Türkçe ÖğretimindeTürkçe ÖğretimindeÖlçme ve DeğerlendirmeÖlçme ve Değerlendirme

Değerlendirme;Değerlendirme; Öğrencilerin öğrenme durumlarını, ilgi ve Öğrencilerin öğrenme durumlarını, ilgi ve

yeteneklerini keşfetmeye yardımcı olur.yeteneklerini keşfetmeye yardımcı olur.

Öğrencilerin gelişim düzeylerini gösterir.Öğrencilerin gelişim düzeylerini gösterir.

Gelecekteki öğrenme süreçlerini planlamaya Gelecekteki öğrenme süreçlerini planlamaya yardım eder.yardım eder.

Neden Ölçme ve Değerlendirme Yaparız??

Belli bir dönemde, öğrencilerin, ulaşması Belli bir dönemde, öğrencilerin, ulaşması beklenen hedeflere ulaşma düzeylerini belirler.beklenen hedeflere ulaşma düzeylerini belirler.

Öğretim programları ile öğretim yöntem ve Öğretim programları ile öğretim yöntem ve tekniklerinin yeterliliğini belirlemede yardımcı tekniklerinin yeterliliğini belirlemede yardımcı olur.olur.

Değerlendirme sonuçlarının paylaşılması, Değerlendirme sonuçlarının paylaşılması, öğretmenlere, öğrencinin kendisine ve velilere öğretmenlere, öğrencinin kendisine ve velilere öğrencinin öğrenme süreci hakkında bilgi sağlar.öğrencinin öğrenme süreci hakkında bilgi sağlar.

Değerlendirmeyi, öğrenmenin ayrılmaz bir Değerlendirmeyi, öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olarak görür.parçası olarak görür.

Sadece öğrenme ürününü değil, öğrenme Sadece öğrenme ürününü değil, öğrenme sürecini de değerlendirir.sürecini de değerlendirir.

Değerlendirme, öğrencilerin neyi bilmediğini Değerlendirme, öğrencilerin neyi bilmediğini değil, ne bildiklerini görmeye yarayan bir değil, ne bildiklerini görmeye yarayan bir araçtır.araçtır.

Türkçe Dersinin Değerlendirme Yaklaşımı

Öğrencinin gerçek yaşamla kendi bilgileri arasında ilişki kurması ve karşılaştığı problemlere farklı çözüm yolları üretebilmesi için olanak yaratır.

Öğrencilerin bilgi, beceri ve tutumlarını değerlendirmek için farklı ölçme tekniklerinden yararlanmayı önerir.

Klasik ölçme ve değerlendirmenin yanında alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin kullanımını da önerir.

Değerlendirme TürleriDeğerlendirme

TürleriAraçlarıAraçları Kullanma Kullanma

AmaçlarıAmaçları

GelenekselGelenekselStandardize edilmiş Standardize edilmiş testler, yazılı testler, yazılı yoklamalar, dikteyoklamalar, dikte

Ürüne yönelikÜrüne yönelik

Alternatif Alternatif ((AuthenticAuthentic))

performans performans değerlendirme, değerlendirme, Akran/öz Akran/öz değerlendirmedeğerlendirmeÜrün dosyaları Ürün dosyaları (portfolyolar), (portfolyolar), Gözlem formlarıGözlem formlarıDereceli puanlama Dereceli puanlama anahtarı anahtarı

Sürece yönelikSürece yönelik

DERECELEME ÖLÇEKLERİ (RUBRİC)DERECELEME ÖLÇEKLERİ (RUBRİC)

Öğrenci performansını tanımlayan kriterleri ve Öğrenci performansını tanımlayan kriterleri ve farklı seviyedeki performansı bu kriterlerle farklı seviyedeki performansı bu kriterlerle birlikte puanlamaya yarayan rehberdir.birlikte puanlamaya yarayan rehberdir.

Öğrencilerin sınavlarını, dosyalarını veya Öğrencilerin sınavlarını, dosyalarını veya performanslarını değerlendirmek için önceden performanslarını değerlendirmek için önceden belirlenmiş kriterler kümesidir belirlenmiş kriterler kümesidir (Korkmaz,2004).(Korkmaz,2004).

Dereceleme Ölçekleri Ne Tür Etkinliklerin Değerlendirilmesinde Kullanılır?

Sözel projeler (sınıf tartışması, rol oynama, görüşme, sözel sunular, hikaye anlatma,münazara vb.) Ürünler (koleksiyon ya da sergi, broşür hazırlama, poster hazırlama, gazete çıkarma vb.)Araştırma ve yazı çalışmaları (mektup, dilekçe, hikaye, kompozisyon yazma)Sanatsal çalışmalar

Dereceleme Ölçekleri Geliştirme AşamalarıDereceleme Ölçekleri Geliştirme Aşamaları Ölçeği ne amaçla geliştirileceğinizi belirleyin,Ölçeği ne amaçla geliştirileceğinizi belirleyin,

Yeterlik düzeylerine karar verin,Yeterlik düzeylerine karar verin,

Ölçeğin ölçmeye çalıştığı davranışlar, ürünler ya da Ölçeğin ölçmeye çalıştığı davranışlar, ürünler ya da becerilerin anahtarını oluşturun,becerilerin anahtarını oluşturun,

Davranış, ürün yada her bir becerinin yeterlik düzeyi Davranış, ürün yada her bir becerinin yeterlik düzeyi için kısa kriterler yazın. Burada önemli olan düzeyler için kısa kriterler yazın. Burada önemli olan düzeyler arasında kriterleri iyi ayırt edebilmektir. arasında kriterleri iyi ayırt edebilmektir.

Kullanılacak ölçeğin taslağının hazırlayın,Kullanılacak ölçeğin taslağının hazırlayın,

Taslak üzerinde gerekli düzeltmeleri yapın ve Taslak üzerinde gerekli düzeltmeleri yapın ve öğrencinin performansını değerlendirmek için kullanın.öğrencinin performansını değerlendirmek için kullanın.

Dereceleme Ölçekleri amaca göre;Dereceleme Ölçekleri amaca göre;

1. Bütüncül dereceleme ölçekleri1. Bütüncül dereceleme ölçekleri

Bütüncül dereceleme ölçekleriBütüncül dereceleme ölçekleri,, öğretmenin genel öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün olaraksüreci veya ürünü bir bütün olarak,, par parççalarını alarını dikkate almadandikkate almadan,, puanlaması puanlamasıdırdır..

Öğrenme ürünleri toplam puan olarak Öğrenme ürünleri toplam puan olarak değerlendirilmek istendiğinde kullanılır.değerlendirilmek istendiğinde kullanılır.

Bütüncül Dereceleme Ölçeği Örneği 

Puan Ölçütler

4

Konuyu tümüyle iyi anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmiştir. Konuyu farklı örneklerle açıkladı. Olaylar arsında farklı bağlantılar kurdu. Konuyla ilgili çelişkili açıklama yapılmadı.

3 Konuyu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmişti fakat yeterli değildi. Yazılı açıklamalar yeterliydi.

2 Konunun çoğunu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler desteklenmişti fakat yeterli değildi. Anlatımda çelişkili açıklamalar yapıldı.

1 Konunun birazını anladığını gösterdi. Örnekler yeterli değildi. Önemli eksikler var.

2. Analitik dereceleme ölçekleri2. Analitik dereceleme ölçekleri

Analitik dereceleme ölçekleriAnalitik dereceleme ölçekleri,, önce performans önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını sonrasonra da bu puanları toplayarak toplam puanın da bu puanları toplayarak toplam puanın hesaplanmasını gerektirir.hesaplanmasını gerektirir.

Bu ölçekler, çalışmanın ya da ürünün farklı Bu ölçekler, çalışmanın ya da ürünün farklı boyutlarına farklı notlar vermek amacıyla boyutlarına farklı notlar vermek amacıyla oluşturulur.oluşturulur.

Performans DeğerlendirmePerformans Değerlendirme

Performans değerlendirme, Öğrencilerin, bireysel Performans değerlendirme, Öğrencilerin, bireysel özellikleri dikkate alınarak, bunları eyleme özellikleri dikkate alınarak, bunları eyleme dönüştürmelerini sağlayacak durum ve ödevleri içerir.dönüştürmelerini sağlayacak durum ve ödevleri içerir.

Süreç içine yayılmıştır, zamana bağlı değildir.Süreç içine yayılmıştır, zamana bağlı değildir.

Öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir.Öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir.

Öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl Öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister.becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister.

Öğrencilerin becerilerini “gerçek yaşam” Öğrencilerin becerilerini “gerçek yaşam” ortamında değerlendirmeyi hedefler.ortamında değerlendirmeyi hedefler.

Gözlenebilen bir performans veya somut bir Gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanır.ürünle sonuçlanır.

Performans ödevlerinde, tek bir cevap yoktur. Performans ödevlerinde, tek bir cevap yoktur. Ödevi tamamlamak için değişik yollar Ödevi tamamlamak için değişik yollar bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir.ölçütle değerlendirmelidir.

Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir performans ödevi bir dereceleme ölçeği (rubric) performans ödevi bir dereceleme ölçeği (rubric) ile eşleştirilmelidir.ile eşleştirilmelidir.

Performans Değerlendirme Sürecini Planlarken ve Uygularken Atılacak Adımlar

Amacınızı belirleyiniz.

Performansın değerlendirileceği etkinliği belirleyiniz.

Kriterleri belirleyiniz.

Derecelendirme ölçeğini oluşturunuz.

Hangi Tür etkinlikler Performansa Dayalı Hangi Tür etkinlikler Performansa Dayalı Değerlendirme Sürecinde Kullanılabilir?Değerlendirme Sürecinde Kullanılabilir?

Ürünler:Ürünler: Kompozisyon, çizimler, araçlar vb. Kompozisyon, çizimler, araçlar vb.

Üst düzey düşünme becerileri: Üst düzey düşünme becerileri: Açık uçlu sorular, Açık uçlu sorular, projeler vb.projeler vb.

Gözlenebilir performanslar:Gözlenebilir performanslar: kompozisyon kompozisyon yazma,konuşma, dinleme ilkelerine uygun konuşma ya da yazma,konuşma, dinleme ilkelerine uygun konuşma ya da dinleme, resim çizme vb.dinleme, resim çizme vb.

Alışkanlıklar ve sosyal beceriler:Alışkanlıklar ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına Grup çalışmasına yatkınlık, başkalarının fikirlerine önem erme, kendini yatkınlık, başkalarının fikirlerine önem erme, kendini doğru ifade etme vb.doğru ifade etme vb.

PUAN ÖLÇÜTLER 5 • Öğrenci, zaman çizelgesini oluşturmak için, hayatındaki önemli

olaylardan hangilerini, seçeceğine mantıklı gerekçelerle karar vermiştir. • Her olayla ilgili kanıt toplamış ve kullanmıştır. • Olayları tarihlerine göre sıralamıştır. • Olayları zaman şeridinde uygun şekilde yerleştirmiştir.

4 • Öğrenci, zaman çizelgesini oluşturmak için, hayatındaki önemli olaylardan hangilerini, seçeceğine mantıklı gerekçelerle karar vermiştir.

• Bu olayların bazıları ile ilgili kanıtlar kullanmıştır. • Bu olayları tarihlerine göre sıralamıştır. • Bu olayları zaman şeridinde uygun şekilde yerleştirmiştir. •

3 • Öğrenci, hayatındaki bazı olayları rast gele belirlemiştir. • Bu olaylarla ilgili kanıtlar kullanmamıştır. • Bu olayları tarihlerine göre sıralamıştır. • Bu olayları zaman şeridinde uygun şekilde yerleştirmiştir.

2 • Öğrenci, hayatındaki birkaç olayı belirlemiştir. • Bu olaylarla ilgili kanıt kullanmamıştır. • Bu olayların bazılarını tarihlerine göre sıralamıştır. • Bu olayları zaman şeridine uygun şekilde yerleştirememiştir.

1 • Öğrenci, hayatındaki bir iki olayı belirlemiştir. • Bu olaylarla ilgili kanıt kullanmamıştır. • Bu olayları tarihlerine göre sıralamıştır. • Bu olayları zaman şeridinde doğru yerleştirememiştir.

Dereceleme ÖlçeğiDereceleme Ölçeği

Kendi Kendini Değerlendirme

Öğrencilerin kendi katılımlarını, Öğrencilerin kendi katılımlarını, süreçlerini ve ürünlerini süreçlerini ve ürünlerini değerlendirmeleridir.değerlendirmeleridir.

Öğrencilerin okulda yaptıkları Öğrencilerin okulda yaptıkları çalışmaları, nasıl düşündüklerini ve nasıl çalışmaları, nasıl düşündüklerini ve nasıl yaptıklarını değerlendirmelerini yaptıklarını değerlendirmelerini gerektirir.gerektirir.

Kendi kendini değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve Kendi kendini değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder. zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder.

Öğrencilere değerlendirme sürecinin bir parçası Öğrencilere değerlendirme sürecinin bir parçası oldukları duygusunu verir.oldukları duygusunu verir.

Öğrencilerde motivasyonu artırır.Öğrencilerde motivasyonu artırır.

Öğrencilerin kendi öğrenmeleri konusunda sorumluluk Öğrencilerin kendi öğrenmeleri konusunda sorumluluk almalarını cesaretlendirir.almalarını cesaretlendirir.

Kendilerine dışarıdan bakma yetisi geliştirir.Kendilerine dışarıdan bakma yetisi geliştirir.

Öğrencinin Kendini Öğrencinin Kendini Değerlendirmesinin AvantajlarıDeğerlendirmesinin Avantajları

ÖĞRENCİLERİN ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU Bu form kendinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmalarınızı en doğru yansıtan seçeneğe (x) işareti koyunuz. Öğrencinin; Adı ve Soyadı: Sınıfı : No :

DERECELER ÖĞRENCİLERİN DEĞERLENDİRECEĞİ

DAVRANIŞLAR 3

Her zaman 2

Bazen 1

Hiçbir zaman 1. Başkalarının anlattıklarını ve önerilerini dinledim.

2. Yönergeyi izledim.

3. Arkadaşlarımı incitmeden teşvik ettim.

4. Ödevlerimi tamamladım.

5. Anlamadığım yerlerde sorular sordum.

6. Grup arkadaşlarıma çalışmalarında destek oldum.

7. Çalışmalarım sırasında zamanımı akıllıca kullandım.

8. Çalışmalarım sırasında değişik materyaller kullandım.

9. Bu etkinlikten neler öğrendim? ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10. Bu etkinlik sırasında grubumdaki arkadaşlarıma nasıl yardım ettim ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11. Bu etkinlik sırasında en iyi yaptığım şeyler ………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolyo)Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolyo)

Öğrencilerin zaman içindeki Öğrencilerin zaman içindeki çalışmalarının sistemli olarak bir araya çalışmalarının sistemli olarak bir araya getirilmesidir.getirilmesidir.

Öğrencilere ve öğretmenlere, Öğrencilere ve öğretmenlere, öğrencilerinin gelişimini ve büyümesini öğrencilerinin gelişimini ve büyümesini değerlendirme konusunda yardımcı değerlendirme konusunda yardımcı olur.olur.

Öğrenci ürün dosyası Hazırlama Sürecinde Öğrenci ürün dosyası Hazırlama Sürecinde Öğretmenin YapacaklarıÖğretmenin Yapacakları

Öğrenci ürün dosyasını hazırlamadan önce, hangi Öğrenci ürün dosyasını hazırlamadan önce, hangi kazanıma yönelik çalışmak istediğinizi belirleyiniz. kazanıma yönelik çalışmak istediğinizi belirleyiniz.

Öğrenci ürün dosyasını sınıfınıza tanıtınız. Varsa Öğrenci ürün dosyasını sınıfınıza tanıtınız. Varsa elinizde bir örnek bunu öğrencilerinize gösteriniz.elinizde bir örnek bunu öğrencilerinize gösteriniz.

Öğrencilerinize ürün dosyasının bir değerlendirme Öğrencilerinize ürün dosyasının bir değerlendirme aracı olduğunu söyleyiniz.aracı olduğunu söyleyiniz.

Öğrenci ürün dosyalarında nelerin bulunabileceğini Öğrenci ürün dosyalarında nelerin bulunabileceğini söyleyiniz (sınavlar, projeler, değerlendirme ölçekleri, söyleyiniz (sınavlar, projeler, değerlendirme ölçekleri, yazılar vb.).yazılar vb.).

Dosyaya fazla ürün koyarak öğrencilerin cesaretlerini Dosyaya fazla ürün koyarak öğrencilerin cesaretlerini kırmayınız (başlangıçta 4-5 madde).kırmayınız (başlangıçta 4-5 madde).

Öğrencilerden, her öğrenme ürünüyle ilgili materyali Öğrencilerden, her öğrenme ürünüyle ilgili materyali seçmek için bir gerekçe göstermeleri ve çalışmalarını seçmek için bir gerekçe göstermeleri ve çalışmalarını eleştirmelerini isteyiniz.eleştirmelerini isteyiniz.

Öğrencilere akranlarıyla birlikte ürünlerini paylaşma Öğrencilere akranlarıyla birlikte ürünlerini paylaşma fırsatı veriniz.fırsatı veriniz.

Her aşamanın nasıl değerlendirileceğini açıklayınız Her aşamanın nasıl değerlendirileceğini açıklayınız (Öğrencilerinize puanlama ve dereceleme ölçekleri (Öğrencilerinize puanlama ve dereceleme ölçekleri konusunda bilgi veriniz.).konusunda bilgi veriniz.).

Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriğiÖğrenci Ürün Dosyasının İçeriği Dosyanın “içindekiler” bölümüDosyanın “içindekiler” bölümü

Önsöz, özet (ya da Özgeçmiş) (Burada Önsöz, özet (ya da Özgeçmiş) (Burada öğrenci çalışmalarının başlangıçtan o ana öğrenci çalışmalarının başlangıçtan o ana kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya nasıl başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya nasıl geldi?)geldi?)

Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm ürünler ya da çalışmalar.ürünler ya da çalışmalar.

Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile ilgili dereceleme ölçeği, kontrol listesi ya da ilgili dereceleme ölçeği, kontrol listesi ya da öz değerlendirme formları gibi araçlar.öz değerlendirme formları gibi araçlar.

Her ürünün dosyaya konulmasının nedeni?Her ürünün dosyaya konulmasının nedeni? Burada öğrenci kendisi ile ilgili görüşlerini Burada öğrenci kendisi ile ilgili görüşlerini

belirtir. Bundan ne öğrendim? Bu çalışmayı belirtir. Bundan ne öğrendim? Bu çalışmayı neden sakladım? Çalışmayı yaparken neden sakladım? Çalışmayı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım? Benim beklemediğim nelerle karşılaştım? Benim için bu çalışmanın anlamı nedir? Hangi için bu çalışmanın anlamı nedir? Hangi alanda zayıfım?alanda zayıfım?

Öğrenci Ürün dosyasının değerlendirilme Öğrenci Ürün dosyasının değerlendirilme ÖlçütleriÖlçütleri

Öğrenci Ürün DosyasıÖğrenci Ürün Dosyası neler içerir?neler içerir? Öğretmen tarafından hazırlanan rehber Öğrencilerin yazılmış ödevleri(taslak yada bitmiş

parçaları) Araştırmalar, problemler ve stratejiler Diyagramlar, fotoğraflar, resimler Videoteypler ve audioteypeler Grup ödevleri ve projeler Öğretmen anektodları Kelime geliştirme çalışmaları Öğrencilerin mektupları, şiirleri, raporları Bir kitap incelemesi Öğretmen kontrol listeleri Öğrencilerin zorlukla tekrar yapmak istediği ödevler Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler Değerlendirme kağıtları (öğrenci çalışmalarındaki

gelişimleri nasıl değerlendirileceğini gösteren kağıtlar)

KaynakçaKaynakça

Haladyna, T.M. (1997). Haladyna, T.M. (1997). ). ). Writing Test Items to Writing Test Items to Evaluate Higher Order ThinkingEvaluate Higher Order Thinking. Boston: Allyn and . Boston: Allyn and Bacon. Bacon. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, EARGED (2003). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, EARGED (2003). Öğrenci Öğrenci Merkezli Eğitim Uygulama ModeliMerkezli Eğitim Uygulama Modeli, Milli Eğitim Basımevi: , Milli Eğitim Basımevi: Ankara.Ankara. Korkmaz, H. (2004). Fen ve Teknoloji Eğitiminde Korkmaz, H. (2004). Fen ve Teknoloji Eğitiminde Alternatif Değerlendirme Yaklaşımları.Ankara:Yeryüzü Alternatif Değerlendirme Yaklaşımları.Ankara:Yeryüzü Yayınevi.Yayınevi.