ocak 2014 / issn 1302-1435 - savunma sanayii...

• ROKETSAN’dan HABERLER• TASARIM ve MÜHENDİSLİK GÜCÜMÜZ• ROKETSAN ve SANAT

Roketsan, bir TSKGV kuruluşudur.

OCAK 2014 / ISSN 1302-1435

SAYI

4

26.yıl

içindekiler

3

içindekiler 3

başkan’ın mesajı 4

genel müdür’ün mesajı 5

yayın kurulu’ndan 6

misafirlerimiz 7-11

roketsan’dan haberler 12-19

tasarım ve

mühendislik gücümüz 20-41

fuar ve organizasyonlar 42-50

roketsan’lı olmak 51-60

roketsan ve sanat 62-63

basın’da roketsan 64-67

OCAK 2014 - SAYI 4 - 6 AYDA BİR YAYIMLANIR

ISSN 1302-1435

Roketsan Adına SahibiSelçuk YAŞAR

Sorumlu Müdür (Yazı İşleri)Dr. Yavuz AKA

Yayın Kuruluİclal DURAL

Evrim Ayşen ATAKANHarun VURGUN

Mustafa Akın ERDEMDuygu ÖZCANKoray ŞATIRTAV

Nazlı YAMANTÜRK

Tasarım - Grafik UygulamaEtkileşim Grafik Tasarım

Halit Ziya Sk. No: 26/3 Çankaya / AnkaraTel: +90 (312) 441 71 93

Basım YeriAnkara Ofset

Sanayi 1 Cd. Necatibey İş Hanı 93/44İskitler / Ankara

Tel: +90 (312) 384 50 63

Yönetim YeriRoketsan A.Ş.

Kemalpaşa Mah.Şehit Yüzbaşı Adem Kutlu Sk. No: 21

06780 Elmadağ / AnkaraTel: + 90 (312) 860 55 00

Faks: + 90 (312) 863 42 [email protected]@roketsan.com.tr

[email protected]•

Bu dergide yayınlanan yazılar, yazılarda yer alan dü-şünce ve önerilerle kullanılan kaynakların doğrulu-ğuna ilişkin her türlü sorumluluk yazar(lar)a aittir. Bukapsamda Roketsan A.Ş. sorumlu tutulamaz. Yazılarreferans gösterilmeden basılamaz, kopyalanamaz vepaylaşılamaz. Dergide yer alan yazı ve makaleler Ro-ketsan A.Ş. ve/veya atıf yapılan diğer kurum ve kuru-luşların görüşlerini değil, sadece yazarın kendi kişiseldüşüncesini yansıtmaktadır.

sayı 4 ocak 2014

4

roketsan dergisi

2013 yılında Roketsan beklentilerimizinötesinde bir büyüme başarısı kaydetmiştir.2012’de 171 milyon USD olan konsolideciromuzu 2013’de son ekonomik krizin et-kilerini silerek ve hedefimizi aşarak 232 mil-yon USD’a çıkarmayı başardık, toplam 35milyon USD yatırım yaptık. Beş yıllık strate-jik planlarımızın başlangıç yılı olan 2012,2016 hedeflerimize ulaşmamıza destekolacak bir yıl oldu. Bu nedenle tüm ça-lışma arkadaşlarımı yürekten kutluyorum.

Savunma sanayini ele aldığımızda, dörtyıldır devam eden küresel finansal krizin,ekonomisi zayıf ülkeleri büyük ölçüde,ekonomisi güçlü ülkeleri de 2010 yılı iti-bariyle etkilemeye başladığını görüyoruz.Almanya, Fransa, İngiltere gibi AvrupaBirliği ülkeleri finansal önlem olarak, sa-vunma harcamalarında 2015 yılına kadar%37 seviyelerine varan kesintileri yürür-lüğe koydular. Avrupa dışındaki savunmaharcamaları ele alındığında finansal krizerağmen küresel pazarda yaklaşık %1 ora-

nında bir artış gerçekleştiği görülüyor. Av-rupa ülkelerinde gittikçe zayıflayan tekno-lojik altyapıya rağmen Türkiye’de gelişenve güçlenen küçük ve orta ölçekli şirket-lerle sağlam bir teknolojik altyapı oluş-maktadır. Küresel ekonomide Türkiye’ninbüyüme hızı ön sıralardadır.

2013’de 25’inci kuruluş yıl dönümünükutlayan Roketsan’ın bugün ulaştığı nok-tayı değerlendirdiğimde, 2013 yıl sonuitibariyle 1.700’den fazla çalışanıyla 53 ül-kede faaliyet göstermekte olan Roket-san’ın gücünün temelinde hatasız, kalitelive müşteri odaklı üretim çözümleri vedoğru stratejiler yatmaktadır.

25 yıllık bir öğrenme ve başarma süreci-nin ardından vizyonumuzu güncelleye-rek; “Denizlerin Altından Uzaya KadarRoket ve Füze Sistemlerinde ÜlkemizinLider Kuruluşu Olmak; Özgün Ürün veİleri Teknolojilerimiz ile Dünya Pazarına,Satış Hacmi ve Füze Teknolojileri ile Yön

Sayın OkurlarımızVeren İlk 50 Firma Arasında Yer Almak.”olarak yeniden belirledik.

Roketsan’ın daima rakiplerinden bir adımönde olma, her an her platformda farkyaratabilme vizyonu ile hareket etmesiningelecekteki başarılarımız açısından şirketi-mize önemli bir avantaj sağladığı inancın-dayım.

Bize yakışan Türkiye'nin gururu Roket-san’ın bayrağını daha da yukarılara taşı-maktır.

Hepinize aileleriniz ve sevdiklerinizle bir-likte, sağlıklı, mutlu ve huzurlu yeni bir yıldilerim.

Saygılarımla,

Dr. Eyüp KaptanKorgeneral (E)Yönetim Kurulu Başkanı

başkan’ın mesajı

5

genel müdür’ün mesajısayı 4 ocak 2014

2013 yılı, kuruluşumuzun 25’inci yılınıkutlamamız sebebiyle bizler için ayrıönem taşımaktadır. Bundan 25 yıl önce30 civarında personel ile çalışmalarınabaşlayan Roketsan’da bugün çalışan sa-yımızın 1.700 civarında olduğunu ifadeetmek bizleri gururlandırmaktadır. Tabiibu yolculuk zorlukları aşarak devam et-miştir. Yıllar itibariyle çıkılan milli sanayininbasamaklarında bugün, İstanbul SanayiOdası’nın yayınladığı Türkiye’nin ilk 500firması listesinde 193’üncü sıraya yükse-linmiştir. Türk Savunma Sanayi’nin parla-yan yıldızı olan Roketsan, 25 yıllık buzorlu yolculuk içerisine birçok başarıyı sığ-dırmayı başarmıştır. Bu zorlu yolculuktaürettiği ürünleri yurt dışı pazarlara satanRoketsan, bu neticeyle rakiplerinin uzunyıllar sonunda elde ettiği başarıyı dahakısa sürede elde etmeyi başarmıştır. Bu yılda yükselişimiz sürecek, başarılarımız kat-lanarak devam edecektir.

Milli, uluslararası, devam eden ve yeni

projelerimize paralel olarak; pazar geliş-tirme çalışmalarımız, test atışlarımız ve Ar-Ge yatırımlarımız 2013 yılında devametmiştir. Üniversiteler ile yürüttüğümüzbilimsel çalışmalarda ve çeşitli sanayi ku-ruluşlarıyla gerçekleştirdiğimiz iş birlikle-rinde önemli atılımlar yapılmış, iftiharedilecek çalışmalar ortaya çıkmıştır. Geç-tiğimiz Temmuz ayında imzalanan UyduFırlatma Sistemi Projesi, Haziran - Tem-muz aylarında Altay Türk Ana MuharebeTankı’nın zırh sisteminin kalifikasyonununbaşarıyla tamamlanması ve Ekim ayındaTürkiye’nin ilk milli hava savunma füzesiolan Hisar-A’nın ilk test atışlarının büyükbir başarıyla gerçekleştirilmesi Roketsan’ınülkemizin saygınlığını artıran işlerdekiönemli payını gözler önüne sermektedir.

Çağımızın en önemli gereklerinden biriyüksek teknolojik bilgi seviyesine sahip ol-maktır. Bu bağlamda, Roketsan, Tür-kiye’nin çağdaş yapısını korumada kritikönem taşımaktadır. Bütün ürünlerinde

yüksek performans ve kaliteyi ön plandatutan kurumumuz daha büyük hedeflerve yenilikçi projelerle istikrarlı yükselişini2014 yılında da sürdürecektir.

Roketsan’ın kuruluşunu ve 25 yıllık yol-culuğunu anlatan bir kitap yapımı içinkolları sıvadık, çalışıyoruz. Roketsan’ıntarihini gelecek kuşaklara aktarmak isti-yoruz.

Roketsan ailesi olarak Biz, 2013 yılındatakdir toplayan birçok projeye imza atmışolmanın haklı gururunu yaşıyor ve 2014yılına bu başarılarımızın motivasyonu ilegiriyoruz. Size de, ailenizle ve tüm sevdik-lerinizle sağlık dolu, mutlu, huzurlu vebaşarılı bir yıl geçirmenizi diliyoruz...

Saygılarımla,

Selçuk YaşarGenel Müdür

Değerli Okurlarımız

yayın kurulu’ndan

6

roketsan dergisi

Yeni bir yılı yaşamaya hazırlanırken “Ro-ketsan Dergisi” ile birlikte sizlerle başarı-larımızı, mutluluklarımızı ve heyecanımızıpaylaşmaya devam etmenin gururu içe-risindeyiz. Yurt içinde ve yurt dışında ça-lışmalarına hızlı bir şekilde devam edenRoketsan, 25’inci yılını kutladığı 2013 yı-lında birçok yeni başarıya imza attı. Der-gimizin yeni sayısında sizlerle bu başarılıçalışmalarımızı paylaşırken; her geçengün gelişen tasarım ve mühendislik gü-cümüz, katma değer yaratan şirket içiuygulamalarımız ve katılım göstermek-ten gurur duyduğumuz fuar ve organi-zasyonlar hakkında detaylara yer verdik.

Bunlarla birlikte, üstlendiğimiz sorumlu-lukları en iyi şekilde yerine getirmeye ça-lışırken bu süreçte çalışanlarımızınmotivasyonunu yükselten, pozitif enerji

sağlayan ve yüzlerini gülümseten sosyalve sanatsal aktivitelere zaman ayırmayıihmal etmedik ve hep birlikte keyifli anlaryaşadık. Çünkü biliyoruz ki, iş dışındagerçekleştirdiğimiz bu aktiviteler bizlerehem yenilikçi bir bakış açısı kazandır-makta hem de aramızdaki bağı ve pay-laşımı güçlendirmektedir.

Roketsan Ailesi olarak 2014 yılının herkesiçin sağlıklı, huzurlu ve mutlu bir yıl ol-masını diliyoruz. İnanıyoruz ki, 2014 yı-lında da en büyük başarılara birlikte imzaatacağız ve en güzeli birlikte yaşayaca-ğız…

Saygılarımızla,

Yayın Kurulu

Değerli Okurlarımız

misafirlerimiz

7

sayı 4 ocak 2014

Genelkurmay BaşkanımızOrgeneral Necdet ÖZEL3 Aralık 2013 tarihindeRoketsan tesislerine resmibir ziyaret gerçekleştirmiştir.

Genelkurmay Başkanımızın beraberinde,Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Hu-lusi AKAR, Deniz Kuvvetleri Komutanı Or-amiral Bülent BOSTANOĞLU, HavaKuvvetleri Komutanı Orgeneral Akın ÖZ-TÜRK, Jandarma Genel Komutanı Orge-neral Servet YÖRÜK, GenelkurmayGenel Plan Prensipler Başkanı Korgene-ral Alpaslan ERDOĞAN’dan oluşanheyet; Roketsan Yönetim Kurulu BaşkanıDr. Eyüp KAPTAN, Yönetim Kurulu Üye-leri ve Genel Müdür Selçuk YAŞAR tara-fından karşılanmış, heyete şirketin geneltanıtımı, ürün ve yeteneklerini kapsayanbir brifing verilmiştir.

Ziyaret esnasında, bazıları Türk SilahlıKuvvetlerimizin envanterine teslim edile-rek başarı ile kullanılan; 107 mm Roketi-

ANADOLU, 122 mm Roketi-MIZRAK,302 mm Roketi-KASIRGA, 600 mm Fü-zesi-YILDIRIM, 2.75 inç Lazer GüdümlüCİRİT Füzesi, Orta Menzilli Tanksavar Fü-zesi (MIZRAK-O), Uzun Menzilli Tanksa-var Füzesi (MIZRAK-U), Orta MenzilliTanksavar Füzesi Lançeri, Alçak ve Ortaİrtifa Hava Savunma Füzesi, SOM Füzesisergilenmiştir. Yönetim binası önünde,açık alanda çeşitli Çok Namlulu RoketLançerlerimiz ve Füze Fırlatma Araçları-mız takdim edilmiş ve sistemler hakkındabilgi arzı yapılmıştır.

Ardından gerçekleştirilen tesis turundaGenelkurmay Başkanımız’a çeşitli üretimhatları gezdirilmiştir. Roketsan tarafındanüretilen 200’üncü CİRİT test motorununstatik ateşleme testi Org. Necdet ÖZELtarafından gerçekleştirilmiştir.

Roketsan, Türkiye'deki roket ve füzeprogramlarına liderlik etmesi amacıyla,1988'de Savunma Sanayii İcra Komitesikararıyla kurulmuştur. Kuruluşundan bu-güne kadar geçen süre içerisinde üst-lendiği misyon gereği; tasarım veteknoloji alt yapısı geliştirme projeleri,ürün geliştirme ve üretim programları,fırlatma platformu ve komuta üniteleridahil olmak üzere roket ve füze sistem-lerini ihtiyaçlar doğrultusunda milli ola-rak tasarlama, üretme, kullanıcıpersoneli eğitme ve silah sistemlerininlojistik destek ihtiyaçlarını karşılama yete-neğini kazanmıştır. Bugün 10’a yakın ül-keye ihracat yapan ve roket füzealanında öncü kuruluş olan Roketsan,25’inci kuruluş yıl dönümünde 28’inciGenelkurmay Başkanımız Org. NecdetÖZEL’in teşrifleri ile onurlandırılmıştır.

200’üncü ateşleme genelkurmay başkanımız’dan

8

misafirlerimizroketsan dergisi

misafirlerimiz

9

sayı 4 ocak 2014

Dışişleri Bakanımız Prof. Dr.Ahmet DAVUTOĞLU9 Ocak 2014 tarihindeRoketsan tesislerine resmibir ziyaret gerçekleştirmiştir.

Dışişleri Bakanımız Prof. Dr. Ahmet DA-VUTOĞLU beraberinde, Bakan Yardım-cısı Büyükelçi Naci KORU, MüsteşarBüyükelçi Feridun SİNİRLİOĞLU, Müste-şar Yardımcı Vekili Büyükelçi AhmetMuhtar GÜN, Elçi, Bakan Danışmanı Sel-çuk ÜNAL, Müsteşar Özel Müşaviri

Murat LÜTEM, NATO ve Avrupa-AtlantikGüvenlik ve Savunma İşleri Genel Mü-dürü Yardımcısı Vekili Oğuzhan ERTUĞ-RUL, Özel Kalem Müdür Yardımcısı FatihAKARCA ve SSM Müsteşarı Murad BA-YAR’dan oluşan heyet; Roketsan Yöne-tim Kurulu Başkan Vekili Zafer ÇAMLICAve Genel Müdür Selçuk YAŞAR tarafın-dan karşılanmış, heyete şirketin genel ta-

nıtımı, ürün ve yeteneklerini kapsayanbir brifing verilmiştir.

Ziyaret esnasında bazıları Türk SilahlıKuvvetlerimizin envanterine bazıları dostülkelerin silahlı kuvvetlerinin hizmetinesunulan çeşitli silah sistemlerimiz sergi-lenmiş ve ürünlerimiz hakkında bilgi ve-rilmiştir.

dışişleri bakanımız roketsan’da

10

5 Eylül 2013Japon ve SSM Heyetleri Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

5 Eylül 2013Deniz Harp Akademisi Komutanlığı Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

11 Eylül 2013Hava Harp Akademileri Komutanlığı Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

23 Eylül 2013Avustralya Heyeti Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

4 Ekim 2013ABD ve SSM Heyetleri Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

8 Ekim 2013TSKGV Yetkilileri Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

misafirlerimizroketsan dergisi

11

10 Ekim 2013SSM Oryantasyon Eğitimi KapsamındaUzman Yardımcıları Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

31 Ekim 2013TSK Astsubay Üst Karargah Hizmetleri Eğitim MerkeziKomutanlığı Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

7 Kasım 2013General ve Amiral Oryantasyon Eğitimi KapsamındaRoketsan Ziyareti

8 Kasım 2013Afganistan ve Pakistan Heyetleri Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

5 Aralık 2013General ve Amiral Oryantasyonu KapsamındaRoketsan Ziyareti

20 Aralık 2013İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi öğrencileriRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

sayı 4 ocak 2014

misafirlerimiz

Türkiye Cumhuriyeti’ninkuruluşuna ve Türktoplumunun bağımsızlığınakendini adamış olanMustafa Kemal Atatürk’ünölümünün 75’inci yıl

dönümü kapsamındaRoketsan ailesi 21 Kasım2013 tarihinde Anıtkabir’ebir ziyaret gerçekleştirdi.

Atatürk’ün bağımsızlık ve Cumhuriyetiçin mücadelesini, devrimlerini ve ilke-lerini benimsemiş olan Roketsan çalı-şanları bu yıl da, Anıtkabir’degerçekleştirilen törenle kendisini say-gıyla andı.

anıtkabir ziyareti

roketsan dergisi

roketsan’dan haberler

sayı 4 ocak 2014


Şirketlerin sınırsız rekabetşartları altında kendilerineyeni pazarlar bulmak içinçabaladığı günümüzde;maliyeti düşürerek verimliliğiartırmak ve az masraflaorganizasyonları yürütmek,varlığını sürdürebilmeninveya büyümenin temelunsurlarından biri olarakgörülmektedir.

Ürün ne kadar tanınmış ve yerleşmiş pa-zara sahip olursa olsun, aynı oranda kâramacıyla alternatifleri çoğalacağından verekabet şartları artacağından; verimliliği-nin ve sürdürülebilirliğinin, maliyetlerindüşürülmesine bağlı olduğu bir gerçek-tir. Özellikle üretime esas bazı girdi vehammaddelerin dış pazarlara bağımlı ol-duğu ülkemizde, kâr marjını sürdürebil-mek için, tasarruf ve diğer tedbirlerletedarik maliyetlerinin düşürülmesi veyakorunması bir zorunluluktur.

Üretim sektöründe maliyetleri düşürecek

tasarruf ile ilgili temel hususlar:• Hammadde, yarı mamul ve hizmet te-

dariki,• Lojistik işlemlerin kontrolü,• Depolama ve malzeme yönetimi,• Üretimin verimliliğinin ve etkililiğinin

sağlanması,• Enerji, yakıt ve su gibi giderlerin kont-

rolü,• Bilginin paylaşımı ve sahiplenilmesi,• İnsan kaynaklarının temini, korunması

ve geliştirilmesi,• Muhasebe ve finans temel ilkelerinin

bilimsel olarak tespit edildiğini görürüz.

Bu temel unsurların şirketlerin büyüme-sine etkileri:1. Tedarik, ürün ve hizmet olarak ikigrupta değerlendirilir. Hammadde vegirdi maliyetinin çoğunluğu tedarik har-camalarına bağlı olduğundan, aşağıdakihususlara dikkat edilmelidir.

a. Farklı birimlerin aynı malı farklı fiyat-larla almasının önlenmesi, bakım süre-cinde aynı sisteme ait bakım vekullanım özelliğinin standart hale geti-rilmesi, yüksek tutar veya miktarlardakialımların maliyete olumlu etkileri düşü-nülerek, “Toplu Alım “uygulanmalıdır.b. Toplu alımı planlanan ve özelliklestok seviyesi zaafa uğratılmaması gere-ken malzemelerin alımlarında, enuygun zamanda, fiyatın düştüğü veyapazarın bulunduğu yerde tedarik sağ-lanmalı, piyasa sürekli takip edilmelidir.c. Düşük nakliye giderleri, yeterli stoklaçalışılıp depolamadan tasarruf ve dövizartışlarındaki sorunlar düşünülerek“Yerli Tedarikçiler”den azami istifadeedilmeli, yakın illerin sanayi sektörlerigezilerek maliyeti düşürecek pazar ara-yışı sürekli bir faaliyet olmalıdır.d. Süreklilik gerektiren konularda, “te-darikçilerle ortaklık” ya da “teknik iş bir-liği” sağlanarak, maliyetlerindüşürülmesine katkı sağlanmalıdır.

e. İnternet ortamında dünya piyasasıve yurt içi piyasa sürekli takip edilerek;yeni tedarikçiler ve alt yükleniciler bu-lunmalı, rekabet artırılmalı, “üretim tekbir kaynağa bağımlılıktan kurtarılarak”maliyetlerin düşürülmesine katkı sağ-lanmalıdır.f. “Vergiden Muaf Bölgeler” araştırıla-rak, tüm dünyada bu seviyedeki yerlertakip edilmeli, vergi muafiyetinin mali-yeti aynı oranda düşürdüğü unutul-mamalıdır.g. İhtiyaca cevap veren “markasızürünlerin seçilmesi” ve “aracıların dev-reden çıkarılması” sonucu KDV’nin birdefa ödenmesi ve dolayısıyla maliyetindüşürülmesi sağlanmalıdır.h. “Ara veya yan ürünlerin” bizzat üre-timi, “paketleme ve sevk malzemeleri-nin” geri dönüşümü veya gereksizambalaj masraflarının önlenmesinedikkat edilmelidir.i. Ekonomik sipariş verme, üretme, ka-lite kontrolü yapılmış mal alımı, elleç-leme denilen nakliyedeki diğermasrafların düşürülmesi, sağlıklı birfiyat analizi ve pazarlığın profesyonelceyapılması, tedarikin temel tasarruf ilke-leridir.j. Kullanım yeri olmayan malzemeninhurda veya geri dönüşümü ve katkısağlayan atıkların satışı ile maliyetlerdüşürülmelidir.k. Bakım, onarım, organizasyon, temiz-lik, yemek, güvenlik, sağlık hizmeti, ka-lifiye personel seçimi gibi hususlarınuzman ekiplerden hizmet alımı şek-linde yapılması, giderleri düşürecektir.

“Para Harcarken Kazanılır.”

2. Lojistik işlemlerde; nakliye haritasınınve zamanının doğru çıkarılması, taşımasürecindeki hasarın önlenmesi, yüklemekapasitesinin iyi değerlendirilmesi, yıllık

üretim sektöründe tasarrufve kaynak yönetiminin önemi

14

roketsan dergisi


sayı 4 ocak 2014


15

nakliye kotasının doğru belirlenip topluhizmet satın alınması maliyeti düşürecekve müşteri memnuniyetini artıracaktır.

3. Depolama ve malzeme yönetimi; ye-terli stok ve uygun depolama alanı ile bubölgede araç kullanımı, süreklilik gerek-tirmiyorsa uygun bölgelerde kiralanandepoların kullanımı, yangına karşı koru-yan bor madeni katkılı depo yapımı vemalzeme yönetiminde ihtiyacın öncestoklardan kontrol edilerek istekte bulu-nulması gibi temel ilkeler tasarruf sağla-yacaktır.

Ayrıca; teknolojinin yaratıcılıkla harman-lanarak fark yaratıldığı günümüz şartla-rında otomasyon alanındaki yatırımlarlaöne çıkmak, gelişimin ve bu gelişiminsürdürülebilirliğinin çok önemli bir par-çasıdır. Stoklama kapasitesini artıran, de-polama ve operasyon ile iş gücümaliyetlerini düşüren, hataları ve güven-lik riskini azaltan bu sistemler, büyük he-defleri olan şirketler için şart olan,kuruluşlara hız ve kar olarak geri döne-cek önemli yatırımlardır.

4. Üretimin takibi; üretimde görevli kritikpersonelin korunması, üretim bantlarınınsürekli kontrol edilmesi ve yanlış üretimveya hammadde kayıplarında, hatasıolanların sistemin dışına çıkarılması ge-rekmektedir. Üretimde hurda atıklarıazaltmak, üretim bantlarını geniş amaçlıve tekrara yer vermeyecek şekilde kur-mak ve “Just-in-time (Tam ZamanındaÜretim)” sistemini uygulamak da üretimmiktarını artırıp, maliyetleri azaltacaktır.

5. Üretim takibi ve yönetiminde; Kurum-sal Kaynak Planlanmasına ait yazılımlarıngelişmiş modüllerini kullanmak, güncelve doğru verilere ulaşım hızını artıracakve kaynakların daha etkin yönetilmesinisağlayacaktır.

6. Üretime ait makinelerin seçiminde; se-çilen makinaların geniş üretimde kullanı-labilmesi, üretim bandında değişikliğeuyumlu olması, hücresel bazlı üretimalanlarının ayrılması, önce ürün hataları-

nın giderilerek seri üretime geçilmesi,atıkların azaltılması, kendi enerjisi ve su-yunu üretecek tesislerin kurulması, ka-yışla döndürme yerine dişli motorkullanımı, pompa pervane çapının küçül-tülmesi ve hava kompresör boru sızıntı-larının önlenmesi ile yeterli fırın/ocakkullanımı, gereksiz soğutmaya engelolma/şalter kapama gibi basit usuller;enerji ve amortisman giderleri ile insangücü kullanımında tasarruf sağlayacak-tır.

7. Çevre bilinci; geçmişte sadece “çevreyisevmek” yeterliyken, içinde bulunduğu-muz çağda öne çıkmaya çalışan şirketlerfarklı strateji ve yaklaşımlarla “yeşil şirket”olma konusuyla ilgilenmeye başlamışlar-dır. Son yıllarda oldukça öne çıkan “gogreen!” felsefesinin etkileri birçok ku-rumda önemsenmiş, bu anlayışı benim-seyen şirketler toplumların vepaydaşlarının takdirini kazanmıştır.

8. Bilgi yönetimi konusunda; gelişmişbilgi sistemleri kullanılarak, kırtasiyecilikazaltılmalı, ancak özellikle insan ilişkile-rinde yüz yüze iletişime engel olması ön-lenerek, kurum kültürünün insanilişkilerinden geçtiği dikkate alınmalıdır.

9. Temel unsurun insan olduğu değer-lendirildiğinde; insan kaynaklarının öne-mine dikkat edilerek, insan gücü seçimive ödüllendirilmesinde tarafsız, ilkeli,duygusal olmayan ve asla adalet pren-siplerinden taviz vermeyen yaklaşım

içinde bulunulmalıdır. Verimsiz insanın,çok konuşan ve sadece özlük haklarınıtakip eden “gereksiz çalışan” olduğuunutulmamalıdır. Yöneticinin görevi; rek-lamını yapanı değil, görünmeyen çalı-şanı bulup ödüllendirmektir.

Kazanç = İnsana Yatırım = Kâr

10. Muhasebe ve finans ortamında ise;bütçenin iyi analiz edilerek, tecrübeleregöre yapılması, tedarik birimleri ile koor-dineli çalışma, gereksiz personel ve mal-zeme istihdamının önlenmesi, şirketvarlıklarının korunması için ekonomik ge-lişmelerin çok iyi takip edilerek, yatırımlarkonusunda yönetimin bilgilendirilmesi,en büyük kazançlardan birisidir.

Tutumlu olurken verimlilik gözden kaçı-rılmamalı, kuruluşun uzun vadeli çıkarlarıgözetilmelidir. Ekonomik açıdan gelişmişve refah düzeyi yüksek ülkeler ile geliş-memiş ülkeler arasındaki temel farkın;kaynak kullanımının verimlilikle birliktedeğerlendirilmesine bağlı olduğu unu-tulmamalı, kuruma ve ülkemize katkı sağ-lamak için, verimlilik mutlaka kurumkültürü içinde temel esaslardan birisi ola-rak dikkate alınmalıdır.

Dünyadaki gelişmiş şirketlerin tasarruf il-kelerine ait örnekler:

1. Yachiyo Industry Co; Otomobil endüs-trisinde bir ilk uygulama ile sıfır atık

16

roketsan dergisi


Şirketimiz Operasyonlar ve Enerjik Sis-temler (OES) Grup Başkanlığı Mühen-dislik Direktörlüğü bünyesindegerçekleştirilen araştırma ve geliştirmefaaliyetleri kapsamında birçok yenilikçive ilerici çalışmalara imza atılmaktadır.

en iyi makale ödülüYapılan çalışmalar mümkün olduğuncaçeşitli yurt içi ve yurt dışı seminer vekonferanslarda sunulmakta ve Roket-san’ın Ar-Ge alanındaki çalışmaları dün-yaya tanıtılmaktadır.

Bu bağlamda, Operasyonlar ve EnerjikSistemler Grup Başkanlığı MühendislikDirektörlüğü Harp Başlığı ve PiroteknikSistemler Müdürlüğü bünyesinde yeralan Piroteknik Sistemler Birimi tarafın-dan geliştirilmekte olan “Yeni Nesil Yük-sek Voltaj Ateşleme Sistemleri”çalışmaları kapsamında, MühendisYusuf YILMAZ ve Mühendis Burak KIZIL-KAYA, Harp Başlığı ve Piroteknik Sistem-ler Tasarım Müdürü Suzan KOÇ veODTÜ Makine Mühendisliği Bölü-

mü’nden Prof. Dr. Abdullah ULAŞ tara-fından “An Experimental and Numeri-cal Study on Exploding Foil Initiators(EFIs)” isimli bir makale hazırlanarak buyıl ABD’de 49’uncusu düzenlenen“AIAA/ASME/SAE/ASEE Joint Propul-sion Conference and Exhibit (JPC)”konferansında, “Energetic Compo-nents and Systems” oturumunda birsunum gerçekleştirilmiştir.

Konferans Komitesi üyeleri tarafındanyapılan değerlendirme sonrasında bumakale “Energetic Components andSystems” oturumu içerisindeki “BestPaper - En İyi Makale” olarak seçilmişve Arthur D. Rhea ödülüne layık gö-rülmüştür.

su/suyun geri dönüşümü sonucu, yedekparça üretim giderlerini bu kaynağı kul-lanarak sıfırlamış ve maliyet artışı yapma-dığından piyasaya hakim olmuştur.

2. Ford; Galler’deki motor fabrikasında,Avrupa’nın en büyük elektrik şebekesiolan güneş panellerini kullanmış ve busistemiyle enerji giderlerini minimize et-miştir.

3. Toyota; Çoklu üretim hatlarını teke in-dirmiş, personel yönetimi ve tedarik sis-temini geliştirerek, önemli ölçüdetasarruf sağlamıştır.

4. Honda; ABD’deki üretim tesislerindekendi su ve elektriğini kendi üretip, boyataşımada hidrolik yerine elektrikli motor-lar kullanıp, tavanlara cam montesi ile

gün ışığından faydalanarak büyük öl-çüde tasarruf etmiştir.

5. IKEA; Ingvar KAMPRAD, dünyanın enbüyük mobilya markası Ikea’nın kurucu-sudur. 17 yaşında IKEA’yı kuran vebugün 86 yaşında olan KAMPRAD, 46milyar dolarlık servetine karşın dünyanınen tutumlu patronları arasında gösteril-mektedir.

Çalışanları onu sadece ekonomi sınıfındauçan, iş yerinde basit bir kağıdın bile heriki tarafının kullanılmasını öğütleyen biriolarak anlatmaktadır. KAMPRAD, 1996yılında yayınlanan “Bir Mobilya SatıcınınVasiyeti” adlı kitabında IKEA’nın sırrını ge-reksiz harcamalardan kaçınmak ve heraşamada tasarruf etmek olarak özetle-mektedir. Kamprand, IKEA çalışanlarınahitaben yazdığı bir yazıda “Düşük fiyataürün sunmalıyız. İşte bu bizi, ürünlerimizidaha ekonomik bir şekilde üretmeye,daha etkin satın alma yapmaya ve sürekliolarak tasarruf yapma konusunda inatetmeye sevk ediyor. İşte sırrımız bu. Bu,başarımızın esas temelidir” diyor.

6. Vodafone Türkiye; Son 1,5 yılda araç

filosunu enerji tasarruflu yeşil otomobil-lerle yenileyerek yakıt maliyetlerinde %11tasarruf sağlamıştır.

“Alelade bir insan zamanınasıl sarf edeceğinidüşünür, akıllı insan nasıltasarruf edeceğini.”Arthur Schopenhauer

Roketsan A.Ş.'de yukarıda açıklanan bi-limsel veriler ve örnek uygulamalar doğ-rultusunda, kurum kültürü oluşmuştur.Yıllardır hizmet verdiği ülkemizdeki başa-rılarını gelecek kuşaklara taşıyacak yükseknitelikli Roketsan A.Ş. personelinin, tasar-ruf ilkelerine uygun hareket ederek vekaynakları verimli kullanarak Roketsan'ınbüyümesine katkı sağlayacağına olaninancımla, başarılar dilerim.

Saygılarımla,

Zafer ÇAMLICATümgeneral (E)Yönetim Kurulu Başkan Vekili

18

Savunma SanayiiMüsteşarlığı (SSM) ileRoketsan arasında 11 Kasım2008 tarihinde imzalananve 15 Ocak 2009 tarihinderesmi olarak yürürlüğegiren “ALTAY Programı içinZırh Sistemi Geliştirilmesi veBalistik Koruma MerkeziKurulması ProjesiSözleşmesi” kapsamındason dönemde önemligelişmeler kaydedilmiştir.

ALTAY Proje takvimine uygun olarakgeride kalan 56 ay içinde, güncel vepotansiyel balistik tehditlere karşı ko-ruma sağlamak üzere kompozit ve re-aktif zırhların tasarımı, geliştirilmesi,balistik testlere yönelik zırh prototiple-rinin üretim, montaj ve test faaliyetleri

roketsan altay Türk ana muharebe tankızırh sistemi kalifikasyonunu başarıyla tamamladı

gerçekleştirilmiştir.

Projenin Tasarım Dönemi SSM onayı ilebaşarıyla tamamlanmıştır. Tasarım Dö-nemi’nin onaylanmasıyla birlikte başla-tılan Kalifikasyon Dönemi faaliyetlerikapsamında Haziran - Temmuz2013’de Şereflikoçhisar Zırh Açık TestAlanı’nda ve Balistik Koruma Merkezi(BKM) Kapalı Test Laboratuvarında ka-lifikasyon testleri başarıyla tamamlana-rak ALTAY Tankı Zırh Sistemi kalifiye

edilmiştir.

Ağustos 2013’de SSM tarafından Ro-ketsan’a Kalifikasyon Test Sertifikası tes-lim edilmiş, ilgili Teknik Veri Paketi SSMtarafından kabul edilmiştir.

Diğer taraftan ALTAY Projesi geliştirmedöneminin tamamlanmasını müteakipbaşlaması planlanan seri üretim döne-mine yönelik hazırlık faaliyetleri devametmektedir.

roketsan dergisi


19

sayı 4 ocak 2014


Türk Silahlı Kuvvetleri’ninAlçak ve Orta İrtifa HavaSavunma ihtiyacına cevapverecek ve dünyadakiörnekleriyle yarışır niteliktebir hava savunmasisteminin ülkemizekazandırılması amacıylatamamen milli imkanlarlaRoketsan tarafından

milli hava savunma füzesi’nin ilk test uçuşubüyük bir başarıyla gerçekleşti

tasarlanıp, geliştirilen veüretilecek olan Milli Alçakİrtifa Hava SavunmaFüzesi’nin (HİSAR-A) ilk atışlıtestleri; K.K.K.lığı, SSM,Aselsan ve Roketsankatılımıyla 6 Ekim 2013tarihinde başarıylatamamlanmıştır.

Bu kapsamda iki adet füze atılmıştır. Ger-çekleştirilen testlerde, füze fırlatma ara-cından başarılı bir şekilde ayrılmış vekararlı bir şekilde uçmuştur. Testler kap-samındaki hedeflere başarılı bir şekildeulaşılmıştır.

Bu testler ile Türkiye’nin ilk milli hava sa-vunma füzesi geliştirme faaliyetleri kap-samında önemli bir kilometre taşı dahaRoketsan tarafından başarı ile tamam-lanmıştır.

20

roketsan dergisi

tasarım ve mühendislik gücümüz

Nano yapılı enerjikmalzemeler, yüzey alanıdaha fazla ve dahahomojen olduklarındanmevcut durumda yaygınolarak kullanılan mikronparçacıklı malzemeleregöre daha reaktif ve kolaytutuşturulabilir yapıyasahiptirler. Bu özelliklerinedeniyle, günümüzde,ateşlenme hızının önemlirol oynadığı pirotekniksistemlerde oldukça kritikmalzemeler halinegelmişlerdir ve dünyadanano parçacıklı enerjikmalzemelere olan ilgi hergeçen gün gittikçeartmaktadır.

Piroteknik malzemelerin parçacık boyu-tundaki küçülme;• Bileşenler arasındaki yüzey alanının ve

temas alanının artmasını,• Elde edilen malzemelerin daha ho-

mojen olmasını,• Kolay tutuşturulabilir olmasınısağlamaktadır.

Bu çalışmada nano yapılı malzemelerinözellikleri, üretim yöntemleri, pirotekniksistemlerdeki uygulamaları anlatılacak-tır.

Anahtar Kelimeler: enerjik malzeme, na-noparçacık, piroteknik sistem

Giriş

Günümüzde kullanılan roket motoruateşleyici kompleleri; yakıt, oksitleyici vebağlayıcı bileşenlerinden oluşmaktadır.En çok kullanılan yanıcılar olan bor,magnezyum ve zirkonyum gibi malze-meler, potasyum nitrat, PTFE ve potas-yum perklorat gibi oksitleyiciler ilepolimerik bağlayıcılarla karıştırılarak kul-lanılmaktadır. Piroteknik malzemelerinenerjik özellikleri parçacık büyüklüğüdeğiştirilerek geliştirilebilir. Nano bo-yutlu parçacıkların yüzey alanı/hacimdeğeri mikro boyutlu parçacıklara göreoldukça yüksektir. Dolayısıyla katı parça-cıkların birbirleri arasındaki temas art-makta ve daha kararlı ve homojenyanma elde edilebilmektedir. Nano ya-pılı metalik parçacıklar bu amaçla kulla-nılabilecek uygun malzemeler arasındagörülmektedir.

Enerjik malzemelerin yanma tepkime-leri, performansı ve hassasiyeti; • yoğunluk, • parçacık büyüklüğü dağılımı ve mor-

folojisi, • gözeneklilik, • homojenlik, • metal/oksitleyici oranı gibi birçok etkene bağlıdır.

Nano yapılı enerjik malzemeler, günü-müzde kullanılan pirotekniklerden eldeedilen enerjiden çok daha fazla enerjiaçığa çıkarırlar. Bu nedenle kullanılanyakıt veya oksitleyicinin parçacık boyu-

tunun mikrondan nano yapılı hale geti-rilmesinin bazı sistemlerde tepkime hı-zını iki, üç kat artırdığı görülmüştür.[1]

Nano parçacıklı enerjik malzemelerinfarklı uygulama alanları bulunmaktadırve yeni nesil piroteknik malzeme ve pat-layıcılar olarak değerlendirilmektedir.

Güncel Durum ve Gelişmeler

Günümüzde, bağlayıcı içeren pirotek-nik malzemelerin üretimi, genellikle katıparçacıkların çözücü içerisinde dağıtıla-

yeni nesil piroteknik malzemeler:nanopiroteknikler

Şekil 1: Çözücü/Çöktürücü Yöntemi ilePiroteknik Malzeme Hazırlama Prosesi

Şekil 2: (a) MTV Granül Form (b) MTV II-BPelet (c) BPN Granül Form (d) BPN II-B Pelet

(e) BPN II-D Pelet (f) ZPP Granül Form

sayı 4 ocak 2014


rak fiziksel olarak karıştırılması prensi-bine dayanır. Gerektiği durumlardaçöktürücü bir sıvı ile katı parçaçıklar çö-zücüden ayrılır, kurutulur ve elenir.Mevcut üretim teknolojisi ile çevreyezarar veren yüksek miktardaçözücü/çöktürücü malzemeler kullanıl-maktadır. Prosesin şematik olarak gös-terimi Şekil 1’de verilmektedir.

Granül formdaki piroteknik malzemeleruygulama alanına göre yüksek basınçtapresleme yöntemi ile sıkıştırılarak peletformuna getirilmektedir. Elde edilenmalzemelerin kalorifik değerleri genel-likle 1.000-1.500 cal/g arasında değiş-mektedir. Tutuşma sıcaklıklarıysayaklaşık 400-500 ºC cıvarındadır. Bumalzemeler genellikle çok yoğun bir gö-zenekli yapıya sahip olmadığından tu-tuşma ve yanma aşamalarındaki

ısı/enerji aktarımı sadece iletim (conduc-tion) yoluyla mümkündür. Bu yöntemleelde edilen granül formda Magnez-yum/Teflon/Viton (MTV), Bor/PotasyumNitrat (BPN) ve Zirkonyum/PotasyumPerklorat (ZPP) piroteknik malzemelerive pelet formdaki MTV ve BPN malze-meleri Şekil 2’de gösterilmektedir.

Yanma sırasında ısı aktarımının sadeceiletim değil aynı zamanda taşınım yo-luyla da sağlanabilmesi için gözenekliyapılara ihtiyaç duyulmaktadır. Böylecedaha hızlı ve homojen bir yanma eldeedilebilir. Bu amaçla literatürde yapılançalışmalar sonucu sentezlenen malze-melerin istenilen özelliklere sahip ol-duğu ve enerjik sistemlerdekullanılabileceği vurgulanmıştır. Şekil3'te açık literatürden temin edilebilenbir çalışmaya ait nano parçacıklı ve

mikro parçacıklı yapıya sahip enerjikmalzemelerin yanma anı görüntüleri ve-rilmiştir. Görüldüğü gibi nano parçacıklıenerjik malzeme çok daha verimli bir şe-kilde yanmaktadır. Bunun sebebininparçacık boyutundaki azalmanın tepki-meye giren bileşenlerin kütle aktarımınıolumlu yönde etkilemiş olabileceği dü-şünülmektedir.[2]

Piroteknik malzemelerin parçacık boyu-tundaki küçülme, bileşenler arasındakiyüzey alanının ve temas alanının artma-sını, elde edilen malzemelerin daha ho-mojen ve kolay tutuşturulabilir olmasınısağlamaktadır.

Literatürde nano yapılı metal ve oksitle-yici karışımlarına örnek olarak alümin-yum/bakır oksit, alüminyum/potasyumperklorat, alüminyum/MTV çalışmaları

21

Şekil 3: Sol-Jel Yöntemi ile Hazırlanmış Xerojel Örneklerinin Yanma Anı Görüntüleri(soldan sağa:1. Fe2O3-2μm Al 2. Fe2O3-SiO3/2-R-2μm Al 3. Fe2O3-SiO3/2-R-40nm Al)[2]

Şekil 4: Nano Parçacıklı Piroteknik KarışımlarınYanma Anı Görüntüleri[3]

Şekil 5: Roketsan’da geliştirilen Alüminyum/Demir Oksit Karışımları İşlem Görmemiş (soldaki fotoğraf), Öğütülmüş (sağdaki fotoğraf).

yapılmıştır. Şekil 4’te görüldüğü gibinano parçacıklı piroteknik karışımlar ol-dukça şiddetli ve verimli bir şekilde yan-maktadır.

Roketsan bünyesinde yapılan çalışmalarkapsamında Alüminyum/Demir Oksit(Al/Fe2O3) enerjik malzemesinin nanoyapılı olarak geliştirilmesi hedeflenmek-tedir. Şekil 5’te sentezlenen numune-lere ait görüntüler verilmiştir. Bu

malzemeler aynı zamanda termit malze-meler olduğundan BPN ve MTV piro-teknik şarjlarına göre çok daha enerjikmalzemelerdir. Bu malzemelerin nanoyapılı hale getirilmesi ile kolay tutuşabilirmalzemeler elde edilmesi hedeflenmek-tedir.

Nano yapılı enerjik malzemelerle ilgiliolarak literatürde karbon nanotüp(KNT) malzemesinin çeşitli uygulamaalanları bulunmaktadır. KNT’nin ol-dukça yüksek ısı iletkenliğine sahip ol-masından dolayı kullanıldığı karışımlariçerisinde ısı yayılımı üzerinde önemli biretkisi vardır. Enerjik malzemeler üze-rinde yanma hızını ve güvenirliği arttırıcıgibi önemli olumlu etkileri bulunmakta-dır. Y.Hu et al.[4] tarafından yapılan ça-lışmada potasyum nitrat/KNT enerjikmalzemesi sentezlenmiştir. Şekil 6'da ve-rilen DSC eğrilerinden de görüldüğügibi potasyum nitrat veya KNT tek başı-

nayken yanmamakta ancak birlikte kul-lanıldıklarından enerjik hale gelmekte-dir. Malzemenin yanması sırasındakaydedilen yüksek hızlı kamera görün-tüleri Şekil 7’de verilmiştir.

H. Ren et al. tarafından yapılan çalış-mada ise Pb3O4/KNT/Si ve Pb3O4/Sigeciktirici piroteknik kompozisyonlarıkarşılaştırılmış ve karışıma KNT eklenmesiile yanma hızının yaklaşık iki kat arttığıtespit edilmiştir. Pb3O4/Si geciktiricikompozisyonunun yanma hızı 3.80mm/s iken Pb3O4/KNTs/Si karışımınaait yanma hızı 5.85 mm/s'dir. Bu çalış-mada da KNT’nin kompozisyon üze-rinde olumlu bir etkisi olmuştur.[5]

Roketsan’da yapılan çalışmalarda isekarbon nanotüp (KNT) malzemesininbor/potasyum nitrat piroteknik şarj ka-rışım özelliklerine etkisi incelenmektedir.Bu kapsamda kullanılan KNT örnekle-rine ait SEM analiz görüntüleri Şekil8’de, örneğe ait özellikler ile bor ve po-tasyum nitrat parçacık büyüklüğü Tablo1’de verilmiştir. Karışımda kullanılan borve potasyum nitrat SEM görüntüleri iseŞekil 9’da verilmiştir.

KNT/B/PN karışımlarına ait fiziksel vekimyasal özellikler Tablo 2’de verilmek-tedir. Farklı büyütme ölçekleri kullanıla-rak analiz edilen numuneye ait SEMgörüntüleri ise Şekil 10’da verilmiştir. Ka-rışım içerisinde eser miktarda karbonnanotüp kullanılmasına karşın analiz-lerde çok net bir şekilde karışım içeri-sinde dağıldığı görülmektedir.

roketsan dergisi


Şekil 6: DSC Eğrileri a.Potasyum Nitrat b.KNTc.KNT/KNO3 Kompozit Enerjik Malzemesi[4]

Şekil 7: KNT/KNO3 Enerjik Malzemesinin Yüksek Hızlı Kamerayla Kaydedilen Yanma Görüntüleri[4]

Şekil 8: Karbon Nanotüp SEM Görüntüleri

22

Sonuçlar ve Yorum

Nano yapılı çeşitli yakıt ve oksitleyici mal-zemelerin fiziksel olarak karışımı ile eldeedilebilen enerjik malzemeler, kolay tu-tuşabilirlikleri, homojen bir şekilde yana-bilmeleri ve farklı uygulama alanlarınaelverişli olmaları sebebiyle yeni nesilenerjik malzemeler olarak nitelendiril-mektedir. Bu konuda farklı yakıt ve ok-sitleyicilerle değişik oranlarda karışımlarhazırlanarak malzemenin enerjik özellik-lerine olan etkisine yönelik incelemelerdevam etmektedir. Ayrıca karbon nano-tüp eklenmesinin piroteknik malzeme-nin yanma karakteristiğine olan olumluetkisi (kalorifik değerdeki ve yanma hı-zındaki artış vs.) de farklı formülasyonlarüzerinde araştırılmaktadır. Aynı za-manda Bor, Al vb. nano yapılı metalikmalzeme kullanımının BPN, Al/Fe2O3gibi farklı piroteknik karışımlar üzerin-deki etkisi de incelenmektedir.

Performans avantajlarının yanı sıranano yapılı enerjik malzemeler darbe,sürtünme ve ESD (Electrostatic Disc-harge)’ye karşı hassas malzemelerdir.Emniyet açısından bu problemin önünegeçmek gerekmektedir. Bu amaçla farklıpolimerik malzemeler kullanılarak oksit-leyici ve metal yüzeyini kaplama çalış-malarının gerçekleştirilmesi ve nanoyapılı enerjik malzemelerin ESD’ye karşıhassasiyetinin düşürülmesi amacıylayakın dönemde çalışmalar yapılmasıplanlanmaktadır.

Kaynaklar

[1] K.S.Martirosyan, L.Wang, A. Vicent,D. Luss, “Nanoenergetic Gas-Genera-tors: Design and Performance”, Propel-lants Explosives and Pyrotechnics,2009, 34, 532-538.[2] R. L. Simpson et al. “Formulationand Performance of Novel EnergeticNanocomposites and Gas GeneratorsPrepared by Sol-Gel Methods”, 36th An-nual Conference of ICT Karlsruhe, Ger-

many, 2005.[3] P. Lamy-Bracq et al., Research of theContribution of Nano Particles In Pyro-technics, Nexter Munitions.[4] Y. Hu, Y. Ye, R. Guo, R. Shen “Fabri-cation and Electro-Explosive Perfor-mance of Carbon Nanotube EnergeticIgniter”, ICT Conference, 2010.[5] H. Ren, Q.Jiao,S.Chen “Mixing Siand Carbon Nanotubes by a Method ofBall-milling and Its Application to Pyro-technic Delay Composition”, Journal ofPhysics and Chemistry of Solids 71,2010, 145-148.[6] A. Gash, J. Satcher, R. Simpson, B.Clapsaddle, “Nanostructured EnergeticMaterials with sol-gel Chemistry”, Mate-rials Research Society Fall Meeting,2003.

Nil Ezgi DİNÇEROperasyonlar ve Enerjik

Sistemler Mühendislik

Direktörlüğü

Mühendis

23

sayı 4 ocak 2014


Tablo 1: Karbon Nanotüp, Bor ve PotasyumNitrat Özellikleri

Tablo 2: KNT/B/PN Özellikleri

Şekil 9: SEM Görüntüleri (a) Potasyum Nitrat (b,c) Bor

Şekil 10: KNT/B/PN Piroteknik Karışımına aitSEM görüntüleri

24

roketsan dergisi


Deney Tasarımı Nedir?

Deney Tasarımı (DOE, Design of Expe-riments) bir ürünün veya sürecin perfor-mansındaki değişkenliğin kaynağınıbelirlemek ve en uygun performansı vekaliteyi elde etmek için kullanılan en ilerianaliz yöntemlerinden biridir. Deney Ta-sarımı ile ürün ve süreç performansını et-kileyen faktörlerin etkilerihesaplanabilmekte ve girdilerle çıktılararasında matematiksel model oluşturu-

larak optimum çözüm bulunabilmekte-dir. Deney tasarımı, sistemde çıktı üze-rinde değişkenlik yaratan girdileriinceler, etkisi yüksek olan faktörleri belir-ler ve çıktıyla etkili girdiler arasında Y=f(X)mantığı ile matematiksel model oluştu-rarak sistemi modellememize olanaksağlar (Şekil 1). Özellikle çıktıyı etkileyençok fazla faktör olduğu durumlarda per-formans, maliyet, uygulanabilirlik açısın-dan en iyi ve sürdürülebilir sonuçlarıelde etmek için ideal bir araçtır.

Deney Tasarımı Nasıl Uygulanır?

Deney tasarımı, diğer veri analiz teknik-lerinin aksine aktif bir yaklaşım izler. Çık-tıyı optimize etmek için mevcutgerçekleşen durumları analiz etmek ye-rine girdilerin farklı düzeylerinin farklıkombinasyonları ile çeşitli senaryolarüretir. Bu senaryolara tasarlanmış de-neyler adı verilir. Tasarlanmış deneyler,literatürde uygulanan deneme yanılmaveya her seferinde bir faktör yaklaşımıgibi uygulamalardan daha verimlidir,çok daha az denemeyle çok daha fazlabilgiyi elde etmemizi sağlar.

Deney tasarımı uygulanırken yönteminbaşarısını belirleyen en önemli noktadoğru girdi faktörlerini ve faktörlerindoğru seviyelerini seçerek deneyler ta-sarlamaktır. Bu durum ciddi bir ön ha-zırlıkla birlikte, süreç ve ürün üzerindebelirli bir uzmanlık seviyesine ulaşmayıgerektirir. Bazı durumlarda deney tasa-rımından önce 6 Sigma tanımlama veölçme araçları ile önemli faktörlerin veseviyelerin belirlenmesi deney tasarımı-nın etkinliğini artırmaktadır.

Deneyleri tasarlamak için ortogonal fak-töriyel deneyler, cevap yüzeyi tasarım-ları, karışım tasarımları gibi tekniklerkullanılır. Tasarlanan deney senaryolarıgerçekleştirilir ve elde edilen sonuçlarANOVA, Regresyon, GLM gibi istatistik-sel yöntemler ile analiz edilerek faktöretki dağılımı ve matematiksel model eldeedilir. Elde edilen model ve analiz so-nuçları istenilen en uygun performansıve kaliteyi verecek sistem koşullarının tes-pit edilmesini sağlar (Şekil 2 ve Şekil 3).

Roketsan’da Deney TasarımıUygulamaları

Roketsan’da deney tasarımı uygulama-ları Ürün ve Süreç Kalitesi Direktörlüğü

deney tasarımı ve roketsan uygulamaları

Şekil 1: Deney Tasarımı Girdi ve Çıktı İlişkilendirme

Şekil 2: Deney Tasarımı Faktör Etki Dağılımı Örneği

sayı 4 ocak 2014

25


koordinasyonu ile Yalın 6 Sigma çalışma-ları kapsamında 2011 yılında başlamıştırve faydalı görüldükçe çok hızlı bir şekildetüm süreçlere yayılmıştır. Özellikle tasa-rım ve Ar-Ge süreçlerinde mühendislikpersonelinin vazgeçilmez araçlarındanbiri haline gelmiştir.

Deney tasarım teknikleriyle ilgili şu anakadar 70’in üzerinde personelimiz eği-tim almıştır, kayıtlara geçen toplamda23 adet deney tasarımı çalışması başarıile uygulanmıştır. Kayıtlara geçenlerinharicinde yetişmiş personelimizin günlükuygulamalarında da bu teknikleri yoğun

olarak kullanması, analiz ve karar vermeaşamasında referans gösterilmesi top-lam faydayı artırmaktadır.

Roketsan’da günümüze kadar deney ta-sarımı tekniklerinin kullanıldığı bazıörnek uygulama konuları aşağıda liste-lenmiştir:

• Alternatif malzeme kullanımının araş-tırılması

• Donanım veya alt sistem performansı-nın artırılması

• Yeni sistem tasarımı ve performanseniyilemesi

• Sistem uçuş performansının artırılması• Reaksiyon süresinin azaltılması • Sistem güvenilirliğinin artırılması• Harp başlığı parçacık etkisinin artırıl-

ması• Yakıt yanma performansının eniyilen-

mesi• Simülasyon ve test süresinin ve işçiliği-

nin azaltılması• Malzeme mukavemetinin artırılması• Sistem ağırlığının düşürülmesi

Bu uygulamalar sayesinde üretim ve ta-sarım maliyetlerinin düşürülmesi, işçilik-lerin azaltılması, malzeme maliyetlerinindüşürülmesi gibi parasal kazanımlarınyanında know-how kazanımı, tasarımınulusallaştırılması, tabi dış kaynaklı malze-melerin millileştirilmesi gibi stratejik kaza-nımlar da elde edilmektedir.

Serkan ERDURALÜrün ve Süreç KalitesiDirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

Şekil 3: Deney Tasarımı Cevap Yüzeyi Analizi Örneği

Şekil 4: Yıllara Göre Deney Tasarımı Uygulama Adetleri

Füze Geliştirme ProjelerindeDöngüde DonanımTestlerinin Yeri ve Önemi

Döngüde donanım testlerinde, test ka-leminin sistem performansı ve sistem et-kinliğine olan etkileri test edilmektedir.Test kalemi, farklı alt sistemlerin birarayagelmesi ile oluştuğu için, tümleşik olaraksistem seviyesi testlerin yapıldığı dön-güde donanım testleri ile alt sistem sevi-yesi testler arasında önemli farklarbulunmaktadır. RF arayıcı başlığa sahipbir füze sisteminin farklı seviyelerde ya-pılan testlerine yönelik örnek bir değer-lendirme1 Tablo 1‘de verilmiştir.

Tablo 1’de de gösterildiği gibi sistem se-viyesi birçok gereksinim için döngüde

donanım testleri esas test yöntemi ola-rak belirlenmiştir. Esas test yöntemi“Döngüde Donanım Testleri” olarak ta-nımlanan testler üç aşamalı bir yaklaşımaltında aşağıdaki şekilde gruplandırıla-bilir.

1. Arafaz Güdüm Performansı Testleri(1’nci aşama)Füze sisteminin arafaz/ataletsel güdümiçin belirlenen hassasiyet ve performanshedeflerini karşıladığının doğrulanmasıamacıyla gerçekleştirilen testlerdir. Ata-letsel Ölçüm Birimi karakterizasyonununyapıldığı, navigasyon algoritmaları vearasafha güdüm algoritmalarının perfor-mansının doğrulandığı bu testlerde, testkalemi; güdüm bölümü (füze bilgisayarıve Ataletsel Ölçüm Birimi) prototipidir.

2. Uçuş Kontrol Sistemi Performansı Test-

leri (2’nci aşama)

Füze seviyesi uçuş kontrol sistemi perfor-masının laboratuvar ortamında denen-mesi amacıyla, test kalemine kontrolbölümünün de dahil edildiği testlerdir.Bu aşamada, arafaz güdüm performanstestlerine ek olarak, uçuş verilerinin kont-rol tahrik sistemine beslenmesi suretiyle,kontrol bölümü işlevselliği, otopilot algo-ritmaları ve kontrol tahrik sistemi perfor-mansı da test edilmektedir.

3. Terminal Güdüm Performansı Testleri(3’ncü aşama)En kapsamlı ve test takvimi açısından enuzun zaman ayrılan bu aşamada dön-güde donanım test altyapısında bulu-nan hemen hemen tüm testekipmanları kullanılmaktadır. Terminalgüdüm algoritmaları, sistem perfor-mansı, sistemin EKKT etkinliği, tüm an-gajman senaryoları ve uçuşlu testleröncesindeki senaryo etkinliklerinin doğ-rulandığı bu aşama, uçuşlu testler önce-sindeki son test aşaması olarak datanımlanabilir. Döngüde donanım testortamında kontrollü, tekrarlanabilir vegüvenilirlirlik seviyesi yüksek bir test or-tamında gerçekleştirilen sistem seviyesitestlerle, hem uçuşlu test sayısı asgarîdetutulmuş olacak hem de uçuşlu testlersırasında karşılaşılması muhtemel prob-lemlerden birçoğu uçuşlu test önce-sinde belirlenmiş ve çözülmüş olacaktır.

Bu aşamalarda, yapılan testin içeriğineve kapsamına bağlı olarak, veri bağı,atış kontrol sistemi, pod/lançer sistemigibi sistem seviyesine etki eden alt sis-temler de, gerçek zamanlı olarak yapı-lan döngüde donanım testlerindedonanımsal ve/veya yazılımsal olarakkullanılmaktadır.

Döngüde donanım testleri, füze ve he-defin angajman kinematiğinin gerçekdünyadakine en yakın sentetik bir or-

döngüde donanım testleri ve roketsan altyapıları - 2

Tablo 1: RF Arayıcı Başlıklı Bir Füze Sistemi İçin Farklı Test Seviyeleri

26

roketsan dergisi


27


tamda test edilmesine olanak sağlamak-tadır. Bu kapsamda gerçekleştirilen test-ler sayesinde, tasarım ve ürün geliştirmesürecinde yer alan ve aşağıda belirtilenmühendislik faaliyetleri, modelleme vesayısal uçuş benzetimleriyle etkileşimliolarak, daha kısa sürede ve maliyet-etkinolarak gerçekleştirilebilmektedir:

• Sistem seviyesi güdüm (arasafha veterminal), otopilot ve navigasyon sis-temlerinin (donanım ve yazılım) per-formansının doğrulanması veiyileştirilmesi,

• Uçuş testlerinden önce prototiplerinhazırlanması ve uçuş testlerindensonra test sonuçlarının analizi,

• Kontrollü olarak gerçekleştirilmesi güçolan uçuşlu test senaryolarının labora-tuvar ortamında benzetimi,

• Tasarım faaliyetlerinde ihtiyaç duyulanhata analizi çalışmaları,

• Füze performans zarfının belirlenme-sinde, benzetim modellerinin güveni-lirliğinin artırılması,

• Sistem seviyesi füze Elektronik KarşıKarşı Tedbir (EKKT) performans ve du-yarlılık çalışmaları.

Tasarım ve ürün geliştirme sürecinin so-nucunda kalifikasyon aşaması tamamla-nan füze sistemlerinin, yukarıdabelirtilen geliştirme, iyileştirme ve kalifi-kasyon faaliyetlerine ilave olarak söz ko-nusu kalifikasyon sonrasındaki;

• Kafile kabul faaliyetleri,• Seri üretim dönemi hata analiz çalış-

maları,• Ürün iyileştirme, modernizasyon ve

millileştirme faaliyetleri,• Türev ve ürün geliştirme projeleri,

• Ömür uzatım ve sürveyan çalışmaları

kapsamında da döngüde donanım test-leri, tasarım ve geliştirme dönemindekikadar yoğun olmamakla birlikte devametmektedir. Sonuç olarak Döngüde Do-nanım Test Merkezi (DDTM) sadece füzegeliştirme projelerinin tasarım, geliştirmeve kalifikasyon döneminde değil, füzesistemi envanterden çıkana dek aktif ola-rak kullanılan bir test merkezi olarak hiz-met etmektedir.

Roketsan Sistem Entegrasyonu veUçuş Simülatörü Merkezi Teknolojinin gelişmesine paralel olarakgelişen ve güvenilirliği artan döngüdedonanım test altyapıları, savunma sektö-ründe sistem sorumlusu olarak faaliyetgösteren birçok kuruluş için vazgeçilmezunsurlardan biri olmuştur. Füze tasarımgeliştirme projelerinde döngüde dona-nım (HWIL) testleri ilk kez 1970’li yıllardaABD’de Stinger füzesinin geliştirmeprogramı kapsamında kullanılmıştır.2

Raytheon firması tarafından üretilen To-mahawk füzelerinin geliştirme aşama-sında HWIL testlerine benzer bir yertestinin etkin kullanımı ile yaklaşık 260milyon USD tutarında bir tasarruf sağla-nırken,3 füze sisteminde görülebilecekanormalliklerin ve hataların %72’sininyer testleri ile tespit edilebileceği ifadeedilmiştir.

ABD’de yerleşik “Army Missile Command(USAMICOM) Research, Developmentand Engineering Center (RDEC)” mer-kezi, döngüde donanım testlerini etkinbir şekilde kullanarak farklı sistemleringeliştirilmesinde yaklaşık 320 MilyonUSD tutarında tasarruf sağlamıştır.4

Dünyadaki lider füze tasarım firmalarıdöngüde donanım testlerine ve dön-güde donanım altyapısı kurulumunabüyük önem vermektedir.

SSM ve MSB tarafından yürütülen füzegeliştirme projelerinde “sistem sorum-lusu” olarak görev alan Roketsan, tasa-rım / geliştirme çalışmalarının

vazgeçilmez bir doğrulama aracı olandöngüde donanım testleri konusundakiuzun vadeli planlamalarını, hem mevcutprojeler hem de gelecekteki projelerigöz önüne alarak yapmaktadır. Söz ko-nusu planlamalarda öncelikle mevcutsistemlerden azami şekilde istifade ede-cek şekilde bir çalışma yapılmakta, mev-cut altyapıların teknik ve takvimselnedenlerle uygun olmaması durumun-daysa yeni yatırım yapılması konusugündeme gelmektedir. Roketsan bünye-sinde kurulan ve yakın dönemde kurul-ması öngürülen döngüde donanım testaltyapılarının sadece bir proje kapsa-mında geliştirilen üründe değil, benzersistem özelliklerine sahip diğer sistemleriçin de kullanılabilmesi amacıyla, gereklitedbirler önceden planlanmaktadır.

Roketsan tarafından tamamlanan veyahalen devam etmekte olan füze tasarım,geliştirme projelerinde kazanılan dön-güde donanım test altyapıları (DDTA)aşağıda açıklanmıştır.

• DDTA-1: Roketsan tarafından ilk geliş-tirilen test altyapısıdır. Bu altyapıda1064 nm dalga boyundaki lazer gü-dümlü sistemlerin test edilmesi için üçeksenli bir Uçuş Hareket Simülatörü(UHS) ve üç eksenli 1064 nm DinamikHedef Simülasyon Sistemi bulunmak-tadır. Söz konusu altyapıdaki DinamikHedef Simülasyon Sistemi, Roketsantarafından geliştirilmiş bir test sistemi-dir. Benzetim sadakat seviyesi uçuşlutestlerden alınan telemetre verileriylekanıtlanmış olan DDTA-1 altyapısındahalen lazer güdümlü iki füzenin testfaaliyetleri yürütülürken, bir yandanda farklı projelerin Arafaz/AtaletselGüdüm Performansı Testleri yapılmak-tadır. DDTA-1 altyapısının sadakat se-viyesine yönelik, bu altyapıda yapılantestlere ilişkin sonuçların, uçuş testle-rinden elde edilen sonuçlarıyla karşı-laştırılması Şekil 1’de verilmiştir.Füzenin yanal açısal ivmesinin göste-rildiği bu şekilde uçuş testi sonuçlarıyladöngüde donanım testi sonuçlarıbüyük bir uyum içerisindedir.

Şekil 1: Roketsan DDTA-1 Altyapısının SadakatSeviyesine Yönelik Test Sonuçları

sayı 4 ocak 2014

28

roketsan dergisi


• DDTA-2: 8-12 μm dalga boyunda ça-lışan kızıl ötesi görüntüleyici arayıcıbaşlığa sahip, kara hedeflerine karşıkullanılan güdümlü sistemler için ge-liştirilmiş üç eksenli Uçuş Hareket Si-mülatörü ve bu uçuş hareketsimülatörüne entegre iki eksenli UzunDalga Kzıl Öztesi (LWIR) DinamikHedef Simülasyon Sisteminden olu-şan bir test altyapısıdır. Söz konusualtyapının sistem tasarımı ve alt sis-temlerin (Uçuş Hareket Simülatörü,Hareketli Hedef Sistemi, Hedef SahneOluşturma Sistemi ve Gerçek ZamanlıAğ altyapısı) entegrasyonu Roketsantarafından gerçekleştirilmiştir. Bu alt-yapı, çeşitli tanksavar füze sistemleri-nin geliştirme dönemi sistementegrasyon ve test faaliyetleri kapsa-mında yoğun olarak kullanılmaktadır.DDTA-2 altyapısının sadakat seviye-sine yönelik, bu altyapıda yapılan test-lere ilişkin sonuçların, uçuştestlerinden elde edilen sonuçlar ilekarşılaştırılması Şekil 3’te verilmiştir. Fü-zenin yanal açısal ivmesinin gösteril-diği bu şekilde uçuş testi sonuçları iledöngüde donanım testi sonuçlarıbüyük bir uyum içerisindedir.

• DDTA-3: Hava hedeflerine yönelik 1.5-5 μm dalga boyunda ve spot tabanlıkızıl ötesi güdümlü sistemler için geliş-tirilmiş üç eksenli Uçuş Hareket Simü-latörü ve iki eksenli Kısa Dalga KızılÖtesi (SWIR) beş kanallı DinamikHedef Simülasyon Sisteminden oluşantest altyapısıdır. Bu altyapının beş ka-nallı kızıl ötesi spot tabanlı görüntüoluşturma sistemi tamamen milli im-

kanlarla Roketsan tarafından geliştiril-miştir. Söz konusu DDTA, SSM tara-fınca belirlenecek bir tesiste kurularakişletmeye alınacaktır.

Roketsan, halen yürütmekte olduğu veyakın dönemde başlayabilecek füze ge-liştirme projelerini göz önüne alarak, ta-sarım / geliştirme çalışmalarınınvazgeçilmez bir test sistemi olan dön-güde donanım test altyapıları için oluş-turduğu Sistem Entegrasyonu ve UçuşSimülatörü Merkezini, genişletme ve ge-liştirme konusunda çalışmalarını sürdür-mektedir. Bu kapsamda DDTM içinaltyapı kurulum faaliyetleri; her proje içinayrı yeni bir tesis oluşturma şeklindedeğil, dört ana konsept esas alınarakplanlanmıştır.

• Lazer güdümlü füze sistemlerinin dön-güde donanım testlerine yönelik ola-

rak hali hazırda kurulmuş olan ve Ro-ketsan tarafından işletilen DDTA-1,

• Tanksavar silah sistemlerine yönelikolarak kurulum çalışmaları tamamlan-mış ve farklı projelerin geliştirme dö-nemi testlerinde yoğun olarakkullanılan ve Roketsan tarafından işle-tilen DDTA-2,

• RF güdümlü füze sistemlerinin dön-güde donanım testlerine yönelik ola-rak, yankısız bir oda içerisinde üçeksenli Uçuş Hareket Simülatörü, ikieksenli Hedef Hareket Simülatörü(HHS) ve RF hedeflere yönelik HedefSahne Oluşturma Sistemi’nden oluşanbir DDTA (Şekil 3),

• Hava savunma füze sistemlerine yöne-lik olarak, hava hedeflerinin kızılötesigörüntülerinin simüle edilebileceğiHedef Sahne Oluşturma Sistemi(HSOS) ile entegre yapıda üç eksenliUçuş Hareket Simülatörü ve iki eksenli

Şekil 2: Roketsan DDTA-2 Altyapısının SadakatSeviyesine Yönelik Test Sonuçları

Şekil 3: Roketsan’da Kurulması Planlanan RF Döngüde Donanım Test Altyapısı; a) UHS GenelGörünümü, b-c) HSOS Genel Görünümü, d) Yankısız Oda ve İçerisindeki Diğer Altsistemlerin

Genel Görünümü.

lifikasyon dönemi ve hatta seri üretimkabul testlerinde de kullanılması maliyet-leri önemli ölçüde azaltmaktadır.

Roketsan, yurt içi füze geliştirme proje-lerindeki test ihtiyaçlarına uygun olarak,farklı projelere hizmet verebilecek, sada-kat seviyesi yüksek döngüde donanımtest altyapılarının kurulmasında ve işletil-mesinde çalışmalarını sürdürmektedir.

Roketsan, döngüde donanım testlerialanında, sektörün lider ve öncü firmasıolma görevine bundan sonra da devamedecektir.

Kaynakça

1. Test and Evaluation of the TacticalMissile, Emil J. Eichblatt, AIAA Progressin Astronautics and Aeronautics Series,Volume 119.

2. Critical Technology Events in the De-velopment of the Stinger and JavelinMissile Systems, John Lyons, DuncanLong, and Richard Chait, Center forTechnology and National Security Po-licy, National Defense University, July2006.3. The Benefits of Functional GroundTesting, A Case Study of the TomahawkMissile EGT Program, J. Michael Spriggs,Betsy Baker De Long, Mark D. LeGoul-lon.4.http://www.trainingsystems.org/pub-lications/simulation/roi_effici.cfm

Dr. Sartuk KARASOYTaktik Füze SistemleriMühendislik Direktörü

Cenk ÖNENTaktik Füze SistemleriMühendislik DirektörlüğüSistem Test ve DeğerlendirmeMüdürü

Yasin POLATTaktik Füze SistemleriMühendislik DirektörlüğüYönetici Mühendis

29


Hedef Hareket Simülatörü’nden olu-şan bir DDTA (Şekil 4).

Yukarıda sözü geçen Hava SavunmaFüze Sistemlerine ve RF Güdümlü FüzeSistemlerine yönelik DDTA’ların gereksi-nim analizi, kavramsal tasarım venihai/detay tasarım aşamaları tamam-lanmış olup, ilgili DDTA’lara ait altsistem-lerin üretilmesinin ardından sistementegrasyon ve test aşamalarına geçile-cektir. Her iki DDTA’nın da 2014 yılı içe-risinde devreye alınmasıplanlanmaktadır.

Sonuç

Döngüde donanım testlerinin füze tasa-rım ve geliştirme projelerinde yeri veönemi giderek artmaktadır. Füze tasarımve geliştirme projelerinde SEL işlevigören döngüde donanım testlerinin, ka-

Şekil 4: Hava Savunma Füze Sistemlerine Yönelik Roketsan’da Kurulması Planlanan DöngüdeDonanım Test Altyapısı; a) UHS ve HHS’nin Entegre Görünümü, b) HHS Genel Görünümü, c-d)

HSOS Genel Görünümü.

sayı 4 ocak 2014

1. Giriş

Teknoloji, insanoğlunun ihtiyaçlarınauygun yardımcı araç gereçlerin yapıl-ması ya da üretilmesi için gerekli bilgi veyetenektedir. Teknoloji ayrıca, bir sanayidalıyla ilgili üretim yöntemlerini, kullanı-lan araç, gereç ve aletleri kapsayan bilgiolarak da tanımlanmaktadır.[1]

Teknoloji, zamana bağlı olarak değişiklikgösterir. Eski çağlardaki av aletlerinin ge-liştirilmesi teknolojik gelişme olarak nite-lendirilebilirken, günümüzdenanoteknoloji ürünleri teknolojik geliş-meye genel anlamda örnek gösterilebi-lir.

Dünyanın varoluşundan bu yana tekno-loji ile ilgili değişen tek önemli unsur tek-

nolojinin gelişmişlik durumu değildir.Aynı zamanda teknolojinin gelişme hızıda dikkat edilmesi gereken bir diğer un-surdur. Teknolojinin gelişme hızının art-ması ile birlikte yeni kavramlar ortayaçıkmıştır. Bu kavramların başında tekno-lojinin pazarlanma stratejileri olarak ifadeedilen itme ve çekme teknoloji kavram-ları ile birlikte teknoloji yönetimi gelmek-tedir.

2. Teknoloji Yönetimi Kavramları

Teknoloji,• İtme teknolojileri ve• Çekme teknolojileriadı verilen iki farklı yol ile üretilerek pa-zarlanmaktadır.

Çekme teknoloji, gelen müşteri isterleri

doğrultusunda geliştirilen teknolojilerdir.Müşterilerden ne istedikleri öğrenilerek,bu doğrultuda teknoloji üretme veyageliştirme yoluna gidilir.

İtme teknolojide ise çekme teknolojinin,aksine müşterilerin ne isteyebilecekleritahmin edilerek, bu yönde teknoloji üre-timine gidilir. Bu teknoloji üretim çeşidi,genelde müşterilerin benzer teknolojilerhakkında fikirleri olmadığı durumda sözkonusu olmaktadır. İtme ve çekme tek-nolojileri ana adımları Şekil 1’de gösteril-miştir.

İlk çağlardan yakın zamana kadar temelteknoloji üretim yöntemi çekme tekno-loji olmuştur. Gelişen teknolojiye vepazar payı rekabetlerine bağlı olarak üre-ticiler, müşteri ihtiyaçlarını daha önce-den fark etmek ve bu ihtiyaçlarıherkesten önce karşılamak istemişlerdir.Bu durum üreticilerin itme teknoloji yön-temine yönelmelerini sağlamıştır. İtmeteknoloji ile teknoloji üretimi yapan üre-ticiler, müşteri ihtiyaçlarını doğru olaraktahmin ederek ürünlerini geliştirip pa-zara sunduklarında pazara hakim olmuş-lar ve kendilerini diğer üreticilerdenönemli ölçüde öne taşımışlardır.

Üreticilerin pazara hakim olmaları, reka-bet ederek hayatta kalmaları ve büyü-

teknoloji yönetimi

30

Şekil 1: İtme ve Çekme Teknolojileri

roketsan dergisi


Kaynak: The National Archives, Honda, National Museum of American History, Radiomuseum, ESA, US Air Force, University of Mary Washington,NASA, National Institutes of Health, Apple, Stockphoto

31

meleri ancak kazanacakları ileri teknolojiile mümkün olabilmektedir. Bu nedenleüreticilerin teknolojiyi doğru-etkin şekildeplanlayabilmesi, geliştirebilmesi ve uygu-lamaya geçirebilmesi gerekmektedir. Buihtiyaç ise teknoloji yönetimi kavramınındoğmasına neden olmuştur.

Teknoloji yönetimi, “Bir organizasyonunstratejik, taktik ve operasyonel amaçları-nın biçimlendirilmesinde ve bunlara ula-şılmasında gereksinim duyulanteknolojik kapasitenin planlanması, ge-liştirilmesi ve uygulanması” olarak tanım-lanmaktadır.[2]

3. Teknoloji Yönetimi Faaliyetleri

Teknoloji stratejisi: Teknoloji stratejisi,hangi tür teknolojilere yatırım yapılacağı,bu alanda teknoloji lideri olunup olun-mayacağının kararlaştırılması ve nezaman ve ne şekilde teknoloji alınacağıkonularını içerir, işletmenin genel strate-jisini destekler. Varılmak istenen hedefingerektirdiği teknolojik yetkinliğin ve ka-pasitenin kurulması için oluşturulmasıgerekir.[3,4]

Teknoloji edinme: Teknoloji edinme iş-letme için gerekli olan teknolojinin nasılelde edileceğiyle alakalıdır. İşletmeler• Ar-Ge yönetimi,• Teknoloji transferiolmak üzere iki yolla teknoloji edinebil-mektedir.

Teknoloji edinme çalışmasında bu iki se-çenek göz önüne alınarak hangi tekno-

loji edinme yolunun işletme için dahauygun olduğuna karar verilir.[5]

Ar-Ge yönetimi: Yeni ve geliştirilmişürünler, üretim süreçleri ve hizmetleriçin yeni bilgi ve teknolojik fikirlerin üre-tilmesini amaçlayan araştırmaların yapıl-ması Ar-Ge yönetiminin araştırma kısmınıoluşturmaktadır. Geliştirme aşamasındaise üretilmiş olan fikirlerin çalışan proto-tiplere dönüştürülmesi, yeni ürün ve hiz-metlere yerleştirilmesi işlemlerigerçekleştirilir.

Ar-Ge yönetiminde, öncelikli yapılacakaraştırma konularına karar vererek bir Ar-Ge politikası oluşturulur. Buna göreproje teklifleri alınır ve bu projeler seçimkriterlerine göre değerlendirilir. Değer-lendirme sonuçlarına göre desteklene-cek projelere karar verilir. Projelerinplanlanan zamanda sonlanması için pro-jelerin takibi, yönetilmesi ve kontrolü ya-pılır.[4]

Teknoloji transferi: Bir işletme tarafındangeliştirilen teknoloji ve bilginin, başka birişletme tarafından uygulanılması ve fay-dalanılması sürecidir. Ürünler ve makine-ler teknolojinin görünen yüzü iken, bilgibirikimi (know-how) ise teknolojinin gö-rünmeyen kısmıdır. Teknoloji transferinikarmaşık hale getiren söz konusu süre-cin iki parçasının olmasıdır. Makine veürünler bir şekilde üretim hattına en-tegre edilebiliyorken bunun kullanımınayönelik bilgiler iki işletme arasındaki bilgifarkından dolayı daha zor aktarılabilmek-tedir.

Teknolojiden faydalanma: Teknolojitransferi başarılı bir şekilde gerçekleşsedahi, teknolojinin ediniminden elde edi-len sonuçlar istendiği veya tasarlandığışekilde olmayabilir. Transfer edilen tek-nolojiden daha fazla faydalanmak içintoplam kalite yönetimi ve değişim mü-hendisliği faaliyetleri gerçekleştirilir.[4]

Teknolojinin entegrasyonu ve kullanımı:Teknoloji entegrasyonu teknoloji seçe-nekleri ile bu teknolojinin uygulanması

ile alakalı birimler arasında en iyi uyumusağlamayı hedefleyen bir faaliyettir. Tek-noloji kullanımı ise yeni teknolojilerin, bil-gilerin değerini anlayarak firmanınihtiyaçlarını giderecek ve pazarda ticarikazanç elde edilmesini sağlayacak şe-kilde kullanılması kabiliyetidir. Ar-Ge’ninüretimdeki öğrenme süreci ve eğitimlerisonucu firmanın bir teknolojiyi kullanmakabiliyeti gelişir.[4,5]

Teknolojinin korunması: Teknolojinin ko-runması ürünlere, hizmetlere ve üretimsistemlerine yerleştirilmiş bilgi ve uzman-lıkların korunması ile alakalıdır. Buamaçla; yeni geliştirilen ürün, süreç vehizmetin patentinin/faydalı modelininalınması ve yeni ürün/hizmet markasınıntescillenmesi gibi faaliyetler gerçekleştiri-lir.

Teknoloji Yönetimi’ nde gerçekleştirilendiğer faaliyetler aşağıda listelenmiştir.

• Teknolojinin planlanması ve öngörüsü• Teknoloji değerlendirmesi• Teknolojinin ticarileştirilmesi ve pazar-

lanması• Bilgi yönetimi

4. Teknoloji Yaşam Döngüsü

Teknolojik yaşam döngüsü ürünlerdekiteknolojik gelişmelerin belli bir süre zar-fında ne kadar kazanç yarattığını göster-mek amacıyla kullanılır. Elektronik veeczacılık ürünlerinin ömürleri diğer ürün-lere oranla daha kısa olduğu için tekno-loji yönetimi daha önemli bir rol alır.Teknoloji yaşam döngüsünde yer alanaraştırma ve geliştirme süreciyle teknolo-jinin tanıtılması süreçlerinin ne zaman vene hızla gerçekleşmesi gerektiğine tek-noloji yönetimi kapsamında karar verilirve bu karar teknolojinin pazarda nekadar başarılı olacağını yani firmanın nekadar kazanacağını belirler.

Teknoloji yaşam döngüsünde beş anasafha vardır. Bunlar;

i. Araştırma ve Geliştirme Evresi: Bu ev-


Şekil 2: Satış Eğrisi

sayı 4 ocak 2014

32

rede yeni bir inovasyona ve teknolojiyeyatırım yaparak risk alınmış olur. Şirketlerve araştırma kuruluşları, yatırımlarını enfazla gelecek vaat eden projelere yönel-terek kendilerini yeni teknolojiye doğruçevirmiş olurlar.

ii. Giriş Evresi: Ürün satışa hazır hale ge-tirilmiştir. Bu evrede ürün pazara tanıtı-larak satışa başlanır.

iii. Yükseliş Evresi: Bu süreç, ürününpazar tarafından benimsendiği ve satış-ların arttığı evredir. Bu dönemde amaçhızlı bir büyüme elde etmek ve rakiplerikarşısında en yeni ve en efektif ürünesahip olmaktan kaynaklanan avantajelde etmektir.

vi. Olgunluk Evresi: Yeni teknoloji, top-lumun çoğunluğu tarafından kabullenil-miştir. Bu evrede rakipler teknolojiyiyakaladıkları için market doyum aşama-sındadır. Teknoloji konsepti normalleştiğiiçin gelir azalmaya başlar.

v. Düşme (yok olma) Evresi: Bu evredeürünün şirkete faydası ve potansiyel ge-tirisi düşme gösterir. Bu düşme sonundamarjinal değerin tekrar yaratılamadığıaşamada getiri sıfıra düşer.

Teknoloji yaşam döngüsü evrelerine kar-şılık gelen satış eğrisi Şekil 2’de gösteril-miştir.

5. Roketsan’da Teknoloji Yönetimi

Roketsan’daki teknoloji yönetimi çalışma-ları, Roketsan’ın ihtiyaç duyduğu tekno-loji altyapısını oluşturmak vedesteklemek hedefiyle; önceliklendirilmişalt sistem, bileşen ve teknolojilerin kaza-nılacağı teknoloji gösterimini ve ürüneodaklı geliştirmeyi amaçlamaktadır.

Roketsan’da teknoloji yönetimi çalışma-ları, Teknoloji Üst Kurulu ile MühendislikDirektörlükleri bünyesinde yer alan Sis-tem Mühendisliği ve Teknoloji YönetimiBirimleri tarafından yürütülmektedir.

Teknoloji yönetimi kapsamında Roket-san’ın mevcut ve gelecekte elde etmeyihedeflediği teknolojiler için Teknoloji Ha-zırlık Seviyelerinin belirlenmesi, ilgili tek-noloji geliştirme çalışmalarınınprojelendirilmesi, kaynak tahsisi, tekno-loji geliştirme çalışmalarının takibi, tekno-loji geliştirme çalışmaları ile üretilen fikrive sınai hakların koruma altına alınmasıfaaliyetleri gerçekleştirilmektedir.

Fikri ve sınai hakların koruma altına alı-nabilmesi amacıyla Roketsan bünye-sinde; Genel Müdür Yardımcısı (GrupBaşkanı) başkanlığında, Ar-Ge MerkeziSorumluları, Hukuk Müşaviri, TeknolojiKurulu Lideri, Grup Başkanlıkları’nı tem-silen Mühendislik Direktörlükleri bünye-sindeki Sistem Mühendisliği ve TeknolojiYönetimi Birimi (SMTYB) Sorumluları vePatent Sorumluları’ndan oluşan Fikri veSınai Haklar Ofisi (FSHO) kurulmuştur.

Hali hazırda yürütülmekte olan teknolojigeliştirme çalışmaları kapsamında 2012yılında 10 adet ve 2013 yılında ise sekizadet patent ve faydalı model başvurusugerçekleştirilmiştir.

6. Sonuç ve Değerlendirme

Günümüz şartlarında şirketlerin kendile-rini ispat etmek ve pazarda var olabilmekiçin kendilerini geliştirmeleri ve teknolo-jiye önem vermeleri gerekmektedir. Bukonuda öncü olmak içinse itme teknolojiyöntemi yardımıyla teknolojiye yatırımyaparak teknoloji geliştirmeleri gerek-mektedir.

Teknoloji yönetimi değişen koşullar ne-deniyle son yarım yüzyılda öne çıkan biruygulama haline gelmiştir. Teknolojiyeyatırım yapacak şirketler yatırımlarınınkarşılığını alabilmek için teknoloji yöneti-mine ağırlık vermekte ve inovatif ürün-lerle yeni teknolojik gelişmelerin önünüaçmaktadır. Bu sayede yapılan yatırımlarşirkete kar olarak geri dönmekle beraberyeni teknolojik gelişmelerin de önünüaçmaktadır.

Referanslar

[1] http://tr.wikipedia.org/wiki/Teknoloji[2] Baykara T.,“21. Yüzyılda Teknoloji &Teknoloji Yönetimi ve Gelecek” TÜBİTAKMAM, 2006[3] ÜNSAL E., “Dinamik Bir Yetenek Ola-rak Teknoloji Yönetimi: Teknoloji Yöne-timi Yeteneği”, 2009[4] Karadal F., Türk M., “İşletmelerde Tek-noloji Yönetiminin Geleceği”, 2008[5] Çetindamar D., Phaal R., Probert D.,“Technology Management Activities andTools”, 2010

Dr. Yiğit Koray GENÇBalistik Sistemler MühendislikDirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

Mustafa Akın ERDEMBalistik Sistemler ProgramlarDirektörlüğüUzman Mühendis

Hakan ATARBalistik Sistemler MühendislikDirektörlüğüMühendis

roketsan dergisi


mekle başlar.

Risk, gerçekleştiğinde proje veya şirkethedefleri üzerinde olumlu (fırsat) veyaolumsuz (tehdit) etkisi olabilecek belirsizbir olay veya durumdur. Bu anlamda,risk yönetiminde, sadece olumsuzlukları(tehditleri) değil, fırsatları da ele almamızve değerlendirmemiz gerekmektedir.Olumsuz (negatif) riskler sorun’a, olumlu(pozitif) riskler ise fayda’ya dönüşme po-tansiyeline sahiptirler.

Yapılan araştımalar, risk yönetimi teknik-leri kullanıldığında, projelerde ömürdöngüsü boyunca karşılaşılan sorunların

%90oranında azaltılabildiğine (paralel olarakelde edilebilecek faydaların artırılabildi-ğine) işaret etmektedir.

Bu çerçevede, risk yönetimi yapabilmekiçin, bu iki kelime; “risk ve sorun” arasın-daki farkı anlamak, birbirinden ayırmakgereklidir.Sorunlar, gerçekleşmiş veya hali hazırdaönümüzde bulunan tanımlanmış bili-nenler, riskler ise, gelecekte karşımızaçıkma olasılığı olan bir sorun’a (veya fay-da’ya) dönüşebilecek belirsizliklerdir. Bukapsamda, yüzde yüz olasılıkla gerçekle-

şecek olan bir risk, aslında bir sorun’dur.

Sorunlar ortadan kaldırılmalı, riskler iseyönetilmelidir. Risk’in yönetilebilmesi içinkullanılan; risk ele alma yöntemleri aşa-ğıdaki Tablo’da verildiği gibidir.

Üst Yönetimin RolüBüyük ve karmaşık projelerde, risk yöne-timinin etkili bir şekilde ele alınabilmesiiçin, proje yöneticisinin risk yönetimindeuygulayacağı analitik yaklaşımların çokdaha ötesinde, üst yönetimin desteği vemüdahalesi gereklidir. Bu kapsamda, et-kili risk yönetimi için, birbiriyle girift bir şe-kilde işleyen; iş süreçleri, organizasyonelyapı/ortam ve insan faktörü gibi değiş-kenlerin etkisi üst yönetim tarafından yö-netilmelidir.[1]

Ayrıca, günümüzde, dünyanın her yerin-deki kaynaklara geniş erişim olanaklarısayesinde hızlı değişen iş ortamında,müşterilerin daha hızlı, daha ucuz, mali-yet etkin ve daha akıllı çözümler yönün-deki beklentileri nedeniyle; projelerin,

• Yurt içi/yurt dışı firmalar, üniversitelerveya devlet kurumları gibi ortaklarlabirlikte yürütülmesi,

• Çok sayıda proje çalışanı, alt yüklenici,tedarikçi kullanımı,

33


sizi bulmadan, siz onu bulmalısınız...!

sayı 4 ocak 2014

Proje yöneticisinin ana sorumluluğu, so-runlar ile uğraşmak değil, o sorunlarınortaya çıkmasını engellemek olmalıdır.

Eğer proje yöneticisi olarak sadece prob-lemler ve sorunlar ile uğraşıyorsanız, sizprojeyi değil proje sizi yönetiyor demek-tir. Bu tür proje yöneticileri genelliklekendilerini, ortaya çıkan sorunların çö-zümü için toplantılar düzenlemek için ko-şuşturur halde bulurlar.

Ve unutmayınız. Problemleri ortaya çık-tıktan sonra çözmek, proje yöneticisi içinbir başarı göstergesi değildir.

Risk Yönetimi sayesinde,“Proje’nin kontrolündekiProje Yöneticisi” olmakyerine “Proje’yi kontrolüaltında tutan ProjeYöneticisi” olabilirsiniz.

Risk; bilinen veya bilinmeyen, nicelikselveya niteliksel ve hatta gerçek veya ha-yali gibi farklı formlarda karşımıza çıkabi-lir.[1]

Başlangıçta hakkında bilgi sahibi olmadı-ğımız için gözardı ettiğimiz bir bilinmezlik(unknown); bir korku veya umut olarakfarkedildiğinde, kafa karışıklığı (ambigu-ity) etkisi tahmin edildiğinde, belirsizlik(uncertainty) nedenleri ve sonuçları an-laşıldığında, kararsızlık (indeterminacy)olarak tanımlanan hususlar, olasılığı ta-nımlandığında risk olarak karşımıza çık-maktadır.[2]

O halde, risk yönetimi yapabilmek için,öncelikle, gözardı edebildiğimiz bilinmez-leri, “korktuğumuz başımıza gelmesin”(“umutlarımız gerçekleşsin”) sloganı ile or-taya çıkarıp, nedenlerini ve sonuçlarını,etkilerini ve olasılığını tanımlayarak, risk(tehdit veya fırsat) olarak tanımlamalıyız.

Risk yönetimi öngörülemeyeni öngör-

34

roketsan dergisi


• Birbirinden farklı çok sayıda sürecin eş-güdümlü bir şekilde yönetilmesi gerek-liliklerinin oluşturduğu karmaşık projeyapılarının getirdiği riskler ile birlikte, üstyönetimlerin desteği ve müdahalesi ka-çınılmaz bir hal almakta ve bu durumrisk yönetimini şirketler için daha daönemli bir konuma getirmektedir.[1]

“Risk Yönetimi, kurumsalşirket yönetiminde, yönetimfonksiyonlarının merkezindeyer alan kritik öneme sahipbir unsur ve üst yönetiminkullanabileceği stratejik biryönetim aracıdır.”

Günümüz iş dünyasında, üst düzey yö-neticiler, risk yönetiminin bu zorlukları ne-deniyle, zamanlarının ve enerjilerininbüyük bir bölümünü, riskler ile ilgili konu-larda harcamaktadırlar.[1]

Üst yönetimlerin bu çabalarına rağmen,risk yönetim süreçlerinde yapılan başlıcahatalar;

• Risk tanımlama süreçlerinin, proje hak-kında yeterince bilgi sahibi olunma-dan, yürütülebilmesi,

• Risk olarak ele alınan bazı konuların as-lında, “bir gerçek” ve dolayısıyla“çözüm bekleyen bir sorun (veyafayda)” olduğunun farkedilemeyebil-mesi,

• Proje sözleşmelerinin, proje riskleri ye-terince değerlendirilmeden imzalana-bilmesi

olarak karşımıza çıkabilmektedir. Risk yö-netimi süreçlerinde yer alan tüm yöneti-cilerin ve çalışanların gerekli eğitimlerialmasının sağlanması da üst yönetiminsorumlulukları arasında yer almaktadır.

Proje risk yönetimi, projeyönetim ekibininsorumluluğunda olmaklabirlikte, projeler arası risklerinprogram yönetimiseviyesinde, programlar /

projeler arası risklerinportfolyo yönetimiseviyesinde, kurumsalrisklerin ise üst yönetim(sırasıyla risk komitesi, icrakurulu ve yönetim kurulu)katılımı ile ele alınmasıgereklidir.

Proje yöneticilerinin risk yönetimindekirolü kısaca aşağıdaki gibi özetlenebilir: • Risk Yönetim Planı’nın hazırlanması,

onaylatılması, yayınlanması,• Proje risklerinin yönetimi,• Proje risklerinin, proje gözden geçirme

toplantılarında görüşülmesinin sağlan-ması,

• Üst yönetimin risk yönetimi süreçle-rinde desteğinin alınması,

• Paydaşların risk toleraslarının, eşiklerininbelirlenmesi ve risk yönetim süreçlerineuygulanması,

• Proje riskleri için proje ekipleri tarafın-dan hazırlanan ele alma planlarınınonaylanması.

Proje yönetim ekipleri, proje risk yöneti-minde etkili olabilmeleri için öncelikli ola-rak; Kurumsal, Portfolyo/Programyönetimi ve Proje yönetimi seviyelerindeüst yönetim, portfolyo/program yöneti-cileri ve proje yöneticileri tarafından be-lirlenecek aşağıdaki hususlarda bilgisahibi olmalıdır:• Proje’nin özgeçmişi (Proje’nin tanımı /

amacı, öngörüler ve kabuller, belirle-nen kaynaklar, Proje’nin paydaşları, tes-limat kalemleri, kısıtlar, öngörüler vekabuller

• Daha önce tamamlanan projeler ile il-gili dokümantasyon, bilgi bankası, öğ-renilmiş dersler raporları

• Proje paydaşlarının, risk toleransları veeşikleri

Risk Toleransı: Kabul edilebilir/kabul edi-lemez risk alanları.

Örneğin, kurumsal seviyede, “şirket’in ti-cari itibarını etkileyebilecek bir risk’e tole-rans gösterilmeyecektir” şeklindebelirlenen bir risk toleransı varsa; şirket’in

ticari itibarı ile ilişkisi olabilecek tüm riskleriçin alınacak ele alma planı, “önleme/ka-çınma” şeklinde olmak zorundadır.

Risk Eşiği: Kabul edilebilir risk miktarı. Ör-neğin, proje yönetimi seviyesinde, “Projesüresinde toplamda en fazla iki haftalıkbir gecikme kabul edilebilir” şeklinde be-lirlenen bir risk eşiği varsa; proje takvi-minde kritik yolda bulunan aktivitiler içinbelirlenen riskler için risk ele alma planlarıiki haftalık eşiği aşmayacak çözümler çer-çevesinde belirlenmelidir.

Proje yönetim ekipleri tarafından risk ana-lizleri (olasılık ve etki analizleri) çerçeve-sinde belirlenerek proje bütçesineeklenen “ihtiyat kaynağı (contingency re-serve)” ile risk komitesi tarafından belirle-necek “yönetimin ihtiyat kaynağı(management reserve)”nın toplamı,proje yönetimi seviyesinde, toplam projemaliyeti açısından, maliyet eşiği olarakbelirlenebilmektedir.

Şirket üst yönetimleri tarafından proje riskyönetimine yönelik harcanacak eforlar,proje yönetim ekibinin tecrübe ve yete-neklerinin yanı sıra, projenin büyüklük vekarmaşıklık seviyesine uygun olarak belir-lenmelidir.

Şirket yönetim kurulları, risk yönetimin-deki yetki ve sorumluluğu, icra kurulu’na,verdikleri yetkiler çerçevesinde aktarırlar.Şirket yönetim kurulu’nun, aldığı kararla-rın uygulanması ve izlenmesi için bir riskyönetim komitesi oluşturulmalıdır.

Şirket üst yönetiminin, risk yönetimi sü-reçlerine desteği ve müdahalesi risk yö-netim komitesi aracılığı ile gerçekleştirilir.

Risk Yönetim Komitesi’nin risk yönetimi ileilgili sorumlukları, proje bazlı riskler ile ilgiliproje yönetim sürecinde izlenecek strate-jik yolun tanımlanmasının yanı sıra, faali-yet gösterilen sektörün/alanların (imalat,mühendislik, Ar-Ge), uluslararası faaliyet-lerin (ithalat/ihracat, teknoloji transferi,uluslararası ortak üretim vb.) ve hali ha-zırda geçerli kanunlardan ve yönetmelik-lerden gelen tüm üst düzey finansal vetüm kurumsal risklerin ele alınmasını içer-mektedir.

Risk Yönetim Komitesi; bir yönetim tem-

silcisi başkanlığında, ana yönetim fonksi-yonlarının temsilcileri (programlar, mü-hendislik, mali işler, vd.)’nden oluşur. Riskyönetim komitesi’nde en az bir kişinin riskyönetim uzmanı olması önerilmektedir.Risk Yönetim Komitesi, icra kuruluna karşısorumlu olup, düzenli raporlama faaliye-tinin yanı sıra, ihtiyaç durumunda, icrakurulu’nu düzenlenecek risk yönetimitoplantılarında bilgilendirebilir ve görüş-lerini alabilir.

Risk Komitesi’nin ana görev tanımı; şirketyönetim kurulu’nun, şirket menfaatleri vekanunlar/yönetmelikler çerçevesinde ku-rumsal risk yönetimi ile ilgili üstlenmiş ol-duğu sorumlulukların yerine getirilmesinisağlamak, risk yönetimi ile ilgili denetim-lere hazırlık konusunda gerekli doküman-tasyonu sunmak, alternatif çözümönerilerini belirlemek ve yürütülmekteolan uygulamaların statüsünü raporlan-dırmaktır. Risk Komitesi:

• Yürürlükteki risk yönetimi sisteminin veyönetim kurulu tarafındanbelirlenen/onaylanan risk yönetim politi-kalarının, etkinliğini ve verimliliğini dü-zenli olarak izler, gözden geçirir ve icrakurulu’na raporlar,• İcra Kurulu’ndan aldığı yetkiye dayana-rak; a. Finansal (kredi riskleri, nakit (likidite)riskleri, garantiler ve teminat mektupları,vb.)b. Iş birliği yapılan, çalışılan ve faaliyetgösterilen ülkeler ile ilgili,c. Faaliyet devamlığı ile ilgili;

- Doğal afetlere karşı alınacak önlemlerve faaliyete dönüş politikaları

- Bilgi sistemleri güvenliği, yedeklemepolitikaları

- İş güvenliği ve işçi sağlığı politikaları- Kalite güvence politikaları- Personel politikaları (işe alım, personel

yetiştirme, eğitim vb.)d. Hukuksal riskler (doğrudan veya do-laylı finansal etkileri olan davalar vb.) ileilgili, e. Şirket’in riski devretme (sigortalama,müşteri’ye devretme/paylaşma, alt yükle-nici ile çalışma, teknoloji transferi, iş birliğisözleşmeleri, vb.) ile ilgili,konularda risk yönetimi politikalarını belir-ler ve politikaların uygulanmasını sağlar.• Görüşüne/onayına sunulan riskleri de-ğerlendirir,

35


Komitenin görüşüne ve onayına sunul-ması gereken başlıca risk tipleri:a. Proje riskleri

- Müşteri memnuniyetini etkileyecekproje riskleri

- Şirket itibarını etkileyebilecek projeriskleri

- Proje Yöneticisi’nin kontrol/etki/yetkialanı dışına çıkan diğer proje risklerib. Finansal riskler

- Kredi riskleri,- Nakit (likidite) riskleri, - Garantiler ve teminat mektupları ile il-

gili riskler,- Kur riskleri- Kârlılık riski

c. Pazar riski (müşteri taleplerinde deği-şiklik, yurt içi/yurt dışı rakipler, sektörelkrizler, vb.)d. Kurumsal riskler

- Hukuksal riskler- Uluslararası politik riskler- Prestij riskleri- Fikri mülkiyet riskleri- Gizlilik riskleri- Faaliyet devamlılığını etkileyen riskler1. Doğal afetler2. Bilgi sistemleri güvenliği riskleri 3. İş güvenliği ve işçi sağlığı riskleri4. Kalite riskleri

• Ana başlıkları ile risk ele alma yöntemini(ve önerilerini) belirler ve ilgili bölümü,belirlenen yöntem çerçevesinde risk elealma planını hazırlaması, onaya sunmasıiçin görevlendirir,• Görüşüne sunulan risk ele alma plan-larını değerlendirir ve onaylar.

Genel bir bakış açısıyla, Risk Yönetim Ko-mitesi’nin, yukarıdaki şekil’de belirtilen bi-rimler ile etkileşimli bir çalışma ortamı

içerisinde veri üreterek risk yönetimi çalış-malarını yürütmesi genel bir uygulamaolarak görülmektedir.

Sonuç olarak, öngörülemeyen bilinmez-likler, şirketlerin ve projelerin, hem kaçı-nılmaz bir gerçeği hem de en önemlizorluğu olarak ortaya çıkmaktadır.

Risklerin varlığı, projenin yaşam döngüsüboyunca; teknik uygulanabilirlikten mali-yetine, şirketlerin ise; finansal performan-sından stratejik hedeflerine kadar, genişbir yelpazede sürprizler ile karşılaşmamızaneden olabilmektedir.[1] Bu sürprizleri enaza indirmenin yolu şirketlerde risk yöne-timi kültürünün oluşturulmasından ve et-kili bir risk yönetiminden geçmektedir.

Referanslar[1] “Managing Risks in Complex Projects”,Project Management Jounal, April 2013[2] “Energy, Risk and competitive Advan-tage: The information imperative”, ScottRandall, Pennwell Books, 2008[3] A Risk Management Standard, Publis-hed by AIRMIC, ALARM, IRM: 2002

Rasim Eren AKDURBalistik Sistemler ProgramlarDirektörlüğüUzman Mühendis

sayı 4 ocak 2014

36

roketsan dergisi


1. Giriş

İletişim ve bilişim teknolojilerinde yaşa-nan gelişmeler elektronik ortamlarda bil-ginin eşlenmesi, taşınması vesaklanmasını kolaylaştırmış, bilgiye me-kândan bağımsız olarak istenilen ortam-lardan erişilmesini de sağlamıştır.Bankacılık işlemlerini bilgisayarlardan yada cep telefonundan yapmak, vergi dai-resine gitmeden vergi ve ceza ödemelifaturaları yatırmak, pasaport başvuru-sunda bulunmak, otel rezervasyonlarıyapmak, uçak bileti satın almak, sınavsonuçlarını öğrenmek, hastane tetkik so-nuçlarını almak ve uzaktan eğitim, bilgive iletişimde gelinen noktaya verilebile-cek örneklerdir.[1] Bilginin ulaşıldığı vepaylaşıldığı noktaları göz önüne alırsak,bilgi her yerdedir.

“Bilgi güçtür.” diyen Francis Bacon’danbu yana bilgi ve bilişim teknolojilerininakıl almaz bir gelişim süreci içinde bu-lunduğu ve günümüzde hem bireylerhem de kurumlar için en büyük değerve sermaye durumuna geldiği bir ger-çektir.

Rekabetin kızıştığı dünyamızda bilginindeğeri arttıkça, rakiplerimizin elimizdekibilgiye sahip olma iştahı artmakta veonu çalmak için gelişmiş teknolojilerdenve sosyal mühendislik imkanlarından ya-rarlanmaktadırlar. Bu açıdan değerlen-dirildiğinde, günümüz bilgi çağındabilgi güvenliğinin sağlanması ihtiyacı birzorunluluk haline gelmiştir. Bilgiye ulaş-mak ve onu kullanmak ne kadar önem-liyse, bilginin güvenliğinin sağlanmasıda o kadar önemli ve zaruridir.

Bilgi güvenliğinde yaşanan ihlallereörnek olarak yakın zamanda yaşanan veçok basit görünen bir olayla devamedelim. İnsan hatasından kaynaklananve ABD Savunma Bakanı önceki yardım-cısı William Lynn tarafından “ABD askeribilgisayarlarında tespit edilen en önemligüvenlik ihlali” olarak nitelendirilen bilgigüvenliği ihlal olayı, 2008 yılında yükle-nici firma çalışanının virüslü USB belleğiemniyetli askeri bilgisayara takmasıylagerçekleşmiştir. ABD’nin hem tasnif dışıağının (Non Secure Internet ProtocolRouter Network) hem de gizlilik derecelibilgilerin bulunduğu ağın (Secure Inter-net Protocol Router Network) virüstenetkilendiği belirtilmiştir. Bu olay ABDSiber Komutanlığı’nın kurulmasına ge-rekçe olarak gösterilmektedir.[2]

Çoğumuzun günlük olarak medyadanda takip ettiği bu örnekleri çoğaltmakmümkündür. Bilgi güvenliğini rakam-larla konuşursak karşımıza kritik bir tabloçıkmaktadır. Türkiye’nin de içinde bu-lunduğu 50’yi aşkın ülke ve çeşitli sek-törlerden yaklaşık 1.400 kuruluşunkatılımıyla gerçekleştirilen ‘Küresel BilgiGüvenliği Anketi’ sonuçlarına göre, bilgigüvenliğinin doğru uygulanması,kurum itibarını doğrudan etkilemekte-dir. Katılımcıların %85’i bir bilgi güven-liği ihlali durumunda ortaya çıkandurumun, marka kimliği ve itibarınazarar verdiğini savunurken, %72’si gelirkaybına neden olduğunu vurgulamış-tır.[3]

Karşı karşıya olunan gelir kaybı riskinerağmen, 2013 yılında 39 ülkeden250’den fazla organizasyonun katılı-mıyla yapılan bir araştırmanın sonuçları

son derece dikkat çekicidir. Araştırmayakatılan şirketlerin %36,2’si tüm Bilgi Tek-nolojileri (BT) bütçesinin %1-3’ü arasın-daki kısmını Bilgi Güvenliği yatırımlarınaayırırken, şirketlerin %20,4’ünde BilgiGüvenliği için ayrı bir bütçenin bile ya-pılmadığı anlaşılmıştır. Araştırmaya Tür-kiye’den katılan 11 büyük şirketin isesadece %10’unun BT bütçelerinin%10’unu bilgi güvenliği yatırımlarınaayırmış olduğu, %50’sinin ise BT bütçe-lerinin %1-3’ünü bu alana ayırdıklarıgözlemlenmiştir. Öte yandan Türki-ye’deki organizasyonların %50’sininbilgi güvenliği bütçesinin %1-5 arasındaarttığını ifade etmiş olması umut vericibir durumdur.[4]

Güvenlik ihlallerinin sadece dışarıdandeğil içerinde de kaynaklandığı bilinenbir gerçektir. 2012 yılında yapılan ISBS(Information Security Breaches Survey)sonuçlarına göre, 500’den fazla çalışanıolan büyük şirketlerin %82’si çalışanla-rından kaynaklı güvenlik ihlalleri yaşadık-larını belirtmiş, bu kurumların %47’si iseyaşanan bu ihlalin gizlilik içeren bilgininkaybına yol açtığını ifade etmiştir.[5]

Kurumların önündeki önemli bir başkasorun da kullanıcıların mobilitiye artaneğilimlerine karşın kullanıcıları mağduretmeden kurumsal bilginin içeriden vedışarıdan çalınma zaafiyetini en az indir-mek ve hatta yok etmektir. Bu amaçlabilişim alanında oluşturulan bilgi güven-liğine ait birikimler bir standart ailesi al-tında toplanarak ISO 27001 standardıve ekleri oluşturulmuştur. ISO 27001standardının ilgili maddeleri kurumların“Ne” yapmalarını tarif etmekte iken,“Nasıl” yapmaları gereğini tariflememek-

bilgi güvenliği standartlarıve bilişim güvenliği teknolojileri

tedir. Bilgi güvenliği alanındaki“Nasıl”lara Bilişim Güvenliği teknolojileriile çözüm oluşturulmaktadır.

Bu makalede ISO 27001:2005 stan-dardı ve standardın kontrol ve önlemle-rini ortaya koyan eki ISO 27002:2005standardı kısaca tanıtılarak standarda ait“Ağ Kontrolleri” maddesinde “Ne”yinsağlanmasının Bilişim Güvenliği tara-fında “Ağ Erişim Kontrolü” vasıtasıyla“Nasıl” karşılandığı anlatılacaktır.

2. Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi -BGYS

BGYS; bilginin gizliliğini, bütünlüğünüve kesintisiz kullanılabilirliğini (erişilebilir-liğini) sağlamak üzere sistemli, kurallarıkoyulmuş, planlı, yönetilebilir, sürdürü-lebilir, dokümante edilmiş, yönetimcekabul görmüş ve uluslararası güvenlikstandartlarının temel alındığı faaliyetlerbütünüdür.

Şimdi bu tanımda geçen bazı kritik te-rimlerin üzerinden geçelim:

Bilginin Gizliliği: Önemli kabul edilen bil-ginin istenmeyen biçimde yetkisiz kişile-rin eline geçmesinin önlenmesi vesadece izin verilen (yetkisi olan) kişilerceerişilebilir olmasıdır.

Bilginin Bütünlüğü: Bilginin bir kısmınınveya tamamının yetkili olmayan kişilercedeğiştirilmesinin veya yok edilmesininengellenmesidir.

Bilginin Kullanılabilirliği/Erişilebilirliği:Önemli kabul edilen bilgi veya bilgi sis-temlerinin sürekli kullanıma hazır ve eri-şilebilir olmasıdır.[6]

Bir kurumda Bilgi Güvenliği Yönetim Sis-temi’nin hayata geçirilmesi; olası risk vetehditlerin tespit edilmesi, güvenlik po-litikalarının oluşturulması, örgütsel yapı-ların kurulması, uygun yöntemleringeliştirilmesi, yazılım/donanım fonksi-yonlarının sağlanması, uygulamalarınkontrolü ve denetimi gibi bir dizi dene-timin birbirini tamamlayacak şekilde ger-çekleştirilmesi anlamına gelmektedir.[7]

Bu zorlu sürecin en önemli üç unsuru:insan, eğitim ve teknolojidir. Bilgi gü-venliği; üst yönetim tarafından destek-lenmesi, kullanıcılar tarafındanbenimsenmesi şart olan ve sürekli yaşa-tılması gereken bir süreçtir.[8] Diğer birdeyişle, bilgi güvenliği sadece bir BilgiTeknolojisi ya da yaygın söylemle BilgiSistemleri işi değildir; kurumun her birpersonelinin katkısını ve katılımını gerek-tirir. Ciddi boyutta bir kurum kültürü de-ğişimi gerektirdiği için, en başta üstyönetimin onayı, katılımı ve desteği şart-tır. Kurumun Bilgi Sistemleri tarafındangerekli görülerek uygulanan teknik gü-venlik çözümleri, iş süreçleri ve politika-larıyla desteklenmemiş ve kurumkültürüne yansıtılmamışsa etkisiz kala-caktır. Çalışanlar üzerinde gerekli inançve motivasyon yaratılamaz ise çalışanlarörneğin kuvvetli şifre oluşturma ve ko-rumada, kurum dokümanı tasnif veimha işlemlerinde ve buna benzer bir-çok durumda gerekli özeni göstermeye-bilirler ve neticesinde yapılan oncagüvenlik yatırımına ve insan eforunakarşın bilgi güvenliği kurumda büyük bir

açık oluşturmaya devam eder.[9]

3. ISO 27001 Standardı

Kurumun tüm iş süreçleri göz önüne alı-narak tanımlanmış bir BGYS’nin oluştu-rulması, uygulamaya alınması,işletilmesi, gözden geçirilmesi, sürdürül-mesi ve geliştirilmesi için gereksinimleribelirten standarttır.

ISO 27001 standardı yaklaşımına görebilgi güvenliğinin bir süreç olarak ger-çekleştirilmesi ve sürecin Planlama, Uy-gulama, Kontrol Etme ve Önlem Alma(PUKÖ) adımlarından oluşan bir döngüşeklinde çalıştırılması gerekir.[10]

Standartta Bilgi Güvenliği Döngüsü ola-rak yer alan PUKÖ sürecinin aşamalarıaşağıda detaylandırılmıştır.

37


Şekil 1: Bilgi Güvenliğinin Temel Prensipleri

Şekil 2: ISO 27001 Standardında BilgiGüvenliği Döngüsü (PUKÖ)

Şekil 3: Risk Değerlendirme Haritası

sayı 4 ocak 2014

38

Planlama Aşaması: BGYS kapsamı belir-lenerek, bilgi varlıklarına dair tehdit vezafiyetler ile risk değerlendirme yönte-mine karar verilir. Uygulanabilirlik be-yannamesi oluşturulur. Seçilen riskdeğerlendirme yöntemine göre bilgivarlıklarına ait riskler tespit edilir. Bilgivarlıkları risk değerlerine göre risk hari-tası üzerinde konumlandırılır. (Şekil 3)[11]

Uygulama Aşaması: Etkisi ve olasılığıyüksek olan tehditlere göre bilgi varlık-ları için riskleri giderme planları yapılır.Hazırlanan risk giderme planları, kontrolhedefleri ve denetimler ile adım adımuygulanır. Bilgi güvenliği ihlalleri yöne-timi ve farkındalık eğitimleri bu aşamadayer alır.

Kontrol Et Aşaması: Risk kontrolü yapılır,BGYS etkinliğini sürekli izlenir. BGYSolayları ve iç denetimler gerçekleştirilir. Önlem Al Aşaması: BGYS süreci içerisin-deki iyileştirmeler gerçekleştirilir, düzel-tici faaliyetler yapılır ve sonuçlardeğerlendirilir.

ISO 27001 standardı ve bu standardauygun yürütülen bilgi güvenliği süreci,ancak ISO 27002’deki önlemlerin alın-ması ile tam olarak amacına ulaşabilir.

4. ISO 27002 Standardı

ISO 27002 standardı, Bilgi Güvenliği Yö-netim sürecinde işletilebilecek önlemleriiçeren bir havuzdur.[12, 13]

ISO 27002 standardının giriş bölü-

münde bilgi güvenliğinin seçilen ön-lemler aracılığı ile gerçekleştirileceği be-lirtilmekte, her önlem için uygulama,izleme ve iyileştirme çalışmalarının yapıl-ması gerektiği belirtilerek ISO 27001döngüsüne gönderme yapılmaktadır.(Şekil 4)[14]

ISO 27002 standardına ait aşağıdakikontrol ana maddelerine göre kurumgerekli önlemleri almalı ve bu önlemlersürekli kontrol edilmelidir.

4.1 ISO 27002 StandardıAna Maddeleri

ISO 27002 standardında aşağıdaki 11ana madde altında toplam 133 güven-lik önlemi yer alır. Ancak her kurum içinbu önlemlerin tamamının alınacağınadair bir kural yoktur. Planlama aşama-sında yapılan risk analizi sırasında, ISO27002 kapsamında gerçekleştirilmesigereken önlemler de yavaş yavaş belir-lenmeye başlar.

ISO 27002 Ana Kontrol Maddeleri aşa-ğıda açıklanmıştır.[15]

• Güvenlik PolitikasıÜst yönetimin desteklediği bir BilgiGüvenliği Politikası’nın oluşturulmasıve politikanın tüm kurum personelinebildirilmesini amaçlar. Bir bilgi güven-liği politika dokümanı, yönetim tara-fından onaylanmalı, yayınlanmalı vetüm personel ve ilgili dış taraflara bil-dirilmelidir.

• Bilgi Güvenliği OrganizasyonuBilgi güvenliği süreçlerinin kurgulan-masından ve iyileştirilmesinden, ge-rekli kontrollerin, risk analizyöntemlerinin ve bilgi güvenliği yatı-rımlarının belirlenmesinden sorumluve yetkili olacak bir organizasyondur.

• Varlık Yönetimi

Bilgi varlıkları sorumluları ve sahipleri-nin belirlenmesini hedefler. Ayrıca var-lıklar bilgi değeri, yasal gereksinimleri,hassaslığı ve kuruluş için kritikliğinegöre sınıflandırılmalıdır.

• İnsan Kaynakları Güvenliğiİnsan hatalarının en aza indirilmesinive bu hatalardan kaynaklı kayıpları en-gellemeyi hedefler.

• Fiziksel ve Çevresel GüvenlikÖnemli bilgi ve cihazların yer aldığı or-tamlara yetkisiz erişimlerin ve bu bilgi-lerin kullanımı ile ilgili olası kesintilerinengellenmesini ve korunmasını hedef-ler.

• Haberleşme ve İşletim YönetimiBilgi işleme olanaklarının doğru vegüvenli işletimini sağlamayı hedefler.

• Erişim KontrolüBilgiye erişim için gerekli olan iş ve gü-venlik gereksinimlerini içeren bir yazılıkural oluşturulmasını hedefler. (Kulla-nıcı adları, parolalar, oturum açma vekapama vb.)

• Bilgi Sistemleri Edinim, Geliştirme veBakımBilgi varlıklarının bulunduğu bilgi sis-temleri parçalarının (yazılım, dona-nım) güvenliğini hedefler.

• Bilgi Güvenliği İhlal Olayı YönetimiBilgi güvenliği ihlal olayları ve zayıflık-larının zamanında bildirilmesini ve ge-rekli düzeltici önlemlerin alınmasınıhedefler.

• İş Sürekliliği YönetimiKurum bilgi varlıkları ile sürdürülenfaaliyetlerin kesintisiz çalışması için ge-rekli önlemlerin alınmasını hedefler.

• UyumKurumun her türlü yasal, düzenleyici

roketsan dergisi


Şekil 4: ISO 27001 Döngüsü ve ISO 27002Kontrolleri

ya da sözleşmeye tabi yükümlülükle-rine ait her türlü güvenlik gereksinim-lerini karşılamayı hedefler.

5. BGYS Kurulum Süreci

Yasal gerekçeler, sayısı her geçen günartan tehdit ve riskler, maddi kayıplar,kurum prestijinin ve güvenilirliğinin sar-sılması bir kurumda BGYS’nin neden ku-rulması gerektiği ile ilgili sebeplerinbaşında gelmektedir. Bu gerekçelerinsayısını kuruma özel artırmak elbettemümkündür ancak amacımız olabildi-ğince gerekçe bulmak değildir. Elimizdebir tane dahi haklı neden varsaBGYS’nin kurulması gereklidir diyebiliriz.BGYS kurulumunda ilk adım kapsamınbelirlenmesidir. BGYS kapsamının tümkurumu mu yoksa kurumun belli bö-lümlerini mi içereceğine karar verilmeli-dir. Bu karar kurulacak sistemin temeltaşını oluşturacak ve tüm BGYS sürecibu kapsam üzerinden yürütülecektir.

ISO 27001 BGYS Uygulama SüreciAdımları:• Kapsam belirleme• Bilgi Güvenliği Grubu oluşturma• Eğitimler• Bilgi varlıklarını belirleme ve varlık de-

ğerlerini bulma• Risk belirleme• Gerekli önlem ve kontrollerin belirlen-

mesi• Doküman hazırlığı ve ilgili doküman-

ların uygulamaya alınması

• İç denetimler• Yönetimin gözden geçirmesi• Belgelendirme

BGYS sürecinde önemli olan risk analizi,önlemlerin belirlenmesi ve uygulan-ması, iç tetkikler, BGYS’nin tekrar değer-lendirilip gözden geçirilmesi ve düzelticiönleyici faaliyetlerin gerçekleştirilmesidir.Dar bir kapsamda dahi olsa bilgi güven-liği sürecinin çalıştırılması, kurumda bilgigüvenliği temelinin atılması için bir baş-langıçtır. İlerleyen zamanlarda kurumlarhem kapsam hem de güvenlik açısın-dan önlemlerini genişletebilir.[16]

6. Bilişim Güvenliği Teknolojileri

Bilişim güvenliği, bilişim ürünleri ve ci-hazları ile bu cihazlarda işlenmekte olanverilerin gizliliğini, bütünlüğünü ve sü-rekliliğini korumayı amaçlayan bir disip-lindir.[17] Bilgi Güvenliği kavramındanfarklı olarak tüm kurum çapındaki ku-rumsal bilgi güvenliğinin teknoloji tara-fını oluşturarak BGYS’yi destekleyen birçalışma olarak düşünülebilir.

Bilginin gizlilik, bütünlük ve erişilebilirli-ğinin esas alındığı ISO 27001 ve ISO

27002 standartları çerçevesinde oluştu-rulan bir BGYS’nin tüm kurum çapındauygulanabilmesi için çeşitli bilişim tekno-lojileri devreye alınabilir. Bilişim teknolojialtyapısı olmadan tam anlamıyla BGYS’yikurmak hayalcilik olacaktır. Özellikle sa-vunma sanayi kuruluşları için bilişim gü-venliğine ait güncel teknolojilerin takipedilmesi ve kurum çapında uygulan-ması büyük önem arz etmektedir.

6.1 Kurumlarda Uygulanan BilişimGüvenlik Teknolojileri

Savunma sanayii kuruluşlarında da gün-cel olarak kullanılmakta olan Bilişim Gü-venliği teknolojilerini aşağıdaki gibilisteleyebiliriz.

• Ağ Trafiği Kriptolama Cihazları• Güvenlik Duvarları• Saldırı Tespit/Önleme Sistemleri• Ağ Erişimi Filtreleme Sistemleri• Antivirüs Sistemleri• E-posta güvenliği (Antispam, E-mail

Antivirüs, E-mail İçerik Filtreleme)• Veri Kaybı Önleme Sistemler (DLP)• Ağ Erişim Kontrolü Sistemleri• Port Kontrol Sistemleri• Kriptolama Yazılımları

39


Şekil 5: Ağ Erişim Akış Şeması

sayı 4 ocak 2014

40

Son kullanıcı bilgisayarlarının (istemci)bilgisayar ağında bulunan kurumsal bil-giye kontrollü bir biçimde erişebilmesiamacıyla yetkilendirilmesi, bilgi güvenli-ğinin sertifikasyonunda önemli bir yertutmaktadır. İstemcilerin bilgisayarağında yetkilendirmesini sağlayan tek-nolojilerden birine örnek olarak Ağ Eri-şim Kontrolü (NAC: Network AccessControl) hakkında bilgi verilecektir.

6.2 Bilişim Güvenlik TeknolojilerineÖrnek Olarak “Ağ Erişim Kontrolü”

Ağ Erişim Kontrolü genel olarak kurum-larca belirlenen güvenlik politikalarınıtüm ağda uygulamak ve bu politikalarauymayan son kullanıcıların ağa dahil ol-masını engellemek ya da sınırlı hizmetsağlamak için geliştirilmiş bir çözümdür.Ağ Erişim Kontrolü ile amaçlanan fayda-lar şu şekilde sıralanabilir:

• Tüm kurum genelinde istemcilerdeortak bir güvenlik politikasının uygu-lamasını mümkün kılar.

İstemcide kullanılan işletim sistemleri ya-malarının güncel olmasını, antivirüs sis-temlerinin veri tabanlarının günceltutulmasını, kurum politikalarına uygunseçilen yazılımların kullanılmasını zarurihale getirilir. Ağ Erişim Kontrolü sistemisayesinde antivirüs veri tabanı güncelolmayan istemcinin ağa erişiminin en-gellenmesi ya da kısıtlanması ve veri ta-banı güncellendiği anda tekrarerişiminin sağlanması mümkün hale gel-mektedir.

• Bilgi kaynaklarına erişim ve yetki de-netlemesi sağlanır.

İstemcinin kurumsal ağa bağlanma-sında öncelikli olarak Kurumsal Ağ Eri-şim Politikaları belirlenmelidir. Belirlenenpolitikalara göre çok katmanlı olan Bili-şim Güvenliğinin en alt seviyesindeki

güvenlik tesis edilir. Ağa erişim 4N1K(Ne, Nerede, Ne Zaman, Nasıl, Kim)modeline göre sınıflandırılır. Sistemedahil olmaya çalışan tüm istemciler MAC(üretici tarafından donanıma verileneşsiz numara) adresleri, işletim sistem-leri, kullandığı portlar ile kendine has(spesifik) özellikleri sistem tarafından tes-pit edilerek belirli profillere atılırlar. Pro-filler kurum politikalarına göretanımlanan çeşitli rollerin (misafir, per-sonel, danışman kullanıcı rolleri) oluştu-rulması için kullanılır. İlgili role görekurum bilgisayarının kurum internetağında sahip olduğu yetkilendirme ilemisafir kullanıcı bilgisayarının ya damobil cihazının kurum internet ağınabağlı olduğu zamandaki yetkilendirme-leri farklıdır. Misafir kullanıcılar için kont-rollü internet hizmeti ve kurumsal bilgikaynaklarına kısıtlı erişim verilir. Ayrıcakurum ağına dışarıdan yetkisiz erişil-meye çalışıldığı durumlarda üretilenalarmlar ile sistem işletmenlerinin ihlal-den haberdar olmaları sağlanır.

Bu profiller ve roller 802.1x (ağ cihazlarıgüvenlik protokolü) teknolojisi ile des-teklendiğinden sistemdeki güvenlik pe-kiştirilmiş olmaktadır.

• 0-Gün Ataklarının (Zero Day Attacks)etkileri hafifletilebilir.

0-Gün Atakları o güne kadar hiç karşıla-şılmamış olan zararlı bir yazılımın ortayaçıktığı ilk günü ifade eder. 0-Gün Atak-larında ilgili güvenlik yazılımları bu za-rarlı yazılımı etkisiz hale getirmek içinhenüz yama geliştirmemiş olacağı içinsistemler teorik olarak bu zararlı yazılımakarşı tamamen savunmasız kalırlar.

Ağ Erişimi Kontrolü sistemi görevi gereğiağdaki anormal işlemleri veya ihlalleribelirli sürelerde izleyip ağ trafiği içindekiilgili anormalliği fark ederek ilgili istem-cinin ağ erişimini engeller ya da istem-

cinin karantina altına alınmasını sağla-yıp, atağın etkilerini hafifletir.[19]

• Kendi Cihazını Getir (BYOD: BringYour Own Device) yaklaşımına uygunbir altyapı sağlanır.

Bu yaklaşıma göre personel kurum içe-risinde işlerini yaparken kendi şahsi ci-hazlarını da kullanabilmektedir.Savunma sanayii şirketlerinde sıkı gü-venlik politikaları gereği olarak sık kulla-nılmasa da farklı bir erişim çözümüolarak düşünülmektedir.

7. Sonuç

İçinde bulunduğumuz bilgi çağında bil-giye erişmek kolaylaşmış ve bununla be-raber karşı karşıya olduğumuz tehdit veriskler de artmıştır.

Kurumsal bilgi güvenliğinin sağlanabil-mesi için öncelikle bilgi güvenliği stan-dartlarının ana fikri özümsenmeli,standart gereklilikleri, güncel tehditlerve riskler dikkate alınarak uygulanmalı-dır. Güncel tehdit ve risklerin belirlen-mesi içinde kurum içi ve kurum dışıgüvenlik testlerinin belirli zaman aralık-larında yapılıyor olması gerekmektedir.Uluslararası standartlara uygun olma-yan yazılı veya sözlü bilgi güvenliği ku-ralları yerine, bu standartlara uygunBGYS kurularak gerekli politikaların be-lirlenmesi gereklidir. Başından sonunakadar müthiş bir bilişim altyapısı ve des-tek gerektiren bu süreç bizlere “ne” yap-mamız gerektiğini söylerken, “nasıl”yapmamız gerektiğini bizlere bırakır.Çünkü her kurum tıpkı insanlar gibi bir-birinden farklı ve özeldir.

Yüksek seviyede bir bilgi güvenliğininsağlanabilmesi için bilgi teknolojileri,insan ve eğitim üçgeninde yönetilen birBGYS yaklaşımı dikkate alınmalıdır.[20]

BGYS sadece kurulumdan oluşan bir

roketsan dergisi


süreç değildir. Uygulanması, kontrolü,iyileştirilmesi ve sahiplenilerek sürekli kı-lınması gereken, yani yaşayan bir süreç-tir. Bu yüzden bir kurumun bilgigüvenliğini sağlamak, sadece bir gru-bun değil, bütün çalışanların görevidir.Bilgi güvenliğinin kurumumuz ve bizleriçin önemini kavramak, tehlikenin veboyutlarının farkında olmak, etrafımızdafarkındalık yaratmak, olası kötü sonuçlarıgerçekleşmeden engellemek ve bu sa-yede kurumumuzun itibarını ve presti-jini korumak hepimizinsorumluluğudur. Bu süreç içerisindeher zaman iyileştirmelere ihtiyaç duyu-lacağı ve en zayıf halka kadar güvendeolunacağı düşüncesi ile gerekli önlemleralınmalı ve uygulanmalıdır.[21]

Referanslar

[1] Vural, Y., Sağıroğlu, Ş., Bilişim Sis-temleri Güvenliği: Genel Bir Değerlen-dirme, (Sayfa 1).[2] Mills, E., (2010), Bad flash drive cau-sed worst U.S Military breach, CNET,http://news.cnet.com/8301-27080_3-20014732-245.html. [3] Ernest&Young, (2009), 2008 GlobalInformation Security Survey, http://bili-sim2023.org/index.php?option=com_content&view=article&id=189:tuerk-y e d e - b l g - g u e v e n l - y a t i r i m l a r i -artiyor&catid=7:goerueler&Itemid=18.[4] Kırlar, C., (2013), Finansal HizmetlerSektöründe Güvenlik Trendleri: Türkiyeve Dünyadaki Son çalışmalar.[5] Condon, R., (2012), ISBS 2012 re-port: Security slow to adapt to newtechnologies, http://www.computer-weekly.com/news/2240148847/ISBS-2012-report-Security-slow-to-adapt-to-new-technologies.[6] ERSOY, E. V., (2012), ISO/IEC 27001Bilgi Güvenliği Standardı, (Sayfa 10).[7] Vural, Y., Sağıroğlu, Ş., (2008), Ku-rumsal Bilgi Güvenliği ve StandartlarıÜzerine Bir İnceleme, Gazi Üniv. Müh.

Mim. Fak. Der. Cilt 23, No 2, 507-522,2008, (Sayfa 3). [8] Vural, Y., Sağıroğlu, Ş., Bilişim Sis-temleri Güvenliği: Genel Bir Değerlen-dirme, (Sayfa 9).[9] Şen, Ş., Yerlikaya, T., ISO 27001 Ku-rumsal Bilgi Güvenliği Standardı, (Sayfa2).[10] International Standart ISO/IEC27001, Information Technology - Secu-rity Techiques - Information Security Ma-nagement Systems - Requirements.[11] Vural, Y., Sağıroğlu, Ş., KurumsalBilgi Güvenliği: Güncel Gelişmeler,(Sayfa 196).[12] International Standart ISO/IEC27002, Information Technology - Secu-rity Techniquies - Code of Practise for In-formation Security Management.[13] Ottekin, F., ISO 27001 Denetim Lis-tesi, http://www.bilgiguvenligi.gov.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=154.[14] Ottekin, F., (2008), TUBİTAK, BilgiGüvenliğinde ISO 27000 StandartlarınınYeri ve Öncelikli ISO 27002 Kontrolleri,http://www.bilgiguvenligi.gov.tr/bt-guv.-standartlari/bilgi-guvenliginde-iso-27000-standartlarinin-yeri-ve-oncelikli-iso-27002-kontrolleri.html. [15] ERSOY, E. V., (2012), ISO/IEC27001 Bilgi Güvenliği Standardı, (Sayfa21, 22, 23, 24).[16] ERSOY, E. V., (2012), ISO/IEC27001 Bilgi Güvenliği Standardı, (Sayfa34, 35, 36).[17] Bilişim Güvenliği Prensipleri,(2008), http://www.cehturkiye.com/index.php/tag/bilisim-guvenligi-pren-sipleri.[18] Network Security, http://adria-data.com/newsite/wp-content/uplo-ads/2011/02/firewall.jpg[19] Zero-Day Attack, (2013),http://en.wikipedia.org/wiki/Zero-day_attack[20] Vural, Y., Sağıroğlu, Ş., (2008), Ku-rumsal Bilgi Güvenliği ve Standartları

Üzerine Bir İnceleme, Gazi Üniv. Müh.Mim. Fak. Der. Cilt 23, No 2, 507-522,2008, (Sayfa 14). [21] Vural, Y., Sağıroğlu, Ş., (2008), Ku-rumsal Bilgi Güvenliği ve StandartlarıÜzerine Bir İnceleme, Gazi Üniv. Müh.Mim. Fak. Der. Cilt 23, No 2, 507-522,2008, (Sayfa 14).

Ergün KIZILASLANKurumsal Kaynak Yönetimi veStrateji DirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

Ümit ERSOYKurumsal Kaynak Yönetimi veStrateji DirektörlüğüUzman Mühendis

Ceylan AYDINKurumsal Kaynak Yönetimi veStrateji DirektörlüğüMühendis

41

tasarım ve mühendislik gücümüzsayı 4 ocak 2014

42

roketsan dergisi

fuar ve organizasyonlar

Cumhurbaşkanı Bronislaw KOMO-ROWSKI‘yi ağırlamıştır.

Fuar süresince Roketsan’ın standındaağırladığı uluslararası delegasyonlararasında Polonya, Filipinler, Mozambik,Azerbaycan, Kuveyt ve Brunei heyetleriyer almaktadır.

Roketsan, 2-5 Eylül 2013tarihleri arasındaPolonya’nın Kielce şehrindegerçekleştirilen MSPOSavunma Sanayii Fuarı’nakatıldı.

Savunma Sanayii Müsteşarlığı koordi-nasyonunda milli katılım gerçekleştiri-len bu fuarda Roketsan, ürün veyeteneklerini sergilemiştir.

Roketsan, standında Milli Savunma Ba-kanımız İsmet YILMAZ, Varşova Büyük-elçimiz Yusuf Ziya ÖZCAN ve Polonya

mspo 2013

Roketsan EkibiMozambik Delegasyonun standımızı ziyareti

Varşova Büyükelçimizin SSM Heyeti ile birlikte standımızı ziyareti

Milli Savunma Bakanımızın standımızı ziyareti

Polonya Cumhurbaşkanının standımızı ziyareti

YK Başkanımızın SSM standında MSB Bakanı İsmet YILMAZ’ı ziyareti

43


ve Güney Kore gibi önemli uluslararasıdelegasyonlar standımızı ziyaret etmişve ürünlerimiz hakkında bilgi almışlar-dır.

Savunma sanayinin önde gelen birçokşirketi ile iş birliği konularında önemligörüşmeler gerçekleştirilmiştir.

10-13 Eylül 2013 tarihleriarasında İngiltere’ninLondra şehrindegerçekleştirilen DSEIFuarı’na Roketsan stantaçarak katıldı.

Roketsan, standında Milli SavunmaBakan Yardımcısı Hasan Kemal YAR-DIMCI beraberinde, İngiltere SavunmaBakanlığı temsilcisi Amiral George ZAM-BELLAS’ı ağırlamıştır.

Fuar süresince Cezayir, Katar, Pakistan,Suudi Arabistan, Güney Afrika, İspanya

dsei 2013

Roketsan Ekibiİngiltere Savunma Bakanlığı’ndan Amiral George ZAMBELLAS’ın

standımızı ziyareti

Yönetim Kurulu Başkanımız ile gerçekleştirilen röportaj

Raytheon firması üst düzey temsilcilerinin standımızı ziyareti

Milli Savunma Bakan Yardımcısı Hasan Kemal YARDIMCI'nınheyeti ile birlikte standımızı ziyareti

Pakistan Savunma Bakanlığı temsilcisinin standımızı ziyareti

sayı 4 ocak 2014

44

roketsan dergisi


Fuar süresince ABD ordusu ve diğerülke Silahlı Kuvvetlerinde görevli üstdüzey subaylar standımızı ziyaret etmiş,ürünlere ilgi göstererek, ürünler vegündemdeki projeler hakkında detaylısunumlar almışlardır.

Roketsan, 21-23 Ekimtarihleri arasındaWashington D.C, ABD’degerçekleştirilen AUSA 2013Savunma Fuarı’na katıldı.

Roketsan fuarda T.C. Washington Bü-yükelçisi Namık TAN beraberinde AskeriAtaşe Albay Mehmet Ali TUNA ve TicariAtaşe Abdullah KÖTEN’i standında ağır-lamış, ürünler ve yetenekler hakkındabilgi vermiştir.

ausa 2013

Roketsan EkibiMilitary Technology dergisinin Genel Müdürümüz ile röportajı

Roketsan standı genel görünüm

ROXEL firması CEO ve Yöneticilerinin Roketsan standını ziyareti

MBDA firması yetkililerinin Roketsan standını ziyareti

ABD Büyükelçimiz Namık TAN’ın Roketsan standını ziyareti

45

fuar ve organizasyonlarsayı 4 ocak 2014

Myanmar gibi birçok yabancı delegas-yonu ağırlamıştır. Ayrıca savunma sana-yii sektörünün önde gelen şirketlerininüst düzey yöneticileri ile görüşmeler veiş birliği toplantıları yapılmıştır.

Roketsan, 4-7 Kasım 2013tarihleri arasında Tayland’ınBangkok şehrindegerçekleştirilen Defense &Security Fuarı’na katıldı.

Savunma Sanayii Müsteşarlığı koordi-nasyonunda milli katılım gerçekleştirilenbu fuarda Roketsan, ürün ve yetenekle-rini sergilemiştir.

Fuar süresince Roketsan, standında,Tayland, Pakistan, Malezya, Polonya,

defense & security 2013

Roketsan EkibiPakistan Heyetinin Roketsan standını ziyareti

Malezya Savunma Bakanının Roketsan standını ziyareti

Tayland Hava Kuvvetleri Komutanı YardımcısınınRoketsan standını ziyareti

Roketsan standı genel görünümü

Tayland Savunma Bakanının Roketsan standını ziyareti

46

roketsan dergisi


Prof. Dr. Davut KAVRANOĞLU’nu veSavunma Sanayii Müsterşarlığı Ar-Ge veTeknoloji Yönetimi Daire Başkanı Zü-beyde KIN ÇAĞLAYAN’ı ağırlamıştır.

Roketsan, 15-16 Kasım2013 tarihleri arasındaİstanbul KongreMerkezi’nde gerçekleştirilenAr-Ge Merkezleri Zirvesi’nekatıldı.

T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığıdesteği ile gerçekleştirilen etkinlikte Ro-ketsan, stant açarak ürün ve yetenekle-rini sergilemiş ve düzenlenenkonferanslara katılmıştır.

Roketsan, standında, Bilim, Sanayi veTeknoloji Bakanı Nihat ERGÜN’ü, BilimSanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı

ar-ge zirvesi

Roketsan EkibiRoketsan standı genel görünümü

Savunma Sanayii Müsteşarlığı Ar-Ge Teknoloji Yönetimi Daire BaşkanıZübeyde KIN ÇAĞLAYAN’ın standımızı ziyareti

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Prof. Dr. DavutKAVRANOĞLU’nun standımızı ziyareti

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat ERGÜN’ün standımızı ziyareti

47


Brunei Sultanlığı’nın üst düzey devletmakamları ile etkin iş birliği toplantılarıgerçekleştirilen fuarda “En iyi Uluslar-arası Stant” ödülü Roketsan’a verildi.

Roketsan, 2-6 Aralık 2013tarihleri arasında BruneiJerudong’ta gerçekleştirilenBridex 2013 Fuarı’na katıldı.

Bridex 2013, Uluslararası SavunmaFuarı’na stant kurarak çeşitli ürünlerinisergileyen Roketsan, ziyaretçilerin veüst düzey delegasyonun yoğun ilgisi ilekarşılandı.

bridex 2013

Roketsan Ekibi

Brunei Sultanı’nın standımızı ziyareti

Brunei Savunma Bakan Yardımcısının standımızı ziyareti

Brunei Büyükelçimizin, Milli Savunma Bakan Yardımcımızınve heyetinin standımızı ziyareti

Gazete Haberi

Roketsan standı genel görünümü

sayı 4 ocak 2014

48

roketsan dergisi


savunma ve havacılık sanayi vizyon buluşması19-20 Kasım 2013 tarihleri arasında Bo-lu’da Savunma ve Havacılık Sanayii İhra-catçılar Birliği, Türkiye İhracatçılarMeclisi, Ekonomi Bakanlığı, Milli Sa-

vunma Bakanlığı ve Savunma SanayiiMüsteşarlığı iş birliği ile “Savunma ve Ha-vacılık Sanayi Vizyon Buluşması” toplan-tısı düzenlenmiştir. Sektörün önde gelen

isimlerinin katıldığı toplantıya, RoketsanGenel Müdürü Selçuk YAŞAR ve PazarGeliştirme ve Tanıtım Direktörü Dr.Hüdai ÖZDAMAR katılım sağlamışlardır.

21-22 Kasım 2013tarihleri arasındagerçekleştirilen5. Yıldız Teknik ÜniversitesiSavunma Sanayii Günleri’ne

5. yıldız teknik üniversitesi savunma sanayii günleri katılan Roketsan, sponsorolarak da katkıdabulunmuştur.

Gerçekleştirilen konferanslarda PazarGeliştirme ve Tanıtım Direktörü Dr.

Hüdai ÖZDAMAR “Milli Savunma Sana-yimizin Küresel Pazar Hedefleri” üzerineve Taktik Füze Sistemleri Programlar Di-rektörü A. Alper GÜNERİ “Hava Sa-vunma Sistemleri” üzerine sunuşlaryapmışlardır. Roketsan ayrıca stant aça-rak ürün ve yeteneklerini tanıtmıştır.

49

fuar ve organizasyonlarsayı 4 ocak 2014

Roketsan İnsan Kaynakları Müdürlüğüolarak hem şirket tanıtımının yapılması,hem de iş birliği olanaklarının geliştiril-mesi amacıyla kariyer etkinlikleri kapsa-mında ilk kez Koç Üniversitesi veSabancı Üniversitesi’ne ziyarete gidilmiş-tir. İnsan Kaynakları Müdürlüğü’ndenGökçe UTKUCU, Tuğçe ŞENOL, HavaFüze Sistemleri Proje Müdürlüğü’ndenHakan KUTGÜN ve Operasyonlar veEnerjik Sistemler Entegrasyon Müdürlü-ğü’nden Erdinç HORASAN’ın katılımla-rıyla 19 Kasım 2013 tarihinde KoçÜniversitesi’ne ve 20 Kasım 2013 tari-hinde ise Sabancı Üniversitesi’ne ziyare-timiz gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamdaHakan KUTGÜN Roketsan’ın kurumsalyapısını, yeteneklerini ve ürünlerini ör-

roketsan, koç ve sabancı üniversitelerindemühendis adaylarıyla buluştu

nekler üzerinden inceleyen detaylı birsunum gerçekleştirmiş ve öğrencilerinsorularına kapsamlı açıklamalarıyla ya-nıtlar vermiştir.

Sunumu takiben öğrencilerin staj ola-nakları, aday mühendislik programı veişe alım politikaları hakkında da yakın il-gileri ve soruları olmuş, bu konularla dailgili detaylı bilgilendirmelerde bulunul-muştur.

Koç ve Sabancı Üniversiteleri’nde ger-çekleştirilen etkinlikler, öğrencilerin hemRoketsan’a hem de savunma sanayineyönelik farkındalıklarının artması açısın-dan verimli geçmiştir. Bu ziyaretlerin,söz konusu üniversitelerde eğitim gören

başarılı öğrencilerin mezuniyetleri son-rasında Roketsan’da istihdam edilerekTürkiye’nin savunma gücüne olan katkı-larının alınması yolundaki bir başlangıçolmasını diliyoruz.

önce iş güvenliğiSağlığı ve Güvenliğininİşverenler ve İşçilerBakımından HukuksalBoyutu” konulu seminereyöneticilerimiz büyük ilgigöstermişlerdir.

‘İş Güvenliği’ konusunun,faaliyet gösterdiğimiz sektöritibariyle çalışanlarımız vetesisimiz açısından önemiçerçevesinde, 5 Aralık 2013tarihinde Hilton Otel’degerçekleştirdiğimiz “İş

Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası(MESS) Hukuk Müşaviri Mesut ULUSOYve Vahap ÜNLÜ tarafından aktarılanönemli bilgiler ışığında, güvenli bir ça-lışma ortamı yaratılması ve bunun içinherkesin eşit derecede sorumluluk al-ması önemle vurgulanarak tüm katılım-cılar ile mevzuattaki son düzenlemelerve kanuni sorumluluklar hakkında ayrın-tılı bilgi paylaşılmıştır.

Roketsan tüm çalışanlarıylabirlikte 27 Aralık 2013tarihinde 25’inci kuruluş yıl

dönümünü JW MarriottHotel’de gerçekleştirilen birkokteyl ile coşkuyla kutladı.

Hediye çekilişlerinin gerçekleştirildiğigecede Roketsan personeli canlı müzikeşliğinde keyifli bir gece geçirdi. Roket-san Ailesi’nin bir arada olduğu bugece, 25’inci yıl pastası kesimiyle son buldu.

roketsan 25’inci yılını coşkuyla kutladı

50

roketsan dergisi


“Biraz cesareteihtiyacım vardı. Bu seminerkapsamında kesinlikle ken-dime güvenim geldi. Bunun

için herkese çok teşekkürederim.”

“Önceden lisebitince direkt polislik sınavınagirmeyi düşünüyordum. Roket-san’a gelip oradaki elektrik mü-

hendisliği okumuş abilerigörünce benim de kendi mesle-

ğimi yapmak geldiiçimden.”

“Kendi bölümüm üzerine kendimigeliştirmek istiyorum. Bilgisayar

üzerine burada (Roketsan’da) çokgüzel örnekler gördüm. Bu ne-denle bölümüm üzerinde ken-

dimi geliştirerek en iyisi olmayagayret edeceğim.”

Öğrencilerinilk dönem sonrası düşünceleri;

sayı 4 ocak 2014

51

roketsan’lı olmak

meslek lisesi koçları projesi devam ediyor

Şirketimizin kurumsal sosyalsorumluluk çalışmalarıkapsamında, Şubat 2013itibariyle Elmadağ ŞehitSertaç Uzun MeslekLisesi’nde başladığı “MeslekLisesi Koçları” Projesi’nin ilkdönemine 32 gönüllü koçve 174 öğrenci katılmıştır.

Hedef belirleme, vizyon sahibi olma,zaman yönetimi gibi konularda öğrenci-

lerin kişisel gelişimine katkıda bulunacakkonuların işlendiği ilk dönem, Haziran2013’de gönüllü koçların ev sahipliğindegerçekleştirilen ve öğrencilerin katılımgösterdiği şirket gezisi ile tamamlanmış-tır. İlk dönem koçlarımız, 2013-2014 Eği-tim ve Öğretim Yılı’nda da aynıöğrencilerle birlikte onları iş hayatına ha-zırlayacak yeni konular kapsamında bu-luşmalarına devam ediyorlar.

Proje’nin ikinci dönemi için aramıza yeni16 gönüllü koç daha katılmıştır. Yeni koç-larımız için 10-11 Ekim 2013 tarihlerinde“Gönüllü Koçluk Eğitimi” gerçekleştirilmişve koçlarımız Kasım 2013 itibariyle öğ-renciler ile buluşmaya başlamışlardır.

II. Dönem Gönüllü Koçlarımız

I. Dönem Gönüllü Koçlarımız ve Öğrencilerimiz

roketsan dergisi

52


Roketsan’da işe yenibaşlayan çalışanlarımız için13 Aralık 2013 ve 20 Aralık2013 tarihlerindegerçekleştirilenOryantasyon Eğitimi’ne155 kişi katılımıştır.

Roketsan’ın tarihi, kurum kültürü, başa-rılı çalışmaları, projeleri ve hedefleri hak-kında paylaşımda bulunmak üzereGenel Müdürümüz Selçuk YAŞAR tara-fından açılış konuşması gerçekleştirilmişve daha sonra Roketsan’ın tüm bölüm-lerinden temsilciler tarafından faaliyetgösterdikleri iş alanları ve çalışmaları hak-kında detaylı bilgiler verilmiştir.

2013 yılı hizmet ödülleri töreni

Roketsan Ödüllendirme ve Takdir Yö-netmeliği kapsamında, çalışmalarıylaRoketsan’a 5, 10 ve 20 yıldır hizmetveren çalışanlarımızın bu emeklerineistinaden ödüllendirildiği “RoketsanHizmet Ödülleri Töreni” 7 Kasım 2013tarihinde Genel Müdürümüz SelçukYAŞAR, üst düzey yöneticilerimiz veçalışanlarımızın katılımı ile gerçekleşti-rilmiştir.

Düzenlenen ödül töreninde Genel

Müdürümüz Selçuk YAŞAR tarafındanyapılan konuşmanın ardından üst yö-netim tarafından çalışanlarımıza hizmetplaketleri ile birlikte ödülleri takdim edil-miştir.

20. Yılını Dolduran ÇalışanlarımızErhan KİBAR, Sartuk KARASOY, MustafaELDEM, Ersin ÇİFTÇİ, Alaatin KOÇAK,Abdurrahman HATUN, Cengiz ALA-GÖZ, Sabahattin GÜLEŞİR, Hacı ÇALIŞ-KAN, Recep BULUT, Adil YAĞCI.

10. Yılını Dolduran ÇalışanlarımızHulusi Birol BİLGİLİ, Aylin HATİP İPEK,Ayça YETERE KURŞUN, Cemalettin SAN-DALCI, Aslı AKGÖZ BİNGÖL, Nazmiyeİlknur OTOSÜREN, Ali Kamil GÜNAS,Hilmi KARACİGA, Ergün KIZILASLAN, Ser-hat DİKEÇ, Adem BULUT.

5. Yılını Dolduran ÇalışanlarımızÖzgür EKİNCİ, Ayhan AYDOĞMUŞ,Emre AÇMAZ, Meriç Emre EKSERT, AliÇırpan TAN, Murat ŞAHİN, MehmetOzan NALCI, Aykut ÖKSÜZ, MehmetAkif KOCA, Sedat DEMİR, Erkut BAŞKUT,Adnan ERCEK, Tuğba BOLAT BELDEK,Yunus Emre SUNAY, Özer GÜVENÇ,Barış NURVER, Fatih YEŞİLIRMAK, MetinARSLAN, Şükran YILMAZ, Ünsal GÜMÜŞ-LÜOL, Emrah ÖZDEMİR, Musa YavuzAKKURT, Yusuf SOYMAN, Mehmet FatihÇELİK, Ebru BAYINDIR, Tuğba BAYRAMSÜER, Funda EROĞUL KÖMBE, ArifGöktuğ KARACALIOĞLU, Ayşegül ERSİN,Ebru TÜŞÜN, Erolcan ERDOĞAN, ArdaULAŞ, İlhan TOPKAYA, Deniz AKALP, Al-peren ÇAKMAK, Gözde ERKAL GÜZEL,Esra BAYRAKTAR, Dilek GÜZEL, YiğitKoray GENÇ, Talip AKYOL, Serdar SERT,Yılmaz Berkay ŞİT.

Eğitim sonunda işe yeni başlayan çalı-şanlarımız ile birlikte Roketsan Ailesi’ninbir bireyi olduklarını simgeleyen keyiflibir “Ritm Çalışması” gerçekleştirilmiştir.Ritm Çalışması sayesinde farklı farklı ses-ler ile ortak bir ritmi yakalayan ve ritminahenk içinde sürdürülmesini sağlayaraktakım olmanın keyfini yaşayan katılımcı-lar, Oryantasyon Eğitimini başarıyla ta-mamlamışlardır.

yeni çalışanlarımıza “hoş geldiniz” dedik

53

roketsan’lı olmaksayı 4 ocak 2014

ankara fen lisesiziyareti12 Kasım 2013 tarihinde, Genel Müdü-rümüz Selçuk YAŞAR’ın da mezunu ol-duğu, Ankara Fen Lisesi’nden bir grupöğrenci Roketsan’ı ziyaret etmiştir.

Öğrencilere tasarım, üretim, test ve la-boratuvar faaliyetleri hakkında bilgi ve-rilmiş aynı zamanda sergi alanları vemekanik atölye gezilmiştir.

Operasyonlardamükemmelliğin sağlanmasıamacıyla işletmelerdesüreçlerin tanımlanması,ölçülmesi, analiz edilmesi,iyileştirilmesi ve kontroledilmesi için kolay ve etkili

altı sigma yeşilkuşak eğitimleri

gereksinimyönetimi eğitimi

Balistik Sistemler Grup Başkanlığı bün-yesinde Gereksinim Yönetimi Eğitim-leri’nin 3’üncüsü Sistem MekanikTasarım Birimi personeli için 11 Eylül2013 tarihinde düzenlenmiştir.

Söz konusu eğitim, Balistik SistemlerGrup Başkanlığı Sistem Mühendisliği veTeknoloji Yönetimi Birimi’nde görevyapan Ali GÜRÜN tarafından gerçekleş-tirilmiştir.

roketsanbowling takımı

Rollhouse tarafından düzenlenen Bili-şim ve Savunma Sanayii Sektör Turnu-vasında Tamer YILMAZ, Cem GÖKÇAY,Serhat DEMİR ve Ali GÜRÜN’den oluşanRoketsan Bowling Takımı 20 takım ara-sından 2’nci olmuştur.

Çalışma arkadaşlarımızı tebrik ediyoruz.

istatistik araçlarınınkullanıldığı bir yönetimstratejisi olan Yalın AltıSigma kapsamında;

Temel problem çözme teknikleri, ölçümsistemleri analizi, belirli düzeyde analizmetotları ve kontrol aşaması tekniklerini

içeren “Yeşilkuşak Eğitimleri”nin sonun-cusu 25 Nisan - 10 Temmuz 2013 ta-rihleri arasında gerçekleştirilmiştir.

53 kişilik katılım ile altı günlük eğitimprogramı şeklinde gerçekleştirilen eği-timler Karakuşak ünvanına sahip kendiiç eğitmenlerimiz tarafından verilmiştir.

Eğitim sonunda yapılan sınavdan ba-şarı ile geçen tüm katılımcılar “KatılımSertifikası” almaya hak kazanmışlardır.Katılımcıların “Yeşilkuşak Başarı Sertifi-kası” alabilmeleri için projelerini 2014yılı içerisinde tamamlamaları gerekmek-tedir.

roketsan dergisi


54

25 Eylül 2013 tarihinde Atatürk’ün dü-şünce ve devrimlerinin ölümsüzlüğünüsimgeleyen Atatürk Heykeli’nin açılış tö-reni Yönetim Kurulu Başkanı Dr. EyüpKAPTAN, Yönetim Kurulu Başkan Vekili

Zafer ÇAMLICA, Yönetim Kurulu ÜyeleriOsman OKYAY, Fuat AKÇAYÖZ, İlhanAKDENİZ, Ekin ÖZKER ve Genel MüdürSelçuk YAŞAR huzurunda Elmadağ yer-leşkemizde gerçekleştirilmiştir.

atatürk heykeli açılışı30 Ağustos 2013 ZaferBayramı etkinliklerinde,ailece bu çoşkulu günükutlamaya gittiğimizde,hipodromda kurulanmüzede gözüme ilk çarpanve büyük bir heyecanla“BUNU BİZ YAPTIK” diyehaykırarak evlatlarımlayanlarına koştuğum“KASIRGA”larımız…

Roketsan’a başladığımda ilk göz ağrımve sanki evladım olarak, büyük emeklerve fedakarlıklarla ürettiğimiz “Kasırga”la-rımızı, Roketsan’dan sevk ederken hisset-tiğim çoşku ve sevgi ile gözümdendökülen gurur gözyaşları, yıllar sonra ikievladımla beraber, bu büyük bayramı-mızda mutluluk gözyaşlarına dönüştü.

“TEŞEKKÜR EDERİM.” Sevgi KABALAR

kasırga ailesi

Uzun yıllar boyunca şirketimizin başarı-larına büyük katkıları olan ve 2013 yılıiçerisinde Roketsan’dan emekli olan yö-neticilerimiz ve çalışanlarımıza bizlerebıraktıkları gurur duyulacak başarılar,

2013 yılında emekli olanroketsan ailesi üyeleri

güzel anılar ve kurum kültürümüzeolan katkıları için Roketsan Ailesi olarakteşekkürü bir borç bilir ve kendilerinesağlıklı, mutlu ve huzurlu bir emeklilikyaşamı dileriz.

Adı Soyadı Organizasyon Kurum Ünvanı

Ali Abdurrahman Tek Balistik Sistemler (BLS) Entegrasyon Müd. Müdür

Bülent Vapurluoğlu Enerjik Sistem Projeleri Müd. Müdür

Levent Vapurluoğlu Yakıt, Harp Başlığı ve Piroteknik Sist. Müd. Müdür

Durmuş Özdamar BLS Güdüm ve Kontrol Tasarım Müd. Müdür

Mustafa Uğur Güner Makina Cihaz Bakım Onarım Birimi Yönetici Mühendis

Nami Yıldız Makina Cihaz Bakım Onarım Birimi Usta Teknisyen

Süleyman Kotan Elmadağ Yangın ve Güvenlik Birimi Güvenlik Personeli

Bülent Gülsoy Elmadağ Yangın ve Güvenlik Birimi Yangın Sorumlusu

Adnan Erdoğan Lalahan Yangın ve Güvenlik Birimi Destek Hizmet Görevlisi

sayı 4 ocak 2014

55


ÇOKK’un (Çok OkunanKitaplar Kitaplığı) fikir veisim babası GenelMüdürümüzdür.

Kendisi okuduğu dergileri çalışma arka-daşlarımızla paylaşmak adına herzaman kütüphaneye gönderir ve raf-

çok okunan kitaplar kitaplığı (çokk)larda mutlaka görmek ister. Bu amaçlakütüphanemizin olduğu binanın üstkatına konulmuş ayrı bir dergi rafımızbile bulunmaktadır. ÇOKK’u oluşturanfelsefenin temelinde de bu yatıyor;Paylaşmak…

Eğer amaç paylaşmaksa, satın almak-tan önce bağışlamak dedik ve kitap ko-leksiyonunun temeli bu şekilde bağışlarile atıldı. ÇOKK sayesinde bizim her-hangi bir kitap evinin raflarında keşfet-tiğimiz, belki de bir solukta okuyupiçinde farklı tatlar bulduğumuz, keyifalarak okuduğumuz kitaplarımızı ça-lışma arkadaşlarımızla paylaşmanınhazzını yaşadık. Kitaplığın başında“Acaba hangisini okumalıyım?” diye dü-şünürken birbirimize fikirler verdik;“Zülfü Livaneli mi? Mutlaka oku hiç dü-

2012 yılında katıldıklarıDeğerlendirme MerkeziUygulaması’nın ardındanIII. grup yönetici adaylarımız“Temel Eğitimler Modülü”başlığı altında düzenleneneğitimleri tamamlayarak,“Yönetsel Eğitimler Modülü”başlığı altında düzenleneneğitimlere başlamışlardır.

Bu modül kapsamında;Kazanmak Yetmez (Müzakere Becerileri),Kendini Yönetmek - Lider Olan Ben, Ekibini Yönetmek, Ekibi Yönlendirmek,

roketsan yönetici yetiştirme programıİşi Yönetmek, Decision Base: Stratejik Yö-netim Simülasyonu eğitimlerini alarakRoketsan Yönetici Yetiştirme Programınıtamamlayacaklardır.

Roketsan Yönetici Yetiştirme Progra-mı’na 2013 yılında başlayan IV. grupyönetici adayları ise, programın ilk mo-dülü olan “Temel Eğitimler Modülü”

kapsamında;

Kişiliği Anlamak ve Yönetmek, İlişki Yöne-timi, Bireysel Hedef ve Kurum Hedefleri-nin Hizalanması, PerformansYönetiminde Etkili Geri Bildirim, ProaktifDavranış ve İnisiyatif Alma, Proje Yöne-timi ve Cayenne İş Simülasyonu eğitim-lerini tamamlayacaklardır.

şünme…”

Roketsan ile birlikte doğmuş ve bugün25 yaşında olan kütüphanemizdeÇOKK öncesinde teknik kitapların dı-şında çalışanlarımızın okuyabilecekleripopüler, güncel okumaya yönelik,roman, öykü vb. kitaplardan oluşan birkoleksiyon eksikliğimiz vardı. Kitaplığı-mız kütüphanemizi bu anlamda dazenginleştirdi. ÇOKK sizlerden gelenkatkılarla büyümeye devam ediyor. Ki-taplarınızı okuyup evinizin bir köşesinekaldırmayın, kütüphanemize bağışla-yın, hepimizle paylaşın.

Koleksiyon listemize E-Eğitim Kampüsüüzerinden ulaşabilirsiniz.

ÇOKK okumalı günler…

çalışma hayatı ve hayatın tümünde sporun önemiSavaşa dönük bedenseleylemlerden türeyensporun bugün hem bedenihem ruhu güçlendirip uzunyaşamın sırrını saklaması netuhaf bir çelişki...

İnsanları bir anlamda hayata bağlayanspor, son dönemde şirketlerin çalışanla-rıyla bağını güçlendiren en kuvvetli dal,en tercih edilir alan oldu. Zira şirketleriadına takım kurup çeşitli müsabakalarakatılanlar gösterdi ki, spor aktiviteleri ça-lışanlar arasındaki iletişimi güçlendiripekip ruhunu geliştirirken çalışılan yerebağlılığı, sadakati de artırıyor.

Çalışanların zamanlarının büyük bölü-münü kapalı ofis ortamlarında geçirdik-lerini biliyoruz. Firmaların çalışanlarınakültür, sanat, spor gibi alanlarda faaliyetimkânı tanıması iş ortamını daha çekicihâle getirirken çalışanların performansınıartırıyor. Takım çalışmalarının mesai saat-leri içindeki hiyerarşileri ortadan kaldırmave paylaşımı artırma açısından önemli fır-satlar olup takım çalışmaları sayesindeçalışanların mesai saatleri içindeki iletişim-lerinde ve sorunları çözme kapasitele-rinde de gelişim gözlendiği söylenebilir.

Basketbol, voleybol, masa tenisi, futbol,bowling, atletizm ve dragon dallarındadisiplinli ve düzenli bir şekilde yönetilen

yedi amatör spor takımı olan Roketsan’da bu tür uygulamaların çalışanlar ara-sındaki iletişime büyük katkısı var. Üstdüzey yöneticilerimizin yanında iş haya-tına ilk kez Roketsan’da başlayan çokyeni bir çalışma arkadaşımız da aynı ta-kımda, aynı amaç için ter döküyor. Sportakımlarının yaşattığı ruhu ve sağladığıkaynaşmayı başka araçlarla yakalamakçok zor.

‘HAYATIN TÜMÜNDEN KEYİF ALIN’

Çalışanların hayatlarını iş hayatı ve iş dı-şındaki yaşam gibi bir ayrım yapmadanbir bütün olarak görmeleri ve hayatları-nın tümünden keyif almalarını benimse-meleri önemlidir. Ekipler hep birlikteuyum içinde mücadele ederek başarılısonuçlara ulaşıyor ve bu başarıyı birliktekutlayarak iyi bir takım olmanın öneminibazen iş dışı bir ortamda da yaşayarakfarklı bir iletişim tarzı geliştiriyor. Bu takı-mın bir parçası olan çalışanlarımızın yanısıra takıma destek olan çalışanlarımız daortak başarı için ortak çabaya ihtiyaç ol-duğunu içselleştirme fırsatı buluyor.Hem bu takımlarda oynayan hem demaçlara onları desteklemeye giden çalı-şanlarımız kendilerini daha fazla şirketi-mize ait hissediyor. Ayrıca şirkettakımlarının karşı karşıya geldiği spor mü-sabakalarının düzenlenmesi hem şirketiçindeki takım ruhu ve rekabet gücünütetikliyor hem de sektörden insanların birarada vakit geçirmesini, iletişim ağlarıoluşturmasını sağlıyor. Son dönemdebirçok kurumsal şirket bu tür etkinliklerin

yararlarını daha iyi kavradı. Bu tür etkin-likler, şirket içi faydalarının yanı sırayoğun rekabetin yaşandığı iş dünya-sında, hem şirketlerin reklam ve tanıtım-larına olumlu etkilerde bulunuyor hemde farklı şirket çalışanlarını sportif amaç-larla bir araya getirerek kaynaşmalarınısağlıyor.

Bu tür takımların iletişimin ve dostluğunpekişmesinde çok önemli bir rol oyna-dığına inanan biz Roketsan çalışanlarıda sporun iş hayatının geneline olumluyansıyacağı görüşündedir. Çalışanlarınçalıştıkları kuruma ve çalışma arkadaşla-rına duyduğu bağlılık ve sevginin işle-rindeki başarıyı çok etkilediğineinanıyoruz. Aynı ofiste çalışanların ortakilgi alanlarını paylaştığı ve her gün işle-rine güler yüzle gittiği bir ortam, iş dün-yasının genelini de olumlu etkileyecek,sosyal aktiviteler ve spor alışkanlığıyla işhayatında da verimlilik ve zindelik kuş-kusuz artacaktır.

ÇALIŞMA TARZIMIZ

Spor takımlarında takım ruhundan sıkçasöz edilir. Takımı bir adım daha ileriyegötüren bu ruhtur. Güven, bağlılık,destek, kazanma isteği, inanç, hırs, birlikolma gibi duygu ve davranışların birle-şimidir aslında bu ruhtur. İşte bizim ay-rıcalıklı olmamızın nedeni: Takımruhunu çevremize, fonksiyonel takımla-rımıza taşımak, bu bizim çalışma veyaşam tarzımız.

Halil ÖZKANRoketsan Spor KulübüBaşkanı

roketsan dergisi


56

roketsan’lı olmaksayı 4 ocak 2014

57

Vatanın bağımsızlığı,bölünmez bütünlüğü veebedi varlığını korumak,milletin birlik, beraberlik,barış ve huzuru içingözlerini kırpmadan, canlarıpahasına cephedencepheye koşan bu uğurdaşehit olmayı göze alangazilerimiz ülkemizinmedarı iftiharlarıdır.

19 Eylül Gaziler Günü bilindiği gibi, Mu-harip Gazi, harbe katılıp da, harpten sağolarak dönen savaşmış kahramanlarımı-zın günüdür. Gazilik ünvanı devlet tara-fından verilir. En büyük Gazi, bu ünvanı19 Eylül 1921 tarihinde Türkiye BüyükMillet Meclisi'nin kararı ile alan vatanınkurtarıcısı ve kurucusu Gazi MustafaKemal Atatürk'tür. 2002 senesinde çıka-rılan yasa ile 19 Eylül günü GazilerGünü olarak kabul edilmiştir.

Tarih boyunca hür ve bağımsız yaşamışTürk milleti işgal ve esarete alışık olma-yan asil ve büyük bir millettir. Bu ne-denle tarihinde bu uğurda çok savaşyapmış birçok insanını şehit ve gazi ver-miştir. I. Dünya savaşından sonra cen-net vatanın topraklarını işgal edendüşman güçlerine karşı Mustafa Ke-mal'in önderliğinde şerefli bir kurtuluşmücadelesi verilmiştir. Sakarya Sava-şı’nda atından düşüp yaralanmasınarağmen cepheden ayrılmayıp üstün ko-mutanlık, vatan ve millet sevgisini birdefa daha ortaya koyan Mustafa KemalPaşa’ya 19 Eylül 1921’de TBMM tarafın-dan Gazilik ünvanı ile Mareşallık rütbesiverilmiştir. İşte bu büyük mücadele so-nunda hepimizin bildiği gibi TürkiyeCumhuriyeti kurulmuştur.

gaziler günü etkinliği

Bu duygu ve düşüncelerle Gazi MustafaKemal Atatürk başta olmak üzere; kah-raman silah arkadaşlarını, bütün şehitle-rimizi ve ebediyete intikal edengazilerimizi rahmet, minnet ve şükranlaanıyor, hayatta olan gazilerimize ailele-riyle birlikte sağlıklı ve huzurlu bir hayatdiliyoruz.

19 Eylül 2013 Perşembe günü BilkentRehabilitasyon Merkezi’nde düzenlenen

gaziler günü etkinliğine, bünyesinde bir-çok gaziyi istihdam eden Roketsan fut-bol takımı, Ampute futbol takımı ile birdostluk ve gösteri maçı yapmak üzeredavet edilmiştir. Maçın başlama vuru-şunu Genel Müdürümüz Selçuk YAŞARve Genelkurmay Dış İlişkiler Daire Baş-kanı Tümgeneral Haluk ŞAHAR’ın yaptığıkarşılaşmada skordan çok dostluk ve kar-deşliğin ön plana çıktığı bir mücadelesergilenmiştir.

Saygın firmaların katılımı ile, sosyal so-rumluluk bilinciyle projeler üreterek top-luma faydalı olmak adına düzenlenen,ticari ve kar amacı gütmeyen bu orga-nizazyonda Roketsan futbol takımı dayer almıştır.

Roketsan futbol takımı oynadığı maç-larda, bir galibiyet, bir beraberlik bir demağlubiyet alarak bir üst tura çıkma şan-sını devam ettirmiştir.

lösev adınadüzenlenen1. ankara sanayidevleri futbolturnuvası

roketsan dergisi


Roketsan’ın 25’inci kuruluşyıl dönümü etkinliklerikapsamında düzenlenen,şirket içi voleybol turnuvası14 takımın katılımıyla Mayısayında başlamış ve 8Temmuz 2013’de oynananfinal maçı ile 2013 Roketsanvoleybol şampiyonu belliolmuştur.

Çok çekişmeli ve bir o kadar da zevkligeçen final maçının ardından dereceyegiren takımlarımızın ödülleri Yönetim Ku-rulu Başkanı Vekili Tümgeneral (E) ZaferÇAMLICA, Genel Müdürümüz SelçukYAŞAR, Operasyonlar ve Enerjik Sistem-ler Grup Başkanı Hayri TORUN ve İnsanKaynakları Müdürü Efdal ALTAN tarafın-

2013 roketsan voleybol şampiyonu belli oldudan verilmiştir.

Başta şampiyon olan takımımızı ve tur-nuvaya katılan tüm takımları kutluyor,

başarılarının devamını diliyoruz. Ayrıcaseyirci olarak katılan ve tezahuratlarıylasahayı şenlendiren tüm izleyicilere çokteşekkür ederiz.

elmadağ futbol turnuvasıtakımı katılmıştır.

Roketsan futbol takımı finalde, Henkelfutbol takımını 2-1 yenerek ikinci kez

Elmadağ Belediyesi’nindüzenlemiş olduğu 2013Kurumlar Arası FutbolTurnuvasına, 14 kurum

58

şampiyonluk kupasını kazanmıştır.

Bu güzel etkinlikte Roketsan’ı en güzelşekilde temsil eden futbol takımımıza,düzenlenen törenle Genel MüdürümüzSelçuk YAŞAR teşekkür belgesi vermiştir.

59

Ankara Valisi Alâaddin

YÜKSEL’in Roketsan Genel

Müdürü Selçuk YAŞAR’a

gönderdiği mesaj

İstanbul Sanayi Odası ilk 500 sanayi şir-keti sıralamasında 193’üncü sırada birAnkara şirketi olarak yer alan Roketsan’aAnkara Valimiz tarafından aşağıdaki kut-lama mesajı iletilmiştir.

“Dünyada ve özellikle Avrupa Birliğiekonomisinde kronikleşen kriz ve küre-sel finans sisteminde halen devam edenistikrarsızlık nedeniyle risklerin olduğu;sermaye, üretim ve pazarlama hareket-lerinin her zamankinden çok daha kritikönem kazandığı 2012 yılında üstüngayret ve ülkenize duyduğunuz sınırsızgüven ile büyük bir başarıya imza ata-rak Ankara’yı gururlandıran Türkiye’de500 Büyük Sanayi Kuruluşu arasında

yer almış olmanız her türlü takdirin üze-rindedir.

Başarılı çalışmalarınızın devamını diler,saygılarımı sunarım.”

kutlama mesajı

sayı 4 ocak 2014


Taktik FüzeSistemleriGüdüm veKontrol TasarımMüdürlüğü

bünyesinde Kıdemli UzmanMühendis olarak görevyapan Uğur KAYASAL,ODTÜ Makine MühendisliğiBölümü’nde yüksek lisanstezini tamamlamasınınardından aynı bölümdedoktora çalışmalarınabaşlamıştır.

2012 yılında “Research on Transfer

uluslararası platformlarda dikkat çeken başarı

Alignment for Increased Speed and Ac-curacy” isimli tezini tamamlayan UğurKAYASAL, Kasım 2013 tarihinde Scho-lars’ Press Yayınevi yetkililerinin kendisiile temasa geçip ilgili tezi kitap olarakyayınlamak istediklerini belirtmelerine is-tinaden, yayınevi ile kitap çalışmalarınabaşlamıştır. “Transfer Alignment for Iner-tial Navigation Systems” adıyla(ISBN:978-3-639-70549-2) Ocak

2014’te amazon.com, morebooks.degibi platformlarda satışa sunulmayabaşlayan kitapta, navigasyon sistemleri-nin hareket halindeyken başlatılabilmesiiçin ihtiyaç duyulan ilk yönelim bilgileri-nin hesaplanabilmesi adına gerekli olanyönelim aktarımı algoritmalarının tasa-rımı anlatılmaktadır. Özellikle, titreşimetkisi altında değişen sensör perfor-mansı ve moment kolu etkilerinin mo-dellenmesi, yapay sinir ağlarınınKalman filtresi ile birleştirilmesi ve Sto-kastik gözlemlenebilirlik analizleri gibikonular detaylı olarak geliştirilmiştir.

Ar-Ge kapsamında gerçekleştirdiği dik-kat çeken çalışmalar ile uluslararası plat-formlarda ülkemizi ve şirketimizi temsileden Uğur KAYASAL’ı tebrik ediyor veçalışmalarında başarılar diliyoruz.

60

roketsan dergisi

şirketimizde 2013 yılı başarı ve ar-ge ödüllerisahiplerini buldu

Başarılı ve yenilikçi çalışmaların artarakdevam etmesini teşvik etmeyi amaçla-yan ödüller kapsamında; 33 çalışanımızyedi farklı kategoride Başarı Ödülü ve ikiçalışanımız Ar-Ge Ödülü almaya hak ka-zanmıştır.

Başarı Ödülleri

En İyi İşyeri Ödülü: Mehmet KemalGÜRSON - Usta Teknisyen, Elif KOŞAN -İdari Görevli, Bülent ERKANLI - Kıdemliİdari Görevli.

Yaratıcılık Yenilikçilik Ödülü: ZaferERASLAN - Uzman Mühendis, İsmailKOŞAL - Teknisyen, Zuhal KARAKOÇ -Mühendis, Hasan KOLAY - Usta Teknis-yen, Suat Erdem ERTUĞRUL - Mühendis.

Girişimci Çözümler Ödülü: VolkanGÖRSEL - Yönetici Mühendis, Kürşad YE-ŞİLDERE - Usta Teknisyen, Hüseyin YOL-DEMİR - Usta Teknisyen, MustafaSÜNBÜL - Usta Teknisyen, Ali ÖNDER -Uzman Teknisyen, Gökhan AYDOĞAN -Usta Teknisyen.

Gizli Kahramanlar Ödülü: HasanBasri ÇELEBİ - Destek Hizmet Görevlisi,

2013 yılı boyunca insan,müşteri, kalite, iş güvenliğive gelişim odaklı, başarılıçalışmaların ödüllendirildiğiBaşarı Ödülleri ve 2013yılında yeni bir ödül türüolarak uygulamayaaldığımız Ar-Ge alanındakiyenilikçi faaliyetlerin ilk kezödüllendirildiği Ar-GeÖdülleri; Yönetim KuruluBaşkan Vekilimiz (E)Tümgeneral ZaferÇAMLICA’nın, GenelMüdürümüz SelçukYAŞAR’ın, üst düzeyyöneticilerimizin veçalışanlarımızın katılımı ilegerçekleştirilen bir tören ilesahiplerini buldu.

Ali Naki YÜCEL - Destek Hizmet Görevlisi

Mükemmele Doğru Elele Ödülü:Kenan YAĞIZ - Usta Teknisyen, SavaşSARIBIYIK - Usta Teknisyen, MuharremTÜRK - Usta Teknisyen, Doğan TAŞÇI -Usta Teknisyen, Hasan Tahsin ÖZÇELİK- Kıdemli İdari Görevli, İsmail AKDENİZ -Usta Teknisyen, Gökay TOPRAK - Mü-hendis.

Önce Müşterim Gelir Ödülü: İlkerŞENGÜL - Uzman Mühendis, MustafaCem TAŞDELER - Kıdemli Uzman Mühen-dis, Tamer YILMAZ - Usta Teknisyen, Gür-kan Hakkı POYRAZ - Kıdemli Uzman,Devrim ŞANLI - İdari Görevli, HasanASLAN - Usta Teknisyen, Mevlüt UĞUR -Usta Teknisyen.

Önce Güvenliğimiz Gelir Ödülü:Ahmet KOL - Güvenlik Personeli, AliELDEM - Yangın Amiri, Bilal BARAN -Güvenlik Amiri.

Ar-Ge Ödülleri

Uğur KAYASAL - Kıdemli Uzman Mühen-dis, Muhammed Yusuf YILMAZ - Mü-hendis.


62

İnsan KaynaklarıMüdürlüğü bünyesindeİnsan Kaynakları UzmanYardımcısı olarak görevyapan Tuğçe ŞENOL’unsanatçı kişiliği ile rol aldığıressamlık kariyerinin ikincisergisi “Yüzünden DüşenBin Parça” 5 Ekim - 5 Kasım

2013 tarihlerinde BitabuSanat Galerisi veAtölyesi’nde gerçekleşti.

35 adet resimden oluşan ve yağlıboya-dan akriliğe, suluboyadan pastel boyayapek çok farklı boya çeşidinin kullanıldığıve geçmiş deneyimler ile gelecek kaygı-larının yüzlerde bıraktığı izleri anlama veanlatma çabasına ithaf edilen sergiresim severlere keyifli anlar yaşattı.

roketsan ve sanatroketsan dergisi

Özgeçmiş

Tuğçe ŞENOL, Başkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bö-lümü’nden birincilikle mezun olmuş ve yüksek lisans derecesini iki yıl boyuncabölüm ve araştırma asistanlığı yaptığı Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkilerBölümü'nden almıştır. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bö-lümü’nde doktora eğitimine kabul edilmiştir.

ŞENOL’un ilk kişisel sergisi “Renkli Bir Feryat: Eksiklikler ve Kalıntılar” ismiyle RealCollection Art Gallery’de açılmıştır.

tuğçe şenol’dan resim sergisi

roketsan ve sanatsayı 4 ocak 2014

63

OsmanMERTTOPÇUOĞLU’nun“Dünya Miraslarından”başlığı altında açılanfotoğraf sergisi 25 Ekim -13 Kasım tarihleri arasındaÇankaya Belediyesi’ne aitGaleri Kara’da sunulmuştur.

Fotoğraf danışmanlığını Hacettepe Öğ-retim Üyelerinden Mehmet Arslan GÜ-VEN’in yaptığı serginin açılşını Çankaya

Belediye Başkanı Bülent TANIK gerçek-leştirmiş ve açılışta çok sayıda fotoğraf-sever hazır bulunmuştur.

Üç katlı galeride Osman MERTTOPÇU-OĞLU’na ait üç ayrı sergi yer almıştır.Üst katta, “Maya Dünyasından” isimlisergide Meksika ve Guatemala’da çeki-len fotoğraflar sergilenmiştir.

Bu serginin amacı eski Maya medeniye-tinden günümüze miras kalan şehirlerinyanı sıra onların soyundan gelen insan-ların günlük yaşantılarını yansıtmaktır.

osman merttopçuoğlu’ndan fotoğraf sergisi

Orta katta “Paskalya Adası” isimli sergi-deki fotoğraflar Şili’ye bağlı PaskalyaAdası’na aittir. Bu kısımda orijini veamacı bilinmeyen dev heykellere ait fo-toğraflar ve adada yaşayıp Polinezyakültürünü devam ettiren yerli halka aitgörüntüler bulunmaktadır. Alt kattaki“Patagonya Buzulları” sergisindeki fo-toğraflar ise Arjantin’in Patagonya böl-gesinde yer alan milli parklardaçekilmiştir. Son buzul çağda oluşup Anddağlarının yüksekliklerinde varlığını ko-ruyan bu buzullara ait görüntüler sergi-lenmektedir.

Özgeçmiş

Osman MERTTOPÇUOĞLU, 1965’te İstanbul’da doğdu. 1987’de Boğaziçi Üniveristesi Makina Mühendisliği Bölümü’ndenmezun oldu. Daha sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü’nde sırasıyla Yüksek Lisans ve Dok-tora programlarını tamamladı.

Fotoğrafla 1992 senesinde Ankara AFSAD’da Mehmet Arslan GÜVEN’den aldığı Temel Fotoğraf seminerleri ile tanıştı.Yarışmalarda ödüller aldı, karma sergilere katıldı. Eserleri çeşitli etkinliklerde, fotoğraf günlerinde defalarca gösterildi, fo-toğraf ve röportajları çeşitli dergilerde yayımlandı, jüri üyelikleri yaptı. “Paskalya Adası”, “Ada Renkleri”, “Seyahatlerimden”,“Maya Dünyası - Eskiden Yeniye” isimli kişisel sergileri, yurt içinde (12) ve yurt dışında (6) tekrarlandı.

Çankaya Belediye Başkanı Bülent TANIK,Osman MERTTOPÇUOĞLU’nu tebrik ederken.

Mehmet Arslan GÜVEN ile Yavuz AKA’nınsergi ziyareti

Savunmave Havacılık

basın’da roketsanroketsan dergisi

64


DefenceTurkey

basın’da roketsan

65

sayı 4 ocak 2014

Capital

MSI

AzeriDefence

Cumhuriyet

Sabah

HaberTürk

Star


66

roketsan dergisi

Hürriyet

PMI Today


67

sayı 4 ocak 2014

STOtomasyon


ocak 2014 / issn 1302-1435 - savunma sanayii...

Documents