økonomiske nøkkeltall jordbruk 2011

Økonomiske nøkkeltalJORDBRUK 2011

Pressemelding:Inntektsutvikling i Haugalandsjordbruket

Skattbar næringsinntekt gjekk i 2011 opp med om-lag 13.000 kr etter renter og avskriving. Dette syner gjennomsnittstal frå Tveit Regnskap AS som er henta frå gardsrekneskapa på i alt 234 bruk frå Nord-Ro-galand og Sunnhordland.

Tveit Regnskap AS fører rekneskapen for i alt 1500 gardsbruk i regionen, og i løpet av ein 30-årsperiode har ein fylgt utviklinga på omlag 300 av desse bruka. Dette er familiebruk som har hatt, og framleis har hovudinntekta si frå jord-bruket, og omfanget ligg mellom 1,5 og 2 årsverk. Det spesielle med dette tal-materialet er at det er brukt faktiske tal frå rekneskapet og at det er dei same bruka som er nytta som grunnlag i heile perioden.

Jordbruksinntekta viste eit relativt kraf-tig hopp frå 2009 til 2010. Inntektsåret 2011 viser òg vekst – dòg i ein svakare takt enn førre år.

Som tidlegare år er det i hovudsak tre faktorar som påverkar korleis inntekta utviklar seg; produktpris, volum og kostnad. Sjølv om enkelte hevdar at taktskifte kunne vore raskare i jordbru-ket, spring Haugalandsbonden stadig litt fortare - og statistikken viser at ein til dels får betalt for denne innsatsen. Spesielt grisebøndene har rasjonalisert siste ti-året, og det er her ein ser den største veksten i 2011. Gjerne det beste året i same periode for grisebøndene.

Dei store volumproduksjonane hjå Hau-galandsbonden er mjølk og gris. Spesia-liseringa her går sin gang, der bøndene vel å einsrette produksjonen. Det blir færre bruk som kombinerer dei ulike driftsgreinene enten det lèt seg vera ku, sau, gris eller høns. For å kunne halde tritt med utviklinga både fagleg og teknologisk spesialiserer ein seg, og byggjer ut på ein av produksjonane. Grisenæringa har kome lengst i denne

utviklinga, men mjølkebøndene er på full fart etter. Ein ser klart ein sterkare trend der nokre få vel å satse på mjøl-kekua, og kjøper eller leige mjølkekvote av andre bønder. Ny teknologi innan fôring og mjølketeknikk (robot) set òg fart i denne utviklinga. Kombinert med ynskje om ein meir fleksibel arbeidsdag og ordna fritid. 2011 var òg prega av ein marknad som var i balanse eller underdekning på mange produkt - jamfør smørkrisa ved fjorårets jolebakst Dette førte til at det var stabile eller stigande utbeta-lingsprisar. Dette samansett med at volum er aukande rundt på gardsbruka, gjorde at ein kunne hente ut noko meir inntekt. Og trenden frå 2010 med at større bruk viser den største inntekts-veksten held fram. Men denne mekanis-men kan òg vera brutal andre vegen, så overproduksjon råkar fort. Førebels ser ein lite til dystre skyer på overproduk-sjonshimmelen, gjerne med unntak av grisenæringa der salet flatar ut i høve til produksjonen - likeeins vert det spådd noko utfordringar på egg-sektoren i 2013.

Kostnadane på innsatsfaktorane har vore relativt stabil i 2011, men noko auke på diesel og kunstgjødsel. Men det er varsla ein kostnadsauke på kraftfôr framover - mykje grunna høgare pris på importerte råstoff. Del av norsk korn i kraftfôrblandingane er minkande, og bruken av importerte innsatsfaktorar aukar - noko som bør noterast for eit område som Haugalandet, med relativt stor produksjon på kraftfôrkrevjande husdyrslag.

Som nemnt innleiingsvis er grisbonden den som kan flagge høgast etter 2011. Stabil marknad, moderat kostnads-vekst og produksjonsauke resulterte i inntektsvekst. Ein må langt tilbake i tid for å finne tilsvarande dekningsbi-drag i griseproduksjonen. I snitt hadde Haugalandsbonden 97 purker i smågris-produksjon, og slaktegrisprodusenten 875 slakta gris i året. Dette viser at produksjonen er samla på forholdsvis få hender.

Resultata i mjølkeproduksjonen var om lag som året før. Mjølkeprisen steig med

Andreas Lundegård (kontaktperson)Tveit Regnskap AS

“

2

...grisbonden er den som kan flagge høgast etter 2011...

i underkant av 10 øre, men noko høga-re kostnadar mot-rekna delar av dette. Men mjølkeprisen skulle nok i realiteten gjerne vore noko høgare i 2011, sett i lys av kor stor etterbetaling mjølkebøn-dene fekk i 2012. I snitt hadde bøndene i området 22,48 kyr på båsen, noko som er 1,7 ku meir enn året før. Eller ein auke på i underkant av 10 kyr sett i ein ti-årsperiode. Auken i kvotestor-leik skjer no meir òg meir på innleigd kvote, kjøp av kvote var nede i 2749 kr pr. bruk. Dette skuldast nok dels usik-kerheta om korleis eit framtidig kvote-system vil sjå ut, samstundes som det har vore for lite mjølk i marknaden og forholdstalet på kvotane har vore auka ein del og dels frisleppte.

For produsentar av storfèkjøt var lønsemda omtrent den same som året før, med om lag same utbetalingspris og dekningsbidrag som året før. Sett i lys av eit stadig aukande underskot på norskprodusert storfèkjøt er denne stagnasjonen i lønsemd bekymringsfull.

Sauenæringa har òg stabilisert seg på ein lønsemdsnivå på snaut 600 kr pr. vinterfôra sau. Det har vore stor merk-semd for å auke lønsemda for sauenæ-

ringa, men ein slit med å få tilstrekkeleg effekt av tiltaka. Både utbetalingspris (opp litt over 1 kr pr. kg) og tilskot (opp ca. 150 kr pr. vfs.) blir motrekna mot aukande kostander til fôr, forbruksarti-klar m.v. Vidare auka overføringane frå staten med om lag 20.000 kr pr. bruk i snitt. Noko som dels skuldast auke i tilskots-satsar, men òg auka produksjon/til-skotsgrunnlag.

Det har vore relativt stor aktivitet på nybygg og utvidingar dei siste åra, med 2009 som toppåret - med i snitt 126.000 kr investert i bygningar. Dette har stagnert, og viser i 2011 ein nedgang på om lag 17.000 kr pr. bruk i høve året før. Maskinsida har òg hatt ein liten reduksjon - men her er den mindre (-5500 kr pr. bruk) og ein ligg framleis langt oppe på skår i høve siste 5 årspe-riode.

Rentekostnadane viser ein svak opp-gang i høve til 2010, i snitt hadde kvar Haugalandsbonde om lag kr 80.000 i renteutgifter. Men dette vil naturleg nok variere veldig i høve i nivå på nyin-vestering m.m. Dei som nett har starta

opp eller har utvida produksjonen har monaleg større gjeld og rentebelasting. På større utbyggingsprosjekt er det i dag ikkje uvanleg at ein endar opp med ei totalgjeld på 8-12 mill. kr etter utbyg-ging. Men sjølv om gjeldsbelastinga har auka mykje (43 % siste 5 år), ligg ein relativt godt an samanlikna med våre naboland - som har mykje større låne-byrde. Eigenkapital andelen ligg på om lag 40 % hjå Haugalandsbonden.

Inntekt utanom bruket aukar jamt og trutt - og er no kome opp på 326.000 kr i snitt, noko som er ei auke på 10.100 kr i høve til fjoråret.

På dette viset held familieinntekta tritt med utviklinga i samfunnet elles, men visst ein ser landbruksinntekta åleine aukar nok gapet til andre grupper. Løn industriarbeidar, som har vore mykje brukt som eit samanlikningsgrunnlag, hadde frå 2010 til 2011 ein vekst på kr 20.000 (til kr 462.000) - medan land-bruksinntekta altså viste ein vekst på 13.000 kr.

Tveit Regnskap ASAndreas Lundegård (kon-taktperson)

2 3

Middeltal for gardsrekneskapa på Haugalandet

2007 2008 2009 2010 2011 Diff.10-11

Næringsinntekt før avskriving 355 615 396 518 381 704 420 404 431 792 11389

Avskriving 89 088 102 039 129 712 130 960 126 358 -4603

Næringsinntekt etter avskriving 266 528 294 479 251 992 289 444 305 435 15991

Renter 67 733 92 324 71 659 77 926 80 439 2514

Resultat etter renter 198 795 202 155 180 332 211 518 224 996 13478

Gjeld 1 431 189 1 518 682 1 642 852 1 966 661 2 040 623 73962

Investert i bygningar 89 793 94 699 125 847 109 381 92 209 -17172

Investert i maskinar 122 141 125 049 116 271 166 159 160 606 -5552

Investert i kvote 4 181 7 777 9 826 11 483 2 749 -8733

Aktiva 2 739 029 2 827 624 2 980 934 3 325 714 3 491 770 166056

Eigenkapital 1 307 840 1 308 942 1 338 082 1 359 053 1 451 147 92094

Gjeldsprosent 52,3 % 53,7 % 55,1 % 59,1 % 58,4 % -1%

Inntekt utanom garden 275 992 282 485 300 709 315 872 326 031 10159

Tal bruk 214 215 228 234 234 0

4

Renteutvikling 1986 - 2011

Jordbruksinntekt Inntekt utanom bruket

Inntekstutvikling 1985 - 2011

Gjeld pr. bruk 1987 - 2011

Løn industriarbeider Snitt inntekt pr. gardsbruk

Jordbruksinntekt - løn industri

5

Storfe mjølk • Gjennomsnittstal 2011

Dekn.bidrag pr ku

Dekn.bidrag pr. liter

Storfe mjølk • Maks / min 2011

6 7

2011 2010

Alle Påsett<80 80-130% >130% Alle Påsett<80 80-130% >130%

Mjølk 30 749 31 662 31 227 31 259 30 000 30 032 30 238 28 539

Kjøtt 12 842 9 188 15 738 30 509 12 593 9 099 13 417 30 559

Statusendring 896 811 886 1 717 429 -125 976 1 078

Inntekt 44 488 41 662 47 851 63 485 43 021 39 006 44 631 60 176

Innkjøpt kraftfôr 13 013 11 607 14 085 18 197 12 155 10 848 12 994 16 073

Innkjøpt grovfôr 2 001 1 735 2 356 2 731 1 728 1 159 1 964 4 128

Eigenprodusert for 2 762 2 588 2 897 3 391 2 519 2 461 2 576 2 589

Dyrlege mm. 3 024 3 075 2 952 3 054 2 773 2 707 2 800 3 053

Kjøp 1 817 1 758 1 526 5 015 1 929 1 598 1 411 6 776

Kostnader 22 618 20 762 23 817 32 387 21 104 18 773 21 744 32 619

Dekn.bidrag u/tilsk. 22 100 19 603 24 035 31 099 21 917 20 233 22 887 27 557

pr. liter u/tilskot 3,44 3,06 3,73 4,76 3,43 3,17 3,55 4,47

Tilskot 10 463 10474 10264 11702 10042 10133 9742 11041

Dekn.bidrag m/tilsk. 32 563 30077 34299 42800 31959 30366 32630 38598

Pr. liter m/tilskot 5,13 4,76 5,40 6,58 5,06 4,83 5,12 6,29

Årskyr 22,48 19,70 25,22 28,47 20,78 18,20 24,35 18,38

Oppnådd mjølkepris 4,78 4,78 4,78 4,79 4,69 4,72 4,67 4,66

Kvote 129732 171846 184737 119722 163991 112793

% Påsett 81% 83%

Tal bruk 216 115 88 13 228 115 95 18

Storfe mjølk • Maks / min 2011

7

PÅSETT % <80 80-130% >130%

Beste Beste Beste

Maks 30 %. Snitt Maks 30 %. Snitt Maks 30 %. Snitt Alle

Mjølk 38 972 33 394 31 662 40 273 34 525 31 227 40 555 32 871 31 259 30 749

Kjøtt 6 748 9 450 9 188 19 299 16 939 15 738 36 524 38 919 30 509 12 842

Statusendring 1 707 1 151 811 851 1 973 886 2 737 2 580 1 717 896

Inntekt 47 427 43 996 41 662 60 424 53 437 47 851 79 817 74 370 63 485 44 488

Innkjøpt kraftfôr 9 811 11 660 11 607 14 849 14 698 14 085 23 825 21 115 18 197 13 013

Innkjøpt grovfôr 0 1 289 1 735 0 1 735 2 356 0 395 2 731 2 001

Eigenprodusert for 3 238 2 094 2 588 4 990 3 251 2 897 2 202 4 611 3 391 2 762

Dyrlege mm. 2 011 2 692 3 075 2 640 2 752 2 952 2 185 3 194 3 054 3 024

Kjøp 0 1 497 1 758 0 1 689 1 526 5 050 7 404 5 015 1 817

Kostnader 15 060 19 231 20 762 22 480 24 126 23 817 33 262 36 719 32 387 22 618

Dekn.bidrag u/tilsk. 32 367 24 705 19 603 37 944 29 275 24 035 46 555 41 568 31 099 22 100

pr. liter u/tilskot 4,30 3,61 3,06 4,54 4,10 3,73 5,70 6,04 4,76 3,44

Tilskot 4 613 9 807 10 474 6 811 8 550 10 264 11 516 13 346 11 702 10 463

Dekn.bidrag m/tilsk. 36 980 34 512 30 077 44 755 37 825 34 299 58 071 54 914 42 800 32 563

Pr. liter m/tilskot 4,91 5,05 4,76 5,36 5,32 5,40 7,11 8,02 6,58 5,13

Årskyr 62,70 21,39 19,70 45,00 30,75 25,22 19,00 19,68 28,47 22,48

Oppnådd mjølkepris 5,18 4,85 4,78 4,82 4,82 4,78 4,97 3,71 4,79 4,78

Kvote 472078 148923 129732 375960 224909 171846 155124 136892 184737

% Påsett 57% 60% 114% 104% 182% 190% 81%

115 88 13 216

Ei kolonne viser det høgaste oppnådde dekningsbidraget i kvar gruppe, ei for snitt av 30 % beste og snitt for heile gruppa.

2011 2010

Maks 30 % beste Gj. snitt Gj. snitt

Salgsinntekt 19018 18505 12 857 13 821

Statusendring -130 1075 795 127

Inntekt 18 888 19580 13 652 13 948

Innkjøpt kraftfor 2043 3250 2 859 2 804

Innkjøpt grovfôr 1000 274 1 021 779

Eigenprodusert for 3000 2121 2 119 2 202

Dyrlege mm. 730 998 999 968

Kjøp 0 1429 1 095 1 338

Kostnader 6 772 8 071 8 093 8 091

Dekn.bidrag u/tilsk. 12116 11508 5 559 5 857

Tilskot 9665 8800 8 448 7 024

Dekn.bidrag m/tilsk. 21780 20308 14 007 12 881

Antall ammekyr 10 15 14 13

% påsett 90% 78% 66% 72%

Tal bruk 62 57

Ammeku • Gjennomsnitt 2011

Dekn.bidrag ammeku

8

9Foto Brita Harboe

2011 2010

Maks 30 % beste Gj. snitt Gj. snitt

Salgsinntekt 15597 14920 12 122 11 324

Statusendring 1241 -505 -132 826

Inntekt 16 838 14415 11 991 12 150

Innkjøpt kraftfor 5126 3664 2 975 3 247

Innkjøpt grovfor 0 183 275 370

Eigenprodusert for 1300 1363 904 799

Dyrlege mm. 1843 583 326 255

Kjøp 1993 3209 3 554 3 470

Kostnader 10 262 9 001 8 035 8 141


Tilskot 787 1010 994 929


Antall foringsdyr 22 47 51 56

Oppnådd kilopris 47,3 49,7 48,9 48,5

Snitt slaktevekt 346 325 302 319

Tal bruk 18 17

Fôringsdyr • Gjennomsnitt 2011

Dekn.bidrag fôringsdyr

10

Slaktegris • Gjennomsnitt 2011

Dekn.bidrag gris

11

2011 2010

Maks 30 % beste Gj.snitt Gj.snitt

Salgsinntekt 2 239 2034 1 974 1 914

Statusendring -31 36 (17) 8

Inntekt 2 209 2 071 1 958 1 922

Kraftfor 641 715 732 760

Dyrlege mm. 0 14 15 14

Kjøp 1 028 920 908 864

Kostnader 1 669 1 649 1 655 1 638

Dekn.bidrag u/tilsk. 540 422 302 284

Tilskot 10 13 16 21

Dekn.bidrag m/tilsk. 550 435 318 306

Antall slakta gris i året 2 210 1 108 876 784

Fôrkostnad pr kg kjøt 7,66 8,10 9,1 9,4

Oppnådd kg pris 26,79 23,01 24,47 23,82

Snitt slaktevekt 83,60 74,93 80,57 80,25

Tal bruk 45 44

Smågrisproduksjon • Gjennomsnitt 2011

Dekn.bidrag pr. purke

13

Gjennomsnittstal

Maks 30 % beste 2011 2010

Salgsinntekt 32191 30166 26 323 24 343

Statusendring -53 990 1 045 1 382

Inntekt 32138 31156 27 368 25 724

Kraftfor 11222 11307 10 608 11 696

Dyrlege mm. 2606 2518 2 419 2 233

Kjøp 0 931 1 738 1 972

Kostnader 13828 14756 14 765 15 901

Dekn.bidrag u/tilsk. 18 310 16400 12 604 9 823

Tilskot 150 191 407 584


Årspurker* 196 166 97 75

Grisunger purke 25,9 25,8 22,9 23,3

Tal bruk 9 13


Kombinert og smågrisproduksjonGjennomsnitt 2011

14

Gjennomsnittstal

Maks 30 % beste 2011 2010

Salgsinntekt 50026 46311 38 900 37 835

Statusendring 863 747 620 -65

Inntekt 50888 47057 39 519 37 770

Kraftfor 20699 18966 18 574 17 869

Dyrlege mm. 3198 3257 2 068 2 222

Kjøp 0 144 1 609 1 913

Kostnader 23897 22367 22 251 22 003


Tilskot 791 534 656 867


Årspurker* 58,0 119,0 74 59

Grisunger purke 19,5 22,5 21,6 22,2

Tal bruk 8 8


Kombinertproduksjon grisGjennomsnitt 2011

15

Gjennomsnittstal

Maks 30 % beste 2011 2010

Salgsinntekt 56541 50407 43 573 40 482

Statusendring 246 1814 1 182 659

Inntekter 56 786 52 221 44 755 41 141

Kraftfor 30066 27241 23 433 22 518

Dyrlege mm. 3812 2748 2 805 2 682

Kjøp 0 974 1 335 1 530

Kostnader 33 877 30 963 27 573 26 730


Tilskot 909 1013 952 1 156

Dekn.bidrag m/tilsk. 23 818 22270 18 134 15 567

Årspurker* 55 37 31 33

Griser pr purke 27,5 25,4 21,46 22,33

Tal bruk 9 10

SauGjennomsnitt 2011

Dekn.bidrag pr. sau

16

Gjennomsnittstal

Maks 30 % beste 2011 2010

Salgsinntekt 2517 1926 1 431 1 353

Statusendring -10 84 41 38

Inntekter 2 507 2 010 1 471 1 391

Innkjøpt for 247 427 419 392

Eigenprodusert for 228 196 224 196

Dyrlege mm. 236 242 221 200

Kjøp 0 43 50 40

Kostnader 711 909 914 829


Tilskot 1673 1390 1 310 1 162


Vinterfora sauer 55 76 69 73

Oppnådd kjøttpris 56,99 49,33 49,55 48,32

Kg kjøtt pr vfs 37,50 30,51 26,18 25,51

Antall bruk 348 351

Sau etter storleik/driftsformGjennomsnitt 2011

Dekn.bidrag pr. sau

17

StorleikAntall vinterfora sau

Driftsform

-30 31-80 81- Storfè & Sau Kun sau

Salgsinntekt 1 365 1 396 1 532 1 409 1 437

Status 60 39 29 (2) 54

Inntekter 1 424 1 434 1 562 1 407 1 491

Innkjøpt for 373 403 478 345 441

Eigenprodusert for 215 237 211 179 237

Dyrlege mm. 201 221 236 200 228

kjøp 86 47 26 42 52

Kostnader 875 909 951 766 958

Dekn.bidrag u/tilskot 549 525 611 641 532

Tilskot 1 494 1 507 1 339 1 333 1 303

Dekn.bidrag m/tilskot 2 044 2 032 1 950 1 975 1 836

Vinterfora sauer 21 56 147 58 72

Oppnådd kjøttpris 48,25 48,83 51,51 49,31 49,63

Kg kjøtt pr vfs 26,1 26,6 26,2 25,8 26,5

Antall bruk 82 158 108 80 268

Dekn.bidrag pr høne

HønsGjennomsnitt 2011

18

Maks 30 % beste 2011 2010

Salgsinntekt 286 289 260 221

Statusendring -43 -26 -8 10

Inntekter 243 263 253 231

Kraftfor 127 131 124 111

Andre variable 5 6 5 4

Kjøp/Statusendring 0 13 26 35

Kostnader 133 151 156 149

Dekn.bidrag u/tilsk. 111 112 97 82

Tilskot 7 8 7 7

Dekn.bidrag m/tilsk. 117 120 104 89

Antall høns 7500 5530 7300 6947

Forkostand pr. kg egg 6,25 4,20 6,99 7,98

Tal bruk 10 10

GrovforkostnadGjennomsnitt 2011

Grovfor

Maskin

19

2011 2010

Gj.snitt <70 70-120 >120 Gj.snitt <70 70-120 >120

Frø 983 3 885 7 250 955 2409 5714

Gjødning/kalk/sprøytem 11 278 26 261 48 767 9498 21574 37467

Ensileringsmidler 2 114 4 037 9 597 1416 4304 8396

Grovforkostnader 14 375 34 183 65 614 11868 28287 51577

Pr. dekar 349 326 360 353 299 292 303 282

Pr. fem 0,87 0,95 0,92 0,77 0,73 0,79 0,76 0,61

Maskinkostander

Vedlikehold/Fors. 14 115 28 222 53 189 15600 26281 45355

Drivstoff 5 734 12 983 25 168 5693 12693 22640

Ikkje akt.pl. inv. 8 694 14 726 20 477 8494 14250 18982

Avskrivningar 25 597 41 875 76 723 25602 40409 78139

Leigekjøring 8 520 20 703 42 809 9008 17443 40463

-Leige/skog -1 587 -3 429 -2 935 -1407 -2846 -3399

Maskinkostnad grovfor 61 072 115 081 215 432 62991 108230 202180

Pr. dekar 1267 1 452 1 225 1 153 1272 1576 1144 1088

Pr. fem 3,25 4,25 3,13 2,57 3,03 4,02 2,82 2,34

Antall dekar dyrka 119 112

Innhausta fem pr dekar 446 401 439 483 463 433 450 497

Tal bruk 388 118 105 165 420 143 110 167

www.tveit.no

økonomiske nøkkeltall jordbruk 2011

Documents