1អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

2អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

matika

អធបបាយលេខនេះ ដណោះសេយ នង ភាព អត ឱ ន ខាង នយោបាយ ចពោះ ទនាស ផលបេយោជន ............... ១

របាយការណ ឆនា ២០០៩ សតព បេជាធបតេយយ ការបោះឆនាត នង កណេទមេង នៅ កមពជា ...........................៣

មលនធគណបកសនយោបាយ នងអពើពករលយរបសគណបកសនយោបាយ នៅអាសខាងកើត ................១១

ការចះ មលដឋាន របស អនកតណាងរាសេត កនង រដវ កាល បេជ ពេញអងគ ..........................................................១៥

កាល បបវតត ពេតតការណសខានៗ ......................................................................................................១៩

skmµPaBkarg

arrbs;KN³kmµaFikarx

umE®h

Vl

សកា

ខាសាលា

E-Campaigning and Social M

edia for Civil Society រៀបចដោយ

ខម ែរហវល

,

ថងេទ ១

-៣ ខ

េមថនា ឆ

នា២០

១០

នៅស

ណាឋាគា

រ Imperial Garden

វេទកាម

ចាសឆ

នាត វាយតម

លេលទធផល

នេកា

របពេញ

នងការអនវតតល

កខខណឌស

នទសសនន

េវសយ

អាទភា

ពកនងខេតត រៀបចដោ

យខម ែរហ

វល, ថ

ងេទ ២៤

ខេមថនា

ឆនា២

០១

០ នៅ

ខេតត ប

េលន

កចចពភាកសាតមល

សតព កា

រចះឈមោះបោ

ះឆនាតរបស

អនកផលាស

ទលនៅ

ដោយ

បងខ

នងអនកផទកមេរោ

គអេដស

/ជមងអេដស

រៀបចដោយ

ខម ែរហវល

, ថងេទ ១

៩ ខ

េមថនា ឆ

នា២០

១០

បគគលកខម ែរហ

វល ចល

រមវគគបណតះបណា

តាល Team

Building រៀបចដោយ

ខម ែរហវល

, ថងេទ

២៥

ខេឧស

ភា ឆ

នា២០

១០

នៅទសា

នាកការកណា

តាល ខម ែរហ

វល ក

េងភនពេញ

1អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

2អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

ដណោះសោយ នង ភាព អត ឱ ន ខាង នយោបាយ ចពោះ ទនាស ផលបោយោជន តាមរយៈ ការបញចេញមត ពតជា សខាន

(បើ មន ដចនេះ នងមន ផលបះពាល លើ ដណើរការ បេជាធបតេយយ នង ការបោះឆនាត ឆនា ២០១២ នង ២០១៣)

បេតកមម តប នង ការបេើ ឥទធពល អណាច របស រដឋ កនងការ រត តបត សេរភាព បញចេញមត រះគន បាន រញ គណបកស បេឆង នង យោបល ទះ តៀន ទាងឡាយ ឲយ នៅ ឆងាយ ព ទលាន បេកតបេជេង បេជាធបតេយយ ពសេស ការតេៀមខលន ស មេ ប ការ បោះ ឆនាត បេកត បេជេង ដោយ សេរ នង យតតធម កនង ការ បោះ ឆនាត ជេើស រស កេម បេកសា ឃ-សងកាត ឆនា២០១២ នង ការ បោះ ឆនាត ជេើស តាង តណាង រារសត ឆនា ២០១៣ ខាងមខ។

បេជាធបតេយយ សេរ ពហបកស នង ការបេកតបេជេង បោះឆនាត ដោយ យតតធម មនអាច បណាតាល ឲយ សាថានការណ ដេល អនកនយោបាយ នង សកមមជន គណបកសបេឆងសខានៗ សទធតេ ងយ នង កាលាយជា ចណច ស ប នយោបាយ ដោយ រង ការចោទបេកាន តាម បេព នធ តលាការ ជាកសតេង ដចជា ករណ តណាងរាសតេ នង ជា មេដកនា គណបកសជទាស ឯកឧតតម សម រងស តណាងរាសតរ សតេ ដ មន ឥទធពល លោកជទាវ មរ សខ ហរ នង សកមមជន គណបកស សម រងស នៅ ខេតតកពងធ ចនន ៤ រប ជាដើម ។

ជមលាះ នយោបាយ ដោយ ការបញចេញមត ដេល បេើបេស បេព នធ តលាការ ដោះសេយ មនមន ថងេ ចប ទេ ហើយ ការនយម ននានាការ របៀបនេះ នង នា ឲយ ខចខាត ផលបេយោជន បេទេសជាត នង ពលរដឋ។ អនកតណាងរាសតេ គណបកស សមរងស ទាង ពររប [ឯកឧតតម សម រងស នង លោកជទាវ មរ សខ ហរ] អាច នង បះពាល ដល សទធ បោះឆនាត នង សទធ ឈរឈមោះ ឲយ គេ បោះឆនាត នៅ ឆនា ២០១២ នង២០១៣ ខាងមខ បេសនបើ តលាការ កមពជា អនវតត វធានការ បងខ ដកពនធនាគារ។ របភាព នេ ដណើរការ បោះឆនាត នៅពេល មខ នង មនមន ទលាន បេកត យតតធម នង គាមោន កតយានភាព ពេញលេញ។

ករណ លោកជទាវ មរ សខ ហរ ៖ ជា លទធផល តលាការ កពល បានសមេច តមកលទក សេចកតសមេច របស សាលាដបង រាជធាន ភនពេញ សមេច ឲយ លោកសេ មរ សខ ហរ ចាញកត កនង បណតង បទ បរហារកេរត របសលោក នាយករដឋមនតេ ហន សេន បាន បងគាប ឲយ បងបេក ពនយ នង សង ជង ចតត ១៦ លាន ៥ សន រៀល កាលព ថងេ ពធ ទ២ ខេមថនា ឆនា២០១០កនលងទៅ។ ដើមប អនវតត សេចកតសមេច តលាការ សាលាដបង រាជធាន ភនពេញ បានដក កហត ឲយ លោកសេ មរ សខ ហរ សងជងចតត សមតេច ហន សេន ជា ទកបេក ៨ លាន រៀល នង បេក ពនយ ៨,៥ លាន រៀល ទៅ ឲយ រតនាគារ ឲយ បាន មន ថងេទ ១៥ ខេកកកដ ឆនា២០១០ ដើមប ចៀសវាង វធាន បងខ រប កាយ។ ទោះបជា មនមត ថា តេវ បងខ រប កាយ ដោយ ដកពនធនាគារ បើសនជា មន បងបេក ពនយ នង សង ជង ចតត មេធាវ ដើមចោទ លោក គ តច បាន បេប បេព នធ ផសពវផសាយ ថា លោក បានដក ពាកយ សនើ ឲយ តលាការ រាជធាន ភនពេញ កាត បេកខេ របសលោក សេ មរ សខ ហរ ជនស ឲយ ការចាប ឃខលន ខណៈ ដេល តណាងរាសតរ សតេ របនេះ មន ពេម បងបេក ពនយ នង សណង ជង ចតត។

ករណ ឯកឧតតម សម រងស ៖ តលាការខេតត សាវាយរៀង បាន កាតទោស កបាងមខ ឲយ ឯកឧតតម សម រងស ជាបពនធនាគារ ចនន ២ឆនា កាលព ថងេទ២៧ មករា ២០១០ ពបទ បផលាញ ទេពយ សមបតត សាធារណៈ នង ញះញង ឲយ មានការ រើសអើង ជាត សាសន ដោយសារតេ តណាងរាសតេ របនេះ បាន ដកនា បេជាពលរដឋ មយចនន ដក តមេយ បងគាលពេ ដេនកមពជា-វៀតណាម លេខ ១៨៥ កាលព ថងេទ២៩ តលា ២០០៩។ កត មយ នេះ បាន ទាញ ពលរដឋ មយចនន ឲយ មក ពាក ព នធ នង ការដក ពនធនាគារ ដោយ អាច បនសល តេម បណតងឧទធរណ នង បណតង សាទកខ ដេល មន អសចតត បណោណោះ។ សាលាឧទធរណ បានកណត យក ថងេទ ៩ ខេសហា ឆនា២០១០ ដើមប បើកសវនាការ ជន ជមេះ លោក សម រងស បេធាន គណបកសបេឆង លើ ករណ បផលាញ តមេយ បងគាលពេ ដេនកមពជា-វៀតណាម នៅ សេក ចនទេ

ខេតតសាវាយរៀង។ជាគោលការណ កនង ការកណត បទលមើស ពេហមទណឌ ធាត ផស ប មន នតយានកល សតយានមត នង អតតនោមត

តេវតេ លើកយក មក សអាង ដោយ តលាការ មន សមតថកចច កនងការ ចោទបេកាន។ ច រត នេ បទលមើស ចណង ហត នង ផល ពយសនកមម នង អពើ បងកហត នងតេវ ថលងថលេង ដើមប ដោះ ឬ ដកបនទក ចងចោទ។ ចបាប តមេវ ឲយ បទ ចោទ ទាងពរ តេវតេ ថលងថលេង ទៅលើ ចេតនា ធវើ ឲយ ខចខាត នង ទហ នេ ការខចខាត មន នងធវើ សេចកតសមេច ផតនាទទោស កមេត អតបរម ដកពនធនាគារ ៣ ឆនា។ ជាការ អនវតត ជាកសតេង ភសតតាង «តមេយ បងគាលពេ ដេនកមពជា-វៀតណាម លេខ ១៨៥» ដេលជា ធាត គនលះ ដើមចម នេ រឿងកត មយ នេះ មនតេវ បាន យកមក ដេញដោល ឲយ បាន ហមតចត នៅពេល អងគសេចកត ទេ។ តើ តមយ បងគល ពដន ពតជា តវបាន ដា ឬ ដកចញ ដោយ ខសចបាប ឬ ?

ការ បតងផតល នេះ កានតេ ធវើ ឲយ សាធារណៈមត ជាត នង អនតរជាត មនការ ពេយបារមភ អព បញហា នយោបាយថមៗ នៅកនង បេទេស កមពជា ទាកទង នង លហ បេជាធបតេយយ នង តនាទ របស អនកតណាងរាសតេ ជាពសេស អនកតណាងរាសតេ នេ គណបកសជទាស ខណៈពេលដេល បញហា ជាត រមទាង បញហា ពេដេន កពងតេ តេវការ ឲយ មនការ ចលរមចណេក ដោះសេយ ព អនកនយោបាយ មកព គេប ននានាការ នយោបាយ ទាងអស។

បេសនបើ មនមន កចចសមេបសមេល តាម ផនេក នយោបាយ ណាមយ ឬ ការបេទាន លើកលេងទោស ដោយ ពេះមហា កសតេ សេចកតសមេច របស តលាការខេតត សាវាយរៀង កាតទោស ឯកឧតតម សម រងស ដកពនធនាគារ ២ ឆនា បានដក ចណាតថានាក ទមងនទោស នេ បទលមើស នៅតេម ប ទម ជឈ ម ដោយ ផអេក តាម ចបាបពេហមទណឌ នង នតវធ ពេហម ទណឌ សមេប អនវតត នៅ បេទេស កមពជា កនងសមយ អនតរកាល ១៩៩២ ទោះបជា យាងនេះ កត ទមងនទោស បណណេះ លមម អាច នង ឲយ តណាងរាសតេ របនេះ បាតបង សទធ បោះឆនាត នង សទធ ឈរឈមោះ ឲយ គេ បោះឆនាត នៅ ឆនា ២០១៣ ខាងមខ ពេះ យោងតាម មតេ ១៤ នេ ចបាប សតព លកខនតកៈ តណាង រាសតេ ៖ តណាងរាសតេ ដេលមន សាលកេម សាថាពរ ឬ សាលដកា សាថាពរ សមេច ថា ជា ទណឌត ជាបពនធនាគារ តេវ បាតបង ទាងសេង នវ សទធ បពវសទធ នង សមជក ភាពជា សមជក រដឋសភា។

របភាព ៖ (ខម ែរហវល)(ឯកឧតតម សម រងស បេធានគណបកសសមរងស)

របភាព ៖ អ ន ធើ ណេ ត (លោកជទាវ មរ សខ ហរ តណាងរាសតេ គណបកស សមរងស នង លោកសេ Hillary Clinton Clinton រដឋមនតេ កេសងការបរទេស សហរដឋអាមេរក ៖ The Kennedy Center 19 March,2009)

តទៅទពរ ៥

អធបបាយលេខនេះ

3អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

4អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

របាយការណ ឆនោ ២០០៩ សតព បោជាធបតោយយ ការបោះឆនោត នង កណោទមោង នោ កមពជា

នៅកនង ឯកសារ នេះ ខម ែរហវល ពនតយមើល សាថានភាព បចចបបនន នៅកនង បេទេស កមពជា ដេល ទាកទង នង បេជាធបតេយយ នង ការបោះឆនាត សេរភាព សនល អភបាលកចច លអ កណេទមេង ចបាប នង តលាការ នង ពពណនា អព សកមម ភាពជា សេរ ដេល បាន បេពេតត ដោយ រដឋាភបាល នង គណបកស កពង កានអណាច ដេលមន ឥទធពល ធវើ ឲយ ចះខសាយ ដល មខងរ បេជាធបតេយយ ដ តេមតេវ នង លកខខណឌ ដេល តេវការ ជាមន របស វា។

(ត មកព ពេតតបតេ អនកឃលាមើល លេខ ៤១)

២. សោរភាព នោ ការសមតោង មត របស សភាជាតនៅកនង ខេកញញា ឆនា២០០៨ សភា ថម បាន សបថ

ចលកាន តណេង នង បានអនមត បទបញជាផទេកនង សមេប រដឋសភា ថម។ តាម មតេ ៤៨ នង មតេ ៥៥ នេ បទបញជាផទេកនង នេ រដឋសភា នេ ពេះរាជាណាចកេ កមពជា នេះ សមជក រដឋសភាជាត តេវ អងគយ នង រៀបច ជា កេម ហើយ កេម នមយៗតេវមន សមជក យាង តច ១០ រប ដេល មន បេធាន មយរប នង អន បេធាន មយ រប។ តណាងរាសតេ មកព គណបកស នយោបាយ ណា ដេល មន អាសនៈ តចជាង ១០ តេវតេ ចលរម ជា មយ នង កេម ណា មយ។ តណាងរាសតេ មនអាច បញចេញមត នៅកនង សមយបេជ ពេញអងគ រដឋសភា បានទេ លះតេតេ តណាង រាសតេ ជា សមជក នេ កេម ណា មយ នង ដើមប បញចេញមត តេវស តាមរយៈ បេធាន កេម របសខលន ហើយ ទទលបាន ការអនញញាត ព បេធានរដឋសភា ជាមនសន ទើប អាច នយយបាន។ បទបញជា ទាងនេះ បាន រារាង តណាង រាសតេ គណបកស សទធមនសស ចនន ៣ រប ព ការបញចេញមត នៅ កនង រដឋសភា ដោយសារ ពកគេ មនបាន ចលរម កនង កេម

ណាមយ ពពេះ ពកគេ ចង រកសា ឯករាជភាព របស ពកគេ ព គណបកស ដទេ។ បនថេម លើ នេះ ទៀត ចបាប/លកខនតកៈ សមេប តណាងរាសតេ តេវបាន អនមត ថម ដេល សេដៀង គានា ទៅនង ចបាប អាជាញាធរ បណោតាះអាសនន អងគការសហបេជាជាត បេចា កមពជា (អនតាក) ឆនា១៩៩២ ដេល តេវបាន បេើបេស

នៅកនង អឡង ពេលនោះ ដើមប ឃតខលន អនក រះគន រដឋាភបាល ដោយ ចោទបេកាន ពបទ ពេហម ទណឌ បរហារកេរត។ ការ អនមត វធាន លកខនតកៈ តណាង រាសេត ថម នេះ គ ផទយ នង រដឋធមមនញញ ដេល បាន ចេងថា តណាងរាសតេ រប ណា ក ដោយ មនអាច តេវបាន ចោទ បេកាន ចាប ខលន ឃត ខលន ឬ ឃ ខលន ដោយហេត បាន សមតេង យោបល ឬ បញចេញ មត កនង ការ បពេញ មខងរ របស ខលន ឡើយ។ ទោះបជា យាងណា មតេ ៥

នេ ចបាប ថម បាន ដកចេញ នវ ការការពារ ទាងនេះ គ បេសន បើ តណាងរាសតេ ណា មយ តេវ បាន រក ឃើញថា បាន រលោភ បពាន លើ សេចកត ថលេថន របស បគគល ឯកជន ទនៀមទមាលប សងគម សនត សខ ជាត ឬ សណតប ធានប សាធា រណៈ ដោយ មនចា បាច បញជាក ព ធមម នញញ ភាព។ ពេល តណាង រាសតេ

ភយខាលាច ការចាបខលន ពកគេ តេវបាន កណត ពេដេន កនងការ អនវតត កាតពវកចច របស ពកគេ ដើមប សមតេង ទសសនៈ នង តស មត សមេប ផល បេយោជន មណឌល របស ពកគេ។ ៣. មខងារ នោ សភាជាត

រដឋាភបាល កមពជា មន បណង ដើមប កណត មខងរ សេរភាព បេជាធបតេយយ ដេល នៅកនង អណាច ទាង ប របស រាជរដឋាភបាល (នតបបញញតត នតបេតបតត នង តលាការ) អណាចនមយៗ បពេញ មខងរ ជា ពេដេន ឬ រកសា តលយភាព នេ អណាច ដទេទៀត។ ទោះបជា យាងណា នៅកនង ការអនវតត ជាកសតេង អណាច នតបបញញតត នង តលាការ មនទានបាន ជោគ ជយ នៅកនង ការអនវតត ជា ពេដេន សមេប កណត អណាច នតបេតបតត រប សរាជ រដឋាភបាល។ លទធផល ទាងនេះ ចេញ មកព ការតេតពនតយ លើ អនកតណាងរាសតេ ដោយ គណបកស របស ពកគេ នង មន យទធសាសតេ ជាចេើន ទៀត ដើមប ជាការ រារាង គណបកសបេឆង នៅកនង រដឋសភា ដោយ កណត ដេន កណត លើ កចចពភាកសា ដេញដោល នៅកនង រដឋ សភា នង សមលេង ភាគចេើន ដេល បាន គេបគេង ដោយ គណបកស កាន អណាច អឡងពេល អាណតត បចចបបនន។

ការជជេក ពភាកសា នៅកនង រដឋសភា បចចបបនន បានកណត បនថេមទៀត ដោយ កតាតា ពរ ៖ ពហការ របស គណបកស បេឆង កនង ការចល ជា សមជក គណៈកមមោធការ រដឋសភា នង ដេន កណត ដេល បានដក សមេប កចចពភាកសា នៅពេល កចចបេជពេញអងគ នេ រដឋសភា ដោយ គណបកសកានអណាច / រដឋាភបាល។ របាយការណ ឃលាមើល សភា របស ខម ែរហវល បាន លាតតេដង ថា តណាងរាសតេ ២ រប បាន លាលេង ព គណបកស បេជាជន កមពជា កនង ឆនា ២០០៩ បនតេ មលហេត នេ ការលាឈប របស ពកគេ មន ចបាសលាស ទេ។ បនថេម ពនេះ ទៀត នៅកនង ករណខលះ រាជរដឋាភបាល កមពជា បាន សនើថា ចបាប ពតបេកដ គរតេ អនមត ឲយ បាន

ឆប ហើយ មនចាបាច ពភាកសា ទេ។ សណើ នេះ គ តេងតេ ផទេរ ដោយ លខត ទៅកាន រដឋសភា ដោយ បេធាន គណៈកមមការ នៅពេល ណេនា ចបាប។ មយាាងវញទៀត តណាងរាសតេ ជាចេើនរប បាន ផញើ សណើ ទៅកាន រាជរដឋាភបាល ដើមប ឲយ ឆលើយ សណរ បានតេមតេ ៣ ដង កនង ឆនា ២០០៩។ ២ ករណ កនងចណោម នោះ រាជរដឋាភបាល បានធវើ តាម សណើ ហើយ បញជន តណាង របសខលន ទៅ រដឋសភា តេ ករណ មយទៀត ដេលជា សណើ មយ ធវើឡើង ដោយ តណាងរាសតេ គណបកស សមរងស (ឯកឧតតម សន ឆេ) សមេប ដេញដោល ព ពតមន លមអត ពាក ព នធ នង ថវកា របស រាជរដឋាភបាល រដឋមនតេកេសង សេដឋកចច នង ហរញញវតថ បានតេមតេ តប ជា លខត មកវញ ថា ពតមន ដេល បានសនើ អាច រកបាន នៅលើ គេហទពរ របស កេសង។

កចចពភាកសា ដេញដោល ជាចេើន នៅកនង រដឋសភា ពាក ព នធ នង សេចកតពេងចបាប គ កានតេ តេវបាន រតតបត ពសេស ការសមេចចតតសខានៗ លើ ចបាប ដេល កពង តេវបាន ពភាកសា។ តយាង ចបាប សតព អសសាមក រណ ដេល ចេង ព ការដកហត ដ កមមសទធឯកជន របស ពលរដឋ តេវបាន រដឋសភា ពភាកសា ហើយ អនមត តេមតេ រយៈពេល ៦ មង បណណះ។

សមជក នេរដឋសភា បើកសមយបេជរបសខលន នៅវមនរដឋសភា កាលពខេឧសភា ឆនា២០១០

តទៅទពរ ៨

5អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

6អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

ដកា របស អយយការ អម សាលាដបង រាជធាន ភនពេញ នៅ ថងេទ ១៦ ខេកកកដ ឆនា២០១០ បាន ផអាក ការអនវតត បញជា ឲយ បងខ នង ឃខលន លោកជទាវ មរ សខ ហរ រងចា ការអនវតត បេក សណង ជមង ចតត ជាមនសន។ មយាាង តលាការ អាចអនវតត បងខ ទារបេក តាម វធាន នេ នតវធ រដឋបបវេណ សន។

សេចកតសមេច របស តលាការ តមេវ ឲយ តណាងរាសតរ សតេ មរ សខ ហរ បងបេក ពនយ នង បេក សណង ជង ចតត ឲយ ដើម បណតងរដឋបបវេណ [លោកនាយក រដឋមនតេ] បាន កាលាយជា វវាទ ផលវចបាប មយ ផងដេរ លើ នតវធ បងខ ដល រប កាយ បេសនបើ អនកចាញ កត [លោកជទាវ មរ សខ ហរ] មន ទទលសាគាល សេចកតសមេច របស តលាការ។ មតេ ៥៣៣ នេ កេមនតវធ ពេហមទណឌ ឆនា២០០៧ បាន ណេនា ឲយ ដើម បណតងរដឋបបវេណ ជន ភសតតាង ថា ខលន បាន បេើ អស មធយាបាយ កនងការ របអស ចលនវតថ ឬ អចលនវតថ ដើមប ទារបេក សណង នង ជង ចតត មនពេល អនវតត ការបងខ ដល រប កាយ។

តាម កេមពេហមទណឌ ឆនា២០០៩ ដេល បាន ចល ជា ធរមន កាលព ថងេទ៣០ ខេវចឆកា ឆនា២០០៩ តេម គនថ ទ១ ៖ បទ បបញញតត ទទៅ (ចាបព មតេ ១ ដល មតេ ១៨២) កនង មតេ ២ បានធវើ ចណាតថានាក នេ បទឧកេដឋ ប ទម ជឈ ម នង បទលហ ទៅតាម ទមងន នេ បទលមើស។ ហើយ តាម មតេ ៤៨ នេ កេម ដដេល នេះ បាន កតាប បទលហ តេម ករណ ពរ គ ១- អតបរម នេ ទោស ដកពនធនាគារ ដេល តេវ រង នោះ មន រយៈពេល កេម ឬ សមើនង បេ មយថងេ។ ទោស ដកពនធនាគារ អាច តេវ បនថេម ទោសពនយ ជា បេក ផងដេរ។ នង ២- បទលមើស តេវ ផតនាទទោស តេមតេ ពនយ ជា បេក បណោណោះ។ មតេ ទាងនេះ បាន ទាញ ទមលាក

ចណាក ថានាក នេ បទ បរហាកេរត ដេលជា«បទលមើស ម ជឈ ម» តាម មតេ ៦៣ នេ ចបាបពេហមទណឌ នង នតវធ ពេហមទណឌ សមេប អនវតត នៅ បេទេស កមពជា កនងសមយ អនតរកាល ឆនា១៩៩២ មក នៅតេម «បទលហ» វញ ក ពេះតេ បទ បរហាកេរត នេះ មន មនទោស ដកពនធនាគា រ។ វធាន បងខ ដល រប កាយ មនគរ យកមកអនវតត លើ តណាងរាសតរ សតេ ដេល រដឋាភបាល បានដក ចេញ នវ គោលនយោបាយ លើកសទយ សទធ សតេ ទេ មយាាងទៀត តណាងរាសតេ មរ សខ ហរ ជាបទោស តេម បទលហ បើ អនវតត នតវធ បេបនេះ អាច នង នា ឲយ បាតបង សទធ ឈរឈមោះ ឲយ គេ បោះឆនាត ជេើសតាង តណាងរាសតេ ពេមទាង បះពាល ដល សទធ នង ករណយ កចច របស ពលរដឋ ខមេរ ដើមប ទៅ បោះឆនាត ផងដេរ។ មនតេបណោណោះ អាចធវើ ឲយ មនការ បះពាល ទៅដល អនកបោះឆនាត រាបមន នាក ដេល បាន បោះឆនាត ឲយ អនកតណាងរារសត សតេ មរ សខ ហរ បាត បង តណាង របសខលន នង ការបញចេញ ឆ នទៈ របស ពកគេ កាលាយជា អត នយ។

គណៈកមាមធការ បពតត កមម បានផតល យោបល ថា តលាការ អាច នងមន ជមេើស ផសេងទៀត ដេល មន បះពាល ដល ការដក គក បងខ រប កាយ លោកជទាវ មរ សខ ហរ។ ទមយ ៖ តលាការ អាច សនើ ឲយ មនការ កាត បេកបៀវតស របសលោក ជទាវ មរ សខ ហរ ព សាថាបន រដឋសភា ជា សាថាបន ដេល លោកជទាវ កពង បមេើការ នៅកនង កមេត អបបបរម ដើមប យកបេក បៀវតស ដេល កាត នោះ ទៅ បង ជា បេក សណង ជង ចតត សមេប សមតេចនាយករ ដឋ មនតេ នង បេក ពនយ សមេប ជា ថវការដឋ ។ ទ ពរ ៖ សម សនើស ដល សមតេចនាយក រដឋមនតេ មេតាតា លើកលេង មន យកបេក ពនយ នង បេក សណង ជង ចតត ព លោកជទាវ មរ សខ ហរ ដោយសារតេ កតតយស របសលោក តេវបាន សាតារ តាមរយៈ ការ កាតសេចកត របស តលាការ បញចប រចទៅហើយ។ ដចនេះ ការធវើ បេបនេះ ដើមប ចៀស ផតព ការដក គក បងខ រប កាយ ដល លោកជទាវ មរ សខ ហរ នៅកនង ករណ មយ នេះ ហើយក ដើមប ឲយ ទនាស នយោបាយ រវាង ភាគ ទាងពរ បានបញចប ទៅដោយ រលន

ផងដេរ។

មនការ ពេយបារមភ ផងដេរ អព ការចោទបេកាន ទាកទន ករណ សកមមជន គណបកស សម រងស នៅ ខតតកពងធ ដល តវ ចោទ ពបទ ភរវកមម ដេល នាមក នវ បរយកាស ភយខាលាច នង បបាកសាមោរត ដល សកមមជន គណបកស ជទាស។ កាលព ថងេទ ១១ ខេ កកកដ ឆនា២០០៤ នៅ ខេតតកពងធ មន លេច ឭ ពាកយ ចចាមអារាាម អព ខាលាកេដស បេើ មជលចាក មនសស ដេល នងធវើ សកមមភាព នៅកនង ឃ មយចនន នេ សេក បេសាទ បលលងក ខេតតកពងធ។ ពតមន នេះ បានធវើ ឲយ ពលរដឋ មនការ ភយខាលាច ជាខាលាង តេ សមតថកចច មលដឋាន មនអាច បញឈប ឧបទទេវ ហេតនេះ បានទេ។ កេយមក មន សកមមជន គណបកស សមរងស ពររប គ [១]លោក គម ហង (ជទប ទ២ ឃ កេយ) នង [២]លោក អក ថន (សមជក កេមបេកសា សេក បេសាទ បលលងក) នង បេជាពលរដឋ ពររប ទៀត មន [៣]លោក.កយ គឿន នង[៤]លោក.អត ឆន បាន នាយក សានាម មេដេ របស បេជាពលរដឋ ទៅ ដក នៅ កេសងមហាផទេ ដើមប ចាត វធានការ ដោះសេយ ដោយ ចាត ឲយ មន សនតសខ យមកាម ទើប សភាពការណ សងបសាងាត ទៅវញ។

នៅ ថងេទ០៦ ខេកកកដ ឆនា២០១០ ចៅកេម សើបអងកេត នេ សាលាដបង ខេតតកពងធ លោក សង លាង បានចេញ ដកា បងគាប អនក ពាក ព នធ ចនន៤ រប ឲយ ចលខលន ទៅ តលាការខេតត ដើមប ឆលើយបភល ដណើររឿង អពើ ភេ វរកមម កាលព ថងេទ ១១ ខេកកកដ ឆនា២០០៤ កើត នៅ ភម កេយ ជើង ឃ កេយ សេក បេសាទ បលលងក ខេតត កពងធ ដោយ កនងនោះ រមមន [១]លោក គម ហង [២]លោក អក ថន [៣]លោក កយ គឿន នង[៥]លោក ចោម ជាវ ដេល អនក ទាងនោះ សទធតេ តេវបាន ចោទ ពបទ ភេ វរ កមម ដោយ សអាង លើ បទ លមើស ដេលមន ចេង កនង មតេ ២ នេ ចបាប សតព ការផតនាទទោស អពើ ភរវកមម ឆន១៩៩២ ។

តាម មតេ ២ នេ ចបាប សតព ការផតនាទទោស អពើ ភេ វរ កមម ឆនា១៩៩២ ដេល ពេះរាជអាជាញា បាន សដៅ ដល បាន បប ញញ តត ទក ថា ៖ ជន ណា ចាប ពងេត មនសស ឬ បងខាង មនសស ដោយ ខសចបាប កនង គោលដៅ ធវើ វចឆេទកមម ទារ យកបេក សងសក ធវើ ចណាបខាមោង យកទៅលក នង ជន ណា ដេល បេពេតត អពើ ភេរវកមមផសេងៗទៀត តេវ ផតនាទទោស ដកពនធនាគារ ព ១០ ឆនា ដល ២០ឆនា។ យោងតាម មតេ ១ នេ ចបាប ដដេល ខាងលើ បានផតល សញញាណ អព អពើ ភេរវកមម ថា ជា អពើ ហ ងសា ទាងឡាយ ដេល បេពេតត ដោយ ជន មយ នាក ឬ ជន មយកេម ឬ ចេើន កេម បងកើត ភាព ភតភយ តកសលត កនងចណោម បេជាជន កនង គោលដៅ ធវើ ឲយ ជេលចេបល យាងខាលាង ដល សណាតាបធានាប នង សនតសខ សាធារណៈ នង ឲយ បះពាល ដល សថរភាព នយោបាយ។

តាម ការបងហាញ របស តលាការ ជន តេវ ចោទ មន បនទក តេម បងកើត ភាព ភតភយ តក សលត កនងចណោម បេជាជន ដេលជា ការសននដឋាន ផអេក តាម របាយការណ មយ ដ គរ ឲយ សងសយ ពេះ ផអេក តាម អងគ ហេតដេល បានផតល ជន ខាងលើ ជន តេវ ចោទ ទាង បន [១]លោក គម ហង [២]លោក អក ថន [៣]លោក កយ គឿន នង[៥]លោក ចោម ជាវ សទធតេ តេវ បេ សភាព ជា សាកស ទៅជា ជន តេវ ចោទ ពបទ ភេរវកមម ជនស [៤]លោក អត ឆន ដេល ហា ក បងហាញថា មន ភាពសេពចសេពល ព ធាត លមើស នង បទ ចោទ ជាខាលាង។ តាម ការបកសេយ ចបាប កនង បទ ភេរវកមម ជនលមើស តេវតេ បងគេប ដោយ ធាត ផស សខាន រមទាង ៖ គោលដៅ ធវើ ឲយ ជលចបល យងខលង ដល សណតបធានប បកផស នង សនតសខ សាធារណៈ បនថេម នង បះពាល ដល សថរភាព នយោបាយ មនមេន តេមតេ ធាត បងកើត ភាព ភតភយ តកសលត កនងចណោម បេជាជន មយ អាច គេប សមេប បទ ចោទ ដ ធធេង បេបនេះ ទេ។ ភេរវកមម ជា បទលមើស អនតរជាត ដេល មនចេង កនង អនសញញា នង ពធសារ អនតរជាត របស អងគការសហបេជាជាត នង ចបាប សតព ការបេឆង នង ភេ វរ កមម ហើយ ទាមទារ ឲយ មន ធាត ផស រចនាសមពនធ នង បញជ ភេរវកមម អនតរជាត ផងដេរ មនមេន តេមតេ ការសននដឋាន មយ ដេល គាមោន មលដឋាន ចបាសលាស បេបនេះ ទេ។

បើសន មន សកមមភាព ចាប អនកតណាងរាសតេ ចល ពនធនាគារ បងហាញថា សាថាបនកពលៗរបស រដឋ បាន នង កពង ធវើ ឲយ ឥទធពល នង អណាច របស តណាងរាសតេ កានតេ ធាលាកចះ ដោយសារតេ ការបញចេញមត ដេល កើតឡើង ដោយ អនកនយោបាយ ជា ថានាកដកនា គណបកសជទាស។ មយាាងវញទៀត ករណនេះ កបាន បះពាល ដល រដឋធមមនញញ ដេល សាថាបន សភា ខលនឯង ដក អភយឯកសទធសភា ព អនកតណាងរាសតេ ដោយសារ តេមតេ ករណ នេ ការបញចេញមត ឬ ការ ឆលើយឆលង

របភាព ៖ ខម ែរហវល (សវនាការ នៅសាលាដបងរាជធានភនពេញ)

ដណោះសោយ នង ភាព អត ឱ ន ខាង នយោបាយ ចពោះ ទនាស ផលបោយោជន តាមរយៈ ការបញចេញមត ពតជា សខានតមកពទពរ ២

7អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

8អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

សមត គានា។បេព នធ តលាការ នង យតតធម នៅ កមពជា គ កពង សថតនៅកនង ដណើរការ នេ ការធវើកណេទមេង នៅកនង សាថាន ការ

បេបនេះ មត ជាត នង អនតរជាត មនទាន ផតល ជនឿ ទកចតត នៅឡើយ ទេ។ «សហភាព អនតរ សភា» ដេល រះគន ដណើរ ការដក អភយ សទធ សភា អនកតណាងរាសតេ មរ សខ ហរ ថា «មន សេបតាម ចបាប» ហើយថមៗនេះ ឧ តត ម សនងការ សហបេជាជាត ទទលបនទក សទធមនសស លោកសេ ណវើ ភលយ (Navi Pillay) បាន ហៅ ករណ លោកសេ មរ សខ ហរ ដេល តលាការ កមពជា កាតកត ឲយ លោកសេ ចាញ លោក នាយករដឋមនតេ ហន សេន ជាការ បេកាសអាសនន ចពោះ ការធាលាកចះ សទធសេរភាព នៅ បេទេស កមពជា។

ទោះបជា យាងណា នៅ ថងេទ ២៩ ខកកកដា ឆន២០១០ គណៈកមមោធការ អចនតេយ របស រដឋសភា បានសមេច កាត បេកខេ របស លោកជទាវ មរ សខ ហរ តណាងរាសតេ គណបកសបេឆង ដេល រង សេចកតសមេច របស តលាការ ពបទ «បរហារកេរត» លោកនាយក រដឋមនតេ ចនន ៨.០០០ ០០០ (បេប លាន) រៀល កនង រយៈពេល ២ ខេ (ចាបព ខេកកកដ ឆនា២០១០) តាម សណើ របស រដឋមនតេ កេសងយតតធម សមេប បង សណង ជមង ចតត ដល លោកនាយក រដឋមនតេ ហន សេន។ តាម របភាព ពនយ រដឋបាល ដោយ កាត បេកបៀវតស តេម ៨ លាន រៀល បេបនេះ អាច ដោះសេយ ឲយ ជេះសេឡះ តេម កហស រដឋបបវេណ បណោណោះ ខណៈ ដេល លោកជទាវ មរ សខ ហរ មន ពេញ ចតតនង បងបេក តាម សេចកតសមេច របស គណៈ ក មមោ ធ ការ នេ រដឋសភា។ បេសនបើ ពេះរាជា អាជាញា មនបណង ធវើបាប តណាងរាសតេ គណបកសបេឆង ដោយ សអាង លេស លោក ជទាវ មរ សខ ហរ មន សខចតត បងបេក ពនយ វធាន បងខ រប កាយ នៅតេ សថតកនង សេមល អកសល នេ កហស ពេហមទណឌ បទលមើស លហ [បរហារ កេរត] ដេល តមេវ ឲយ លោកជទាវ បងបេក ពនយ ចនន ៨,៥ លាន រៀល ទៅ ឲយ រតនាគារ ដដេល ឬ សមើនង ទោស ជាបពនធនាគារ ចនោលាះ ព ៣ ខេ ទៅ ៦ ខេ សេបតាម មតេ ៥៣០ នេ កេមនតវធ ពេហមទណឌ។

ជមេើស លអ គ ការ អត ឱ ន ឬ ការសមេះសមេល ខាង នយោបាយ ដើមប លើកសទយ សេរភាព នង បេជា ធប តេ យយ។ បនតេ មនបេតកមម លើកឡើងថា ការបនត អត ឱ ន នង សមេះសមេល នេ អនកនយោបាយ អាច ជះ ឥទធពល ដល នតរដឋ នង បេព នធ យតតធម នៅ កមពជា មេនឬទេ? បេទេស កមពជា ធាលាប អនវតត ការសមេះសមេល ន យោបាយ តាងព ឆនា១៩៩៣។ នៅ ឆនា ១៩៩៨ អតតពេះមហាកសតេ នរោតតម សហន ធាលាបបាន បេទាន ការលើកលេងទោស ដល ពេះអងគមចាស នរោតតម រណ ឬ ទធ ដេល តលាការ កាតទោស ពេះអងគ ឲយ ជាបពនធនាគារ ៣០ ឆនា។ កាលព ខេកមភៈ ឆនា ២០០៦ ពេះមហាកសតេ នរោតតម សហមន ធាលាប បាន សមេបសមេល ជមលាះ នយោបាយ បេបនេះ ដោយ ទេង បេទាន ការលើកលេងទោស ដល ឯកឧតតម សម រងស ដេល តេវបាន តលាការ សមេច ផតនាទទោស ដកពនធនាគារ ១៨ ខេ។

រាជរដឋាភបាល កមពជា បាន ខតខ ការពារ កចចសមេះសមេល នង សថរភាព ជាត ដោយ ធាលាបបាន ពេមន ដណើរការ នេ ការចោទបេកាន របស អងគ ជន ជ មេះ វសាមញញ កនង តលាការ កមពជា ទៅលើ អតត មេដកនា ខមេរកេហម ដេល ទទលខសតេវ ឧកេដឋកមម ឆនា១៩៧៥-១៩៧៩ ថា មនអាច រាលដល បនថេ ម លើសព ករណ ៥ នាក ( [១].លោក កា ង ហគេ ច អៀវ [២].លោក ខៀវ សផន [៣].លោក នន ជា [៤].លោក អៀង សារ នង[៥]លោកសេ អៀង ធ រ ទធ) នេះ ទេ។ រាជរដឋាភបាល ជឿថា វា អាច បងក ឲយ មន សងគាេម នង អសថរភាព។ បើ នយយ អព កមេត នេ ការចោទបេកាន បទលមើស រវាង ឧកេដឋកមម របស អនកទទលខសតេវ ខមេរកេហម គ ធងនធងរ ខាលាងណាស បើ បេៀប ធៀប ជាមយនង ការចោទបេកាន ទៅ អនកនយោបាយ គណបកសបេឆង។ រាជរដឋាភបាល ក ក បភលេច ថា គណបកស នយោបាយ នង អនកនយោបាយ បាន ចលរមចណេក ឲយ មន សថរភាព នង ការអភវឌឍ បេជាធបតេយយ។

ដចនេះ រដឋាភបាល នង អនកដកនា នយោបាយ ខមេរ មកព គេប ននានាការ នយោបាយ ឬ គណបកស ន យោ- បាយ គរតេ គតគរ យកចតតទកដក ទៅលើ ផលបេយោជន របស បេទេសជាត ជាធ នង ការលើកសទយ បេជា ធ បតេ យយ តាមរយៈ ការដោះសេយ បញហា ទនាស នយោបាយ ដោយ សនតវធ នង ការ អត ឱន នយោបាយ៕

កចចពភាកសា ដេញដោល ជាចេើន នៅកនង រដឋសភា ពាក ព នធ នង សេចកតពេងចបាប គ កានតេ តេវបាន រតតបត ពសេស ការ សមេច ចតតសខានៗ លើ ចបាប ដេល កពង តេវបាន ពភាកសា។ តយាង ចបាប សតព អសសាមក រណ ដេល ចេង ព ការ ដក ហត ដ កមមសទធឯកជន របស ពលរដឋ តេវបាន រដឋសភា ពភាកសា ហើយ អនមត តេមតេ រយៈពេល ៦ មង បណណះ។ ចបាប សតព ការធវើ បាតកមម ដោយ សនតវធ ដេល ចណះ ទៅដោយ អនបេយោគ ធងនធងរ ជាចេើន ដេល អាច រតបនតង ដល សទធសេរភាព បញចេញមត តេវបាន រដឋសភា ពភាកសា អស រយៈពេល ៧ មង។ កមពហមទណឌ សមេប ពលរដឋ កមពជា ដេល បាន រងចា អស ជាចេើន ឆនា តេវបាន ពភាកសា អស រយៈពេល តេមតេ ១៣ មង ទោះប កេម នេះ មន អនបេយោគ ដេលមន ភាព បេទាង បេទើស ជាចេើន ដេល គរ តេវ ពភាកសា ឲយ បាន ចេើន ទាកទង នង បទ បរហារកេរត។

ចពោះ បញហា យេនឌរ សតេ បាន ដើរតនាទ យាង លអជា អនក អតាថាធបបាយ នៅកនង សភា ដោយមន តណាងរាសតរ សតេ ១១ រប នេ ចនន សរប ២៦រប ដេល បាន នយយ កនង អឡង ពេល បេជ ពេញអងគ នេ រដឋសភា (សមើនង ៤២%)។ តលេខ នេះ មន កមេត បេសើរ ជាង បើ បេៀប នង អនកតណាងរាសតេ បរស ដេលមន ចនន ៣៤ រប នេ អនក តណាង រាសតេ ៩៧ រប បាន នយយ អឡងពេល បេជ ពេញអងគ នេ រដឋសភា (សមើនង៣៥%)។ ទោះបជា យាង ណា តណាង រាសតេ មន ចនន តេមតេ ២១% នេ ចនន តណាងរាសតេ សរប ដេល មនបាន ដល គោលដៅ កនងការ ឲយ មន តណាងរារសត សតេ ៣០% ហើយ កាន តេមន គមលាត ឆងាយ ព សមភាព យេនឌរ។ ៤. សោរភាព នោ សារពតមាន

ការបេើបេស បេព នធ ផសពវផសាយ សមេប គណ បកស នយោបាយធៗ នង ការបងហាញ ដោយ មន លមអៀង នេ ពេតត ការណ ជាចេើន នៅកនង បេទេស គជា ផនេក សខាន មយ នេ ការ បេពេតតទៅ នេ បេព នធ បេជាធបតេយយ ដេល អនកបោះឆនាត អាច ធវើ ការសមេចចតត ផអេកលើ ពតមន អព ការបពេញ មខងរ នេ គណបកស ជាចេើន ពេមទាង សាថានភាព ទទៅ នានា នៅ កនង បេទេស។ កនង ឆនា ២០០៩ នង បនត ពឆនាមនៗ បេព នធ ផសពវផសាយ នៅកនង បេទេស កមពជា រាបបញចល ទាង បេព នធ ផសពវផសាយ

ដេលមន កាសេត វទយ នង ទរទសសន នៅតេ បនត មន លកខណៈ ជា រចនាសមពនធ ជា របៀប ដេល ដក គណបកសបេឆង នៅកនង សាថានភាព ងយ រងគេះ ធងនធងរ ព ការរះគន ទមលាក បេជា បេយភាព ការ រតតបត ពតមន នង ការបញចេញមត នង ការបញចេញ ទសសនៈ ទៅកាន ពលរដឋ កមពជា។

មន អនកសារពតមន ៣១ រប ដេល តេវបាន ចាបខលន នៅកនង ឆនា ២០០៩ កើនឡើង ពរដង បើ ធៀប ទៅនង ឆនា ២០០៨ ដេលមន តេមតេ អនកសារពតមន ១៤ រប ដេល តេវបាន ចាបខលន ដោយ អាជាញាធរ។ អនកសារពតមន

២ រប កនងចណោម ៣១ រប តេវបាន ចោទបេកាន ពបទ បរហារកេរត នង ផសពវ ផសាយ ពតមន មន ពត។ បេព នធ ផសពវផសាយ តាម វទយ គជា ឧបករណ ដ មន បេសទធភាព មយ ដើមប ឲយ បាន ដល ពលរដឋ នៅកនង បេទេស កមពជា ដេល ភាគចេើន រសនៅ តបន ជន បទ ដេល ព សវ មន ទរទសសន នង សមបតេ កាសេត ក មនអាច ចេក ផសាយ ទៅ ដល។ ទោះបជា យាងនេះ ការបេើបេស វទយ គ នៅ មន កមេត ជាខាលាង ចពោះ គណបកសបេឆង ដេល អាច បេើបេស តេម តេ ពរ ឬ ប បសត វទយ ដេលមន លទធភាព ផសពវ ផសាយ ទៅ ដល ខេតត មយចនន។ នៅកនង ទកេង គណបកស សមរងស អាច គេបគេង បាន ២ សាថានយ វទយ ខណៈ ដេលមន សាថានយ វទយ ឯករាជយ ចនន ២ ដេល អាច លក មាង ផសាយ ឲយ គណ បកសបេឆង។ គណបកស ហវនសនបច កានកាប សាថានយ វទយ ២ បនតេ បចចបបនន វទយ ទាងនោះ បាន កាលាយជា ផនេក មយ នេ សមពនធភាព របស គណបកស កានអណាច កនង រដឋាភបាល។ ផទយទៅវញ គណបកស បេជាជន កមពជា អាច បេើបេស យាងហោចណាស ៣៩ បសត វទយ រាបបញចល ទាង បណាតាញ វទយ រដឋ នង ឯកជន ដេល អាច ផសាយ ទៅដល ទទាងបេទេស។

តមកពទពរ ៤ របាយការណ ឆនោ ២០០៩ សតព បោជាធបតោយយ ការបោះឆនោត នង កណោទមោង នោ កមពជា

កេមអនកយកពតមន តាមដនសមយបេជនេរដឋសភាកមពជា

9អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

10អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

នៅកនង ឆនា ២០០៩ កេសង ពតមន បានបេកាស ជនដណង ថា កេសង មនមន អាជាញាបណណ វទយ សមេប លក ទៀត ទេ មននយថា គណបកសបេឆង នងមន ផលវបាក ជាខាលាង ដើមប ទទលបាន ការបេើ បេ សប សត វទយ បនថេមទៀត លើ សាថានយ វទយ ដេល ពកគេ អាច បេើបេស បាន នាពេល បចចបបនន។ បេព នធ ផសពវផសាយ តាម ទរទសសន គ គេប សងកត យាង លើសលប ដោយ គណបកសកានអណាច ឬ សមពនធមតត របសខលន នៅកនង សហគមន ពាណជជកមម។ គណបកសបេឆង មនអាច បេើបេស ការផសពវផសាយ តាម ទរទសសន ឡើយ លើកលេងតេ នៅកនង កមមវធ ទរទសសន តេមយគត គ កមមវធ សមធម របស ទរទសសន ជាត កមពជា ដេល បាន ឧបតថមភ ដោយ

កមមវធ អភវឌឍ សហបេជាជាត (UNDP) ដេល សមជកសភា គណបកសបេឆង ពេលខលះ តេវបាន សមភាសន ពាក ព នធ នង ការជជេក វេកញេក សតព សេចកតពេងចបាប នៅកនង រដឋសភា។ ការអងកេត របស ខម ែរហវល លើ កញចក ទរទសសន ជាត កមពជា ព ខេមេសា ដល ខេធន ឆនា២០០៩ បាន រកឃើញថា គណបកស សមរងស នង តណាងរាសតេ របសខលន បានបងហាញ នៅកនង កមមវធ នេះ ចេើនជាង គណបកសនយោបាយ ដទេទៀត ដោយបាន បងហាញខលន ៤៨ ដង។ គណបកស បេជាជន កមពជា នង តណាងរាសតេ របសខលន បានបងហាញ ខលន ១៦ ដង គណបកស សទធមនសស នង តណាងរាសតេ របសខលន បានបងហាញ ខលន ១៨ ដង គណបកស ហវន សនបច នង គណបកស ជាតនយម (អតត គណបកស នរោតតម រណ ឬ ទធ) រមគានា បានបងហាញ សរប ១២ ដង។ គេប សាថានយទរទសសន គ បាន កានកាប ដោយ រាជរដឋាភបាល ផទល ដោយ ចរះ រវាង រាជរដឋាភបាល នង ឯកជន ដោយ សមជក នេ គណបកសកានអណាច ឬ ដោយ

មហាសេដឋ ដេលជា សមព នធ នង គណបកសកានអណាច ឬ កេមគេសារ នេ សមជក រាជរដឋាភបាល នង គណបកស បេជាជន កមពជា។ ជា លទធផល គេ សងកេតឃើញថា នាទ ពតមន ដេល បាន ផសពវផសាយ តាម កញចក ទរទសសន កមពជា ជា ទៀង ទាត ផសពវផសាយ សននសទ ដេល បានបងហាញ មនតេ រាជរដឋាភបាល កមពជា នយយ នៅពេល បេជ ចណេក ជមលាះដធល ដេលមនជារឿយៗ គេ មនអាច បេទះឃើញ ពតមន ទាងនេះ លើ កញចក ទរទសសន ទាលតេសោះ។ បេពនធ ផសពវផសាយ តាម ទរទសសន ក ជយ លើកសទយ គណ បកស កាន អណាច ផងដេរ ដោយ ការបងហាញ របភាព នង សកមមភាព សមជក រាជ រដឋាភបាល នង គណបកស កាន អណាច ចេក អណោយ ទៅដល ជនកេកេ ឬ ទៅដល ទាហាន នៅ បេសាទ

ពេះវហារ។ សនទរកថា របសលោក នាយករដឋមនតេ គ តេងតេ ផសពវផសាយ យាងយរ នង សេប មាង ផសពវផសាយ យាងចេើន ដេល បងហាញ ព ការ ពងេង វសាលភាព គេបដណតប របស នាយ ក រដឋមនតេ ទៅលើ ទដឋភាព នយោបាយ ទទៅ នៅ កមពជា។ បណាតាញ ទរទសសន កមពជា សធអន នង ជាពសេស ទរទសសន បាយន កតេវ បាន បេើបេស ដោយ គណបកសកានអណាច ផងដេរ ដើមប បងខច កតយានភាព នង រះគន គណបកសបេឆង នង អងគការ មនមេន រដឋាភបាល/សងគម សវល តាម រយៈ កមមវធ ជជេក ពភាកសា ដេល កនលងមក គណបកស បេឆង ឬ អងគការ មនមេន រដឋាភបាល មនមន ឪ កាស ដើមប ឆលើយតប ចពោះ ការរះគន ទាងនេះ តាម ទរទសសន នោះទេ។

៥. អនសាសន ខម ែរហវល សម ផតល អនសាសន អាទភាព សមេប កណេទមេង បរយកាស ឲយ បេសើរ ជាង នេះ ៖

» គរ មនចបាប សតព ហរញញវតថ គណបកសនយោបាយ

ដេល រៀបរាប ព ការចណាយ នង/ឬ ហាមបេម ការ បេើបេស ថ វកា ជាត នៅកនង អតថបេយោជន គណ បកស នយោបាយ ដើមប បងកើន តមលាភាព នេ ថវកា ដេល បាន បេើបេស នៅកនង យទធនាការ ឃោសនា បោះ ឆនាត។

» ពងេង កេបខណឌ ចបាប សមេប បេព នធ ផសពវផសាយ ដើមប ធានា ការអនវតត តាម គោលការណ សមើភាព នង សមធម នង តលយភាព នេ ពតមន សមេប ការបោះឆនាត បេកត បេជេង នេ គេប គណបកស ន យោ បាយ ទាងអស។

» ដើមប លើកសទយ ការចលរម របស សតេ កតា អបបបរម ៣០% គរតេ ទទលយក ដោយ សាថាបន រដឋា ភបាល ទាងអស នង គរតេ រាបបញចល បទបញជា សមជ ក ភាព នេ គេប គណបកសនយោបាយ ទាងអស ដេល តេវតេ សមេច នៅ ឆនា បនាទប។

» កណេទមេង បេព នធ បោះឆនាត ដោយ អនវតត បេព នធ ចរះ ដេល អនញញាត ឲយ បេកខជន ឯករាជយ នង/ឬ បេ កខ-ជន ឯកជន ពេមទាង គណបកសនយោបាយ (ដេល បេើបេស បញជ ឈមោះ គណបកស) ដើមប បេជេង យក តណេង នៅ គេប កមេត នេ រដឋាភបាល។

» រដឋាភបាល គរតេ ផលាសបតរ បេព នធ នេ ការបោះឆនាត កេម បេកសា រាជធាន ខេតត កេង សេក ខណឌ ថម ដោយ ឲយ ពល រដឋ កមពជា អាច បោះឆនាត ដោយផទល ជេើសរស

កេម បេកសា ទាងនោះ បេសើរ ជាង ផតល ឲយ កេមបេកសា ឃ សងកាត កនងការ បោះឆនាត ជេើសរស។

» ធវើ ឲយ បេសើរឡើង នវ មខងរ នេ រដឋសភា តេវ កណេ ទមេង បទ បញជាផទេកនង នង លកខនតកៈ នេ រដឋសភា ដើមប អនញញាត ឲយ គេប គណបកស អាចនយយបាន អឡង បេជ ពេញ អងគ នេ រដឋសភា នង ដកចេញ នវ អន បេយោគ មយចនន ដេល ដកទោស តណាងរាសតេ សមេប ការ បញចេញ ទសសនៈ មត កនងពេល បពេញ មខងរ របស ពកគេ ជា តណាងរាសតេ។

» ខម ែរហវល សម សនើ ដល រាជរដឋាភបាល ធានា ឲយ មនការ បញចេញ មតយោបល កានតេ ទលទលាយ ចពោះ អនក សារ ពតមន អនកការពារ សទធមនសស ពលរដឋ តចតាច នង តណាងរាសតេ គណបកសបេឆង នង ពចារណា លើ ការ បញឈប ការចោទបេកាន ពបទ បរហារកេរត នង បទ ចោទបេកាន ដទេទៀត ដើមប ធានាថា ពកគេ អាច ចល រម បញចេញមត យោបល រះគន ដោយ សេរ កនង នយ សាថាបនា នង ជជេក ដេញដោល ពាក ព នធ នង ការ សមេច ចតត របស រាជរដឋាភបាល នង គណបកសកានអណាច ដេល ទាងនេះ ជា សទធ នង ករណយ កចច របស ពក គេ ជា ពលរដឋ៕តណាងរាសេតគណបកសសមរងស បងហាញទសសនៈតាមកមមវធទរទសសនសមធម កេមការងរខម ែរហវល អងកេតមើលរដឋាភបាលតាមរយៈបេពនធផសពវផសាយ

ការផសាយសមលោងសងគមសវល

»»»ផសាយផទល ៖ រាលថងោចនទ ដល ថងោអាទតយ ចាបពមោង ៧. ៣០ នាទ ដល មោង ៨.៣០ នាទពោក»»»តាមរយៈ ៖ វទយ FM 105 MHz (ភនពោញ), FM 90 MHz (ភនពោញ), »»»ផសាយបនតទៅតាមបណាតាខេតត ៖ FM 90.25 MHz (បាតដបង), FM 88.5 MHz (កពងធ)»»»ចាកផសាយនៅវទយអងគរដឋា ខេតត សៀមរាប ពមាង ១២ៈ៣០ ដល ១៣ៈ០០ FM 95.5 MHz»»»ចលរមបញចេញមតយោបល ៖ 023 88 57 45, 016 54 43 98, 012 43 34 37»»»ផញើសារជាអកសរ (SMS) ៖ 017 91 92 80»»»អមេល ៖ comfrel@online.com.kh & »»»គេហទពរ ៖ www.comfrel.org

11អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

12អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

មលនធគណបកសនយោបាយ នងអពើពករលយរបសគណបកសនយោបាយ នោអាសខាងកើត

ករណសកសានៅបេទេស ជបន ករេខាងតបង នងតេវាាន

អតថបទសេវជេវ នងបេសមេលដោយ ៖ តេម ផរតន(ត មកព ពេតតបតេ អនកឃលាមើល លេខ ៤១)

៣- ការដាក ឲយ អនវតត ចបាប សតព មល នធ គណ បកស នយោ បាយ ចនន ថវកា ពតបេកដ ដេល បាន លើក ឡើង មន ការ លបាក កនង ការ ធវើ នទសសន។ ទោះបជា យាង ណា ក ដោយ រដឋ មនចបាប សតព របាយ ការណ លើ មល នធ គណបកសនយោបាយ ជា ពសេស សមជកនមយៗ នេ គណ បកស នយោបាយ ដេលមន ភាពមន ជាក លាក នៅកនង របាយការណ។ នៅ ដើម ទស វតស ឆនា ១៩៥០ តេវបាន គេ ធវើការ បាាន បេមណ ថា បេកខជនមនាកៗចាបាច តេវ ចណាយ រវាង ព ៥ ទៅ ៦ ដង ចេើនជាង អវដេល បានអនញញាត ដោយ ចបាប (Ike 1957:200)។ មន កេម ជាចេើន បេសនបើ គេ បានធវើការ កតសមគាល អ តត សញញាណ តេវតមេវ ឲយ ធវើ របាយការណ ព ចណល របស ខលន បនតេ ពេលខលះ គេ ជេើស យក ដោយ ធវើ ការ បេងចេក ថវកា ដេល ទទល បានជា លកខណៈ បគគល នៅកនង កេម ឬ បកស ពក

របស គេ។ ពកគេ នង ជេើសរស ធវើ សេចកតរាយការណ ទៅតាម ចនន តច ឬ ចេើន តាម ដេល សាធារណៈ រពងថា មនការ បេបេល ទៅលើ មខងរ ជាក លាក ដេល គេច ង ផតាត ការចាប អារមមណ ឬ ផតល តមលេ ទាប។ ជនយ ឧបតថមភ ដល សាថាបន នយោបាយ គអាច កាត ពនធ បាន ហើយ ចពោះ សាជវកមម ខានាត ធ ដេល ផតលជនយ ចេើន នោះគេ ចាបអារមមណ ធវើ បេបនេះ។ ទោះ ប ជា យាងណា សាថា បន តចតាច មនសវមន ភាព ចបាស លាស កនងការ ពនតយពចយ នោះទេ ហើយ ករណខលះ កេម ហន ដេល ឧបតថមភ ថវកា ទាងនោះ រពងថា ការ បក សេយ វធាន នានា របស រដឋ នង បេតបតត យាង បេសើរ ផតល បេ យោជន ដល ពកគេ បេសន បើ ពកគេ រកសា ការសមងាត កនង ការ ផតល ថវកា ឧបតថមភ ជាជាង ការ ផសពវ ផសាយ ជា សាធារណៈ ហើយ បើ មនការ ផសពវផសាយ ជា សា ធារណៈ នងធវើ ឲយ បះ ពាល ដល ថៅកេ ទាងនោះ ជាមនខាន។

ដចដេល បានលើកឡើង ខាង លើ រដឋ មនមន លទធផល កនងការ ទាម ទារ ឲយ អនវតត ទៅតាម ចបាប នោះទេ ដោយ ហេត គេបគានា សទធតេ បានដងថា មន អាច ធវើទៅបាន។ មនមន គណ បកស នយោបាយ ណាមយ កនងការ ធវើ ឲយ មន បេសទធភាព កនង ការធវើ នយោបាយ នប នយកមម នៅកនង យទធនាការ ឃោស នា នមយៗនោះទេ។ ស នទ សសន មយ នេ ផលវបាក ដេល អាច នង កើត មន នៅ តារាង ទ១។ នៅ ឆនា ១៩៥៣ នៅ ពេល ដេល សងគាេម តេជាក បាន ពងេក ឥទធពល នោះ គណបកស សេរ នង បេជា ធ បតេ យយ បានធវើ របាយការណ ចណល របស ខលន ដេលមន ២០ លើក ធៀប នង គណបកស កមមយនសត ដេលជា គណ បកស មយ ដេល លើក តមកើងខលន ថា សោមោះ តេង។ ផទយទៅវញ នៅ ទសវតស ឆនា ១៩៩០ នៅពេលដេល ពក កមមយ នសត ចះខសាយ នៅពេលនោះ ហើយ ដេល គណបកស នេះ ជា គណបកស ដេល បាន

ធវើការ បេកាស ព ចណល ដ ចេើនសនធក សនាធាប របសខលន គថា មន ចេើនជាង គណបកស បេជាធបតេយយ បាន ធវើ របាយ ការណ ចណល របស ខលន ដេលមន ២០ លើក ធៀប នង គណបកស កមមយ ន សត ដេលជា គណបកស មយ ដេល លើក តមកើងខលន ថា សោមោះតេង។ ផទយទៅវញ នៅ ទសវតស ឆនា ១៩៩០ នៅពេលដេល ពក កមមយនសត ចះខសាយ នៅពេលនោះ ហើយ ដេល គណបកស នេះ ជា គណបកស ដេល បានធវើការ បេកាស ព ចណល ដ ចេើនសនធក សនាធាប របសខលន គថា មន ចេើនជាង គណបកស បេជាធបតេយយ សេរ ដេល គាទេ កេម ពាណជជករ រហត ដល ២០% នៅ តារាង ទ២។

ទោះបជា យាងណា គណបកស បេជាធបតេយយ សេរ បានបេកាស ឲយ ដង ព ចនន សរប នេ ចណល របសខលន រម ទាង សាខា គណបកស ថានាកមលដឋាន នង ចនន ថវកា ដេល សល តាងព ឆនា មនៗ បេមណ ១៤០ លាន យន កនង ឆនា២០០០។ មន អនក អងកេត ការណ ជាចេើន មន មនទល សងសយថា ចណល ពតបេកដ របស គណបកស នេះ មន បេមណ ជាង ៥ ដង នេ របាយការណ ដេល បានបងហាញ ដោយ (Hrebenar 2000:61) ។

វា ជា ការពត ដេល ធនធាន គណ បកស នយោបាយ ដ ចេើន បេបនេះ ពេល បណាតាល ឲយ កើតរឿង អាសេវ ដេល គរ ឲយ កត សមគាល (រឿងអាសេវ របស Tanaka Lockheed នៅ ទសវតស ឆនា ១៩៧០)។ បញហា ទាងនេះ បាន នា ឲយ មនការ បេឆង ជា សាធារណៈ នង មនការ រតបនតង លើផលវ ចបាប។ បនតេ យាង ហោចណាស នៅពេល នោះ គណ បកស បេជាធបតេយយ សេរ បងហាញ

ព ជនាញ កនង កចចការ សាធារណៈ ដេល ធវើ ឲយ កេម គណបកស តចតាច គាមោន ភាព រកចរន។ លោក ម គ តាកវ (Miki Takeo) កាលាយជា នាយករដឋមនតេ គេន តេ ជា របភាព ខាងកេ នេ ការផលាសបតរ ផនតគនត។ ហើយ លោក ម គ បានធវើ មនការ អនវតត នវ នយតកមម នេ មលនធ នៅពេល យទធ នាការ ឃោសនា បោះ ឆនាត។ ទោះជា យាងនេះ កដោយ មន យរ បនាមោន គាត តេវបាន ទមលាក ព តណេង ដោយ កេម មេដកនា ដេល មន សបបាយ ចតត របស កេម ភាគចេើន ដេល ខកខាន មន បាន ការពារ កាតទោស អតត នាយក រដឋ មនតេ តា ណា កា។ វធាន ទាងឡាយ មនមន ភាពលមអៀង ទៅ គណបកស ណា មយ ទេ។ ជា ការពត រយៈពេល២-៣ ឆនា កេយ សងគាេម រដឋបាលរ ប សលោក Alied បាន ពយាយម ផគាបចតត គណបកស សងគម នយម ដោយសារ គេ គតថា វា មន សកាតានពល សខាន ជា របង ការពារ ធមមនញញ សនតភាព ថម ដេល ហាមបេម ជបន មន ឲយ មន កងកមលាង ផទលខលន ដេល ធវើ ឲយ គណបកស សងគម នយម ដច ឆងាយ ព គណបកស ក មមនសត។ ៤- សោចកតសនើ កោទមោង នោ ជបន បោះឆនោតជាត ឆនោ ១៩៩៦

នៅ ជបន បញហា ធ នេ រឿងអាសេវ ព ថវកា នៅ ទសវតស ឆនា ១៩៩០ ទបផត ធវើ ឲយ គណបកស LDP ពយាយម ដោះ សេយ បញហា នោះ បើទោះបជា ទបផត ធវើ ឲយ ពកគេ បាតបង អណាច នៅ ឆនា ១៩៩៣ កដោយ បនតេ ជា ជមេើស កនងការ កេទមេង កនង រដឋាភបាលចរះ ដេល ដក នា ដោយ គណបកសជទាស បងកើត ថម Shinshinto ដេល ផតើម វធាន

ការ ទាងនោះ។ បញហាសខាន នៅ ឆនា ១៩៩៩ គ ការធវើ វសោធនកមម ចបាប គេបគេង មលនធ គណបកសនយោបាយ ឆនា ១៩៤៨។ ជា មលដឋាន នេ វធាន ការ នេះ គ សអាង លើ តនាទ របស រដឋ កនង ការធវើ នយតកមម លើ សកមមភាព គណ បកស នយោបាយ។ កេមហន នានា គ មន តេវ បានអនញញាត ឲយ ផតល ថវកា ដល បេកខជន មនាកៗនោះទេ បនតេ អនញញាត ដល គណបកស នយោបាយ នង អងគ ការន យោបាយ ដេល តេវ បាន គេ ទទល សាគាល។ ឥឡវនេះ ចពោះ ការ ផតល ថវកា ចេើនជាង ៥០ ០០០ យេន ជបន (៥០០ដលាលារ អាមេរក) តេវ តេមន របាយ ការណ ដេល ព មន នេះ អន ញញាត បាន រហតដល ១.០០០.០០០ យេន ជបន។ នេះ មននយថា គជា ទោស បបញញតត បនថេម ចពោះ ការ រលោភ លើ វធានផសេង។ ពមន បេកខជន ដេល ទទលបាន ជោគជយ អាច នងតេវ មឃ ភាព បេសនបើ អនក ឃោសនា ឬ អនក គេប គេង ការឃោសនា តេវបាន គេ រក ឃើញថា មនការ ពាក ព នធ។ ឥឡវនេះ បើ រក ឃើញថា អនក ឃោស នាណា មនាក រលោភចបាប នោះ លទធផល ឆនាត ដេល ជន នោះ ទទលបាន នងតេវ ចាតទកជា មឃ ភាព។

បទ បបញញតត ជាចេើន ដេលមន កនង នយតកមម ថម នេះ គមន គោលដៅ ពងេង គណបកសនយោបាយ លើ ការ ចណាយ របស កេម នង បគគល នេ គណ បកស នយោបាយ ដោយ រពងថា នយត-កមម ថម នេះ ជយ ទេទេង ដល កចចពភាកសា លើ គោលនយោបាយ តមេងទស នង ការវវតតន នេ គណបកសនយោបាយ ដើមប ឲយ ទៅជា សាថាបន មយ ដេល មន មន លកខណៈ ជា បគគល។ វា គរតេ ឈាន

ការឃោសនាបោះឆនាត កនងឆនា២០០៥ សភាបេទេសជបនបើកបេជ កនងឆនា២០០៥ របភាពបេកខជនឃោសនាបោះឆនាត កនងឆនា២០១០

13អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

14អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

ទៅដល មលនធ សមេប គណបកស នយោបាយ ដេល អាច ចាតចេង ដោយ ថានាកដកនា របស គណបកស នេះ ដេល អាចធវើ ឲយ ពកគេ អាចអនវតត អណាច ជា អនកដកនា ពតបេកដ លើ អនកគាទេ របស ពកគេ។

មតផទយ ព ការរៀបច ទាងនេះ គថា អនតរាគមន របសរ ដឋ មនមេន ដោយ សារ មនមន ថវកា គេបគេន សមេប គណបកសនយោបាយ ចាតចេង ការ បោះ ឆនាត នោះទេ បនតេ ការពត ដោយ សារ តេ ភាព ខសាយ កនង ការចាត ចេង របស គណបកសនយោបាយ ទៅវញ ទេ។ រដឋ អាច តេមតេ មនលទធភាព ធវើ ឲយ មន របៀបរៀបរយ លើ សកមមភាព របស គណ បកសនយោបាយ ជាជាង ការ ផតល ថវកា ដល គណ បកស នោះ ហើយ ទាម ទារ ឲយ មន គណនេយយភាព ពត បេកដ លើ ការចាតចេង ថវកា នោះ។ ដច នេះ នៅពេលដេល ការពេយបារមភ ខាងដើម ព សេចកតតេវការ អាច ឲយ គណ បកស ឋត ឋេ របា ន ដើមប ទេទេង បេជា ធប តេយយ។ ឥឡវ អវ បាន ផលាសបតរ ដេល ធវើ ឲយ តេវ អនតរាគ មន ដើមប ជយ គណបកស ន យោបាយ កនងការ កេទមេង ឲយ ដើរ ត នាទ មន បេយោជន ជាង នេះ នង មន បេសទធ ភាព ដេលជា ផនេក មយ នេ បេពនធ

បេជា ធប តេយយ។ទោះជា យាងនេះ កដោយ ចបាប

គេបគេង មលនធ គណបកសនយោបាយ តេវបាន គេ កេសមេល ដើមប ការពារ បេត បតត ការផតល មលនធ ដល បេកខជន មនាក នង Koenkai របស ពកគេ តាងព ឆនា ២០០០ មក េមលះ ផទយទៅវញ ពកគេ អាច តេមតេ ផតល មលនធ ដល សាខា មល ដនា ន របស គណបកសនយោបាយ ទាងនោះ តេបណោណោះ។ តេ គេ មើល ឃើញ ថា អនកកានកាប មខងរ នេ គណ បកស ទាងនោះ នៅតេមន អធបតភាព លើ សាខា មលដឋាន នេ គណបកស ទាង នោះ ដដេល ដេល ធវើ ឲយ ការដក នានៅ សានាកការ កណាតាល នេ គណបកស នៅ តេ មន អានភាព។

ជាងនេះទៅទៀត ការ លេច ធាលាយ តេវ ទមលាយ ឲយ ដង នៅ ឆនា ២០០២ ដោយ មេដកនា របស គណបកស កមមយនសត ជបន Shii Kazho ដេល បរហារ ថា កឡង ពេល ១៤ ខេ នេ ឆនា ១៩៩១-១៩៩២ រដឋាភបាល របស នាយក រដឋ មនតេ Miyazava Kiichi បាន បេងចេក ១៤៣.៨៧លាន យេន ជបន (១ លាន ដលាលា រសហរដឋអាមេរក) កនង ឆនាទនសទធ ថវកា សមេប គណបកស គេបគេង អណាច នង តណាង របស គណបកស

បេឆង កដចជា ការចណាយ បគគល ផសេងៗ នៅ លនៅ ដនា ន ផលវការ របស គាត។ ករណនេះ ពេលខលះ តេវបាន គេ បេើ បេស ជា សាពាន កនងការ អនមត ចបាប ផសេងៗរបស រដឋាភបាល តាម រយៈ Diet ...។

ភាព សមងាត នេ ឆនាទនសទធ ថវកា តេវ បាន គេ មើលឃើញថា ជា ទដឋភាព ដ ទៀង ទាត ចពោះ វសយ ការទត នង នយោ បាយ កនង សេក របស ជបន រាប ទសវតស មក ហើយ។ ថានាកដកនា គណ បកស ផសេងទៀត បាន តវាា ថា រដឋា ភបាល Miyazawa ទេ ដេល គរតេ តេវផតាត ការ ពចារណា ចេើនជាង គណបកស JPY ដេល ចណាយ ខជះខាជាយ អស ១៤៤លាន ដលាលា សហរដឋអាមេរក នោះ។ បញហា នេះ បាន ជរញ ឲយ ការចាបអារមមណ កាន តេខាលាង ព បញហា អព ពករលយ កនង វសយ នយោ បាយ ជបន ហើយ ការចាប អា រមមណ នោះ តេវបាន ពងេង បនថេមទៀត ដោយ ការលាលេង ជា ទៀងទាត របស សមជក Diet នេ គណបកស នេះ កនង ទសវតស ឆនា ១៩៩០ រហតដល បចចបបនន ជវញ ការ បរហារ ជាចេើនលើក ចេើន សារពើ អពើ សកមមភាព ពករលយ។

ទោះបជា អតតរដឋមនតេ ទសតការ គណៈ រដឋមនតេ ដចជា អតត អគគ លេខា ធការ នេ គណបកស LDP នង អតត អនក តស កនងការ ដកនា របស គណបកស នេះ ដចជា Kato Koichi តេវបាន បងខ ឲយ លា លេង ដេរ។ អនក កេទមេង គ លោក នាយក រដឋមនតេ Hosokawa Morihir តេវ បាន បងខ ឲយ លាលេង នៅ ឆនា ១៩៩៤ ជ វញ រឿងអាសេវ ផទលខលន ព បញហា ហរញញ វតថ។ តលេខ នាមខ គ នៅកនង គណបកស សងគម បេជាធបតេយយ គ លោក Tsujimoto Kiyomiដេល បាន រះ គន យាង ខាលាង កាលា ចពោះ អពើពក រលយ លើ វសយ នយោបាយ ហើយ ដេល តេវ បាន បងខ ឲយ លាលេង នៅ ឆនា ២០០២ ដោយ សារ ជនត របសគាត បាន បេើ បេស មលនធ នយោបាយ ខស។

មនសស ជនត ជាចេើន របស អនក នយោ បាយ ជា ញកញយ តេវបាន រក ឃើញថា មនការ ពាក ព នធ នង រឿង អាសេវ នេះ ដេល គេ សនម ត ថា អពើ ពករលយ បាន សាយ ភាយ យាង ខាលាងកាលា កនង មជឈដឋាន នយោបាយ។

ដើមប បេឆង ទៅនង ការកើនឡើង នេ អពើអាកេក ព សាធារណៈ នៅ ឆនា ២០០២ សមជកសភា៤ រប បាន សមគេ ចតត កនងការ បងហាញ ការចណាយ លើ បញហានយោបាយ របស ពកគេ។ ពកគេមនាកៗ បានបងហាញ ការចណាយ បេមណ ៤០ លាន យេន (៣៧ មន ដលាលារ សហរដឋអាមេរក) បេចាឆនា។ ទោះបជា យាងណា ទងវើ បេបនេះ តេវបាន សាវាគមន ដោយ ចាតទកថា ជា ជហាន ដបង នេ ដណើរ ឆពាះទៅរក ការបើក ទលាយ ជាងនេះទៀត ហើយ តេវបាន កតសមគាល ដេរ ថា សមជក ផសេងទៀត នេ គណបកស LDP, Suzuki Muneo ដេលថមៗ នេះ តេវបាន បងខ ឲយ លាលេង បាន ទទលសាគាលថា បាន ជយ រក មលនធ បេមណ ៥០០ លាន យេន (៤.៦ លាន ដលាលារ សហរដឋអាមេរក) សមេប ខលន គាត នង សហការ របស គាត (Iwa Tomoaki 2002) ហើយ កាសេត Asahi Shimbun បាន លើក ឡើងថា ជាធមមតា សមជក LDP បាន បេើ បេស បេមណ ៨៨ លាន យេន (៨១៧០០០ ដលាលារ សហរដឋអាមេរក) កនង មយឆនា។ ដចនេះ ចេតនា ឲយ មន ការ បើកទលាយ នោះ គ ដើមប បងកើន ចលនា រះ គន ព បេជាពលរដឋ។

ភាព ចងដង ចងឃើញ មយ ព ផលេផកា នេ វធាន ថម ទាងនេះ ពតជា បាន បងកើត ឲយ មន អសថរភាព កនងចណោម គណបកស

នានា ដច នៅ តារាង ទ២។ តាងព មន ការ ផតលបេក ឲយ វញ ចពោះ គណបកស ដេល បាន ទទល អាសនៈ យាងតច ៥ នោះមក នង មលនធ តេវបាន ចាត ចេង តាម ឆនា ជា មលដឋាន នៅពេល ចាបផតើម ឆនា ថម នេ សារពើពនធ នៅ តេមស ទ១ដេល គេ ឃើញ មនដដេលៗនវ វវាទ នង ការ បេកបាក នៅកនង គណ បកស នយោបាយ ដចដេល កេម ដេល មន ពេញ ចតត នោះ សមេច ថា គរ ផលាស បតរ ការផតលបេក ឲយ បេក វញ នៅ ឆនា កេយ។ នេះ មន គេនតេ ជាហេត ផល ដេល ធវើ លេច ចេញ នវ គណបកស ថម បណោណោះ ទេ ហើយ សមេប ថេរវេលា ដ ខល មយ នេ ដណើរ ការ គណបកស ខលះ នោះ តេ វា គជា កតាតា ដេល នា ឲយ មន ការ បបេក គណបកស ន យោ បាយ។

ទោះបជា យាងណា សមទធផល មយ ដេល បាន កើតឡើង ព ការផតចផតើម នេ ជនយ រដឋាភបាល ទៅលើ គណ បកស នយោបាយ នៅ ទសវតស ឆនា ១៩៩០ គ វា បានធវើ ឲយ បញចប រាល ទមេង នេ ការ ចណាយ ចេើន លើ សកមម ភាព នយោ បាយ ព ទសវតសមនៗ ទោះជា ពេលនោះ គ ទសវតស នេ ភាព សងបសងៀម នេ សេដឋកចច ជបន ដេល អាចជា កតាតា រ ម ផស កដោយ។

នៅមនត...

លោក មគ តាកេវ (Miki Takeo)

ការឃោសនាបោះឆនាតឆនា ២០០៩ នៅបេទេសជបន

15អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

16អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

នៅកនង ខេមេសា ខេឧសភា នង ខេមថនា ឆនា២០១០នេះ ដេលជា ពេល រដឋសភា ចល កង នង បេជ ពេញអងគ ឡើងវញ សមេប ឲយ អនកតណាងរារសត ធវើការ អនមត សេចកត ពេង ចបាប ផសេងៗ ហើយ ខេកកកដ នេ វសសមកាល របស តណាង រាសតេ សមេប ចះ ជប បេជាជន ខម ែរហវល អងកេត ឃើញថា មនសវមន អនកតណាងរាសតេ ចះ មលដឋាន បនាមោន ទេ។ មន អនកតណាងរាសតេ ចនន ៧៦ រប មកព គណបកស ជាបឆនាត

៤ (លើកលេង គណបកស ជាតនយម) បាន ចះ មលដឋាន បាន ចនន ៤១០ លើក។

អនកតណងរាសត គណបកស បជាជន កមពជា ចនន យាងតច ៥៥ រប (សមើនង ៦១% នេ តណាងរាសតេ សរប ៩០ រប) បាន ចះ មលដឋាន ចនន ២៥៥ លើក ឬ ជា មធយម អនកតណាងរាសតេ មយរប ចះ មលដឋានចនន ៥ លើក។ ចណេក តណាងរាសតេ គណបកស សទធមនសស ដេលមន ៣ រប ចះ មលដឋាន តេមយ រប សមើនង ១០០ % បាន ចនន ១៦ លើក ឬ ជា មធយម អនកតណាងរាសតរ មនាក ចះ មលដឋាន បាន ៦ លើក។ ខណៈដេល តណាងរាសតេ គណបកស សមរងស បាន ចះ មលដឋានចនន ១៦ រប (សមើនង ៦២% នេ អនកតណាងរាសតេ គណបកស សមរងស សរប ២៦ នាក) បាន ចះ មលដឋាន សរប តេ ១៣៤ លើក មននយ ជា មធយម អនកតណាងរាសតេ គណបកស នេះ មយរប ចះ មលដឋាន បាន ៩ លើក។ ចណេក តណាងរាសតេ គណបកស ហវនសនបច ១ រប បាន ចះ ចនន ២ លើក (៥០% នេ អនកតណាងរាសតេ គណបកស ហវនសនបច សរប)។

ការចះ មលដាឋោន របស អនកតណាងរាសោត កនង រដវ កាល បោជ ពោញអងគ

(ខេមេសា ខេឧសភា ខេមថនា នង ខេកកកដ ឆនា២០១០)

តាម តារាង ដេលជា ពតមន បាន បងហាញថា អនក តណាង រាសតេ ភាគចេើន ចះ មលដឋាន ផតាតទៅលើ ការចះ សរ សខ ទកខ បេជាជន នង ចេក អណោយ រហតដល ៤៨% (សមើនង ១៩៩ លើក) នង ចះ ពងេង ផទេកនង គណបកស ៣៩% (សមើនង ១៥៩ លើក)។ ខណៈដេល ការចះ អនត រាគមន មនតេ ២% (៩ លើក) នង ការ អមដណើរ ថានាក ដក នា សមើនង ៧ % (២៧ លើក)។ ចណេក ការចលរម កនង វេទកាសាធារណៈ មនការ កើន ឡើង សមើ នង ១៦ លើក (៤%)។

» ការសាកសរ សខទកខ ចក អណយ នង សមពធ គមង នានា ៖ តេវបាន ធវើឡើង ដោយ តណាងរាសតេ មកព ៣ គណបកស ដេល គណបកស បេជាជន កមពជា ឈានមខ គេ ចនន ១៥១ លើក លើ គណបកស សមរងស ដេល ចះ មលដឋាន ដើមប សរសខទកខ ចេក អណោយ នង សមពាធ

គមេង នានា សរប ៤៣ លើក នង គណបកស សទធមនសស ចនន ៥ លើក។ ជាកសតេង អនកតណាងរាសតេ ស ខង មណឌល បាតដបង របស គណបកស បេជាជន កមពជា បាន នាមខគេ ទ ពរ អញជើញ ជា អធបត កនង ពធ សមពាធ សមទធផល កនង ឃ តា គេម សេក បាណន ហើយ ចេក អណោយ ឧបតថមភ ដល កមលាងបេដបអាវធ នង យយជ តាជ ពលរដឋ សរប ចនន ៨៣៧ នាក (មនាកៗ ទទលបាន សារង មយ) នៅ ថងេទ ១១ ខេមេសា ឆនា២០១០។ អនកតណាងរាសតេ មន សថា វរ នទ គណបកស សមរងស មណឌល កពងធ បាន ឈានមខ គេ កនង បកស បាន ចះ មលដឋានចនន ៨ លើក ជាកសតេង កាលព ថងេទ ០៩ ខេមេសា ឆនា២០១០ ឯកឧតតម បាន អញជើញ ចះ ជប សណេះសណាល ជាមយ បេជាពលរដឋ ចនន ២០០ នាក នៅ ភម កត តា ចន ឃ ជេលង សេក បារាយណ ខេតតកពងធ ដេល នៅ កនងការ សណេះសណាល នោះ តណាងរាសតេ របនេះ បាន នាយក នវ ការ ផតាផញើ នង ការ

នករលក ព សណាក ឯកឧតតម សម រងស ខណៈដេល បេធាន គណបកស សមរងស កពង នៅកេ បេទេស។ អនកតណាងរាសតេ យម បញញ ឬ ទធ របស គណបកស សទធមនសស មណឌល ពេវេង កាលព ថងេទ ១៤ ខឧសភា ឆន២០១០ បាន ចះទៅ វតត អបេង ចេះ ឃ លេ សេក សធរ កណាតាល គោលបណង សរ សខ ទកខ សកមមជន នង បេជាពលរដឋ ជាង ៤០០ នាក ចល រម។ នៅ ថងេខេ ដដេល ចះ សរ សខទកខ សកមមជន ពលរដឋ នៅ ឃ តនាត សេក ក េញេជៀច មន ភញៀវ ចលរម បេហេល ៣០០ នាក។

» ការចះពងង ផទកនង នង បណតញ គណបកស ៖ តណាងរាសតេ មកព ៥ គណបកស បាន ចះ ពងេង ផទេកនង នង បណាតាញ គណបកស របសខលន ចនន ១៥៩ លើក ដេល គណបកស សមរងស ឈាន មនគេ ដល ទៅ ៧៧ លើក គណបកស បេជាជន កមពជា បាន ចះ ៧០ លើក នង គណបកស

សទធមនសស ៨ លើក គណបកស ហវន សនបច នង គណបកស ជាតនយម មន ចនន ២ ដង ផងដេរ។ យាងណា ម ញ អនកតណាងរាសតេ យនត ថា រ មណឌល បនាទយមនជយ របស គណបកស សមរ ងស បាន ចលរម បេជ ថានាកដកនា ចលនា យវជន នៅ ទសានាកការ គណបកស ខេតត នៅ ថងេទ ០៤ ខេឧសភា ឆនា២០១0។ ចណេក អនកតណាងរាសតេ ឡោ ង ខង មណឌល ភនពេញ របស គណបកស បេជាជន កមពជា បាន ចះទៅ ជប សរ ទកខ នង នា កេម ពេទយ សម គេ ចតត សាលា រាជធាន ភនពេញ ពនតយ ពយាបាល សខភាព ជន សមជក សមជកា គណបកស បេជាជន កមពជា ដេលជា សមជក កេមបេកសា សងកាត ភម នង មេ ៥០ ខនង ចនន ១៥០ នាក នៅ ខណឌ សេន សខ កេងភនពេញ ពេមទាង ឧបតថមភ មសៅ បបន សខភាព មនាក ១ កបង នង ថវកា ចនន ១០០០០ (មយ មន) រៀល កាលព ថងេទ ០៩ ខេឧសភា ឆនា២០១០)។ ចណេក អនកតណាងរាសតេ គណបកស សទធមនសស យម ប ញញ ឬ ទធ មណឌល ពេវេង

កេមការងរខម ែរហវល អងកេតមើលរដឋាភបាលតាមរយៈបេពនធផសពវផសាយ

តណាងរាសេត ឡើងបញចេញមតកនងពេលបេជពេញអងគនេរដឋសភា (របភាព ៖ ខម ែរហវល): វេទកាមចាសឆនាត កាលព ខេកកកដ ឆនា២០១០ នៅខេតតកពត

17អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

18អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

បាន ចះទៅ សេក សាវាយ អ នទ រ ខេតតពេវេង ដើមប ចលរម បេជ នៅ សានាកការ គណៈ ខេតត គោលបណង សរសខទកខ ពងេង សកមមជន នង ធវើ ផេនការ ទសដៅ ខាងមខ កាលព ថងេទ ២៧ ខេមេសា ឆនា២០១០ ដេលមន ភញៀវ ចលរម ចនន ២៦ រប។

កាលព ថងេទ ១៨ ខេកកកដ អនកតណាងរាសតេ គណបកស ហវន សនបច ញក បនឆ មណឌល បនាទយមនជយ នង អនកតណាងរាសតេ គណបកស ជាតនយម សៅ រាន មណឌល ពេវេង បាន ចលរម បេជ នៅ សានាកការ គណបកស ខេតតបនាទយមនជយ សតព ការបញចះ បញចល សមព នធ ភាព គណបកស ទាងពរ ដេលមន អនកចលរម បេមណ ៣៧០ នាក ដោយ កនងនោះ មនការ ទទលទាន បាយ មយពេល នង ថេម បេក ដល អនកចលរម មនាក ៥០០០ (បេ ពាន)

រៀល សមេប ការធវើដណើរ ផងដេរ។» ការចះ អមដណើរ ថានកដកនា ៖ មនតេ គណបកស

បេជាជន កមពជា ទេ ដេលមន សកមមភាព អមដណើរ ថានាកដកនា សរប បាន ២៧ ដង ជាកសតេង កាលព ថងេទ ២២ ខេឧសភា ឆនា២០១០ វេលា មាង ៧.៣០នាទ ពេក អនកតណាងរាសតេ ល គម លៀង បាន នាមខ កនងការ អមដណើរ ឯកឧតតម ស ខង ចះទៅ ជប សណេះសណាល នង សរសខទកខ ពលរដឋ ចនន ២៥៣ គេសារ ដេល រងគេះ ដោយសារ ខយលពយះ នៅ សេក សពៅ លន ខេតតបាតដបង។

» ការអនតរាគមន នង ដោះសយ បញហ នានា ៖ តណាងរាសតេ គណបកស សមរងស នង គណបកស បេជាជន កមពជា បាន ចះ មលដឋាន ដើមប អនតរាគមន នង ដោះសេយ បញហា ជន បេជាពលរដឋ ចនន ៩ លើក ដេល រមមន ការចះ មលដឋាន របស អនកតណាងរាសតេ គណបកស បេជាជន កមពជា កា ទើ ត យ ប មណឌល កេចេះ បាន ជយ សមេល បញហាដធល ដេល បាន កាបឆការ រចហើយ នៅ ភម បសខនរ ឃ ក ញចរ សេក

ឆល ង ដេល តេវបាន កេមហន កាស ទ ម គរាម កាលព ថងេទ ៦ ខេមេសា ឆនា២០១០។ ចណេក អនកតណាងរាសតេ នត រដល តណាងរាសតេ គណបកស សមរងស មណឌល កពងសព បាន ចះ អនតរាគមន ជយ បេជាពលរដឋ ២ នាក ដេល តេវ តលាការ ចាបខលន[ថងេទ ២១ ខេមេសា ២០១០] កេយពេល តលាការ កះហៅ មក សាកសរ ពាក ព នធ នង រឿង ទនាស ដធល ជាមយនង កេមហន ល យង ផត នៅ ឃ អម លាង សេក ថព ង ខេតតកពងសព។

» ការចលរម កនង វទការ សាធារណៈ របស អងគ ការករដាឋភបាល ៖ មនការ ចលរម ព តណាងរាសតេ ទាង ៤ គណបកស។ អនកតណាងរាសតេ គណបកស សមរងស នត រដល បាន ចលរម វេទកាសាធារណៈ ចនន ១ លើក កាលព ថងេទ ៣០ មេសា ដេល រៀបច ឡើង ដោយ ខម ែរហវល សតព

ការវាយតមលេ លទធផល របស មចាសឆនាត ទៅលើ ការអនវតត លកខខណឌ ស នទ សសន នេ វសយ អាទភាព កនង ខេតតកពងសព ដេលមន បេជាជន ចលរម ចនន ៨៥ នាក។ អនក តណាង រាសតេ ជញ ស ឆ បាន អញជើញ ចលរម ជា វាគមន កនង កចច ពភាកសា រវាង អនកតណាងរាសតេ នង មចាសឆនាត នៅ វតត តាពង ឃ តាពង សេក ថមគោល ខេតតបាតដបង ដេល រៀបច ដោយ អងគការ អន ឌ អាយ កាលព ថងេទ ៣ មេសា ២០១០។ អនក តណាងរាសតេ អ ច នទ ឬ ទធ គណបកស សមរងស មណឌល កណាតាល នង អនកតណាងរាសតេ សៅ រាន គណបកស ជាត នយម មណឌល ពេវេង បាន បើក វេទកាសាធារណៈ កេម បេធាន បទ សទធមនសស នង ការអភវឌឍ នៅ ភម ថនល បទ ឃ អម លាង សេក ថព ង ខេតត កពងសព កាលព ថងេទ ២០ ឧសភា ២០១០ ដេលមន ពល រដឋ បេមណ ៥០០ បាន នាក ចលរម៕

កណាពយដោះលោង លអ ជាង ដាកគក?

តាកតេង ដោយ ៖ វចឆកា

១. រឿង ចបាប សេក ខមេរ កមេង ក ដង ដេរ សភាព ដច ទោង

មតង រេ ទៅ ជើង មតង យោល ទៅ តបង មតង រាប ជន បោាង

មនសវ តង ចបាប។

២. ទោស តេម លច មន នៅពេល មចាស ទាន ជេលដេ សមលាប

ពេះ ទេ មនបាន ចេន គានា ចលចាប វាយដ ចេ សាលាប

ចបាប ចាប ដកគក។

៣ អនកកេ តចតាច តេងតេ ខលបខាលាច អណាច អភជន

ពេះ អនកកេ ខស តេង មនទោស ធងន ដច ទក ឡើង ជន

ជោរ លច តេ សមោ។

៤ រ អនក មនយស អណាច ខពងខពស ដច ផចក សេឡៅ

មនសវ លចលង ដោយសារ ទក ជេ ពោលគ ដងខា

មន ចាញ កមមករ។

៥. ឧកេដឋកមម ខលះ អនកធ ពារ បះ គេ នៅតេ លអ

ជន កេ កាឡេ ខមោ ទៅជា ស ឲយ អនកកេកេ

រង ទទល កមម។

៦. ដច រឿង ឧកេដឋ ដេល កើតមន ពត យើង បាន រងចា

កនង រយៈពេល អស សាមសប ឆនា ដេល ខមេរ រងចា

មើល ជនឧកេដឋ។

៧. ដបង គេ ថា មន តលាការ ផសះផសា ផលវចតត

រ ជនរងគេះ សាមោនថា ការពត កត សាមោន ការគត

ដចជា យលសង។

៨. យើង បានឃើញ ចបាស អគត ជេល ណាស ខមេរ តេវ បេលយ

ដោយ មេឃតក មខ អាកេក កេ បេហារ ឲយ កសយ

ខមេរ ទាង មន នាក។

៩. គក សាម បេ ឆនា ខមេរ អើយ ចរ ចា ទកជា តមេ

គេ លើកទកចតត ឃតក ហើយ ណា ឲយ រត បេហារ

ពេះ ចបាប ឡបឡេ។

១០. ជន ដេល បាន សាលាប ដប ពរពាន បេប ថា ឈ រត ទវេ

ពេះ សាលាប មនសស មនាក ទោស មយថងេ ទេ លអមើល ផង គេ

គរ ឲយ ឈ ណាស។

១១. តេ អនកខលះ ថា បើ បាន ជេល ចារ សមេលទោស បេណ

នៅ ដប បេ ប ន ឆនា គរ ក រខាន គរ ដោះលេង បេណ

ឌ ច មន សេរ។

១២. ពេះ នា ពបាក ដនដប តកយាក រឿង នចណ

រឿង ថេ ការពារ ឌ ច ទាងយប ថងេ ឲយ មន សេរ

មនបាច ដកទោស។

១៣. ការសមេច កត យោង ពាកយ បេណ ខស ធងន សមបើម

យោង ថា មនសស ចាស ឮហើយ គរ ឆអើម គរ សអប គរ ខពើម

កាតកត យក នាម។

១៤. ដច លើកទកចតត ដល ជនឧកេដឋ ដេ បេឡាក ឈាម

ដេល សមលាប ខមេរ យក ឈាម ពេស បៀម ដេល មន អាចសងៀម

ចងបាន យតតធម៕

ទដឋភាព អនក ចល រម វេទកា មចាស ឆនាត នៅ ខេតត សៀម រាប (របភាព ៖ ខម ែរហវល): វេទកាមចាសឆនាត កាលព ខេកកកដ ឆនា២០១០ នៅខេតតសៀមរាប

19អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

20អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

កាល បបវតត ពោតតការណសខានៗព ខេមថនា ដល ខេសហា ឆនា២០១០

»»២៨ មថនា ២០១០ ៖ លោកនាយក រដឋមនតេ ហន សន នង ជា អនបេធាន គណបកស បេជាជន កមពជា មនបាន ចលរម កនង ពធ រមលក ខប លើក ទ៥៩ (២៨/០៦/១៩៥១ - ២៨/0៦/២០១០) ថងេ បងកើត គណបកស បេជាជន កមពជា នៅ ទសានាកការ កណាតាល គណបកស បេជាជន កមពជា នា រាជធាន ភនពេញ ទេ ដោយសារ មន បញហា សខភាព។ ពធ នេះ បេរពធ ឡើង កេម វតតមន របស ថានាកដកនា គណបកស បេជាជន កមព ជាមន លោក ជា សម បេធាន គណបកស នង លោក ហង សរន បេធានកតតយស គណបកស បេជាជន កមពជា។

»»២៩ មថនា ២០១០ ៖ រដឋមនតេ កេសងសខាភបាល បានចេញ សេចកតជនដណង មយ ថា សមតេច ហន សន នាយករដឋមនតេ នេ ពេះរាជាណាចកេ កមពជា បាន ឆលង ជមង គនផតសាយ ថម (AH1N1)ព កចចបេជ គណៈរដឋមនតេ មយ ដេល បាន ធវើឡើង កាលព ថងេទ២៥ មថនា ២០១០។ បេកាស ដដេល បាន ឲយ ដង ទៀតថា កចចបេជ នេះ កបាន បណាតាល ឲយ មនតេ រាជរដឋាភបាល ៥ រប ទៀត រមមន ឧបនាយករដឋមនតេ យម ឆល ទេសរដឋមនតេ ឆយ ថន ទេសរដឋមនតេ តាវ សងហរ លោក គម អត លោក អត ម ត ឆលង ជមង គេនផតាសាយ (AH1N1) ផងដេរ។

»»១៣ កកកដា ២០១០ ៖ បេធាន សនងការ ជានខពស អងគការសហបេជាជាត ទទលបនទក ផនេក សទធមនសស លោកសេ ណវើ ភ លយ (Navy Pillay) បាន ហៅ ករណ លោកសេ មរ សខ ហរ ដេល តលាការ កមពជា កាតកដ ឲយ ចាញ លោកនាយក រដឋមនតេ ហើយ តេវ សង បេក ពនយ នង ជង ចតត លោក ហន សេន ចនន ១៦,៥លាន រៀល ថា ជាការ បេកាសអាសនន ចពោះ ការធាលាកចះ សទធសេរភាព នៅ បេទេស កមពជា។

»»១៤ កកកដា ២០១០ ៖ បេធាន អងគភាព បេឆង អពើពករលយ នង ជា សមជក កេមបេកសា ជាត បេឆង អពើពករលយ លោក ឱម យនទៀង បានបេកាស យក ខេវចឆកា ២០១០ ដើមប ចាបផតើម នតវធ បេកាស ទេពយសមបតត របស មេដកនា រដឋាភបាល មនតេរាជការ សវល ដេល តេវបានតេងតាង ដោយ ពេះរាជកេតយ នង អនកេតយ តណាងរាសតេ នង សមជក នេ ពេទធ សភា មេដកនា អងគការ សងគម សវល កេមហន ឯកជនធៗ មនតេជានខពស នង ពេមទាង មនតេ នង សមជក នេ សាថាបន បេឆង អពើពករលយ ផងដេរ សរប បេមណ ជាង ១០ មន នាក។

»»៣០ កកកដា ២០១០ ៖ «ល ហាត យោធា ពហ សាសន ឬ ឆន អងគរ ២០១០» បានបេកាស បទ ជា ផលវការ ដោយ កេសងការពារជាត នៅកនង បនាទយ យោធា កងរថកេះ A.C.O នៅកនង សេក ភនសេច ខេតតកពងសព។ ល ហាត យោធា ពហ សាសន នេះ បានចាបផដើម តាងព ថងេទ១២ ខេកកកដ ដោយមន ការចលរម ហវកហាត ព សណាក យោធា ចនន ១.០៣៤ នាក មកព បេទេស ចនន ២៦

រាបទាង កមពជា សហរដឋអាមេរក នង បេទេស ចន ផងដេរ ដើមប បងកើន កចច សហបេតបតតការ នង សមតថភាព កនង ការ ថេរកសា សនតភាព កនង តបន នង ពភពលោក ។ »» ០៥ កកកដា ២០១០ ៖ សងឃនាយក នេ បេទេស កមពជា ពេះមហា សមេធាធបត ន នទ ងត មន ពេះ ថេរ ដកា ថា នង រតបនតង វនយ ហើយ មន អនញញាត ឲយ មន ពេះសងឃ ធវើ ពធ មនតអាគម គាថា នៅកនង វតត សេះចក ទៀត ឡើយ។ ការហាម បេបនេះ បាន ធវើឡើង កេយព រឿងអាសេវ អាសអាភាស នៅកនង វតត សេះចក បាន ផទះឡើង ធវើ ឲយ កកេើក អនករសនៅ កនង ទកេង ភនពេញ កាលព ចងខេ មថនា ដោយសារតេ អតត ពេះសងឃ ពេះនាម ន ត ខ ដេល ចេះ មនតអាគម អមអាម បាន លចលាក ថតរបសៗអាកតកាយ ចនន ៦០០ នាក ពេល កពង មជទក មនត នៅ ពេល ដេល សេៗទាងនោះ ទៅរក អនទត នេះ ឲយ ជយ ធវើ មនតអាគម សនេហ សនក។

»» ៨ សហា ២០១០ ៖ បេមខ រាជរដឋាភបាល កមពជា លោកនាយក រដឋមនតេ ហន សន បាន ផញើលខត យាង បេញាប បផត មយ ជន បេធាន កេម បេកសាសនតសខ របស អងគការ សហ បេជាជាត នង បេធាន សភា អងគការ សហបេជាជាត នៅកនង ទកេង ញវយក (New York) សហរដឋ អា មេ រក ដើមប បដង អព រឿង ពេដេន នង បេសាទ ពេះវហារ ដោយសារតេ ថេ បាន គរាម បេើ កមលាង ទព ដោះសេយ នង ឈាលានពាន កមពជា។ លខត ការទត នោះ បាន ពណនា ថា ផេនទ ដេល បានចេញ ដោយ គណៈកមមោធការ បារា ង-សៀម គជា មលដឋានគេះ យាងរងម ដេល តលាការ យតតធម អនតរជាត បាន កាតសេចកដ ឲយ កមពជា ឈនះកដ កាលព ថងេទ១៥ ខេមថនា ឆនា១៩៦២។ បេសាទពេះវហារ សថតនៅកនង បរណភាព ទកដ កមពជា។ បេទេស ថេ មន កាតពវកចច ដក កង ទព ចេញព តបន បេសាទ។

»» ១៦ សហា ២០១០ ៖ កមការងារ សងគម សវល ដើមប គណនយយភាព នង តមាលភាព សងគម បានបេកាស បើក យទធនាការ បេឆងនង ការយក លយ លើស កណត លើ ពនធ ផលវ កនង ទទាងបេទេស កមពជា ដោយ ចាតទកថា បាតភាព អសកមម ទាងនោះ ជា អពើពករលយ ដ រារេ តាមរយៈ ការបេើបេស តនាទ នង សទធអណាច របស មនតេ សាធារណៈ ដើមប ផលបេយោជន ផទល ខលន។ យទធនាការ នេះ បានបេកាស នវ ទរ សពទ ០១៧ ៥៥៩ ១២២ ជា សាធារណៈ ដើមប រាយការណ អព អតតសញញាណ របស

មនតេ ពនធដរ ដេល ហាាន យកបេក លើស ការកណត ព តារាង បេក ពនធ របស កេសង សេដឋកចច នង ហរញញវតថ ហើយ អាច នង ផសពវផសាយ តាម បេព នធ ឃោសនា នវ អតតសញញាណ របស មនតេ ពនធដរ នោះ ផងដេរ។ »» ២៣ សហា ២០១០ ៖ ពេះមហាកសតេ កមពជា ពេះបាទ សមតេច ពេះបរមនាថ នរោតតម សហមន បាន ពេះរាជទាន ពេះរាជកេតយ លេខ នស/រកត/០៨១០/៦៩០ ចះ ថងេទ២៣ សហា ឆនា២០១០ បញចប មខតណេង លោក ថាកសន សណវត ជា ទបេកសា

នយោបាយ នង សងគម

របភាព ៖ RFI (លោក ជា សម នង លោក ហេង សរន កនង ពធ រលក ខបទ ៥៩ ថងេ បងកើត គណបកស បេជាជន កមពជា ២៨ មថនា ២០១០)

របភាព ៖ RFI (សមតេចអគគមហាសេនាបតតេជោ ហន សេន នាយករដឋមនតេ នេពេះរាជាណាចកេកមពជា)

របភាព ៖ AP (មហាសននបាតអងគការសហបេជាជាត)

របភាព ៖ RFA (លហាតយោធាពហសាសន ឬឆមោអងគរ ២០១០)

ពេះសងឃនមនតឆនថងេតេងកនងពធបណយភជបណឌ

បេសាទពេះវហារ របសកមពជា ដេលបេទេសថេ សនសចតតបងយកធវើជាមចាស

របភាព ៖ RFA (សាថាបនបេឆងអពើពករលយនេពេះរាជាណាចកេកមពជា)

21អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

22អនកឃលាមើល លេខ ៤២ (ខម ែរហវល)

ផទល នាយករដឋមនតេ កមពជា នង ជាទ បេកសា រដឋាភបាល កមព ជា ទទលបនទក សេដឋកចច ដោយយោង តាម សណើ របសលោក ថាកសន នង សេចកត កេបបងគ ទល សនើ របសលោក នាយករដឋមនតេ ហន សេន ដោយ បញជាក មលហេត ថា មន ភារកចច ផទលខលន ចេើន មនអាច បពេញ កចចការ ជាទ បេកសា កមពជា នេះ បាន។

»» ២៦ កកកដា ២០១០ ៖ អងគ ជន សាលាដបង នេ អងគជនជមេះ វសាមញញ កនង តលាការ កមពជា (អ.វ.ត.ក) បានបេកាស សាលកេម លើ សណរឿង០០១ ទាកទង នង ជនជាបចោទ កា ង ហក ក អា វ ហៅ ឌ ច សមេច ឲយ ជាបពនធនាគារ ៣៥ ឆន។ ចពោះ ការអនវតត ទោស អ.វ.ត.ក កបាន សមេលទោស មក នៅតេម ១៩ ឆនា ដោយសារ ឌ ច តេវបាន ឃខលន មនពេល សមេច ទោស ជាង ១១ ឆនា ហើយ បាន សហ ការ លអ ជាមយនង អ.វ.ត.ក កនងពេល បើកសវនាកា រ។ មេធាវ ការពារ ឌ ច លោក ការ សា វ តថ នង មេធាវ ការពារ ដើម បណតងរដឋបបវេណ មន គមេង បតង សារទកខ ខណៈដេល មនបេតកមម ជាចេើន អព សាលកេម មយ នេះ។ តាម នតវធ ភាគ ទាងសងខាង មន រយៈពេល ៣០ ថងេ ដើមប ដកពាកយ បណតង។

»» ២៩ កកកដា ២០១០ ៖ គណៈកមមោធការ អចនតេយ របស រដឋសភា បានសមេច កាត បេកខេ របស លោកជទាវ មរ សខ ហរ តណាងរាសតរ សតេ គណបកស សមរងស ចនន (បប លាន) ៨ ០០០ ០០០ រៀល តាម សណើ របស រដឋមនតេកេសង យតតធម សមេប បង សណង ជង ចតត ដល លោកនាយក រដឋមនតេ ហន សេន កេយពេល លោកជទាវ មរ សខ ហរ ចាញកត លើ បណតង បរហាកេរត របសលោក នាយករដឋមនតេ។

»» ១១ សហា ២០១០ ៖ ឯកឧតតម ជាម យៀប សមជក គណៈកមមោធកា រ អចនតេយ រដឋសភា បាន មនបេសាសនបេប បេព នធ ផសពវផសាយ ថា រដឋសភា រប អ ប បេកខេ តណាងរាសតេ លោកសេ មរ សខ ហរ ជា បនត ទៀត ចាបព ខេ សហា នេះ ចនន ៨ លាន ៥ សន រៀល ដើមប បងបេក ពនយ ទៅ ឲយ រតនាគារជាត កមពជា តាម ការសនើស របស សាលាដបង រាជធាន ភនពេញ។ ការ កាត បេក ខេលើក ទ ពរ ដេល នង ចាបផតើម បនត ព បណល បេក សណង ជង ចតត ដល លោកនាយក រដឋមនតេ ហន សេន តេវបាន លោកជទាវ មរ សខ ហរ ថកាលទោស ថា ជាការ លើកទកចតត ឲយ មន បេព នធ តលា ការមន ឯករាជយ ដេល នៅកេម គនាប នយោបាយ។

»» ០៦ កកកដា ២០១០ ៖ គណៈកមមោធការ ជាត រៀបច ការបោះឆនាត (គ.ជ.ប) បានចេញ ផសាយ ទមេង បញជ បោះឆនាត ថម ដេល ទើបតេវ បានធវើ វសោធនកមម លើ ចណច ៤.២៨.៧.១ នង៤.២៨.៧.២ នេ បទបញជា នង នតវធ សមេប បេើបេស ពេល បោះឆនាត ដោយ បនថេម ចណងជើង នៅ ខាងលើ ថា «បញជ បោះឆនត ឆន... សមប ការបោះឆនត ឆន...» នង បេអប បន ជេង នៅមខ លេង រៀង អនកបោះឆនាត នមយ។ វសោធន កមមនេះ តេវបាន ខម ែរហវល វភាគ ថា មនមន អវដេល ធវើ ឲយ បេសើរឡើង នេ បេព នធ បោះឆនាត នៅ កមពជា ទេ ដោយសារ បញហា ចបង របស ពលរដឋ មចាសឆនាត កនងការ ពនតយ ឈមោះ នង ចលរម ការបោះឆនាត មន តេវបាន ដោះសេយ។ វសោធនកមម នេះ គេន ជយ សមេល កចចការងរ រដឋបាលរ បស មនតេ បោះឆនាត បណោណោះ តេ បនទក កនងការ ពនតយ ឈមោះ អនកបោះឆនាត មនទានបាន ដោះសេយ ឲយ សមសេប ទេ។

លោក ថាកសន សណវត

តណាងរាសេតសេតគណបកសសមរងស មរ សខហរ

របភាព ៖ AP (កាង ហកេកអាាវ ហៅឌចអតត មេ គក ទលសលេង ឬ មនទរ ស-២១)

របភាព ៖ ខម ែរហវល (លោកជទាវ មរ សខហរ តណាងរាសតេ គណបកសសមរងស)

គណៈកមមការពោតតបតោ

១» លោក គល បញញោ ទបេកសាផតលយោបល២» លោក ចនទ ដារទធ បេធានពតមន នងការផសាយ៣» លោក សោ សភកោត អនកនពនធ នងរចនាទពរ៤» កញញា មឿន សខមន លេខាការផសាយពេតតបតេ

អាសយដឋាន៖ ផទះលេខ១៣៩ ផលវ.១២១ សងកាតទកលអក១ ខណឌទលគោក រាជធានភនពេញ ពេះរាជាណាចកេកមពជាទរសពទ ៖ ០២៣ ៨៨៤ ១៥០ទរសារ ៖ ០២៣ ៨៨៣ ៧៥០អមេល ៖ comfrel@online.com.khគេហទពរ ៖ www.comfrel.orgបេអបសបតេ ៖ ១១៤៥

សោចកតជនដណង

ពេតតបតេ អនកឃលោមើល នងចេកជនទៅដលបេជាពលរដឋ (ឥត គត ថលេ) នៅទទាងបេទេសកមពជា ដើមបបពេញចនោលាះ ពត មន រវាងបេជា ពលរដឋ នងអនកតណាង រាសេត អនក ដក នា ដេល ពាកពនធកនង ការចលរមសាថាបនា នង អភវឌឍ សងគម បេជា ធ បតេយយ។

បេសនបើលោក អនកនាង កញញា មនសណមពរ ឬបណង ចលរមយោបល ឬសនើសពេតតបតេ នងឯកសារ ផសេងៗ ដេល ផលតដោយ ខម ែរហវល សមេប រកសាទក សមទនាក ទនង មក ការយលយខម ែរហវល តាម អាសយ ដឋាន ដច ដេល បាន ផតល ជននេះ យើងខញនងដោះសេយជននវរាលបញហារបសលោក អនកនាង កញញា ដោយមេតេភាព។

សមអរគណ !

»»០១ កកកដា ២០១០ ៖ ឯកឧតតម សខ អាន ឧបនាយករដឋមនតេ នង ជា បេធាន អាជាញាធរ បេងកាត កមពជា បានបេកាស កាល ថា បេទេស កមពជា នង បម បេង ជា បេវតតសាសតេ លើកដបង របសខលន នៅ ខេធន ឆនា២០១០។ ពតមន នេះ បាន រង នវ ការសាវាគមន នង កត ពេយបារមភ ព សណាក អងគការ សងគម សវល ជាត/អនតរជាត នង គណបកសបេឆង អព តមលាភាព ចពោះ ការផដល សមបទាន រករក រេ ការគេបគេង បេកចណល ព វសយនេះ នង នរណា ជា អនកទទលបាន ផលបេយោជន ព វសយ ឧសសាហកមម ថម នេះ ?

»»២៥ មថនា ២០១០ ៖ រដឋាភបាល បេកាស គាទេ ការដឡើង បេក ឈនល អបបបរម ចនន ៥ ដលាលារ នង បេកឧបតថមភ ជវភាព ចនន ៦ ដលាលារ បនថេម ឲយ គេប ៦១ ដលាលរ កនង មយខេ ដល កមមករ កាតដេរ នៅ កមពជា ហើយ បេក ឈនល អបបបរម នេះ អាច នង ទាមទារ ឲយ តមលើង បាន មតងទៀត នៅ ឆនា ២០១៣ បណោណោះ។ លោក អាត ធន បេធាន សមព នធ សហជព បេជាធបតេយយ កមមករ កាត ដេរ នៅ កមពជា យលថា បេក ឈនល នេះ មន អនញញាត ឲយ កមមករ អាច រស បានទេ លោក ទាម ទារ ឲយ មន ការ តមលើង ដល ចនោលាះ អបបបរម ព ៧៥ ដលាលរ ទៅដល ៩៣ ដលាលរ។

ចបាប នងតលាការ

អភបាលកចច នងការអភវឌឍ

របភាព ៖ ខម ែរហវល (អនកបោះឆនាត ជាចេើននៅតេ ពបាករកឈមោះរបសខលននៅពេលបោះឆនាត)

កមមកររោងចកេកាតដេរនៅកមពជា

ឯកសារផលតដោយ ខម ែរហវល