Olası Komplikasyonlar Ekseninde Tazminat Davalarına Bakış

Av. Osman Fırat TURAN

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) Öncesi Tazminat

Davaları

1- İdareler Aleyhine (Bakanlık-Üniversite)

İdari Yargı = İdari işlem yada eylemden kaynaklı “hizmet kusuru (bakım-gözetim eksiklikleri)” ve/veya “ağır hizmet kusuru (tıbbi uygulama hatası)” iddiası.

2- Hekimler Aleyhine

Adli Yargı = Kişisel kusur (tıbbi uygulama hatası) iddiası.

3- İdareler ve Hekimler Aleyhine

Adli Yargı = Hekimin kişisel kusuru, idarenin hizmet kusuru.

4- Özel Hastaneler Aleyhine

Adli Yargı = İstihdam edenin sorumluluğuna dayalı olarak.

HMK ile getirilen yeni düzenleme

HMK m.3

“Her türlü idari eylem ve işlemler ile idarenin sorumlu

olduğu diğer sebeplerin yol açtığı vücut bütünlüğünün

kısmen veya tamamen yitirilmesine yahut kişinin

ölümüne bağlı maddi ve manevi zararların tazminine

ilişkin davalara asliye hukuk mahkemeleri bakar.

İdarenin sorumluluğu dışında kalan sebeplerden doğan

aynı tür zararların tazminine ilişkin davalarda dahi bu

hüküm uygulanır.”

Yeni düzenleme uyarınca;

İster kişisel kusur iddiası ile hekim aleyhine,

ister idari bir eylem veya işlemden doğan

sebeplerle idare aleyhine açılacak tüm davalar

“asliye hukuk mahkemesinde” görülecektir.

Uygulamaya İlişkin Olası Sorunlar

1- Davanın “sadece idare” aleyhine yada

“idare ve hekim aleyhine” birlikte açılması

durumunda AĞIR HİZMET KUSURU kavramı asliye

hukuk hakimi tarafından nasıl yorumlanacaktır ?

2- Davanın sadece hekim aleyhine açılması

durumunda Vekalet Sözleşmesinden

kaynaklanan “vekilin en hafif kusurdan dahi

sorumluluğu prensibi” hekimler açısından nasıl

bir uygulama alanı bulacaktır ?

Kanı

Asliye hukuk hakimi, hekim kusuru iddiası ile

idareler ve hekimler aleyhine açılan tazminat

davalarında, kusur kavramını hizmet riski ile birlikte

değerlendirmeli ve ağır hizmet kusuru kavramını

idari yargıdan adli yargıya taşımalıdır. Aksi durum

hekimler açısından yıkıcı sonuçların doğumuna

sebebiyet verebilecektir.

Tazminat Davaları ve Kusur Kavramı

- Temel Kavram: Hekimin Kusuru. Hekim

sorumluluğunun kurucu unsuru kusurdur. Kusur

yoksa sorumlulukta yoktur.

- Kusurlu işlemin başlıca kaynakları

- Haksız fiil

- Sözleşmeye aykırılık

- Hukuk sistemimiz hekim ile hasta arasındaki ilişkiyi

Vekalet Sözleşmesi olarak yorumladığı için, hekim

en hafif kusurlu işleminde dahi sorumludur.

Tazminatın Şartları

1– Hekimin kusurlu işlemi.

2– Kusurlu işlem nedeniyle hastanın zarara uğramış

olması.

3- Hekimin kusurlu işlemi ile uğranılan zarar arasında

sebep-sonuç ilişkisinin bulunması.

Komplikasyon Kavramı (İzin Verilen Risk-İhtilat)

Tıbbi girişimler özünde belirli bir risk taşımaktadır.

İzin verilen riskin tıbbi karşılığı ise “komplikasyon” dur.

Kelime anlamı: Karışmak, karışıp kaynaşmak.

Tanım: Bir hastalığın normal gelişimine eklenen ve onun gidişini

ağırlaştıran marazi belirtilerin tümü.

Komplikasyon:

- Hastalığın kendisine,

- Uygulanan tedaviye,

- Başka bir hastalığın ortaya çıkmasına,

- Kendi başına evrimini sürdüren ikincil bir enfeksiyon

eklenmesine,

- Yada hastalığın geliştiği özel alanla (yaş, gebelik, bedeni

düşkünlük, alkolizm yada başka bir kusur) bağlı olabilir.

Hekim Olası Komplikasyonlardan Sorumlumudur ?

Bu sorunun cevabını vermeden önce Yargıtay’ın kökleşmiş içtihatları uyarınca hekim-hasta arasındaki ilişkinin hukuksal yapısına değinmek gerekmektedir.

Hekim ile hasta arasındaki hukuki ilişki vekillik sözleşmesidir. (BK. m. 386-390). Vekil, vekalet görevine konu işi görürken yöneldiği sonucun elde edilmemesinden sorumlu değil ise de; bu sonuca ulaşmak için gösterdiği çabanın, yaptığı işlemlerin, eylemlerin ve davranışlarının özenli olmayışından doğan zararlardan sorumludur.

Vekilin sorumluluğu genel olarak işçinin sorumluluğuna ilişkin kurallara bağlıdır (BK. m. 390/2).

Vekil, işçi gibi özenle davranmak zorunda olup, en hafif kusurundan dahi sorumludur (BK. m. 321/1). O nedenle, vekil konumunda olan hekimin meslek alanı içinde olan bütün kusurları, hafif dahi olsa sorumluluğunun unsuru olarak kabul edilmelidir.

Hekim, hastasının zarar görmemesi için mesleki tüm şartları yerine getirmek, hastanın durumunu, tıbbi açıdan zamanında gecikmeksizin saptayıp, somut durumun gerektirdiği önlemleri eksiksiz biçimde almak, uygun tedavi yöntemini de gecikmeden belirleyip uygulamak zorundadır.

Hekim asgari düzeyde dahi olsa, tereddüt doğuran durumlarda, bu tereddüdü ortadan kaldıracak araştırmalar yapmak ve bu arada da koruyucu tedbirleri almakla yükümlüdür.

Çeşitli tedavi yöntemleri arasında bir tercih yaparken de hastasının ve hastalığının özelliklerini göz önünde tutmalı, onu risk altına sokacak tutum ve davranışlardan kaçınılmalı, en emin yol seçilmelidir.

Gereken özeni göstermeyen vekil, BK.nun 394/1. maddesi hükmü uyarınca, vekaleti gereği gibi ifa etmemiş sayılmalıdır.

Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin Kökleşmiş İçtihatları Uyarınca

Hekim, tıbbın gerek ve kurallarına uygun davranmakla birlikte sonuç değişmemiş ise, oluşan zarardan sorumlu tutulmamalıdır.

Bir başka deyişle, tıbbın kabul ettiği normal risk ve sapmalar çerçevesinde hareketleri dolayısıyla kötü sonuçlar meydana gelse bile hekime sorumluluk yükletilemez. Önemli olan hekimin gerekli mesleki özeni göstermesi, tıbbi ve hukuki tedbirleri almasıdır.

VAKA 1

Mahkeme : İdare Mahkemesi.

Hasta : Kadın, 1990 doğumlu.

Tanı : Sağ clavicula lateral uçta ewing sarkomu.

Cerrahi : Ortopedi ve Travmatoloji Kliniğinde

3.8.2007 tarihinde ameliyat. Ameliyat sonrası

dönemde hastaya yapılan enjeksiyon sonrası sağ

ayakta uyuşma, yürümede aksama, sakatlığın

süreklilik kazanması, 18.08.2008 tarihinde hastanın

vefatı.

VAKA 1

Karar : Adli Tıp 3. İhtisas Kurulundan alınan rapor neticesinde;

Hastaya 17.08.2007 tarihinde hemşire tarafından yapılan

diclomec ampul enjeksiyonu sonrası, 23.08.2007 tarihinde

yapılan muayenesi ve EMG tetkikinde tarif edilen bulgular birlikte

değerlendirildiğinde ‘kişide saptanan bulguların enjeksiyon

nöropatisi ile uyumlu olduğu, enjeksiyonun yanlış yere yapıldığına

ilişkin tıbbi bulgu bulunmadığı, enjeksiyon doğru yere yapılmış

olsa dahi, yapılan yerde oluşacak ödem veya hematomun sinire

mekanik baskı yapabileceği, tüm bunların enjeksiyon

uygulamalarının beklenir komplikasyonlarından olduğu cihetiyle’

eylemin tıp kurallarına uygun olduğu tespiti yapılmıştır.

VAKA 1

Yapılan işlemde hizmet kusuru olmaması nedeniyle

‘maddi ve manevi tazminat isteminin’ reddine karar verilmiştir.

VAKA 2 Mahkeme : İdare Mahkemesi.

Hasta: Kadın, 32 yaş.

İddia: 03.07.2005 tarihinde doğum yapmak üzere

hastaneye yatırılır. 04.07.2005 tarihinde sezaryen ile bir

kız çocuğu dünyaya getirir.

Ameliyatın 4. gününde “abdominal distansiyon” gelişmesi

üzerine tedaviye başlanır. Batın ve abdominopelvik grafi

çekilir, tetkiklerde herhangi bir pataloji saptanmaz,

distansiyon bulgularının düzelmesi üzerine 12.07.2005

tarihinde hasta taburcu edilir.

VAKA 2

31.12.2005 tarihinde hastanın ağrıları artar ve karın

bölgesinde yumurta büyüklüğünde şişlik oluşur. Bunun

üzerine hasta başka bir tıp merkezine başvurur. Burada

yapılan acil alt abdomen bilgisayarlı tomografi incelemesi

sonucunda ‘sol hipokondriumda 11x9x11 cm boyutlarında

düzgün, sferik konturlu içinde iki adet dens metalik

materyal izlenen kitle lezyonu mevcut olduğu, ayrıca kitle

içerisinde hiperdens ince septasyonların dikkat çektiği

tesbiti yapılır.

Bunun üzerine hasta sezaryenle doğum yaptığı hastaneye

tekrar gider. Burada yapılan muayenesinde sol pelvik bölgede

15 cm boyutunda kitle olduğu tespit edilir. Hasta aynı

hastanede 06.01.2006 tarihinde 2.kez ameliyat edilir.

Bölgedeki apse boşaltılır, apsenin yayılmış olduğu çevre

dokular alınır.

Hasta bu işlemlerin ardından ikinci kez ameliyata sebep olan

komplikasyonun sezaryen ameliyatı sonucu geliştiğini, ikinci

kez anne olma şansının %75 azaldığını, karında çirkin bir

görüntü oluştuğunu, eşiyle özel yaşantısının tüm bunlardan

olumsuz etkilendiğini, bebeğini kullandığı ilaçlar ve geçirdiği

operasyon nedeniyle emziremediğini, ayrıca ileride yapılması

muhtemel olan estetik ameliyat ve tüp bebek uygulaması

masraflarının olacağını belirterek hastaneden maddi ve

manevi tazminat isteminde bulunur.

İnceleme: Mahkemece dava konusu olay ile ilgili olarak bilirkişi

incelemesi yaptırılır. Bilirkişilere öncelikli olarak hastanın

vücudunda tespit edilen materyallerin 04.07.2005 tarihinde

yapılan sezaryen ameliyatı sonrası oluşan kist veya apse mi,

yoksa başvurulan ikinci tıp merkezinin raporunda belirtildiği

gibi ameliyat esnasında unutulan materyaller mi (aletler)

olduğu sorulur. Bununla birlikte hastada sezaryen ameliyatı

sonucu gelişen komplikasyonların bu ameliyatı geçiren

herkeste olabilecek normal komplikasyonlar mı yoksa

operasyonu yapan hekimlerin hatalı uygulamaları sonucumu

gerçekleştiği, yine sezaryen sonrası gelişen rahatsızlıkların

hastanın bundan sonraki sürecinde yaşam kalitesi bakımından

oluşturabileceği olumsuz etkilerin neler olabileceği sorulur.

Bilirkişi raporu: Bilirkişiler; doğum olayının normal seyrinin

dışına çıkması nedeniyle sorun yaşanmaması için sezaryen

yapıldığını belirtmiş, ameliyatın doğru zamanda yapılarak

bebeğin kurtarıldığı, hastanın sezaryen sonrası takiplerinin

muntazam yapıldığı, başvurulan ikinci tıp merkezinde yazılan

raporda belirtildiği gibi hastanın karnında herhangi bir

cerrahi alet unutulmadığı, aksine çıkarılanların apse olarak

tanımlandığı, sezaryen ameliyatında unutulan bir şey

olmadığı, iki olayı ilişkilendirmenin mümkün olmadığı, 2.

ameliyat sonrası davacının gebe kalıp, kalmayacağı ve çocuk

doğurma ihtimallerinin azalıp azalmayacağı hususunda

yorum yapmanın ve yüzde vermenin değişkenler fazla

olduğu için doğru olmayacağı belirtilmiştir.

Karar: Mahkeme her iki olayda da tıbbi bir ihmal veya hatalı

tıbbi uygulama olmadığı kanısı ile ‘maddi ve manevi

tazminat’ isteminin reddine karar vermiştir

VAKA 3 Mahkemesi : Asliye Hukuk

Hasta: Erkek , 60 yaş.

Hastalık : Katarakt

Davalılar : Hekim ve İdare

İddia: Davalı hekim tarafından hastaya katarakt ameliyatı

yapıldığı, operasyona uyuşturulmadan başlandığı,

hastanın görme sinirlerine hasar verildiği, sinir uçlarında

meydana gelen kanamanın gözün retina tabakasını tahrip

ettiği ve sağ gözün görme yeteneğini kaybettiği.

VAKA 3

Bilirkişi İncelemesi : Hastaya sağ katarakt cerrahisi

uygulandığı, bu sırada suprakoroidal hemoraji

geliştiği, bu komplikasyonun katarakt cerrahisinin

beklenebilir en ağır komplikasyonlarından biri olduğu,

hekimin eyleminin tıp kurallarına uygun olduğu

belirtilmiştir.

VAKA 3 Karar : Komplikasyonun hekim tarafından

önlenebilmesinin mümkün olmadığı, mesleki bir

ihmal yada ameliyat öncesi veya sonrasında mesleki

bilgi ve beceriden kaynaklı herhangi bir hata ve

kusurun bulunmadığı gerekçesiyle ‘maddi ve manevi

tazminat isteminin’ reddine.

Son Deyiş;

Hekimlerimize,

Her türlü mesleki zorluk, risk ve sıkıntılara

rağmen, tıbbi girişimler esnasında,

öncesinde ve sonrasında hukuk düzenimizce

aranan kurallara uyulmasını,

Sigorta güvencesinin göz ardı

edilmemesini,

Hakimlerimize,

Dosyayı incelerken kendilerini bir an için işlemi

yapan hekimlerin yerine koyarak muhakemede

bulunmalarını,

Hizmetin riskini, karşılaşılan sorunları,

olanaksızlıkları, tüm bunlara karşın amacın

hastaları şifaya kavuşturmak olduğunu

düşünmelerini,

Avukatlarımıza,

Tıbbi uygulama hatası iddiası ile önlerine gelen

dosyaları sadece müvekkillerinin bakış açıları ile

değil, profesyonel bir tıbbi danışma aldıktan

sonra değerlendirmelerini,

Ve hastalarımıza,

Hiçbir hekimin elinde sihirli bir değneğin

bulunmadığını, olası risklerin ve bundan

doğan sonuçların hekim hatası anlamına

gelmediğini…

hatırlatmak istedim…..

Şükranlarımı sunarım.

Av. Osman Fırat TURAN