวขาว ซอวญปน ใสหมอตงไฟ เตมนำซปไกพอเดอดตกนำปรงทกำลงเดอดราดบนผกทอยบนตวปลา โรยพรกไทยปนรบประทานรอนๆ เสรฟกบผกลวก เชน ผกบง คะนาตน

34

14

14


ปลาสำลแดดเดยวพลงงาน 467 แคลอรโปรตน 76 กรมคารโบไฮเดรต 5 กรมไขมน 7 กรม(รบประทานตามตองการ)

เครองปรงปลาสำลสดขนาด 500-700 กรม 1 ตวหอมแดงซอย 1 ชอนโตะมะมวงสดซอย 2 ชอนโตะพรกขหนหนฝอย 1 ชอนชานำมะนาว 2 ชอนโตะนำปลา 3 ชอนโตะ


คณะผจดทำ

1. แพทยหญงวราภรณ ภมสวสด2. แพทยหญงพรเลขา บรรหารศภวาท3. นายแพทยศภศษฏ จรวฒโนทย4. นางดลนพร สนธรกษ5. นางกลยา ปรดคณต6. นางสาวภทรชนดร หวงผล7. นางสาววาสนา มากผาสข8. นางสวล บญชกนำ คณะทำงานและเลขานการ9. นางอมรรตน สทธาธรรมรกษ คณะทำงานและผชวยเลขานการ

ผเชยวชาญทบทวน1. รศ.ดร.นพ.กำพล ศรวฒนกล2. แพทยหญงใยวรรณ ธนะมย

โรงพยาบาลเลดสน3. พนเอกแพทยหญงพรฑตา ชยอำนวย

โรงพยาบาลพระมงกฏเกลา4. ดร.สนาฏ เตชางาม

สถาบนวจยโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล5. นายแพทยวศาล คนธารตนกล

โรงพยาบาลรามาธบด

obesity

Documents