Εκπαιδευτικός Οδηγός - covenant capacity · υπάρχοντα εργαλεία...

Εκπαιδευτικός Οδηγός

Κατευθύνσεις από το ολοκληρωμένο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα ανάπτυξης δεξιοτήτων σε όλες τις φάσεις κατάρτισης και εφαρμογής Σχεδίων Δράσης Αειφόρου

Ενέργειας (ΣΔΑΕ)

Καθοδήγηση για τεχνικά στελέχη, αιρετούς και φορείς λήψης αποφάσεων

Co-funded by the Intelligent Energy EuropeProgramme of the European Union www.covenant-capacity.eu

www.covenant-capacity.eu

Πρόγραμμα Covenant capaCITY: αναλαμβάνουμε δράση Η Κρήτη είναι το 6ο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου και το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, με 24 Δήμους και πληθυσμό 622.913 κατοίκους. Από το 2011, η Περιφέρεια Κρήτης έχει υπογράψει το «Σύμφωνο των Νησιών» και έχει εκπονήσει ένα νησιωτικό «Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας». Το Ενεργειακό Κέντρο της Περιφέρειας Κρήτης, εκ μέρους της Περιφέρειας και ως επίσημος υποστηρικτής του Συμφώνου των Δημάρχων (ΣτΔ), ενθαρρύνει τους Δήμους του νησιού να υπογράψουν το ΣτΔ παρέχοντας τους συνεχή τεχνική και οργανωτική υποστήριξη και εμπειρογνωμοσύνη μέσα από διάφορα έργα, επιμορφωτικά εργαστήρια και τεχνικές συναντήσεις. Επιπλέον, το 2013 διοργανώσαμε σε συνεργασία με τους Δήμους, τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, τις επιχειρήσεις και τις ΜΚΟ του νησιού την πρώτη «Ενεργειακή Εβδομάδα» της Κρήτης. Μέχρι σήμερα, 90 από τους 325 Δήμους της χώρας έχουν υπογράψει το ΣτΔ. Επιπλέον, 13 από τους 24 Δήμους της

Κρήτης έχουν υπογράψει το ΣτΔ, 7 από τους οποίους έχουν ήδη υποβάλει το ΣΔΑΕ τους. Μάλιστα, μερικές από τις δράσεις – μέτρα που προτάθηκαν σε αυτά ξεκίνησαν ήδη να υλοποιούνται και έχουν χαρακτηριστεί ως καλές πρακτικές από το Ευρωπαϊκό Γραφείο του ΣτΔ (πχ. μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στον τουρισμό). Είμαστε περήφανοι για αυτή την πρόοδο και σίγουροι ότι μέσα στο επόμενο έτος θα είμαστε σε θέση να καταγράψουμε ακόμα πιο αξιόλογα αποτελέσματα στην κατεύθυνση μιας ενιαίας περιφερειακής στρατηγικής για τον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό, τα οποία μάλιστα θα αποτελέσουν σημαντικά ενεργειακά έργα προς συγχρηματοδότηση στη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020.

Το Ενεργειακό Κέντρο της Περιφέρειας Κρήτης ιδρύθηκε το 1999 και από τότε έχει συμμετάσχει σε πολλά έργα που προωθούν την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση φορέων του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα για αειφόρο ενεργειακή ανάπτυξη. Το Ενεργειακό Κέντρο είναι επίσημη υποστηρικτική δομή του Συμφώνου των Δημάρχων και μέσα από το Έργο Covenant CapaCITY, έδωσε την ευκαιρία στους δήμους της χώρας να αποκτήσουν άμεση πρόσβαση σε εξειδικευμένη υποστήριξη για αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό. Η εποικοδομητική του συνεργασία με εταίρους από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, συνέβαλε στην ανταλλαγή καλών πρακτικών οι οποίες και μεταφέρθηκαν με επιτυχία στους Δήμους της Κρήτης. Επιπλέον, το Έργο Covenant CapaCITY δημιούργησε μια εκπαιδευτική διαδικτυακή πλατφόρμα (www.cove-nant-capacity.eu) η οποία προσαρμόστηκε κατάλληλα στα ελληνικά και έχει ήδη αποτελέσει ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για αιρετούς και φορείς λήψης αποφάσεων. Το Έργο συνέβαλε επίσης στην δημιουργία μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων και εκπαιδευτών οι οποίοι δεσμεύτηκαν να υποστηρίζουν τους δήμους της Κρήτης για την ανάπτυξη

Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ). Με τη συμμετοχή τους, το Ενεργειακό Κέντρο υλοποίησε μια σειρά από επιμορφωτικά εργαστήρια, συναντήσεις εργασίας και συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης και επισκέφθηκε από κοντά τους Δήμους προκειμένου να παρέχει τεχνική υποστήριξη στα στελέχη των Ενεργειακών τους Ομάδων για την εκπόνηση των ΣΔΑΕ τους. Η ανάπτυξη 7 τοπικών ΣΔΑΕ μέχρι σήμερα έχει μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα την διατύπωση νέων έργων αειφόρου ενέργειας,τα οποία αναμένεται να χρηματοδοτηθούν από τα διαρθρωτικά ταμεία της νέας Προγραμματικής περιόδου 2014-2020 για την επίτευξη της Βιώσιμης Ενεργειακής Ανάπτυξης της Κρήτης και της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Aειφόρο Ενέργεια.

Δρ. Νικόλαος Ζωγραφάκης, Προϊστάμενος Ενεργειακού Κέντρου Περιφέρειας Κρήτης

Η ανάπτυξη των ικανοτήτων των τοπικών αρχών προκειμένου να αναλάβουν δράση για την ενέργεια και το κλίμα, απο το σχεδιασμό έως την υλοποίηση και την παρακολούθηση, αποτελεί πρωταρχικό στόχο ενός απο τα σημαντικότερα Ευρωπαϊκά Έργα που συγχρηματοδοτήθηκαν ποτέ από το Πρόγραμμα Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη. Το Covenant capaCITY αναλαμβάνει επείγουσα δράση για να αναπτύξει και να ενισχύσει ενεργειακά αειφόρες κοινότητες σε όλη την Ευρώπη. Συμβάλει στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας, βελτιώνοντας την ενεργειακή αποδοτικότητα και την χρήση των τοπικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Είμαστε περήφανοι για αυτό το εμβληματικό έργο, καθώς συνέβαλε στην ανάπτυξη της τεχνογνωσίας σε 19 Ευρωπαϊκές χώρες όπου συνεργάστηκαν για την διάχυση πληροφορίας και την ανάπτυξη ειδικών οδηγιών και παραδειγμάτων στα πλαίσια 8 θεματικών ενοτήτων. Το αποτέλεσμα είναι μια μοναδική, διαδραστική εκπαιδευτική πλατφόρμα, η οποία λειτουργεί στο διαδίκτυο και απευθύνεται σε φορείς που είτε ξεκίνησαν τώρα ή έχουν ήδη υποβάλει την πρώτη έκδοση του ΣΔΑΕ τους. Με αυτή την πλατφόρμα, καθώς και με την υποστήριξη των εκπαιδευτών μας σε κάθε χώρα, ήδη δεκάδες τοπικές αρχές απέκτησαν την ικανότητα και την αυτοπεποίθηση να επιδιώκουν περισσότερο φιλόδοξους στόχους και να εφαρμόζουν τα ΣΔΑΕ τους. Παράλληλα, συνεχίζουν να επιδεικνύουν τα επιτεύγματα τους, και να αναλαμβάνουν σημαντικές πρωτοβουλίες όπως η Υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων. Ευχόμαστε η ανάγνωση αυτού του εγχειριδίου να αποτελέσει πηγή δημιουργικής έμπνευσης στην διαδικασία μετάβασης του Δήμου σας σε μια ενεργειακά αειφόρο κοινωνία.

Wolfgang Teubner

Διευθύνων Σύμβουλος της Ευρωπαικής Γραμματείας του ICLEΙ - Τοπικές αρχές για την αειφορία

Τι προσφέρει το Covenant capaCITY ;

Μια δωρεάν δικτυακή Πλατφόρμα Εκπαίδευσης για αιρετούς και στελέχη τοπικών αρχών έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου Covenant capaCITY, με σκοπό να προσφέρει εκπαιδευτικό υλικό σε οκτώ βασικούς τομείς που σχετίζονται με τον τοπικό ενεργειακό σχεδιασμό. Αναπτύχτηκε από ειδικούς σε θέματα ενέργειας, τοπικής αυτοδιοίκησης και εκπαίδευσης ενηλίκων, και είναι διαθέσιμη σε 12 γλώσσες (Βουλγαρικά, Κροατικά, Εσθονικά, Φιλανδικά, Γαλλικά, Ελληνικά, Ιταλικά, Πολωνικά, Ρουμάνικα, Σλοβένικα, Σουηδικά και Αγγλικά).Απευθύνεται σε Δήμους και τοπικές αρχές που εκπονούν τα Σχέδια Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ) καθώς και σε μικρότερες και μεγαλύτερες πόλεις που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο και αναζητούν δράσεις για το κλίμα και την αειφόρο ενέργεια.

Οι εκπαιδευτικές ενότητες παρέχουν καθοδήγηση, ιδέες, συμβουλές και εργαλεία για τη διαχείριση υποδομών και τη βελτίωση διαδικασιών. Με την ολοκλήρωση του εκπαιδευτικού προγράμματος, οι δημοτικές αρχές και τα στελέχη των Δήμων θα διαθέτουν την απαραίτητη γνώση για να εκπονήσουν ένα ΣΔΑΕ. Για να αποκτήσετε πρόσβαση στην Πλατφόρμα, παρακαλούμε εγγραφείτε και επιλέξτε την ενότητα που σας ενδιαφέρει. www.covenant-capacity.eu

http://www.covenant-capacity.eu/bg/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/hr/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/ee/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/fi/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/fr/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/gr/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/it/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/pl/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/ro/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/si/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/se/training-platform/http://www.covenant-capacity.eu/en/training-platform/www.covenant-capacity.eu

“Η διαδικτυακή πλατφόρμα του Covenant capaCITY είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για τις τοπικές αρχές να μάθουν πώς να υλοποιούν ολοκληρωμένο ενεργειακό σχεδιασμό και να αεφαρμόζουν δράσεις σε τοπικό

επίπεδο.”

Daniela Luise, Επικεφαλής του Γραφείου Agenda21, Πόλη της Padova, Ιταλία

“Η κατάρτιση Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας εισάγει νέες πρακτικές στην διαμόρφωση ενεργειακών πολιτικών και την περιβαλλοντική διαχείριση. Προωθούν την επίλυση προβλημάτων και την αλλαγή

συμπεριφοράς όσον αφορά την χρήση ενέργειας σε μια πόλη. ”

Καθηγ Dr. Josef Hochgerner, Κέντρο Κοινωνικής Καινοτομίας, Austria

«Η εξοικονόμηση ενέργειας και η ορθή διαχείριση των πόρων, αποτελούν κυρίαρχο ζήτημα για το Δήμο Χερσονήσου. Προωθούμε βιώσιμες λύσεις σε τοπικό επίπεδο με στόχο την κλιματική αλλαγή για την

προστασία του περιβάλλοντος»

Ζαχαρίας Εμμ. Δοξαστάκης, Δήμαρχος Χερσονήσου

«Η προώθηση φιλικών προς το περιβάλλον πολιτικών σε συνδυασμό με την αλλαγή νοοτροπίας των πολιτών είναι πρωταρχικής σημασίας ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι του Συμφώνου των Δημάρχων. Το

Έργο Covenant capaCITY έχει συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη των ικανοτήτων ώστε να επικοινωνούμε αποτελεσματικότερα με τους πολίτες και τους κοινωνικοοικονομικούς εταίρους του Δήμου μας, κάνοντας

τους γνωστά τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν αν υιοθετήσουν μέτρα μείωσης των εκπομπών άνθρακα».

Μαρία Συμεωνίδου-Σιδερή MSc, PhD, Υπεύθυνη Επικοινωνίας για το Σύμφωνο των Δημάρχων

ΠΙνΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕχομΕνων

I) ΑνΑΠΤυξη ΚΑΙ ΒΕλΤΙωΣη Των ΣΔΑΕ....................................................................................................................

II) ΑΠοΓΡΑΦη ΑΕΡΙων Του ΘΕΡμοΚηΠΙου...............................................................................................................

III) ΣυμμΕΤοχη ΕνΔΙΑΦΕΡομΕνων μΕΡων..........................................................................................................

IV) ΠΡΑΣΙνΕΣ ΔημοΣΙΕΣ ΠΡομηΘΕΙΕΣ....................................................................................................................

V) ΚΤΙΡΙΑ ................................................................ ................................................................. .............................

VI) ΚΙνηΤΙΚοΤηΤΑ.................................................................................................................................................

VII) ΑΠοΡΡΙμμΑΤΑ...............................................................................................................................................

VIII) υΔΑΤΑ ............................................................................................................................................................

IX) ΣυνΔΕΣμοΙ ΣΤο ΔΙΑΔΙΚΤυο................................................................................................................................

X) ΕΘνΙΚΑ ΣημΕΙΑ ΕΠΑΦηΣ CoVenanT CapaCITY....................................................................................................

7

20

27

34

41

46

52

58

64

66

7

I) ΑνΑΠΤ υξη ΚΑΙ ΒΕλΤΙωΣη Των ΣΔΑΕ

Τι είναι το Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ)

Το ΣΔΑΕ είναι ένα επίσημο έγγραφο προγραμματισμού, που εκπονείται από και για λογαριασμό ενός Δήμου - με την υποστήριξη ειδικών συνεργατών εφόσον χρειάζεται – για να περιγράψει τη μετάβαση του στη βιώσιμη ενέργεια και τον τρόπο μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ιδιαίτερα του διοξείδιου του άνθρακα (CO2) και του μεθάνιου. Συγκεκριμένα, το Σχέδιο αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο ο Δήμος και οι κάτοικοι του σκοπεύουν να επιτύχουν τη μείωση των εκπομπών, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται η ενέργεια σε όλο το Δήμο σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Η εκπόνηση ενός ορθού, ολοκληρωμένου και περιεκτικού ΣΔΑΕ είναι μια πολύπλοκη εργασία. Επίσης, πρόκειται για ένα πολύτιμο εργαλείο, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το σχεδιασμό και την παρακολούθηση της προόδου σε όλους τους τομείς ή κλάδους όπου χρησιμοποιείται ενέργεια, με τη συμμετοχή και άλλων ενδιαφερόμενων μερών.

Το ΣΔΑΕ βασίζεται σε μια εκτίμηση του προβλήματος και στη διερεύνηση πιθανών λύσεων. Τυπικά έπεται της απογραφής εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που πραγματοποιείται σε όλη την επικράτεια του Δήμου. Τα αποτελέσματα που προκύπτουν συμβάλουν στον καθορισμό ενός ευρέος φάσματος δράσεων – ονομάζονται και «μέτρα» – που θα υλοποιηθούν εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, από συγκεκριμένα στελέχη (κύριους υπεύθυνους φορείς) και εμπλεκόμενη/νες ομάδα/δες. Το ΣΔΑΕ μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σαν ένα

ισχυρό εργαλείο επικοινωνίας απευθυνόμενο σε πολλές διαφορετικές ομάδες: τοπικοί παράγοντες που εμπλέκονται έμμεσα ή άμεσα. Στην εκπόνηση του θα πρέπει να συμμετάσχουν και η πολιτική ηγεσία και το τεχνικό προσωπικό του Δήμου: • Είναι στην αρμοδιότητα του Δημάρχου και των

Δημοτικών Συμβούλων, ως πολιτικοί ηγέτες του Δήμου, να αποφασίσουν για το περιεχόμενο του και τον τρόπο υλοποίησης του, και με αυτό το δεδομένο το ΣΔΑΕ είναι ένα έγγραφο πολιτικής καθοδήγησης που εγκρίνεται από το Δημοτικό Συμβούλιο.

• Το προσωπικό του Δήμου χρειάζεται το ΣΔΑΕ σαν ένα εργαλείο προγραμματισμού και παρακολούθησης– από το τεχνικό προσωπικό (που ασχολείται με την ενέργεια, την κινητικότητα, τις κατασκευές, τα απορρίμματα, τους υδάτινους πόρους, τον αστικό σχεδιασμό) έως το προσωπικό του Δήμου που ασχολείται με τον τομέα της δημοσιότητας, το οποίο καλείται να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει πολίτες και επιχειρήσεις.

Όλα τα τμήματα/υπηρεσίες/γραφεία του Δήμου θα πρέπει να συμμετάσχουν σε κάποιο βαθμό, και γι αυτό χρειάζονται την κατάλληλη πληροφόρηση και τα εργαλεία για να εμπλακούν στο σωστό χρόνο– χρησιμοποιώντας το ΣΔΑΕ σαν ένα εγχειρίδιο δράσης.

Για ποιο λόγο ένας Δήμος χρειάζεται ένα ΣΔΑΕ;

Προκειμένου να εξασφαλίσει την επιτυχία της, μια επιχείρηση τυπικά εκπονεί ένα σχέδιο, το οποίο περιγράφει τους στόχους της και τον τρόπο επίτευξης

Αν κάποιος δεν γνωρίζει σε ποιο λιμάνι πηγαίνει, κανένας άνεμος δεν είναι ούριος

Seneca

8 COVENANT CAPACITY8

τους, εκτιμώντας το κόστος και το χρόνο που απαιτείται για την επίτευξη τους. Αυτή είναι μια ορθή επιχειρηματική πρακτική. Το ίδιο ισχύει και για ένα Δήμο όταν πρόκειται για την εκπόνηση ενός ΣΔΑΕ.

Όλοι χρειάζονται ενέργεια για να ζήσουν – για θέρμανση/ψύξη, ηλεκτρισμό και μετακίνηση. Τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται αυτή τη στιγμή για να παράγουν αυτή την ενέργεια είναι κυρίως ορυκτά και μη ανανεώσιμα (π.χ. πετρέλαιο, βενζίνη, υγραέριο), η καύση των οποίων οδηγεί σε σημαντικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. ο προγραμματισμός και η παρακολούθηση της διαδικασίας μετάβασης σε πιο φιλικές προς το περιβάλλον ενεργειακές πηγές είναι μια πολύπλοκη κατάσταση που απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση. Αυτό συνεπάγεται ενέργειες προγραμματισμού, υλοποίησης και παρακολούθησης, οι οποίες:

• Μειώνουν τη σπατάλη ενέργειας (με το κλείσιμο του διακόπτη και την περισσότερο αποδοτική χρήση της ενέργειας)

• Υποστηρίζουν την - περισσότερο ασφαλή - τοπική παραγωγή ενέργειας, μειώνοντας με τον τρόπο αυτό τις απώλειες κατά τη μεταφορά της.

• Βελτιστοποιούν τη χρήση τοπικών πόρων – ειδικά ο συνδυασμός των τοπικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολική, ηλιακή, μικρά υδροηλεκτρικά, γεωθερμία, κλπ).

• Τα άμεσα και έμμεσα οφέλη σχετίζονται με μια ευρύτερη ομάδα, και μπορούν για παράδειγμα να περιλαμβάνουν: 1)τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο, και 2) την παραμονή των κεφαλαίων στην τοπική αγορά, αφού δεν δαπανώνται χρήματα για την εισαγωγή καυσίμων και υπηρεσιών.

«Η υιοθέτηση ενός ΣΔΑΕ αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο για να φέρει κοντά τους ανθρώπους που υπο άλλες συνθήκες δεν έχουν πολλές ευκαιρίες να μιλήσουν για το συγκεκριμένο ζήτημα. Ωστόσο, η υιοθέτηση του δεν είναι παρά μόνο το πρώτο βήμα: Το ΣΔΑΕ είναι πρώτα απο όλα ένα εργαλείο που εξοικονομεί χρόνο και ενέργεια για την ανάπτυξη νέων συνηθειών και την δια-τμηματική επικοινωνία μέσα σε έναν οργανισμό. Το ΣΔΑΕ θα πρέπει λοιπόν να προσδιορίζει βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους, ώστε να διατηρηθεί η προσπάθεια καθόλη τη διάρκεια της εφαρμογής του.»

Damien Dussut, SEAP Of-ficer, Agglomération Plaine Commune, France

capaCITY Module: ανάπτυξη και βελτίωση των ΣΔΑΕ

9

Όποιος εκπονεί ένα ΣΔΑΕ δεν είναι μόνος Το ΣΔΑΕ θα πρέπει ιδανικά να ενσωματώνεται σε υπάρχοντα εργαλεία προγραμματισμού του Δήμου. Αυτό βοηθά στη σύνδεση του με άλλα τμήματα και στην ενσωμάτωση του στις δημοτικές δομές διακυβέρνησης..Για τη δικτύωση και υποστήριξη των Δήμων και των τεχνικών συμβούλων τους, δημιουργήθηκε το Σύμφωνο των Δημάρχων το 2008. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία Ευρωπαίων Δημάρχων που δεσμεύονται σε εθελοντική βάση να ξεπεράσουν το στόχο της Ε.Ε. για τη μείωση των εκπομπών του CO2 κατά 20% έως το 2020. Επίσης, πολλοί Δήμοι-μέλη του Συμφώνου, έχουν θέσει στόχους με χρονικό ορίζοντα μετά το 2020 και υποβάλουν το ΣΔΑΕ τους για να εκφράσουν την πρόθεση τους να πετύχουν τους στόχους τους.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε την Ανακοίνωση «οδικός χάρτης για την Ενέργεια 2050» στις 15 Δεκεμβρίου 2011. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πλέον δεσμευτεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε ποσοστό 80-95% κάτω από τα όρια του 1990 έως το 2050. Αυτός είναι ένα πολύ φιλόδοξος στόχος, αν και πολύ αναγκαίος σύμφωνα με ειδικούς από πολλές διαφορετικές ειδικότητες. Επίσης, συνεπάγεται την ενεργό συμμετοχή όλων των επιπέδων διακυβέρνησης, με την τοπική αυτοδιοίκηση που είναι η πλησιέστερη προς τον πολίτη, να συνεργάζεται αρμονικά με τα άλλα επίπεδα διακυβέρνησης, εθνικό και περιφερειακό.

Πολλά δίκτυα Δήμων εξετάζουν επίσης, το ρόλο των πόλεων, κωμοπόλεων και των υποστηρικτών τους σε αυτό το πλαίσιο.

Τι πρέπει να κάνει κάποιος πριν ξεκινήσει το ΣΔΑΕ;Ιδανικά, πριν την εκπονήση του ΣΔΑΕ χρειάζεται να

πραγματοποιηθεί μια Βασική Απογραφή Εκπομπών (ΒΑΕ) στην επικράτεια του Δήμου. Γιατί; Τα αποτελέσματα της θα είναι χρήσιμα για την έναρξη εκπόνησης του ΣΔΑΕ, γιατί περιγράφουν τις πηγές εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ανά τομέα (ανέτρεξε στην εκπαιδευτική ενότητα για την Απογραφή Αερίων του Θερμοκηπίου για καθοδήγηση πάνω σε αυτό το θέμα).

Επιπλέον, χρειάζεται να γίνει μια ενεργειακή επιθεώρηση, διερευνώντας και καταγράφοντας: από που προέρχεται η ενέργεια, πόσο ασφαλής είναι, το τοπικό δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την επίδραση της κλιματικής αλλαγής κλπ. Είναι επίσης χρήσιμη μια ανάλυση SWOT που θα διερευνά Δυνατότητες, Αδυναμίες, Ευκαιρίες, Απειλές.

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία ενός ΣΔΑΕ;

Το ΣΔΑΕ αναπτύσεται σε δύο ενότητες: η μία περιγράφει τις λειτουργίες του ίδιου του Δήμου και η άλλη τις λειτουργίες όλης της κοινότητας (οι λειτουργίες του Δήμου παράγουν μέρος των συνολικών εκπομπών της κοινότητας, αλλά είναι ευκολότερο να αντιμετωπιστούν άμεσα και ως τούτου χρειάζεται μια ξεχωριστή ενότητα που θα περιγράφει τις ενέργειες του Δήμου).

Στη συνέχεια, προσδιορίζεται ένα ξεκάθαρο όραμα για τη μείωση των εκπομπών και προσδιορίζονται συγκεκριμένοι στόχοι, ιδανικά ανά τομέα και ανά έτος για την επίτευξη αυτού του οράματος.

ορίζεται μια σειρά από δράσεις (κα λούν ται “μέτρα”) που θα πρέπει να εφαρμοστούν για να επιτευχθούν οι στόχοι, καθώς και:

ΓνωΡΙΖΑΤΕ οΤΙ

Κατά μέσο όρο, οι εκπομπές που δημιουργούνται από τις δραστηριότητες ενός Δήμου (π.χ. ηλεκτροδότηση και θέρμανση των δημοτικών κτιρίων, δημοτικό στόλο οχημάτων, δημοτικός φωτισμός, κλπ.) αντιστοιχούν στο 3% με 10% των συνολικών εκπομπών που παράγονται σε όλη την επικράτεια του Δήμου (περισσότερες λεπτομέρειες υπάρχουν στην εκπαιδευτική ενότητα για την απογραφή των αερίων του θερμοκηπίου). Ο Δήμος έχει σε ποσοστό 100% τον έλεγχο των δραστηριοτήτων του, συνεπώς μπορεί εύκολα να αναλάβει δράση. Επίσης, είναι αυτονόητη η συμμετοχή ολόκληρης της κοινότητας, καθώς το 90+% των δράσεων ενός ΣΔΑΕ απαιτεί την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, των επιχειρήσεων και της τοπικής βιομηχανίας. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι στην Ε.Ε. σχεδόν το 40% των εκπομπών προκαλούνται από τα νοικοκυριά και τα εμπορικά κτίρια. Ωστόσο, χρειάζεται να πραγματοποιηθεί μια απογραφή αερίων του θερμοκηπίου για να εντοπιστούν με ακρίβεια οι πηγές από που προέρχονται οι υψηλότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο Δήμο.


• Τι θα πρέπει να γίνει ανά τομέα, συμπεριλαμβανομένων «άυλων μέτρων» όπως η ανταλλαγή πληροφοριών και η ευαισθητοποίηση,

• Ποιος είναι υπεύθυνος για κάθε δράση (από το προσωπικό του Δήμου),

• Ποιος άλλος θα εμπλακεί – εντός ή εκτός Δήμου,• Πως επιμερίζεται το ανθρώπινο δυναμικό,• Πρόβλεψη κόστους και πηγών χρηματοδότησης, • Χρονοδιάγραμμα για τον σχεδιασμό, υλοποίηση,

παρακολούθηση, αξιολόγηση και απολογισμό των δράσεων και την υποβολή εκθέσεων/αναφορών.

Τι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε ένα ΣΔΑΕ;

Ένα ΣΔΑΕ περιλαμβάνει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική αλλά και μακρο/μεσοπρόθεσμες δράσεις για τις οποίες θα απαιτηθεί χρηματοδοτική δέσμευση εκ μέρος του Δήμου.

Είναι γενικός κανόνας ότι ένα ΣΔΑΕ θα πρέπει να εστιάζει σε τομείς όπου ο Δήμος μπορεί να επηρεάσει την κατανάλωση ενέργειας μακροπρόθεσμα (π.χ. χωροταξικός σχεδιασμός, δημοτικές υπηρεσίες), μπορεί να ενθαρρύνει την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που έχουν βελτιωμένη ενεργειακή απόδοση και αξιοποιούν την ανανεώσιμη ενέργεια (πχ. δημόσιες προμήθειες) και συμβάλει στην αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων (ήτοι αλλαγή συμπεριφοράς με τη συνδρομή και άλλων φορέων).

Ένα ΣΔΑΕ καλύπτει ολόκληρη την γεωγραφική έκταση ενός Δήμου. Επομένως, θα πρέπει να περιλαμβάνει δράσεις που καλύπτουν και τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Οι κύριοι τομείς ή κλάδοι που αντιμετωπίζονται σε ένα ΣΔΑΕ είναι τα κτίρια, ο εξοπλισμός/εγκαταστάσεις και οι αστικές μεταφορές. Παρόλα αυτά, η ενέργεια, τα απόβλητα και τα ύδατα θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη, το ίδιο και διαφορετικές ομάδες ενδιαφερομένων: πολίτες, επιχειρήσεις και βιομηχανίες.

Ένα ΣΔΑΕ μπορεί επίσης να καλύψει πολλούς Δήμους που απο κοινού αποφάσισαν να σχεδιάσουν ή να εφαρμόσουν Ενεργειακές Δράσεις για να μοιραστούν γνώση, δεξιότητες και πόρους και έτσι να ενδυναμώσουν το αντίκτυπο των δράσεων τους καθώς και την προοπτική για οικονομίες κλίμακας και επιτυχία

υπάρχουν 2 επιλογές για ένα κοινό ΣΔΑΕ :

Επιλογή 1: Κάθε υπογράφων της ομάδας των τοπικών αρχών δεσμεύεται προσωπικά να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (Co2 ) κατά τουλάχιστον 20% έως το 2020. Όλοι οι υπογράφοντες δηλώνουν ρητά την δέσμευση τους και παρέχουν στοιχεία για τις ενεργειακές τους καταναλώσεις και τις εκπομπές CO2. Στην πρώτη αυτή περίπτωση, η μείωση των εκπομπών που οφείλεται


11

σε κοινές δράσεις που προσδιορίστηκαν στο κοινό ΣΔΑΕ, μοιράζονται μεταξύ των συμμετεχόντων Δήμων και υπολογίζονται και στα δυο Τεχνικά Δελτία (φόρμες xls) του ΣΔΑΕ. Το κοινό ΣΔΑΕ πρέπει να βελτιώνεται απο κάθε συμμετέχοντα Δήμο.

Επιλογή 2: Η ομάδα των υπογράφοντων Δήμων που συλλογκά δεσμεύεται να μειώσει τις εκπομπές CO2 κατά τουλάχιστον 20% έως το 2020. Και οι δυο στόχοι και οι δεσμεύσεις τους μοιράζονται μεταξύ των Δήμων που ενώνουν δυνάμεις. Τα κοινά ΣΔΑΕ θα πρέπει να εγκριθούν απο κάθε Δήμο που εμπλέκεται.

Είναι ορισμένοι τομείς πιο σημαντικοί από άλλους;

ο προσδιορισμός των σημαντικών τομέων εξαρτάται από τα αποτελέσματα της Βασικής Απογραφής Εκπομπών που δείχνει από που απελευθερώνονται οι μεγαλύτερες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου. Συνήθως από τις μεταφορές, τα κτίρια και/ή το βιομηχανικό τομέα.

Η περιοχή του Δήμου σας μάλλον διαθέτει τουλάχιστον ένα σημαντικό οικονομικό τομέα, π.χ. τουρισμός, γεωργία, υπηρεσίες, που είναι κεντρικής σημασίας για να εξακολουθεί να υπάρχει η πόλη/κωμόπολη σας. Η κατανόηση της σημασίας που έχει για κάποιους τομείς η δυνατότητα μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι απαραίτητη για την ενδυνάμωση των τομέων αυτών μακροπρόθεσμα, μέσω της μείωσης της ενεργειακής ζήτησης και των εκπομπών που σχετίζονται με αυτήν. Δημοτικές λειτουργίες – αυτός είναι ένας τομέας όπου ο Δήμος έχει 100% τον έλεγχο. Ως εκ τούτου είναι εύκολο να ξεκινήσει από εκεί για να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αναλαμβάνοντας επιπλέον την ευθύνη για τις εκπομπές που προέρχονται από τις δικές του

λειτουργίες και επιδεικνύοντας, με τον τρόπο αυτό, τον ηγετικό του ρόλο στην περιοχή (“κάνε πράξη αυτό που πρεσβεύεις”).

οι Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες, (ΠΔΠ) μπορούν αξιόπιστα να χρησιμοποιηθούν σαν μια μέθοδο για να μειωθούν τα αέρια του θερμοκηπίου. Οι δημόσιες προμήθειες αντιστοιχούν σχεδόν στο 20% του ΑΕΠ της Ε.Ε., και αυτό αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο μερίδιο της οικονομίας της. Ανατρέξτε στην εκπαιδευτική ενότητα για τις Δημόσιες Προμήθειες για περισσότερες πληροφορίες.

ο τομέας των μεταφορών πρέπει να συμπεριληφθεί. Οι αστικές συγκοινωνίες είναι υπεύθυνες για το 30% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ε.Ε. Πρόκειται σίγουρα για ένα από τους περισσότερο δύσκολους τομείς καθώς απαιτείται ευρεία αλλαγή συμπεριφοράς – ώστε να πείσεις τον κόσμο να αφήσει το αυτοκίνητο του. Επίσης, χρειάζονται πιθανά μεγάλες επενδύσεις σε δημόσια μέσα μεταφοράς και σε άλλες περισσότερο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις όπως στην κατασκευή ποδηλατοδρόμων και πεζόδρομων.

ο τομέας των κατοικιών (νοικοκυριά) είναι υπεύθυνος για το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ε.Ε. και είναι ένας από τους βασικούς στόχους ενός ΣΔΑΕ. Οι δράσεις σε αυτόν τον τομέα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: την επιβολή αυστηρότερων κανονισμών για νέα/ανακαινιζόμενα κτίρια, την παροχή καθοδήγησης για τον τρόπο αλλαγής συμπεριφοράς, χρηματοδοτικά κίνητρα (επιχορηγήσεις και δάνεια) για παρεμβάσεις βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ιδιωτικά κτίρια. Η βιομηχανία αποτελεί συνήθως μια μεγάλη πρόκληση, αλλά έχει και τεράστιες δυνατότητες για τη μείωση των εκπομπών. Συνίσταται ιδιαίτερα η διενέργεια συζητήσεων


με την τοπική βιομηχανία και τουλάχιστον η συμμετοχή της σε δράσεις ευαισθητοποίησης.

Ποιος εμπλέκεται στην εκπόνηση ενός ΣΔΑΕ;

Τοπικοί φορείς λήψης αποφάσεων: διατυπώνουν την πολιτική δέσμευση, συνεισφέροντας στο περιεχόμενο και στην πολιτική έγκριση του τελικού ΣΔΑΕ.Προσωπικό του Δήμου: • Μια ομάδα ή μια μονάδα που ηγείται της διαδικασίας

(π.χ. τμήματα αναπτυξιακού σχεδιασμού/ενέργειας/κλίματος/περιβάλλοντος)

• Τμήμα δημοσίων σχέσεων • Γραφείο Τοπικής Ατζέντας 21 ή κάποιο ισοδύναμο το

οποίο ασχολείται με θέματα συμμετοχής πολιτών. • Τομεακά τμήματα/γραφεία: μεταφορές, κτίρια,

υποδομές, πολεοδομικός σχεδιασμός, περιβάλλον,….• Οικονομική υπηρεσία

Εμπλοκή τοπικών παραγόντων όπως εμπειρογνώμονες (σε κάθε έναν από τους παραπάνω τομείς), φορείς, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια, επιχειρηματίες, χρηματοδοτικά ιδρύματα, κλπ.

υποστήριξη από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες (εφόσον χρειαστεί, σύμφωνα με τις ανάγκες και τους πόρους του Δήμου), σε ένα συγκεκριμένο βήμα ή σε όλη τη διαδικασία ήτοι την εκπόνηση της απογραφής των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την υποστήριξη στη διαδικασία εκπόνησης του ΣΔΑΕ. Αυτοί μπορεί να είναι ενεργειακοί σύμβουλοι, ενεργειακό γραφείο, πανεπιστήμιο, το Σύμφωνο των Δημάρχων και/ή οι Συντονιστές κλπ. Ωστόσο, θα πρέπει να τονιστεί ότι το ΣΔΑΕ πρέπει να αποτελέσει «κτήμα» του Δήμου, που σημαίνει στενή και ενεργή εμπλοκή του προσωπικού του Δήμου στη διαδικασία εκπόνησης του.

Διαθέσιμα εργαλεία για την εκπόνηση ενός ΣΔΑΕ για το Δήμο

Για αρχή θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε το υπόδειγμα του Συμφώνου των Δημάρχων– το οποίο είναι χρήσιμο για να αποκτήσει κάποιος άμεσα μια εικόνα του τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα ΣΔΑΕ κατ’ ελάχιστον. Επιπλέον, ο οδηγός «Πώς να εκπονήσεις ένα Σχέδιο Δράσης για τη Βιώσιμη Ενέργεια» που μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του Συμφώνου των Δημάρχων (www.eumayors.eu) παρέχει ολοκληρωμένη πληροφόρηση για να υποστηρίξει το τεχνικό προσωπικό του Δήμου στην κατάρτιση του ΣΔΑΕ. Επίσης, περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τις απαιτήσεις του Συμφώνου των Δημάρχων και τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθηθούν για να εκπονηθεί ένα ΣΔΑΕ.

• Στη διαδικασία του Συμφώνου των Δημάρχων το υπόδειγμα εκπόνησης του ΣΔΑΕ περιλαμβάνει ένα μέρος για την Βασική Απογραφή Εκπομπών,.

Εντούτοις, ένα ΣΔΑΕ θα πρέπει να έχει τη μορφή κειμένου, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν επικοινωνιακό εργαλείο. Ανατρέξτε στο παράδειγμα της πόλης Sacramento (ηΠΑ) για να δείτε τη διαδικασία που ακολουθήθηκε, καθώς και μια σειρά από εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη του σχεδίου δράσης και άλλο σχετικό υλικό.

Τι είδους δέσμευση ζητά το Σύμφωνο των Δημάρχων από ένα Δήμο;

Το ΣΔΑΕ πρέπει να εγκριθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο (ή ισοδύναμο όργανο λήψης αποφάσεων). Συνήθως, η διαδικασία εκπόνησης ενός ΣΔΑΕ μπορεί να διαρκέσει από 6 έως 18 μήνες. Εάν ο δήμαρχος σας υπογράψει το Σύμφωνο των Δημάρχων (ΣτΔ) θα πρέπει να υποβάλετε


http://www.eumayors.euhttp://www.sacgp.org/climate_action_plan.htmlhttp://www.sacgp.org/climate_action_plan.html

13

το τελικό ΣΔΑΕ εντός 12 μηνών από την ημερομηνία υπογραφής. Επομένως, ένας Δήμος θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι έχει πλήρη και μακροπρόθεσμη πολιτική στήριξη πριν υπογράψει το ΣτΔ, καθώς και την ικανότητα να εκπονήσει ένα ΣΔΑΕ εντός 12 μηνών. Ένας Δήμος που συμμετέχει στο ΣτΔ καλείται επίσης να υποβάλει μια έκθεση παρακολούθησης κάθε δύο χρόνια μετά την υποβολή του Σχεδίου του.

Ένα ιδανικό χρονοδιάγραμμα

Πως σχεδιάζεται ο προϋπολογισμός του Σχεδίου;

Οι υπεύθυνοι λήψης πολιτικών αποφάσεων θα πρέπει να προβλέψουν τους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους που θα απαιτηθούν για την εκπόνηση του ΣΔΑΕ (θα χρειαστούν περίπου 12 μήνες) καθώς και για την υλοποίηση του σε βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση έως το 2020. Τα κόστη που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη περιλαμβάνουν:

• Το χρόνο απασχόλησης του προσωπικού του Δήμου • Τους τεχνικούς συμβούλους (προαιρετικό) για τη

Βασική Απογραφή Εκπομπών, το σχέδιο δράσης και τον προϋπολογισμό του.

• Τους μεσολαβητές (προαιρετικό) για εκδηλώσεις και ημερίδες που απευθύνονται σε ενδιαφερόμενους φορείς και δημότες

• Τους ειδικούς σε θέματα επικοινωνίας-προβολής (προαιρετικό)

Η εκπόνηση του Σχεδίου και οι προετοιμασίες για την εφαρμογή του απαιτούν προσαρμογή της διοικητικής δομής του Δήμου (το διορισμό ενός συντονιστή του ΣΔΒΕ, μιας συντονιστικής επιτροπής, ενός ή περισσότερων ομάδων εργασίας για συγκεκριμένα θέματα, κλπ.), ως εκ τούτου θα πρέπει να προβλεφθούν επαρκείς ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι από την αρχή. Μπορεί επίσης να απαιτηθεί τεχνική υποστήριξη από εξωτερικούς συνεργάτες, αυτό όμως θα αξιολογηθεί από το προσωπικό του Δήμου.

14 COVENANT CAPACITY14 capaCITY Module: ανάπτυξη και βελτίωση των ΣΔΑΕ

15

Ποιος θα πρέπει να εμπλακεί από το Δήμο;

Καθώς η ενέργεια είναι ένα οριζόντιο θέμα, είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη όλες οι εν εξελίξει δράσεις και έργα που υλοποιούνται από όλα τα τμήματα του Δήμου (όχι μόνο από εκείνο που είναι αρμόδιο για την ενέργεια και/ή το περιβάλλον). Ιδανικά, οι δράσεις και τα έργα αυτά θα πρέπει να ενσωματωθούν στο ΣΔΑΕ, το οποίο με τη σειρά του θα πρέπει να συνδεθεί με τα υφιστάμενα εργαλεία προγραμματισμού (πολεοδομικά σχέδια και χρήσεις γης, οικοδομικός κανονισμός κλπ) για την εξοικονόμηση ενέργειας και το σωστό σχεδιασμό επενδύσεων πχ σε ΑΠΕ. Για το σκοπό αυτό, η συνεργασία με κάθε τμήμα ξεχωριστά θεωρείται απαραίτητη.

Θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα εξασφάλισης χορηγιών, για παράδειγμα ζητώντας από ιδρύματα και ενδιαφερόμενους φορείς από τον ιδιωτικό τομέα να συνεισφέρουν στις δαπάνες εκπόνησης και υλοποίησης του Σχεδίου, με αντάλλαγμα την προβολή τους.

Η επιτυχής υλοποίηση του Σχεδίου σχετίζεται άμεσα με τον ορθό οικονομικό προγραμματισμό. Καθώς ο ανταγωνισμός για την εξεύρεση πόρων είναι ένα κοινό και σταθερό πρόβλημα, είναι χρήσιμος ο υπολογισμός του κόστους των επενδύσεων, όχι μόνο από οικονομικής άποψης, αλλά επίσης λαμβάνοντας υπόψη τα παράλληλα οφέλη των δράσεων που υλοποιούνται και σχετίζονται π.χ. με την απασχόληση, την υγεία, την ποιότητα ζωής, κ.λ.π.

Ένα ΣΔΑΕ περιλαμβάνει συγκεκριμένες βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες δράσεις που πιθανότατα απαιτούν δέσμευση πόρων από το Δήμο και σχετική έγκριση από το Δημοτικό Συμβούλιο. Αυτός ο οικονομικός προγραμματισμός μπορεί να γίνει με διαφορετικούς τρόπους σύμφωνα με το είδος των επενδύσεων που προβλέπονται. Κάποια παραδείγματα αναφέρονται εδώ:• Χρηματοδοτικά προγράμματα με τη συμμετοχή τρίτων

(αφορούν γρήγορους ρυθμούς απόσβεσης π.χ. < 4-5 έτη)• Εταιρίες Ενεργειακών Υπηρεσιών (συμβάσεις

ενεργειακήςαπόδοσης, λευκά πιστοποιητικά)• Χρηματοδοτική μίσθωση (κεφαλαιακή και λειτουργική

μίσθωση)• ΣΔΙΤ- Συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα • Χρηματοδοτήσεις της Ε.Ε. (MLEI, ELENA, ELENA-kfw,

EEEF κ.α.) για την πραγματοποίηση επενδύσεων συμπεριλαμβανομένης της εκπόνησης ενός ΣΔΑΕ

• Χρηματοδοτήσεις από εθνικούς ή ευρωπαϊκούς πόρους π.χ. διαρθρωτικά ταμεία κλπ.

Για περισσότερες πληροφορίες – ανατρέξτε στην πλατφόρμα του Έργου: www.covenant-capacity.eu

Κατανοώντας καλύτερα τη διαδικασία του ΣΔΑΕ

Ένα ΣΔΑΕ δεν είναι ένα Έργο (με σαφές σημείο έναρξης και λήξης) αλλά μια διαδικασία. Ο κύκλος του Deming αποτελεί μια καλή απεικόνιση της διαδικασίας εκπόνησης και εφαρμογής του ΣΔΑΕ όπως και ένα χρήσιμο εργαλείο για τη διαρκή βελτίωση του.

Το ΣΔΑΕ αποτελεί μια διαδικασία που θα πρέπει να παρακολουθείται και να αναθεωρείται όποτε κρίνεται αναγκαίο, και ειδικά μετά από μια νέα απογραφή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου η επανεξέταση του ΣΔΑΕ μπορεί να σημαίνει:• Την επανεξέταση μιας και μόνο δράσης (νέες πηγές,

στόχοι, δείκτες επίδοσης), • Την επανεξέταση μιας ομάδας δράσεων (εισαγωγή

ενός νέου τομέα που δε είχε συμπεριληφθεί προηγουμένως, εισαγωγή περισσότερων δράσεων σε ένα συγκεκριμένο τομέα σε συνέχεια των αποτελεσμάτων μιας νέας βασικής απογραφής αερίων του θερμοκηπίου

• Την επανεξέταση και/ή την ενίσχυση της δέσμευσης της Δημοτικής Αρχής, βάσει μιας νέας Βασικής Απογραφής Αερίων και/ή ενός νέου πολιτικού πλαισίου

• Την επανεξέταση του συστήματος διοίκησης του Δήμου που διαχειρίζεται το ΣΔΑΕ (Ενεργειακή Ομάδα, διαδικασίες για συνεργασία μεταξύ στελεχών και τμημάτων, ρόλοι και καθήκοντα, εξωτερικοί συνεργάτες και σύμβουλοι κ.α.)

• Την επανεξέταση των εσωτερικών διαδικασιών κατάρτισης (εσωτερικές και εξωτερικές αρμοδιότητες, δράσεις εκπαίδευσης κ.α.)

• Την επανεξέταση/εισαγωγή ενός μηχανισμού παρακολούθησης (εργαλεία και διαδικασίες, ρόλοι και καθήκοντα, συμμετοχή του πολιτικού/διοικητικού επιπέδου σε κάποιο σημείο)

http://www.covenant-capacity.eu


Παράδειγμα: padovaFIT! - MLeI-pDa ανακαίνιση ιδιωτικών κατοικιών

Ο Δήμος της Πάντοβα, στην Ιταλία, έχει δημιουργήσει μια κοινοπραξία μεταξύ τοπικών ιδιωτικών φορέων (μια τράπεζα,μια ESCο, μια συμβουλευτική εταιρία και ένα εκπαιδευτικό κέντρο) και δραστηριοποιείται σε ενεργειακές επιθεωρήσεις σε ιδιωτικές κατοικίες συνολικού κόστους 16 εκ ευρώ. Το έργο θα πρέπει να παραδοθεί από την εταιρία ESCo η οποία έχει επιλεγεί μετά από διαγωνισμό με το μηχανισμό «πληρώνεστε αφού αποταμιεύσετε» (pay as you save)


• Τη μεγαλύτερη συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών στη φάση της εφαρμογής και παρακολούθησης (σταθερές δομές διαβούλευσης κλπ. -

• Τη βελτίωση της εσωτερικής και εξωτερικής επικοινωνίας (θα πρέπει να υπάρξει ενημέρωση του προσωπικού καθώς και ενημέρωση αλλά και δέσμευση της τοπικής κοινωνίας).

η επικαιροποιηση είναι μια ευκαιρία για να ενδυναμώσετε τους στόχους του ΣΔΑΕ σας

• Προσθέστε νέους τομείς:• Κάθε τομέας ο οποίος δεν έχει εξεταστεί έως τώρα

είναι χρήσιμο να εξεταστεί. • Βιομηχανία: τώρα που έχετε μια καλύτερη γνώση

για τις εκπομπές στην κοινότητα σας, ίσως είναι η σωστή στιγμή να εμπλέξετε/ενισχύσετε το ρόλο της τοπικής βιομηχανίας

• Βελτιώστε τη στοχοθεσία σε τομείς • Κατοικίες: βεβαιωθείτε ότι οι προσπάθειες εμπλοκής

τους είναι ρεαλιστικές και σωστά στοχευμένες (ομάδες καταναλωτών, αύξηση της αγοράς προϊόντων που εξοικονομούν ενέργεια, κίνητρα και περιορισμοί στους κανόνες δόμησης κ.α

• Βάλτε τα νοικοκυριά να παρακολουθούν και να καταγράφουν την ενεργειακή τους κατανάλωση (π.χ. μέσα από δικτυακές πύλες και τοπικούς διαγωνισμούς)

• μεταφορές: είναι επίσης ένας δύσκολος τομέας καθώς η παρακολούθηση και αξιολόγηση όσο αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου δεν είναι μια απλή διαδικασία και καμία φορά είναι σχεδόν αδύνατη. Όσο πιο πραγματικά στοιχεία για τις μεταφορές καταφέρετε να συλλέξετε, τόσο πιο εύκολο θα είναι να αξιολογήσετε τα αποτελέσματα των δράσεων σας. Ένας από τους τρόπους για να αποκτήσετε πραγματικά δεδομένα είναι να αναλάβετε δράσεις για την παρακολούθηση της πραγματικής ροής

της κυκλοφορίας στο Δήμο σας. Όλες οι δράσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν καινοτόμους στόχους, όπως τη δημιουργία νέων πράσινων θέσεων εργασίας κ.α.

Θεσμοθέτηση του ΣΔΑΕ

Η θεσμοθέτηση του ΣΔΑΕ αποσκοπεί στο να επιτρέψει σε μια συμμετοχική διαδικασία σχεδιασμού να ενσωματωθεί στις πολιτικές και τεχνικές διαδικασίες του Δήμου και με τα αποτελέσματα της να επηρεάσει τις αποφάσεις σε πολιτικό και τεχνικό επίπεδο μακροπρόθεσμα. Αυτό επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, μέσω της ενεργούς συμμετοχής όλων των υπηρεσιών και τμημάτων του Δήμου στο ΣΔΑΕ και της τοποθέτησης των στελεχών που ασχολούνται με θέματα ενέργειας και κλίματος απευθείας υπό την εποπτεία ενός ανώτερου πολιτικού ή διοικητικού στελέχους.

Ωστόσο, για να εξασφαλίσετε την θεσμοθέτηση του ΣΔΑΕ, η πολιτική έγκριση και εποπτεία δεν είναι αρκετή. Είναι αναγκαίο να διαθέτετε ξεκάθαρες εσωτερικές διαδικασίες ως προς τον ενεργειακό σχεδιασμό.

Σε κάποιες χώρες/Δήμους ο ενεργειακός σχεδιασμός είναι μια τυποποιημένη διαδικασία (επιτροπές συντονισμού, ξεκάθαροι ρόλοι, τεχνικές ομάδες, περιοδικές αξιολογήσεις κλπ)

Σε κάποιες περιπτώσεις, τυποποιημένα συστήματα ενεργειακής διαχείρισης μπορούν να υποστηρίξουν την εσωτερική λειτουργία του Δήμου και τη διαδικασία του ΣΔΑΕ σε όλες της φάσεις της.

υπάρχουν διάφορα διεθνή πρότυπα:• Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Βραβείο (EEA) – δείτε: www.european-energy-award.org• ISO 50001:2011 – δείτε: http://www.iso.org/iso/home/

http:// www.european-energy-award.orghttp://www.iso.org/iso/home/

17

Παράδειγμα: Κοινωφελής Επιχείρηση που έχει συσταθεί για την αξιοποίηση των τοπικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Η Εταιρία Transition Ladock και Grampound Road (Συμβούλιο της Κορνουάλης, UK) δημιουργήθηκε για να αξιολογήσει την άνοδο στην τιμή της ενέργειας και τα προβλήματα που προκύπτουν απο την κλιματική αλλαγή. Η πρωτοβουλία ξεκίνησε με την εγκατάσταση μιας ανεμογεννήτριας, 12 συστοιχιών φωτοβολταικών, 4 ηλιοθερμικών συστοιχιών, 2 συστημάτων θέρμανσης με βιομάζα, 2 αντλίες θερμότητας πηγής αέρα και 2 αντλίες θερμότητας εδάφους πηγή. Η Εταιρία Low Carbon Ladock Ltd bencom (κοινοφελής εταιρία) συστάθηκε για την τεχνική και οικονομική διαχείριση των εγκαταστάσεων. Μια άλλη επιχείρηση, η Ladock Carbon Co-operative Ltd, διαχειρίζεται τα προγράμματα χρηματοδότησης ιδιωτικών παρεμβάσεων για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων ή επιχειρήσεων και την αγορά εξοπλισμού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οποιοσδήποτε ζει ή εργάζεται στηνπεριοχή καλείται να γίνει μέλος του συνεταιρισμού και της bencom, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να έχουν λόγο στον τρόπο διαχείρισης της εταιρίας. Μέχρι σήμερα υπάρχουν 130 εγγεγραμμένα μέλη.


Συμβουλή: Διερευνήστε τη διασύνδεση μεταξύ πολιτκών και πιθανές βελτιώσεις.

Το τεχνικό προσωπικό και οι αιρετοί θα πρέπει να διερευνήσουν αν υπάρχουν αδυναμίες στις υφιστάμενες πολιτικές, τα εργαλεία και τους κανονισμούς που εφαρμόζονται προκειμένου να διατυπώσουν στη συνέχεια μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, σε ότι αφορά: • Κανονισμούς δόμησης • Χρήσεις γης / εργαλεία χωροταξικού σχεδιασμού • Σχέδια κινητικότητας/πολιτικές • Δημόσιες προμήθειες • Χρηματοδοτήσεις για ολοκληρωμένη αστική και

αγροτική ανάπτυξηαγροτική ανάπτυξη

«Χάρη στο Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης του Δήμου, μια διαδικασία συστηματικής παρακολούθησης έχει εφαρμοστεί για τους δείκτες επιδόσης που ορίζονται στο ΣΔΑΕ, έτσι ώστε το σχέδιο δράσης να εφαρμοστεί εντός των προκαθορισμένων χρονοδιαγραμμάτων και να τηρούνται οι προθεσμίες».

Claudio Magro, Δήμαρχος Moneglia, Ιταλία


standards/management-standards/iso50001.htm• EMAS – δείτε: http://ec.europa.eu/environment/emas/

Το πρότυπο ISo 50001 μπορεί να παρέχει σημαντική βοήθεια στους φορείς αυτοδιοίκησης στο να προσδιορίσουν μέτρα και δράσεις για την επιτυχή υλοποίηση και παρακολούθηση του ΣΔΑΕ τους. Μπορεί να εφαρμοστεί για να υποστηρίξει τη διαδικασία σχεδιασμού του ΣΔΑΕ,μέσω ενός ολοκληρωμένου συστήματος Ενεργειακής Διαχείρισης. (enMS , Energy Management System). Σκοπός του προτύπου ISO 50001 είναι να υποστηρίξει τις ενεργειακές επιθεωρήσεις και να εντοπίσει μετρήσιμες βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης. Υποχρεώνει οργανισμούς να καθιερώσουν κριτήρια ελέγχου και να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα των δράσεων εκ των προτέρων. Βοηθά επίσης να προσδιοριστούν χρήσιμοι δείκτες και να ληφθούν εγκαίρως αποφάσεις που θα εξασφαλίσουν το αποτέλεσμα. Με αυτό τον τρόπο το ISO 50001 μπορεί να παρέχει κρίσιμη υποστήριξη για την ποσοτική αξιολόγηση των στρατηγικών μείωσης των εκπομπών CO2 που υιοθετήθηκαν από το ΣΔΑΕ. Για να μάθετε περισσότερα δείτε τις οδηγίες που παρέχονται στο Έργο eneRGY FoR MaYoRS: Πως να αναπτύξετε ένα ολοκληρωμένο με τη χρήση του Συστήματος Ενεργειακής Διαχείρισης ISO 50001 ή επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: www.50001-seap.eu.Τα Πρότυπα Ενεργειακής Διαχείρισης συνήθως εφαρμόζουν τον κύκλο ΣΧΕΔΙΑΖΩ-ΕΦΑΡΜΟΖΩ-ΕΛΕΓΧΩ-ΒΕΛΤΙΩΝΩ που ταιριάζει απόλυτα με τη διαδικασία του ΣΔΑΕ.

Προτεινόμενο υλικό για ανάγνωση

Εργαλεία - Οδηγίες για το ΣΔΑΕ του ΣτΔ Παραδείγματα καλών ΣΔΑΕ : o Δήμος Χερσονήσου (Ελλάδα) o Δουβλίνο (Ιρλανδία ) o Birmingham (Ηνωμένο Βασίλειο) o Δήμος Burgas (Βουλγαρία ) o Πόλη Miskolc (Ουγγαρία) o Δήμος Rosignano Marittimo (Ιταλία) Για να μάθετε περισσότερα επισκεφθείτε την διαδικτυακή πλατφόρμα του Covenant capaCITY www.covenant-capacity.eu

http://ec.europa.eu/environment/emas/http://www.energyformayors.eu/images/stories/stories/SEAP/SEAP-EnMS_technical_guidelines_long_FINAL_SOGESCA.pdfhttp://www.energyformayors.eu/images/stories/stories/SEAP/SEAP-EnMS_technical_guidelines_long_FINAL_SOGESCA.pdfhttp://www.energyformayors.eu/images/stories/stories/SEAP/SEAP-EnMS_technical_guidelines_long_FINAL_SOGESCA.pdfhttp://www.50001-seap.euhttp://toolbox.climate-protection.eu/search/?cmd=view&uid=84ef5e17http://www.hersonisos.gr/municipal/plan/plan062012.htmlhttp://helpdesk.eumayors.eu/docs/seap/242_1320856444.pdfhttp://helpdesk.eumayors.eu/docs/seap/330_507_1304007118.pdfhttp://www.sustainable-now.eu/fileadmin/template/projects/sustainable_now/files/Summary_Burgas_LEAP_Final_EN_01.pdfhttp://www.sustainable-now.eu/fileadmin/template/projects/sustainable_now/files/Summary_Miskolc_LEAP_Final_EN.pdfhttp://www.sustainable-now.eu/fileadmin/template/projects/sustainable_now/files/Summary_Miskolc_LEAP_Final_EN.pdfhttp:// www.covenant-capacity.eu


I I) H ΑΠοΓΡΑΦη ΑΕΡΙων Του ΘΕΡμοΚηΠΙου;

Η απογραφή των αερίων του θερμοκηπίου είναι η καταγραφή – μέτρηση της καταναλισκόμενης ενέργειας, των αποβλήτων και των άλλων ρύπων που εκλύθηκαν από όλες τις λειτουργίες του Δήμου και όλη την κοινότητα για ένα συγκεκριμένο έτος, πολλαπλασιασμένες με συγκεκριμένους συντελεστές εκπομπών ώστε να υπολογιστούν οι τιμές βάσης με τις οποίες θα συγκρίνουμε τον όγκο των αερίων του θερμοκηπίου που εκλύονται στα επόμενα έτη.

Παρέχει ένα σημείο αναφοράς (έτος βάσης) για την μέτρηση της προόδου σε ότι αφορά την προσπάθεια μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων (ή των δράσεων) που υιοθετούνται για αυτό το σκοπό. Ονομάζεται επομένως «απογραφή ρύπων έτους βάσης» (BEI).

Οι απογραφές των ρύπων που διενεργούνται μετά το έτος βάσης χρησιμοποιούνται για την τακτική παρακολούθηση της προόδου (Monitoring emissions Inventories (MeI) που επιτεύχθηκε για τη μείωση των ρύπων μετά την εφαρμογή

των μέτρων- ιδανικά σε ετήσια βάση ή και ανά τριετία. Εκπροσωπώντας ένα επίπεδο διακυβέρνησης σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, οι τοπικοί φορείς - Δήμοι, πόλεις, δημοτικά ή κοινοτικά συμβούλια χρειάζονται την απογραφή των ρύπων έτσι ώστε να εκτιμήσουν τον όγκο των εκπομπών τους ή το ενεργειακό τους αποτύπωμα.

Η απογραφή των ρύπων στο έτος βάσης (ΒΕΙ), αποτελεί επίσης το σημείο εκκίνησης για τη μέτρηση της προόδου μείωσης των εκπομπών με την εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων, έργων και δράσεων. • Είναι χρήσιμο να διαχωρίσουμε την απογραφή

σε απογραφή των ρύπων που οφείλονται στη λειτουργία του Δήμου και των ρύπων που προκύπτουν από τον τρόπο λειτουργίας του συνόλου της τοπικής κοινωνίας

Eπίσης είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι αυτά είναι και τα απαραίτητα συστατικά μιας πλήρους απογραφής, η οποία απαιτείται για έναν Δήμο με συγκεκριμένα γεωπολιτικά όρια:

«ό,τι δεν μπορείς να μετρήσεις, δεν μπορείς ούτε να το ελέγξεις»

«Ως δήμος, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται στην περιοχή μας. Η απογραφή μπορεί να λειτουργήσει ως σημείο εκκίνησης για την ανάληψη μιας νέας στρατηγικής όσον αφορά την προστασία του κλίματος και του περιβαλλοντος - από το σβήσιμο των λαμπτήρων έως την αναζήτηση πόρων με στόχο την υιοθέτηση περισσότερο καινοτόμων λύσεων εξοικονόμησης. Επίσης, αν γνωρίζετε και παρακολουθείτε τις εκπομπές στο δήμο σας, θα είναι ευκολότερη η σύγκριση με άλλους φορείς,»

Lars Nerpin, Μηχανικός Περιβάλλοντος, Τμήμα Περιβάλλοντος, Πόλη του Malmö.

capaCITY Module: H απογραφή αερίων του θερμοκηπίου

21

Μια απογραφή ρύπων σε επίπεδο λειτουργιών ενός Δήμου παρέχει μια αρχική βάση δεδομένων και επιτρέπει την ακριβή μέτρηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων συμπεριλαμβάνοντας δημοτικά κτίρια, υπηρεσίες και οχήματα. Αυτού του είδους η απογραφή χρησιμοποιεί δεδομένα τα οποία ήδη διαθέτει ο Δήμος και έτσι θα είναι εύκολο να συγκεντρωθούν.

Η απογραφή των ρύπων που εκπέμπονται από τη λειτουργία της τοπικής κοινωνίας αφορά στον υπολογισμό ή την εκτίμηση όλων των ρύπων που εκπέμπονται από όλες τις πηγές εντός των γεωγραφικών ορίων του Δήμου. • Ένας Δήμος χρειάζεται την απογραφή ρύπων για να

δεσμευτεί να δράσει για το κλίμα και την ενέργεια Οι αρχικές τιμές – τιμές βάσης είναι σημαντικές για την παρακολούθηση της προόδου κάθε περιβαλλοντικού - ενεργειακού Έργου για να κατανοήσουμε με τι θα συγκρίνουμε τις αλλαγές στο μέλλον. Η ενεργειακή αποδοτικότητα και οι δράσεις χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης εμπίπτουν επίσης σε αυτή την κατηγορία – θα θέλαμε να γνωρίζουμε που λαμβάνουν χώρα οι πραγματικές μειώσεις αερίων του θερμοκηπίου και συμπληρωματικά να παρακολουθούμε άλλες παραμέτρους όπως την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, κλπ. • η δράση μπορεί να ξεκινήσει οποιαδήποτε στιγμή

από τον οποιονδήποτε

Έτσι, η τοπική δράση για το κλίμα και την ενέργεια μπορεί επίσης να ξεκινήσει χωρίς να έχουμε διαμορφώσει μια ξεκάθαρη εικόνα για τις τιμές αναφοράς των αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται από την κοινότητα και τη λειτουργία του Δήμου (αρχική βάση δεδομένων) – αν και αυτό δεν συνίσταται.

Σημαντικά ζητήματα – Επίπεδο 1

• Τι είδους υποστήριξη χρειάζονται τα τεχνικά στελέχη των Δήμων για να υλοποιήσουν μια απογραφή ρύπων;

• Για να αποκτήσουν συνολική εικόνα και να κατανοήσουν καλύτερα τα περισσότερα και σπουδαιότερα θέματα που πρέπει να επεξεργαστούν όταν διενεργούν μια απογραφή ρύπων, χρειάζεται να αξιοποιήσουν το Διεθνές Πρωτόκολλο για τις κοινότητες για τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου το οποίο προσφέρει μια συνολική εικόνα για τους περιορισμούς, τα επίπεδα και τους σκοπούς που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν διενεργείται μια απογραφή ρύπων σε επίπεδο κοινότητας.

• Το Σύμφωνο των Δημάρχων επίσης δημοσιεύει ένα χρήσιμο εγχειρίδιο για την ανάπτυξη των ΣΔΒΕ και τη διενέργεια της απογραφής των ρύπων (BEIs), με πρακτικές οδηγίες για τους τοπικούς φορείς. Αυτό συστήνεται ειδικά για τα στελέχη των τεχνικών υπηρεσιών των Δήμων, τις Ενεργειακές τους Ομάδες και τα άτομα που συντονίζουν τη διαδικασία σε επίπεδο Δήμου.

• χρηματοδοτικοί πόροι και ανθρώπινο δυναμικό είναι απαραίτητα για την διενέργεια της απογραφής και για την παρακολούθηση της εξέλιξης των εκπομπών. Το κόστος για τη διενέργεια της απογραφής θα πρέπει να ενσωματωθεί στον ετήσιο προϋπολογισμό του Δήμου διαθέτοντας τους πόρους που είναι απαραίτητοι για την υλοποίηση των επιμέρους εργασιών.

Τα τεχνικά στελέχη των Δήμων μπορεί να μη διαθέτουν την απαραίτητη εμπειρία για να διενεργήσουν την απογραφή ρύπων και μπορεί να απαιτείται η υποστήριξη από εξωτερικούς συνεργάτες – πχ συμβούλους, ή/και συντονιστές και υποστηρικτές του «Συμφώνου των Δημάρχων». Η υποστήριξη μπορεί να κοστίσει ανάλογα με το ποιος την παρέχει. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την χρήση εργαλείων για τον υπολογισμό των ρύπων, υποστήριξη για την συλλογή ή καταχώρηση δεδομένων, αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, παραγωγή εκθέσεων αναφοράς στο Δημοτικό Συμβούλιο, κλπ.

ΓνωΡΙΖΑΤΕ οΤΙ:

Σύμφωνα με έρευνες, οι Δήμοι που έχουν κάνει απογραφή των ρύπων ως μέρος συστηματικής διαδικασίας είναι πιο συνεπείς στημείωση των εκπομπών τους σε σχέση με αυτούς που δεν έχουν κάνει απογραφή και υλοποιούν δράσεις ad hoc. Χιλιάδες Δήμοι ανά τον κόσμο έχουν εκπονήσει απογραφές ρύπων. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της συμμετοχής τους στην εκστρατεία του ICLEI για τις “Πόλεις για την προστασία του κλίματος” που υλοποιήθηκε το 1993. Πολλές από τις ευρωπαϊκές πόλεις που συμμετείχαν σε αυτή την πρωτοβουλία ήταν οι πρώτες που υπέγραψαν το Σύμφωνο των Δημάρχων και περισσότερες ακόμα ακολούθησαν από το 2008 που ξεκίνησε (περισσότερες από 1400 πόλεις είχαν υπογράψει έως τον Ιούλιο του 2012 - τώρα περισσότεροι από 5.500, Απρίλιος 2014).


Σημαντικά ζητήματα

• Επίπεδα: Αναφερθείτε στο επίπεδο αξιοπιστίας των δεδομένων που έχετε στη διάθεση σας- τις πηγές δεδομένων που χρησιμοποιείτε

• Αμεσότητα (Επίπεδα 1, 2 and 3): προσδιορίστε εάν οι εκπομπές προκαλούνται απευθείας (Επίπεδο 1) λόγω της κατανάλωσης συμβατικών καυσίμων σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις, οχήματα, κλπ, ή προκαλείται έμμεσα (Επίπεδο 2) λόγω της κατανάλωσης ηλεκτρισμού και τηλεθέρμανσης. Οι εκπομπές της τρίτης κατηγορίας (Επίπεδο 3) είναι εκείνες που προκαλούνται από κάποιον τρίτο ο οποίος παράγει υλικά που προμηθεύει στο Δήμο μας (για παράδειγμα το πετρέλαιο που χρησιμοποιείται από τα φορτηγά που μεταφέρουν τα προϊόντα από κάποια εταιρία- προμηθευτή που εδρεύει εκτός του Δήμου). Αυτό περιγράφεται αναλυτικά στο Πρωτόκολλο.

Προτάσεις για συγκεκριμένα βήματα – δράσεις για ένα Δήμο

Το GreenClimateCities Ευρώπη (GCC Ευρώπη) είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που αναπτύχθηκε για την τοπική αυτοδιοίκηση με στόχο να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής ταυτόχρονα με την προοπτική της προσαρμογής σε αυτήν. Η πρωτοβουλία βασίζεται στα είκοσι χρόνια εμπειρίας των πόλεων του ICLEI στα πλαίσια της εκστρατείας για την προστασία του κλίματος. Έχει σχεδιαστεί για να στηρίξει φιλόδοξες δράσεις για την προστασία του κλίματος σε τοπικό επίπεδο, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των τοπικών και περιφερειακών αρχών

Εκπαιδευτικός Οδηγός - covenant capacity · υπάρχοντα εργαλεία...

Documents