ocak 2018 / issn 1302-1435...roketsan, bir tskgv kuruluşudur. ocak 2018 / issn 1302-1435 s a y i 1...

Roketsan, bir TSKGV kuruluşudur.

OCAK 2018 / ISSN 1302-1435

SAYI

12

30.yıl

• AVRUPA ŞAMPİYONU AMPUTE MİLLİ TAKIMIMIZ VE KAPTANI ROKETSAN’LI ARKADAŞIMIZOSMAN ÇAKMAK İLE GURUR DUYUYORUZ

• ROKETSAN, TURQUALITY BELGESİ ALMAYA HAK KAZANAN SEKTÖRDEKİİLK FİRMA OLDU

3Ocak 2018

içindekiler

Başkan’ın Mesajı 4

Genel Müdür’ün Mesajı 5

Yayın Kurulu’ndan 6

Roketsan’da Gündem 7-9

Tasarım ve

Mühendislik Gücümüz 12-32

Fuar ve Organizasyonlar 33-41

Roketsan’dan Haberler 42-49

Roketsan’lı Olmak 50-65

Misafirlerimiz 66-71

Basın’da Roketsan 72-75

OCAK 2018 - SAYI 12 - 6 AYDA BİR YAYIMLANIRISSN 1302-1435

Roketsan Adına SahibiSelçuk YAŞAR

Sorumlu Müdür (Yazı İşleri)Dr. Yavuz AKA

Yayın KuruluDr. Hüdai ÖZDAMAR

İclal DURALMustafa Akın ERDEM

Gamze ÖZTÜRK Ali Şimşek TEKEREK

Osman ÇELEBİOĞLU Tuğçe ŞENOL Nazlı ÖZDER

Kapak TasarımıHarun VURGUN

Tasarım-Grafik UygulamaEtkileşim Grafik Tasarım

Halit Ziya Sk. No: 26/3 Çankaya/AnkaraTel: +90 (312) 441 71 93

Basım YeriAnkara Ofset

Sanayi 1 Cd. Necatibey İş Hanı 93/44İskitler/Ankara

Tel: +90 (312) 384 50 63

Yönetim YeriRoketsan A.Ş.

Kemalpaşa Mah. Şehit Yüzbaşı Adem Kutlu Sk.No: 21, 06780 Elmadağ/Ankara

Tel: + 90 (312) 860 55 00Faks: + 90 (312) 863 42 [email protected]

[email protected]@roketsan.com.tr

[email protected]•

Bu dergide yayımlanan tüm yazıların ve fotoğrafların her türlükullanım hakkı Roketsan A.Ş.’ye aittir. Yazılar ve fotoğraflar re-ferans gösterilmeden ve Roketsan A.Ş. yazılı izni alınmadankullanılamaz, basılamaz, kopyalanamaz ve paylaşılamaz. Yazı-lar, yazılarda yer alan düşünce ve önerilerle kullanılan kaynak-ların doğruluğuna ilişkin her türlü sorumluluk yazar(lar)a aittir.Bu kapsamda Roketsan A.Ş. sorumlu tutulamaz. Dergide yeralan yazı ve makaleler Roketsan A.Ş. ve/veya atıf yapılan diğerkurum ve kuruluşların görüşlerini değil, sadece yazarın kendikişisel düşüncesini yansıtmaktadır.

4 Başkan’ın MesajıSayı 12

Son dönemde dünya genelinde hissedi-len politik ve sosyal dengesizlikler, ülke-lerin kendilerini koruma refleksiyle birliktesavunma ihtiyaçlarının her zamankindendaha fazla ön planda olmasına ve bunaparalel olarak savunma sektörüne göste-rilen ilginin önemli ölçüde artmasınaneden oldu. Ülkeler arası güç dengeleri-nin en önemli aktörlerinden olan sa-vunma sanayii alanındaki yeterlilikler veyetkinliklerin geliştirilmesi için, dünya ge-nelinde artık çok daha fazla çalışma yü-rütülüyor. Tamamen kendi üretimleriolan ürün ve sistemlere sahip ülkelerindaha güçlü ve bağımsız olarak nitelendi-rilmesi tesadüf değildir. Ülkemizin buyönde her geçen gün önemli aşamalarkaydetmesi geleceğimiz açısından ol-dukça umut vericidir.

Savunma sanayiindeki yenilikler, diğersektörleri de doğrudan etkiliyor. Konumuitibarıyla, sektörümüze yapılan her yatı-rım; dolaylı yoldan bilimin geleceğine,yani yarınlarımıza yatırımdır. Roketsan’ınbugünkü başarısında Ar-Ge çalışmaları-nın kuruluşundan beri Roketsan kültürü-

DeğerliOkurlarımız,

nün bir parçası olması ve geleceğin bu-günden planlanması bilincinin özümsen-miş olması doğrudan rol oynuyor.Ülkemizde henüz yeni yeni oturmayabaşlayan Ar-Ge kültürünün desteklen-mesi ve geliştirilmesi için üstümüze dü-şeni yapmaya devam ediyoruz.

Her yıl dünyanın en büyük 100 savunmasanayii şirketinin derlendiği DefenseNews Top 100 listesine, 2017 yılında ilkdefa girerek yakın dönem hedeflerimiz-den birini daha gerçekleştirmenin mutlu-luğunu yaşadık. 2016 yılındaki %40’lıkciro artışımızla ulaştığımız bu başarıyı ge-lecek yıllarda daha üst sıralara yükselereksürdüreceğiz. Bu başarı, Roketsan için ol-duğu kadar, sektörümüz için de çokönemli bir kilometre taşı. Listede üç Türkfirmasının bulunması, sektörümüzün,Türk Silahlı Kuvvetleri’nin desteği ve Sa-vunma Sanayii Müsteşarlığı’nın liderliği ilegeldiği noktayı gösteriyor.

2015 yılında, yaklaşık 760 milyon liraolan ciromuz; 2016’da, %40’lık bir artışla1 milyar liranın üzerine çıktı. 2017 yılındada hedefimiz %50’nin üzerinde bir artışlayükselişe devam etmek. Bu büyümeninarkasında, ürünlerimizin çeşitlenmesi veseri üretim süreçlerinin başlaması bulu-nuyor. Ar-Ge faaliyetlerini, şirketimizincan damarı olarak görüyoruz. 2016 ciro-muzun, yaklaşık %37’sini Ar-Ge faaliyet-lerimiz için harcadık. Ar-Ge çalışanısayımız ise 900’e yaklaştı. Sürdürülebilirlikve iş birliği konularına da büyük önemveriyoruz. Yatırımlarımızı, iş ekosistemi-mizi düşünerek yapıyoruz. Yurt içindeAralık 2017 yılı sonu itibarıyla 1.326 KOBİstatüsünde olan, toplam 1.958 adet yurtiçi tedarikçimiz ile çalışıyoruz. Hedefimizise ülkemizin 2023 hedeflerini de destek-ler şekilde, ciromuzu, 1 milyar dolarınüzerine çıkartmak.

Dubai Airshow’da Airbus, C295 uçağınıRoketsan tasarımı L-UMTAS ve CİRİT füze-

leri ile TEBER-82 lazer güdüm kiti birliktesergiledi. Son derece rekabetçi bir pa-zarda, hem Türk Silahlı Kuvvetleri’ninhem de yabancı platform firmalarının Ro-ketsan üretimi füze ve güdümlü mühim-matı seçmesi, ürünlerimizin ulaştığıyetkinliği ve olgunluğu gösteriyor.

Milli uydumuzu kendi imkânlarımızla yö-rüngeye oturtabilmek için çalışmalarımızason hız devam ediyoruz. Gerek stratejikgerekse teknolojik açıdan ülkemizi dün-yada yeniden konumlandıracak bu projeiçin var gücümüzle çalışıyoruz.

Üretebilme meziyetine sahip bir insan,çalışma azmi ve yetenekleriyle hayatınınher alanında üretkendir. Roketsan’lıolmak ise üretmek, fark yaratmaktır. Tıpkıtüm engelleri aşan Ampute Milli FutbolTakımı’nın Avrupa Şampiyonu olmasıgibi. Bir Roketsan’lı olan Milli Takım Kap-tanı Osman ÇAKMAK ve takım arkadaşla-rına ülkemize yaşattıkları bu gurur içinteşekkür ediyorum.

Geride bıraktığımız 30 senenin farklı biradı da “Roketsan’lı olmak.” Sadece bizeözel bir kurumsal kimlik geliştirdik.Roketsan’lılar olarak değişmeyen tek şeyi;ilk günkü azim ve şevkimizi her koşuldakoruduk. Böylece geleceğe daha umutlabakıyoruz.

Tabii ki tüm gelişmeler, bizlere, daha iyi-sini gerçekleştirme sorumluluğu veriyor.Önümüzde zorlu hedefler var. TümRoketsan’lı arkadaşlarımızın, bu sorumlu-luğu en iyi şekilde yerine getireceğine;bayrağı daha da yukarılara azimle taşıya-cağımıza inancım tam.

Bu vesileyle tüm okurlarımızın yeni yılınıkutluyor, 2018’in dünyaya barış, huzurve esenlik getirmesini diliyorum.

Saygı ve Sevgilerimle.

Emin ALPMANYönetim Kurulu Başkanı

5Genel Müdür’ün MesajıOcak 2018

Dünyanın her yerinde savunma sanayii,ekonominin gelişiminde önemli rol oyna-yan sektörlerin başında geliyor. Sektörü-müzde yaşanan olumlu gelişmelerinekonomimize yansımaları değerlendirildi-ğinde bu yaklaşımın haklılığı ortaya çıkı-yor. Birçok ilke imza atan ve izlediğipolitikalarla bugün kendi üretim yetenek-lerine sahip, üst düzeyde pek çok tekno-loji barındıran ürün ve sistemler geliştirenRoketsan, ülkemizin gelişmesinde önemlibir konuma sahip.

Dünyanın önde gelen savunma şirketle-rinin yer aldığı Defense News Top 100listesine girme hedefimizi bu yıl, 98’incisıradan listeye giriş yaparak gerçekleştir-dik. Böylece, ortaya koyduğumuz yük-sek teknolojili özgün ürünler ve her yılgenişleyen ürün yelpazemiz ile faaliyetalanımızda dünyanın önde gelen şirket-lerinden biri olduğumuz uluslararasıalanda da kayıt altına alındı. Bu başarı,sektörümüz açısından önemli bir konuolmakla birlikte Milli gücümüzün de ayrıbir göstergesidir.

Roketsan’ın Ar-Ge faaliyetlerine verdiğiönem, başarısındaki önde gelen faktör-lerden biridir. Türkiye İhracatçılar Meclisi(TİM) tarafından açıklanan, Türkiye’nin Ar-Ge harcamaları en yüksek 250 şirketininsıralandığı “Ar-Ge 250” araştırmasında, ci-romuzdan ayırdığımız %37’lik payla 5’incisırada yer aldık. Bu konudaki gayretleri-mizin farklı platformlarda karşılık bulmuşolmasından oldukça memnun olduk.Yine TİM tarafından açıklanan “Türki-ye’nin 500 Büyük Hizmet İhracatçısı”araştırması sonuçlarına göre, ülkemizinhizmet ihracatına katkı sağlamada öndegelen kuruluşlarından biri olarak ödülelayık görüldük.

Farklı platformlara entegre olabilme ka-biliyetlerinde geldiğimiz nokta, ürünleri-mizin tercih edilmesinde önemli roloynuyor. Kendi sınıfının en gelişmiş ürün-lerinden olan TEBER, CİRİT ve L-UMTAS,Dubai Airshow 2017 Fuarı’nda Airbus’ınC295 model uçağıyla birlikte sergilendive entegrayon çalışmalarımıza yönelik işbirliğimiz lanse edilmiş oldu.

“Endüstriyel Yetkinlik Değerlendirme veDestekleme Projesi - EYDEP”, ülkemiz sa-vunma sanayii geleceği açısından Roket-san olarak yakından takip ettiğimiz vedestek olduğumuz bir proje. Alt yüklenicive çözüm ortaklarımızı güçlendirmek,standartların netleştirilmesi ve firmalarınuluslararası seviyelerde iş yapabilmesineimkân sağlanması açısından bu programıönemli bir adım olarak görüyoruz.

Mirasımızı emanet edeceğimiz gençleri-mize çok güveniyoruz. Onlar da bu gü-venimizi pekiştirmeye devam ediyor.Çalışmalarına katkı sağladığımız birçokgencimizin ulusal ve uluslararası plat-formda başarılar elde etmesi ve gelece-ğin teknoloji üreticilerinin emin adımlarlailerleyişini izlemek bize gurur veriyor.

Ampute Milli Futbol Takımımızın bizlereyaşattığı Avrupa Şampiyonluğu tüm ül-kede sevinçle karşılanırken, takım kaptanıOsman ÇAKMAK’ın Roketsan’lı olması, ya-şadığımız mutluluk ve gururu ikiye katladı.Roketsan ailesi adına tüm oyuncularımızıtek tek tebrik ediyor, nice güzel başarılaraimza atmalarını diliyorum.

Her yıl olduğu gibi bu yıl da Atamızı ziya-ret ettik, O’nu saygı, sevgi ve özlemleandık. Ulu önder Mustafa Kemal ATA-TÜRK’ün bizlere emanet ettiği demokra-tik, laik ve çağdaş Türkiye Cumhuriyetimirasını her zaman ileriye taşımak için vargücümüzle çalışacağız.

Hedeflerimize ulaştığımız, başarılı bir2017 yılını geride bıraktık. 30’uncu yılı-mızı kutlayacağımız 2018 yılının, ulusalve uluslararası platformlarda başarıları-mızla anılmaya devam edeceğimiz bir yılolacağına inanıyoruz. 2018'in tüm dün-yaya huzur, barış ve güzellikler getirenbir yıl olmasını diliyor, sevgi ve saygılarımısunuyorum.

SayınOkurlarımız,

Selçuk YAŞARGenel Müdür

6 Yayın Kurulu’ndanSayı 12

Değerli

Okurlarımız,

�)&$,+!(��"%*��&-*-'-5-#-*�

��

��

��.3'

1 ��4��6��6��6�� 2�� 4�� /��6��

1 ��6�� 0� ��66��6��

30’uncu yılımızı kutlamanın arifesindeyeni sayımızı sizlerle buluşturmanın heye-canı içindeyiz. Bu sayımızda da sizler içinkeyifle takip edeceğiniz birçok içerik ha-zırladık.

2017 yılında dünyanın farklı bölgelerindeçeşitli fuarlara katıldık, değişik ülkelerdeteknolojiye öncülük edecek ürün ve sis-temlerimizi anlattık. Her fuar yeni iş birlik-leri kurulması, aynı zamanda var olanilişkilerin geliştirilmesi için fırsat oldu.Dubai Airshow sırasında Airbus’ın C295uçağı ile CİRİT, L-UMTAS ve TEBER birliktesergilendi. Airbus ile ürünlerimizin enteg-rasyonuna yönelik iş birliğimiz yabancıbasında geniş yankı buldu.

Ödüllerimize yenilerini eklerken, farklı sı-ralamalarda üst derecelere yükseldik.Dünya devleri arasında yerimizi alarak buyıl ilk kez Defense News Top 100 listesinegiriş yaptık. Ar-Ge harcamaları temel alı-narak yapılan “Ar-Ge 250” araştırma-

sında, ciromuzdan ayırdığımız önemlipay dolayısıyla 5’inci sırada yer aldık.“Türkiye’nin 500 Büyük Hizmet İhracat-çısı” sıralamasında kendi kategorimizdeödüle layık görüldük ve ATO tarafındanAnkara’nın en değerli markası olarak ni-telendirildik. Başarılarımızın ulusal veuluslararası birçok platformda belgelen-mesi hepimize büyük motivasyon verdi.

Alanında uzman çalışanlarımızın kalemealdığı makaleler umuyoruz ilginizi çeke-cek. Diğer yandan, bizden haberleregeniş yer verdiğimiz bu sayıda bir röpor-tajımız var. Ampute Milli Futbol TakımımızAvrupa Şampiyonluğu ile hepimizi gurur-landırırken, Roketsanlılar olarak bizler, ça-lışma arkadaşımız olan Milli TakımKaptanımız Osman ÇAKMAK’ın başarısıylabelki herkesten bir kat daha fazla heye-can duyduk. Kendisiyle gerçekleştirdiği-miz keyifli sohbetin yansımalarını severekokuyacağınızı düşünüyoruz.

ATATÜRK’ün bizlere bıraktığı laik, çağdaşve demokratik Türkiye Cumhuriyeti ema-netine sahip çıkmak ve hep daha ileriyetaşımak, hem bir vatandaş hem de birRoketsan’lı olarak en önemli değerimiz.Her yıl olduğu gibi bu yıl da, aramızdanayrılışının yıl dönümünde Atamızı tören-lerle andık; minnetimizi sunmak için hu-zuruna çıktık.

Roketsan’lı olmak, bir ailenin parçası, birkültürün yapı taşı olmaktır. Farklılıklarımız,yeteneklerimiz ve değerlerimizle, ülke-mize sağladığımız ve sağlayacağımızkatma değerin farkında yarınlara eminadımlarla yürüyoruz.

2018 yılının tüm dünyaya barış, huzur veumut getirmesi dileklerimizle…

Saygılarımızla,

Yayın Kurulu

7Roketsan’da GündemOcak 2018

Ankara Sanayi Odasıtarafından bu yıl54’üncüsüdüzenlenen törende,

Roketsan üç ayrı daldaödül aldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ERDO-ĞAN tarafından, İhracat, Ar-Ge Merkezi

Roketsan’a Üç ÖdülPatent ve Katma Değer alanlarında ka-zanılan ödüller Roketsan Yönetim Ku-rulu Başkanı Emin ALPMAN ve RoketsanGenel Müdürü Selçuk YAŞAR’a takdimedildi n

8 Sayı 12

Roketsan’da Gündem

Uzun menzilli hava ve füzesavunma sisteminin gelişimive üretimi için çalışmalaryapmak üzere Fransız-İtalyan ortak konsorsiyumuEurosam ile Roketsan -Aselsan arasında iş birliğianlaşması imzalandı.

Yönetim Kurulu Başkanı Emin ALP-MAN’ın da katılım sağladığı Fransa ziya-retinde, Cumhurbaşkanı Recep TayyipERDOĞAN ve Fransa CumhurbaşkanıEmmanuel MACRON tarafından imza-lanan anlaşma, Eurosam konsorsiyu-munun Roketsan ile ortak çalışmayürütmesini öngörüyor.

Sistemin hayalet uçaklara, insansızhava araçlarına ve füzelere karşı

Roketsan - Eurosam İş Birliği

savunma amaçlı olarak kullanılmasıplanlanıyor n

Milli Savunma Bakanımız Tesislerimizi Ziyaret Etti

Milli Savunma BakanıNurettin CANİKLİ veberaberindeki heyet28 Aralık 2017 tarihinde

projeler ve yapılançalışmalar hakkında bilgialmak için tesislerimizeziyarette bulundular.

Bakanımızın ziyaretine, Roketsan Yöne-tim Kurulu Başkanı Emin ALPMAN,Roketsan Yönetim Kurulu Üyeleri veRoketsan Genel Müdürü Selçuk YAŞAReşlik etti n

9Ocak 2018

Roketsan’da Gündem

Türk Silahlı KuvvetleriHava KuvvetleriKomutanlığı’nın ihtiyacınabinaen Uzun Menzilli BölgeHava ve Füze SavunmaSistemi (UMBHFSS) ProjesiAşama-C’ye yönelik

sözleşme T.C.CumhurbaşkanlığıSavunma SanayiiMüsteşarlığı ile Roketsan,Aselsan ve Tübitak Sageİş Ortaklığı arasında15 Ocak 2018 tarihinde

Milli Uzun Menzilli Hava Savunma Sistemiimzalanmıştır.

Milli Uzun Menzilli Hava Savunma Sis-temi, İş Ortaklığı kuruluşlarının koordi-nasyonunda geliştirilecek olup projeteslimatlarının 2021 yılı sonunda ta-mamlanması planlanmaktadır n

Dünya savunma sanayiisektöründe oldukça önemli

bir konuma sahip DefenseNews dergisi her yıl olduğu

Roketsan, Defense News Top 100 Listesinde!gibi bu yıl da dünyanın enbüyük savunma sanayiişirketlerinin sıralandığı ilk100 listesini açıkladı.

Hızlı yükselişini sürdüren Roketsan, sek-tör liderlerinin sıralandığı listeye 98’incisıradan giriş yaparak ilk 100 şirket ara-sında yerini aldı.

2016 yılında %40’lık bir artışla cirosunu1 milyar TL’nin üzerine çıkaran Roketsanbirçok ulusal ve uluslararası proje ile tek-nolojik ve ticari kazanımlarını artırmayıhedefleyerek çalışmalarını sürdürüyor.

Sektöre yön veren özgün çalışmaları ileuluslararası pazarda da yerini sağlamlaş-tıran Roketsan iddialı hedeflerini gerçek-leştirmeye devam edecek n

12 Sayı 12

Roketsan’ınHava KuvvetleriKomutanlığıihtiyaçlarına

yönelik yürüttüğü ilk projeolan SOM Projesikapsamında milli seyirfüzesi üretimi ve geliştirmefaaliyetleri tüm hızıyladevam etmektedir.

Tarihçe

Hava Kuvvetleri Komutanlığı (Hv.K.K.’lığı)seyir füzesi ihtiyacının giderilmesi ama-cıyla SOM Geliştirme Projesi 2006 yılınınNisan ayında TÜBİTAK Savunma SanayiiAraştırma ve Geliştirme Enstitüsü(TÜBİTAK SAGE) yürütücülüğünde başla-mıştır. Kavramsal tasarım, ön tasarım, yertestleri ve 1. Hava İkmal Bakım Merkezi(1. HİBM) Komutanlığı ile birlikte yürütü-len uçuş testleri aşamalarındaki çalışma-

lar neticesinde 2012 yılında ürün kalifi-kasyonu tamamlanmıştır. Milli SavunmaBakanlığı (MSB) tarafından SOM’un seriüretimine yönelik açılan ilk üretim ihalesiRoketsan’a verilmiştir. MSB ile Roketsanarasında imzalanan Hassas GüdümlüStand-Off Mühimmatı (SOM) ProjesiTemmuz 2013’de başlamıştır. Proje,2016 yılı Aralık ayında Savunma SanayiiMüsteşarlığı’na (SSM) devredilmiştir.Proje kapsamında üretim hattı kalifikas-yonu, seri üretim, iyileştirme ve geliş-tirme çalışmaları ve satış sonrasıhizmetler ana faaliyetler olarak yürütül-mektedir.

SOM Silah Sistemi

SOM; her türlü hava şartında çalışabi-len, yoğun şekilde korunan sabit ve ha-reketli kara ve deniz hedeflerine karşıgeliştirilmiş, uzun menzil, düşük görü-nürlük, yüksek beka, yüksek vuruşgücü, yüksek hassasiyet, karşı tedbirlerekarşı direnç ve operasyonel esnekliközelliklerine sahip güdümlü bir seyir fü-zesidir. SOM Sisteminin modüler yapısı,

farklı varyantların oluşturulmasına ola-nak sağlayarak benzer füze sistemlerinekıyasla daha fazla operasyonel esnekliksunmaktadır. 230 kg harp başlığı ağırlı-ğına sahip füzenin toplam ağırlığı yak-laşık 600 kg’dır. Füzenin toplam boyuyaklaşık 4 metredir. Proje kapsamındateslimatı gerçekleştirilmekte olan SOMmühimmatları; SOM-A, SOM-B1 veSOM-B2 varyantlarından oluşmaktadır.F-35 platformu için geliştirilmekte olanbir varyant olan SOM-J füzesiyle ilgilifaaliyetler ayrı bir proje kapsamındadevam etmektedir. 2012 yılı Mayısayında başlayan ve Roketsan yüklenici-liğinde yürütülen SOM-J Projesi’ndeF-35 platformu geliştiricisi olanLockheed Martin firması ile iş birliği ya-pılmaktadır. SOM Projesi kapsamındateslimi yapılacak taktik füzelerin tüm ver-siyonlarında ataletsel seyrüsefer, küreselkonumlandırma ve yeryüzü referanslıseyrüsefer güdüm sistemleri bulunmak-tadır. SOM-B1 ve SOM-B2 varyantla-rında bunlara ilave olarak kızılötesigörüntülemeli (IIR) arayıcı başlık ve oto-matik hedef algılama sistemi mevcuttur.SOM-A ve SOM-B1 varyantları yüksekpatlayıcılı, basınç parçacık etkili harpbaşlığına sahipken, SOM-B2 varyantı ar-dışık delici tipi harp başlığına sahiptir.Tüm varyantlar JP-10 yakıtı ile beslenenturbojet motora sahiptir.

Otonom bir sistem olan SOM; düşük gö-rünürlük sağlayan geometrik tasarım veradar soğurucu özelliği, yüksek manevrayeteneği, alçak irtifa uçuş, arazi maske-leme ve görev planlama sistemi saye-sinde yüksek beka kabiliyetine sahiptir.Farklı hedefler için özel olarak tasarlan-mış harp başlığı tipleri ile imha görevinigüvenli ve yüksek doğrulukta gerçekleş-tirmektedir.

Roketsan’ın Yeni Nesil Seyir Füzesi SOM

Yeni Nesil Seyir Füzesi, SOM

Tasarım ve Mühendislik Gücümüz

13Tasarım ve Mühendislik GücümüzOcak 2018

SOM için belirlenen hedefler arasındasabit radar yerleşkeleri, stratejik varlıklar,komuta kontrol merkezleri, korunaklar,hava savunma sistemleri, korunaksızuçaklar ve gemiler yer almaktadır. Kulla-nılan navigasyon teknolojileri ve kızılötesigörüntülemeli arayıcı başlık sayesindehedef, yüksek hassasiyetle vurulabilmek-tedir. Ayrıca, SOM veri tümleşimi ve ge-lişmiş hedef algoritmaları ile karşı koymatedbirlerine dirençli bir sistemdir. İyileş-tirme çalışmaları kapsamında veri bağısisteminin kazandırılması neticesindeSOM; hedef güncelleme, vuruş anı gös-terimi, fırsat hedeflerine angajman kabi-liyeti, uçuş sırasında hedef tanımlama,hasar kıymetlendirme kabiliyeti ve göreviptali gibi önemli yeteneklere sahip ola-caktır. SOM sahip olduğu bu özelliklerisayesinde muadilleri olan STORMSHADOW/SCALP EG, TAURUS KEPD350, SLAM-ER, JASSM ve JSM gibi sistem-lerden ayrışarak, kullanılan teknoloji, ka-biliyetler ve platform entegrasyonuaçısından daha başarılı bir sistem olaraköne çıkmaktadır.

Üretim Hattı Kalifikasyonu

Projenin ilk aşaması olan üretim hattı ka-lifikasyonu kalifikasyon kafilesinin üreti-mine yönelik tedarik faaliyetleri ilebaşlamıştır. Tedarik zinciri listesinde yeralan tedarikçilerin yanında, proje bo-yunca Roketsan tarafından daha etkinve ekonomik tedarik kaynakları oluştu-rulmuştur. Üretim yapan tedarikçilerdekalifikasyon faaliyetleri ile birlikte özelproses, cihaz ve ekipmanların kalifikas-yonu gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, Roket-san bünyesinde gerçekleştirilecek altsistem ve sistem entegrasyon hatlarınınve test altyapılarının kurulumu tamam-lanarak kullanıma alınmıştır.

Seri Üretim

Üretim hattı kalifikasyonunun tamam-lanması sonrasında proje teslimat takvi-

mindeki kalemlerin teslimatına yöneliktedarik ve üretim çalışmalarına devamedilmiştir. Roketsan altyapısında alt sis-tem ve sistem entegrasyon çalışmalarıbüyük bir özveri ile yürütülmüş ve ilk ka-file teslimatları kapsamında SOM-B1,

SOM-A, eğitim füzeleri, TvPC gibi kalem-lerin teslimatı yapılarak, Hv.K.K.’lığı en-vanterine Roketsan üretimi sistemleringirmesi sağlanmıştır. 2017 yılı süresinceteslimatlara devam edilmiştir. a

Üretim Hattı Kalifikasyonu Atış Testine Ait Yükleme, Güvenli Ayrılma ve Hedef Vuruş Görüntüsü

SOM Mühimmatı F-16 Esir Taşıma Uçuş Görüntüsü

14 Sayı 12

SOM Projesi’nde teslimatı yapılan SOMSilah Sistemi’ne ait tüm malzemeler hertürlü tasarım, üretim, işçilik, montaj, ya-zılım, entegrasyon ve materyal yönün-den garanti edilmektedir. Garanti süresisonrasında ise her türlü şart ve ortamdateknik hizmet, danışmanlık, servis veyedek parça, bakım, onarım hizmetisağlanması taahhüt edilmektedir. SOM

sistemi için birlik ve depo seviyesi olmaküzere iki seviyeli bakım tanımlanmıştır.Sistemin lojistik açıdan desteklenebil-mesi amacıyla bakım ve idame faaliyet-lerinin planlanması, ömür uzatımı,eskime (obsolescence) yönetimi gibi ko-nular dâhil olmak üzere gerekli çalışma-lar yapılmaktadır.

İyileştirme ve GeliştirmeÇalışmaları

SOM Projesi kapsamında seri üretim faa-liyetlerinin yanında iyileştirme ve geliş-tirme çalışmalarına devam edilmektedir.Bu faaliyetler SOM füzesine veri bağı ye-teneğinin kazandırılması ve su üstü harpyeteneği kazandırılması olarak gruplan-dırılmıştır. Söz konusu faaliyetler, pro-jede alt yüklenici rolü ile görev yapanTÜBİTAK SAGE tarafından yürütülmekte-dir.

SOM mühimmatında kullanılan yurt dı-şından tedarik edilen kritik bileşenlerinyerli alternatiflerinin yaratılmasıyla ilgili ça-lışmalara başlanmıştır. Böylece, SOM fü-zesinin yurt içi katma değerinin artırılmasıve yurt dışı bağımlılık oranının azaltılmasıhedeflenmektedir. Milli ürünlerin kulla-nıma alınmasıyla da potansiyel yurt dışıihracat projelerinde önemli bir esneklikkazanılacağı açıktır.

SOM Yurt Dışına Açılıyor!

Türkiye’nin övünç kaynağı yeni nesilseyir füzesi SOM, Roketsan’ın katıldığıuluslararası fuarların tamamında sergi-lenmekte ve bu fuarlarda birçok ülkedelegasyonunun yoğun ilgisiyle karşıla-şılmaktadır. SOM’u inceleyen ve bilgi-lendirilen heyetlerin taleplerine yönelikçözümler sunulmakta ve olumlu geridönüşler alınmaktadır. İhracata yönelikolarak potansiyel müşterilerle görüşme-ler devam etmekte olup, SOM’unuzunca bir süre pazarda önemli bir roloynayacağı değerlendirilmektedir.

SOM Silah Sistemi; Türk Savunma Sana-yinin seyir füzesi alanında geldiği sonnoktayı gösteren hali hazırda geliştiril-miş en önemli ürünüdür. SOM Proje-si’ndeki özgün proje modeli ile sistemseviyesi üretim, test ve geliştirme faali-yetlerinin Roketsan bünyesinde yürütü-lebildiği gösterilmiştir n


Muayeneye Sunulan SOM Kafilesi

SOM Sistemi Fuar Sırasında Roketsan Standında Sergilenirken

15Ocak 2018


Başlangıç: Barut

Roket teknolojisinin kullanımı oldukçaeski zamanlara dayanmaktadır. Barutunbulunması roket teknolojisinin gelişimineöncülük eden en önemli kilometre taşla-rından biri olmuştur. Barut 9. yüzyıldaÇinli simyacılar tarafından bulunmuştur.İlk zamanlar barut, bambu kamışlarınıniçerisine doldurularak yarattığı ses ilekötü ruhları kovmak amacıyla dini bay-ramlarda kullanılmıştır. Barutu 10. yüzyı-lın başlarında ilk kez Çinliler askeri amaçlakullanmaya başlamıştır. Çin ve Avrupa’dabulunan el yazması tarifler, roketin (ba-rutun bulunmasından yaklaşık 300 yılsonra) 1200’lü yılların ortalarında tarihsahnesine çıktığını göstermiştir. Hatta ka-yıtlar, güçlü Moğol Ordusu’na karşı Kai-Keng Savaşı’nda ilk kez yakıt olarak barutiçeren roket (Şekil 1) kullanan Çinlilerinavantaj sağladığını ortaya koymuştur [1].Bu savaşta Çinliler, içerisinde barut bu-lunduran basit bir katı yakıtlı motoru is-tenilen istikamete uçuş sağlaması için bir

ok üzerine yerleştirerek kullanmıştır [1].

Kai-Keng Savaşı’nda roket teknolojisi iletanışan Moğollar, 1241 yılında Macar-lara karşı Sejo Muharebesi’nde geliştirdik-leri roketleri kullanmış ve savaşıkazanmışlardır. Ardından, Moğollar1258 yılında Araplara karşı roketleri kul-lanmış, bu durum Arapları da roket tek-nolojisi ile tanıştırmıştır. 7. Haçlı Seferleri,Fransız Kralı IX. Louis’in ordusuna karşıAraplar tarafından kullanılan roketleri Av-rupa’ya tanıtmıştır. Böylelikle 13. yüzyıldaroket kullanımı Avrupa’ya da yayılmıştır.

Sürekli gelişimini sürdüren roket teknolo-jisi, 1600’lü yıllarda Hollanda veAlmanya ordularında kullanılmaya başla-madan önce, Avrupa Devletleri arasındailk kez 1429 yılında Orleans kuşatma-sında Fransızlar tarafından İngilizlerekarşı kullanılmıştır. Ancak, top, tüfek vebombanın savaşlarda roketlere göredaha etkin olduğu düşünüldüğündenroketler daha çok sivil hayatta havai fişek-

lerde kullanılmıştır. İtalyan VanaccioBIRINGUCCIO 1540’ta roket teknolojisiile ilgili bir kaynak olarak roketlerin nasıluçtuğunu açıklayan bir kitap yazmıştır.Bilimsel olarak bu fenomen, 150 yılsonra NEWTON tarafından etki-tepki teo-risi ile açıklanmıştır.

16. yüzyılda insanlı roket uçuşları ilgi çek-meye başlamıştır. Çin’de yaşayan WanHU, Ay’a gitmek amacıyla havai fişeklerve uçurtmalardan oluşan kendi tasarımıbir sandalyenin ateşlenmesini sağlamışolsa da bu deneme sonrasında WanHU’ya ne olduğu bilinmemektedir. Yüz-yıllar sonra NASA Ay’daki bir kratere WanHu ismini vererek adını onurlandırmıştır.

1633 yılında bir diğer insanlı roket uçuşdenemesi Osmanlı Türk’ü olan LagariHasan Çelebi tarafından gerçekleştiril-miştir. Evliya Çelebi’nin Seyahatna-mesi’nde anlatılana göre barut dolufişeklerin ateşlenmesi ile 300 m irtifayaulaşan Hasan Çelebi, barutun yanmasıbitince kendi tasarımı olan kanatları aça-rak denize inmiştir.

1600’lü yılların ortasında, top ve roketalanında uzman komutan KazimierzSIEMIENOWICZ roket teknolojisine hiz-met edecek olan çok kademeli roket ta-sarımı ile ilgili kitap yayımlanmıştır ancakbir rivayete göre roket tasarımı ile ilgiligizli bilgilerin yayılmasından endişeedenler tarafından öldürülmüş ve çalış-malar imha edilmiştir.

Günümüzde uydu fırlatma sistemlerindekullanılan çok kademeli roket sistemleriJohann SCHMIDLAP tarafından 16. yüz-yılda iki kademeli havai fişek olarak or-taya konmuştur. İki kademeli havaifişekte, ardı ardına eklenmiş yakıt tüpleribulunmaktadır. Tüplerin sırayla yanmasıfişeğin aşamalı olarak daha yüksek nok-talara ulaşmasını sağlamıştır. a

Roket ve Füze Sistemlerinin Tarihçesi

Şekil 2: Waterloo Savaşında Kullanılan Congreve Roketi Örneği [4]

Şekil 1: Çinliler Tarafından Askeri Amaçlı Olarak Kullanılan İlk Roketler - Çin Ateş Okları [1]

16 Sayı 12


Top, tüfek ve bombanın etkinliğine olaninanç sebebi ile ilgiyi kaybeden roket tek-nolojisi 18. yüzyılın başlarında Hindis-tan’ın 1,5-2 km menzilli roketlerleİngilizleri yenilgiye uğratması ile yenidenilgi çekmiştir. Bu roketlerin etkinliği İngilizsilah uzmanı olan Albay WilliamCONGREVE’in dikkatini çekmiştir.CONGREVE bu roketleri, temelde doğ-rusallığını iyileştirerek, yeniden tasarlamışve Congrieve roketi olarak anılan bu ro-ketler İngiliz ordusu tarafından 1805’teBoulogne Kuşatması’nda, 1807’de Ko-penhag Kuşatmasında ve Napolyon’unordularına karşı kullanılmıştır. Bu sürecinardından 1814’te İngilizler tarafındanAmerikalılara karşı, 1847’de ise Amerika-lılar tarafından Meksikalılara karşı, ardın-dan 1860’da Amerika iç savaşındakullanılarak yaygınlaşmıştır. Buna karşın,I. Dünya Savaşı’nda roket kullanan tekülke Fransa’dır. Ancak bu roketlerle Fran-sızlar, Almanların dev zeplinlerini bile zor-lukla vurabilmiştir. 18. ve 19. yüzyıldatopçu roketi olarak kullanılmış olan roket-lerin asıl gelişimi 20. yüzyılda olmuştur.

Modern Roketçiliğe Geçiş

Modern roketçiliğin temellerini atmışve roketçiliğin babası olarak da anılanüç önemli bilim insanı KonstantinTSIOLKOVSKY, Robert H. GODDARD

ve Hermann OBERTH’dir.

Matematik öğretmeni olan RusKonstantin TSIOLKOVSKY (1857-1935)roketle uzaya çıkılabileceği fikrini ortayaatarak uzay yolculuğunun yapılabilece-ğini 1898 yılında ilk kanıtlayan kişi olmuş-tur. TSIOLKOVSKY, makalelerinde uzayagötürecek araç olan sıvı yakıtlı ve çok ka-demeli roketten, uzay istasyonlarına,uzay elbiselerine ve uzay kolonilerindeyaşama kadar birçok konuyu ele almıştır.

Amerikalı Profesör Robert H. GODDARD(1882-1945), TSIOLKOVSKY ile aynı dö-nemlerde uzaya sıvı yakıtlı roketlerle ulaş-mayı düşünmüş, sıvı yakıtlı motorlarındaha yüksek itki sağlayabileceğini ve yerçekimini yenerek atmosferden çıkabil-mek için gerekli itkinin sıvı yakıtlı motor-larla elde edilebileceğini iddia etmiş veroket denemeleri de gerçekleştirmiştir.GODDARD, 1926’da dünyanın ilk sıvı ya-kıtlı roket ateşlemesini yapmıştır. Bu de-nemesinde sadece 2.5 saniye uçan sıvıyakıtlı roket 12 m yükselmiş ve 56 möteye düşmüştür. GODDARD’ın geliştir-diği sıvı yakıtlı roket şu an halen kullanıl-makta olan sıvı yakıtlı roketlerde olduğugibi oksijen ve yakıt içeren iki tanka sa-hiptir.

Roket teknolojisine yön veren önemli

isimlerden astrofizikçi HermannOBERTH (1894-1990), çalışmaları ileAlman roketçiliğine öncülük etmiştir.II. Dünya Savaşı sırasında Alman ordusuiçin asistanı (Wernher von BRAUN) ileTemmuz 1944’te İngilizlere karşı kulla-nılan 300 km menzilli, hızı saatte 650km olan V-1 roketlerini geliştirmiştir.

Daha sonra Almanlar, yeni geliştirdiklerive hızı saatte 5.300 km’yi aşan V-2 ro-ketleri’ni Eylül 1944’te kullanmaya baş-lamıştır. 1945 yılında savaşın sonunagelindiğinde Almanlar yenik durumday-ken BRAUN ve ekibi Amerikalılara teslimolmuş, Amerika’nın kurduğu roket tesi-sinde çalışmalarına devam etmiştir.OBERTH ise, savaş sonrasında Amerikanuzay araştırmaları programına katılmış,Apollo Projesi dâhil birçok projedegörev almıştır. Almanların II. Dünya Sa-vaşı sırasındaki çalışmalarında ileridekiuzay araştırmalarının ve kıtalar arası ba-listik roketlerin ilk örnekleri de geliştiril-miştir.

Bu dönemlerde Osmanlı Devleti’nde deroket kullanımı örnekleri görülmüştür.19. yüzyıl sonlarında kaydedilen bir fo-toğrafta, Karadeniz kıyı güvenlik ekibi ta-rafından yapılan roket ateşleme anıgörülmektedir (Şekil 5).

Şekil 3: GODDARD, 1926’da Roket DenemesiSırasında [3]

Şekil 4: “A Method of Reaching Extreme Altitudes” GODDARD’ın Kitabından Alıntı

17Ocak 2018


Gözler Uzaya Çevrildi

Sovyetler Birliği, II. Dünya Savaşı sonra-sında Amerika’yı vuracak kıtalar arası ba-listik füzeler ve askeri faaliyetleri uzaydanyönetebilmek için gerekli uzay çalışmala-rına başlamıştır. Sovyetler Birliği’nde mü-hendis Sergey KOROLYEV dünyayörüngesine yerleştirilmesi için küçük biruydu tasarlamış ve 4 Ekim 1957’de Ka-zakistan’dan R-7 roketleri ile insan yapımıilk uydu Sputnik 1 fırlatılarak yeryüzüneyakın bir yörüngeye yerleştirilmiştir. Pili,iki küçük vericisi ve dört anteni olan Sput-nik 1, sadece “bip” sesi yayınlamıştır. 23gün çalıştıktan sonra susmuş, üç aysonra da atmosferde yanmıştır ancakuzay çağının fitilini de ateşlemiştir.

Sovyetler Birliği, 3 Kasım 1957’deSputnik 1’e göre daha büyük olan Sput-nik 2’yi içinde Laika adlı bir köpek ile yö-

rüngeye yerleştirmiştir. Laika üzerindenbiyolojik veriler alınmış ancak Sputnik2’de dünyaya geri dönüş sistemi bulun-madığı için Laika, bir hafta sonra uyutu-larak öldürülmüştür.

Amerikalıların hızla uzay çalışmalarına yö-nelmesinde Sovyetler Birliği’nin yapmışolduğu bu denemeler büyük rol oyna-mış ve 1958’de NASA kurulmuştur. Ame-rika’da uzay çalışmaları hava ve denizkuvvetleri tarafından iki ayrı koldan yürü-tülmüştür. Amerika’nın ilk uydu fırlatmadenemesini deniz kuvvetleri 6 Aralık1957’de küçük bir uydu taşıyanVanguard adlı roketi ateşleyerek gerçek-leştirmiştir. Ancak, bu roket ateşlendiktenkısa bir süre sonra birkaç metre yükselmişardından yere düşerek patlamıştır.

Amerikan Hava Kuvvetlerinin uzay çalış-malarının başındaki Wernher vonBRAUN ve ekibi, Explorer I adlı Ameri-ka’nın ilk uydusunu taşıyan ve Jupiter-Colarak da bilinen bir Redstone roketinigeliştirmiş; Cape Canaveral Hava Üs-sü’nden 31 Ocak 1958’de fırlatarakDünya’nın yörüngesine oturtmayı ba-şarmıştır. Amerika, Explorer I Uydusu’nuyörüngeye yerleştirerek Sovyetler Birliğiile rekabet içinde kalacaklarını göstermiş-tir.

Sovyetler Birliği, 12 Nisan 1961’de Vos-tok I roketiyle kozmonot Yuri GAGARIN’iuzaya göndermiş ve GAGARIN Dün-ya’nın çevresinde 108 dakikalık bir tur at-mıştır. Amerika’nın da Apollo projesikapsamında Satürn V roketlerini kullana-rak Neil ARMSTRONG’u taşıyan Apollo-11 Uzay Aracı’nı 16 Temmuz 1969’dafırlatmış ve Ay’a ulaşılmıştır.

Günümüzde halen bu serüven tüm hı-zıyla devam etmektedir. Öyle kiinsanoğlu, yörüngedeki uyduların ona-rılması amacıyla görevlendirilmiş ve gör-evini yerine getirdikten sonra yeryüzünedönebilen uzay mekiği tasarlayabilecekseviyeye ulaşmıştır. Bir sonraki adım uzayaraçlarının tasarım ve üretiminde maliyetetkin yaklaşımla optimal araçlar ortaya çı-karabilmektir. Böylelikle uzayın her nok-tasını keşfetmek hayal olmaktançıkacaktır. Bu denemeler ardından uzayaolan merak ve keşifler devam edecektir.İnsanoğlunun uzaya ulaşma rüyasınıngerçekleşmesi roketler sayesinde müm-kün olmuştur n

Referanslar

[1] NASA Educational Product,“Rockets: A Teacher's Guide withActivities In Science, Mathematics, andTechnology”, 1999.[2] Riper, A. Bowdoin Van, “RocketsAnd Missiles: The Life Story Of ATechnology”, 2004.[3] www.nasa.gov/pdf/153410main_Rockets_History.pdf[4] www.waterloo200.org/200-objects/congreve-rocket/

Gülay ÇIĞIRKANBalistik Sistemler Mühendislik DirektörlüğüMühendisŞekil 6: Sputnik 1 Uydusu

Şekil 5: Türk Karadeniz Kıyı Güvenlik Ekibi Tarafından Roket Ateşlenme Anı [2]

18 Sayı 12


Uzun yıllardır enerji kaynağıolarak kullanılan fosilyakıtların tüm dünyadahızla tüketilmesi, yeni enerjikaynakları ve alternatifenerji dönüşüm sistemlerikullanımını gündemegetirmiştir.

Alternatif enerji kaynağı olarak kullanı-lan hidrojen enerjisi yüksek enerji yo-ğunluğuna sahip olması nedeniyledünya genelinde dikkatleri üzerine çek-mektedir. Birçok kullanım alanına sahipolan hidrojen ile çalışan yakıt hücreleri(fuel cells) ise hidrojen enerjisinin enyüksek verime ulaşabildiği enerji dönü-şüm sistemleridir. İçten yanmalı motor-ların aksine yüzde 80’e varabilenverimler yakıt hücreleri kullanımı ilemümkün olabilmektedir.

Çalışma Prensibi

Yakıt hücreleri hidrojen ve oksijeninyakıt olarak kullanılması ile meydana

gelen elektrokimyasal reaksiyon sonu-cunda oluşan kimyasal enerjiyi doğru-dan elektrik enerjisine çevirensistemlerdir. Reaksiyon sonucunda sa-dece saf su ve ısı açığa çıkması sebebiile yakıt hücreleri çevreye zararlı birürün oluşturmamaktadır. Yakıt hücre-leri, enerji depolama sistemlerinin ak-sine, yakıt beslendiği sürece elektrikenerjisi elde edildiği için enerji dönü-şüm sistemleridir. Konvansiyonel enerjidönüşüm sistemlerinin aksine mekanikve termal çevrim adımlarını elimine ede-rek doğrudan elektrik enerjisi elde edi-lebildiği için yakıt hücrelerinden yüksekverim alınabilmektedir.

Yakıt hücreleri, bataryalar gibi anot vekatottan oluşan iki elektrot ve bu ikielektrot arasına yerleştirilmiş olan birelektrolitten oluşur. Reaksiyona girenhidrojen ve oksijen, elektrotlarda kendiiyonlarına ayrılırken, hücrenin merke-zine yerleşmiş olan elektrolitin elektron-lara karşı yalıtkan olması sebebi ileelektronlar bir elektronik devre üzerin-den akmaya zorlanır ve böylece elektrikakımı üretilmiş olur. Yakıt hücreleri ikielektrot arasında yer alan elektrolitin tü-rüne göre sınıflandırılır.

Yakıt Hücresi Türleri

Yakıt hücrelerinde farklı elektrolit tiple-rinin kullanılması farklı çalışma koşul-ları ile sonuçlanmaktadır. Bu çalışmakoşullarından en kritik olanı çalışma sı-caklığı olup, bu kapsamda farklı avan-taj/dezavantajlara sahip oldukları içinyakıt hücreleri uygulama alanlarındakullanılabilmektedir.

• Alkali Yakıt Hücreleri:Bu yakıt hücrelerinde elektrolit olarakpotasyum hidroksit (KOH) kullanılır. 50-200oC arasında çalışma sıcaklığına sa-hiptir. En büyük avantajı katot tarafındaoksijenin indirgenme reaksiyon kinetiği-nin alkali elektrolit içerisinde oldukçahızlı olmasıdır. Ancak bu yakıt hücreleri,kullanılan yakıtın içerisindeki safsızlığa(CO2 ve CO) karşı oldukça hassastır. Budurum yakıt hücrelerinin performansınıdoğrudan etkilemektedir. Yakıt hücresiteknolojisinin ilk üyesi olan alkali yakıthücreleri 1960’lı yıllarda savunma veuzay sanayiinde kullanılmış olmakla bir-likte, 2000’li yıllarda yerini daha yüksekteknolojiye sahip olan yakıt hücresi tür-lerine bırakmıştır.

Savunma Sanayinde Yakıt Hücresi Teknolojileri

Şekil 1: Yakıt Hücrelerinin Çalışma Prensibi [1] Şekil 2: Yakıt Hücresi Türleri [2]

19Ocak 2018


• Katı Oksit Yakıt Hücreleri:Bu yakıt hücreleri katı haldeki yakıt hüc-releridir. Hücre malzemelerinin çoğuözel seramik ve nikelden oluşmaktadır.600-1000oC aralığında yüksek çalışmasıcaklığına sahiptir. Katı oksit yakıt hücre-lerinin yüksek çalışma sıcaklığı bu hücre-lerin kojenerasyon ünitelerinde hemelektrik hem de ısı kaynağı olarak kulla-nılması ile avantaja dönüştürülebilmek-tedir. Özellikle enerji tüketiminingöreceli olarak yüksek olduğu binalardave tesislerde elektrik ihtiyacını karşılamayönünde özellikle Amerika, Japonya veAlmanya’da katı oksit yakıt hücresi kulla-nımı tercih edilmiştir. Ancak, yüksek ça-lışma sıcaklığının hücre bileşenlerininmukavemetini olumsuz yönde etkile-mesi ve operasyona başlama sürelerininuzun olması bu tür yakıt hücrelerinin enbüyük dezavantajlarıdır.

• Fosforik Asit Yakıt Hücreleri:Bu tür hücrelerde elektrolit olarak fosfo-rik asit kullanılmakta olup, 150-200oCaralığında çalışırlar. Genellikle sabit uy-gulamalarda güç kaynağı olarak kulla-nılan fosforik asit yakıt hücreleri şebekeelektriği eldesinde tercih edilmektedir.Alkali yakıt hücrelerine kıyasla yakıt saf-sızlığına karşı yüksek toleransa sahip ol-malarına rağmen, soy metal içeriklikatalizör kullanımı gerektirdikleri içinmaliyetleri yüksektir. Operasyona baş-lama sürelerinin uzun olması ve büyükalan kaplamaları sebebi ile diğer yakıthücresi türlerine göre daha az tercih

edilmektedirler.

• Eriyik Karbonat Yakıt Hücreleri:Bu yakıt hücrelerinde lityum, sodyum vepotasyum karbonatlar elektrolit olarakkullanılabilmektedir. Çalışma sıcaklığı600-800oC aralığında değişen eriyik kar-bonat yakıt hücreleri yüksek çalışma sı-caklığına sahip olmaları sebebi ile atık ısı,proses ısısı ve kojenerasyon amaçlı kul-lanılabilmektedir. Yüksek verimde çalışa-bilen bu hücreler, korozyona karşıyüksek direnç gösterememeleri vedüşük enerji yoğunluğuna sahip olma-ları nedeni ile yaygın olarak kullanılma-maktadır.

• Polimer Elektrolit Membran (PEM)Yakıt Hücreleri:Geçtiğimiz yıllar içerisinde diğer yakıthücrelerine kıyasla en çok dikkat çekenve üzerine akademik çalışmalar yapılanyakıt hücresi türü PEM yakıt hücreleridir.Proton Değişimli Membran (Proton Exc-hange Membrane) Yakıt Hücreleri ola-rak da adlandırılmaktadırlar. Elektrolitolarak polimer yapıdaki katı bir mem-bran kullanılan PEM yakıt hücreleri 50-100oC sıcaklık aralığında çalışmaktadır.Bu tür yakıt hücreleri yüksek enerji yo-ğunluğuna sahiptirler. Düşük sıcaklıktaçalışmaları ve kısa sürede aktive olupoperasyona başlama avantajları saye-sinde birçok uygulama alanında kullanı-labilir olup, yaygın olarak uzay, ulaşımve mobil uygulamalar ile savunma sana-yii uygulamalarında tercih edilmektedir.

PEM yakıt hücreleri, anot ve katot olmaküzere iki tane elektrot ve bunları birbirin-den ayıran polimer elektrolit membran-dan oluşmaktadır. Her iki elektrot platinkatalizör tabakası ile örtülmüştür. Yakıtolarak kullanılan hidrojen hücreye anottarafından beslenirken, oksijen ise katottarafından beslenmektedir. Hidrojen,anotta yer alan platin katalizör varlı-ğında proton ve elektronlarına ayrılır.Protonlar polimer membran elektrolitigeçerek katota geçerek oksijen varlı-ğında su oluştururlar. Polimer mem-brandan geçemeyen elektronlardışardan bir çevrim yaparak elektrikakımı üretirler. İstenilen elektriksel güçmiktarının karşılanması için hücre sayısıartırılarak PEM yakıt hücresi yığınlarıoluşturulur.

PEM yakıt hücreleri hareketli bir parçaiçermedikleri için sessiz çalışırlar ve her-hangi bir zararlı atık oluşturmazlar. Yakıtsafsızlığının performans üzerinde önemlibir etkiye sahip olduğu PEM yakıt hüc-releri, saf hidrojen ve saf oksijenleçalıştırıldığında %80’e varan verim de-ğerlerini sağlayabilmektedir.

Kullanım Alanları

1960’lı yıllarda ilk kez General Electric ta-rafından geliştirilen PEM yakıt hücreleri,o yıllarda ilk kez NASA tarafından Geminiuzay aracında güç ünitesi olarak kulla-nılmıştır. a

Şekil 3: NASA/Gemini Yakıt Hücresi Şekil 4: Yakıt Hücresi ile Çalışan “Lüks Bot” [3]

Günümüzde PEM yakıt hücreleri otomo-tiv sektöründe içten yanmalı motorlaraalternatif olarak geliştirilmiş olup, kon-vansiyonel olarak kullanılmak üzere pa-zarda yerini almıştır. Buna ek olarak, sivilulaşım uygulamalarında kullanılmaküzere The Energy Observer firması tara-fından yakıt hücresi ile çalışacak “LüksBot” üretimi yapılacağı açıklanmıştır. Bubotun bir diğer özelliğini ise yakıt hücre-sine beslenecek olan hidrojen üretimi-nin bot üzerinde gerçekleşecek olandeniz suyunun hidrolizi ile sağlanacakolmasıdır.

Özellikle yüksek performanslı polimermembranların geliştirilmesinden sonrauzay çalışmalarında ve özel savunma sis-temlerinde kullanılmak üzere geliştirilenPEM yakıt hücreleri, günümüzde hertürlü güç gereksiniminin olduğu yerdekullanılabilmekte ve yaygınlaşmaktadır.PEM yakıt hücresi uygulamaları arasındadenizaltı ve İHA uygulamaları son yıl-larda en çok dikkat çeken uygulamaalanlarındandır.

PEM yakıt hücrelerinin kullanıldığı ilk de-nizaltı olan Alman Tipi U-212 iseSiemens ve HDW tarafından geliştirilmiş-tir. Denizaltılarda PEM yakıt hücresi tek-

nolojileri kullanımı yaygınlaşırken, insan-sız hava araçlarında (İHA) da daha sessizve daha az ısı açığa çıkarması sebebiylebu yakıt hücrelerinin kullanımı sıklıkla ter-cih edilmeye başlanmıştır.Horizon Enerji Sistemleri’nin başını çek-tiği askeri çalışmalar için kullanılacakRaptor adlı İHA, Norveç ile İskoçya’yı bir-birine bağlayan 300 kilometrelik KuzeyDenizi’ni tek seferde geçmeyi başarmış-tır. Bunlara ek olarak, belirli güç kapasi-telerine sahip PEM yakıt hücrelerinpiyasada satılmakta olup, yüksek güçkapasitelerine sahip PEM yakıt hücrelerigeliştirilmesi için araştırmalar yürütül-düğü değerlendirilmiştir.

Sonuç

Hareket halindeki platformların güç ihti-yacının güvenilir, hafif, çevre dostu vetekrar kullanılabilir teknolojiler ile karşı-lanması, geliştirilmekte olan sistemleregelecekte önemli bir avantaj sağlayacak-tır. Öncelikle uzay, havacılık ve denizaltıuygulamaları başta olmak üzere, karaaraçlarında ve taşınabilir piyade sistem-lerinde de kullanımı için yakıt hücresiteknolojilerinin geliştirilmesi gerektiği de-ğerlendirilmektedir n

Referanslar

[1] http://www.spinam.eu/fc.html[2] http://hfcarchive.org/base.cgim?template=types_of_fuel_cells[3] https://phys.org/news/2017-07-self-fueling-boat-paris-year-world.html[4] http://www.lockheedmartin.com/us/news/press-releases/2011/august/LockheedMartinIntroducesR.html[5] http://www.fuelcelltoday.com/analysis/analyst-views/2013/13-07-03-fuel-cells-and-submarines

Berna SEZGİNİleri Teknolojiler DirektörlüğüMühendis

Atılgan TOKERİleri Teknolojiler DirektörlüğüMüdür

20 Sayı 12


Şekil 5: Yakıt Hücresi ile Çalışan İnsansız Hava Aracı [4] Şekil 6: Alman Tipi U-212 Denizaltı Aracı [5]

21Ocak 2018


Geliştirilen güdümlümermi/seyir füzesisistemlerinde, düşükmaliyet ile daha uzunmenzillere erişebilmeihtiyacı, yapılantasarımlarda hava solumalımotor kullanmagereksinimini doğurmuştur.

Günümüz güdümlü mermi sistemle-rinde hava solumalı sistemlerin kullanımalanı gittikçe artmaktadır. Güdümlümermi üzerindeki hava akışını hava so-lumalı motora ulaştıran hava alığı tasa-rımı ise motor performansı için kritik birönem arz etmektedir.

Bu konuda dünyadaki teknolojik geliş-meler incelendiğinde tasarım gereksi-nimlerine göre farklı ses-altı hava alığıseçeneklerinin olduğu ve füze sistemleriüzerinde kullanıldığı görülmektedir.

Temel olarak ses-altı hava alıkları gövdeüzerine yerleşim çeşitlerine göre üçgrupta incelenmektedir. Bunlar aşağı-daki tabloda sunulmuştur.

• Pitot Tipi Hava Alığı; Çıkık hava alığıolarak da bilinen sistemde, hava alığıgiriş bölgesi, güdümlü mermi gövdesi-nin tamamen dışında yer almaktadır.Temel olarak amaç sınır tabaka etkilerinialık girişinden uzak tutarak hava alığınınverimini ve toplam basınç korunumunuartırmaktır.

• Gömülü Hava Alığı; Bu sistemdealık girişi, güdümlü mermi gövdesi üze-rinde yer almaktadır. Gövde dışında çı-kıntısı olmadığı için radar kesit alanı(RKA) ve aerodinamik sürükleme kuvvetibakımından diğer konfigürasyonlaragöre avantajlıdır. Sınır tabaka etkileriniazaltmak amacıyla, akış kontrol eleman-ları ile birlikte kullanılması bu konfigüras-yonu daha verimli hale getirmektedir.

• Yarı Gömülü Hava Alığı; Yarı-gö-mülü hava alığı sisteminde, gömülühava alığı sisteminden farklı olarak alığıngiriş kısmı, güdümlü mermi geometrisin-den bir miktar dışarıda yer almaktadır.Gövde dışında kalan kısım akışı en ve-rimli şekilde motora gönderecek şekildetasarlanmaktadır.

Ses-altı hava alığı tasarımının başarımı;kütle debisi, toplam basınç korunumuve bozuntu katsayısı parametreleri ile be-lirlenmektedir. Bu parametreler havaalığının ve hava solumalı motorun per-formansını ve kararlılığını belirlemekteolup hava alığı tasarımı için temel kriter-lerdir. Bununla birlikte hava alığı, tümdış geometrinin önemli bir bileşeni ol-ması nedeniyle konfigürasyonun aero-dinamik tasarımını da etkilemektedir.

• Toplam Basınç KorunumuKatsayısıToplam basınç korunumu, motor ön yü-zündeki toplam basıncın, referans (ser-best akış) toplam basınca oranı olaraktanımlanmaktadır. Bu oran hava alığıiçin verimlilik parametresi olarak kabuledilmektedir. Basınç korunumu katsayı-sının düşük olması motor performansını(itki, özgül yakıt tüketimi) olumsuz etki-lemektedir.

• Bozuntu KatsayısıBozuntu katsayısı, motor ön yüzündekitoplam basınç dağılımının, ortalamatoplam basınçtan sapması olarak tanım-lanmaktadır. Bu katsayı, motor ön yü-zündeki akış dağılımının uygunluğunubelirten bir performans parametresidir.Hava alığı içerisine giren akışın motor önyüzüne dağılımı, motorun titreşim ve ka-rarlılığına doğrudan etki etmektedir. a

Ses-Altı Hava Alığı Tasarımı

Tablo 1: Hava Alığı Çeşitleri

22 Sayı 12


Uçuş boyunca kompresör üzerinde bu-lunan kanatçıklar (paller) üzerine etkiyenbasınç dağılımındaki dalgalanmalar mo-torun kararlılığına etki ederek, verimli ça-lışmasını engellemektedir.

• Kütle DebisiKütle debisi, hava alığına birim zamandagiren akışın kütle değeridir ve hava so-lumalı motor performans isterlerinegöre belirlenmekte olup motor tiplerinegöre çeşitlilik göstermektedir.

Güdümlü mermi performansı için kritiköneme sahip olan hava alığı, oldukçakarmaşık bir geometriye sahiptir. Bu ne-denle geçmişten bu yana hava alığı ta-sarımları, yüksek maliyetli olan deneyselyöntemler kullanılarak yapılmıştır. Fakatgünümüzde gelişen bilgisayar teknolo-jisi ile gün geçtikçe bu yüksek maliyetlideneysel yöntemlerin yerini, yüksek hızlıbilgisayarlarla yapılan sayısal akış çözüm-leri almaktadır. Böylece hava alıklarınınaerodinamik tasarım ve performans ana-lizlerinin düşük maliyetle yapılmasımümkün olmaktadır.

Roketsan sahip olduğu bilgisayar tekno-lojisi ve bilgi birikimi ile hava alığı tasa-rımı ve ilgili sayısal analiz yapabilmekabiliyetlerine sahiptir. Hava alığı tasa-rımı ve sayısal analizleri, hesaplamalıakışkanlar dinamiği yöntemleri kullana-rak yapılmaktadır. Bu yöntemler farklıuçuş rejimlerinde akış içerisinde bulu-nan hava alıklı modelin aerodinamikperformansının hesaplanması ve akışözelliklerinin elde edilmesi esasına da-yanmaktadır.

Roketsan’da kullanılan aerodinamik ta-sarım ve analiz araçları kullanılarak lite-ratürde bulunan bir hava alığı içinaerodinamik analizler yapılmış ve analizsonuçları deney verileri ile kıyaslanmıştır.

Aerodinamik modelleme ve analiz araç-larını doğrulamak amacıyla yarı-gömülübir hava alığı modeli olan “Hava Alığı A”

konfigürasyonu denek taşı olarak seçil-miş ve HAD analizleri gerçekleştirilmiştir.

Bu modelin rüzgâr tüneli testleri NASALangley Rüzgar Tüneli tarafından yapıl-mıştır[1]. Şekil 1 ve Şekil 2’de NASALangley rüzgar tüneli testleri gerçekleş-tirilen denek taşı modeli verilmiştir.

Denek taşının aerodinamik analiz çalış-malarında, Hesaplamalı Akışkanlar Dina-miği (HAD) araçları kullanılmıştır.

Hava Alığı-A konfigürasyonu HAD ana-lizleri için oluşturulan çözüm ağı Şekil3’te sunulmuştur.

Şekil 3: Hava Alığı-A Çözüm Ağı

Şekil 1: Hava Alığı-A Denek Taşı

Şekil 2: Hava Alığı-A Denek Taşı Modeli

23Ocak 2018


HAD analizleri gerçekleştirilen “HavaAlığı-A” konfigürasyonu analiz sonuçlarıreferansta verilen NASA Langley RüzgarTüneli test sonuçları ile karşılaştırmalı ola-rak Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2’de hesaplanan toplam basınçkorunumu ve bozuntu katsayısı değer-lerinin deney sonuçları ile yakın olduğugörülmektedir. Yapılan çalışma sonucuelde edilen toplam basınç korunumudeğerlerinin motor önyüzündeki dağı-lımı, referans analizlere ve deneye ait so-nuçlar ile karşılaştırmalı olarak Şekil 4’tegösterilmektedir. Hesaplanan basınç ko-runumu dağılımının deney verileri ve re-ferans analiz sonuçları ile uyumluolduğu görülmektedir.

Roketsan’da yapılan aerodinamik analizsonuçlarının, NASA Langley Rüzgâr Tü-neli test sonuçları ile oldukça yakın ol-duğu görülmektedir. Kullanılan analiz

araçlarının deneysel veriler ile uyumuRoketsan bünyesinde gerçekleştirilecekses-altı hava alığı ve hava solumalı mo-tora sahip füze konfigürasyonu tasarımprojeleri için bu araçların yeterli oldu-ğunu göstermektedir.

Ses-altı hava alığı tasarımı, hava solu-malı motorun performansını doğrudanetkilemekle birlikte konfigürasyonun dışgeometrisinin de önemli bir parçasınıoluşturmaktadır. Bunun sonucu olarakhava alığı aerodinamik tasarımına aitçözümler birçok farklı ve birbiri ile ilişkilidisiplini etkilemektedir. [2] Geleceğeyönelik geliştirilmekte olan tasarım tek-nolojileri hava alığı performansını artı-racak aktif ve pasif akış kontrolçözümleri, radar ve IR imzanın azaltıl-ması ve dış geometrinin hava alığı vehava solumalı motor performansını ar-tırmak için optimizasyonu gibi konularayönelmektedir n

Referanslar

[1] Berrier L., Carter B., Allan G., “HighReynolds Number Investigation of aFlush-Mounted, S-Duct Inlet WithLarge Amounts of Boundary LayerIngestion,” Langley Research CenterNASA TP-2005-213766, Sept. 2005.[2] Sobester A., “Tradeoffs in Jet InletDesign: A Historical Perspective,”Journal of Aircraft, Vol. 44, No. 3,May-June 2007.

Oral AKMANTFS Mühendislik DirektörlüğüKıdemli Uzman Mühendis

Şekil 4: Motor Önyüzü Toplam Basınç Korunumu Dağılımı

Tablo 2: Hava Alığı-A Analiz Sonuçları

Parametre Deney HAD % Fark

Kütle Debisi (kg/s) 2.57 2.53 1.33

Basınç Korunumu (PR) 0.96 0.94 1.58

Bozuntu Katsayısı (DC) 0.045 0.051 -13.72

24 Sayı 12


“Atalet” cisimlere herhangibir kuvvet ya da torkuygulanmadığındacisimlerin hareketdurumlarını korumaeğilimini ifade eder.

Bu özellik Newton tarafından 1. HareketYasası olarak ifade edilmiştir. AtaletselÖlçüm Birimlerini oluşturan ataletselsensörlerin çalışma prensibi temel olarakbu yasaya dayanır.

Ataletsel Ölçüm Birimi (AÖB); ivmeölçer-ler, dönüölçerler, elektronik kartlar vemekanik bütünden oluşan ve dış kay-naklardan bağımsız olarak ölçümyapma yeteneğine sahip bir bütündür.Dönüölçerler, referans koordinat siste-mine göre açısal hızı, ivmeölçerler isedoğrusal ivmeyi ölçen ataletsel sensör-lerdir. Genel olarak, üç adet ivmeölçerve üç adet dönüölçer ortogonal olarakyerleştirilerek sensör bloğu oluşturulur.Farklı konfigürasyonlarda yerleştirilen veyine üç boyutlu ivme ve açı bilgisi verenkonfigürasyonlar da mevcuttur.

AÖB’ler;• Sürekli veri sağlar,• Çalışma sırasında dışarıdan bilgi gerek-

tirmez,• Elektronik olarak bozulamaz, karıştırı-

lamaz ve kesintiye uğratılamaz,• Dışarıya yayın yapmaz,• Her türlü çevre koşulunda görev ya-

pabilir,• Yüksek hız ve dinamiklerde bilgi vere-

bilir.

Ataletsel Ölçüm BirimlerininSınıflandırılması

AÖB’ler; üretim teknolojilerine ve perfor-manslarına göre farklılık gösterir.

AÖB’ler, düşük performanstan yüksekperformansa doğru kontrol, taktik, navi-gasyon ve stratejik seviye olmak üzerebaşlıca dört sınıfa ayrılır.

AÖB’nin hassasiyet seviyesi, platform di-namikleri, görev süresi, ağırlık-boyut-güçözellikleri kullanıldıkları platformlara göredeğişkenlik gösterir. AÖB’lerin kullanım

alanları ve sınıflandırılması Şekil 1’de gös-terilmiştir.

AÖB’ler seviyelerine göre farklı miktar-larda pozisyon kayma hatalarına nedenolurlar. Farklı performans sınıfındakiAÖB’lerin dönüölçer rastgele hatalarıdikkate alınarak yapılan karşılaştırmasıŞekil 2’de verilmiştir.

Stratejik Seviye Ataletsel Ölçüm Birimleri

Şekil 1: AÖB Kullanım Alanları ve Sınıflandırılması [1]

Şekil 2: AÖB Seviyelerine Göre Pozisyon Kayma Hataları [2]

25Ocak 2018


Stratejik seviye ataletsel ölçüm birimleri-nin uygulama alanları Şekil 3’te gösteril-miştir.

Ataletsel Ölçüm Birimlerinin seviyelerinikullanılan ataletsel sensör karakteristikleribelirler. Sabit hata, orantı katsayısı ve açı-sal rastgele yürüyüş hatası ataletsel sen-sör hassasiyetini kritik olarak etkileyen

başlıca parametrelerdir. Performans sınıf-landırması yapılırken en belirleyici para-metre sabit hata tekrarlanabilirliğidir.İvmeölçer ve dönüölçer sabit hata tekrar-lanabilirlik değerlerine göre performanssınıflandırılması Şekil 4’te gösterilmiştir.

Ataletsel ölçüm birimlerindeki dönüölçerve ivmeölçer hata kaynakları, konum ha-

tasının zamanla büyümesine nedenolur. Stratejik seviye AÖB’ler, 24 saatlikbir görevde 1 deniz milinden (nmi)daha az hata kriterini sağlayabilecekhassasiyettedirler. Diğer performans sı-nıflarına göre AÖB’lerin pozisyon kaymaözellikleri Tablo 1’de gösterilmiştir n

Referanslar

[1] NATO RTO Publication, SET-054/RTG-30, Basic Guide to Advanced Navigation,2004.[2] Stanney, K. M., Handbook of VirtualEnvironments Design, Implementation,and Applications, 2002.[3] Jansson, P., Methods for AccuracyVerification of Positioning Module, 2013.

İpek YERSELBalistik Sistemler Mühendislik DirektörlüğüMühendis

Merve ÇELİKBUDAKALTINTAŞBalistik Sistemler Mühendislik DirektörlüğüUzman Mühendis

Mustafa İNCİBalistik Sistemler Mühendislik DirektörlüğüYönetici Mühendis

Şekil 3: Stratejik Seviye AÖB’lerin Kullanıldığı Başlıca Sistemler

Şekil 4: Ataletsel Sensör Seviyelerine Göre Performans Sınıfları

Stratejik Navigasyon Taktik Kontrol

Pozisyon Hatası ≤1 nmi/24sa ≤1 nmi/sa >10 nmi/sa -

Tablo 1: AÖB’lerin Seviyelerine Göre Pozisyon Hataları [3]

26 Sayı 12

Nöroergonomi Nedir?

Nöroergonomi ilk olarak Parasuraman(2003) [1] tarafından disiplinler arası biraraştırma alanı olarak tanımlanan, bey-nin yapısı ve fonksiyonu ile ilgilenensinir bilimi (ing. neuroscience) ile insan-sistem etkileşimini inceleyen ergonomi(ing. ergonomics) alanlarındaki teori veuygulamaları birleştiren yeni bir bilim sa-hasıdır. Nöroergonomi çalışmaları kap-samında gerçek görev ortamlarındainsan beyninin aktivasyonları ve insan-sistem etkileşimi hakkında nicel verilerelde edilir. Elde edilen bu veriler analizedilerek kullanıcının daha yüksek bilişselperformans gösterebilmesi için sistemüzerinde ne gibi iyileştirmelerin yapıla-bileceği ortaya konur.

Nöroergonomi araştırmalarının yürütül-düğü bazı alanlar;

• Havacılık (uçak-pilot etkileşimi, havatrafik radar operatörleri-radar arayüzetkileşimleri, İHA operatör-kullanıcıarayüz etkileşimleri)

• Sanal ve artırılmış gerçeklik (sanal veartırılmış gerçeklik uygulamalarında

beyin fonksiyonları ve görevler arasın-daki etkileşimin incelenmesi)

Nöroergonomi AraştırmaYöntemleri

Sinir bilimi alanında ortaya çıkan bilgi bi-rikimi ve beyin görüntüleme teknolojile-rindeki gelişmelerle birlikte günümüzdebilişsel, motor ve algısal uyaranlara kar-şılık gelen insan beynindeki aktivasyon-ların laboratuvar dışında ve gerçekortamlarda ölçülmesi mümkün hale gel-miştir. Bu çerçevede son 10 yılda nöro-görüntüleme tekniklerindeki gelişmelerletaşınabilir ve saha kullanımına uygunyeni nesil nörogörüntüleme cihazlarıaraştırmacıların kullanımına sunulmuş-tur.

Bu gelişmeler ışığında savunma sanayiigibi saha görevleri içeren alanlardainsan-sistem etkileşimleri ve buna bağlıolarak gerçekleşen işlevsel beyin aktivas-yonlarının gerçek uygulama ortamla-rında ölçülerek operatörlerin insan -sistem etkileşimleri sırasındaki beyin akti-vasyon verilerinin elde edilmesi mümkünolmuştur. Elde edilen bu veriler ile ope-

ratörlerin saha görevleri sırasındaki biliş-sel yüklerinin belirlenerek sistem etkile-şimlerinde daha yüksek performansgösterebilmeleri için kullanıcı arayüzleri-nin iyileştirilmesi ve kullanıcı odaklı yeninesil sistemler geliştirilmesi nöroergo-nomi çalışmalarının temel amacını oluş-turmaktadır.

İşlevsel Yakın KızılötesiSpektrometre (fNIRS) ileOptik Beyin Görüntüleme

İlk olarak literatürde Jobsis (1977) [5] ta-rafından yakın kızılötesi spektrometre(ing. near-infrared spectroscopy) yönte-miyle beyin işlevlerinin takip edilebile-ceği gösterilmiştir.

Nöroergonomi veSavunma Sanayii Uygulamaları


Taşınabilir, Optik Nörogörüntüleme Cihazı [4]

Hava Trafik Radar Operatörlerinin Beyin Aktivasyonlarının Ölçülmesi [2] Radar Operatörlerinin Görev Ortamları [3]

27Ocak 2018


Bu teknolojinin insan beyninin işlevleriniizlemek için kullanılabilecek güvenli, za-rarsız (invazif olmayan) ve alternatifle-rine göre (fMRI, MEG, PET, SPECT)düşük maliyetli bir nörogörüntülemesistemi olduğunun gösterilmesiyle fNIRSsistemi yaygın olarak kullanılmaya baş-lanmıştır (Villringer vd., 1993; Strang-man vd., 2002; Chance vd., 1993;Villringer ve Chance, 1997) [6,7,8].

Beyin aktivasyonlarının ölçülebilmesiiçin 730nm ve 850nm dalga boyundaiki kızılötesi ışık kaynağı ile beyin dokusuaydınlatılmaktadır. Bu ışık kaynağındançıkarak beyin dokusuna erişen kızılötesiışınlar beyinde muz şeklinde bir yol izle-yerek detektörlere geri yansımakta vegönderilen ışık miktarı ve dedektörler ta-rafından algılanan ışık miktarı arasındakifarktan yola çıkarak beynin incelenenbölgesindeki aktivasyon seviyeleri belir-lenebilmektedir.

Beynin ön bölgesinde bulunan ve ön-beyin bölgesi (ing. prefrontal cortex,PFC) olarak adlandırılan bölge kararverme ve yönetici işlevleri yürüten veaynı zamanda kişilerin bilişsel yük du-rumlarıyla eşgüdümlü beyin aktivasyon-larının izlenebildiği bir bölgedir. Bubölgeden elde edilen ölçümlerle opera-törlerin saha görevleri sırasındaki bilişsel

yük seviyeleri ve performansları hak-kında nörofizyolojik veriler elde edilebil-mektedir.

fNIRS Sistemi ve NöroergonomiÇalışmalarının Savunma SanayiiUygulamaları

fNIRS sistemi ilk olarak Chance vd.(1993) [7] tarafından öngörülmüş veDrexel Üniversitesi School of BiomedicalEngineering, Science and HealthSystems bölümünde CONQUERCollaborative Araştırma Grubu öğretim

üyeleriyle fNIR Devices LLC (Potomac,MD; www.fnirdevices.com) tarafındanüretilmiştir. Sistem üç ana birimdenoluşmaktadır:

1) Kişilerin alın bölgesine yerleştirilen ve4 LED ışık kaynağı ve 10 fotodedek-törden oluşan algılayıcı,

2) Kontrol ünitesi ve beyin sinyallerininanalog sinyalden sayısala çevrilme-sini sağlayan donanım kutusu,

3) Veri toplama ve görüntüleme içinCOBI Studio programı çalıştıran bilgi-sayar (Ayaz vd., 2012;2013) [11,3]. a

Optik Nörogörüntülemede Kullanılan 700nmile 900nm Arasındaki Yakın Kızılötesi IşığınSoğurulma Grafiği [9]

Yakın Kızılötesi Işık Kaynağından Gönderilen veDedektörler ile Algılanan Işığın ÖnbeyinDokusunda İzlediği Yol [12]

Önbeyin Bölgesindeki Örnek AktivasyonDeseni [13]

fNIRS Algılayıcısının Alına Yerleştirilmiş Görüntüsü (Üst Sol), Önbeyin Yüzeyindeki Ölçüm Bölgeleri(Üst Orta) ve Kontrol Ünitesi Ile Donanım Kutusu (Üst Sağ). 4 Led Kızıötesi Işık Kaynağı ve 10 IşıkDedektöründen Oluşan 16 Kanallı fNIRS Sistemi Algılayıcısı (Alt) [8].

28 Sayı 12

fNIRS sistemi ve nöroergonomi çalışma-larının savunma sanayisindeki iki uygu-lama örneği aşağıdaki şekilde verilebilir: • Hava trafik radar operatörlerinin biliş-

sel iş yükü ölçümü• İnsansız Hava Aracı (İHA) operatörle-

rinin bilişsel iş yükü ölçümü

Nöroergonomi çalışmalarının savunmasanayii uygulamalarındaki örneklerindenolan bir hava trafik radar operatörününkullanıcı arayüzüyle kontrol ettiği havaaracı sayısının kullanıcının bilişsel iş yükü,ilgi düzeyi (ing. attention level) ve sürdü-rülebilir ilgi (ing. vigilance) gibi nörofiz-yolojik durumları ve hava trafik kontrolarayüzü elemanları ile etkileşimi ölçüle-bilmektedir. Bu örnekte sahada görevyapan bir komuta kontrol merkezine yak-laşan hava araçlarının nitelikleri, rotalarıve diğer uçuş bilgilerinin operatör tara-fından denetlenmesi ve hava araçlarınınyönlendirilmesi görevin başarılı, güvenlive verimli bir şekilde tamamlanabilmesiiçin kritik öneme sahiptir. Bu nedenle

hava trafik radar operatörünün beyin ak-tivasyonlarının gerçek zamanlı olarak öl-çülmesiyle operatörün bilişsel yüküizlenerek ve bunu etkileyen hava aracısayısı, kullanıcı arayüz elemanları gibi fak-törleri dikkate alan yeni nesil kullanıcı ara-yüz sistemlerinin geliştirilmesi veoperatör performansının takip edilerekyüksek performans seviyesinde tutulmasımümkün olabilmektedir.

Benzer olarak bir insansız hava aracını(İHA) yer istasyonundan kontrol edenbir operatörün gerçekleştirdiği İHAkontrol görevi, kontrol arayüzününözellikleri ve bu etkenlerle bağlantılı ola-rak operatör bilişsel yükünün gerçek za-manlı ölçülmesiyle kritik görevgerçekleştiren İHA’ların güvenli kontrolüsağlanabilmektedir.

Bu nöroergonomi çalışmalarının çıktı-larıyla insan-sistem etkileşiminde bilişseliş yükünü dikkate alan ve yüksek per-formans sağlayan yeni nesil sistemlerin

tasarlanması ve kullanılması mümkünolacaktır.

Roketsan NöroergonomiÇalışmaları

2017 yılı başında Roketsan, öz kaynak-ları ile Nöroergonomi Araştırma Projesibaşlatmıştır. Bu proje kapsamında yürü-tülecek çalışmalar için gerekli altyapınınsağlanmasına yönelik saha ortamlarınauygun optik tabanlı beyin görüntülemecihazı (fNIRS) ve göz izleme cihazı olanbir laboratuvar altyapısı kurulmuştur.

Kurulan bu altyapıyla birlikte Roketsantarafından yürütülen NöroergonomiAraştırma Projesi kapsamında ilk olarakRoketsan silah sistemlerinin kullanıcı ara-yüzünün değerlendirilmesi çalışmala-rına başlanmıştır. Bu çalışma sonundaelde edilen çıktılar Roketsan tarafındanbelirlenecek farklı silah sistemlerinin ara-yüzleri ile ilgili çalışmalara temel oluştu-racaktır.

Gerçekleştirilecek çalışmalardan eldeedilecek çıktılarla Roketsan tarafındanüretilen silah sistemlerinde nöroergo-nomi temelinde, kullanıcı merkezli yeninesil arayüzlerin geliştirilmesine imkânverecek ve Roketsan’ın özgün ürün veileri teknolojileri geliştirme hedefineönemli katkılar sağlanacaktır n

Referanslar

[1] Parasuraman, R. (2003).Neuroergonomics: Research andpractice. Theoretical issues inergonomics science, 4 (1-2), 5-20.[2] Translational research in functionaloptical brain imaging. InternationalWorkshop on Frontiers ofNeuroengineering, Brain-machineinterfaces & Neural Prostheses.Zhejiang University, Hangzhou, China.March 29, 2011.


Predator İHA benzetimi ve fNIR ölçümü [9]

29Ocak 2018


[3] Ayaz, H., Onaral, B., Izzetoglu, K.,Shewokis, P. A., McKendrick, R., &Parasuraman, R. (2013). Continuousmonitoring of brain dynamics withfunctional near infrared spectroscopyas a tool for neuroergonomic research:empirical examples and a technologicaldevelopment. Frontiers in humanneuroscience, 7.[4] www.pergamon-corp.com/case-study/fnir-devices-llc/[5] Jobsis, F. F. (1977). Noninvasive,infrared monitoring of cerebral andmyocardial oxygen sufficiency andcirculatory parameters. Science,198(4323), 1264-1267.[6] Villringer, A., Planck, J., Hock, C.,Schleinkofer, L., & Dirnagl, U. (1993).Near infrared spectroscopy (NIRS): anew tool to study hemodynamicchanges during activation of brainfunction in human adults.Neuroscience letters, 154(1), 101-104.[7] Chance, B., Zhuang, Z., UnAh, C.,Alter, C., & Lipton, L. (1993).Cognition-activated low-frequencymodulation of light absorption inhuman brain. Proceedings of theNational Academy of Sciences, 90(8),3770-3774.[8] Villringer, A., & Chance, B. (1997).Non-invasive optical spectroscopy and

imaging of human brain function.Trends in neurosciences, 20(10), 435-442.[9] Izzetoglu, K., Ayaz, H., Hing, J. T.,Shewokis, P. A., Bunce, S. C., Oh, P., &Onaral, B. (2015). UAV operatorsworkload assessment by optical brainimaging technology (fNIR). InHandbook of Unmanned AerialVehicles (pp. 2475-2500). SpringerNetherlands.[10] Obrig, H., & Villringer, A. (1997).Near-infrared spectroscopy infunctional activation studies. In OpticalImaging of Brain Function andMetabolism 2 (pp. 113-127). SpringerUS.[11] Ayaz, H., Shewokis, P. A., Bunce,S., Izzetoglu, K., Willems, B., & Onaral,B. (2012). Optical brain monitoring foroperator training and mental workloadassessment. Neuroimage, 59(1), 36-47.[12] www.biopac.com/applications/fnir-functional-near-infrared-optical-brain-imaging/[13] McKendrick, R., Parasuraman, R.,& Ayaz, H. (2015). Wearable functionalnear infrared spectroscopy (fNIRS) andtranscranial direct current stimulation(tDCS): expanding vistas forneurocognitive augmentation.Frontiers in systems neuroscience, 9.

Erdinç İŞBİLİRİleri Teknolojiler DirektörlüğüUzman Mühendis

Ali Şimşek TEKEREKİleri Teknolojiler DirektörlüğüYönetici Mühendis

Predator İHA Benzetim Görevi Görseli [9]

30 Sayı 12

Roketsan’da üretim ve kaliteoperasyonlarının dijitalortamda takibi veyönetimine yönelik olarak,2014 yılı Şubat ayından buyana ERP’nin MES(Manufacturing ExecutionSystem) modülüuygulamalarıkullanılmaktadır.

MES, verinin işi yapan kişi tarafındanERP’ye girilmesi ile doğru ve anında veritoplama ilkesini merkezine alarak; üre-tim statüsünün, malzeme hareketlerininve kaynak kullanımlarının anlık olarak iz-lenip yönetilebildiği, üretim ve kalitekontrol adımlarının operasyonel bazdatakip edilerek performans analizlerininyapılabildiği bir kâğıtsız üretim yönetimisistemidir. Şu anda Roketsan genelindeyaklaşık olarak 1.000’e yakın mühendisve teknisyen tarafından kullanılmaktadır.

RSMES (Roketsan MES) Projesi

MES’in devreye alınmasından bu yanageçen iki sene boyunca uygulamalar şir-ket genelinde kullanılmış, ekranların kul-lanımında ve süreçlerde tecrübekazanılarak belirli bir olgunluğa ulaşıl-mıştır. Kazanılan bu tecrübe doğrultu-sunda, sistematik iyileştirmeler yapılarak,ekranların daha verimli ve kullanışlı halegetirilmesi için yapılan çalışmalara 2016yılı ilk çeyreğinde başlanmıştır. Bu kap-samda, MES’in mavi yakalı personel ta-rafından en çok kullanılan uygulamalarıolan “Taşıma ve Malzeme İşlemleri Ek-ranları”nın, görsel açıdan daha zenginve kullanımı kolay bir tasarımla yenidengeliştirilmesine yönelik, yeni bir yazılımgeliştirme projesine başlanmıştır. MESProjesi başlangıcından bu yana mal-zeme çıkış ve taşıma hareketleri içinORACLE ekranları kullanılmaktayken,RSMES Projesi ile, kullanılan bu ekranla-rın millileştirilmesi sayesinde Roketsan’ınkendi üretim yönetim yazılımını geliştir-mesi ve böylelikle kullanımı daha kolayolan, veri giriş sürelerinin azaltıldığı yalın

ekranlar tasarlamak amaçlanmıştır.

Projenin başında MES’i kullanan tüm bö-lümlerden temsilcilerin olduğu bir projeekibi kurulmuş, gelen görüş ve isteklerdikkate alınarak tasarımın şekillendiril-mesi hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultu-sunda RSMES proje ekibinde yer alankullanıcı bölümler, tasarımın başındansonuna kadar projenin içerisinde yer al-mışlar ve verdikleri geri bildirimler ileekran tasarımı olgunlaştırılmıştır. Budoğrultuda, proje boyunca, klasik yazı-lım geliştirme yöntemi olan Şelale(Waterfall) yöntemi yerine Çevik (Agile)yazılım geliştirme felsefesi benimsenmişve Scrum metodolojisi uygulanmıştır.

Agile ve Scrum

Çevik felsefesi; değişikliğe hızlı cevap ve-rerek, tüm paydaşlar arasında etkili iletişimsağlamayı, ihtiyaç sahibini de takıma dâhiletmek koşuluyla ürün değerini artırmayıve ürettiği değeri yönetebilen bir takımkurarak hızlı bir şekilde yazılım geliştirmeyi(veya projeyi yönetmeyi) amaçlar.

RSMES Ekranları ve Yazılım GeliştirmedeScrum Metodolojisi

Şekil 1: RSMES Ekran Görüntüsü


31Ocak 2018


Scrum ise bir Çevik yazılım metodoloji-sidir, fakat ana odağı yazılım geliştirmeyiiteratif bir şekilde yöneterek hızlı deği-şen yazılım isterlerini karşılayan, projeve market koşullarına uygun bir ürünüretmektir.

Scrum; insanların mümkün olan en yük-sek değere sahip ürünleri üretken ve ya-ratıcı bir şekilde geliştirirken, karmaşık veadaptasyona açık sorunları ele alabildik-leri bir çerçeve olarak tanımlanır [1].

Scrum Rolleri

Bir Scrum projesine ait Scrum takımı; birÜrün Sahibi (Product Owner), bir Geliş-tirme Takımı (Development Team), vebir de Scrum Master’dan oluşur.

Scrum takımı kendi kendini yönetir (self-organized) ve çapraz fonksiyonludur.Böylece takımın esnekliği, yaratıcılığı veüretkenliği en iyi şekilde kullanılabilir.Ürün Sahibi, ürünün değerini en üst se-viyeye çıkarmakla sorumlu kişidir ve ihti-yaç listesini önceliklendirerek oluşturur.Geliştirme takımı, her bir Sprint (geliş-tirme döngüsü) sonunda herkes içinaynı anlama gelen “Bitti” tanımına uyanve potansiyel olarak ürünün yayınlana-bilir bir parçasını teslim etmekten so-rumlu kişilerden oluşur. Scrum Master,Scrum’ın anlaşılmasını ve uygulanmasınıtemin etmekle sorumludur. GeliştirmeTakımı’na koçluk yapar, takımın ilerleme-sine engel olan unsurları ortadan kaldı-rır.

Scrum Etkinlikleri

Scrum etkinlikleri, toplantı ihtiyacını as-gari seviyeye düşürmek ve koordinas-yon sağlamak için kullanılır. Tümetkinliklerde zaman sınırı vardır. Örne-ğin, bir Sprint başladığında süresi sabit-tir, kısaltılamaz veya uzatılamaz. Buetkinlikler, büyük öneme sahip olan şef-faflığı ve gözlemi mümkün kılmak içinçok değerlidir. Şekil 2’de bir Sprint’te uy-gulanan tüm Scrum etkinlikleri ayrıntılıbir şekilde gösterilmiştir.

• Sprint, bir ay veya daha az zamanlasınırlı olan, içerisinde “Bitti” duru-munda, kullanılabilir ve potansiyelolarak yayınlanabilir bir ürün parçası-nın oluşturulduğu, Scrum’ın temel et-kinliğidir.

• Sprint Planlama, Sprint’te yapılacak işSprint Planlama toplantısında planla-nır. Tüm Scrum Takımı planı birlikteoluşturur. Bu etkinlikte, hangi işlerinyapılacağı ve nasıl yapılacağı sorula-rına cevap aranır.

• Günlük Scrum, Geliştirme Takımı’nın

faaliyetleri hakkında birbirlerine bilgiverdiği ve takımın önündeki 24 saatiçin bir plan oluşturduğu, 15 daki-kayla sınırlı bir etkinliktir. İletişimi artı-rır, ekstra toplantı ihtiyacını ortadankaldırır.

• Sprint Değerlendirme, her birSprint’in sonunda ürün parçasınıgörüp kontrol etmek ve gerekiyorsaürün iş listesini uyarlamak için Scrumtakımı ve ürünle ilgili olan tüm pay-daşlar katılımı ile düzenlenir. a

Şekil 2: Sprint Süreci

Şekil 3: RSMES Scrum Board

planlanmaktadır. Ayrıca üretim tezgâh-larının Roketsan iç ağına bağlanması ilebu tezgâhlardan otomatik veri toplamaprojesi devam etmekte olup, bu verile-rin MES uygulamalarını beslemesi plan-lanmaktadır. Roketsan’ın bilgi sistemlerialtyapısının ileri teknoloji seviyesinde ol-ması ve bu seviyeyi koruması amacıylayapılan çalışmalar her geçen gün dahabüyük bir hızla devam etmektedir n

Referans

Schwaber K., and Sutherland J. "TheScrum Guide™." Scrum Guide.ScrumInc, 1 Jan. 2016. Retrieved fromwww.scrum.org on 15 Jan. 2017.

Ahmet KUZUCUOĞLU Kurumsal Kaynak Yönetimi ve StratejiDirektörlüğüUzman Mühendis

Efe Can OKUMUŞKurumsal Kaynak Yönetimi ve StratejiDirektörlüğüUzman Mühendis

Kazım Ufuk ÇETİN Kurumsal Kaynak Yönetimi ve StratejiDirektörlüğüYönetici Mühendis

32 Sayı 12

• Sprint Retrospektifi, etkinliğinde amaçson Sprint’in insanlar, ilişkiler ve süreçbakımından nasıl geçtiğini gözlemle-mek ve buna uygun iyileştirici bir planoluşturmaktır.

Agile (Çevik yazılım geliştirme felsefesi),Waterfall (Şelale) yöntemine göre;• süreçler ve araçlardan ziyade bireyler

ve etkileşimlere, • kapsamlı dokümantasyondan ziyade

çalışan yazılıma, • sözleşme pazarlıklarından ziyade müş-

teri ile iş birliğine, • bir plana bağlı kalmaktan ziyade deği-

şime karşılık vermeye değer verir.

Bu nedenle Çevik yazılım geliştirme uy-gulanan bir projede, daha kısa ve sıkplanlama dönemleri sayesinde, üründedeğişiklikleri kabul etmek ve uygulamakdaha kolaydır. Her bir Sprint’te geliş-tirme takımının ürünün yönetilebilirdaha küçük bir parçasına odaklanması;daha kaliteli geliştirme ve daha iyi testedilmiş bir ürün elde etmeye olanak sağ-lar. Müşteriler, geliştirilen ürünü görmekiçin çokça fırsat yakaladığından sonüründe büyük katkıları vardır ve istedik-leri gibi bir ürün elde etme imkânı olur.

Agile felsefesi ve Scrum çerçevesi yükseköncelikli ve hızlı kazanımlar elde edilebi-lecek projelerde daha iyi sonuç verir.Scrum, ulaşılmak istenen son üründe sü-rekli değişiklikler meydana gelmesi muh-temelse ve ihtiyaç sahibinin kafasındaçok net değilse çok daha iyi sonuç verir.

RSMES Scrum Projesi

RSMES Ekranları Projesi iki hafta zamansınırlı 6 Sprint’le tamamlanmıştır. Sprinthedefleri; öncelikle kullanıcının kafasın-daki kolaylaştırılmış arayüzü ortaya çıkar-mak, sonrasında bu arayüzü altyapıyladestekleyerek, kullanıcının eski MES ek-ranlarında hayal ettiği ve ihtiyaç duy-duğu fonksiyonları bu ekranakazandırmak için, bu öncelik sırasıyla vekullanıcı birimlerle birlikte belirlenmiştir.Ürün Sahibi olan Üretim Operasyonları

İzleme Birimi, ürünün temel kullanıcılarıolan diğer Roketsan birimlerinden gö-rüşleri alarak ürün iş listesini oluşturmuşve yönetmiştir. Geliştirme Takımı, ERP veSistem Analizi ve Uygulama GeliştirmeBirimlerinde çalışan personelden oluştu-rulmuştur. Her gün yapılan GünlükScrum aktiviteleriyle, Scrum ekibi ürü-nün ilerleyişini, kalitesini ve kullanılabilirolmasını garanti altına almış ve GünlükScrum sonrasında yapılan analiz toplan-tılarıyla kullanıcı ihtiyacını en iyi şekildekarşılamayı sağlamış ve canlı geçişi son-rası ihtiyaç duyulabilecek desteği en azaindirgemiştir.

Kazanımlar ve Sonuç

Bu geliştirme çalışması ile veri giriş süre-leri önceki sisteme kıyasla çok daha kısal-mıştır. Taşıma ve malzeme hareketlerineharcanan işçilik önemli ölçüde azaltılmış-tır. Millileştirilen ekranlar sayesinde yıllıklisans ve bakım ücretlerinden tasarrufelde edilmiştir. Görsel açıdan zengin,kullanımı kolay ekranlarla kullanıcı hata-ları ve zaman kayıpları en aza indirilmiş,mavi yaka personelin motivasyonundaartış sağlanmıştır.

Yaklaşık dört aylık bir takvime sahip olanbu geliştirme projesi, Scrum sayesindeeski projelerle kıyaslandığında çok dahakısa sürede ve daha az işçilik harcana-rak, tam zamanında ve planlanan bütçeiçerisinde tamamlanmıştır. Uygulamakullanıma alındıktan sonra yazılım destekihtiyacı neredeyse sıfıra indirilmiştir. Ay-rıca, eğitim ve adaptasyon dönemi dekısa bir sürede ve başarılı şekilde atlatıl-mıştır. Uygulama Ağustos 2016 başın-dan bu yana sorunsuz bir şekildekullanılmaktadır.

Bu uygulamanın geliştirilmesindensonra diğer MES uygulamaları için deyerli ve milli yazılım kullanılması ama-cıyla çalışmalar yapılması planlanmakta-dır. Bu geliştirmeler için de Scrummetodolojisi kullanımı ile Roketsan üre-tim ve kalite kontrol süreçleri uygulama-larında verimliliğin daha da artırılması


33Ocak 2018

Fuar ve Organizasyonlar

zummeeT11

7102

220 malpot

3,emelütnürögmb gkünügu

emelütnürög

-elhiratz ummeT32

ire

w.ww//:ptth

sanetkror/t/moc.tnisclimw.

-m

aksm - ey7102 - /royilitka

Roketsan MAKS Air Show’da

Özbekistan Hava Kuvvetleri Heyetinin Standımızı Ziyareti Stant Genel Görünümü

T.C. Moskova Büyükelçisi Hüseyin DİRİÖZ’ün Standımızı Ziyareti Birleşik Arap Emirlikleri Hv.Kv.K.Yrd. Tuğg. Rashed M. Al SHAMSI’ninStandımızı Ziyareti

fuarda, T.C. Moskova Büyükelçisi baştaolmak üzere çeşitli ülkelerden katılım sağ-layan üst düzey delegasyonlar Roketsanstandını ziyaret ederek ürün ve projelerhakkında bilgi aldı n

Havacılık ve Uzay FuarıMAKS’da yerini aldı.

Ziyaretçilerin yoğun ilgi gösterdiği

Roketsan 18-23 Temmuz2017 tarihleri arasındaZhukovsky, Rusya’dagerçekleştirilen Uluslararası

MSI Show Daily

34 Fuar ve OrganizasyonlarSayı 12

OR WHET

OFESRP

TSGEAR LD'SLOR

ENCEFE DLIONASOFES

IN ION ATNISGAROE

Y ITURCESD AN

IEHETIN OFD LEIF

INZGAMA ES

rt rm

eq

DS

ECTEFF

t mar SThee men

quirre

aloyyllow p py

ss

io Mic

tio aeratr

ecsp sty ca

-L oosL B-

UAVOFIVENESS

ECT

Mon (MAro Munict Mi

-Ls a soluti

on ntieents acaacrttments, a

th yy iallycpes, yitcaacpaapd caad

ssesivti Efs

dv

es seea e lo

sVA U o of ss senevveitecffes E

MS MA - BOOL UAV S

ybbylope eel vve), dLtsaokeetR

s th esaeon that

a solVs. UA hat t

om cyfi

STSBOO

tsan

ms tfoir pla a of of yy cniciinffs the e

it th s wi

al hrrc

i

low paMAM - a, L

l lso de el a

ir. A ahee in

byy ntltyreenurcin var

used ieldthe

sein

ar

an tsraeg nera

urk th

vn nio ra vai

pep

uided r eer saLnt of ri vaa

rs eer n, di iesatokee Ryy loped b

ted in the Barge inyy ddyaadlrir. A

kish Tuhee yy b use e gg in be ei

ngnvolvons tarpeerious p va

an thro

an rc md

Luided -Una Rgg onnL LSUMTA-

vaav not yy r y lat tr hee om fr

AYRnd KA aRTAYRAKAted in the B

s, the MAMecceorFd h Arm

s a munit as ou u

Vs, stand UAgg

il san an to ro

al icin es

ised o h ni

tee gnng -T Antyle ssMink Ta-stem), lind aorr mott ee kocck aa ving

s that arl UAVacti tacLEAY

-beeih i

, whi ih L

secce su ucngg i

sd iovet has haion mun

id t e

stem), gdinle hat ysfuuy

lf seel

l h i iith W

50b b o t 5bht of bih

MAh1m hf th o led

MAMost

lso offL

is th fiear

s l h iiW

nt iciin ffeef

d, aad rhewa

50b f b lgio su

ivec

bs out 5bht of iggh low w wi

irck at at k hgghr lon futi s

inssagga a agvee ticefffe e efyy hllyigghd, is h

h th t le

nres sr lg MAhee 1m, f th o lend a a ad

mee ft. eraircts , wit eiliss

rmous, unreturucht sggh l

al

gm frsv ex hg

ls ed re

MAM -t c cors eer lso o oeaL-ostnt een

mgraag fee vveplosxxph ggh s h

r das, dhicleeh vrounn gd er

ntation r

Roketsan DSEI 2017 Fuarı’nda

T.C. Milli Savunma Bakan Yardımcısı Şuay ALPAY’ın Standımızı Ziyareti Slovakya Savunma Bakanlığı Heyetinin Standımızı Ziyareti

üzere Slovakya, Romanya, Suudi Ara-bistan ve Katar gibi çeşitli ülkelerdenüst düzey delegasyonları ağırladı n

İleri teknoloji ürünleri ve sistem çö-zümleriyle ziyaretçilerin ilgisini çekenRoketsan standı, başta Türkiye olmak

Roketsan, 12-15 Eylül 2017tarihleri arasında Londra,Birleşik Krallık’ta düzenlenenDSEI 2017 Fuarı’na katıldı.

an

te

sneaJJa7102IESD

ebmeemtpeS21

063s

7102re

p

skislainiptilt

Iotein ioti

teirthto

smihsrkuTresalni57.2upitlumar o

TAxamoomI -8

getni wnoitraidectudncourbiAehtotahosllsatiitrriiirC

tatsleil-g

leilsid tithit

ikththitla

thitaminteicli

dna(StnastkeoResuohelissrr

opaewehT.elissmidediug- daerhawesorpui-tnahtiw -pi rsep-

Par erdBolegnaArchdna208 HUky rskoiSehthtiw- alB06

A BDMhtiwemmragropani HdnaM 531HrsetpcoileHsu noiiottiaiicllippadnalladnalaansa

rmthlaillyly io

tilinrm

ththftirtr iclirbirlsts

rm irthto

7N -mrehtadeddasah) 011 aliavaylnoy lsuoivrepsawn

itna,lennors -aicenidnaruomra-

-TdnaraboC1-1ehtAE,UehtfotfrarcialrotPa pcoileHsubrAidnak waHck ahoslanastkeoRy.namreG feDsurbAiehtotdnaM,541 eehtthniinttitttiitffinork odnasn

thtoiotiic

igthitleivlo

tsffry ia

teiclita inly tlisitir intettlathigte thtots

htotnoitpodaerhawcriabo hgihahtiwelba-

awevisolpxxpeex.scteffefey raidnce

iitwdna,rsetpcoilehkaAt921 gniorgednuy ltnrrecusitriiC gniebrettalehtr,egiTrsetp ewehtddaotstnemeemregasa aSpdnaceneffesnug592Ccerottraptsaffaselleciicheottonopae

itriir

ththit

ip

tiriCehdaerha

ehthtig

nopae.pihs

lro

lsitriirls

leilleilste

inimiotito

ahoslatiriCdnaslessev

,elihwnaMehT.selissmidreetnesah

.ASMTU

gnigmaiehT.noictudropaotASMTU

iotiiclilaintitettrv

toloistsleic la thiotiia

iofrin irfily llfuIt ixfirm

noitcailppadnaldnalavansa .seunitncosettevrcodllepmcoomotesoclsinastkeoR,

eh elcihev -AS,TMOdechnual htsahsa,noictudroplarised

ASTMUfonoirsevdrerafnig reify llufsscceusneebsahtI dnadexifselleciichevdreuomra

thintittitfi

lointile idfrininimthitla -

thioid

iotiicfiiflithiclifrtiimtim

rmfotfla

ewehtgnittifnork owdna,sn

inork owtnmeppmoleveevdgnitel adiugdrerafnignigamihtiwAS,resaleh r

htfonoirsevdediug-

oitcaifilauqehtdessapsahAS pcoilehmroomfsemitlraeveevsdre dnasmroftalpdnallaelleiilbomd

trfaleicto

titsit to

teiclikm la

toly tlis tittitfiintiteta

rotaptsaf,selcihevotnopae

itnaASTMOdnaAS TMUsti k4otpufoegnraadnacena retpcoilehm k8e-r dechnual

,esahpnneoty lrtohshsidna ttifnoseunitncorkoW.rsetp sysnopaewlavandesiislliiilbatsd

takm

teintite

lro

i-i k natm,k

r etngni

smeets

to aotASMTU

/

ixfileicrm

dnadexif,selcihevdreuomra

//

rmtflalaleil

dna,smroffotalpdnalelibomd

isliiltasysnopaewlavandesilibatsd

dd

te .smeets

Jane’s DSEI Daily Mönch PG

MSM Firma Yetkililerinin Standımızı Ziyareti Deniz Kuvvetleri Heyetinin Standımızı Ziyareti

35Fuar ve OrganizasyonlarOcak 2018

Roketsan 7’nci Kez AUSA Fuarı’nda

Genelkurmay Heyetinin Standımızı Ziyareti Raytheon Firma Yetkililerinin Standımızı Ziyareti

çeşitli hava ve kara sistemlerini sergileyenRoketsan, mevcut ve potansiyel projelerkapsamında görüşmeler gerçekleştirdi n

9-11 Ekim 2017 tarihleri arasında ger-çekleşen fuara çok sayıda ülkenin askerive sivil yetkilileri katılım sağladı. Fuarda

Roketsan, her yıl Vaşington,ABD’de düzenlenen AUSA2017 Fuarı’nda bu yıl dason teknoloji ürün vesistemleriyle yerini aldı.

MSI

Roketsan Ekibi Stant Genel Görünümü

36 Sayı 12

Roketsan Arms & Security 2017 Fuarı’nda

Ukroboroprom Firma Yetkililerinin Standımızı Ziyareti

Roketsan Ekibi

STE Firması ile Yapılan “Reaktif Zırh” İş Birliği Anlaşması İmza Töreni

vunma Sanayii Müsteşar Yardımcısı Kök-sal LİMAN başta olmak üzere çeşitli ül-kelerden üst düzey delegasyonlarıağırladı n

Yenilikçi ve çözüm odaklı ürün ve sis-temleriyle ziyaretçilerin ilgisini çeken Ro-ketsan, standında Savunma SanayiiMüsteşarı Prof. Dr. İsmail DEMİR ve Sa-

Roketsan, 10-13 Ekim 2017tarihleri arasındaUkrayna’nın başkentiKiev’de düzenlenen Arms &Security Fuarı’na bu yıl ilkdefa katıldı.

Litvanya Savunma Bakanlığı Heyetinin Standımızı Ziyareti


710.201.01

0:31 9

ibbi gMCB

a fiirma

-

-

iteerieetkrreeekSkeekccerüttcüyyü

k.

eR

pkonepkon

veTM S

pkonASLVEHAve

ltkkleetyyn aan ddaN''d

edlerliil

/wwwp://http

m/Gundeemm//Goo.ccoenccfeen4deef.cw

ckiev/k e-- mavunnmsaav

amikaamc-

4959/sii4a

Defence

ExpressMSIC4 Defence

37Ocak 2018


SEOUL ADEX - day 1

www.DailyNews.GBP.com.sg

16

B

E

CİRİT, the 2.75” laser guided missile

with the longest range in its class,

continues to expand its capabilities

by adding �ermobaric Warhead to

its warhead options. Accordingly, the

number of alternative warheads o�ered

by Roketsan, which previously o�ered

two options including the multi-purpose

warhead with anti-armour, anti-personnel

and incendiary functions and the high

explosive warhead, has increased to

three. CİRİT’s integration capability with

various platforms is also noteworthy.

Work is continuing on the integration of

the CİRİT, which is already being used on

the T-129 ATAK and AH-1 COBRA attack

helicopters, to the TIGER Helicopter. �e

latest memorandum of understanding

(MOU) signed between Roketsan and

MBDA Germany during ILA 2016 was

about this integration. While work on

the integration of the CİRİT to the Black

Hawk helicopters is progressing, there

is also ongoing work on its integration

to light helicopters. �e most recent

development in this �eld was the MOU,

signed during Farnborough 2016 between

Roketsan and Airbus Helicopters, on the

integration of the CİRİT to the H135M

and H145M helicopters and with Airbus

Defence and Space for C295 gunship

aircra�. While on one hand, working on

the integration of the CİRİT to various

unmanned aerial vehicles continues

unremittingly, on the other, Roketsan has

shown that the missile can be integrated

to land vehicles through the Pedestal

Mounted CİRİT (PMC) system and can

be used as an e�ective weapon. CİRİT can

also be launched from �xed and mobile

land systems. CİRİT, which was previously

integrated to the AT-802 border patrol

aircra�, will be integrated to the C295

aircra� in accordance with the MOU

signed with Airbus Defence and Space

during Farnborough 2016. Meanwhile,

work on the launching of the CİRİT from

fast patrol boats and corvette sized ships is

also ongoing. �e missile has been already

used on some of these platforms during

various operations and has also proven

itself during combat.

CIRIT Goes Thermobaric

www.DailyNews.GBP.com.sg

4

Roketsan is extending the application areas of its ballistic protection solutions. Having developed, manufactured and successfully completed the quali�cation of the armour system for the Altay main battle tank, Roketsan is now showing up in this �eld with implementing also the Explosive Reactive Armor (ERA) System. �e ERA system, which uses Roketsan developed insensitive explosives, provides protection against anti-tank ammunition with the tandem warhead. It also minimises collateral damage, and is applicable to various armoured vehicles. �e modular design makes dismantling and renewal processes easier and it does not require maintenance throughout its life

Roketsan Showcases Ballistic Protection Solutions

cycle, according to a company spokesman. Roketsan also provides protection against RPG (rocket propelled grenade) type threats with its light weight RPG Shield System for the vehicles in the inventory of Turkish users and for the KİRPİ vehicles in the inventory of a foreign user. “One of our key advantages is that we are also working on rocket and missile systems, the aim of which is to overcome ballistic protection

systems. �is brings Roketsan to a very privileged position and we use all the advantages of this privilege for the bene�t of our customers,” says Selçuk YAŞAR, President and CEO of Roketsan. �e company’s ballistic protection solutions also include solutions for helicopters. Roketsan develops �oor, side and seat armour for helicopters and made its �rst application to the Black Hawk helicopters in the inventory of the Turkish Gendarmerie. �e ballistic protection solutions for military camps include RZB-20 Armor Block, which comprises high strength composite protection panels for the protection of military zones against medium calibre armour piercing (AP) threats.

Roketsan Güney Kore’de

Hv.Kuv. Akademi Mezunları Derneği Bşk. (E) Korg. Haksoo YOON’unStandımızı Ziyareti

Kore Genkur. Lojistik Direktörü Alb. Jeung Mo LEE’nin Standımızı Ziyareti

yoğun ilgi gösterdiği fuarda çeşitli ülkele-rin delegasyonları teknolojik gelişmeleritakip etmek üzere standımızı ziyaret ettin

İkinci kez ADEX Fuarı’nda yerini alan Ro-ketsan, çözüm odaklı ve ileri teknolojiürün ve sistemlerini sergiledi. Katılımcıların

Roketsan, 17-22 Ekim 2017tarihleri arasında Seul,Güney Kore’degerçekleştirilen ADEXFuarı’na katıldı.

T.C. Kore Büyükelçisi Arslan Hakan OKÇAL ve Genkur. Kuvvet Geliştirmeve Kaynak Yönetim D.Bşk. Tümg. Reha Ufuk ER’in Standımızı Ziyareti

Bangladeş Muharip Hv.Kuv.K. M. Mortuza KAMAL’ın Standımızı Ziyareti

Daily News Show Daily

38 Sayı 12

Roketsan’ın son teknoloji kara ve havasistemleriyle yerini aldığı fuarda,Tayland, Filipinler ve Kamboçya gibi çe-şitli ülkelerden delegasyonlar Roketsanstandını ziyaret etti n

bu yıl Bangkok,Tayland’da 6-9 Kasım2017 tarihleri arasındakapılarını açtı.

Asya pazarının savunmasanayii alanındaki öndegelen fuarlarındanDefense & Security Fuarı,

T.C. Tayland Büyükelçisi Evren DAĞDELEN AKGÜN ve BeraberindekiHeyetin Standımızı Ziyareti

Kamboçya Savunma Bakan Yardımcısı Samdech Pichey Sena TEA BANHve Beraberindeki Heyetin Standımızı Ziyareti


Roketsan Defense & Security 2017 Fuarı’nda

longest range in its class, a range of 8 km, continues

to expand its capabilities by adding Thermobaric

Warhead to its warhead options. Accordingly, the

number of alternative warheads offered by the

company has increased to three from the previous two

options including the multi-purpose warhead with anti-

armor, anti-personnel and incendiary functions and the

high explosive warhead,

platforms is noteworthy. Work is continuing on the on the T129 ATAK and the AH-1 COBRA attack

helicopters, to the TIGER Helicopter. The latest

memorandum of understanding signed between

Roketsan and MBDA Germany during the ILA 2016

was about this integration.

BLACK HAWK helicopters is progressing, there

is also ongoing work on its integration to light

helicopters. During Farnborough 2016 a memorandum

of understanding was signed between Roketsan and the H135M and H145M helicopters and with Airbus

Defense and Space for C295 Gunship Aircraft.802 border patrol aircraft, will be integrated to the

C295 Aircraft in accordance with the memorandum of

understanding signed with Airbus Defence and Space

during Farnborough 2016. Meanwhile, work on the corvette sized ships is also ongoing. The missile has

already been used on some of these platforms during

various operations and has also proven itself during

combat.

Roketsan also has demonstrated to its customers how land platform was ordered by a customer abroad and

is already in use.The Smart Micro Munition (MAM-L), developed by is another product which attracts attention as a solution low payload capacity, especially that of unmanned

aerial vehicles (UAV). MAM-L, a variant of the

Laser Guided L-UMTAS (Long Range Anti-Tank

Missile System) has already been integrated to the

BAYRAKTAR and KARAYEL tactical UAVs that are currently being used by the Turkish Armed Forces. The

MAM-L, which is being successfully used in various

operations involving UAVs, stands out as a munition With its low weight of about 50 pounds and a length aircraft as well as UAVs. With its high explosive against light structures, unarmored ground vehicles,

radar antennas and soft targets like weapon pits and

personnel, in a 25 m radius. The other version with a used against heavy armored tanks. The munition can on the altitude from which they are released.There is considerable experience gained in the

integration of the MAM-L into air platforms. As long

as the air platforms have the required infrastructure,

Roketsan can operationalize the MAM-L by

completing all the related integration work within a

few months. In the event of the infrastructure requiring

integration support.

Tank Missile System project UMTAS and it

Range Anti-Tank Missile System project

both of which are being developed in l

requirements of the Turkish Armed Fo

UMTAS and OMTAS missiles, being develop

a product family, enable the company While the laser guided UMTAS, L-UMTA

already in the inventory of the Turkish infrared seeker has been completed for t from attack helicopters were successful

Serial production of L-UMTAS will star

work on the integration of the missil are continuing. Moreover, work is progr

integration of stabilized weapon systems

to naval platforms.

states that “The point is, anti-tank m

just about eliminating the ever-devel

technologies; now you need to be capabl

all kinds of emerging threats. In additi

tank capabilities, which are their main

against any other ground or surface thr

be witnessing such implementations freq

coming period.”

Roketsan’s Integration Expertise Evident with Dynamic Products to Combat Emerging Threats

Turkish Defense Industry Defense & Security 2017

18

www.gbp.com.sg/dailynews 7

Roketsan is showcasing its TEBER laser precision guidance kit at the ongoing Defence & Security 2017. �e TEBER guidance kit will convert MK series general purpose bombs (MK-81, MK-82) to precision munitions and was developed with Roketsan resources. Models of TEBER have been showcased at defence exhibitions worldwide and the guidance kits have attracted interest from several countries across the globe. “�e MK-81, MK-82 are in widespread use both within Turkey and internationally by many forces of the world, hence we

expect a good market for low-cost laser guidance kit TEBER,” a Roketsan o�cial says. MK-81(250lb) and MK-82 (500lb) general purpose bombs �tted with TEBER guidance kits will be e�ective against both �xed and mobile targets travelling at high speeds due to its inertial measurement unit (IMU), global positioning system (GPS) and laser seeker. �e TEBER project has also seen the development of a proximity sensor to �t into the body of the seeker head. �e addition of the proximity sensor allows the user to adjust the desired height of the explosion based on the type of target

thereby increasing the overall e�ectiveness of the warhead. Development of the smart munition started in 2014 and a calibration sortie on an F-16 �ghter aircra� was successfully made during the �rst half of June 2016.

Roketsan TEBER Targets Asian Market

Guidance modes for TEBER

Asian MilitaryReview

ShowPreview

DefenceTurkey

Tayland Hava Kuvvetleri Heyetinin Standımızı Ziyareti Stant Genel Görünümü

39Ocak 2018


Roketsan Ürünleri Dubai Airshow2017’de Göz Doldurdu

Kazakistan Savunma Bakanı Beibut ATAMKULOV ve BeraberindekiHeyetin Standımızı Ziyareti

Bahreyn Genelkurmay Başkanı Temsilcisinin Standımızı Ziyareti

Airshow Fuarı’nda göz doldurdu. 60farklı ülkeden 1200’ün üzerinde katılım-cının yer aldığı fuarda Roketsan, baştaTürkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri’ndenolmak üzere Kazakistan, Azerbaycan,Bahreyn, Pakistan, Moritanya, Sudan,Güney Kore ve Endonezya gibi çok sa-yıda ülkenin ziyaretçilerini standındaağırladı n

Roketsan standında sergilenen genişyelpazeli ürünlere ilave olarak; CİRİT2.75” Lazer Güdümlü Füze, L-UMTASLazer Güdümlü Uzun Menzilli Tanksa-var Füze, UMTAS Uzun Menzilli Tanksa-var Füze ve TEBER Lazer GüdümKiti’nin, Airbus Defence and Space şir-ketinin C295 Uçağı beraberinde sergi-lenmesi ile Roketsan ürünleri Dubai

Roketsan 12-16 Kasım2017 tarihleri arasındaDubai, Birleşik ArapEmirlikleri’nde düzenlenenDubai Airshow 2017’deson teknoloji ürün vesistemlerini ziyaretçileresundu.

Sudan Savunma Sanayii Sistemleri Direktörü Korg. Mohammed HassanABDULLAH ve Beraberindeki Heyetin Standımızı Ziyareti

Roketsan Ekibi

Show DailyFlight GlobalNation Shield

40 Sayı 12


Roketsan, 10-14 Eylül 2017tarihleri arasında ODTÜ’degerçekleştirilen “29’uncu UlusalKimya Kongresi”ne katıldı.

Ülkemizde gerçekleştirilen ilk temalıulusal kimya kongresi olma özelliği

taşıyan “29’uncu Ulusal Kimya Kon-gresi’ etkinliği “Kimyanın Geleceği veGeleceğin Kimyası” temasıyla gerçek-leştirildi. Akademisyenler ve sektör tem-silcilerinin bir araya geldiği etkinlikte,kimyasal ürün geliştirme çalışmaları-mızda iş birliği yaptığımız temsilcilerlebir araya geldik n

Roketsan, 29’uncuUlusal Kimya Kongresi’nde

Roketsan, 6-7 Eylül 2017tarihleri arasında LütfiKırdar Kongre Merkezi,İstanbul’da “2’nci Ar-Ge veİnovasyon Zirvesi veSergisi” etkinliğine katıldı.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı,Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, MilliSavunma Bakanlığı ve Kalkınma Bakan-lığı himayelerinde gerçekleşen etkinlikte,Türkiye’nin Ar-Ge ve inovasyon strateji-

Roketsan, 2’nci Ar-Ge ve İnovasyon Zirvesive Sergisi’nde

göstermek ve üniversite, sanayi ve kamuiş birliğini geliştirmek üzere tüm paydaş-lar ortak bir platformda buluştu n

lerine katkıda bulunmak, ulusal ve ulus-lararası yatırımcılara teşvik olanaklarınıanlatmak, teknolojide gelinen noktayı

Roketsan, 17-19 Ekim 2017tarihleri arasında Kraków,Polonya’da gerçekleştirilen“Combat Helicopter”Konferansı’na katıldı.

Birçok ülkenin silahlı kuvvetler ve en-düstri temsilcilerinin katılım sağladığıkonferansta, TFS İş Geliştirme MüdürüGörkem ERTÜRK “Precision GuidedMissiles for Combat Helicopters (Taar-ruz Helikopterleri için Hassas GüdümlüFüzeler)” konulu bir sunum gerçekleş-tirdi n

Roketsan, Combat Helicopter Konferansı’nda

41Ocak 2018


Roketsan, 9-10 Kasım 2017tarihlerinde Haliç Kültür veKongre Merkezi, İstanbul’dagerçekleştirilen “3’üncüGlobal SatShow”a katıldı.

Roketsan, 3’üncü Global SatShow’daBaşkanı Vecdi GÖNÜL Roketsan standınıziyaret ederek ürün ve sistemlerimize yö-nelik bilgi aldı. Uydu ve uzay sektörün-deki önemli gelişmelerin değerlendirildiğietkinliğe sektör uzmanları ve profesyonel-lerin yanı sıra teknoloji takipçileri ve giri-şimciler de yoğun ilgi gösterdi n

35’ten fazla ülkeden katılımcıların yer al-dığı etkinlik kapsamında uydu konferansı,ulusal ve uluslararası iş görüşmeleri, sergive ödül törenleri gerçekleştirildi.

MÜSİAD Genel Başkanı AbdurrahmanKAAN ve Türksat A.Ş. Yönetim Kurulu

“Yeni Nesil Simülasyon Teknolojileri:Artırılmış Gerçeklik ve Ciddi Oyunlar”temasıyla gerçekleştirilen konferansaRoketsan oturum sponsoru olarak des-tek sağladı.

Üç gün süren konferansta Roketsan per-soneli tarafından “Emniyet Analiz Yön-temlerinin Genel Bir Füze SistemineUygulanması”, “Koşut ve Dağıtık MonteCarlo Koşturucusu” ve “Hava Hedefleri-nin Gelecek Zamandaki Durum TahminiÇalışması” konularında sunumlar ger-çekleştirildi n

Roketsan, USMOS’da

“Hayallerinizi Savunun”temasıyla düzenlenen,'ROBOİK İnsansız ve OtonomKara Araçları TasarımYarışması' ödül töreni ve“İnsansız ve Akıllı SistemlerÇalıştayı”, 14 Aralık 2017'de

Bilkent Otel, Ankara'dagerçekleştirildi.

Savunma Sanayii Müsteşarlığı'nın insan-sız sistemlerin tasarlanması amacıyla yerlive yabancı tüm katılımcılara açık düzen-lediği yarışmaya bu yıl Roketsan, spon-sor olarak destek verdi n

ROBOİK Gerçekleştirildi

ODTÜ - TSK MODSİMMER işbirliği ile 2005 yılından buyana iki yılda birdüzenlenmekte olan UlusalSavunma UygulamalarıModelleme ve SimülasyonKonferansı, USMOS, 21-23Kasım 2017 tarihleriarasında ODTÜ Kültür veKongre Merkezi’nde 7’ncikez gerçekleştirildi.

42 Sayı 12

T.C. Bilim, Sanayi veTeknoloji Bakanlığıtarafından düzenlenen“6’ncı Özel Sektör Ar-Ge veTasarımları Zirvesi” etkinliği,20-21 Aralık 2017tarihlerinde ATOCongresium, Ankara'dagerçekleştirildi.

Etkinlik kapsamında düzenlenen ödültöreninde Roketsan, “Ar-Ge Personeli İs-tihdamı” ve “Proje Kapasitesi” kategorile-rinde ödüllerin sahibi oldu. T.C. Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk ÖZLÜtarafından takdim edilen ödülleri, şirke-timiz adına Genel Müdürümüz SelçukYAŞAR kabul etti.

Roketsan’ın ileri teknoloji ürün ve sistem-lerini sergilendiği standını, Bilim, Sanayi

ve Teknoloji Bakanı Faruk ÖZLÜ ve TBMMSanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar,Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Ziya

ALTUNYALDIZ başta olmak üzere birçoküst düzey konuk ziyaret etti n

6’ncı Özel Sektör Ar-Ge ve Tasarımları Zirvesi

Roketsan’dan Haberler

43Ocak 2018


Savunma sektöründe ulusalve uluslararası pazardamarka bilinirliği ile öne çıkanRoketsan, Ekonomi Bakanlığıtarafından “Türk ÜrünlerininYurt Dışında Markalaşması veTürk Malı İmajının

Yerleştirilmesi”ne yönelik,dünyanın devlet destekli ilkve tek markalaşma programıTURQUALITY®’ye dahil olan,ilk savunma sektörü firmasıoldu.

TURQUALITY®’nin misyonu günümü-zün rekabet koşullarında uluslararasıarenada yer alabilecek, güçlü globalmarkalar geliştirerek ülkemizin ihracatınıartırmak, bu güçlü markalar ile TürkMalı ve Türkiye’nin itibarını güçlendir-mektir. 9 Ocak 2018 tarihi itibarıylaTURQUALITY® kapsamına giren Roket-san için devletimizin manevi ve maddigücünün daima bizlerle olması anla-mına gelen bu program 2023 hedefle-rimiz açısından büyük önemtaşımaktadır.

Ülkemizin rekabet avantajını elinde bu-

lundurduğu ve markalaşma potansiyeliolan ürün gruplarına sahip firmaların;üretimden pazarlamasına, satıştan satışsonrası hizmetlerine kadar bütün süreç-lerini kapsayacak şekilde yönetsel bilgibirikimi, kurumsallaşma ve gelişimlerinisağlayarak uluslararası pazarlarda kendimarkalarıyla global bir oyuncu olabilme-leri amacıyla oluşturulmuş geniş kap-samlı bir destek platformu olanTURQUALITY® programında iki temelamaç ön plana çıkıyor. İlki, olumlu TürkMalı imajı oluşturulması ile markalaşmapotansiyeli bulunan ürünlerimizin yurtdışı hedef pazarlarda tanıtım ve tutun-durulması için bir dizi faaliyetin gerçek-leştirilmesi, ikinci amaç ise ülkemizinrekabet avantajını elinde bulundurduğumarkalaşma potansiyeli yüksek ürüngruplarının üretiminden pazarlamasına,satışından satış sonrası hizmetlerinekadar tüm süreçleri kapsayan bir akredi-tasyon sistemi haline getirilebilmesidir n

Roketsan "İlk" Olmaya Devam Ediyor…

Yetkilendirilmiş YükümlüSertifikası (YYS) uluslararasıadı ile "Authorized EconomicOperator (AEO)" güvenilir vemevzuat uyarınca belirtilenkoşulları yerine getirenşirketler için ithalat ve ihracatsüreçlerinde gümrüklemeişlemlerindeki süreyi en azaindiren ve bu şirketlerin ithaleşyasını doğrudan fabrikayagetirilebildiği veya ihraçeşyasını fabrikadan gümrüksınırına gönderebildiği birayrıcalıktır.

YYS uygulaması, gümrük işlemlerinde sa-dece bir muayene avantajı yaratma-makta, aynı zamanda şirketlerin gümrükişlemlerini bir nevi gümrük idaresi gibiyerine getirmesine imkân sağlamaktadır.Bu bakımdan YYS uygulaması, gümrük-leme işlemlerine tamamen farklı bir bakışaçısı getiren uluslararası bir uygulamadır.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafındanYerinde İthalat İzni Uygulama Esasları2018’in son çeyreğinde yürürlüğe gire-cek olup, uygulamanın başlaması ile;

• Gümrük işlemleri tamamlananakadar Ardiye ve Geçici DepolamaAlanlarında bekletilen eşya doğrudanRoketsan Güvenli Depolama Alanınaalınacaktır.

• Gümrük işlemleri Roketsan tesisle-rinde yapılacağından üretimin ihtiyacıolan malzeme gümrük işlemleri ta-mamlanınca hızlıca ihtiyaç sahibi bi-rimlere iletilecektir n

Yerinde İthalat ve Yerinde İhracat İzin Yetkisi Alanİlk Vakıf Şirketi Olduk

44 Sayı 12


Türkiye’nin Ar-Geharcamaları enyüksek 250 şirketininsıralandığı Ar-Ge250 araştırması2016 yılı sonuçlarıaçıklandı.

Roketsan, listenin 5’inci sırasında yer alır-ken, %37’lik oranla Ar-Ge çalışmalarınacirosundan en yüksek payı ayıran şirketoldu. Türkiye İhracatçılar Merkezi (TİM)tarafından her yıl gerçekleştirilen “TİM İlk1000 İhracatçı Firma” araştırması verile-riyle hazırlanan Ar-Ge 250 Araştırma-sı’nın bir diğer sonucu ise toplam Ar-Geharcamalarında 1.7 milyar TL’lik artış ya-şandığı oldu n

Türkiye İhracatçılar Meclisi(TİM) tarafından 2016 yılıhizmet ihracatları rakamlarıdikkate alınarak yapılan“Türkiye’nin 500 BüyükHizmet İhracatçısıAraştırması”nın sonuçlarıaçıklandı.

“Ar-Ge 250” Açıklandı

15 Aralık 2017’de, RafflesOtel, İstanbul'da gerçekleşti-rilen ödül törenindeRoketsan, “Mimari, Mühen-dislik, Bilimsel ve Diğer Hiz-metler” kategorisinde ödülelayık görülürken, ödülRoketsan adına YönetimKurulu Başkanımız EminALPMAN’a takdim edildi n

Türkiye’nin 500 Büyük Hizmet İhracatçısı Açıklandı

Ocak 2018


Ankara Ticaret Odası (ATO)tarafından ‘Yaratıcılıkta YeniYollar, Yeni Yönler, YeniYöntemler’ temasıyla bu yılüçüncü kez düzenlenen

Ankara’nın En’leri‘Ankara’ya Değer Katanlar’ ve ‘Anka-ra’nın En Değerli Markaları’ kategorile-rinde ödüllerin sahiplerini bulduğugecede Roketsan, ‘Ankara’nın En De-ğerli Markası’ ödülüne layık görüldü n

45

Ankara Marka Festivalikapsamında gala gecesi veödül töreni, 16 Aralık2017’de ATO Congresium,Ankara'da gerçekleştirildi.

Dünyada tasarımı veüretimi yapılan katı yakıtlıve hibrit yakıtlı itki sistemlerile enerjik komponent vesistemler konularıyla ilgiliçalışmalar ve songelişmelerin takip edildiği“AIAA Propulsion and

Energy Forum andExposition 2017” 10-12Temmuz 2017 tarihleriarasında, 53’üncü kezAtlanta, Amerika BirleşikDevletleri’ndegerçekleştirildi.

Bilimsel BaşarımızAmerikan Havacılık ve Uzay Enstitüsü-AIAA tarafından düzenlenen konfe-ransta Roketsan, OES Grup BaşkanlığıMühendislik Direktörlüğü’ne ait iki farklımakale sunumuyla yer aldı.

OES Grup Başkanlığı, Harp Başlığı vePiroteknik Sistemler Tasarım Müdürlüğün-den Nil Ezgi DİNÇER YILMAZ‘ın “Effect ofProton Scavengers on the TexturalProperties and Performance of Fe2O3Xerogels for Boron ContainingPyrotechnics” başlıklı makalesi ve OESGrup Başkanlığı Harp Başlığı ve PiroteknikSistemler Tasarım MüdürlüğündenFunda EROĞUL KÖMBE ile Tapa Direk-törü Suzan KOÇ’un “Ballistic Performanceof BPN Igniter Compositions ContainingMicron and Nano Sized Boron Particles”başlıklı makaleri sunuldu ve konferanskapsamında yayımlandı n

Roketsan ve Airbus İş Birliğine Devam EdiyorAirbus, Dubai Airshow2017 sırasında C295 Silahlıİstihbarat Gözetleme veKeşif Uçağı’nın “Armed ISR”sürümünü, Roketsantasarımı mühimmatlarlabirlikte sergiledi.

Roketsan’ın kendi alanında fark yaratanve sahada kanıtlanmış ürünleri; LazerGüdümlü Uzun Menzilli Tank-savar Füze L-UMTAS,Lazer Güdümlü Füze CİRİTve Lazer Güdüm Kiti TE-BER’in entegrasyonuylabirlikte C295 Uçağı’nın ha-vadan karaya yetenekleriartırılmış oldu.

Roketsan, 2016 yılındakiFarnborough InternationalAirshow sırasında, Airbus ileRoketsan’ın bazı füze sistem-lerinin çeşitli platformlaraentegre edilmesini konualan iki farklı iş birliği anlaş-ması imzalamıştı. İlgili anlaş-

malar kapsamında çalışmalara halendevam ediliyor.

Yeni teknolojiler geliştirmek, bu tekno-lojilere dayanan yenilikçi ürünlerin ge-

liştirilmesi ve küresel ölçekte rekabetedecek tasarımların hayata geçirilmesi,Roketsan'ın stratejik hedefleri arasında-dır. Roketsan, bu hedefi doğrultusun-daki çalışmalarını sürdürecektir n

ffeeDs ubrrbiirAebs ahtahtth

shs ah)SD((DceapSdnacenefe demrrmaehtthroffodeppiipuqenee

otnaiiarriavwewnadsecawosh acenallallliilevrrvsucenegiigllillletteniind

iatrrtospnarrattr592Cweewns tts iitfo )RSIIS(censsaiisanncoerredna

tfftacrrarrciir

ebs ahtahtth.nossiioiism

demrrmaehtthroffodeppiipuqenee

acenalallliilevrrvsucenegigllillletteniind

)RSIIS(censsaiisanncoerredna

ehtthtaneeSewceaffarrfsu

rrmoffottfallapehTattanseerreperreaonabiibscrriE

andUS drrdO

demrrmaehtth,woshrrsiirAiabuubDe )SDs ubrrbiirA((A.yrrynopaeyallapssiisdgniinebs awchiichw,mrm r-iirafotnemitttmiitmffieviivtti

-rto- ceaffarrfsuforeapiipuqEdna

niinapS ehR;

ehtthmorroffrcenanddnrdttaSdetteiitnU

s iis 592CehtthfotnaiiarriavRSIISd

w,woshrrsiirAiabubDehtthtadeyy oRybdediidvorropyrrynopaewcefollllattaemnnmiine

ynamrrmeG dna;

setteattaDs ubrrbiirAybdetteons A.

foegnarraahtthiitwdeppiipuqes iis

aedsiidgnolloanwowshs awfonsattskeo

ykerrkTu ,ll,axpE;ediidwddwlldrrloWs elleboN hs tts neenmemerregafos eiierrisea,S

riira -to-

evah

engsiigneeb.592Cehtth

tgniindrrdccoAdeiieffiiifttinediidnuWs elleboNyb

mdediidug siis

ivaps rrs eiiellippsuupseehtthhtthiitwde

a,SDs ubrrbiirAottoseosclloiisdnunpowttwhtthiitwdettetttiitffi,r,emosttocud

dnaediidwddwlldrrloWUS nanddnrrdO-U aSATMU-

r-ebTeebdnaellesiils-r moombrsealla28

g

t-hgliiiglligfflroffoyawehtthgniin-t ts lls aiiarrittr

evahtfftacrrarrciiraforebmuumndsepoorrottrarraap - r--mdoor

21dettenuom-eneTh.cen

nuottonopaewxt

i-ttina -insattskeoR.eilllessiileiismk natta

bm.ttkiitcenadiidug-

eottos ctts udduorropriirehtthyffyiiflliauqotto

aottoderreevliiivllivedneebyddyaerrellra vorrops nugeniinchammm7.2 iiarrittregaiiarrirrrcaenrrnobrrbiiraogrrgedn llatiitrriiirCehtthgniindiidvorropsollsas iis

piipuqe

nadediidvs iis s lls aiiarsealla -

Jane’s MSI STAR

46 Sayı 12


İTÜ Roket TeknolojileriKulübü ROTEK, 21-28Ağustos 2017 tarihleriarasında İskoçya’dadüzenlenen “IRW2017”yarışmasında tamamenkendi üretimi olan “Sancak”isimli roket ile payloadkategorisinde yarıştı.

İTÜ ROTEK, Dünya Birincisi Oldu“International Rocket Week” kapsa-mında gerçekleştirilen ve 100’den fazlaroketin yer aldığı yarışmada, hem iste-nilen irtifaya ulaşan hem de görevleribaşarıyla tamamlayan ROTEK ekibikendi kategorisinde dünya birincisioldu.

Roketsan ailesi olarak desteklemektenmutluluk duyduğumuz ROTEK ekibiniülkemize bu başarıyı getirdikleri için kut-luyor, başarılarının devamını diliyoruz n

47Ocak 2018


Roketsan, 20 Aralık 2017tarihinde ODTÜ,Teknokent’tegerçekleştirilen STEAMWINAnkara Konferansı’nakatıldı.

Kontrol Sistemleri Tasarım MüdürüBurcu DÖNMEZ’in savunma sanayii sek-töründe kadın yönetici olmaya ilişkin de-neyimlerini paylaştığı sunumuyla katkısağladığı organizasyon esas olarak

STEAM (Sicence (Bilim), Technology(Teknoloji), Engineering (Mühendislik),Art (Sanat) & Math (Matematik)) alanla-

Roketsan, STEAMWIN Ankara Konferansı’nda

rında eğitim alan genç kadınların teknikkariyerlerini sürdürmeleri için onlarailham vermeyi amaçlıyor n

Roketsan, 16-17 Ekim 2017tarihlerinde, VodafonePark, İstanbul'dagerçekleştirilen 3’üncüTürkiye Mühendislik KariyerFuarı’na katıldı.

Roketsan standını ziyaret eden çok sayıdaöğrenci ve mezun, şirketimizi yakındantanıma fırsatı buldu. Etkinlik öncesindebaşvuruları alınan 4’üncü sınıf mühendis-lik bölümü öğrencileriyle gerçekleştirilenmülâkatlar sonucu Roketsan’a yeni yete-nekler kazandırılmış oldu n

TÜMKAF’17’ye Katıldık

Roketsan, 18-20 Eylül 2017tarihleri arasında,Vaşington, ABD’de, AirForce Association (AFA)tarafından her yıldüzenlenen AFAKonferansı’na katılımsağladı.

Amerikan Hava Kuvvetleri’nin 70’inci ku-ruluş yıl dönümü dolayısıyla daha kap-samlı olarak gerçekleştirilen etkinlikteRoketsan, standında JSF Uyumlu HassasGüdümlü Stand-Off mühimmatı SOM-Jürününü sergiledi n

Roketsan, AFA Konferansı’nda

48 Sayı 12


Savunma sanayinde faaliyetgösteren yerli firmalarınsektörde nitelikli tedarikçiolabilmeleri için durumanalizlerinin yapılması vegelişme planlarınınoluşturulması amacıyla2016 yılında SavunmaSanayii Müsteşarlığı (SSM)tarafından “EndüstriyelYetkinlik Değerlendirme veDestekleme Projesi (EYDEP)”başlatılmıştır.

Bu projenin amacı, sektörel yeteneklerinve kapasitelerin değişik aşamalarda, farklıkategorilerde ve süreklilik içerisinde de-ğerlendirilmesi, puanlandırılması ve ihti-yaç durumunda desteklenmesidir. Projesüreci boyunca gerçekleştirilecek stan-dardizasyon ve iyileştirmeler sonucundaTedarikçi Mükemmeliyet Programına ula-şılması hedeflenmektedir.

Proje kapsamında, çoğu Ankara’da yer-leşik olmak üzere yaklaşık 500 firmanınyerinde değerlendirmesi ve bu firmalarınsavunma sanayii projelerinden daha ni-telikli pay alabilmeleri hedeflenmektedir.Ayrıca, proje sayesinde yeni yatırımların,teşvik modellerinin ve teknolojik gelişimstratejilerinin daha kolay tasarlanabile-ceği ve uygulanabileceği değerlendiril-

geçirdiği aşamalar vb., izlenebilecektir.Dolayısı ile sektörel gelişim için program,SSM’nin ilgili kurumları tarafından kolay-lıkla oluşturulabilecek ve gerçek zamanlıolarak takip edilebilecektir.

SSM’nin başlattığı bu projeye Milli Sa-vunma Bakanlığı’nın yanı sıra Roketsan,Aselsan, TAI, Havelsan ve FNSS’in de ka-tılımları ile eğitim ve denetim faaliyetleriönemli ölçüde sağlanmaktadır.

Endüstriyel Yetkinlik Değerlendirme veDestekleme Projesi (EYDEP)

mektedir. Firma yetenekleri ve idari/tek-nik/finansal kapasitesi, tekil bir bakış açısıile gözden geçirilecek ve alt seviyelerdesınıflandırmalar ve puanlandırmalar ileSSM’ye düzenli olarak sunulması sağla-nacaktır. Bu çalışmalarla firmaların hangikonularda ne kadar yetkin olduğununharitası çıkarılabileceği gibi, savunma sa-nayii içerisinde aktif yer almalarının sağ-lanması (sinai sürdürülebilirlik) için hangikonularda gelişim sağlaması gerektiğininde raporları oluşturulacaktır. Her yıl yeni-den yapılacak değerlendirmeler ile firma-nın zaman ekseninde ilerleyişi, gelişimi,

Genel Üretim Tasarım Yazılım Üretim ve Tasarım SistemYetkinliği Yetkinliği Yetkinliği Yetkinliği Yetkinliği

Kurumsallık Ar-Ge Ar-Ge Ar-Ge Ar-Ge Ar-Ge

Personel Altyapı Altyapı Altyapı Altyapı Altyapı

Emniyet / Proje Proje Proje Proje ProjeGüvenlik Yönetimi Yönetimi Yönetimi Yönetimi Yönetimi

Finans Kalite Yönetimi Kalite Yönetimi Kalite Yönetimi Kalite Yönetimi Kalite Yönetimi

Üretim Tasarım Yazılım Üretim SistemMühendisliği

Teknik Alan Tasarım Üretim

Teknik Alan Tasarım

Yazılım

Teknik Alan

Ocak 2018

EYDEP sürecinin ana başlıkları;• Vakıf şirketleri ve ana yüklenici firmala-

rın alt yüklenici değerlendirme sistem-leri incelenmiştir.

• Üretim izin belgesi değerlendirme sü-reçleri gözden geçirilmiştir.

• Endüstriyel yetkinliklerin saptanabil-mesi için kullanılan benzer sistem vemetodolojiler araştırılmıştır.

• Roketsan, Aselsan, TAI, Havelsan veFNSS’in katılımları ve destekleri ileEYDEP soru seti ve uygulama esaslarıtaslak olarak oluşturulmuştur.

• İlk olarak SSM Sanayileşme Daire Baş-kanlığı uzmanları ve danışmanları tara-fından, yedi firmada ön pilot çalışmagerçekleştirilmiştir.

• Ana pilot uygulamalar kapsamındaRoketsan, Aselsan, TAI, Havelsan veFNSS’in katılımları ile sekiz firma dahadeğerlendirme süreçlerinden geçiril-miştir.

• Pilot uygulamalardaki kazanımlaragöre EYDEP soru seti, puan ağırlıklarıve uygulama esasları nihai halini almış-tır. Soru setleri, bir ortak ve beş alantürü sorularından oluşmaktadır:

• Genel-Ortak Sorular - Üretim Yetkinliği Analizi Soruları (U) - Tasarım Yetkinliği Analizi Soruları (T) - Yazılım Yetkinliği Analizi Soruları (Y) - Üretim-Tasarım Yetkinliği Analizi Soru-ları (UT) - Sistem Yetkinliği Analizi Soruları (S)

• EYDEP kapsamında yetkin bir denetçihavuzu oluşturmak için SSM tarafın-dan bir eğitim programı oluşturulmuş-tur. Denetçi havuzunda SSMSanayileşme Daire Başkanlığı Perso-neli, Gönüllü SSM Personeli, Vakıf ve

Ana Yüklenici Firma Çalışanları, Sa-vunma Sanayii Kümeleri Personeli ileÖzel Sektör Danışman Firma ve kişile-rine yer verilmiştir.

• Eğitimler sonucunda ortak değerlen-dirme dilini konuşan, SSM tarafındanEYDEP özelinde sertifikalandırılmış bi-reylerin oluşturulması hedeflenmiştir.

• Eğitim başlıkları aşağıdaki gibidir:- Yönetim Sistem Standartları ve SistemDenetçi Eğitimleri,- Kalite sistem ve standartları temel bil-gilendirme eğitimi,- Temel havacılık teknolojileri eğitimi,- Temel endüstriyel elektronik eğitimi,- Temel malzeme teknolojileri eğitimi,- Metal işleme sistemleri ve teknolojilerieğitimi,- Bilişim teknolojileri eğitimi (yazılım/donanım).

• Eğitim süreci Mart 2017’de başlamışolup Ocak 2018 yılı itibarıyla tamamla-nacaktır.

• Eğitimlere paralel olarak 2017 yılı bo-yunca ayda ortalama beş firmada de-ğerlendirme faaliyetleri degerçekleştirilmiştir.

EYDEP sayesinde; • Ulusal teknolojik stratejik hedeflerin

saptanabilmesi için gerekli veri tabanı• Sınai yetenek olgunluk seviyesi

(Capability Maturity Level - CML) tespit-leri

• Mevcut ve gerekli temel yetkinlik sevi-yelerine yönelik bilgi havuzu

• Alt yüklenici – ana yüklenici ilişki mo-delinde rahatlama

• Tedarik piramidinin eksik katmanlarınıngeliştirilmesi

• Teknoloji tabanlı yetkinlik geliştirmeodaklılığı

• Yetkinlik - proje eşleştirmelerinde rahat-lama

• Yetkinlik temeline dayalı sektörel ortakalgı

• Sektörel eğilimlerin yönlendirilmesi• TRL/MRL odaklı endüstriyel gelişim• Destek mekanizmalarının tutarlılığı• Firma kurumsallıklarında yükseliş• Sürdürülebilirlikte dinamizm• Potansiyel iş alanları takibi• Off-set süreçlerine katkıkonularında savunma sanayisine çeşitlikazanımlar sağlanabilecektir. Roketsan’ında bu kazanımlardan yüksek seviyedefaydalanabilmesi için yürüttüğü çalışma-lar devam etmektedir n

Murat ERKANÜrün ve Süreç Kalitesi DirektörlüğüLider Mühendis

Gözde ERKAL GÜZELÜrün ve Süreç Kalitesi DirektörlüğüYönetici Mühendis

Roketsan’dan Haberler 49

Türkiye FutbolFederasyonu’nun “TürkiyeFutbol Oynuyor” projesikapsamında destek verdiği,Türkiye Bedensel EngellilerSpor Federasyonubünyesindeki Ampute MilliTakımımızın yer aldığışampiyonada 12 takımkıyasıya mücadele etti.

Şampiyona boyunca Almanya, Gürcis-tan, İspanya, Rusya, Polonya ve finaldeİngiltere ile karşılaşan Millilerimiz, hiçbirmağlubiyet almadan adını şampiyon ola-rak yazdırmayı başardı.

Millilerimizin bu başarısı hepimizi gurur-landırırken, bizler Roketsan ailesi olarakfarklı bir sevinci de beraberinde yaşadık.Osman ÇAKMAK…

Milli Takımımızın Kaptanı ve aynı za-manda çalışma arkadaşımız olan OsmanÇAKMAK’la hem kendisi hem de ülke-mize getirdikleri bu başarı hakkında birsöyleşi yaptık.

1. Öncelikle hepimize bu gururu ya-şattığınız için Roketsan ailesi olaraksize ve tüm takımınıza tekrar teşek-kürler. Başarınız tesadüf olamaz. Bumücadele ne kadardır devam edi-yor? Ne zamandır bu takımdasınızve takım kaptanısınız?

Ampute futbola 2009 yılında başladım.O zamanlar Tokat’ta yaşıyordum. Genelmerkez Ankara’ydı ve Tokat’ta amputefutbol takımı yoktu. Ankara takımların-dan birinde oynamam gerekiyordu. Bi-reysel idman yapıyorsun ama bireyselidman yeterli değil takım idmanı da yap-man lazım. Sonra Milli Takım’a seçildim.Kısmet, sonrasında takım kaptanı oldum.Geçmişten gelen bir futbolculuğumuzvar ve o sayede ister istemez liderlik vas-fım ve bilgi birikimim takıma yansıdı.Onlar da kendi aralarında konuşmuş,normalde benden daha eski arkadaşlarda vardı ama Osman abi kaptan olsunistemişler. Hem abimiz olsun hem kapta-nımız. Öyle kaptan oldum.

2. Osman ÇAKMAK kimdir? Hayathikâyenizi paylaşabilir misiniz?

Tokat’ın Zile ilçesini Narlıkışla köyünde

doğdum. Futbolu çok seviyordum, ozaman beden eğitimi öğretmenimyoktu, bizde bir öğretmen her branşa gi-riyordu. Derslerde de hırslı ve istekliydim.Öğretmenim de bana çok güveniyordu.İlkokulu bitirdikten sonra futbol oyna-mam lazımdı, yatıyordum kalkıyordumfutbol… Büyük şehre gitmem gereki-yordu yoksa nasıl temel eğitim alacak yada nasıl keşfedilecektim? Öğretmenim“Bu işler sadece İstanbul’da olur” dedi,konuştum ailemle. Baba dedim “Ben İs-tanbul’a gidiyorum.”, o da “Nerede ka-lacaksın?” dedi, “Bulurum bir yer.”dedim. 11 yaşındaydım tek başıma İstan-bul’a geldiğimde. Marangozhanede işebaşladım. Sonra Zeytinburnu Spor’unseçmelerine katıldım. Sonra hayat farklıyerlere sürükledi tabi. Futbolda kendiniidare edecek paralar yoktu ki altyapıda kihala yok. Tabi ben de bu istek bu arzu…Futbola başladığımda en büyük arzumkendi kulübümde A takıma çıkmak vemilli takım forması giymekti. Ona doğruilerlerken ufak bir sakatlık oldu. O süredede benim maddi olarak geçimimi sağla-mam gerekiyordu, bir şirketle Rusya’yaçalışmaya gittim. Mobilya-montaj üzerinealtı ay çalıştım. Yedi yıllık bir deneyimimvardı giderken, marangozdum zaten

Türkiye’nin Ev Sahipliğinde Düzenlenen AvrupaAmpute Futbol Federasyonu (EAFF) AvrupaŞampiyonası’nda Şampiyon Türkiye!

hatta Roketsan’da da marangoz olarakişe başladım. Geldikten sonra futboladevam ettim ama çok da profesyonel birduruma gelemeden askerlik zamanımgeldi. Her Türk evladının yapmak istediğivatani görevimizi yapmaya gittim. ÖnceManisa Doğukışla’ya oradan İstanbul’a45 gün özel eğitime gittim oradan daŞırnak’a geçtim. Askerliğimi çok severekyaptım. Düşünün ki kıyafetine belki deen çok dikkat eden bendim. Sabahın5’inde operasyona giderken bile kıyafe-timi kırışık giymezdim. Kıyafetlerimizi ya-tağın altına sererdik yatmadan önce kisabah kalktığımızda düzgün olsun diye,işte o iştahla yaptım askerliğimi. Komuta-nım yanına aldı beni “Haberci olurmusun?” dedi, “Seve seve” komutanımdedim. Çok mutluydum ve tim arkadaş-larımı da çok seviyordum. Çeşitli bölge-lerde görevlere gittik geldik. Maalesefgene terör belasından, kalleşçe döşenenmayın yüzünden sol ayağımı kaybettim.Şimdi evliyim, üç çocuk babasıyım. İkikızım bir oğlum var. Bir kızım 16 yaşındaküçük oğlum 10 yaşında. Büyük kızım17 yaşında ve üniversite sınavına girecekseneye.

3. Nasıl karar verdiniz futbol oyna-maya? Profesyonel futbol hayatınıznasıl başladı?

2007 yılında, TSK Rehabilitasyon Merke-zi'ndeyken komutanlarım futbol oyna-mamı çok istemişti. O zamanlar benimprotezim yeni takılmıştı ve çok şehit veri-yorduk, çok gazimiz oluyordu. “Komuta-nım cephede adam lazımsa biz degidelim.” dedik. O da “Hayır, farklı dal-larda ay yıldızlı bayrağı temsil edin. Me-sela neden futbol oynamıyorsun özgeçmişinde eski futbolcusun diye yazı-yor” dedi. “Komutanım dedim kolay işlerdeğil onlar” ama sonra başladık öyle dedevam etti. Milli Takım’a davet edilincede ayrı bir gurur, ayrı bir heyecan oldu.

4. Şampiyon olduktan sonra nelerdeğişti hayatınızda?

2014’te dünya şampiyonluğunu Meksi-ka’da kıl payı kaçırdık. Yarı finalde son sa-niye golüyle kaybettik. Ama bu sefer,2017’de 50+2’de… Koşar futbolda İngi-

lizlere karşı çok bir üstünlüğümüz yokama ampute futbolda artık yalnızca İngil-tere değil Brezilya, Almanya, İspanya gibiülkelere üstünlük kurabiliyoruz. Bunlarfutbol ekolleri olan ülkeler ama biz Arjan-tin’i son saniyede 3-0 yenebiliyoruz. Am-pute futbolda yenemediğimiz bir takımvardı o da Rusya. Bu günlere de sondünya şampiyonu Rusya’yı yenerek gel-dik. Ben askerde ayağımı kaybettiktensonra unutamam bu olayı diyordumama bu şampiyonluk bana çok şeyiunutturdu.

5. 50+2. dakikadaki golünüzle ülke-mize şampiyonluğu getirdiniz?Neler hissettiniz o anda?

Ben pozisyonum gereği defanstayım. Bizmutfak bölümündeyiz, yiyen bölümdedeğiliz. Turnuvada hiç golüm yoktu, öylebir hevesim de yoktu. Dünya Şampiyo-nası’nda Meksika’da da bir gol atmıştım.Yarım voleyle, kornerden dönen topavurmuştum, finale yükselmiştik. Bu seferde Osman attı şampiyonluk geldi. O günmaça çıkarken “Bugün tam bir düğünhavası var statta, ne yapabiliriz? Bir fark-lılık yaratmamız lazım.” diye düşündüm.Çok istekli ve hırslıydık. İngilizleri çokrahat geçeriz diye düşündük çünkü ogünkü konuşmalar, arkadaşların birbi-rine davranışları, hocanın hitapları çoküst düzeydi. 50. dakikada gol attılar. Birbaktım dakika 50 ve eğer uzatmalara gi-derse bizim uzatma oynayacak bir ekibi-miz olması lazım. Ama kalecimiz olsundefans oyuncularımız olsun yüzünü ka-pattı. Bağırdım hepsine “haydi bitmedi!”diye. Arkadaşlar da onu diyor zaten“Osman abi maçı öyle bir yaşadın ki, bizüzüldük, nerdeyse yere çökecektik amasen bizi kaldırdın haydi diye.” diyorlar. Oanda statta bir sessizlik oldu. Benim hiçsevmediğim bir sessizlik. “Haydi haydi!”dedim. Bir dakika sonra taç oldu oradankorner oldu. Diğer defans oyuncusuna“Ben Barış’a gidiyorum, buralar sanaemanet.” dedim ve gittim. Top fileye de-ğince öyle bir bağırmışım ki turnuva bi-teli kaç ay oldu daha yeni yeni kendimitoparlayabiliyorum. Çok coşkulu… 45bin kişinin bir anda ayağa kalkması, “Tür-kiye” diye bağırması ve Osman ÇAKMAKdenirken “gazi” denmesi beni ayrı bir gu-

rurlandırdı. Sonuçta tüm rekorları alt üstettik. Seyircimizle birlikte namağlup bitir-dik turnuvayı.

6. Özellikle final maçı oldukçayoğun bir ilgi gördü, binlerce kişicanlı izledi. Sanıyorum çıktığınız se-yirci sayısı en yüksek maçlardan biriolmuştur. Tabii ekranları başındamilyonlarca insanın da izlediğini bi-liyordunuz. O kalabalığın önündeoynamak nasıl bir duyguydu?

Türk halkı hakkını helal etsin. Ben 25-30bin diye düşünüyordum ama 41 bin ki-şilik stada 45 bin kişi geldi. Halkımız çokduygusal, milliyetçilik ruhu yüksek olanbir halk. Şampiyon olduğumuz andan iti-baren değil, aslında biz son dünya şam-piyonu Rusya’yı yendiğimizden beri hepyanımızda oldular. Sosyal medyadangelen mesajlar, yavaş yavaş basındayankı bulması ve insanların sokakta bizitanıması… Genel Müdürümüz ve Yö-netim Kurulu Başkanımızın güzel sözlerlebizi araması ve evladım desteğimiz sizinledemeleri ve tüm Roketsanlıların des-teği… Bazı başka şirket ve belediyeler deduyuru yapınca artık bu saatten sonraoturduk ve “Bize şampiyonluk yakışır!”dedik. Vodafone Park’ta final oynamayıben çok istedim. Riva Tesisleri’nde ola-caktı aslında. Arkadaşlara “Rusları bir ye-nelim, benden ne isterseniz isteyin,a

Ocak 2018

Roketsan’lı Olmak 51

ben devlet büyüklerimizden talep ede-rim.” dedim. Onlar da “Finali büyük birstatta oynamak istiyoruz” dediler. Rus-ya’yı 60. dakikadan sonra yenince, önü-müzde yarı final vardı daha ve Polonyagüçlü bir rakipti. Hatta yenilebilirdik belkiama ben yine de mikrofonu elime aldımve canlı yayında “Biz finali VodofonePark’ta oynamak istiyoruz!” dedim. Sağolsun Cumhurbaşkanımız ve Beşiktaş Yö-netimi de bu işe onay verince isteğimizgerçekleşmiş oldu. Roketsan personeli-nin de maça gelmesi beni ayrıca motiveetti, bu da ayrı bir gurur. Bu kadar büyükbir statta oynamak bizim alışık olmadığı-mız bir standart. Düşünün 1.000-1.500kişiye oynuyorsunuz normalde. En sonArjantin’de vardı böyle bir rekor ve 15bindi. Uluslararası basında Türklerin ta-rihi bir rekor kırdığı yazıldı.

7. Bizlere bu gururu yaşatan takımıdaha yakından tanımak isteriz. Sizingibi bu takıma gönül veren 13 arka-daşınızın daha olduğunu biliyoruz.

Bize biraz takım arkadaşlarınızdanbahsedebilir misiniz?

Bazılarını kardeşim, bazılarını evladımgibi seviyorum. Aralarında benim çocuk-larım yaşında olan genç kardeşlerimiz devar; geleceğe yatırım yapıyoruz aslında,aramızda o havayı koklasınlar yarın birgün biz bırakınca onlar devam etsinler.Kısaca herkesten bahsedersem; RahmiÖZCAN; takımın 2. kaptanı doğuştan en-gelli bir kardeşimiz. Hayatıyla çok barışıkhele de ampute futbolla tanıştıktansonra daha da iyi olmuş. Benden 12 yaşküçük. Moral motivasyon olarak hepolumludur. Bu takımı da camiayı da so-nuçta ülkeyi mutlu ediyor. Öğretmenkendisi. Fatih ŞENTÜRK; Bir motosikletkazasında sol bacağını diz altından kay-bediyor. Çok duygusal bir arkadaş. MilliTakım’ın forveti. Fatih rüzgârı bir alırsa ar-kasına yenemeyeceğimiz ülke yok. O daöğretmen. Barış TELLİ; Bana son golünpasını veren kardeşimiz. Normalde banaidmanda hiç pas vermez. Benden önce

başlamış ampute futbola. Küçükken tra-fik kazası geçirmiş. Fatih KARAKUŞ; Elek-trik kazası sonucu sol kolunu kaybetmiş.Oyunda süre alsın almasın “Takım kazan-dıysa ülkem kazanmıştır.” der. Muham-met YEĞEN; Doğuştan sağ bacağı yok.Erzurumlu. 15 yaşından beri bizimle. Butakımda en çok kimle ilgilendin dersenMuhammet’le derim. Seni kim çok yordudersen o da Muhammet derim. Bizonun engeli olmadığını anlattık ona.“Seni bir yere gönderdiğimizde sen alıpgeliyorsan sen engelli değilsin” dedik.Benim mevkiimde oynuyor ve şimdi ge-lecek vadeden çok değerli bir oyuncuhaline geldi, en büyük mutluluğumuz o.Kemal GÜLEŞ Şırnak’ta bir kazada solayağını diz üstünden kaybediyor. Bizegeldiğinde 12 yaşındaydı. Özel bir moti-vasyonla özel çalışmalarla bugüne gel-dik. Feyyaz GÖZAÇIK; Kayserili. Diyelimki çok üzüntülü bir dönemindesin,onunla beş dakika oturman yeterli. Birinsan devamlı güler mi? Ne olursa olsunbeş dakika sonra güler, hep çok

mutludur. Selim KARADAĞ; Malatyalı,doğuştan sağ kolu kısa. Kalemizi koru-yor. O da benim gibi olgun yaşta 38 ya-şında. Ben kaptanlık yaparken onlarınbana destek olması çok mutlu ediyorbeni. Yola birlikte devam edince başarıkaçınılmaz oluyor. Bana hep çok yar-dımcı. Alican KURUYAMAÇ; Doğuştansağ ayağı yok. Ben ve Muhammet’le de-fansta oynuyor. Yeri geliyor benim solayağım oluyor. Olumlu düşününce çokiyi bir arkadaş ama bazen olumsuza ka-pılırsa onu toplamamız uzun sürebiliyor.Ömer GÜLERYÜZ; Ömer’le hep olumlukonuşman lazım. Bir şey yapıyorsa vesen yanlış olduğunu söylersen anındakıpkırmızı olur, bembeyaz teni var. Güçlümü tartışılır ama yetenek olarak son za-manlarda Türkiye’de sivrilen ve yetene-ğini ülkelere karşı ispatlayanoyunculardan. Biz gücümüzle oynuyo-ruz o yeteneğiyle oynuyor, çok yeteneklive zeki bir oyuncu. Serkan DERELİ; Kim-senin yaşamak istemeyeceği bir talihsizlikyaşıyor. Doğuştan engelli. Annesini trafikkazasında kaybediyor, sonra babası birevlilik yapıyor ve yurda veriyorlar Ser-kan’ı. Yurtlarda ne cevherler yetişiyor.Bugün ampute futbolunun dünyada eniyi orta sahası Serkan DERELİ ve yurttayetişti Serkan. Serkan bunu asla bir eksik-lik olarak görmez ve eğer faydalı bir bireyolduysam yurdun sayesinde oldum diyeanlatır. Çok yetenekli, çok genç, çalış-mayı çok seviyor, çok zeki bir futbolcu.Bizim maçlar 50 dakika, bir 50 dakikadaha oynayalım desek hayır demez. Çokazimlidir. Mehmet YUNSUR; Çorumlu birkardeşimiz, o da tarlada saman makine-sine sağ ayağını kaptırıyor. Beş yaşınday-mış. Mütevazı ve olgun bir insan.Gürkan GÜNAYDI; Fizyoterapistimiz.Gece yarısı bile ağrın olsa çıkar gelir.

Tedavini tamamlamadan gitmez. Vücu-dumuzu öyle ezberledi ki telefonda biletedavi edebilir. İşini seven ve hakkıylayapan bir insan. Uğur ÖZCAN Hocamızise teknik direktörümüz, kendisi gazi.2003 yılında takımımız kurulduğunda ta-kımın ilk futbolcularındanmış ve MilliTakım kaptanlığı da yapmış bir dönem.Şimdi bütün tecrübesini ve bilgi birikiminibize aktarıyor.

8. Birçok spor takımına örnek gös-terilen bu azminizde, maddi olma-yan müthiş motivasyonunuzunkaynağı neydi?

Özel kaynağı tabii ki konuşmalar. Hoca-mızdan malzemecimize kadar… İnanınki cümle kurduğunuzda bu çok önemli,bireysel olarak kurarsanız farklı tabi... Hal-kımızın bir şeye ihtiyacı var, o da başarı.Siz Türk halkını mutlu edin bakın onlarsizi ne kadar mutlu ediyor. Bizim bilebeklemediğimiz bir ilgiyle karşılaştık. Dev-let büyüklerimiz hep diyor ki; Sen bor-cunu ödedin. Ama şimdi banasorarsanız Türk Halkı’na ne borcun vardiye, var benim borcum daha doğrusuvarmış. Böyle bir sevinci böyle bir mutlu-luğu neden daha önce yaşatmadık ki?

9. Bundan sonra Ampute Milli Fut-bol Takımımızı neler bekliyor? Birsonraki hedefiniz nedir?

2014’te yarı finalde elenmiştik. 2018Dünya Kupası’nı ülkemize getirmeyi he-defliyoruz bu defa. Bir değişiklik olmazsaMeksika yine üstlenmek istiyormuş orga-nizasyonu. 2018 hedefim kızımın iyi birüniversite kazanması ve 2018 Dünya Ku-pası’nı ülkemize kazandırmak.

10. Son olarak size bizden bir sorusormak isteriz. Roketsan’lı olmaksizin için ne ifade ediyor?

2010 Dünya Kupası’na katıldığımda biryıl boyunca evim Tokat’ta ben buraday-dım. 2012 yılındaki dünya kupası içinAnkara’ya taşındık. Tabi gazi maaşıylaAnkara’da yaşamak kolay değil, ek bir işlazımdı; Roketsan’a başvurdum ve işebaşladım. Çocuklarımı da Ankara’ya ge-tirdim, çok mutlu ve huzurlu bir yaşamımoldu burada benim. Hem Roketsan’daçalışıyorum, hem futbol oynuyorum. Bugerçekten hani derler ya her başarılı in-sanın arkasında bir ailesi vardır. Evetbenim birinci ailem kendi ailem ikinciailem Roketsan’dır. Roketsan’a borçlu his-sediyorum kendimi. Bunu da her yerdesöylüyorum. Bu başarıda Roketsan’ınpayı büyük. Öğrenmenin yaşı yok tabii,maçlar ve antrenmanlar için izinlerim desorun olmayınca, gittikçe performansımdaha da arttı. Düzgün yaşam şekliyle, ça-lışma azmiyle arttı. Ben bu desteği gör-düm Roketsan’dan ve ona göre hareketettim. Çok mütevazı bir personel yapımızvar. Başarıdan bahsetmeye zaten gerekyok dünya şirketleri arasında... Diyorumki hep, eğer bir gün hayattan ders almakistiyorsan gelip Roketsan’da bir ay çalışa-caksın. Mutlu musun? Çok mutluyum.Huzurlu musun? Çok huzurluyum. Hanine deriz eğer ortada bir yemek varsa, birköşesinde de bizim de bir katkımız varsane mutlu bizlere.

Ülkemize daha birçok kez böylesinebaşarılar kazandıracağınızdan hiçşüphemiz yok. Sizinle gurur duyu-yoruz ve bizlere bu sevinci yaşattı-ğınız için çok teşekkür ediyoruz n

Ocak 2018


54 Sayı 12

Roketsan’lı Olmak

Roketsan ailesi olarakTürkiye Cumhuriyeti’ninkurucusu ve mimarı UluÖnder Gazi Mustafa KemalATATÜRK’ün ebediyeteintikal edişinin 78’inci yıldönümünü törenle andık.

Elmadağ ve Lalahan yerleşkelerimizdedüzenlenen törenler; saygı duruşu ve İs-tiklal Marşı’mızın okunmasının ardındangünün anlam ve öneminin belirtildiğikonuşmalarla son buldu.

10 Kasım günü Dubai Airshow katılımıiçin hazırlıklarını yürüten Roketsan ekibide fuar alanında bu anlamlı güne özel

Atamızı, Aramızdan Ayrılışının 78’inci YılındaSaygı ve Özlemle Andık

Vatanımızın kurtarıcısı vekurucusu Gazi MustafaKemal ATATÜRK, 19 Eylül1921 tarihinde TürkiyeBüyük Millet Meclisininkararıyla gazilik unvanınıaldı.

Bu kapsamda, 2002 yılında çıkarılanyasa ile 19 Eylül günü, Gaziler Günüolarak kabul edildi. Roketsan’da çalışangazilerimiz, Genel Müdür Yardımcısı veOES Grup Başkanı Hayri TORUN,

Kurumsal Hizmetler Direktörü ve GenelSekreter Kürşat YİĞİTBAŞI, 19 Eylül

Gaziler Gününde Anıtkabir’de

2017 Gaziler Günü’nde Atamızın huzu-rundaydı n

bir anma gerçekleştirdi.

Cumhuriyet’imizin kurucusu, milletimizinunutulmaz lideri, büyük komutan GaziMustafa Kemal ATATÜRK’ü; O’nun şah-sında dava ve silah arkadaşlarını, İstiklal Mü-cadelemizin tüm kahramanlarını, Roketsanailesi olarak her zaman her yerde sevgi,saygı, rahmet ve şükranla anacağız n

Ocak 2018


Roketsan Akıl Platformları Tanıtımı veKuşaklar Arası İlişki İnovasyonu Uygulama Çalıştayı

Roketsan Takdir veÖdüllendirme Yönetmeliğikapsamında, çalışmalarıylaRoketsan’a 5, 10, 20 ve 25yıldır hizmet verençalışanlarımızınbağlılıklarınınödüllendirilmesi amacıylafarklı oturumlarda“Roketsan Hizmet ÖdülleriTöreni” gerçekleştirildi.

Ağustos ayında düzenlenen “5. ve 10.Yıl Hizmet Ödül Töreni”nde İnsan Kay-nakları ve Eğitim Direktörü DevrimSİMAV UYSAL’ın konuşmasının ardından

çalışanlarımızın bağlı bulundukları GrupBaşkanları tarafından hizmet plaketleriile birlikte ödülleri takdim edildi.

Ekim ayında düzenlenen “20. ve 25. YılHizmet Ödülleri Töreni”, Yönetim KuruluBaşkanı Emin ALPMAN, Yönetim Kurulu

2017 Hizmet Ödül TörenleriBaşkan Vekili Mustafa AYSAN, GenelMüdürümüz Selçuk YAŞAR, GenelMüdür Yardımcısı ve OES Grup BaşkanıHayri TORUN, üst düzey yöneticilerimizve çalışanlarımızın katılımlarıyla gerçek-leştirildi nNice senelere!

Bireysel ve örgütselgelişimin disiplinler arasıetkileşim sağlayarakkurumsallaştırılması,dönüşüm vemükemmeliyetin inovatifyaklaşım ile sürekli kılınmasıve vizyon ile stratejilerimizehizmet eden ideal kültürünyaşatılması için katılımlıyönetim ile doğrudandestek olunması amacıylatasarlanan “AkılPlatformları”nın tanıtımı ve“Kuşaklar Arası İlişkiİnovasyonu” konusununAkıl Platformları aracılığıyla

Akıl Platformları’nı oluşturan Hazır AkılPlatformu, Yeni Akıl Platformu ve Katı-lımlı Akıl Platformu’nun tanıtımı ile baş-layan çalıştay, Dr. Oğuz BABÜROĞLUtarafından yönetildi. Dr. Hakan TETİK’insunumu ile devam eden çalıştay so-nunda Roketsanlılar tarafından kuşaklararasında iletişim ve iş birliğini geliştir-meye yönelik öneriler oluşturuldu n

ele alındığı çalıştay 16Haziran’da gerçekleştirildi.

Çalıştaya Yönetim Kurulu Başkanı EminALPMAN, Yönetim Kurulu Başkan VekiliMustafa AYSAN, Genel Müdür SelçukYAŞAR ve Baby Boomer ile birlikte X veY kuşaklarından yaklaşık 60 Roketsan’lıkatılım sağladı.

55

56 Sayı 12


Türkiye CumhuriyetiDevleti’nin kurucusu,Büyük Önder MustafaKemal ATATÜRK’ün

Roketsan ailesi olarak, tüm hayatını TürkMilleti’ne adayan, Ulu Önder MustafaKemal ATATÜRK’ün, ilke ve devrimlerinibenimseyerek ilerlediğimiz bu yolda, 23Kasım 2017 tarihinde Anıtkabir’de ger-çekleştirdiğimiz törenle Atamızı saygı veözlemle andık.

Roket ve füze konularında Türkiye’ninve dünyanın takip ettiği lider bir kurumolarak, Atamızın emanetine sahip çık-maktan dolayı gururluyuz. Gösterdiğihedefe emin adımlarla ilerliyoruz n

aramızdan ayrılışının79’uncu yıl dönümündebir kez daha Atamızınhuzurundaydık.

Atamızı Ziyaret

Ocak 2018


58 Sayı 12


5S 5’inci Yıl Töreni ve Süreçİyileştirme ÇalışmalarıSertifika Töreni 2 Kasım2017 tarihinde RoketsanElmadağ Sosyal Tesisi’ndegerçekleştirildi.

Törene Genel Müdürümüz SelçukYAŞAR, BLS Grup Başkanı Yavuz AKA veOES Grup Başkanı Hayri TORUN baştaolmak üzere ilgili yöneticilerimiz ve çalış-malarda yer alan Roketsan personeli

5S 5’inci Yıl Töreni Gerçekleştirildi

fonksiyon yöneticisine günün özel anı-sına plaketleri takdim edildi n

katılım sağladı. Geçtiğimiz beş yılda 5Sçalışmalarına katılım sağlayan 40 ayrı

2013 yılından bu yana, eşzamanlı olarak İstanbul,İzmir ve Ankara’dadüzenlenmekte olanBusiness Cup FutbolTurnuvası’na Roketsanolarak bu yıl ilk defa katıldık.

Roketsan Futbol Takımı Bu Yıl İlk KezBusiness Cup Futbol Turnuvası’nda

Kurumsal şirketlerin futbol takımlarınınkatılımlarıyla gerçekleşen ve şirketlerinfutbol zirvesi olarak değerlendirilen“Business Cup Futbol Turnuvası”nda atı-lan tüm goller için “Mor Çatı Kadın Sığı-nağı Vakfı”na organizasyon komitesitarafından bağış yapıldı n

Roketsan çalışanları, 7 Ekim 2017’desushi atölyesinde bir araya geldi. Sushişefi Yutaka HOSHINO’dan sushinin gü-nümüze uzanan tarihi, sushi malzeme-leri, çeşitleri ve hazırlık süreçlerikonularında da bilgi alan çalışanlarımız,sonrasında uygulamalı olarak sushi yap-mayı öğrendi. Japon kültürünü yakın-dan tanıma fırsatı sağlayan etkinlik, hemkültürel hem de gerçek anlamda ol-dukça doyurucu oldu n

Roketsan Çalışanları Sushi Atölyesi’nde

Ocak 2018


Roketsan Ankara Sanayi Devleri Futbol Turnuvası’nda

Dünya’nın kıtalar arasıkoşulan tek maratonu olmaözelliği taşıyan Vodafoneİstanbul Maratonu, bu yıl“Çocuklarımızın Geleceğiiçin Koşuyoruz” temasıyla12 Kasım 2017’de 39’uncukez gerçekleştirildi.

Tekerlekli sandalye, 42K "maraton", 15K,10K ve Halk Koşusu (8K) olmak üzerebeş ana kategoride koşulan maraton,Uluslararası Atletizm Federasyonları Bir-liği (IAAF) tarafından "Altın Kategori" un-vanına lâyık görülen ve Avrupa'nın eniyi 11, dünyanın en iyi 22 maratonun-dan biri olarak değerlendiriliyor.

Roketsan çalışanı da bireysel olarakkatılım sağladı n

Maratonda Roketsan adına yarışan ça-lışma arkadaşlarımızın yanı sıra birçok

59

Eğitime destek vermekamacıyla düzenlenenAnkara Sanayi DevleriFutbol Turnuvası’naRoketsan olarak bu yıl da

kupasını aldı. Gollerini Yozgat’ın Çekerekilçesindeki ilköğretim okullarındakiçocuklara destek olmak için atan ve busosyal sorumluluk projesinin bir parçasıolmamızı sağlayan tüm takım oyuncula-rımıza teşekkür ediyoruz n

katılım sağladık.

24 Eylül - 12 Ekim 2017 tarihleri ara-sında 10 takımın katılımıyla gerçekleştiri-len turnuvada Roketsan 4’üncülük

Çocuklarımızın Geleceği İçin Koştuk

60 Sayı 12


Roketsan çalışanları veailelerine yönelik olarak“Mutlu ve Başarılı ÇocukYetiştirme Prensipleri”ninanlatıldığı “EbeveynliğinPsikolojisi: Mutlu ve BaşarılıÇocuk Nasıl Yetiştirilir?”Semineri, 25 Kasım 2017tarihinde DowntownOtel’de gerçekleştirildi.

Eğitim bilimci ve yazar Dr. Özgür BOLATtarafından düzenlenen seminerde;

“Ebeveynliğin Psikolojisi: Mutlu ve Başarılı ÇocukNasıl Yetiştirilir?” Semineri Gerçekleştirildi

de mutludur” anlayışından yola çıkılarakoluşturulan başarı modelinin paylaşıldığıetkinliğin sonunda Özgür BOLAT’ın“Beni Ödülle Cezalandırma” adlı kitabıtüm katılımcılara hediye edildi n

çocuk eğitiminde doğru bilinen yanlış-lar, başarı ve mutluluk ilişkisi, ödülün za-rarları, motivasyon düşürücü unsurlarve yetenek gelişimi gibi konulara yer ve-rildi. “Evde mutlu olan çalışan, şirkette

larımızın dereceleri ise şu şekilde;

1 Koray KUŞDEMİR 41:13 2 Mustafa BİLGİN 43:30 3 Ahmet BEYCAN 46:03 4 Muhammed YÜKSEL 47:21 5 Muzaffer Zeki ÇINAR 49:10 6 Alaattin KOÇAK 51:54 7 Onur YAĞMUR 52:58 8 Murat ŞAHİN 55:59 9 Melih Metin PEKKAPTAN 56:0010 Zafer DEMİRSAL 56:3811 Engin KESKİN 56:43 12 Cemil AÇIKYILDIZ 57:41 13 Serter YILMAZ 1:01:12 14 Göksel KİZİR 1:06:58 15 Oğuzhan KILIÇ 1:11:39

Roketsan,TEGV için Koştu

2017 yılı içinde kurulan ve bir süredirantrenmanlarına devam eden OkçulukTakımımız, 14-17 Aralık 2017 tarihleriarasında Samsun Baruthane OkçulukTesisi’nde gerçekleştirilen “2017 SalonFederasyon Kupası”na katıldı. 1.023sporcunun yarıştığı etkinliğe ilk defa ka-tılarak şirketimizi temsil eden çalışma

arkadaşlarımız ve elde ettikleri derecelerşu şekilde;

114. Zafer İLHAN131. Osman ÜNLÜ135. Levent AKPINAR

Başarılarının devamını diliyoruz n

Okçuluk Takımımız İlk Yarışına Katıldı

1936 yılından bu yanaaralıksız düzenlenen veTürkiye’nin en eski atletizmgeleneklerinden biri olanBüyük Atatürk Koşusu, bu yıl27 Aralık 2017’de 82’nci kezgerçekleştirildi.

Roketsan çalışanlarının yoğun ilgi gös-terdiği organizasyonda yarışmacılar top-lamda 10 km’lik bir parkurda yarıştı n

Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da TEGV ya-rarına yarışmaya katılan çalışma arkadaş-

61Ocak 2018


Şirket İçi Tenis Turnuvası

18 takımda toplam 230 Roketsan çalışa-nının katılımıyla düzenlenen ve artık ge-lenekselleşen turnuvanın şampiyonu“MTB” takımı oldu. Turnuvada “Kara Ok”takımı 2’nci olurken, “Ambargo” takımıda 3’üncü oldu n

Şirket İçi Voleybol Turnuvası Şampiyonu Belli Oldu

28 Mart - 28 Temmuz 2017tarihleri arasında, Elmadağtesisi kortlarında 2’nci kez“Şirket İçi Tenis Turnuvası”düzenlendi.

“A Klasman Erkekler”, “ B Klasman Erkek-ler” ve “Karma Kadınlar” kategorilerindegerçekleştirilen turnuvaya 31 çalışanı-mız katıldı n

A KlasmanıBirinci: Gürler KAYAİkinci: A. Cevdet HAYRULLAHOĞLU

B KlasmanıBirinci: Fatih Cihat ŞENGÜLİkinci: Arda ÖZERTEM

Karma KadınlarBirinci: Ecem ULUTAŞ İkinci: Esra Şeyda KAPLAN

Şirket İçi Su Topu Turnuvası Düzenlendi Roketsan’da şirket içidüzenlenen turnuvalara buyıl bir yenisi daha eklendi.

3 Ağustos - 22 Eylül 2017 tarihleri ara-sında, Elmadağ tesisi yüzme havu-zunda ilk kez “Şirket İçi Su Topu”turnuvası düzenlendi. Katılımcı ve seyir-ciler için oldukça keyifli geçen turnuva-nın galibi “The Marabas” takımı olurken,“Jawsu” takımı 2’nci oldu n

TakımlarThe Marabas Mehmet Anıl SEL, Can ÇITAK, ÖmerUYGUN, Gökhan ÜSTÜNER, Anıl KAY-NAK, Ege Can KOÇ

Jawsu Onur AKTAŞ, Çağrı SARI, Sercan ALTIN,Salih Mert DERELİ, Berat ATMACA, Sa-dettin ÖZEN, Bahadır TALU, Kenan CanTAŞAN

TakımlarMTBM. Zeki ÇINAR, Anıl Erdem DERİNÖZ, AliEmrah YARAR, Göksel KİZİR, Şükrü EmreAYDEMİR, Kaan ÇİMEN, Oğuzhan KILIÇ,Mustafa EKİNCİ, Sinan ARDA, Semih ÇA-KIROĞLU, Anıl GÜÇLÜ, Barış ÇALIŞKAN,Alper ERTÜRK

Kara OkYusuf MENTEŞ, Koray KUŞDEMİR, FatihÇAM, Mustafa ÜNAL, Ali KAPLAN, BurakAŞKIN, Cemil AÇIKYILDIZ, Hasan GÜN-GÖR, Oğuz GÖNEN, Mehmet AKGÜN,Burak ÖZCAN

AmbargoSelçuk ÇIPLAK, Mustafa DAĞ, Nihat ANILIR

Roketsan şirket içi faaliyetlerikapsamında, Temmuz -Kasım 2017 ayları arasındadüzenlenen “Şirket İçiVoleybol Turnuvası”na buyıl da ilgi büyük oldu.

62 Sayı 12


Eşitlik, bireyin bütünyeteneklerini tam veözgürce geliştirebileceğitoplumsal ortamınyaratılması ve bu ortamınönündeki toplumsal vesiyasal engellerin ortadankaldırılması olaraktanımlanır.

Eşitsizlik ise, önlenebilir olması nede-niyle adil olmayan farklılıktır.

Kadının ve erkeğin sosyal olarak belirle-nen rol ve sorumlulukları “toplumsalcinsiyet” (gender) olarak tanımlanır ve“gender” olgusu toplumdan toplumave zamana göre farklılık gösterir. Ulusalve uluslararası güncel politikalar, birey-ler arası eşitsizliğe yol açar. Oluşan

eşitsizlik alanlarında kadınlar; daha azsağlıklı, daha düşük eğitimli, daha az iş-gücüne katılan bireyler olur; daha azgelir getiren işlerde çalışır (1).

İlk çağlardan günümüze cinsiyet eşitsiz-liğine bakarsak; göçebelikten yerleşikhayata geçen toplumlarda kadınların,toplayıcılıktan üreticiliğe geçiş sürecindeoldukça etkin bir rol oynadıkları ve sos-yal hayattaki konumlarının daha üst dü-zeyde olduğunu görürüz. İlerleyensüreçte, ekonomik faaliyetlerin güce da-yanmaya başlaması ile erkek ön planaçıkmış, bu nedenle kadınların konumlarıgerilemeye başlamıştır. Endüstri Devrimide kadının konumunu iyileştirmemiş vehatta sermaye gücü karşısında etkinli-ğini daha da zayıflatmıştır. Çağdaş top-lumlarda ise, kadın problemlerinin dahada ağırlaştığı gözlemlenmektedir. Örne-ğin; endüstrileşme sürecinde kadın,mesken dışındaki herhangi bir işte

çalışarak aile ekonomisinden ziyade,sermaye sahiplerinin birikimine katkıdabulunmaya başlamış ve sermaye sahip-lerinin ucuz işgücü arayışı, kadını ça-lışma hayatına dâhil etmiştir. Kadın, evdışındaki işlerde çalışmaya başlayaraküretici fonksiyonunu yeniden kazanmış;ancak, eşit işe eşit ücret prensibindentam anlamıyla yararlanamamıştır (2).

2015-2016 verilerine göre toplumsalcinsiyet eşitsizliğinde Türkiye, 188 ülkearasında 71’inci sırada yer almıştır. Tür-kiye İstatistik Kurumu TÜİK’in 2016 veri-lerine göre Türkiye’de cinsiyetlere göreiş gücüne katılım oranı kadınlarda%32,5 iken erkeklerde %72’dir. YineTÜİK’in 2015 verilerine göre ülkemizdehane halkı ve aile bakım işlerine ayrılangünlük ortalama zaman erkeklerde 53dk iken kadınlarda 4 saat 35 dakika ola-rak saptanmıştır. İŞKUR’un İş Gücü Piya-sası Araştırma Raporu 2015 verilerierkeklerin en çok şoför (yük taşıma),satış danışmanı, beden işçisi (genel), iş-letmeci ve temizlik görevlisi olarak, ka-dınların ise en çok temizlik görevlisi,satış danışmanı, muhasebeci, makineci(dikiş) ve sekreter olarak istihdam edildi-ğini ortaya koymuştur.

Oysa ki, kadın ve erkeğin hayatlarınınhiçbir evresinde cinsiyetleri dolayısıylaherhangi bir ayrımcılığa maruz kalma-ması gerekir. Özellikle de zamanımızınbüyük bir bölümünü geçirdiğimiz iş yer-lerimizde bilinç dışı ön yargılarımızın far-kında olarak hareket etmeli ve çoğuşirkette olduğu gibi bu konudaki politi-kalara uymalıyız. İş yerlerinde, işe alımsürecinde verilen ilanlardan, mülakat-larda adaylara yöneltilen sorulara; iş iliş-kisinin sona erdirilmesinden, terfi veeğitim fırsatlarının sunulmasına kadarcinsiyet nedeniyle ayrımcılık yapılması-nın önlenmesine yönelik uygulamalarbulunmalıdır. Tüm şirketler, iş ve aile ya-şamının uyumuna yönelik düzenleme-ler yapmalı ve cinsiyet eşitliğinin tesisini

Sonradan Öğrendiğimiz TehlikeliÖn Yargı: Eşitsizlik!

Ocak 2018


sağlayacak politika ve uygulamaları ha-yata geçirilmelidir. Forbes Dergisi tara-fından 2015 yılında yapılan uluslararasıaraştırmada kadın çalışan oranı yüksekolan bazı şirketler ve bu konudaki uygu-lamaları;

Örneğin; Ernst & Young; %46 kadınçalışan oranına sahip. Ayrıca, Ernst &Young bünyesinde çalışan kadınlar,doğum yaptıktan sonra 14 hafta ücretliizne çıkabiliyor. Aynı izin hakkı erkek ça-lışanlar için de geçerli olurken, tüm ça-lışanlar için esnek çalışma saatleriuygulanıyor.

Procter & Gamble’da ise, %39 ora-nında kadın çalışan bulunuyor. Şirket,doğum durumunda hem anne hem debabaya izin veriyor. Böylece kadınlar iş-lerine devam edebilirken erkekler de be-beğin bakımını üstlenebiliyor. Procter &Gamble çalışanlarına esnek çalışma sa-atleri ve evden çalışma fırsatlarının ya-nında, evlat edinmek isteyenler içindanışmanlık hizmeti de sunuyor (3).

Türkiye’de ise; Sabancı Grup, kadın-erkek eşitliği ve kadın hakları ile ilgili ça-lışmalarını yaklaşık 10 yıldır sürdürüyor.Güler SABANCI’nın Yönetim Kurulu Baş-kanı olmasının ardından kadın sorunla-rına duyarlılığı artan Sabancı Grup,Birleşmiş Milletler’in kadını güçlendirmekonusunda attığı her adımı ilk destekle-yen şirketlerden biri olma özelliği taşı-yor. 50 bine yakın çalışanının %32’sikadın olup, üst düzey yöneticileri ara-sında 14 kadın yer alıyor.

Benzer şekilde uygulamalara sahipBorusan Holding de, aldığı davet üze-rine Birleşmiş Milletler Kadını Güçlen-dirme İlkeleri Liderlik Grubu’na üyeolarak seçilen ilk Türk şirketi olma özel-liği taşıyor. (4)

Peki, Roketsan bu konuda nasıl bir so-rumluluk alıyor?

Roketsan, %18’lik kadın çalı-şan oranına sahip ve Birleş-miş Milletler Küresel İlkelerSözleşmesi (UN GlobalCompact) ile Birleşmiş Mil-letler Toplumsal CinsiyetEşitliği ve Kadının Güçlen-mesi Birimi (UN Women)tarafından oluşturulanWomen’s EmpowermentPrinciples (WEPs) imza-cısı. Roketsan, toplumsalcinsiyet eşitliği konu-suna gösterdiği hassa-siyet ile savunmasanayii sektörününöncüsü konumunda.

Oluşturulan iş birliği-nin özünde; kadınla-rın ekonomikyaşamın her seviye-sinde var olmalarıiçin gösterilen gay-retleri pekiştirmek vebu gayretleri gösteren kişi ve kuruluş-lara ilham vermek amacıyla KadınlarınGüçlenmesi Prensipleri’nin kullanılma-sına ilişkin duyulan ümit bulunuyor (5).

Bununla bir-likte; çalışanları-mızın toplumsalcinsiyet eşitliğikonusunda far-kındalığını artır-mak amacıyla,Uluslararası Ça-lışma Örgütü(ILO) ile iş birliğikurulmuş ve i-çeriğinin ILO’yaait olduğu vekonu başlıkları

arasında “Toplumsal cinsiyet nedir?”,“Toplumsal cinsiyet rolleri nasıl oluşur?”,“Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliği-nin sonuçları nelerdir?” gibi sorularınyer aldığı “Eşitliği Destekliyorum! Semi-nerleri” düzenlendi n

Referanslar

(1) BAL M. (2014). TOPLUMSALCİNSİYET EŞİTSİZLİĞİNE GENEL BAKIŞ.KASHED1(1):15-28 From:http://dergipark.gov.tr/download/article-file/207491(2) Yeşilorman M. (2001) TOPLUMSALEŞİTLİKTE KÖR NOKTA: KADINEŞİTSİZLİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ. FıratÜniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:11 Sayı: 2, Sayfa: 269-280 From:http://web.firat.edu.tr/sosyalbil/dergi/arsiv/cilt11/sayi2/269-280.pdf)(3) http://www.kariyer.net/kariyer-rehberi/kadinlari-el-ustunde-tutan-8-sirket/(4) http://www.hurriyet.com.tr/kadin-dostu-sirketler-28392864)(5) http://weprinciples.org/files/attachments/TR_WEPs_2.pdf)

63

64 Roketsan’lı OlmakSayı 12

Sınırlı kaynaklarınbulunduğu bir dünyada,savunma sanayii gibi niteliğioldukça yüksek çalışanlarıngörev yaptığı bir sektörde,Roketsan Eğitim ve Gelişimpolitikası olarak;çalışanlarımıza yatırımyapmanın entelektüelsermayemizi korumak vegeliştirmek anlamında nekadar kıymetli olduğununfarkındayız.

Araştırmacılar, uzun zamandan beridoğru kişilere yatırım yapmanın kurum-ların gelirlerini en üst düzeye çıkaraca-ğını öne sürmektedir. Kurum olarakpotansiyel ve iş yapış kapasitesi açısın-dan oldukça başarılı bir profil ile birlikteçalıştığımız düşünüldüğünde, bu yatırımbizim için daha da önem kazanmakta-dır. Diğer taraftan insan kaynakları pro-fesyonelleri olarak, oldukça özel olan buekibi geliştirmek için çalışmak da bizleride geliştiren, zorlayıcı ama bir o kadarda keyifli bir süreçtir.

Yetenek yaklaşımımız ve“Yönetici Yetiştirme” Programımız

Kurumlar, genellikle performans açısın-dan en başarılı olan kişileri “üstün yete-nek” olarak tanımlar. Ancak, bu yazınınana temasını oluşturan “Yönetici Yetiş-tirme” programımız düşünüldüğünde,

bu yaklaşımın her kurum için yeterli ol-madığını ve Roketsan gibi son dereceyetenekli ve performans açısından başa-rılı çalışanların bulunduğu bir kurumdageçerliliğinin azaldığını görmekteyiz. Biz-ler her bir çalışanımızı “üstün yetenek”olarak tanımlamaktayız. Ancak, kariyeryolunda ilerlerken daha doğru yönlen-dirme yapabilmek adına onları çeşitli uy-gulamalara tabi tutmaktayız.

Bu süreç içerisinde amacımız; objektif birşekilde iş için liderlik hattı oluşturmak, or-taya çıkabilecek kişisel ön yargıları orta-dan kaldırmak ve yeni yetişecek olanyönetici ekibimizin yetkinliklerini en temelseviyeden en üst düzeye kadar geliştir-mektir. Ön yargıları ortadan kaldırmakdiyoruz; çünkü bu uygulamalarda çalı-şanlarımızı tanımlamak adına yararlanı-lan herhangi bir değerlendirmenin,çalışanlarımız tarafından öznel olarak al-gılandığı anda kendilerini önemsiz ve de-ğersiz hissetmelerine sebep olacağını,güven ortamını sarsacağını ve ilerleyenzamanlarda kurumun geleceğini olum-suz etkileyeceğini biliyoruz.

“Yönetici Yetiştirme” programımızı, bu bi-linçle ve mühendislik anlamında kuvvetlibir kurum olmanın bize sağladığı yetkin-lik ve sorumlulukla, kurumumuzun ge-leceğinde söz sahibi olacak liderlikkadrolarını oluşturabilmek için başlattık.Kişileri objektif kriterlerle ve yöntemlerledeğerlendirip, onları hem kendi gelişimalanları, hem de şirketin yönetsel yetkin-likleri doğrultusunda yetiştirmenin öne-minin farkındaydık.

Bu kapsamda, ilk programımızı 2010 yılıitibarıyla 10 kişilik küçük bir grupla dev-reye aldık. Sonrasında, programın ken-dini kanıtlaması ile üst yönetimimizdenaldığımız destek artış gösterdi ve yöneticiadaylarımızın objektif kriterlerle değerlen-dirilip geliştirileceği liderlik ve geliştirmeprogramını, kurulum çalışmalarını yürüt-mekte olduğumuz kurumsal akademi

projemiz çerçevesinde daha da ileri taşı-mayı hedefledik. Bu doğrultuda; 2017yılında Baltaş Grubu’nun orta ve üstdüzey yöneticilerle çalışma uzmanlığınıda yanımıza alarak, rekor sayılabilecek ra-kamlarla sektörümüzde bu alanda enuzun soluklu, çalışanlar tarafından “enbaşarılı” ve “katılım isteği uyandıran”program olarak görülen ve kurum içi an-ketlerde çalışanlarımızın kuruma bağlılı-ğını artırdığına dair yansımalarıgözlemlediğimiz “mtRS Programı”mızın10’uncu grubunun (Roketsan Manage-ment Trainee - More Than RocketScience*) sürecini başlattık.

“More than Rocket Science”Sürecinin Aşamaları

Sürecimiz dört aşamadan oluşmaktadır: • Seçme • Değerlendirme • Eğitim• Yeniden Değerlendirme

Seçme: Bu aşama, bulunduğumuz sek-tör, programa bakış açımız ve kurumolarak sürece verdiğimiz önem sebe-biyle diğer kurumlardan farklı olarak yö-netici adaylığı için uygun kadroda görevyapan tüm çalışanlarımıza açıktır. Tek ko-şulumuz, yöneticileri tarafından adaygösterilmektir. Kurumumuz, çalışanları-mızın kariyer planlamaları için belirli biruzmanlık kadrosundan itibaren, “teknik”ve “yönetsel” olarak ilerleme fırsatlarınıçalışanlarımıza sunmaktadır. Her iki kari-yer yolu için çalışanlarımızın programadâhil olmalarının önü açıktır ve gelişim-lerini sağlamak için bu eşsiz fırsat kendi-lerine sunulmaktadır. Bu fırsat hemülkemizin, hem de şirketimizin entelek-tüel sermayesine büyük bir katkı olarakgörülmektedir.

Değerlendirme: Daha önce de belirtti-ğimiz gibi adayların kendilerini özel veönemli hissetmeleri, kendilerini doğrutanımaları ve bizim onları objektif olarak

Roket Biliminin Ötesinde Bir Yetenek YönetimiÖrneği: “More than Rocket Science”*

*Bu yazı “Baltaş Bilgievi” yayını olan Kaynak Dergisi’nde yayımlanmıştır.

değerlendirdiğimizi bilmeleri öncelikleri-miz arasında yer almaktadır. Bu sebepledeğerlendirme merkezi uygulaması ça-lışmalarını, bu yaklaşım ışığında geçerli-liği ve güvenilirliği kanıtlanmış, dünya veülke çapında hizalanmasına dikkat edil-miş envanter ve uygulamaları bulunanBaltaş Grubu ile yürütmeyi tercih ettik.Baltaş Grubu, çeşitli bireysel ve grup te-melli faaliyetleri içeren dört farklı çalışmaile değerlendirme merkezi uygulamala-rımızı yürüttü ve adaylar farklı seviye-lerde tecrübeye sahip olsalar da,aranılan yetkinlikler her biri için geçerliolabilecek uygulamalarla sınırlandırıldı.Adayların güçlü ve gelişim alanları belir-lendikten sonra günlük hayattaki, baskıaltındaki davranışları ve değerleri ile bir-likte bu yetkinliklerin gelişimini sağlaya-bilecek veya bu yetkinlikler için engeloluşturabilecek kişilik özellikleri uygula-malar sırasında değerlendirildi.

Bu özellikler, çeşitli raporlar ve genelprofil sunumları ile üst yönetim ile pay-laşılarak, adayların bir üst yöneticilerinebirebir geri bildirim verildi ve hedeflenengelişim süreci için yöneticilerin de so-rumluluk alması sağlandı. Devamındaise, adayların kendisine geri bildirim ve-rilerek, kendi gelişim formlarını doldur-maları ve gelişimleri için sorumlulukalarak bunu Eğitim Müdürlüğü ve BaltaşGrubu ile paylaşıp izlemeleri beklendi.Diğer taraftan adaylarımızın bu gelişimformlarının izlenmesi aşamasında bizlerde takip sürecini desteklemekte ve gün-celliğini koruyacak hatırlatmalar yap-maya devam etmekteyiz.

Eğitim: Roketsan Eğitim Müdürlüğü veBaltaş Grubu her bir katılımcı için oluş-turulan gelişim raporlarını tek tek incele-yerek eğitim programı tasarımınıoluşturdu. Bu aşamada, Hogan LiderlikPusulası adayların potansiyelini tahminetmek ve gelecekteki stratejik liderlik rol-lerine uyumlarını değerlendirmek içinkullanıldı. Öte yandan, adayların değer-lendirme merkezi uygulaması çalışmala-rında gözlemlenen beceri düzeylerigözden geçirildi.

Eğitim programı süresince adaylarımızınherkesin ortak olarak alacağı temel eği-timler ile yönetsel yetkinlik eğitimlerinin

yanında; kendi gelişim alanlarına bağlıolarak farklı ekiplerde farklı eğitimlerekatılması sağlanarak çeşitli izleme faali-yetleri ve hedef koyma uygulaması ilede gelişimleri sürekli takip edilip, prog-ramın en üst düzeyde verim sağlamasıiçin çalışılıyor.

Yeniden Değerlendirme: Bu yıl, diğeryıllardan farklı olarak eğitim programınınbitimi ile birlikte uygulanacak olanyoğun eğitim/gelişim programının ob-jektif kıstaslar doğrultusunda yenidengözlemlenebilmesi için ikinci bir değer-lendirme merkezi uygulamasının tekraryapılması kararı alındı. Bu aşamadakiamacımız, istatistiki araştırmalarda uygu-lanan öncesi-sonrası analizi yaklaşımı ileadayların gelişim sonuçları doğrultu-sunda teknik veya yönetsel kariyer yo-lunda ilerlemeleri için veri sağlamaktır.

Yukarıda felsefesini ve program ayrıntıla-rını verdiğimiz bu özel mtRS programı-mız Roketsan olarak, kariyer gelişimindeen uygun yolun belirlenmesi adına, ta-rafsız bilgiler üzerinden hareket ederekçalışanlarımızın ve yöneticilerimizin prog-rama olan güven ve inancını oldukça ar-tırmıştır. Çalışanlarımız kendi rolleri veyaptıkları iş dahilinde yetenekli ve dene-yimli iken, kariyer basamaklarındaki stra-tejik rollere bu program ile hazırlanarakkendilerini çok daha nitelikli bir hale ge-tirmekte ve kurumumuzun geleceğini et-kilemektedirler. Aynı zamanda, verdikleritüm geri bildirimlerle sürecin tasarımı ko-nusunda nasıl ilerleyeceğimizi görme-mizi sağlayarak, her seferinde en etkiliprogram tasarımın gerçekleştirilmesineve programdan memnuniyet oranınıngittikçe artmasına destek olmaktadırlar.

Yönetimle ilgili çalışanların tutumlarınayönelik yapılan bir araştırmada, çalışan-ların %82'sinin yöneticisine güvenmedi-ğini ve %50'sinden fazlasının yöneticileriyüzünden işlerinden ayrıldığı belirtilmiş-tir. İş hayatında geçmiş deneyimler ve ör-nekler de, başarısız liderlerin kurumlariçin oldukça sıkıntılı sonuçlara neden ola-bileceğini ortaya koymuştur.

Sonuç

Tüm bu bilgiler ışığında, çalışanlarımıza

kariyer yolunda yaptığımız bu ciddi (ma-liyet + zaman) yatırımın geri dönüşününkurumumuz liderlik yetkinliklerini ve ve-rimini artırmada çok kıymetli olduğununbilincindeyiz. Performans sistemleri veseçme temelli değerlendirme merkeziuygulamalarına aday olmak “ön planda”olan kişileri daha da öne çıkarıyor. Biz,bu kıstasların, adayların “başarılı birerlider” olacaklarının göstergesi olmadığıgerçeğinden yola çıktık. Küresel reka-bette başarılı olacak bir ekip kurma vegeliştirme açısından bize yardımcı olacakkişileri fark etmek ve onları desteklemekile çok daha katma değerli bir iş yaptığı-mıza inanıyoruz. Bu bağlamda, temelimühendislik olan bir kurumda insanınönemine yakışan işleri yapmak için çalı-şanlarımıza yaptığımız yatırımlarımızason hızla devam ediyoruz n

Çalışanlarımızın Dilinden mtRS...

Tuğçe KAYA BALAMAN İnsan Kaynakları ve Eğitim DirektörlüğüYönetici Uzman

Roketsan’lı OlmakOcak 2018

*“It’s not rocket science” ifadesi bizim için “It is rocket science”ın ta kendisidir. Böyle bir iş ortamındaliderlik becerileri kazanmak ise, bizim için “More Than Rocket Science - mtRS” demektir.

“Bu programda akılda kalan tüm kılavuz

sözcüklerin bundan sonra hem iş, hem de özel

hayatta oldukça katkı sağlayacağını

düşünüyorum... Bakış açımı değiştirdi...

Teşekkürler...”

“Bu program eksik olarak belirlediğimnoktaların üzerine gitmeme yardımcı oldu.İş planı ve delegasyon konularını nasılyöneteceğim hakkında bilgi sahibi oldum...”

“Karar verme, bir işi yaparken bütünü görüp

ona göre değerlendirme yapma, simülasyon

ile yapılan ufak hatanın bütün süreci nasıl

etkilediğini anlama ve geleceğe dönük uzun

vadeli plan yapabilme becerisini fark ettim.

Emeği geçenlere teşekkürler...”

65

25 Temmuz 2017TSKGV Genel Müdür Vekili Sadık PİYADE ve Genel MüdürYardımcısı Ahmet Sinan ERTUĞRUL Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

26 Temmuz 2017Üst Subay Muşterek Karargâh Eğitimi KursiyerleriRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

31 Temmuz 2017Elazığ Sanayii Firmaları temsilcilerinden oluşan HeyetRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

27 Temmuz 2017Katar Strateji Komutanlığı Personeli Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

18 Temmuz 2017Pakistan Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Sohail AMAN veberaberindeki Heyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

21 Temmuz 2017Personel ve Eğitim Daire Başkanı Zafer MELİKOĞLU veberaberindeki Heyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

66 MisafirlerimizSayı 12

3 Agustos 2017Vietnam Askeri Ataşesi Tümg. Tran Minh SON veberaberindeki Heyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

9 Agustos 2017Pakistan Kara Kuvvetleri Kurmay Başkan YardımcısıTümg. Majid EHSAN Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

15 Agustos 2017Pakistan Hava Kuvvetleri Komutanlığı'ndan Tuğg.Muhammad Afzal AWAN ve beraberindeki Heyet Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

18 Agustos 2017Kuveyt Savunma Bakanlığı personelinden oluşan HeyetRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

13 Eylul 2017Hv.K.K.Hv.Svn. ve Kom.Kont. Daire Başkanı Tuğg. YusufERGE Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

20 Eylul 2017Alb. Taoufik AL ASRI ve beraberindeki Fas Hava KuvvetleriHeyeti Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

MisafirlerimizOcak 2018 67

23 Ekim 2017E. Alb. Taner PADAR Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

24 Ekim 201758'inci Topçu Tugay Kom. Tuğg. Ahmet İBİŞ Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

26 Ekim 2017Selcuk Üniversitesi Öğrencileri Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

24 Ekim 2017TSKGV Personel ve İdari İşler Şube Müdürü HüseyinSAĞLAM ve beraberindeki Heyet Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

21 Eylül 2017Lübnan Savunma Bakanı Yacoub Riad SARRAF veberaberindeki Heyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

18 Ekim 2017Eski Ynt.Krl.Bşk. Vekili E. Tümg. Zafer ÇAMLICA Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

Misafirlerimiz68 Sayı 12

27 Ekim 2017Pakistan Hv.K.K.'lığından Tümg. Muhammad ZahidMEHMOOD ve beraberindeki Heyet Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

2 Kasım 2017ASO Yetkilileri Caner ŞAHİN ve Gizem BAHÇECİ ÇAKIRRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

2 Kasım 2017Umman Kara Kuvvetleri Pl.Prensipler D. Bşk. Tuğg. SaadJuma Mohammed Al FARSI ve beraberindeki HeyetRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

8 Kasım 2017MSB Mus.Yrdc.Tümg. Goksel KAHYA ve MSB TedarikHizmetler Gn.Md. İsmail ALTINTAS Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

15 Kasım 2017Hv.K.K.Kur.Bşk.Korg. İsmail GÜNEYKAYA ve beraberindekiHeyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

16 Kasım 201713'üncü Dönem Hava İstihbarat Subay Temel EgitimiKursiyerleri Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.


24 Kasım 2017Macaristan Savunma Bakanı Dr. Istvan SIMICSKO veBüyükelçi Gabor KISS ile beraberindeki HeyetRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

24 Kasım 2017MÜSİAD Denizli Şubesi Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

7 Aralık 2017Romanya Silahlı Kuvvetleri Tabur Komutanı Yb. FlorinCOTET ve beraberindeki Heyet Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

6 Aralık 2017Suudi Arabistan Silahlı Kuvvetleri, Topçu Komutanı Tümg.Mohammed Ahmed A. ALSHAIKHI ve beraberindeki HeyetRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

16 Kasım 2017TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve TeknolojileriKomisyonu Bşk., 26. Dönem Konya Mv. Ziya ALTUNYALDIZ veKomisyon Üyeleri Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

20 Kasım 2017Bangladeş Kara Kuvvetleri K.lığı Topçu Okulu Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

Misafirlerimiz70 Sayı 12

7 Aralık 2017Tunus Hava Kuvvetleri Kurmay Başkanı Tuğg. Nabil ZRIBIRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

7 Aralık 2017Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri 3'üncü Ordu KomutanıYardımcısı Tuğg. Teymur EYYUBOV ve beraberindeki HeyetRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

13 Aralık 2017Jandarma Genel Komutanı Org. Arif ÇETİN veberaberindeki Heyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

14 Aralık 2017Nijerya Hava Kuvvetleri Harekat ve Eğitim Daire BaşkanıTümg. Na BALOGUN ve beraberindeki Heyet Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

19 Aralık 2017Macaristan Savunma Bakanlığı personelinden oluşan HeyetRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

28 Aralık 2017Milli Savunma Bakanı Nurettin CANİKLİ Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.


710.201.01

0:31 9

ibiibi gMCB

irma f firmairma

--

-

iterterieeterkrkreeekrSk.eek.ccerüterütecüyyü

k.

eR

pkonepkon

veTM S

pkonASLVEHAve

litkitkilieetkiyyen aan ddaN'N'd

edlerlililer

/wwwp:/p://wwwhtthttp:/

m/GundeGundem/m/m/Gundeoom/.c.coencncefefenc4de4defe.c/www

-e -ckievm/m/kieve--

mavunvunmasasavunamikarikarmc-

4959/1si/si/4959/1a

72 Basın’da RoketsanSayı 12

C4 Defence

AfricanSecurity

Milliyet

-

The Smart Micro

Munition (MAM-

requirements, at

tracts attention

as a solution t

hat increases th

e efficiency of

air platforms wi

th

low payload capa

city, especially

that of unmanne

d aerial vehicle

s (UAV). MAM-L,

a variant of the

Laser Guided L-U

MTAS (Long Range

Anti-Tank Missi

le System) that

is also develope

d by

Roketsan, the on

ly difference be

ing that it does

not have a rock

et motor and gli

des in the air h

as

used by the Turk

ish Armed Forces

. The MAM-L, whi

ch is being succ

essfully used in

various

operations invol

ving UAVs, stand

s out as a munit

ion that has pro

ved itself in th

e field.

With its low wei

ght of about 50

pounds and a len

gth of 1 m, the

MAM-L offers a c

ost-efficient

solution for lig

ht attack aircra

ft as well as UA

Vs. The MAM-L, w

ith its high exp

losive

fragmentation wa

rhead, is highly

effective again

st light structu

res, unarmored g

round vehicles,

radar antennas a

nd soft targets

like weapon pits

and personnel,

in a 25-m radius

. The other

version with tan

dem high energy

anti-tank warhea

d is effectively

used against he

avy armored

tanks. The munit

ion can be used

efficiently at r

anges of up to 8

km, depending o

n the altitude

from which they

are released.

http://www.defen

ceturkey.com/en/

content/mam-l-bo

osts-effectivene

ss-of-uavs-

2846#.WgqEdGi0PI

U

ubP

toed:shisli 2017reerboobtcctO2 1d:ehsilub

lell

igin

lie

ra

TEROK AS

ellcexxceef o

uonegidni

s elippsu e

v coegnar

ro inlizecia

ldiefiis in

ielo

iaimivectiffe

inri

ckeo rn idd izeliaciespN, A

aenrfodleifs ithniecne

tset aths eigolonchtes u

teaidemmidnaveicteffe

iradn aase, dnallagnirevve

ssileissil

rs. ly rl

rd

iotilu

syste

s, msysteessilimdnatcke

ASTEROKs. raye03y lra

in s dradnstawenetht

emstocutos noitulsote

s.me systir

ioti

its loly

ity,ivctireits

idrs

celanoitanethneebs ah

ts is polveedy lnot onN A

ubty,ivictaf os aerats i

rpediwas ahdnas re

ls

ro

rtence

nwots

oslat u

tcudor

v coegnarra

lain iriradn aase, dnalgnirrievve

syste s.me systir syst

tolessil otoPh/elssi

: SANTKEOR

Basın’da RoketsanOcak 2018

NASETROK ü

lül yE10

ETROK

lerinrürünü adda'draddranndoonL keekceeclenneenzüddü DSE

S|27::2714razaP1720lül

ET ürünleSAN

addaI'I'dDSE eyyeüüyccürüög

E10eme: ellelleme: cünGonS

da düzdra'dra'da düznndra'ri Lori Lon ürünle ürünleri Lo

4:38azar 1P7 120lül yE

k cecek eneeneceenlenleneda düz

4:38

k

krrkTü k

saeselesel sarreselüKszazasiizanaanggarrgo

sekk seenlienlikvüüvggüe va mnnmuunvvu sa sav21, SEIDnaanddaarardllarnoonyyossy -

riiretetigaya rraya a arrr a bi birüü binnüüünrrüöttök se sek

en elelen ge dde nndöönneenrre

akla olan olanaklann olançiçiniiçi

.rr.oyyouuynnu su sunrr suaklaaklar

edshisli

ACEAPS

: dehsilbuubP

IEITIV

em

ST ROKEff ROKE oSEITIVICTA

201reerbmevveoovN02 7

NAS

ry

oseuehT

py rtaiitalliiilm

lly ciarci

inrp

ay llaciremmcoecaspf o

mgnimocebs iis s seopru

lly icfiiftiie

reinrereaeprfoy llacifitneiscdna

ceernit lenvaerperom

rp

rs. llews s aseopruplfueca

onchteehTs. rayet nce

ielo

rfos all

seigol

italiil

rd

lo

py rry tailim

odd oradnsta

teceapS

golonchte

inis

liiniv

itaielo

ldiefi

mgnimocebs is seoprrpu

f o .gnivil

tetaissecens eigolonchte

reasachuss dleifyg

in

ry linipiscrdin

ls,iariics, ro

ceerrenit lenvaerreperreom

ocoy ranlipiscidrtenite

s,lairteamcs, imayndor

iotiinrd

iolsro

onchteehTs. rrs. ayet nce

iffedy namf onoitanidro

mehcchlefu,noisluporp

ielo

re

stry,istr

seigol

tneriffe

y,strim

ics, vio

rd

ierixp

sin

cs, inovia

edro

ceneirepxe

ethcensi

is tro

inleshmlishsta

sabs ithOntc.elotrnoc

niegdelwokndnace

coethf ot nemshlibast e

is;

lessilissit, ro

y in

ebs ahN, ASTEROKs; is

ewdnaelssiim, tckeor

.889 1ny inapm co

ryrr

s/te

dsturehnoingyrrcanee

onches/tmsystenopae

s inie

lo

ns ieid

iesgol

capabilities by adding a Thermobaric Warhead to its warhead options. Accordingly, the number

of alternative warheads offered by the company has increased to three. Previously there were

just two options including the multi-purpose warhead with anti-armor, anti-personnel and

incendiary functions and the high explosive warhead,

-morandum of understanding signed

between Roketsan and MBDA Germany during the ILA 2016 was about this integration.

http://www.defenceturkey.com/en/content/2-75-laser-guided-cirit-missile-goes-thermobaric-

2842#.WgqDrWi0PIU

DefenceTurkey

DefenceExpress

Akşam

73

20.10.2017

46 1:1 - .10.2017 20:: 20emeemllellleelccenüG

.10.2017 114:6

ETKOR

t eearareyyariiyz

7, 1NAS --

.idlldiildt et ed

--

n, 17aan, 17-22 E

rieerihlhleririhlaari017 t017 ta 2mkikim22 E

çeçe

w1266235

l.ww

-

-

Basın’da Roketsan74 Sayı 12

VatanMSI

Star

Basın’da RoketsanOcak 2018

Turkish Time Güneş

AzeriDefence

75

ocak 2018 / issn 1302-1435...roketsan, bir tskgv kuruluşudur. ocak 2018 / issn 1302-1435 s a y i 1...

Documents