obnovljivi izvori energije - greenhome.co.me · 5 obno gije 1 efekat staklene bašte je proces...

1

Obnovljivi izvori energije

OBNOVLJIVIIZVORI ENERGIJE

mart 2018

SADRŽAJ:Zašto su štetna fosilna goriva? ...................................................5Da li se mogu zamijeniti neobnovljivi izvori energije? .............6Da li su investicije u obnovljive izvore energije ekonomične? ..7Uticaj čovjeka ...............................................................................8Obnovljivi izvori energije u Crnoj Gori ........................................9Hidroenergija ..............................................................................10Vjetar ...........................................................................................12Solarna energija .........................................................................15Bioenergija .................................................................................21Geotermalna energija ...............................................................24

4


Još od davnina čovjek se dosjetio da proizvede toplotu sagorijevanjem fosilnih goriva, kako bi pripremao hranu i grijao se. Danas se fosilna gori-va mnogo šire upotrebljavaju za stvaranje toplote, električne energije, pokretanje automobila, industrijska postrojenja i slično. Odakle dolazi sva ta energija? Većinu dobijamo sagorijevanjem fosilnih goriva, kao što su ugalj, nafta i plin, ali i iz izvora obnovljive energije, kao što je energija vjetra, Sunca i biomase.

5


1 Efekat staklene bašte je proces zagrijavanja planete Zemlje koji je nastao poremećajem energetske rav-noteže između količine zračenja koje Zemljina površina prima od Sunca i vraća u svemir. Dio toplotnog zračenja, koje stiže do zemljine kore, odbija se u atmosferu i, umjesto da ode u svemir, apsorbuju ga neki gasovi u atmosferi i ponovno dozračuju na Zemlju. Na ovaj način se temperatura Zemljine površine poveća-va. Gasovi koji najviše doprinose ovom fenomenu su ugljen-dioksid i metan2 Podaci kompanija “BP”- British petroleum, jedna od najvećih i vodećih energetskih firmi u svijetu

ZAŠTO SU ŠTETNA FOSILNA GORIVA?

FOSILNA GORIVA, kao što su ugalj i nafta, predstavljaju prirodne resurse koji su nastajali dugogodišnjom evolucijom na planeti Zemlji. Sagorijevan-je uglja je najjednostavniji način proizvodnje električne energije. Prilikom sagorijevanja, u atmosferu se ispuštaju velike količine ugljen-dioksida koje doprinose zagrijavanju naše planete, pa dolazi do pojave efekta staklene bašte1. Fosilna goriva nazivamo neobnovljivim resursima, jer su njihove za-lihe ograničene i u budućnosti će biti potpuno iscrpljene. Tako se predviđa da će u svijetu uglja biti još 150 godina, nafte 40 godina i plina 50 godina2.

6


DA LI SE MOGU ZAMIJENITI NEOBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE?

Neobnovljive izvore energije je moguće zamijeniti obnovljivim, što ujedno predstavlja i jedini način za očuvanje planete!

Obnovljiva energija je oblik čiste energije koju pružaju prirodni izvori prisutni u prirodi.

Koji su glavni oblici obnovljive energije?

➡ energija Sunca ➡ energija vode ➡ energija vjetra ➡ energija dobijena iz biomase ➡ energija termalnih izvora

7


DA LI SU INVESTICIJE U OBNOVLJIVE IZVORE ENERGIJE EKONOMIČNE?

Da, ulaganja u obnovljive izvore energije su ekonomična. U stvari, Međun-arodna agencija za obnovljivu energiju nedavno je objavila izvještaj koji detaljno opisuje kako je obnovljiva energija postala najekonomičniji način proizvodnje električne energije za stotine miliona ljudi širom svijeta koji nisu na mreži.

Investicije u obnovljivu energiju stvara tri puta više radnih mjesta od ulaganja u fosilna goriva. Jedna nacionalna studija pokazala je da stva-ranje novih radnih mjesta u čistoj energiji prevazilazi fosilna goriva sa marginom od 3 do 1 - svaki dolar koji se stavlja u čistu energiju stvara tri puta više radnih mjesta, kao i stavljanje tog dolara u naftu i gas.“

8


UTICAJ ČOVJEKA

Čovjek je znatno mijenjao životni prostor kako bi osigurao zadovolja-vanje rastućih potreba za resursima, prvenstveno za hranom i vodom. Ubrzan ekonomski razvoj i rast popu-lacije dodatno opterećuje ekosistem i crpi prirodne resurse planete. Pre-ma podacima Ujedinjenih nacija do 2025. populacija će narasti na 7,9 milijardi, a do 2050. na 9,3 milijardi što nameće neophodnost donošen-ja globalnog plana održivog razvoja.

Ono što skreće pažnju na promjene u uslovima životne sredine jesu direktne ili indirektne posljedice ljudskih aktivnosti u prirodi. Čov-jek prilagođava prirodu oko sebe sopstvenim potrebama i nerijetko je narušava radi zadovoljenja istih. Promjenama životne sredine pogo-dovala je snažna industrijalizacija krajem prošlog i tokom ovog vijeka, kao i tehnološka i naučna revoluci-ja čime je data mogućnost čovjeku da interveniše u prirodi i mijenja je. Izgradnja saobraćajnica, izgrad-nja infrastrukture, sječa, crpljenje nafte, rude i dr. dovelo je do dev-astacije segmenata životne sredine, a devestacije su nekad i trajne kao u slučaju izgradnje velikih brana na ri-jekama za potrebe proizvodnje elek-trične energije.

Ekonomski razvitak, rast populacije i klimatske promjene dovode do sve većeg opterećenja prirodnih zaliha vode. Snabdijevanje vodom za piće je veliki izazov u budućnosti, jer se količina dostupne vode po oso-bi smanjuje zbog rasta populacije. Dnevna potreba za vodom po osobi iznosi između 20 i 50 litara. Kao ve-liki problem današnjice treba istaći nedostupnost sigurne vode za piće za preko 40 miliona ljudi (ruralna područja centralne i istočne Ev-rope), dok u svijetu milijarda ljudi nema pristup sigurnoj vodi za piće. Tokom posljednjeg vijeka potrošnja vode u svijetu porasla je čak za 10 puta što je dva puta više u odnosu na porast ljudi u svijetu.

Osim problema snabdijevenosti vodom za piće, veliki problem koji postoji na globalnom nivou jeste problem lošeg kvaliteta vazduha koji je glavni ekološki faktor koji utiče na zdravlje ljudi. Statistika govori da je čak jedna od devet smrtnih sluča-jeva širom svijeta posljedica lošeg kvaliteta vazduha. Sektor proizvod-nje električne energije jedan je od glavnih uzročnika emisije CO2 kao i drugih štetnih gasova koji negativno utiču na čovjeka, njegovo zdravlje, kvalitet njegovog života.

9


OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE U CRNOJ GORI:

Sve izraženija zagađenja životne sredine, intezivne promjene klime, rast cijene fosilnih goriva i predviđanja o njihovom nestanku u blis-koj budućnosti utiču da se stanovnici Zemlje okrenu ka racionalnom korišćenju energije kroz primjenu mjera energetske efikasnosti i ko-rišćenje obnovljivih izvora energije.Crna Gora raspolaže značajnim resursima obnovljivih izvora energije i to: hidroenergije, energije vjetra, sunčeve energije, bioenergije, kao i drugim obnovljivim izvorima energije.Sjeverni region Crne Gore je najbogatiji hidropotencijalom kao i po-tencijalom bioenergije, dok je južni region najbogratiji sunčevom en-ergijom i energijom vjetra.

10


HIDROENERGIJA

Ovaj izvor energije se smatra obnovl-jivim zbog ciklusa vode u prirodi. Sna-ga tekuće vode može biti vrlo velika. Hidroenergetski potencijal vodotoko-va predstavljao je vjekovima važan iz-vor obnovljive energije, a tragovi ko-rišćenja vodotokova mogu se pratiti još od Egipta, Persije i Kine. U kasnom 19. vijeku, hidroenergija je postala jedan od baznih izvora za proizvod-

nju električne energije. Prva hidroelektrana je napravljena na Nijagarinim vodopadima 1879. godine. Godine 1882. u gradu Appleton u SAD-u počela je sa radom prva svjetska hidroelektrana.

➡ Voda je najčešće korišćen izvor obnovljive energije. ➡ Snaga vode se koristi za mljevenje zrna žitarica duže od 2000 godina. ➡ Širom svijeta, voda je najčešće korišćena obnovljiva energija, koja

obezbjeđuje dovoljno energije da zadovolji potrebe 28,3 miliona potrošača.

11


Kod velikih hidroelektrana negativni uticaj na životnu sredinu je veliki, jer pri formiranju akumulacionih jezera redovno dolazi do značajnih promjena u životnoj sredini zbog potapanja čitavih dolina, nasel-ja, velikih emisija metana (od trul-jenja potopljenih biljaka), lokalnih promjena klime zbog velikih količina vode, itd. Za razliku od prethodnog, uticaj na životnu sredinu male hidroelektrane je bitno manji jer se često može dobro uklopiti u ambijent (npr. is-korištavanjem postojećih hidroen-ergetskih sistema, napuštenih mli-nova i sl.) mada kumulativni uticaj malih hidroelektrana može biti veliki

na životnu sredinu ukoliko je njihovo planiranje neodrživo. Neodrživo planiranje i izgradnja malih hidroelektrana može dovesti do negativnih uticaja na život loka-lnog stanovništva koje se suočava sa brojnim problemima kao što su: nedostatak vode za navodnjavan-je, stanovništvo ostaje bez vode koju koristi za vodosnabdijevanje i navodnjavanje svojih usijeva koji su često neophodni za njihovu eg-zistenciju.

Pored toga u ovim slučajevima često može doći do potpune devastacije rijeka što uključuje potpuno uništa-vanje biljnog i životinjskog svijeta.

Prednosti hidroelektrana:

➡ Ne spaljuje se nikakvo gorivo tako da je zagađenje minimalno; ➡ Priroda besplatno obezbjeđuje vodu za pokretanje hidroelektrana; ➡ Hidroelektrane igraju veliku ulogu u smanjenju emisije gasova sa

efektom staklene bašte; ➡ Uvijek ima “goriva” jer padavine obnavljaju vodu u rezervoaru.

Hidroelektrane imaju neke nedostatke:

➡ Zavisnost od padavina; ➡ Nekada uzrokuju plavljenje zemljišta i staništa divljih životinja; ➡ Nekada se gubi ili mijenja stanište riba; ➡ Ribe se zarobljavaju ili im se ograničava prolaz; ➡ Nekada se mijenja kvalitet vode u toku i u rezervoaru; ➡ Nekada se iseljava lokalno stanovništvo ➡ Promjena mikroklime (klima prizemnog sloja vazduha i manje pos-

matrane teritorije do najviše 2 metra visine)

12


VJETAR

Postoje djelovi Zemlje na kojima duvaju stalni (planetarni) vjetro-vi i na tim područjima je iskorišćavanje energije vjetra najispla-tivije. Dobre pozicije su obale okeana i pučina mora. Pučina se ističe kao najbolja pozicija zbog stalnosti vjetrova, ali cijene in-stalacije i transporta energije koče takvu eksploataciju.

13


Da bi se na jednom mjestu proizvelo što više električne energije, vjetroturbine se grade u velikim grupama koje se zovu farme vjetren-jača. Ove farme se, kako bi bile najefikasnije, grade u predjelima gdje vjetrovi najčešće duvaju i gdje je brzina duvanja najadekvatnija.

Da bi vjetroturbina uspješno radila, tj. da bi se proizvodila električna energija, brzina vjetra mora biti veća od 20km/h.

Najatraktivnije lokacije za iskorišćavanje energetskog potencijala vjetra u Crnoj Gori jesu sljedeće:

➡ Priobalni pojas: najveće brzine vjetra u zemlji izmjerene su u oblasti Rumije. Još jedno interesantno područje su brda u zaleđu Petrovca. Pored planine Lovćen, ostale pogodne lokacije mogle bi biti u planinskim zonama u zaleđu Herceg Novog i Orahovca. U svim ovim oblastima srednja brzina vjetra iznosi preko 6m/s;

➡ Brda u okolini Nikšića: postojeća infrastruktura puteva i elek-trične mreže u ovim područjima obezbjeđuje dobru osnovu za razvoj projekata za korišćenje energetskog potencijala vjetra.

U Crnoj Gori sagrađen jeprvi vjetropark instalisane snage 72 MW na Krnovu kod Nikšića.

14


Vjetroturbine su toliko jake da jedna vjetroturbina može obez-bijediti struju za 300 domaćinstva istovremeno.

Energija vjetra takođe je povezana sa Suncem. Sunce zagrijava tlo što uzrokuje grijanje vazduha. Topli vazduh se podiže,putuje I hladi iznad mora. Dolazi do strujanja vazduha zbog razlika u temperaturi tj. nastanka vjetra.

Prednosti vjetroelektrana: ➡ nema zagađenja životne sredine jer nema ispuštanja gasova;

Mane vjetroelektrana: ➡ prave veliku buku; ➡ grade se na izolovanim mjestima pa je pristup težak; ➡ predstavljaju opasnost za ptice;

15


SOLARNA ENERGIJA

Najveći izvor obnovljive energije je energija Sunca. Zbog praktično neis-crpne količine energije Sunčevog zračenja, koje predstavlja osnovni izvor života na Zemlji i velikog bro-ja prednosti u odnosu na sve os-tale korišćene izvore, danas se sa izuzetnom pažnjom vrše istraživanja u cilju razvoja efikasnih tehnologi-ja korišćenja energije Sunčevog zračenja za zadovoljavanje čovje-kovih, svakim danom sve izraženijih, energetskih potreba. Solarna energija je energija sunčevog zračenja koju primjećuje-mo u obliku svijetla i toplote koju primamo od najvećeg izvora energi-je na Zemlji, Sunca. Sunčevo zračen-je je odgovorno i za stalno obnavl-janje energije vjetra, morskih struja, talasa, vodenih tokova. Već deceni-jama se solarna energija koristi za zagrijevanje vode, životnog prosto-ra, a takođe i za hlađenje. Upotre-ba solarne energije ima višestruke prednosti. To je tih, čist i pouzdan izvor energije. Zbog rastuće cijene fosilnih goriva kao i zbog jačanja svijesti o potrebi očuvanja životne sredine sve više raste interes za ko-rišćenje sunčeve energije.

16


Oko 30% primljene energije Zemlja reflektuje nazad u kosmos, oko 47 % zadrži kao u toplotu, oko 23 % ide na proces kruženja vode u prirodi dok se ostatak “potroši” na fotosintezu.

Direktno pretvaranje Sunčeve energije u druge oblike, naročito u električnu energiju, vrši se relativno lako i jednostavno, znatno lakše nego pretvaranje bilo kog drugog oblika energije. Energija Sunca danas se koristi uz pomoć solarnih kolektora za zagrijavanje vode i prostora, proizvodnju električne energije uz pomoć fotonaponskih ćelija ili pasivno u građevinarstvu po-moću arhitektonskih mjera sa ciljem grijanja i osvjetljavanja prostora.

Karakteristike Sunčeve energije u Crnoj Gori

Na insolaciju (osunčanost) pojedinog mjesta na Zemlji najviše utiču geografska širina i lokalne klimatske prilike. Naša zemlja ima dobre uslove za korišćenje solarnih sistema s obzirom na to da na godišnjem nivou broj Sunčanih sati iznosi preko 2 000 časova godišnje za veći dio teritorije Crne Gore i više od 2 500 časova godišnje duž morske obale. Količina Sunčevog zračenja u Crnoj Gori, posebno u priobalnom i centralnom području, može se uporediti sa količinom Sunčevog zračenja u Grčkoj ili južnoj Italiji. Tačni-je, Podgorica ima veću godišnju količinu solarne energije (1 602 kWh/m²) u odnosu na druge gradove jugoistočne Evrope (kao što su Rim ili Atina). U priobalnom dijelu broj sunčanih sati premašuje vrijednost od 2 500 sunčanih sati godišnje, pri čemu je najintezivnije Sunčevo zračenje tokom

17


ljeta, kasnog proljeća i rane jeseni. Veliki broj sunčanih sati karakterističan je i za ravničarske predjele. Veće razlike postoje između obalnog područja i centralnog i planinskog dijela gdje Sunčeva insolacija (količina energije koju prima Zemlja) može biti nedovoljna.

Energijom Sunca se koristmo oduvijek i svakodnevno, a da toga najčešće nismo ni svjesni (npr. sušenje veša, zagrijavanje prostorija i sl.) Većina ob-novljivih izvora energije potiču direktno ili indirektno od sunčeve energije koja kontinuirano zrači na površinu Zemlje. Direktno prikupljanje sunčeve energije vrši se pomoću:

➡ fotonaponskih ćelija za dobijanje električne energije (fotovoltaik); ➡ solarnih kolektora za grijanje vode (solarna energija); ➡ ogledala za fokusiranje sunčeve svjetlosti (solarne energane).

18


Savremeni, solarni kolektori se jed-nostavno montiraju na krovove kuća i zgrada i predstavljaju jedan od najjeftinijh i najefikasnijih načina upotrebe obnovljivih izvora energi-je u domaćinstvu. Da bi na taj način dobijena topla voda bila dostupna tokom čitave godine, uobičajeno je energiju Sunca koristiti u kombinaci-ji sa nekim drugim izvorom energije,

koji se koristi kada energija Sun-ca nije dovoljna da voda dostigne željenu temperaturu (npr. energija biomase, energija vjetra, električ-na energija i sl.) U prosjeku, ovakvi sistemi umanjuju potrošnju dru-gih izvora energije za dvije trećine, i na taj način se značajno umanju-ju računi za električnu energiju i neželjeni uticaji na životnu sredinu.

Solarna fotonaponska energija (FN) je metoda direktnog pretvaranja en-ergije sunca u istosmjernu električnu energiju pomoću takozvanih solarnih ćelija. Solarni paneli, sastoje je se od velikog broja malih ćelija (wafer) koje imaju površine od fotonaponskih materijala. Materijali koji se trenutno ko-riste za proizvodnju fotonaponskih ćelija su razne vrste silicijuma (hemijski element kojeg najviše ima u pijesku)

19


Najpoznatiji primjer pasivne upotrebe energije Sunca je staklenik.

Na sličan način, pasivni sistem za grijanje kuće koristi toplotu pomoću el-emenata same kuće- velikih prozora okrenutih prema jugu, podovima i zi-dovima koji upijaju toplotu tokom dana i otpuštaju je noću.Aktivni sistem za zagrijavanje prostora sastoji se od kolektora koji apsorbuju i prikupljaju sunčevu toplinu, a sadrže električne ventilatore ili pumpe koje služe za prenos toplote. Takvi sistemi imaju i sistem za skladištenje toplote da bi u stanu bilo dovoljno toplo i za oblačno vrijeme i tokom noći.

Ukupna solarna energija apsorbovana u Zemljinoj atmosferi, okeani-ma i kopnu iznosi oko 3.850.000 EJ godišnje. Količina Sunčeve energi-je koja stiže na površinu planete je ogromna, tolika da je u jednoj go-dini dva puta veća od svih Zemljinih neobnovljivih izvora energenata.

Interes za korišćenje sunčeve energije za grijanje prostorija i ko-rišćenje tople vode u domaćinstvima ponovo raste zbog porasta ci-jene fosilnih goriva kao i zbog jačanja svijesti o neophodnosti zaštite životne sredine. Sistem za grijanje prostora pomoću energije Sunca može biti pasivan, aktivan, ili kombinacija pasivnog i aktivnog.

20


➡ Dovoljno sunčevih zraka pada na zemaljinu površinu svakog sata kako bi zadovoljila svjetsku potražnju energije tokom cijele godine.

➡ Silicijum sa samo jednom tonom pijeska, koji se koristi u fotonapon-skim ćelijama, mogao bi da proizvede toliko električne energije koliko pali 500.000 tona uglja.

➡ U 1830-im, britanski astronom John Herschel je koristio solarnu en-ergiju za kuvanje hrane tokom ekspedicije u Afriku.

➡ Albert Ajnštajn dobio je Nobelovu nagradu 1921. godine za svoje eks-perimente sa solarnom energijom i fotonaponskim sistemom. Najveća fo-tonaponska (PV) solarna elektrana u svijetu nalazi se u Solar Parku Golmud u Kini.

Energija sunčeve radijacije više je nego dovoljna da zadovolji sve veće energetske zahtjeve u svijetu. U toku jedne godine, sunčeva energija koja dospije na zemlju 10 000 puta je veća od energije neophodne da zadovolji potrebe cjelokupne populacije naše planete.

21


BIOENERGIJA

Pod bioenergijom se podrazumijeva energija dobijena korišćenjem čvrs-tih, tečnih i gasovitih proizvoda bio-mase. Biomasa je biorazgradivi dio proizvoda, ostataka/nus produkta i otpadaka od poljoprivrede (uključu-jući i biljne i životinjske materije), šumarske i drvne industrije, kao i biorazgradivi djelovi komunalnog i industrijskog otpada.

Biomasa je sunčeva energija pohran-jena u vidu hemijskih supstanci u materijalima biljnog i životinjskog porijekla, a počela je da se koristi još

otkrićem vatre. Do sada biomasa ne samo da je obezbjeđivala hranu, već i energiju, građevinski materijal, pa-pir tekstil, ljekove i hemikalije. Dan-as, biomasa se može koristiti za veli-ki broj različitih potreba, od grijanja prostorija do pokretanja automobila i napajanja računara električnom en-ergijom.

Biomase su stvari koje se obič-no smatraju otpadom (papir, vrtni i kuhinjski organski otpad, granje piljevina iz pilana, stajsko đubrivo, itd), a postoji veliki broj tehnoloških načina iskorišćavanja biomase za dobijanje energije.

22


Skoro polovina obnovljive energije proizvedene u SAD dolazi iz izvora biomase, kao što su proizvodi od drveta i papira.

Veoma je bitno znati da upotreba biomase ne ubrzava proces kli-matskih promjena. Biljke koriste ugljen dioksid (CO2) tokom svog ras-ta i pohranjuju ga u svoje organe (korijen, stabla, grane i sl.). Kada se biljke spale, pohranjena količina CO2 se ispusti u atmosferu, a druge biljke u svom rastu koriste taj otpušteni CO2. Dakle, upotrebom bio-mase, zatvara se krug očuvanja ugljen dioksida.

Ugljen dioksid (CO2) je gas koji, kad ga ima previše, što se u poslednjih ne-koliko decenija posebno primjećuje, uzrokuje «efekat staklene bašte» i kli-matskih promjena. Upotreba biomase u energetici je prihvatljiva za životnu sredinu, ali se mora paziti da ne ugrozi zadovoljavanje drugih potreba sta-novništva. U posljednje vrijeme se pojavio problem korištenja biomase za proizvodnju biogoriva iz biljaka uljarica, čime se pokušava riješiti problem sve veće cijene nafte na svjetskom tržištu za zadovoljavanje i dalje rastućih potreba automobilske, ali i drugih industrija koje koriste naftne derivate.

23


Međutim, ovdje se uočava problem nerazvijenih zemalja i zemalja u razvoju koje proizvode uljarice ili biogorivo za izvoz u razvijene zemlje, dok se sman-juje proizvodnja poljoprivrednih kultura za ishranu lokalnog stanivništva. Takođe, za potrebe proizvodnje uljarica uništavaju se velike površine šuma, a posebno tropskih šuma, koje imaju ogroman značaj u apsorbovanju CO2, a primjećena je i povećana upotreba hemikalija i genetski modifikovanog sjemena u ovoj proizvodnji.

Ovo sve samo potvrđuje činjenicu da neograničena upotreba određenog resursa za proizvodnju energije ne može biti dugoročno rješenje, posebno ukoliko potražnja za energijom neprestano raste.

Energija biomase u Crnoj Gori

Crna Gora ima veliki potencijal za korišćenje energetskog potencijala bio-mase, što se prevashodno odnosi na sektor šumarstva, a potom i na sektor poljoprivrede. Godišnji prirast količine drveta, kao najznačajnijeg energenta ove vrste, ukupno je ocijenjen na 2,6 m3/ha godišnje, dok je trenutni nivo potrošnje drveta procijenjen na oko 1,03 m3/ha godišnje Procijenjeni prirast drveta je između 850 hiljada m3/godišnje i 1.060 hiljada m3/godišnje. Ipak, podatke o raspoloživoj biomasi u energetske svrhe treba još usaglasiti.

24


GEOTERMALNA ENERGIJA

Vruća voda i para iz dubine zemlje su se koristile od davnina, prvobitno u različite banjske svrhe, a kasnije i u tekstilnoj industriji. Zemlja ovdje služi kao veliki bojler koji zagrijava vodu, a ta se voda na pojedinim mjestima iz-liva na površinu ili nalazi na dubinama sa koje je moguće iskorištavati je za potrebe proizvodnje toplotne električne energije.Geotermalna elektrana je kao svaka druga elektrana, osim što se para ne proizvodi izlaganjem goriva već se dobija iz zemlje. Dalji postupak sa par-om je isti kao kod konvencionalne elektrane. Izgradnja jedne elektrane koja koristi geotermalnu energiju je relativno jeftina u odnosu na to da u svom radnom vijeku nema troškova sirovine kao što je to slučaj kod termoelek-trane na ugalj ili gas.

Geotermalna energija odnosi se na toplotu Zemljine unutrašnjosti koja u samom središtu dostiže temperaturu između 4.000 i 7.000 °C što je otpri-like jednako temperaturi površine Sunca. Čak i nekoliko kilometara ispod površine, temperatura može biti preko 250 °C. Ova toplota se može koris-titi u vidu pare ili tople vode i upotrijebiti se za zagrijavanje objekata. Na-jpraktičnija za eksploataciju geotermalne energije su područja gdje se vrela masa nalazi blizu površine naše planete.

25


Geotermalna energija je obnovljivi izvor energije jer se toplo-ta neprekidno proizvodi unutar Zemlje različitim procesima. Na prvom mjestu je prirodno raspadanje radioaktivnih eleme-nata (prvenstveno urana, torijuma i kalijuma), koji se nala-ze u svim stijenama i proizvode ogromnu toplotnu energiju. Osim radioaktivnim raspadom, toplota u Zemljinoj kori se st-vara i na druge načine (egzotermnim hemijskim reakcijama3, kristalizacijom rastopljenih materijala4 i trenjem pri kretanju tektonskih masa.

3 Egzotermne reakcije -reakcije tokom kojih se oslobađa toplota npr. egzotermne reakcije su znojenje, gorenje,..4 Kristalizacija je nastajanje kristala u kojem se osnovne čestice (atomi, joni ili molekuli) pravilno slažu u prostoru stvarajući kristalnu rešetku

26


Kada je u pitanju geotermalna energija stijena, današnja tehnologija je ograničena na dubinu bušenja do 10 km, i samim tim je moguća eksp-loatacija do tih dubina. Ako se računa sa većim dubinama ta je energija višestruko veća. U neposrednoj budućnosti i do časa kada bude ostvarena tehnologija koja će omogućiti iskorišćavanje ove energije, ostaje kao ener-getski izvor samo hidrogeotermalna energija. Nje ima mnogo manje, ali je njena tehnička upotrebljivost velika.

➡ Ukoliko se računa sa iskorišćavanjem do dubine od 3 km, rezerve hi-drogeotermalne energije su oko 2.000 puta više nego rezerve uglja.

➡ Godine 1864. hotel u Oregonu zagrijao je sobe koristeći geotermalnu energiju iz podzemnih toplih izvora.

➡ Prva geotermalna elektrana otvorena je u Kaliforniji 1921. godine. ➡ Profesor na Državnom univerzitetu u Ohaju izmislio je prvi geotermal-

ni sistem grijanja 1948.

Vulkani i gejziri su primjeri geotermalne energije

27


Prednosti korišćenja geotermalne energije su: ➡ Korišćenje geotermalne energije uzrokuje zanemarljiv uticaj na život-

nu sredinu, i ne doprinosi efektu staklene bašte, ➡ Geotermalne elektrane ne zauzimaju mnogo prostora i samim tim

malo utiču na životnu sredinu, ➡ U pitanju je ogromni energetski potencijal (obezbjeđuje neograniče-

no napajanje energijom), ➡ Eliminisana je potreba za gorivom, ➡ Kada je geotermalna elektrana izgrađena, energija je gotovo besplat-

na, uz manju lokalnu potrošnju, ➡ Mogućnost višenamjenskog korišćenja resursa (utiče na ekonomsku

opravdanost eksploatacije).

Nedostaci korišćenja geotermalne energije su: ➡ Nema mnogo mjesta gde je moguće graditi geotermalna postrojen-

ja (uslovljenost položajem, dubinom, temperaturom, procentom vode u određenom geotermalnom rezervoaru),

➡ Ograničenja obzirom na sastav stijena i mogućnost pristupa i eksp-loatacije,

➡ Izvor toplotne energije može biti iscrpljen usljed neodgovarajuće ek-sploatacije,

➡ Prisustvo opasnih gasova i minerala predstavljaju poteškoću prilikom eksploatacije,

➡ Potrebne visoke početne investicije(početak korišćenja i razvoj) i vi-soki troškovi održavanja (izazvani korozijom, naslagama minerala i dr.).

Ankete pokazuju da je svjetska baza resursa za geotermalnu energiju veća od kombinacije resursa za ugalj, naftu, gas i uranijum.

28


30


Svijetu treba sve više i više energije. Stalni porast populacije za sobom donosi i konstantno veće potrebe za energijom i čovječanstvo je u kon-tinuiranoj potrazi za izvorima energije koji bi pokrili energetske potrebe.

Svijet pokriva svoje energetske potrebe uglavnom neobnovljivim izvorima energije, većinom fosilnim gorivima – ugljem, naftom i prirodnim gasom. Kao što i samo ime govori, ovi izvori energije nisu obnovljivi, a to znači da ne mogu trajati vječno te će u određenom trenutku biti potrošeni. Fosilna gori-va su takođe vrlo štetna za životnu sredinu zbog ispuštanja velike količine ugljen dioksida (CO2), zagađenja životne sredine u obliku izlivanja nafte u more te takođe zbog izazivanja smoga koji je vrlo štetan za zdravlje. Najna-glašeniji negativni efekt fosilnih goriva globalno zagrijavanje – vjerovatno i najveći izazov s kojim se čovječanstvo srelo u svojoj istoriji.

Ukoliko u atmosferu uđe previše gasova sa efektom staklene bašte tem-perature na Zemlji će rasti i dalje. Vjeruje se da se to dogodilo na planeti Veneri gdje je koncentracija ugljen dioksida u atmosferi na ogromnih 96,5%, pa su zbog efekta staklene bašte(1) temperature na površini i preko 460 °C.

Zbog tih problema logično je potražiti bolje rješenje za energetske potrebe.Postoji rješenje za začarani krug između emisije štetnih gasova, globalnog zagrijavanja, klimatskih promjena i rasta potrošnje energije, a rješenje je UPOTREBA OBNOVLJIVIH IZVORA ENERGIJE!

Mnogi naučnici vjeruju da će ubrzo doći do punog prelaska na obnovljivu energiju i da je to samo pitanje vremena. Nadamo se! Budućnost i blagos-tanje naše planete zavisi od toga!

NVO Green Home - Zeleni domDalmatinska 78,81000 Podgorica, Crna Gora;

Tel: +382 20 609 375, Fax: +382 20 609 376;www.greenhome.co.me

obnovljivi izvori energije - greenhome.co.me · 5 obno gije 1 efekat staklene bašte je proces...

Documents