omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginot 2008 wlis...
TRANSCRIPT
1omis sxva saxe
omis sxva saxe
gori
2012
2 www.qartlosi.org
wignze muSaobdnen:
megi bibiluri
maria (plion) plieva
Temur cxurbati
ekaterine lomiZe
tamerlan tadtaevi
qeTevan kapanaZe
redaqtori:
megi bibiluri
teqnikuri redaqtori:
vaxtang ZanZava
3omis sxva saxe
krebulis mizania warmogidginoT 2008
wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis
mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri
qmedebebi. krebulSi Sesuli istoriebi naT-
lad asaxavs, rom omSic ki aris adgili zogad-
sakacobrio faseulobebis gamovlenisa.
istoriebi Sekriba arasamTavrobo orga-
nizaciam megobrobis xidi – qarTlosi~ da wig-
ni gamoica COBERM-is mxardaWeriT, romelic
warmoadgens evropis gaerTianebisa da gaer-
Tianebuli erebis organizaciis ganviTarebis
programis (UNDP) erTobliv meqanizms ndobis
aRdgenisaTvis konfliqtis Sedegad gayofil
sazogadoebebs Soris.
Rrmad gvjera, rom mocemuli krebuli xels
Seuwyobs gayofil sazogadoebebs Soris ndo-
bis da komunikaciis aRdgenis process.
filip dimitrovi,
evrokavSiiris elCi
saqarTveloSi
jeimi makgoldriki,
gaeros ganviTarebis pro-
gramis mudmivi warmomad-
geneli saqarTveloSi,
gaeros mudmivi koordi-
natori saqarTveloSi
mkiTxvels
4 www.qartlosi.org
wigni gamoica COBERM-is programis dafi-
nansebiT, romelic dafinansebulia evrogaer-
Tianebis mier da administrirebulia gaeros
ganviTarebis programis mier (UNDP).
wignSi Sesuli istoriebi mxolod avtorTa
pasuxismgeblobaa da ar gamoxatavs evrogaer-
Tianebis da gaeros ganviTarebis programis
(UNDP) oficialur pozicias.
5omis sxva saxe
winasityvaoba
omi klavs, magram omsac ar ZaluZs gaanadgu-ros siyvaruli, urTierTdaxmarebis survili da humanuroba. krebuli warmogidgenT arasamTavro-bo organizacia `megobrobis xidi _ qarTlosis~ mier Segrovebul namdvil istoriebs, romlebsac adgili hqonda 2008 wlis agvistos omis dros.
2008 wlis agvistoSi, rodesac samxedro mo-qmedebebi daiwyo, `qarTlosis~ warmomadgenle-bi movlenaTa epicentrSi aRmovCndiT.droebiT iZulebiT gadaadgilebul pirebad viqeciT da, SesaZleblobis farglebSi, vcdilobdiT davx-marebodiT Cvens Tanasoflelebs _ megobrebs, mezoblebs, naTesavebs, da, ubralod, adamianebs, romlebic Svelas iTxovdnen. xalxis droebiT TavSesafrebSi ganTavsebis, sakvebi produqtebis, pirveladi saWiroebis sagnebis ganawilebisas, uamravi piradi istoria movismineT. Cvenda gasa-ocrad, SevniSneT, rom mware, sasowarkveTiT savse mogonebebis paralelurad iyo istoriebi, romlebSic konfliqturi mxareebis warmomadgen-lebi exmarebodnen erTmaneTs. maSinve vifiqreT, rom kargi iqneboda am istoriebis Cawera da wig-nad gamocema. ramdenime qarTul-osuri Sexve-dris dros gavuziareT es idea Cvens os kolegebs _ aRmoCnda, rom maTac hqondaT saTqmeli.
wignSi Sesulia ori qarTveli da ori osi Ju-rnalistis mier oTxi Tvis manZilze Segrovebu-li 100 realuri istoriidan 40 istoria. yvela ambavi Cveni mezoblebis, nacnobebis, axloblebis _ realuri adamianebis realuri cxovrebidanaa.
6 www.qartlosi.org
zog SemTxvevaSi daZabulobis arseboba gaviT-valiswineT da Cveni respondentebis TxovniT ar vuTiTebT, an SevcvaleT movlenaTa adgilebi, gmirebis saxelebi.
istoriebi, ZiriTadad, mezoblebs, mego-brebs, naTesavebs exeba, romlebic wamSi barika-dis sxvadasxva mxares aRmoCndnen. ramdenime is-toriaa samxedroebze, romlebic profesiuli valis moxdisas iZulebulni gaxdnen monawileo-ba mieRoT samxedro moqmedebebSi. es istoriebi Cveulebriv soflis macxovreblebzea, romlebic uneblieT CaerTvnen omis qarcecxlSi, romelTa bedic samudamod Seicvala, magram sakuTar TavSi ipoves Zala da simamace gverdSi da dgomodnen erTmaneTs da daxmarebis xeli gaewvdinaT erTma-neTisTvis.
miuxedavad imisa, rom yoveli istoria sak-maod gansxvavdeba erTmaneTisgan, maT erTi mTa-vari msgavseba aqvT – is, rom am omSic aRmoCnda adgili keTili saqmeebisTvis, megobrobisTvis da urTierTdaxmarebisTvis.
uRrmesi madloba Cvens respondentebs Tanam-SromlobisTvis, romlebmac gamoxates mzadyof-na gaexsenebinaT da CvenTvis moeyolaT omis dros gadatanili metad mtkivneuli mogonebebi; aseve Jurnalistebs, romlebic dagvexmarnen istoriebis SegrovebaSi, miuxedavad imisa, rom es procesi ad-vili ar iyo.
didi madloba evrogaerTianebis mier da-finansebul da gaeros ganviTarebis programis (UNDP) mier administrirebul programa COBERM-s, romlis farglebSic SevZeliT erToblivi qar-Tul-osuri wignis gamocema.
7omis sxva saxe
mxsneli
is zedamxedveli Cemi moyvasia da
misi kargad yofnisTvis dRemde vloculob.
2008 wlis agvistoSi, rodesac omi mZvinva-
rebda, qalaqis winaswari dakavebis izolatorSi
teva aRar iyo. mal-male mohyavdaT datyvevebuli
mSvidobiani qarTveli mosaxleoba. maT Soris,
xandazmuli wyvilebic. qalebi ufro medgrad
idgnen. mamakacebs, gansakuTrebiT hipertoni-
iT da guliT daavadebulebs, autaneli sicxis,
Zaladobisa da damcirebis gaZleba uWirdaT.
meuRlesTan erTad luiza nasuaSvilic izola-
torSi moxvda.
dResac cremliani ixsenebs mSobliur cxin-
vals...
luiza cxinvalSi cxovrobda 1991 wlamde,
manam, sanam pirvelad Camovardeboda SuRli qa-
rTvelebs da osebs Soris. areulobam aiZula
sacxovreblad TamaraSenSi gadasuliyo, Tumca,
qalaqTan kavSiri ar gauwyvetia da buRaltrad
muSaobda qarxanaSi. erT xans SiSobda, vaiTu am
dapirispirebis gamo, rogorc qarTveli, samsaxu-
8 www.qartlosi.org
ridan damiTxovono, magram misi SiSi usafuZvlo
aRmoCnda, cxinvalSi mas aravin sdevnida.
`2008 wlis agvistoSic ver davtove saxli.
ukiduresad mZime mdgomareoba iyo, magram sad
wavidodi? Sin maRalwneviani, avadmyofi meuRle
myavda. vfiqrobdi, rom mSvidobian mosaxleobas
aravin daarbevda, ar Seaviwrovebda. samwuxarod,
movlenebi tragikulad ganviTarda.
10 agvistos saxlSi osi erovnebis mebrZolebi
mogvadgnen. me da Cemi meuRle iaraRis muqariT
wagviyvanes cxinvalis winaswari dakavebis izo-
latorSi. qmari xelSi makvdeboda. nerviulobis
gamo wnevam auwia. mdgomareoba TandaTan mZimde-
boda, saswrafod sWirdeboda wnevis wamali. gamo-
savals amaod veZebdi. iq iseTi mZime situacia iyo,
rom daxmarebas veravis sTxovdi. danarCeni patim-
rebi uares mdgomareobaSi iyvnen. xalxi saknidan
gamohyavdaT da fizikurad uswordebodnen. Cven
aravin gvexeboda da meSinoda, rom wamals Tu mo-
viTxovdi, amiT yuradRebas miviqcevdi.
Tumca, rodesac Cemi meuRlis janmrTelo-
bis mdgomareobam kritikul zRvars miaRwia, vi-
fiqre, rom malvas azri aRar hqonda. gavbede da
zedamxedvels wamali vTxove. zizRiT Semomxeda,
yvirili damiwyo, saswrafo daxmarebis manqanas
gamogiZaxeb, ar gindao? ra mefiqra, ra meqna, aRar
vicodi, qmari ki xelidan mecleboda.
cota xanSi am zedamxedvelma uxeSad mimixmo.
9omis sxva saxe
SeSinebuli mivuaxlovdi da kinaRam davmunjdi
_ erTi firfita wnevis damwevi Zliermoqmedi wa-
mali momca. sanam vicocxleb, sul memaxsovreba im
kacis saxe, wamals rom maZlevda, TvalebSi ar miy-
urebda, mere iaraRi momiqnia da miyvira, gavsuli-
yavi. saswrafod gamovbrundi da meuRle gulSi
Cavikari. vtirodi, sixarulisgan vtirodi. qmaric
gadamirCa da omSi adamianobis gamovlinebis mom-
swrec gavxdi. mixaroda, rom omma zedamxedvelSi
saTnoebisa da sikeTis keTebis unari ver waSala.
Turme, sxvebis dasanaxad meqceoda uxeSad. rom ara
im kacis gulisxmiereba, meuRle daiRupeboda.
is zedamxedveli Cemi moyvasia da misi kargad
yofnisTvis dRemde vloculob. warmoidgineT,
dedamiwa aseTi adamianebisgan rom daicalos, ma-
Sin yvela omi imaze ufro meti boroteba iqneba,
vidre aris. am ambis mere sul vfiqrob, rom es omi
Cveni saerTo tkivilia...~
10 www.qartlosi.org
dedis xelebi
Спасибо матушка, мой Ангел Хранитель!
2008 wlis 11 agvisto gaTenda. giorgis ojaxSi
araferi icodnen misi adgilsamyofelis Sesaxeb.
mSoblebma wina saRamos mxolod is gaiges, rom
maTi vaJis batalionis erTi nawili saartilerio
dabombvaSi mohyva. amaod rekavdnen telefonze,
dakavSireba ver xerxdeboda. SuaRamisas movida
Setyobineba: `deda, cocxali var. ar inerviulo~.
amis mere dedam Tvali veRar moxuWa. cdilobda,
cudze ar efiqra, magram ratomRac eCveneboda,
rom giorgi daWrili iyo da sadRac afarebda Tavs.
ra aRar warmoidgina, magram imedi hqonda, rom Tu
giorgi marTla daWrili iyo, viRacas unda gadae-
rCina. is viRac, SesaZloa, mowinaaRmdegis deda,
da, Seyvarebuli, an sulac coli yofiliyo.
`mec xom ase moviqceodi daWrili adamiani,
an jariskaci rom menaxa? magram me xom eqimi var,
giorgis Tu eqimi ar Sexvdeba, vin upatronebs?~ _
aseT fiqrebSi, rogorc iqna, daaTenda.
gamTeniisas karze susti kakuni moesma. jer
11omis sxva saxe
SekrTa, male damSvidda, momxduri kakuniT ar
eaxleboda. mezobeliao, gaifiqra da kibeze
fexakrefiT Cavida. samzareulos kars mezobeli
nunu miyrdnoboda, wneva gamizome, mTeli Rame ar
miZiniao, sTxova da Camojda. nunu mouyva, rogor
ar daaZina rusi jariskacis gminvam. misi saxlis
gverdiT, RvTismSoblis saxelobis eklesiasTan
dabanakebuliyvnen rusebi. erT-erTi jariskaci
mZimed yofila daWrili. `ar vici ra sWirs, magram
misi kvnesa guls miklavs, verafriT daviZine. etyo-
ba, Zalian axalgazrdaa, sawyali. gamudmebiT dedas
uxmobda, mgoni, bodavda kidec,~ _ ambobda nunu.
miuxedavad imisa, rom SiSis qveS myofi, so-
flad darCenili mosaxleoba gareT gasvlas Zlivs
bedavda, ambebi mainc swrafad vrceldeboda.
sofelSi jari idga, magram `daupatiJebel stum-
rebs~ xalxi ar auwiokebia.
naSuadRevs soflis maRaziaSi erT-erTi ja-
riskaci gamoCnda da daWrili TanamebrZolisTvis
daxmareba iTxova. dazianebul fexze avadmyofs an-
Teba ganuviTarda, temperaturam auwia, verafers
vxdebiT, xelSi gvakvdeba, iqneb gviSveloT~, _
iTxovda maRali, qera jariskaci. maRaziaSi myo-
fi oTxi qali da oric samocdaaTsgadacilebuli
kaci mdumared uyurebda gadamTiels.
_ hm, ras moveswariT, mteri gvTxovs gadagvar-
Cineo, _ Tqva erTma.
_ mteri raTa, kaco, adamianis Svilia, _ Seeka-
12 www.qartlosi.org
maTa meore.
dinjad daiwyes bWoba, SiSobdnen, rom davex-
maroT, vaiTu mowinaaRmdegis jariskacis gadar-
Cenis gamo vinmem dagvsajos, arada, kaci kvdeba,
vinc ar unda iyos, adamianis Svilia, RmerTisgan
gaCenilio. am bWobaSi iyvnen, maRaziaSi giorgis
deda rom Sevida...
daWrili eqimis saxlSi miiyvanes, giorgis sa-
wolze daawvines. qals Rame akviatebuli fiqrebi
gaaxsenda. daWrils daCirqebuli iara daumuSava.
cotac da gangrena daewyeboda. Semdeg wamle-
bic misca da kuTxeSi miyuJul mis TanamebrZo-
lebs sTxova, meore dResac mieyvanaT Sesaxvevad.
daWrilma qals xelze akoca.
- Спасибо матушка, мой Ангел Хранитель! _ Tqva bi-
Wma da cremli gadmougorda Tvalidan.
qalma saxe aarida da oTaxidan gavida. daWri-
li aTi dRe dahyavdaT Sexvevebze. igi srulad
gamojanmrTelda. meTerTmete dRes nawilma sofe-
li datova. TiTqos fexakrefiT, uxmaurod dato-
ves qarTuli dasaxleba.
jariskacTagan erT-erTi kolonas CamorCa.
orsarTuliani saxlis Zvel WiSkarTan SeCerda
da gaubedavad SeaRo kari. ezoSi winsafarafare-
buli diasaxlisi fusfusebda. miuaxlovda da
dauCoqa. xeli mohkida qalis xels da loya daado.
`madloba, deda~, amjerad qarTulad uTxra ja-
riskacma. qali gaubedavi RimiliT uyurebda mis
13omis sxva saxe
acremlebul Tvalebs. jariskaci tiroda... Tavze
gadausva biWs xeli, asakiT giorgize bevrad pa-
tara iqneboda. am xnis ganmavlobaSi misTvis arc
wlovaneba ukiTxavs, arc saxeli.
_ madloba, deda, imisTvis, rom sicocxle maC-
uqeT.
_ is gavakeTe, rac SevZeli, Svilo... es Cemi
vali iyo...
_ omi ar cnobs dedas, samwuxarod, arc eqims,
omi klavs yvelas. albaT, mec movkali, mapatieT,
yovelTvis memaxsovreba, rom qarTvelma qalma,
romelsac, SesaZloa, vinmec ki movukaliT, ojaxSi
dabrunebis da Svilebis moferebis bedniereba maC-
uqa. ufali gfaravdeT Tqven da Tqvens ojaxs...
_ Cemi Svilic jariskacia. is samSoblosTvis
ibrZvis. axla sadaa da rogoraa ar vici. Sen rom
gmkurnalobdi, megona mas vuvlidi. iqneb Cems
giorgisac sWirdeba Svela...
jariskaci wamodga. sanam Tvals miefareboda,
ramdenjerme gamoxeda gadamrCenels.
_ eh, omi, omi... _ Cailaparaka qalma, fiqrebSi
wasulma xeli aiqnia, TiTqos cud azrs iSorebso
Tavidan da xeivnidan Camocvenili vazis foTlebis
dagva ganagrZo...
_ am foTlebs gahyves Cveni tkivilebi, avi
fiqrebi, Cemi biWi damibrune mSvidobiT, RmerTo,
_ butbutebda qali.
14 www.qartlosi.org
axali sicocxle
Svili cxovrebas azrs aZlevs. rodesac mas
uyureb, grZnob, rom gaqvs mizani, Seni
Svilis ukeTesi momavlisTvis Secvalo samyaro.
* * *
_ nuTu esec omis kanonia? _
amoviluRluRe da puri gamovarTvi.
_ ara, es adamianobis kanonia, _
Tqva da isev CanTaSi CaZvra.
bolo afeTqebis Semdeg, albaT, erTi saaTi gav-
ida. siCume ise gamefda, TiTqos saSineli araferi
xdeboda. tkivilma mimata. gulaRma viweqi vazis
ZirSi. foTlebis miRma vxedavdi mzes, romelic
sicocxlis da gadarCenis imeds maZlevda. daRame-
bamde didi dro iyo.
wamoviwie. kaba sveli mqonda, etyoba sirbilSi
wylebi ise davRvare, rom SiSisgan araferi gamig-
ia. jer muxlebze davdeqi, mere xelisgulebiTac
davebjine miwas da ase, oTxze damdgarma piriT da-
viwye Rrmad sunTqva. tkivili uaresdeboda.
mindoda rogorme marnamde mivsuliyavi. kidev
erTxel gavxede nasaxlars, guSindeli xanZrisgan
TiTqmis araferi darCeniliyo. saxlidan ora-
15omis sxva saxe
siode metrSi marani xeluxlebeli idga. venaxidan
mis karamde asiode nabijiRa maSorebda. warmov-
idgine, rom iq, gril, betonis iatakze davwvebodi
da sxeulSi sicxe Caqreboda.
wamodgoma ar SemeZlo. xelebi amikankalda
da gverdze gadavvardi. movikunte. embrionis
forma miviRe da dedaCemi gamaxsenda, sami dRe
gaCendi, tkivilebisgan kedlebs vkawravdio. rom
mxedavdes, albaT, saxes daikawravda. axla rogor
mWirdeba deda... ver Sevityve sad waiyvanes, an vin
waiyvana.
mezobeli gamaxsenda. Cems danaxvaze daibna. vi-
fiqre, mSoblebi damixoces da Tqma uWirs-meTqi.
„amxela mucliT aq ram mogiyvana?~ _ gaocebuli
miyurebda. ra kiTxvaa, rogor Tu ram momiyvana?
es, mucelSi rom mizis, nuTu odesme gansacdelSi
myofs mimatovebs da Tavis gamarTlebas Seecde-
ba, aseT dros ver gavbede Seni daxmarebao? xeli
mucelze davide, iseTi SegrZneba mqonda, rom yov-
el wams mezrdeboda da sadacaa kani gaskdeboda.
mainc mSoblebi medga Tvalwin. albaT, mama scemes,
rogor atirdeboda deda...
mezobels mSoblebi sofelSi daetovebina, ar
wamovidnen, Cven ki ver davrCebodiTo... rogor mi-
atova? rom mcodnoda es ubedureba daiwyeboda,
dedas da mamas TbilisSi Cavketavdi da sofelSi
fexs ar gamovadgmevinebdi.
tkivilma fiqrebidan gamomafxizla. TiTqos
patara muclidan iTxovda, rom mxolod masze me-
fiqra. ramdeni xani velodi am dRes da axla ro-
16 www.qartlosi.org
gor unda gavaCino arc ki vici. Tavs imiT viimedeb,
rom pirvelyofil qalebsac ar hyavdaT bebiaqale-
bi da ginekologebi. mec unda SevZlo, magram rom
gaCndeba, mere ra vqna?
TiTqos menji saxsrebSi gaixsna da xerxemalSi
malebi erTmaneTs daSorda, saSinelma tkivilma
damiara sxeulSi da vigrZeni rogor cdilobda
Cemi patara dabadebas. odnav SevZeli wamoweva, va-
zis Wigos moveWide da foTlebis mokrefa vcade.
eqvsiode uzarmazar foTols mivwvdi, mere vazs
zurgiT miveyrdeni, fexebi gavwie da foTlebi
sajdomis qveS davilage. xelebi gavSale, gverdiT
mdgom vazebs CaveWide da gaviWinTe.
ise daibada, ver mivexmare. tkivilma odnav mik-
lo, kankaliT davxede, pawia, vardisferi sxeuli
xmas ar iRebda, saxe galurjeboda, ToTo kunTebi
dasWimvoda. unda gadarCe, dedi, unda gadarCe-
meTqi, amovTqvi da nanatr Svils davwvdi. uceb Za-
lian axlos gaisma afeTqebis xma. bavSvi TiTqos am
saSinel xmas eloda, atirda. gulze mivikari Cemi
biWi. RmerTo, miSvele-meTqi, amoviluRluRe da
isev damiara xerxemalSi tkivilma.
msmenoda, rom mSobiarobis Semdeg autaneli
tkivilebi maleve cxreba. me ki... isev vmSobiar-
obdi. ori Tvis win eqsokopiaze eqimma miTxra, rom
mamrobiTi sqesis mxolod erT nayofs vatarebdi
mucliT.
gaocebis droc aRar mqonda. cali xeliT biWu-
na mkerdze magrad mivikari. meoreTi isev gverdiT
mdgom vazs CaveWide. kidev kargi, rom vazebi ase
17omis sxva saxe
axlos iyo erTmaneTTan. zurgiT vazs mivaweqi da
isev gaviWinTe...
maranSi yvelaferi xeluxlebeli iyo. etyoba
aq aravin Semosula. mamaCemis Zveli, sanadiro qur-
Tuki CamoviRe sakididan, sawnaxelSi Cavafine, mere
Zveli karadis ujridan sufTa, sufris tiloebi
amoviRe. sufTa tiloebSi gaxveuli, danayrebuli
Cemi qal-vaJi sawnaxelSi Cavawvine.
kidev kargi, rom SiSiT rZe ar gamiSra. tkivi-
li aRar mawuxebda, magram saSinel daRlilobas
da SimSils vgrZnobdi. Zveli karadis Taroebze
sazamTrod gamzadebuli mwnilis, murabebis da
konservis qilebi iyo Camwkrivebuli. boTlSi Car-
Cenili cotaodeni wyali dasabanad ver gavimete,
meSinoda, rom dasalev wyals veRar viSovidi.
xelebi jer kidev mkvaxe, dasresili isrimis
wveniT gaviwminde da pirdapir qilidan daviwye
Wama. vigrZeni, rom Zala damibrunda, SemeZlo bavS-
vebi gulze mimexutebina da ase mevlo, magram sad
unda wavsuliyavi?
bavSvebs davxede, tkbilad eZinaT. albaT, Cemi
siaxlove amSvidebdaT.
fexis xma momesma. marnis kari frTxilad gai-
Ro. jer iaraRi gamoCnda, mere viRac, samxedro-
formiani gadamTieli. ZarRvebSi sisxli gameyina.
kaci Cemi qmris asakis iqneboda. didi lurji Tva-
lebi da kuSti saxe hqonda.
ratomRac dedis instiqti mkarnaxobda, rom
sisxlismsmeli ar iyo. albaT, Zalian sasacilo
sanaxavi viqnebodi, rodesac tuCze saCvenebeli
18 www.qartlosi.org
TiTi mivide da vaniSne, ar exmaura. frTxilad
moavlo oTaxs Tvali.
_ marto xar? _ dabneulma mkiTxa rusulad.
Tavi davuqnie da sawnaxelze vaniSne. momiaxlov-
da, daxeda patarebs da gaeRima.
_ axla daibadnen, sul raRac ori saaTis win, _
vuTxari Cumad da avkankaldi.
_ nu geSinia, qalo, _ Tqva rusulad, Tan ise,
rom arc ki gamouxedavs Cemsken.
zurgidan CanTa moixsna, patara, lurji xur-
jini amoiRo, gaxsna, puris sami Txeli naWeri
amoaZvrina da momca.
_ Wame, es aucilebelia, _ misi naTqvami brZane-
bas ufro hgavda. moulodnelobisgan SevkrTi.
_ nuTu esec omis kanonia? _ amoviluRluRe da
puri gamovarTvi.
_ ara, es adamianobis kanonia, _ Tqva da isev
CanTaSi CaZvra.
Zirs dajda. sawnaxels zurgiT mieyrdno.
uzarmazari, lurji TvalebiT ucnaurad miyure-
bda, TiTqos Cems ukan gaurboda mzera da sadRac
ikargeboda.
bavSvebi TiTqmis erTdroulad atirdnen.
erTi amoviyvane da ZuZusTan mivisvi. meore veRar
aviyvane. pawias daswvda da mkerdze momaxuta. Tvi-
Ton moSorebiT dajda da Tbilad gamomxeda, kuS-
ti saxe gausworda.
_ lamazia deda, Cemi colic lamazi iyo, _ Tqva
da isev moeRrubla saxe.
_ ratom iyo?
19omis sxva saxe
_ mSobiarobis dros daiRupa. albaT, Sen Zl-
ieri da janmrTeli qali xar, mikvirs, martom ro-
gor SeZeli es? sami Svili myavs. yvelaze patara
xuTi Tvisaa. minda isev vnaxo. xSirad mesizmreba.
cota xans orive vdumdiT. mere uceb wamodga,
sakididan mamaCemis Zveli, sanadiro CanTebi da
Tokebi CamoiRo, saxeldaxelo kenguruebi~ Sekra.
erTi me gamikeTa, meore TviTon Camoikida kiserze.
biWi TviTon Caiwvina `CanTaSi~, gogona me momaxu-
ta mkerdze da mSvidad miTxra:
_ ukve mzad varT, wavideT.
_ sad?
_ samSvidobos.
bneldeboda, rodesac savele hospitalSi mi-
vediT. sul orjer dagvtova im saRamos. erTxel,
rodesac me da bavSvebi rus eqimebs migvabara,
meored ki rodesac saxlis da qmris telefonis
nomrebi gamomarTva da sadRac wavida. miTxra,
Sens qmars movZebni da xval Sin dagabrunebo. Tan
meSinoda da mjeroda kidec misi.
Rame Cvens gverdiT karavSi gaaTena. ar uZinia.
grZnobda, rom arc me meZina, magram xmas ar iReb-
da.
TavSi sul mitrialebda kiTxva, ase ratom
mexmareboda? diliT, rodesac miTxra, rom e. w.
buferul zonaSi gasasvlelad mivdiodiT, gavbede
da gulmowyalebis mizezi vkiTxe, Sen xom SegeZlo,
migetovebine, an ubralod dagexvrite-meTqi? ras
momcemda Seni daxvretao, gulgrilad mipasuxa. is-
eTi civi da uxeSi momeCvena, rom kiTxvis Sebruneba
20 www.qartlosi.org
veRar Sevbede.
sazRvris miRma meuRle davlande. sanam Cveni
gaTavisuflebis formaluri procesi dasrul-
deboda, gaxevebuli videqi da vuyurebdi aseve
gaxevebul qmars, romelic, albaT, arasdros mapa-
tiebda, bavSvebs rame rom damarTnodaT. Zalian
didxans velodiT Svilis dabadebas. xSirad ityo-
da xolme, `Svili cxovrebas azrs aZlevs. rodesac
mas uyureb, grZnob, rom gaqvs mizani, Seni Svilis
ukeTesi momavlisTvis Secvalo samyaro.~
moulodnelad vladma mxarze xeli momxvia,
mkerdze mimixuta Svilebianad da mTxova mepa-
tiebina misTvis es omi. Zalian gamikvirda misi gu-
laCuyeba. TvalebSi Camxeda da miTxra:
_ Cems cols naadrevi mSobiaroba rom daewyo,
specialur davalebaze viyavi wasuli da veravin
Sematyobina es ambavi. Zalian cudad iyo. quCaSi
taqsi gaaCera da sTxova samSobiaroSi waeyvana.
qals manqanaSi daewyo mSobiaroba. mZRols saavad-
myofosken mimaval gzaze Tavisi disTvis daurekavs
da uTxovia, mgzavri mSobiarobs, samSobiaromde
ver mivaRwevT, iqneb damexmaroo. im qalis dax-
marebiT gadarCa Cemi Svili, coli saavadmyofoSi
miiyvanes da sam dReSi daiRupa, sisxli moewamla.
is mZRoli da misi eqimi da qarTvelebi arian. sul
es iyo...
_ vlad, gadaagde iaraRi, _ vTxove da sazRvr-
isken mivbrundi, sadac Cemi Svilebis mama meloda,
romelmac jer araferi icoda, Tu rogor ajoba
omis kanons adamianobis kanonma.
21omis sxva saxe
soflis mcveli
ususurobis gancda dameufla,
radgan araferi SemeZlo mis SesaCereblad.
`yvela omi erT dRes aucileblad mTavrdeba.
mTavaria, sanam is boboqrobs, misi xanZari sulSi
ar SeuSva, rom adamianoba ar dagakargvinos. omis
dasrulebis Semdeg, rodesac yvelaferi daiwmind-
eba da dro yvelas Tavis adgils miuCens, suli da
sindisi sufTa unda gqondes, Torem verc xalxSi
gamohyof Tavs da SenTvis axali omi daiwyeba, sa-
kuTar mesTan omi. is xSirad gkiTxavs, Sen xom Sege-
Zlo gadagerCina mavani, ratom ar gaakeTe es?~ _
am sityvebis avtorma, madina Siukaevam 2008 wlis
agvistos omis dros saocari simamace gamoiCi-
na. igi miiCnevs, rom Zala, romelic omis dros,
gansacdelSi myofi adamianebis daxmarebis dros
igrZno, Cveulebrivi siyvarulis Zalaa, romelic
Tu ar gagaCnia, safrTxis winaSe myofs TviTonac
wagaxdens da veravisac ver daexmarebi.
madina Siukaeva: _ es konfliqti udidesi
tragedia iyo CemTvis, erT mxares Cemi meuRle da
Svilebi iyvnen, meore mxares _ Cemi da-Zma da sxva
22 www.qartlosi.org
naTesavebi. ususurobis gancda dameufla, radgan
araferi SemeZlo mis SesaCereblad.
rodesac sahaero dabombva daiwyo, sofeli
TiTqmis yvelam davtoveT. saxlebSi ramdenime mox-
uciRa darCa, maT Soris Cemi mamamTili, romelic
sawols iyo mijaWvuli. amis gaxseneba axlac mzara-
vs. umweo adamiani mivatoveT da arc vicodiT
ramdeni xniT. dabombva rom Sewyda, qarTvel
mezoblebTan erTad sofel knolevSi dabruneba
gadavwyvite. maleve davinaxe soflisken momavali
maradiorebis manqanebi, modiodnen da Tan isrod-
nen. mezoblebma wamosvla veRar gabedes, me ki mir-
Cies Sin davbrunebuliyavi, Sen arafers dagiSave-
ben da wlobiT muxlCauxreli Sromis Sedegad
SeZenil saxl-karsac gadaarCeno.
soflis zeda nawili ukve cecxlSi iyo gax-
veuli. Wurvebi gzaze cvioda, amitomac mdinaris
gavliT, Wala-Wala gasvla varCie.
darCenilma mezoblebma Cemi misvla rom gaig-
es, imedi miecaT da Cems saxlSi moiyares Tavi.
SuadRe gadasuli iqneboda, rodesac mezoblis _
miSa donaZis Robis mtvrevis xma Semomesma. Semdeg
srola atyda da saxlidan kvamli avarda. momx-
durebma gza soflis zemo nawilisken gaagrZeles.
dro vixelTe da cecxlis alSi gaxveuli saxlidan
cecxlmokidebuli loginebis gadmoyra daviwye.
xanZari ukve iataksa da fanjris CarCoebs mosde-
boda. ezoSi wyliT savse kasri SevniSne, ar maxsovs
23omis sxva saxe
rogor mivaTrie saxlTan axlos. Cems saxlSi myofi
adamianebi dasaxmareblad gareT gamosvlas ver be-
davdnen. amitom martom Cavaqre cecxli da saxli
ganadgurebas gadavarCine. mobrunebulma moxuce-
bi saxlis ukana nawilSi gaviyvane. cota xanSi Cems
ezoSic atyda CoCqoli. saxlSi ori avtomatiani
Semovida. fardis ukan videqi. yvelaferi garkve-
viT Canda, erTma televizori aiRo, meorem video
magnitofoni amoido iRliaSi. me da Cemi xizani
mezoblebi SiSisgan erTmaneTs vekvrodiT, yovel
wuTs velodiT safrTxes da raRac unda meRona,
gadavwyvite gavsuliyavi...
bevri aRar mifiqria, gavedi da momxdurebs
osurad mivmarTe ,,gamarjoba, biWebo~. avtomatebi
momiSvires. megona SiSisgan guli saguledan amom-
vardeboda. sabednierod, erT-erTma micno.
_ aq marto ar geSinia? _ mkiTxa erTma.
_ osi var, Tqven Cemi Zmebi xarT da Tavs
usafrTxod vgrZnob, _ vupasuxe.
erTma wverianma, Suaxnis kacma mkiTxa, davi-
jero qarTvelebs ar malav saxlSio? viuare...
sabednierod, damijeres da saxlis gaCxreka ga-
daifiqres. soflis axalgazrdebi moikiTxes,
imuqrebodnen, magaTi aRsasrulis dRec movao. ase
ram gagamwaraT-meTqi, CaveZie. rogorc aRmoCnda,
erT-erTi maTganisTvis qarTvelebs omSi ori Svi-
li mouklavT da SurisZiebaze fiqrobdnen. dava-
pire meTqva, rom omi omia da iq viRac kvdeba, ma-
24 www.qartlosi.org
gram amis gamo sxvebs ar unda gausworo angariSi,
radgan udanaSaulo adamianebis mimarT gamovle-
nil aseT risxvas terorizmi hqvia da ar jdeba
omis kanonebSi-meTqi, magram gadavifiqre, radgan
ar mqonda garantia, rom uaress ar Caidendnen.
radgan osi viyavi, damariges: manqanis xmis gag-
onebisTanave gareT gamovsuliyavi _ Soridanve
rom SegniSnavT, saxls cecxlgamCens aRar vesvri-
To.
gavTamamdi, vTxove, rom Cems ubanSi mainc ar
daewvaT saxlebi, winaaRmdeg SemTxvevaSi, Cems
saxls TviTonve davwvavdi. ar vici Cemma Txovnam
gaWra Tu muqaram, magram saxlebi aRar dauwvavT,
mxolod Zarcvavdnen...
25omis sxva saxe
avRaneli
moxuco, Cven gelodebiT, pacienti mZime
mdgomareobaSia.
Wriloba mZimea. geli...
cxinvali cecxlis alSi iyo gaxveuli. qalaqis
Semogarensa da soflebSi mudmivi brZolebi mim-
dinareobda. daWrilebi regularulad gadmohy-
avdaT Tbilisis respublikur saavadmyofoSi.
meore mxare Tavis daWrilebs vladikavkazSi
agzavnida. aRmoCnda, rom erT-erTi osi mebrZoli
mZimed iyo daWrili da sikvdils ebrZoda. Taname-
brZolebi megobris gadasarCenad gamosavals eZe-
bdnen. erTaderTi gamosavali Tbilisidan eqimis
Camoyvana iyo, Tumca, maSin TiTqmis SeuZlebeli
iyo.
osma mebrZolebma daxmarebisTvis saxelganTq-
mul generals _ kim cagalovs mimarTes. is didxans
ibrZoda avRaneTSi. yvelas aocebda gamZleobiT,
simSvidiTa da urTulesi mdgomareobidan gamo-
savlis moZebnis unariT.
im dResac ifiqres, rom kimis meti veravin
uSvelidaT. generalma daxmarebisTvis misul ajanye-
26 www.qartlosi.org
bulebs mousmina, Cafiqrda da Tqva, rom iseTi kaci
sWirdeboda, romelic TbilisSi wasvlas SeZlebda.
omis, sisxlisa da sikvdilis, mudmivi frontis
xazis arsebobis miuxedavad, arsebobdnen adamian-
ebi, romlebic axerxebdnen gamyofi xazis gadakve-
Tas da amjeradac ipoves aseTi kaci – qarTveli,
Tanac goreli. kimma mas daSifruli werili ga-
dasca da uTxra visTanac unda misuliyo. werilSi
ewera: moxuco, Cven gelodebiT, pacienti mZime md-
gomareobaSia. Wriloba mZimea. geli. manqana unom-
roa. mZRoli z...Ze. xelmowera _ daraiman.~
werilis adresati igor maxnini Tbilisis samx-
edro hospitalSi muSaobda. megobarma kims imede-
bi ar gaucrua. es gasakviri arc iyo, maTi nacnobo-
ba xom avRaneTis mTebSi, Takara mzesa da civ qarSi
iwrToboda. megobrobam morig gamocdas gauZlo.
mZRolma gzaSi marTlac saswaulebi Caidina.
rom ara misi moxerxebuloba, eqims adgilze ver
Caiyvanda. man uCinmaCiniviT Cauara qarTul da
osur postebs. safrTxe orive mxares eloda, sak-
marisi iyo mcire uzustoba _ Sexvedra Tundac os
meomrebTan, romlebmac misi misiis Sesaxeb araferi
icodnen da yvelaferi marcxiT damTavrdeboda,
mZRolsac da mgzavrsac tyvias daaxlidnen da...
es erT-erTi ambavia maT Soris, roca qarTvel-
ma, osma da rusma daamtkices, rom adamians, yov-
elTvis, urTules situaciaSic ki, SeuZlia adami-
anad darCes.
27omis sxva saxe
bavSobis megobari
nu geSinia, aq imitom var, rom
Cemi xalxi gadavarCino.
vladikavkazSi, sokurovebis ojaxSi glova
iyo. emzaris saqarTveloSi wasvlis gamo wuxdnen,
ver gadaafiqrebines. `ara, is aravis moklavs, ma-
gram misi Canafiqris gamo moklaven,~ _ imeorebda
mama da gamalebiT scemda bolTas. RvTismSobelo,
Sens miwaze wamovida Cemi Svili, gulSi mxolod
sikeTe udevs, Seismine Cemi vedreba da Seni kalTa
gadaafare,~ _ kvnesoda RvTismSoblis xatis win
damxobili deda.
ela fanjarasTan uxmod ijda da saqarTveloze
fiqrobda. ai, ukve rva welia, emzaris colia da
vladikavkazSi cxovrobs. bolo sami welia saqarT-
veloSi ar yofila. axsendeboda yvela qarTveli
megobari da guli ekumSeboda. ras ar moimizezeb-
da xolme, rom maTTan wasvlis da darCenis ufleba
mieRo. mSoblebi arc uSlidnen. mxolod Zma frTx-
ilobda: qarTveli dagadgams Tvals, gana viwuneb
vinmes erovnebis gamo, magram am areul cxovrebaSi
ar viciT ra gviweria da Cvens Soris isev rame rom
28 www.qartlosi.org
moxdes, magaTTan moyvroba Sariao.
arada, TviTon qarTveli gogo SeirTo colad
_ moitaca. sasimamro Seyvarebulebs ar aZlevda
daqorwinebis uflebas imave mizezis gamo, risTvi-
sac giorgis qarTvelze dis gaTxoveba ar surda.
verc amtyunebda sasiZo, magram Seyvarebulsac ver
eleoda da erT dRes gogosganac dasturi rom mi-
iRo, vladikavkazSi, dis ojaxSi gaiparnen...
elas omis dawyebis gamo Tavzari daeca. sa-
nam Tavisi ojaxis ambavs gaigebda, Zalian nervi-
ulobda. daibna, giorgim rom daureka da uTxra:
`TbilisSi var, cxinvalidan sxva gasaqcevi ver
vnaxe, mSoblebic aqeT wamoviyvane, Tofs ver avi-
Rebdi xelSi da vis gverdiTac gavzrdilvar, imas
ver vesrodi.~ qali ojaxis gamo ki damSvidda,
magram TamaraSenis miwasTan gasworebis ambavma
gaanerviula, netav, rogor arian Cemi megobre-
bio, wuxda. kinaRam damunjda, qmarma axalgori/
leningorSi wasvlis gadawyvetileba rom gaando.
emzari 10 agvistos gamTeniisas unda gahyoloda
moxaliseebs.
_ qarTveli unda mokla? an qarTvelma unda
mogklas? amas mirCevnia ZaRliviT dagaba da sanam
yvelaferi ar dawynardeba, gareT fexi ar gagadg-
mevino, _ yviroda mama.
_ mama, Cemianebis, Cemi siyrmis megobrebis da-
sacavad mivdivar. axla iq uamravi maradiori dae-
xeteba, aTamde biWi SeviyareT iseTi, vinc Seecdeba
29omis sxva saxe
udanaSaulo xalxis dacvas, Tundac momklan, bed-
nieri viqnebi erTi kacic rom gadavarCino, ami-
tomac vTqvi da Sevasruleb...
goCa pataSuri axalgori darajad muSaobda.
gamudmebiT fiqrobda, nuTu omi Cvenc Segvexeba,
nuTu CvenTanac Semova rusuli jari?
im saRamos ar wvimda, mZime Rrubeli Camowva.
goCa samsaxuridan gamovida, fiqrebSi Cafluli
nela gauyva gzas. marto rom viyo, jandabas Cemi
Tavi, ra vuyo ojaxs, bavSvebs? _ ekiTxeboda Tavis
Tavs da colis dafeTebuli Tvalebi axsendeboda.
diliT cremliani moexvia kiserze. im wams goCas
gulSi gauelva, iqneb dRes ukanasknelad mexveva
Cemi coli, iqneb saxlSi veRar davbrunde, an...
Tavi gaaqnia, rom avi fiqrebi gaefanta da
moulodnelad gaxevda, mdinare qsnis mxridan ram-
denime SeiaraRebuli jariskaci gadmoxta. gonze
mosvla ver moaswro, rom mis win SeiaraRebuli
meomrebiT savse `uralis~ tipis manqana aRmoCnda.
ramdenime wuTSi `be-em-pe~-s tipis samxedro manqa-
nac movida da jariskacebiT aivso quCa. SiSma ai-
tana. TiTqos sikvdils uyurebda TvalebSi. `vis
unda es oxeri omi? vis unda amdeni sisxli, ras
gverCian, SegveSviT, wadiT aqedan, Tqve oxrebo,
_ CurCulebda kaci da dila axsendeboda, colis
cremliani Tvalebi... _ vaiTu, marTlac ukanaskne-
lad~... _ fiqrobda goCa da grZnobda rogor ibade-
boda TmaSi WaRara. erT wuTSi mTelma cxovrebam
30 www.qartlosi.org
Cauara Tvalwin, adgilidan ver iZvroda.
SeiaraRebuli jgufidan Tbili mzera igrZno.
brbos viRac gamoeyo da misken wamovida. icno, em-
zar sokurovi – bavSvobis megobari, daaxloebiT
10 wlis win CrdiloeT oseTSi, vladikavkazSi ga-
davida sacxovreblad. uRimoda, magram siyrmis me-
gobris gulSi Caxuteba ver gaebeda.
_ emzar, ar isrolo! _ aTrTolebulma SesZaxa
goCam.
_ gagiJdi, biWo? nu geSinia, aq imitom var, rom
Cemebi gadavarCino, _ Sewuxda emzari da veRar
daikava mklavebi...
goCa bednierebisgan akankalda, bavSvoba gaax-
senda, qsnis piras patara biWebis TiTebidan daRvr-
ili sisxli da fic-vercxliT Seficuli Zmoba.
erTmaneTze Caxveuli Zmobilebi im patara bi-
Webs hgavdnen, maSin, mdinaris piras, lamaz moma-
valze rom ocnebobdnen...
31omis sxva saxe
hipokrates fici
bevri sikeTe maxsovs maTgan da mtrobasTan
erTad, moyvrobasac ver daviviwyeb.
nargiza deviZe Tbilisidan niqozamde mik-
roavtobusiT mgzavrobis dros gavicani. erTi
Cveulebrivi glexis qalia. im dResac bazarSi misi
xeliT moweuli mosavali gaeyida da Sin, niqozSi
brundeboda.
werovanSi, devnilTa didi dasaxlebis gver-
diT Cavlisas avtobusis ramdenime mgzavrma os-
ebis lanZRva daiwyo. nargiza gamoepasuxa.
_ yvelas misamarTiT ar unda sTqvaT augi. gana
yvela cudia, gana im xalxs surda omi? bevri sikeTe
maxsovs maTgan da mtrobasTan erTad, moyvrobasac
ver daviviwyeb, _ ambobda igi.
manamde CemTvis Cumad myofma Tavi nargizasken
mivabrune. gacxareba saxeze etyoboda, awiTlebu-
liyo. TiTqos sityvebs eZebda, rom srulyofilad
gadmoeca Tavisi damokidebuleba osebis mimarT.
nargiza vaJa-fSavelas poemebis gmirebs hgavda,
stumarmaspinZlobac rom ician da av-kargsac
TiTqmis akvnidan rom arCeven.
32 www.qartlosi.org
Seuties oponentebma, aba magaTgan ra sikeTe
gaxsovs, saxli rom gadagiwves da Ria cis qveS dag-
toves, eg kargi iyoo? gacxarda nargiza, gana magaT
damibombes saxli, rusuli TviTmfrinavebidan nas-
roli yumbarebi askdeboda niqozso da omamdeli
ambis moyola daiwyo.
nargiza deviZe: `cxinvalSi savaWrod davdio-
di. erT dResac, mawanwala ZaRlma mikbina. ZaRlis
isec meSinia da nakbenma sul amiria Tavgza. ise mik-
bina im oxerma, rom sisxlis gube dadga.
irgvliv xalxi ireoda. Cemi gasisxlianebuli
fexis danaxvaze Seicxades, erTi qali binaSi Se-
varda, saswrafo samedicino daxmareba gamoiZaxa.
danarCenebi momvardnen, Wriloba sapniT mombanes
da eqimis mosvlamde Semixvies. male saswrafo dax-
marebac movida da samedicino punqtSi wamiyvanes.
Wriloba imdenad didi iyo, rom minioperacia
damWirda. nakerebi damades. Tan mexumrebodnen,
es ramxela Wrilobaa, ZaRlma gikbina, Tu lom-
mao? samedicino momsaxurebis asanazRaurebeli
Tanxa ar mqonda, diliT vaWroba ver movaswari da
amitomac eqims moridebiT vkiTxe, ramdeni unda
gadavixado-meTqi? araferi, mTavaria Sen iyo kar-
gado, miTxra RimiliT da mxarze xeli momiTaTuna.
Semdeg afTiaqars dauZaxa da operaciis Semdgom
sareabilitacio wamlebis CamonaTvali misca. da-
vibeni. Zlivs amoviluRluRe, eqimo, vaWroba ver
movaswari, fuli ar maqvs da mag wamlebs axla ver
33omis sxva saxe
SeviZen-meTqi. gaeRima, mere afTiaqars CemTvis gan-
kuTvnili wamlebis CamonaTvali miawoda da daax-
loebiT aTasi rublis Rirebulebis wamlebi nisi-
ad, afTiaqSi Tavis saxelze Caawerina.
viRas axsovda ZaRlis nakbeni. guli iseTi si-
yvaruliT gamiTbo im dalocvilma, rom CitiviT
vgrnobdi Tavs. iq aRar igrnoboda, rom Cven odes-
Rac mtroba gvqonda erTmaneTTan. eh, netav egre
gagrZelebuliyo cxovreba. is eqimi sruliad uc-
nob adamians mendo. metic, taqsi gamomiZaxa, fuli
gadauxada da ase gamomistumra. is kaci, is dide-
buli pirovneba da eqimi vova jioevi iyo.
meore jerze eqimis momsaxurebis fulic gada-
vixade da afTiaqSi valic gavistumre, magram vova
eqimis da sxva cxinvaleli osebis sikeTe arasodes
damaviwydeba. Tu adamaini ar giyvars, ase ver
moiqcevi. amitomac gTxovT, yvelas erTnairad nu
moixsenebT. dafiqrdiT, vinc Cven wagvkida, imasac
xom es gaTiSuloba da Cveni erTmaneTze samudamo
gadakideba surs. rodemde unda vasxaT mtris ce-
cxlze navTi?~ _ xmamaRla mosTqvamda nargiza da
saxeze cremli Rapa-RupiT Camosdioda.
_ marTalia, yvela erTnairi ar aris, Wkua
arc erTs ar gveyo, rom eSmaks movreodiT, _
Cailaparakes qalebma da gayuCdnen. niqozamde ase,
Cumad vimgzavreT. arada, im siCumeSi imxela tkivi-
li iyo...
34 www.qartlosi.org
dro, omi da... TeTri vardebi
sabarguli TeTri vardebiT gavavse da
cxinvalisken gamovemgzavre.
90-ian wlebSi, omis dawyebamde qarTvel axal-
gazrdas vuyvardi. arasdros damaviwydeba dRe,
rodesac man xeli mTxova. 1991 weli idga. qalaq-
Si ukve aRar iyo qarTveli mosaxleoba. yvelani
TbilisSi gaemgzavrnen. CvenTan xSirad ar iyo
sinaTle, ar gvqonda sursaTi. TiTqmis yoveldRe
naxevrad mSivrebi viZinebdiT. aprilis saRamo iyo.
gvianobamde SemovrCi amxanagebTan, romlebic Cemi
saxlidan moSorebiT cxovrobdnen. saxlSi gvian
RamiT mivedi, Cavkete kari, radgan aseT dros ax-
algazrda gogosTan aravin midis stumrad. vzivar
da daobebul purs mivirTmev. uceb karze kakunia.
gavaRe da Cemi qarTveli Tayvanismcemeli Tamazi
Semomegeba. lamaz, kubokrul pijakSi da Sav Sar-
valSi iyo gamowyobili, fexsacmelic ubrwyinav-
da. aseTi eleganturi mamakaci didi xani ar menaxa,
mxolod wverian mamakacebs Tu Sevxvdebodi quCaSi
iSviaTad.
_ ratom moxvedi? vinme daginaxavs da SeiZleba
35omis sxva saxe
usiamovneba Semeqmnas, _ vuTxari mowyenilma.
_ ho, sul aTi wuTiT movedi. nuTu gamagdeb?
_ mkiTxa.
– Semodi, magram verafriT gagimaspinZldebi.
puris garda saWmeli ar gvaqvs.
– ar mSia, gmadlob. Seni wayvana minda, madina.
Tu TbilisSi ar ginda cxovreba, moskovSi vicxov-
roT. bizness avawyob da davqorwindebiT, bavSvebi
gveyoleba.
_ sisulelea, Tamaz, CvenTan omia da Sen
davqorwindeTo, axla magis droa?
_ mere ra, rom omia. is Cven ar dagviwyia. zrda-
sruli adamianebi varT, gvinda ojaxis Seqmna. Sens
garda aravin miyvars.
– Tamaz, CemTvis amxanagad darCebi, magram co-
lad ver gamogyvebi.
– ra ubedurebaa!..
_ oh, nu igoneb raRacas! amdeni lamazi gogoa
amqveynad! moxedvasac ver moaswreb, rom isev Sei-
yvareb da daqorwindebi.
_ ara, madina, ar xar marTali... kargi, aRa-
raferi maqvs saTqmeli. bednieri iyavi.
gavida wlebi da masze aRaraferi gamigia.
mogvianebiT Cveni saerTo nacnobebi meubnebodnen,
rom daqorwinda da sami qaliSvilis mama gaxda.
iyo dro, roca Cveni saerTo nacnobebis daxmare-
biT erTmaneTs mokiTxvebs vuTvlidiT. erTxelac,
moulodnelad SevxvdiT erTmaneTs moskovSi. Sem-
36 www.qartlosi.org
deg yvelaferi Sewyda. aRar vurekavdi. mas ojaxi
hyavda, mec.
2009 wlis 8 agvistos cxinvalSi, moedanze vi-
yavi 2008 wels tragikulad daRupulTa xsovnis
wlisTavTan dakavSirebiT. moulodnelad tele-
fonis zari gaisma da mobilurSi Tamazis xma mes-
mis:
_ gamarjoba, madina! ramdeni welia Seni xma ar
gamigia, rogor gikiTxo?
davmunjdi, xma ver amoviRe.
– nu dumxar, geTayva. Sen cuds arasodes gi-
survebdi da arc gisurveb. dRes Cvens saerTo me-
gobars vasaflavebT. sergo gaxsovs? mis safla-
vTan vdgavar da aq, am saflavze minda movigono
omSi daRupulebi, rogorc Cveni, aseve Tqveni
mxridan.
– gmadlob, Tamaz. didsulovani adamiani xar.
maradiuli xsovna Cvens sergos, _ rogorc iqna
amoviRe xma.
_ kidev mindoda meTqva SenTvis erTi ram, _ ar
Cerdeboda Tamazi, _ ici, madina, 14 Tebervali,
Seyvarebulebis dRe mindoda SenTvis momeloca.
manqanis sabarguli TeTri vardebiT gavavse da
cxinvalisken gamovemgzavre. qarTvelebma ergne-
Tis saguSagoze SemaCeres da miTxres, rom gzis
gagrZeleba aRar SeiZleboda. bevri vemudare,
vexvewe gamoveSvi, veubnebodi, rom SenTvis unda
meTqva, rogor Zalian miyvarxar, madina, da maSinve
37omis sxva saxe
movbrundebodi ukan.
`gesmiT, batono policielebo, _ veubnebodi,
_ madina oci welia miyvars, dRes minda mas isev
vuTxra. oci welia ar minaxavs. Tqven arasodes
gyvarebiaT?~ _ policielma miTxra, rom siyvaru-
lis gulisTvisac ar SeiZleboda cxinvalSi wasv-
la. sami saaTi vexvewebodi gamoveSvi, magram isini
munjebiviT idgnen da SeSlili vegone.
imedgacruebuli gamovtrialdi. moSorebiT
goraze SevCerdi, saidanac cxinvali moCanda. gad-
movedi manqanidan da vardebis srola im mxares da-
viwye, saiTac Sen cxovrobdi. saTiTaod visrodi
vardebs da Tan vyvirodi, rom miyvarxar, mxolod
isev Sen miyvarxar, drom da ommac ki ver gaaqro
Cemi siyvaruli. vardebi gamoilia da Cemi xmac Sew-
yda, Tbilisisken gamovtrialdi...
38 www.qartlosi.org
mjera, mTebi Cvens erTobas elian
verc 2008 wels SeZlo borotebam Cveni wakideba.
nana Cqareuli 31 wlisaa. miuxedavad imisa,
rom gasuli saukunis 90-iani wlebis dasawyisSi
patara gogona iyo, kargad axsovs imdroindeli
daZabuloba saqarTveloSi, tkivili, romelic
qarTvelebis da osebis pirveli dapirispirebis
dros gaCnda.
werovanSi didi liaxvis xeobidan da axal-
goridan devnilebs vstumrobT. nana oTaxSi ver
isvenebs, skami ezoSi gaaqvs, saxiT axalgoris
mimarTulebiT jdeba da ambobs, rom mTebis xma
esmis. yvelas usityvod gvesmis misi. Tumca, nana
guls gviSlis, fiqrs gvimxels.
`axalgorSi – istoriul qsnis xeobaSi da-
vibade da gavizarde. iqauroba eTnikurad osi
da qarTveli mosaxleobiT aris dasaxlebuli. ar
maxsovs erTmaneTSi SuRli mosvlodeT.
miuxedavad imisa, rom bavSvi viyavi, gonebaSi
CamebeWda 90-iani wlebis konfliqtis pirveli
talRa. axalgori/leningorSi am konfliqtis `vi-
39omis sxva saxe
rusi~ ar gavrcelebula. verc 2008 wels SeZlo
borotebam Cveni wakideba.
2002 wlidan axalgori/leningorSi arasam-
Tavrobo organizacias vxelmZRvanelobdi da
sxvadasxva sakiTxTan erTad, xSirad vmsjelob-
diT Cvens regionSi samSvidobo procesebis mSene-
blobaze da erTiani ZalebiT problemis mogva-
rebis gzebs veZebdiT. amasTan, yovelTvis siamayiT
vambobdiT, rom axalgori/leningorSi konfliqti
ar arsebobda.
2008 wlis agvistos omis ganviTarebas qarTve-
li da osi axalgorelebi daZabuli vadevnebdiT
Tval-yurs. miuxedavad imisa, rom Cvens Soris
urTierTobebi ukiduresad daiZaba, orive mxa-
rem maqsimalur keTilgonierebas mouxmo da kon-
fliqtSi ar Careula. axla iolia amis Tqma, magram,
maSin Zneli iyo mcire agresiis gamomJRavnebisga-
nac Tavis Sekaveba da simSvidis SenarCuneba.
16 agvistos axalgori/leningorSic Semovida
jari. SeSinebuli osi da qarTveli erTad gar-
boda tyeSi. maSin axalgori/leningorSi ar viyavi,
mogvianebiT dedaCemma miambo rac iq xdeboda: saR-
amo iyo. saxlSi viyavi. moulodnelad osi mezo-
beli mzia movida da miTxra, rom jari axalgori/
leningorisken modis da tyeSi unda gaviqceTo.
saswrafod gamovediT saxlidan, erTad gaviqeciT
da ori dRe vimalebodiT~.
18 agvistos dedas Cems ofisTan Cauvlia.
40 www.qartlosi.org
daunaxavs, rom samsaxuris kari gaetexaT da mara-
diorebi Zarcvavdnen. dasaxmareblad os megobars
dauZaxa, romelic maSinve gamoesarCla. iqneb vinmem
sTqvas, mere rao, arada, aseTi gambedaoba maSin iq,
im jojoxeTSi riskis tolfasi iyo. maradiorebi
kbilebamde iyvnen SeiaraRebulni da maTTvis sul
erTi iyo vin SeuSlida xels, osi Tu qarTveli,
tyvia yvelasTvis erTnairad emetebodaT.
axalgori/leningorSi SeiaraRebuli dapiri-
spireba dRemde ar momxdara, rac kidev erTxel
usvams xazs, rom es araa eTnikuri konfliqti qa-
rTvelebsa da osebs Soris. mjera, rom mTebi Cvens
dabrunebas da kvlav erTobas elian.~
41omis sxva saxe
mxsneli wminda nikolozs hgavda
arasdros damaviwydeba moxucis cremlmoreuli,
saTno Tvalebi, misi Tanadgoma...
tirZnisel juba tetunaSvils wamiTac ar
ufiqria, rom odesme Tavis sofels datovebda
da devnili gaxdeboda. juba 2008 wlis agvistos
omis dawyebis drosac ar SemkrTala. miCveuli
iyo yoveldRiur srolebs, varaudobda, rom es
aliaqoTic male gadaivlida da sul Tu ara, cota
xniT mainc Cawynardeboda srolis xma.
juba Secda, Tumca, sinamdvilesTan Segue-
ba ar ucdia da rodesac mTeli sofeli gaiqca,
TiTo-orola glexTan erTad isic Tavis miwaze,
Tavis saxlSi, Tavis ezoSi darCa. darCa da saku-
Tari TvaliT xedavda rogor Zarcvavdnen, rogor
apartaxebdnen sofels momxdurni. mZarcvelebi
miwasTan asworebdnen yvelafers da Tan uSveri
sityvebiT emuqrebodnen, iaraRs umiznebdnen Sin
darCenilT. sabednierod, cocxali gadarCa.
22 agvistos, roca mis saxlSi mterma wasaRebi
veRaraferi naxa: `naalafari ZroxasaviT gamigdes
42 www.qartlosi.org
win. sxva qarTvelebTan erTad mec tyved aR-
movCndi, _ ixsenebs juba da mxrebSi moxrili Tavs
dabla xris. cota xnis mere bzarSeparuli xmiT ga-
nagrZobs, _ cxinvalSi vyavdiT. miWirs im dReebis
gaxseneba... ar mindoda sikvdili, amitomac Wirsa
da damcirebas vitandi. iZulebiT gvamuSavebdnen,
dangreuli cxinvalis quCebs vasufTavebdiT...
micvalebulebs gvamarxinebdnen. bevrma tyvem ver
gauZlo mZime mdgomareobas da sasowarkveTileba-
Si Cavarda. Cven cocxlad vkvdebodiT, adamianur
saxes vkargavdiT. mSier-mwyurval cxovelebs dav-
emsgavseT. gansakuTrebiT autaneli iyo wyurvi-
li.
24 agvistos aTamde gatanjul qarTvel tyves-
Tan erTad quCaSi vijeqi. axali monuri brZanebis
molodinSi vRelavdiT, gamudmebiT imis molodi-
ni gvqonda, rom bolos CvenTvisac Cvenive xeliT
gagvaTxrevinebdnen saflavebs da dagvxvretdnen.
badragi gamudmebiT gvcemda da gvaginebda. saSine-
li zizRiT gamoTqvamdnen sityva `qarTvels~.
Cvens mimarT warmoudgeneli siZulvili modioda.
sikvdilis molodinSi meqanikuri arseba gavxdi,
yvela brZanebas monuri morCilebiT vasrulebdi.
Tumca, ar mindoda sikvdili da amitomac aravis
vuwevdi winaaRmdegobas.
mokled, im dResac ase, quCaSi dayrilebs da
araqaTgamoclilebs moxuci osi mogviaxlovda,
moWutuli TvalebiT, zizRiT gviyurebda, magram
43omis sxva saxe
momeCvena, rom boroti ar unda yofiliyo. uceb,
gulSi danasaviT damkra misma sityvebma. ratom-
Rac me mommarTa:
_ qarTvelo, wamodi, nagavi gadamiyare!
kidev erTxel gadavylape damcireba da
gavyevi. badragis Tvals mivefareT Tu ara, moxuci
momitrialda, xelSi vedro momawoda da Cumad
miTxra:
_ bodiSi, Svilo, ase rom mogmarTe, mag
`ZaRlebis~ meSinia... am vedroSi saWmelia da gTxov,
sxvebsac gaunawile...
kinaRam xma Camiwyda, enas veRar vabrunebdi,
rom samadlobeli sityva meTqva da momeCvena, rom
is kaci wminda nikolozs gavda, xatebze rom menaxa,
iseTs. ar velodi aseT adamianTan Sexvedras. gaog-
nebuli gamovbrundi, arasdros damaviwydeba mox-
ucis cremlmoreuli, saTno Tvalebi, misi Tanad-
goma... im kacma SimSilisgan gvixsna...~
44 www.qartlosi.org
absurdis Teatri
iseTi TvalebiT Semomxeda,
wamiTac ar Semparvia eWvi mis
gulwrfelobaSi.
2009 wlis agvistos dasawyisSi niqozel lia
SatakiSvils Sin vestumre. sufra gaeSala. SuaSi
loyebwiTela vaSlebiT savse didi Tasi idga. mw-
yuroda da xeli vaSlisken waviRe. liam RimiliT
Semomxeda da... `erTi klienti myavda cxinvalis
centrSi, xeTagurovis quCaze. yvelaze met vaS-
ls is yidulobda. netav, rogor aris axla qeTo?
sanam mivuwonidi, xils waetaneboda, kabis kalT-
aze gaisvamda, gawmendda da ase, SensaviT gemri-
elad CakbeCda xolme. wels xili CvenTanac cota
movida, maT, albaT, sul ar eqnebaT. cxinvals
xiliT, bostneuliT da rZis produqtebiT yov-
elTvis niqozidan da sxva qarTuli soflebidan
vamaragebdiT. im dRis mere arc qeTosi vici rame
da arc sxvebisa,~ _ lias cremli moeria, skamze
Camojda, najafari xelebi kalTaze daiwyo da
amoioxra.
is dRe 2008 wlis agvistos omamde cota xniT
45omis sxva saxe
adre iyo. Takara ivlisSi niqozidan cxinvalSi
savaWrod Casuli glexis qalebi osma samarTal-
damcvelebma daapatimres. Tumca, arc qalebi
iyvnen damnaSaveni da arc cxinvalis milicias
surda maTTvis zianis miyeneba.
lia eWvobs, rom orive mesame, dainterese-
buli mxaris provokaciisa da dezinformaciis
samizneebi gaxdnen. es imave saRamos ruseTis da
cxinvalis adgilobriv telearxebze gasul siu-
JetSi gamoCnda, sadac moTxrobili iyo, Tu ro-
gor aRkveTa cxinvalis miliciam qarTvelebis-
gan osebis mowamvlis mcdelobis faqti. ruseTis
televiziis Jurnalistebis gavrcelebuli dez-
informaciis mixedviT, niqozeli qalebi, Turme,
gafuWebul produqts aparebdnen cxinvalelebs.
`dazaralebul~ mosaxleobas ki `damnaSaveebis~
linCis wesiT gasamarTleba gadauwyvetia. Tumca,
qarTvelebi isev os samarTaldamcvelebs dauxs-
niaT gansacdelisgan da egreT wodebul admin-
istraciul sazRvramde usafrTxod miucile-
biaT. kadrSi Canda niqozeli glexis qalebis
da produqtiT datvirTuli urikebis kolona,
romelsac, adgilobriv miliciasTan erTad, Ju-
rnalistebi miacilebdnen.
liam sinamdvileSi icis ra moxda im dRes. is
erT-erTi iyo viTom damnaSaveTa kolonaSi.
lia SatakiSvili: `agvistos omamde cx-
invalSi qalebi usafrTxod vmoZraobdiT. am
46 www.qartlosi.org
urTierTobiT orive mxare kmayofili iyo. Cven
mosavals vyiddiT, cxinvalelebi ki produqts
imaragebdnen. am vaWrobam wlebis ganmavlobaSi
isev dagvaaxlova erTmaneTTan. yvelas Cven Cveni
klienti gvyavda. CavidodiT, xels daviclidiT
da mSvidobianad movdiodiT. ramdenjer nisiad
dagvitovebia produqti, bevrjerac maT usesxe-
biaT fuli. dResaswaulebze Sin gvepatiJebod-
nen, gvimaspinZldebodnen. mokled, Cvens Soris
mSvidoba TandaTan ufro da ufro myardeboda.
politika veRar ereoda adamianur urTierTo-
bebSi.
im diliTac gansakuTrebuli araferi Se-
gvimCnevia. gamSveb punqtze Cveulebrivze meti
samSvidobo jariskaci ki iyo Tavmoyrili, ma-
gram uproblemod gagvatares. Tumca, cxinvalSi
fexis SedgmisTanave daiwyo usiamovno siur-
prizebi. is is iyo, erT-erTi klientis saxlTan
savaWrod SevCerdiT, rom samxedro manqana gaC-
erda da gayola mogvTxova. amaod vkiTxulob-
diT ra xdeboda. meuRlis naTesavi maxlda Tan,
Caketili sivrcis SiSi aqvs. SeSinda, vaiTu dax-
uTul oTaxSi Cagvketono. erT-erT jariskacs
vTxove, iqneb mxolod es qali gauSvaT, SeuZlod
aris da cudad gaxdeba-meTqi. Cemi neba rom iyos,
yvelas gagiSvebdiT, magram axla romelime Tqven-
ganis gaSvebis SemTxvevaSi samsaxurs davkar-
gavo, qarTulad miTxra biWma da Cems Tanmxlebs
47omis sxva saxe
miubrunda, daamSvida, pirobas gaZlevT, kargad
iqnebiTo.
`gazelSi~ Cagvsves, meore avtomobilSi Cveni
produqti moaTavses da miliciis sammarTvelo-
Si migviyvanes. qalaqSi savaWrod gafantuli,
daaxloebiT ocdaTxuTmetamde qarTveli qali
iq dagvxvda. sammarTveloSi samsaaTiani lodi-
nis Semdeg dakiTxva daiwyo. gvekiTxeobdnen vi-
naobas, sadaurobas, erovnebas, cxinvalSi yof-
nis mizezs. erT-erTi milicieli qali, romelsac
samxreebze oTxi varskvlavi hqonda, brazobda,
Tavisianebs eCxubeboda, es xalxi gauSviT, ras
sCadixarTo?! ver gavigeT, ra xdeboda. mogvi-
anebiT gamogvicxades, sazRvris ukanonod dar-
Rvevis gamo jarimas gamogiwerT da gagiSvebTo.
simwrisgan gamecina, saelCosTan mimiyvaneT, viza
unda aviRo, rom aRar damajarimoT-meTqi.
zogs ver moeswro produqtis realizacia
da fulic ar hqonda. miliciam ki jarima oras-
orasi rubli moiTxova. fuli erTmaneTSi movi-
ZieT da jarima gadavixadeT. gvegona, amis Sem-
deg mainc gagviSvebdnen saxlSi. arada, yvelaze
Seuracxmyofeli da mZime gansacdeli, Turme,
win gveloda. gaognebulni viyaviT, radgan 1994
wlis Semdeg niqozel qalebs cxinvalSi vaWrobis
dros msgavsi problema ar gvqonia. metic, Tavs
usafrTxod vgrZnobdiT, radgan qalaqis quCebSi
milicia patrulirebda da simSvide iyo. amas-
48 www.qartlosi.org
Tan, yoveli meore qarTulad gvelaparakeboda,
Sereuli ojaxebis bavSvebic ki. roca patarebs
vekiTxebodi, qarTuli vin gaswavlaTo, papam da
babomo. es pasuxi momavlis imeds miaskecebda da
mjeroda, rom Cvens Soris yvelaferi avadmosag-
onari waiSleboda.~
dajarimebis Semdeg qalebi miliciis Seno-
bidan gamoiyvanes da ganucxades, rom niqozisken
ver wavidodnen, radgan gza jariskacebs hqon-
daT gadaketili. movaWreebi isterikaSi Cavard-
nen. liam osebis lanZRva daiwyo. mis yvirils yu-
radRebas aravin aqcevda.
miliciam qalebi or mwkrivad daayena da moZ-
raoba ubrZana. datusaRebulebs gverdiT samxe-
droebi, win da ukan ki miliciis sirenebgabmuli
manqanebi miacilebdnen. SuadRe idga, mze pikze
iyo, saSineli sicxe sunTqvas gausaZliss xdida.
cxinvalis centrSi xalxi Segrovda, gaocebuli
uyurebdnen ucnaur kolonas da cdilobdnen qa-
lebis datusaRebis mizezi gaegoT.
lia: `xalxi Sewuxebuli da gaocebuli saxiT
Semogvcqeroda. Tvali movkari, maT erT-erTi
Cemi klienti JuJuna gamoeyo. nacnob miliciels
mivarda, gamagebine ra xdeba, an lia gauSvio.
kacma urCia, rom saerTod ar amoeRo xma, saqme
ar gaerTulebina.~
kolona niqozis sapirispiro mxares daZres.
arafris gamo saqveynod gamasxaravebulma da
49omis sxva saxe
Seuracxyofilma qalebma ifiqres, rom cxinvalis
gareubanSi, liaxvis mxares mdebare sapyrobile-
Si mihyavdaT. dapatimrebis SiSiT sul gamoeca-
laT Zala. fizikur Sromas, fexiT gadaadgile-
bas da urikebis tarebas miCveulebi sulierad
gatydnen.
lia: `axalgazrda qalma Caimuxla da tiri-
li daiwyo. veRar wamoval da verc tvirTs va-
Trevo. axalgazrda osi samxedro miuaxlovda,
daamSvida, cali xeli mxarSi SeaSvela, caliT
ki misi urika wamoiRo. im gogos gansacdeli
mTeli gza ase itvirTa. jariskacebi ise iqceod-
nen, rom maT mimarT Cemi lanZRvis gamo Semrcxva
kidec. etyobodaT, rom Tavsmoxveul brZanebas
asrulebdnen.
im biWs vkiTxe, Cveni mokvlis brZaneba rom
mogcen, ras izam-meTqi? rogor unda gesroloT,
amas arafris gamo ar vizamo, miTxra da iseTi
TvalebiT Semomxeda, wamiTac ar Semparvia eWvi
mis gulwrfelobaSi. gviTxra, rom adgilamde
Cveni usafrTxod micilebis uzrunvelyofa
hqondaT davalebuli. es speqtakli raRa saWiro
iyo, saxalxod Seuracxyofis gareSe, CveniTac
xom gavignebdiT gzas-meTqi? _ vkiTxe, Tumca, pa-
suxi ver miviRe.
TamaraSenTan, qarTuli mxaris kontroli-
rebad teritoriamde migviyvanes da dagvtoves.
im xnis ganmavlobaSi Jurnalistebis jgufi
50 www.qartlosi.org
dagvyveboda. mogvianebiT, rodesac televiziiT
Cveni Semarcxveneli kadrebi vnaxe, mivxvdi, ra
Canafiqric ganxorcielda im dRes. mas Semdeg
didi dro gavida da xSirad vfiqrob im jaris-
kacebze. patara biWebi iyvnen. SesaZloa, 2008
wlis dawyevlil agvistos omSi isinic daiR-
upnen. arada, rogor ar minda es vifiqro.~
lia isev aqviTinda. SatakiSvilebis ojaxi-
dan saRamos gamovedi. WiSkars rom vketavdi,
rkinis boZebze omisdroindeli natyviarebi
SevniSne. faqtia, aq omisdroindeli tkivilebi
jer ar moSuSebula da rkinasac atyvia misi na-
kvalevi...
51omis sxva saxe
tragedia, romelic grZeldeba
vamxnevebdi, Tamar, mdinares
davuyvebiT da RmerTi gvixsnis-meTqi.
2008 wlis 9 agvistos Rame TamaraSenSi dar-
Cenilma ociode glexma bankis Senobis sardafSi
gaatara. im sazareli dabombvis dros yvelaze
usafrTxo adgili iyo. meore dRes diliT mter-
ma samalavs miagno. xalxi sardafidan iaraRis
muqariT amoiyvanes. ivane maCablis saxelobis
muzeumis direqtors, cxinvalis Teatris yofil
msaxiobs da ansambl „liaxvis~ solists elguja
gagniZes gulma avi ugrZno. Tvals ar acilebda
meuRles da das. qalebs SiSisgan feri ar edoT.
yvela tyve Sua xnis asaks gadacilebuli iyo. mTe-
li Rame imaze laparakSi gaatares, rom sikvdils
Seeguvnen, magram rogorc ki iaraRi mouReres,
waxdnen, akankaldnen. uceb mainc dagvxoceT, Tqve
oxrebo,~ _ TavisTvis, Cailaparaka elgujam.
tyveebi erT rigad daayenes da gaafrTxiles,
rom daxvretdnen. darajad iaraRiani ori me-
brZoli dautoves, danarCenebi manqaniT sadRac
52 www.qartlosi.org
wavidnen. „darajTagan~ erTi tyveebs lanZRavda,
gamudmebiT Seuracxyofas ayenebda da hpird-
eboda, rom maT damalul Svilebsac miswvdebod-
nen. meorem, moulodnelad, zurgiT Sebrunebul
mebrZols kiserSi elvis siswrafiT Caartya
kondaxi. mkvdariviT daeca. „wadiT, eseni namd-
vilad dagxocaven, gaiqeciT, danarCenze me var pa-
suxsimgebeli, karga xans mdevari ar geyolebaT~,
_ uTxra yviriliT da kacebs Sekruli xelebi gux-
sna.
devnilebma SemovliT gzaze gasvla ga-
daifiqres da liaxvis napirze gafantul simin-
dis yanebs Seerivnen, mere ki wyalSi Cadgnen da
mdinaris mimarTulebiT dauyvnen Tavqves...
ramdenimedRiani wamebiT xetialis Semdeg yo-
filma tyveebma samSvidobos gamosvla SeZles. maT
Soris mxolod erTi, elguja gagniZis meuRle,
sofel qurTas sajaro skolis pedagogi Tamar
zambaxiZe ar iyo. qali liaxvma waiRo, qmari ama-
od cdilobda mis Svelas.
elguja gagniZe Tbilisis onkologiuri saa-
vadmyofoSi mkurnalobda, xorxis simsivnis gamo
laparaki ar SeeZlo da mxolod misi tuCebis
moZraobis mixedviT xvdebodnen naTqvams, an fur-
celze werda satkivar-safiqrals. im dResac ase
wvalebiT gaixsena tragikuli Tavgadasavali:
„Tamars mozrdili xelCanTa ekava, Sig sab-
uTebi, bavSvebis fotoalbomebi da rZlis oqros
53omis sxva saxe
nivTebi iyo. rodesac wyalma waiRo, gavekide,
davuyvire, CanTas xeli gauSvi, Torem gagiWird-
eba-meTqi. mgoni dacemidan maleve goni dakarga
da aRaraferi esmoda. rodesac gamoviqeciT, is
ukve cudad iyo. ar hqonda feri da qoSinebda.
vamxnevebdi, Tamar, mdinares davuyvebiT da Rmer-
Ti gvixsnis-meTqi. curvac ar icoda. wyalSi meuR-
lis saSvelad rom gavrbodi, fexi amicda, daveci,
roca adgoma SevZeli, Tamari aRarsad Canda.
miuxedavad amisa, mainc mqonda imedi, rom sadRac
gasvla SeZlo. amaod, molodini molodinad
damrCa. ar maxsovs rogor viare, rogor gavedi
samSvidobos. Tumca, raRa samSvidobos. yoveli
fexis nabijze bombebi cvioda, tyviis jeri wvima-
saviT modioda da mteri TiTqmis yvelafers akon-
trolebda.
wvalebiT, isev Cemi ZalisxmeviT SevZeli
Tbilisamde Camosvla. ukve xma aRar mqonda. cx-
edris Zebna daviwyeT. veZebdiT, rogorc Segve-
Zlo, vavrcelebdiT informacias, sadamdec xeli
migviwvdeboda. liaxvis napirebzec ar Canda
araferi saimedo da rodesac saerTod gadagvewu-
ra misi naxvis imedi, cxinvalidan Cemma axlobelma
damireka, Seni meuRlis cxedari vipoveT da vupa-
troneTo. internetis daxmarebiT im adgilis fo-
toc mogvawoda, sadac Tamari iyo dakrZaluli.
Tamaris cxedari osis baRSi daukrZalavT.
menaneboda Cemi meuRle sikvdilisTvis, Tanac ase-
54 www.qartlosi.org
Ti tragikulisTvis da sanam ar damirekes, ver vi-
jerebdi, rom marTla wamarTva liaxvma. didxans
vcdilobdiT misi cxedris gadmosvenebas. miuxe-
davad imisa, rom cxinvalidan gvatyobinebdnen,
Cveni ojaxis wevriviT vuvliT Tamaris saflavso,
ver visvenebdiT, is xom ase Sors iyo Cvengan. ami-
tomac xSirad vawuxebdiT organizacia `wiTel
jvars~, `gaeros~, Sinagan saqmeTa saministros,
sapatriarqos da sami wlis Semdeg, rogorc iqna,
Tamaris neSti cxinvalidan gadmoasvenes~.
55omis sxva saxe
zvaraki
im Rames saxlSi wagviyvana, rogorc ojaxis
wevrebs, ise gvimaspinZla. dediT qarTveli aRmoCnda.
manac sakuTari SvilebiviT migviRo, mogvefera.
2008 wlis agvistos omidan sami wlis Semdeg,
goris saqalaqo sasamarTlos gadawyvetilebiT,
sofel karaleTis mkvidri, osi biZina farqaSvili
omSi daRupulad gamocxadda. biZina qarTvelebis
gadarCenas cdilobda da ar egona, Tu maradio-
rebi swored misi erovnebis gamo moklavdnen. igi,
rogorc eris moRalate, dasajes.
biZinas mama, suliko farqaSvili, adrian dil-
iT gamodis ezodan da WiSkarTan jdeba, saxlSic
gvian, dabindebisas Sedis. mere ra, rom sasamarT-
lom biZina omSi daRupulad scno. mama omis dros
gatacebul Svils mainc elodeba.
leila boloTaSvili (farqaSvilebis mezo-
beli): `biZina cxra qarTvel biWTan erTad gaita-
ces. es maSin moxda, rodesac rusuli jari pirve-
lad Semovida sofelSi. biWebi aqve, Cems saxlTan
isxdnen. Soridan ramdenime samxedroformianma
qarTulad gamosZaxa, mogvexmareTo. biWebi myisve
56 www.qartlosi.org
wamoiSalnen, ifiqres, rom Cvens jariskacebs ra-
Rac uWirdaT. mezobeli, samoci wlis kacic maT
gahyva, magram viTom daxmarebis msurvelT ukan
daubrunebiaT, Sen ar gvWirdebio. gulma reCxi
miyo da biWebis kvals gavedevne. male davinaxe
iaraRis muqariT rogor Seyares daxurul sab-
argulian avtomobilSi. amis mere biZinas kvalic
gaqra~.
suliko farqaSvili: „gamtaceblebs gave-
kide, xan osurad, xan rusulad, qarTuladac
velaparake, magram arc erT enaze ar ismines Cemi
sityva. biZina daxurulSi ijda, ver vxedavdi. sa-
nam soflidan gavidodnen, rusi serJanti tankidan
gadmoxta da gamtaceblebs uyvira, sad migyavT es
biWebi, sofelSi datoveTo, magram amaod. gaiqc-
nen. raRas vizamdi, rogor, an sad gavekidebodi?
imedad lodiniRa damrCa da gamovbrundi ukan
nirwamxdari~.
cxra gatacebulidan eqvss gaumarTla. rode-
sac gamtaceblebma morigi msxverplis monadire-
ba daapires, cxinvalisken mimavalni, SemTxveviT,
gzad erT tyviavel glexs gadaawydnen, romelic
ZvelisZveli `Jigulis~ markis avtomobiliT,
colTan da vaJTan erTad saxlis dasaxedad mid-
ioda. maradiorebma manqanas srola autexes, mgza-
vrebma gaqceva moaxerxes. am aliaqoTSi datyveve-
bulebsac dauxsniaT Tavi. samni mainc daiWires.
biZinas yvirili dauwyia, ras erCiT am xalxs, ra
57omis sxva saxe
gindaT, osi var da me damsajeT, am biWebs ki SeeS-
viTo. moRalates ZaxiliT SeugdiaT gmiri avto-
mobilis salonSi, kidev ori tyve, gakoWili goCa
da zviadi, Turme, sabargulSi SeaTries da dro
da dro avtomatis kondaxiT scemdnen.
zviad arCuaZe (gatacebuli): „gazelis~ mar-
kis mikroavtobusi sabargo transportad iyo
gadakeTebuli da salonisgan daxuruli tixari
aSorebda. biZina iq hyavdaT. mTeli gza lanZRavd-
nen da scemdnen imis gamo, rom qarTvelebs icavda,
misi yvirili gvesmoda. erTxelac, ganwiruli xma
gavigeT da siCume Camovarda. ar viciT ra moxda.
gzadagza, sadac ki osur-rusuli jaris nawilebi
idga, aCerebdnen da yvelas ekiTxebodnen, manqana-
Si qarTvelebi gvyavs mosaklavad da ar gindaTo?
yvelgan uari rom uTxres, erTma Rriali daiwyo,
maSin me movklav, amaTi dedaco. gagvimarTla.
gamtaceblebs Cveni „gasaRebis~ imedi rom gadae-
wuraT, cxinvalSi erT-erTma jariskacma uTxra,
me movuvlio da Cveni Tavi gamoarTva. im Rames
saxlSi wagviyvana, rogorc ojaxis wevrebs, ise
gvimaspinZla. dediT qarTveli aRmoCnda. manac
sakuTari SvilebiviT migviRo, mogvefera. meore
dRes ki Cvenma mxsnelma Tavisi manqaniT, megobris
TanxlebiT mSvidobiT dagvabruna ukan.
cxinvalSi, Cveni mxsnelisTvis gadacemis dro-
sac ar gamouCeniaT biZina. mxsnelma miTxra, magaT
adre qarTvelebma da moukles da imitom arian
58 www.qartlosi.org
gaborotebulebio. TviTon mxsneli, Turme, Svid
wlamde meRvrekisSi izrdeboda. gviTxra, Tu Cemi
ZalebiT ver gagiyvanT cxinvalidan, maSin mili-
cias unda Cavabaro Tqveni Tavi, SesaZloa iqac gc-
emon, magram ar mogklaven da erT dResac saxlSi
cocxlebi dabrundebiTo. magram, mainc yvelaferi
iRona, rom saxlamde usafrTxod moveyvaneT~.
rodesac zviadi da goCa mSvidobiT dabrund-
nen, farqaSvilebis ojaxsac gauCnda biZinas da-
brunebis imedi, Tumca, ukve mesame weli miilia,
amaod. ugzo-ukvlod gamqrali kacis verc gvami
naxes da verc misi sikvdilis TviTmxilveli.
„me cxinvalSi ar mimesvleba, rom Svilis gvami
movZebno, aqedan ki veravin damexmara...~
59omis sxva saxe
Tanadgoma erovnebas ar scnobs
datrialda uceb, mezoblebs dauZaxa,
saswrafod CamodiT, yvelam TiTo kilo iyideTo.
mezoblebma darCenili xili gadainawiles.
zamTris erT suxsian saRamos stefnaZeebis
ojaxSi sicxiani bavSvis kvnesa ismoda. patara
valeri gundaobisas gaciebuliyo da sawolSi
sicxiani iwva. Sewuxda ojaxi, magram wamlisTvis
fuli versad moiZia. gvian saRamos avadmyofis tem-
peraturam ormoc graduss miaRwia. diasaxlisma
wamlebisTvis cxinvalSi gadasvla gadawyvita, xe-
lis urikaze vaSli daawyo da gasayidad gaeSura
im mediT, rom aRebuli fuliT SvilisTvis saWiro
medikamentebs iyidda.
`zamTris civi saRamoa, yinavs, Tovli da qaria.
cxinvalSi Sevedi da korpusebTan gavCerdi. miuxe-
davad imisa, rom mimosvla iyo, cxinvalSi marto
gadasvla mainc gveSinoda, vcdilobdiT jgufu-
rad Tu ara, or-sams mainc erTad gvemoZrava qa-
laqSi. im saRamos marto wavedi, aseT qarbuqian
saRamos vin gabedavda wamosvlas?~
leilas, civi da gviani saRamos gamo, quCebi
60 www.qartlosi.org
carieli daxvda, yvela saxlSia SeyuJuli. vis rad
unda axla xili? avadmyofis dedas imedi gadae-
wura da simwrisgan atirda. erTaderTi SvilisT-
vis yvelafers gaakeTebda, magram ras da rogor,
ukve aRar icoda. gadawyvita TiToeuli saxlis
karze miekakunebina, rom uecrad SavebSi Sefu-
Tuli Suaxnis qalbatoni gamoCnda puriT xelSi,
rogorc Cans, maRaziaSi iyo Casuli.
`qals Zalian gaukvirda Cemi naxva da qarTu-
lad, osuri aqcentiT gamomkiTxa ambavi. Tval-
cremlianma vuTxari, rom Svili myavda avad da
wamlis fuli ar mqonda. gaCerda da dakvirvebiT
Semomxeda, mkiTxa ra mqonda gasayidad wamoRebu-
li. CemTvis ukve aRar hqonda mniSvneloba vaSls
ra fasad gavyiddi, mTavari iyo wamlis fuli am-
eRo _ ocdaaTi rubli. qalma maSinve ramdenime
kilo iyida.~
mere ramdenime wuTSi mTeli mezobloba Camoi-
yvana dabla. visac ramdenis yidva SeeZlo, iyida.
`datrialda uceb, mezoblebs dauZaxa, sas-
wrafod CamodiT, yvelam TiTo kilo iyideTo.
mezoblebma darCenili xili gadainawiles. CemTvis
es Zalian didi Sveba da Tanadgoma iyo. saswrafod
viyide wamlebi da gamovbrundi. saxlSi misuls
mkiTxes, cxinvalSi aRar waxvedio? ise male mivedi,
ifiqres, rom gzidan mivbrundi. patara gulSi Cavi-
kari da RmerTs madloba gadavuxade, rom gulisx-
mier qalbatons Semaxvedra~.
61omis sxva saxe
mezoblebi
gavbede da vToxve ibragims,
vladikavkazSi Tu midixar,
mec gamiyole, naTesavTan mivdivar-meTqi.
cico jafariZe 2008 wlis agvistos omis dros
Suagul cxinvalSi aRmoCnda. rogorc igi yveba,
rom ara keTili adgilobrivi mosaxleobis Tanad-
goma, is, albaT, cocxali ver gadarCeboda.
2008 wlis 7 agvistos cicom erTi Cveulebri-
vi samuSao dRe daamTavra da saxlSi wasasvlelad
moemzada. igi cxinvalis erT-erT kafeSi muSaobda
da RamiT dis ojaxSi rCeboda, romelic osebis
rZali iyo. cicos sakuTari ojaxi goris raionis
sofel niqozSi hyavda.
im saRamos cxinvalelma milicielma cico
gaafrTxila, rom is Rame sardafSi gaeTia, `asea
saWiro,~ _ uTxra man. qalma milicielis rCevas
yuradReba ar miaqcia da dasaZineblad saxls mia-
Sura.
cxinvalis mosaxleoba Zlerma srolis xmam
gaaRviZa. 2008 wlis 7 agvistos, RamiT, omi dai-
wyo.
62 www.qartlosi.org
`im Rames marTlac saSiSi gaxda saxlSi darCe-
na, srolebi daiwyo da afeTqebebis xmam gagvaRvi-
Za. samezoblo gareT gamovida, ambobdnen, rom omi
daiwyo, magram amis mainc aravis sjeroda. gamoir-
To sinaTle da am aurzaurSi fexsacmelic veRar
movZebne, fexSiSveli Cavedi sardafSi sxvebTan
erTad. iq sami dRe vimalebodiT. erTi sityviT,
omis dros cxinvalSi aRmovCndi. Cems das ojaxSi
patara bavSvebi hyavda, sardafSi didxans ver ga-
Zlebda da amitom qmarma vladikavkazSi waiyvana.
manqanaSi adgili aRar iyo da iZulebuli gavxdi
davrCeniliyavi. Cems dasac undoda CemTan erTad
darCena, magram mezoblebma daamSvides da Cemze
zrunvas dahpirdnen.~
10 agvistos qalaqSi srolis xma Sewyda. cx-
invali rusulma jarma daikava. sardafSi gatare-
buli dReebis Semdeg cico mezoblebTan erTad
gareT gamovida da saxlSi, sakuTar ojaxSi dab-
runebis saSualebebze daiwyo fiqri. nacnobebs
sTxova, rogorme qarTul saguSagomde miecilebi-
naT. Semdeg igi Tavadac SeZlebda sofelSi fexiT
gadasvlas. cicom ar icoda, rom misi sofeli ki
ara, rusul jars goric daekavebina. satelefono
kavSiri gaTiSuli iyo, vrceldeboda sxvadasxva
Wori, man ki ojaxis wevrebis Sesaxeb araferi ico-
da.
dis osma mezobelma feniam cicos daxmareba
gadawyvita. xedavda, rogor itanjeboda ojaxis
63omis sxva saxe
gareSe.
feniam cicos vladikavkazSi gaxiznul dasTan
wasvla urCia. misi azriT, cico vladikavkazidan
yazbegSi SeZlebda gadasvlas. avtobusamdec mi-
acila, romelsac cxinvalSi darCenili mosaxleo-
ba vladikavkazis mimarTulebiT gadahyavda da
aTasi rublic misca.
`feniam mirCia, rom Cemi qarTuli pasporti
ar gamomeCina da mZRols uTxra, TiTqos pasporti
saxlTan erTad damewva. Cemi erovnebis damalva
SevZeli, radgan rusuli da osuri kargad vici.
vladikavkazamde erTi dasaxlebaa _ alagiri, iq
Camoicala avtobusi da karvebi gaiSala, sadac
Cemi TanamSromlis qmari davinaxe. jer SemeSinda,
vifiqre, ar gamces, rom qarTveli var-meTqi. mas
Cemi danaxva Zalian gaukvirda. gavbede da vToxve
ibragims, vladikavkazSi Tu midixar, mec gami-
yole, naTesavTan mivdivar-meTqi.~
cicos amjerad ukve ibragimi daexmara da vla-
dikavkazSi mSvidobiT Cavida.
`ori kvira davyavi dasTan erTad misi naTesav-
is ojaxSi. isini mivlidnen da mifrTxildebodnen.
Cems ojaxze vnerviulobdi, araferi vicodi maT
Sesaxeb. vcade saqarTveloSi gadmosvla, magram
miTxres, rom daaxloebiT xuTi welia, rac aRniS-
nuli gzaa Caketilio. isev cxinvalSi momiwia da-
bruneba. vladikavkazSi yofnisas adgilobrivebi
did pativs gvcemdnen, rogorc SeeZloT, gvexmare-
64 www.qartlosi.org
bodnen.~
19 agvistos cico dis ojaxTan erTad ukan, cx-
invalSi wamovida. igi pasportis gareSe ukve veRar
gadaadgildeboda. mezobelma isini rusul saguS-
agomde miacila da cicosTvis Tavadve gaakeTebina
piradobis mowmoba, romelic mas gadaadgilebis
saSualebas miscemda.
cxinvalSi cicom daxmareba erT-erT nacnob
miliciels sTxova. osebi qarTul mxaresTan peri-
odulad cvlidnen tyveebs da erT dResac igi maT-
Tan erTad gaiyvana. cicom keTili adamianebis dax-
marebiT Tbilisamde CaaRwia...
65omis sxva saxe
maCabelis motaceba
erT-erTma icoda, rom gogo qarTvelma moitaca
da misi colad SerTva undoda.
_ me is miyvars da coladac moviyvan, miuxeda-
vad imisa, rom skolaSi swavlobs! _ uTxra hamlet
WuluxaZem Tavis os megobrebs _ sam uruzmags.
gogonas bela maCabeli erqva. biWi sofel kex-
vidan, xolo gogo qurTadan iyo. qarTvel biWs
cxinvalSi osi naTesavebi, gvarad cxovrebovebi
hyavda. es iyo 1993 weli, maSin ukve mZime brZole-
bi ar mimdinareobda, magram osebs da qarTvelebs
erTmaneTTan kavSiri aRar hqondaT.
bela meaTe klasSi swavlobda. erT saRamos
is skolidan saxlSi brundeboda. gzaSi deda
Sexvda da erTad saubriT gaagrZeles gza. deda-
Svils uruzmagebi miuaxlovdnen `niviT~, staces
gogonas xeli da manqanaSi Casmas Seecadnen. uru-
zmagebma Zlivs SeZles dedis mkivana gogosgan Ca-
mocileba. mSobelma moTqma da tirili daiwyo.
xalxi mogrovda. brbom manqanas alya Semoartya,
minebi Caamsxvries, magram manqanam nel-nela mainc
moaxerxa alyidan gamosvla. axalgazrdebi Zalian
66 www.qartlosi.org
daSavdnen.
gogo hamletis naTesavebs mihgvares, Tvi-
Ton ki saavadmyofoSi wavidnen Wrilobebis sam-
kurnalod. am dros kexvelebma patara jgufi
Sekribes da gogos saZebnelad cxinvalisken gae-
marTnen. es ambavi erTma drgvelelma (raionia
cxinvalSi) Seityo da Tavisianebs acnoba, rom
qarTvelebis brbo SemoiWra da saWiroa daxve-
drao.
TamaraSenis siaxloves osebis jgufi qa-
rTvelebisas Sexvda, Cxubi atyda. Setakeba kinaRam
seriozul brZolaSi gadaizarda. uceb, erT-erT-
ma qarTvelma Tqva, rom gogo iyo motacebuli.
_ Cemi Svili moitaces, bela maCabeli, gesmiT?
mis sikvdils ar gapatiebT, Tmis Reric ki ar Camou-
vardes, _ yviroda gacofebuli mama.
osebi Secbnen, biWebma erTmaneTs gadauCurCu-
les. sabednierod, erT-erTma icoda, rom gogo qa-
rTvelma moitaca da misi colad SerTva undoda.
_ vici vinc moitaca gogo, _ Tqva erT-erTma
moCxubarma.
_ maSin, gviTxari sad cxovrobs, vipoviT da sa-
magieros gadavuxdiT.
_ samagiero ra saWiroa? WuluxaZem moitaca,
Tqveni mezobeli soflidanaa da colad unda
SeirTos, _ aRniSna biWma.
maSin biZam Tqva:
_ SegiZlia mis naTesavebTan mimiyvano, rom
67omis sxva saxe
davrwmunde?
_ ki, SemiZlia, _ SeTanxmdnen da daiSalnen.
Canda, rom aseTi dasasruli ar awyobdaT. maTi
Tavmoyvareoba Selaxuli iyo, kinaRam sicocxle
daTmes imisTvis, rom biWs aseTi gziT Tavisi sa-
siyvarulo saqmeebi moegvarebina. mSoblebma
gaarkvies, rom maTi Svili hamletma moitaca mezo-
beli soflidan. am pirobebSi laparakic ki ar
yofila gogos dabrunebaze, Tumca, mas sulac ar
undoda gaTxoveba, magram xalxma Zlivs daaRwia
sisxlisRvras Tavi da konfliqtis gagrZeleba
aRar undodaT _ WuluxaZes gogo SerCa.
siyvarulis istoria politikaSi gadaizarda.
TviTon hamletma colTan erTad ramdenime Tve
gaatara cxinvalSi naTesavebTan, radgan saxlSi
dabrunebis eSinoda. SemdgomSi isini TbilisSi
gadavidnen, iq dafuZndnen da dRemde bednierad
cxovroben.
68 www.qartlosi.org
gvWirdeba ki Cven naTesavebi?
adamianebi naTesavebs ar irCeven,
iReben maT iseTebs, rogorebic arian...
saqarTveloSi 2004 wlis zafxulSi ganaxleb-
ulma saomarma moqmedebebma Cvens Soris urTieTo-
bas bzari gauCina. yovelive amas xeli imanac Seuwyo,
rom iSviaTad vurekavdiT erTmaneTs. miuxedavad
imisa, rom naTesavebi iq cota ar myavs: deidaSvili,
biZaSvili, ZmisSvilebi da sxva. Cemi Zma, mixoc aqamde
iq cxovrobs Tavis ojaxTan erTad. hyavs qarTveli
coli da maTi Svilebi Tavs qarTvelebad Tvlian.
Tu manamde me da Cems Zmas aranairi uTanxmoeba ar
gvqonda, 2004 wels Cvens Soris urTierToba imde-
nad gacivda, rom erTmaneTs telefoniTac ki ar
vekontaqtebodiT.
2008 wlis agvistoSi, 12 Tu 13 ricxvSi, rodesac
satelefono xazi aRdga, vladikavkazidan deidaS-
vili inga damikavSirda da gadmomca, rom mas ure-
kavdnen Cveni naTesavebi saqarTvelodan, romelTac
sainformacio saSualebebiT SeetyoT omis Sesaxeb _
,,Tqvens gamo swuxan da tirian. mTxoves, gavagebino
69omis sxva saxe
Tqvens Sesaxeb yvelaferi, cocxlebi xarT yvela?~
yvela naTesavi, romelsac ki SeeZlo, ukavSirdebo-
da Cems deidaSvils da cdilobda misi saSualebiT
gamoexataT Cvendami SeSfoTeba. ingac yovel saaT-
Si gvirekavda da gvamxnevebda. saqarTvelodan, Rvi-
Zli Zmis garda, yvela mirekavda. didi xnis ganmav-
lobaSi Svilebs vumalavdi da ar vagrZnobinebdi,
rom gabrazebuli viyavi Zmaze imis gamo, rom is Cvens
ambavs ar kiTxulobda, ar ainteresebda Cveni amJa-
mindeli mdgomareoba... Svilebis dasmuli kiTxva _
,,Zia mixo ratom ar rekavs, deda?~ _ moulodneli
aRmoCnda. iqneb, swored amanac ganapiroba is, rom
moulodnelad dasmul SekiTxvas jerovani pasuxi
ver gaveci da saaSkaraoze gamovitane gulisw-
yroma: ,,biZaTqveni CvenTvis mokvda~, _ Tavi ver Se-
vikave da ase vupasuxe. sityva tyviasaviTaa, gaisvri
da ukan veRar daabruneb. Cemi gauazrebeli pasuxi
sananebeli gamixda, magram raRa dros?..
biZaSvilma oTarma damireka da momikiTxa: ,,mix-
aria, rom cocxlebi xarT, wminda mariams da RmerTs
vevedrebodi Tqvens gadarCenas~. madloba gada-
vuxade: ,,kargad varT yvela. saxli, madloba ufals,
ar dagvewva. Zveleburad vmuSaobT da vcxovrobT
nel-nela~.
_ Seni Zma Tqvens gamo Zalian nerviulobs, ain-
teresebs, rogor xarT, gaqvT Tu ara TavSesafari,
saWmeli, xom ar avadmyofobdiT romelime? Seni
ojaxis gamo tiris... _ daayola mokiTxvas oTarma.
70 www.qartlosi.org
_ oTar, ukve aRar mjera misi. didi xani gavi-
da omis damTavrebidan da is axla tiris?! _ gav-
brazdi.
_ is yovelTvis nerviulobda. ubralod,
grZnobs Tavis danaSauls da erideba darekvis. Sei-
code. miswere rame, gTxov! _ wyromiT Cailaparaka
oTarma.
_ mapatie, oTar, ar SemiZlia da ra vqna? iqneb
gaebeda da Tavad daereka CemTvis?
_ eSinia, elvira. eSinia, rom awyenineb. misi
guli ki ver gauZlebs, arc is da arc misi meuRle
janmrTelni ar arian.
_ mec ar SemiZlia gadavdga pirveli nabiji...
am satelefono saubris Semdeg Cemi naTesavebi
aTasSi erTxel mirekavdnen. mesijiT mwerdnen da
ase vigebdi Zmis ambebs. cxovreba ki orivesTvis Ta-
visi gziT midioda...
iyo wuTebi, rodesac sindisi mqenjnida. ,,ma-
gram ras vuzam sindiss? am mamxilebel gonebas xom
verafers gamoapareb da ver dauZvrebi, radgan igi
sakuTari Secdomebis aRiarebas gaiZulebs~...
erT dResac megobrebTan viyavi. isini Tavis qa-
rTvel naTesavebze laparakobdnen. ambobdnen, rom
maTTan kvlav Zveleburi, kargi urTierToba hqon-
daT da guliswyromas gamoTqvamdnen imis gamo, rom
axali satelefono kavSiri gamarTulad ar muSao-
bda da saqarTvelodan darekva gaZnelebuli iyo.
maTma sityvebma Zalian imoqmeda da warsulSi Ca-
71omis sxva saxe
denil saqcielze Camafiqra. saqme is gaxlavT, rom
meuRle qarTuli satelevizio gadacemebis moyvar-
uli gaxlavT. kategoriulad viTxovdi televi-
zoris gaTiSvas, radgan ar SemeZlo qarTuli sau-
brisTvis mesmina. masTan gauTavebeli da uSedego
kamaTis Semdeg momiwia Cemi poziciebis daTmoba,
ramac dadebiTad imoqmeda Cemze, radgan mivedi im
daskvnamde, rom konfliqturi mxareebi, adre Tu
gvian, aucileblad gamarTavdnen Sexvedrebs mo-
salaparakeblad.
mogvianebiT Sevityve, rom Cveni axalgazrda
Taobis warmomadgenlebi, ZiriTadad ki Jurnali-
stebi, sazRvargareT miemgzavrebian qarTvel Jur-
nalistebTan Sesaxvedrad. amasTan erTad, Cveni xe-
lisuflebis warmomadgenlebmac JenevaSi daiwyes
siaruli, sadac isini saqarTvelos xelisuflebis
warmomadgenlebTan erTad cdilobdnen im gzebis
moZiebas, romelic maT konfliqturi situaciidan
gamoiyvanda. sakuTari Tavisadmi SekiTxva gamiCnda
_ Tuki maT SeuZliaT skandalisa da yvirilis gar-
eSe erTmaneTTan urTierToba, maSin Cven, axlo na-
Tesavebs, ratom ar SegviZlia aseve moviqceT?
kiTxvebi, kiTxvebi da kvlav kiTxvebi... sakuTari
Tavisadmi dasmuli pasuxgaucemeli kiTxvebi...
erTxel qaliSvilma aseTi SekiTxva damisva:
,,rogor fiqrob, biZia mixo damnaSavea, rom CvenTan
omia?~
_ ara, ratom fiqrob ase? piradad is amaSi dam-
72 www.qartlosi.org
naSave sulac ar aris.
_ maSin ratom brazob masze, deda?
_ imitom, rom is erT-erTia maT Soris, visac
SeeZlo Tavisi xelisuflebisTvis ekiTxa, Tu am-
deni xnis manZilze erTmaneTSi ra ver gaiyves ori,
sisxliT monaTesave eris warmomadgenlebma _ qa-
rTvelebma da osebma. biZaSens qalaqSi bevri scemda
pativs da sityvac eTqmoda. mas SeeZlo es gaekeTe-
bina, magram ar gaakeTa. is imasac malavs, rom
erovnebiT osia.
_ deda, imitom xom ar akeTebs, rom mas eSinia?
Sen xom yovelTvis gvixsnidi, rom SiSTan brZola
Znelia. ese igi, biZam ver gadalaxa SiSi da axla ra
vqnaT? mxolod amisTvis wavSaloT Cveni cxovrebi-
dan? xalxi naTesavebs ar irCevs, isini maT iseTebs
iReben, rogorebic arian...
tyuilad ar swavlobda, Turme, Cemi gogo
fsiqologiur fakultetze. misma sityvebma Cemze
didi zegavlena moaxdina da Camafiqra...
dRe dRes gadaeba, Tve _ Tves da male axali
welic mogviaxlovda. ojaxi SevikribeT, rom biZia
mixos ojaxisTvis dagvereka. didi xnis ganmavloba-
Si varCevdi misTvis saTqmel sityvebs, teqstic
ki davwere, rom araferi SemSloda: ,,mgoni, Cven,
orivem unda vTxovoT erTmaneTs patieba, magram me
minda pirvelma gTxovo~... da a. S. avkrife nomeri,
romelic, yoveli SemTxvevisTvis, biZaSvilma oTar-
ma momca. zumeris iqiT mamakacis aTrTolebuli xma
73omis sxva saxe
gaisma:
_ gismenT!
_ alo, mixo, Sen xar?!
_ elviraa!.. _ didi pauzis Semdeg, rogorc iqna
gaisma, _ gilocav axal wels!
aq ki Cemi teqsti sul damaviwyda, xmaSic mRel-
vareba Semepara da davdumdi.
_ ...rogor xvdebiT axal wels?
_ Tqven, Tqven rogor xarT, rogor moemzadeT
saaxalwlod? _ Zlivs Cavilaparake.
_ gilocav axal, 2012 wels, Zvirfaso dao! ro-
gor xarT, xom kargad? Cven saaxalwlod Zvelebu-
rad movamzadeT sacivi, tolma, tkbileuli, manda-
rini...
_ Cvenc gvaqvs sacivi, kidev osuri Rvezeli da,
ra Tqma unda, gozinayi, didi naZvis xe da kidev,
bavSvebma am wels daamTavres swavla, samsaxurs eZe-
ben, _ Zlivs movabi Tavi saTqmels.
_ gilocav! gogoebi gaaTxove? kandidati
gyavs?...
...satelefono saubari didxans, Zalian didxans
gagrZelda...
74 www.qartlosi.org
axsari da miSa
am sastik samyaroSi, sadac SeiZleba
mtris cxedrebic ki gZuldes, barikadebiT
daSorebul adamianebs Soris
ar aris megobrobis adgili,
magram yovel wess aqvs gamonaklisi...
2008 wlis agvistos erT saSinel saRamos yo-
fili savele meTauri da amJamad ajanyebuli _
axsar cxurbati cxinvalSi, gmirebis quCaze daR-
lili midioda. quCaSi ramdenime cxedari egdo.
sxeulebi ukve ixrwneboda da saSineli suni idga.
axsari pirvelive Semxvedr saxlSi Sevida, zewre-
bi gamoitana da cxedrebs gadaafara. im momentSi
ar SeeZlo maTi dakrZalva, Zala ar yofnida.
erT-erTma gamvlelma axsars hkiTxa:
_ ratom afareb qarTvelTa gvamebs, dae,
gaixrwnas!
_ ara, es qarTvelebi ar arian, _ upasuxa ax-
sarma.
_ eg rogor? aba ratom acviaT qarTuli for-
ma?
_ eseni ukve aRar arian qarTvelebi, eseni
75omis sxva saxe
ubralod gvamebia, usafrTxo gvamebi, gesmis? maT
erovneba ar gaaCniaT! _ upasuxa man da gza gaagrZ-
ela.
gaognebuli gamvleli didxans uyurebda mi-
mavals.
agvistos mere erTi weli iyo gasuli. ise Can-
da, TiTqos am sastik samyaroSi, sadac SeiZleba
mtris cxedrebic ki gZuldes, barikadebiT daSo-
rebul adamianebs Soris ar aris megobrobis ad-
gili, magram yovel wess aqvs gamonaklisi...
erT dRes axsars megobarma miSam daureka
Tbilisidan. omamde miSa tabataZe sofel avnev-
Si cxovrobda, romelic cxinvalTan axlos mde-
bareobs. axsars miSasTan didi xnis megobroba
akavSirebda. maT erTmaneTTan xSiri mimosvla
hqondaT. miSasa da mis did ojaxs megobris avnev-
Si Camosvla yovelTvis uxaroda. axsars SeeZlo
ramdenime megobris miyvanac, xSirad isxdnen mi-
Sas aivnis CrdilSi da qeifobdnen.
axsars miSas zari gaexarda.
_ aba, rogor xar, miSa? rogorc iqna qalaqSi
gadaxvedi sacxovreblad, aqamde sofelSi iyavi, _
borotad gaexumra axsari.
miSas ar swyenia megobris xumroba, igi yov-
elTvis afasebda mis iumors:
_ ho, ra, TiTqos ara gviSavs, TviTon rogor
xar? erTi saTxovari maqvs: SegiZlia avnevSi Cemi
gogos saflavs miakiTxo da upatrono? Tu ver
76 www.qartlosi.org
SeZleb, miTxari, gagigeb.
_ ki, rogor ara, am dReebSive waval avnevSi, _
miugo axsarma da asec moiqca.
axsari, misi erT-erTi biWi, me da Cveni saer-
To megobari avnevSi wavediT. axsari jer miSas
gogos saflavze mivida, gawminda, Semdeg Rvinis
boTli aiRo, micvalebuli osurad moixsenia:
«Рухсаг у!», _ da pirdapir boTlidan mosva. Cvenc
ase moviqeciT.
miSas saxlisken wavediT. damwvari kedlebiRa
darCeniliyo. axsaris biWi vardebis amosaTxre-
lad baRSi wavida, Zia miSam, saxlis patronma
neba darTo amoeTxara isini da Tavis ezoSi dae-
rgo. axsari mis dasaxmareblad gaemarTa. me sax-
lis Semogarens vaTvalierebdi. uceb kibeze,
romelsac sardafSi CavyavdiT, suraTebis albo-
mi davinaxe. Tvalebs ar vujerebdi, nuTu albomi
SeiZleboda gadarCeniliyo? amdeni dro gavida,
omze rom aRaraferi vTqvaT, wvima, Tovli... sao-
jaxo albomi TiTqmis mTeli aRmoCnda, miSas didi
ojaxis uamravi fotoebiT. davfiqrdi _ es pata-
ra nivTi ra gamousadegari Canda ganadgurebuli
saxlis fonze, magram am saxlis patronisTvis es
SeiZleba yvelaze Zvirfasi ram yofiliyo, es xom
misi ojaxis istoria iyo.
axsars vaCvene Cemi aRmoCena. man miSas gakeTe-
buli skami maCvena da Zalian kmayofilebi viyaviT
Cveni `nadavliT~. bunebrivia, es yvelaferi wamo-
77omis sxva saxe
viReT. Tumca, sazRvari Caketili iyo da axsars
maTi TbilisSi gagzavna ar SeeZlo, arc nacnobebi
dadiodnen TbilisSi da moskovidanac rTuli
iqneboda vinmesTvis gveTxova nivTebis waReba.
erTxelac, axsarTan axalgazrda reJisori
Cavida omze filmis gadasaRebad. swored, mas
mouyva es ambavi da reJisormac Tavis Tavze aiRo
am Zvirfasi nivTebis TbilisSi Catana...
78 www.qartlosi.org
guli
rom ara aseTi RvTisnieri xalxi,
axla cocxali ar viqnebodi...
goris raionis sofel wiTelubnis mkvidr no-
dar maxaraZes im dResac gauwia gulma mindorSi
samuSaod. ifiqra, mere ra rom omia, jariskaci
Tavis saqmes akeTebs, glexi am dros gulze xelda-
krefili xom ar ijdeba, Cemi saqme unda vakeToo da
samuSaod wavida.
2008 wlis 8 agvisto idga. nodarma muSao-
bis dawyebidan maleve mkerdis areSi saSineli
tkivili igrZno da goneba dakarga. oTxi saaTis
ganmavlobaSi ugonod myofi mezoblebma SeniSnes
da saxlSi gadaiyvanes. imis gamo, rom omi iyo da
goric ibombeboda, misi saavadmyofoSi gadayvana
ver gabedes.
11 agvistos nodaris janmrTelobis mdgo-
mareoba damZimda. Tanasofleli osebi Sewuxdnen
da gamosavlis Zieba daiwyes. bolos gadawyvites
rusebisTvis miemarTaT da savele hospitalis
TanamSromlebs sTxoves daxmareba.
nodar maxaraZe: `2008 wlis 12 agvistos rusi
79omis sxva saxe
eqimi movida da miTxra, rom mZime mdgomareobis
gamo aucilebeli iyo Cemi hospitalSi gadayvana.
vTxove, sofel igoeTSi Cveni policiis blok-
postamde mimiyvaneT da iq Tbilisidan gamogza-
vnili manqana damxvdeba-meTqi. iuares da, winaaR-
mdegobis miuxedavad, cxinvalSi mdebare savele
hospitalis reanimaciaSi gadamiyvanes. Cemi janmr-
Telobis mdgomareoba mZime iyo, magram yuradRe-
bas ar maqcevdnen. reanimaciaSi daWrili rusi
jariskacebis gverdiT viweqi da amis gamo kidev
ufro mimZimda iq yofna.
13 agvistos cxinvalis erT-erT SenobaSi gad-
amiyvanes, romelsac „adamianis uflebaTa dac-
vis centri~ ewera, Tumca, iq ruseTis sagangebo
situaciebis Stabis sammarTvelo iyo ganlagebu-
li. erT-erT oTaxSi momaTavses, wamali „panangini~
momces da mirCies, cudad gaxdomis SemTxvevaSi,
tabletebi mimeRo. momvlelic momiCines, cxin-
valeli qalbatoni, didebuli adamiani. Tan myve-
boda, ar maklebda sakvebs, wyals, tanisamoss. mxo-
lod imaze vfiqrobdi, rogor dameRwia Tavi am
jojoxeTidan. rusebi civad mpasuxobdnen, tyveTa
gacvlis dros Senc maT Soris iqnebio. gaocebuli
vekiTxebodi, tyved SemipyariT, Tu rogorc avad-
myofs damexmareT-meTqi?
TandaTan uaresdeboda Cemi janmrTelobis
mdgomareobac da isev momvlel qalbatons vTxove
daxmareba. misi telefoniT visargeble da vladi-
80 www.qartlosi.org
kavkazSi sacxovreblad wasul Tanasoflelebs da-
vukavSirdi. Cemi ambiT Sewuxdnen da dampirdnen,
rom Cems gadasarCenad yvelafers iRonebdnen.
samwuxaroa, rom ver gavamxel im didebuli,
osi pirovnebebis vinaobas, romlebmac Cems ga-
dasarCenad marTlac yvelaferi gaakeTes. gansa-
kuTrebul riskze midiodnen cxinvaleli qalba-
tonebi, magram erTi wamiTac ar dauxeviaT ukan.
rom ara aseTi RvTisnieri xalxi, axla cocxali ar
viqnebodi.
2008 wlis 24 agvistos, bilikebiT gamomapa-
res cxinvalidan da sanam samSvidobos gamovido-
di, mouTmenlad elodnen Cemgan telefonis zars.
minda momeces im xalxis naxvis da amagis dafasebis
SesaZlebloba. aseTi adamianebis gulebiT Sendeba
mSvidoba...~
81omis sxva saxe
CemTvis siZulvili ar giswavlebiaT
locvani jariskacma miawoda,
cota xniT cisfer TvalebSi Caxeda,
mklavebSi daebRauWa da gulSi Caixuta...
RmerTo, es koSmaria, Tu saSineli realoba, _
fiqrobda da dabneuli magidas garSemo uvlida...
kidev erTi afeTqebis xma da martoxela, yofili
pedagogi SiSisgan lands daemsgavseboda. gadar-
CenisTvis mxolod RmerTsRa uxmobda, Tumca, xvde-
boda, rom arsebuli mZime viTarebidan Tavis daRw-
eva sakmaod rTuli iyo. SiSisgan gareT gaxedvasac
ver bedavda, periodulad erT adgilze Cerdebo-
da da elodeboda, srolis xma rodis Sewydeboda,
ase lodinSi ramdenime dRe sardafSic gaatara...
cxeli agvisto, qalaqi saSineli denTis suni-
Ta da gvamebiT savse quCebiT. irgvliv gaCenili
cecxli da eqo Seqmnil suraTs kidev ufro SemaZ-
rwunebel elfers hgvris. aseTi viTareba daxvda
saxlidan gamosul qalbatons cxinvalSi, maSin,
rodesac qarTul mxares gadasvla gadawyvita.
swored am dros qarTulma jarma ukan daxeva dai-
82 www.qartlosi.org
wyo da liaxvis xeobis soflebic datova. mimde-
bare teritoriebi osurma da rusulma sajariso
nawilebma daikaves.
dilis Svidi saaTia. cxinvali TiTqmis ca-
rielia. mosaxleoba qalaqidan gasulia, an
sardafebs afarebs Tavs. mxolod erTi Savosani
moCans goraze, isic drodadro qreba. TiTqos
sadRac miipareba da Tan imaleba. midis da Tan
fiqrebi ar asvenebs:
,,davtove yvelaferi, SesaZloa veRarasdros
davbrunde, albaT, gorSi darCenil dedasac
verasodes vnaxav, netav Tu gadarCa, an Tu gavi-
tan iqamde Tavs cocxals, Tumca, Cemi sicocxle
raRa sicocxlea, qmaric am areulobas Seewira,
erTaderTi vaJi ki arc ki vici sadaa. dRemde ve-
ravin mapovnina. magram sicocxle tkbilia, minda
erTaderT nugeSs mainc Cavekra gulSi da vuTxra,
rom cocxali var da yvelaferi kargad iqneba. es
nugeSi dedaCemia. ambobdnen, goric ramdenjerme
daibombao da netav Tu kidev vnaxav... albaT, vera-
sodes~...
fiqrebSi garTuls, cremlian TvalebSi bindi
gadakvroda, TiTqos yvelaferi dasrulda?.. ma-
gram darwmunda, rom realobas xedavda da iqve
daeca... srolis xma drodadro axldeboda. jer
kidev Sors iyo ergneTi. rodesac gons movida, is
jariskaci, romlis danaxvamac daaCoqa, ufro ax-
los iyo. Tvalebis gaxelisTanave pirveli sityve-
83omis sxva saxe
bi amoTqva:
_ ar momkla, deda melodeba, _ SeiaraRebulma
jariskacma dacemul qalbatons wyali miawoda,
qalma axeda da uari ganucxada.
_ nu geSinia, me aravis vklav, _ moesma zemo-
dan.
am sityvebis gamgone ufro acaxdaxda da Tavi-
si gulistkivili amoTqva. uTxra, rom gorSi deda
hyavda, TviTon cxinvalel kacze iyo gaTxovili,
romelic 90-ian wlebSi daeRupa. qalaqis dato-
vebas ar apirebda, Tumca, es gadawyvetileba de-
dis siyvarulma miaRebina. ase, xmaakankalebulma
wamodgoma scada da am dros ubidan patara wigni
gadmouvarda... locvani jariskacma miawoda,
cota xniT cisfer TvalebSi Caxeda, mklavebSi dae-
bRauWa da gulSi Caixuta. qalbatoni karga xans
verafers xvdeboda, vidre jariskacma naRvel-
narevi sityvebiT ar CasZaxa.
_ marina ivanovna, Tqven CemTvis siZulvili da
mkvleloba ar giswavlebiaT, igori var, Tqveni mo-
swavle.
ar axsovs rogor, an ra gzebiT CaaRwia
goramde, mxolod imas yveba, rom arsebul realo-
basTan Seguebas didxans ver axerxebda. dRes is
moxuc dedasTan erTad goris erT-erT sabavSvo
baRSi cxovrobs da dakarguli Svilis naxvaze oc-
nebobs...
84 www.qartlosi.org
moulodneli stumari
gadamcemma daiwripina, brZaneba miiRo,
daWrils daxeda,
saswrafod raRac unda moemoqmedebina...
2008 wlis 8 agvisto... cxinvali qarTul jars
hqonda dakavebuli. saRamoxani idga da SedarebiT
simSvides moecva qalaqi. srolis xma kantikuntad
ismoda. cxinvalSi darCenili xalxi sardafebs
afarebda Tavs.
gmirebis quCaze ramdenime qarTveli jaris-
kaci moZraobda, perimetris gakontroleba hqon-
daT nabrZanebi. srolebi gaaqtiurda, Senobebs
Sefarebuli samxedro dajgufebebi winaaRmdego-
bebs uwevdnen qarTul jars.
gmirebis quCis 118-e nomerTan mdebare
cxrasarTuliani korpusis meore sarTulis fan-
jridan Suaxnis mamakaci iyureboda, jariskacebs
Tvali mohkra da fardas miefara.
_ dainaxe? meore sarTulis fanjarasTan viRac
idga da aRar dgas, mgoni brma tyvia moxvda.
_ mogeCvena, albaT, aravin mdgara, Senoba car-
ielia.
85omis sxva saxe
_ mesame sarTulis fardac Seirxa, unda gavigo
ra xdeba, albaT, adgilobrivi macxovreblebi ari-
an da iqneb marTla daiWra vinme.
erT-erTi sadarbazoSi Sevida. cota xanSi
ukan dabrunda.
_ imedia gadarCeba... moxucia daWrili meore
sarTulze.
_ dro aRar gvaqvs, saswrafod unda wavideT,
brZaneba miviRe, wavediT!..
samxedroebma ukanmouxedavad datoves teri-
toria, Tumca, manamde qarTvelma jariskacma ada-
mianuri vali moixada.
meore sarTulze ramdenime upasuxo kakunis
Semdeg kari Seamtvria da Sevida. oTaxi moaTva-
liera. oTaxSi aravin iyo, mxolod nivTebi eyara
aqeT-iqiT, mitovebul brZolis vels hgavda iquro-
ba, etyoboda, saswrafod daetovebinaT ojaxis
wevrebs saxli. gamobrunda da samzareuloSi
Seixeda. fanjris qveS moxuci mamakaci egdo gaun-
Zrevlad. Tavidan sisxli mosdioda.
jariskacma pulsi gausinja. guli odnav
feTqavda.
gadamcemma daiwripina, brZaneba miiRo,
daWrils daxeda, saswrafod raRac unda moemoq-
medebina...
_ Ахвесменкан, _ amoiluRluRa daWrilma.
_ Ма нерван алцедар дзабан ведзени, _ oriode
Reri osuri moiSvelia.
86 www.qartlosi.org
gaaxsenda, rom amosvlamde mesame sarTulis
fanjaraSi adamianis landi SeniSna, bevri aRar
ufiqria, saswrafod avarda da daakakuna... TiTqos
Cumi nabijebis xmas mohkra yuri, Tumca, arc pasuxi
gaucia vinmes da arc kari gauRiaT, droc aRar
hqonda... arc mas da arc daWrils. is iyo karis Sem-
tvreva gadawyvita, rom Cxakuni gaisma. kari nela
gaiRo, kars ukan mamakaci idga. SeSinebuli Tva-
lebiT iyureboda...
_ qarTuli gesmis?
mamakacma usityvod dauqnia Tavi.
_ dabla, meore sarTulze, erToTaxianSi, Seni
mezobelia daWrili da saswrafod mixede, _ uTxra
da pasuxs ar dalodebia. egona, erT adamians mainc
SeunarCuna sicocxle omis qarcecxlSi da gul-
damSvidebuli gahyva TanamebrZolebs.
mas Semdeg, rac jariskacma Senoba datova,
mezobeli meore sarTulze fexakrefiT Cavida.
samzareuloSi micvalebuli ipova, jer isev Tbi-
li iyo, Caimuxla, cremlebi moadga. suli rom
moiTqva, gaifiqra: maSinve rom gameRo kari da
gamovqceuliyavi, iqneb momeswro kidec cxonebu-
lisTvis... Tumca, ras warmovidgendi, rom Sua omSi
qarTveli jariskaci osi adamianis daxmarebisTvis
mixmobda...
87omis sxva saxe
jariskacma gadagvarCina
es omi ugunureba iyo.
orive mxares yvelaferi unda
gagvekeTebina, rom es ar dawyebuliyo.
cxinvaleli irina 2008 wlis agvistos omis
dasrulebidan sami wlis Semdeg ewvia naTesavebs.
`im dReebis gaxsenebac ar minda. rom SeiZle-
bodes warsulSi raimes Secvla, swored im koS-
marul dReebs Sevcvlidi,~ _ ambobs irina da
oTxi wlis alanas gulSi ixutebs. gogona maSin
jer kidev ToTo iyo da rodesac mis mSobliur
qalaqs bombavdnen, dedasTan, ufros ZmasTan da
mezoblebTan erTad dangreuli saxlis sardafs
afarebda Tavs. Tumca, alanam mainc ar icis ra
aris omi. amitomac deda omis ambebs mxolod mas
Semdeg igonebs, rodesac gogona oTaxs tovebs.
irina ambobs, rom is da misi Svilebi da-
Rupvisgan qarTvelma jariskacebma ixsnes.
`ricxvi aRarc ki maxsovs, vcdilob, is saSine-
li periodi amovSalo gonebidan, magram, Turme,
omSic xdeba saswaulebi da adamianebi, romlebic
iaraRiT xelSi sikvdils Tesaven, sikeTesac sCa-
88 www.qartlosi.org
dian.
rodesac Cveni sacxovrebeli korpusi afeTq-
da, Tavi sardafs SevafareT. vcxovrobdiT nestSi,
sagangebod mowyobil narebze gveZina. garkveuli
drois manZilze bavSvebisTvis saWmelic ki ar
gvqonda, sxvebze ukeTes dReSi iyvnen Cvilebi,
romelTac dedebi sakuTari rZiT vkvebavdiT.
yovel wamSi sikvdils velodiT. sardafis karsac
ver vketavdiT imis SiSiT, rom viRac movidoda
da Caketil kars aafeTqebda, an dacxrilavda,
amas ki aucileblad Seewireboda vinme SigniT
myofi. vfiqrobdiT, rom Tu sardafs moagnebdnen,
SevevedrebodiT da bavSvebs ar davaxocinebdiT,
tyved CavbardebodiT SvilebTan erTad.
sardafSi mxolod qalebi, bavSvebi da ori
moxuci viyaviT. Cveni kacebi ar ibrZodnen, isini
Cvens samSvidobo gzaze gayvanas cdilobdnen, wav-
idnen da, Turme, quCaSi arsebuli umZimesi sao-
mari viTarebis gamo veRar dabrundnen. Cvilebs
tirilis saSualebas ar vaZlevdiT, rom maTi xmis
kvalze vinmes ar moegno CvenTvis. tirils dai-
wyebdnen Tu ara, ZuZus vCridiT pirSi. ufro moz-
rdilebma ki icodnen, rom xma ar unda amoeRoT da
naadrevad dabrZenebulebiviT dumdnen. munjebi-
viT, cocxlad damarxulebiviT vcxovrobdiT sib-
neleSi virTxebTan erTad.
sardafSi ordRiani RamisTevis Semdeg kar-
Tan xmauri Semogvesma. viRacam frTxilad gaaRo
89omis sxva saxe
rkinis mZime kari, jer avtomatis lula gamoCnda,
mere viRac axalgazrda, maRali, samxedroform-
iani.
_ ar gvesroloT, _ daviCurCule qarTulad.
_ qarTveli xar? _ mkiTxa jariskacma.
_ ara, _ ratomRac gavaqnie Tavi da Zlivs
amovTqvi, _ aq mxolod bavSvebi gvyavs.
jariskaci uceb Setrialda, tuCze saCvenebe-
li TiTi miido, aSkarad viRac gaafrTxila, rom
Cumad yofiliyo, mere, savaraudod, meTaurs as-
Zaxa _ aq aravin ariso da TviTon CvenTan Semovida.
meorec Semohyva, fanriT daaTvalieres TavSesa-
fari, bavSvebs daxedes da mkiTxes, saWmeli Tu
gaqvTo. xmas veRar viRebdi. sxvebic SiSisgan da
gaocebisgan damunjdnen. aba, rogoria, movida vi-
Rac, mowinaaRmdegis jariskaci, meTaurs daumala
Cveni arseboba, bavSvebs moefera da axla kidev
imas gvekiTxeba, saWmeli Tu gaqvTo!
gamogitydebiT, megona SiodaT da imitomac
mkiTxes, saWmeli gvqonda Tu ara. konservis qile-
bze Sevaxede, es gvaqvs, magram upurod saSineli
saWmelia bavSvebisTvisac ki meTqi.
erTma zurgCanTidan puri amoiRo, meorem
kidev paketSi Calagebuli mSrali saWmeli, ja-
riskacis ulufa da bavSvebs win daudo. karisken
frTxilad gabrunda da Cumad gagvafrTxila, ga-
reT ar gaxvideT, ase sjobso.
am ambidan meore dRes movida Cemi qmari. rog-
90 www.qartlosi.org
orRac moexerxebina da daxurulZariani satvir-
To avtomobili eSova. yvelani manqanaSi Cagvsves
da vladikavkazis gzas davadeqiT. gzad kidev
sxvebic Semogvematnen. erTi qali yveboda, rom
qarTvelma jariskacebma bavSvebi akvanSi Caxo-
ces, qalebi gaaupatiures, moxucebs ki Tavebi
daaWres. mzaravda im qalis naambobi, magram erTi
sityvac ar mjeroda. ver moviTmine da vkiTxe, es
yvelaferi Seni TvaliT naxe-meTqi? `ara, sxvebi
amboben~, _ mipasuxa. Cems Tanamgzavrebs vuTxari,
rom ar mjeroda am ambebis da movyevi is, rac
sardafSi yofnis dros gadagvxda Tavs. bavSvebma
gaixsenes, rom im kacma puri dagvitova. mere, sxva
Tanasardafelebic amyvnen da qali, romelic qa-
rTvelebis sisastikeze yveboda, xmas veRar iReb-
da. Tumca, bavSvebze aSkarad moaxdina gavlena
misma naambobma, Cemma vaJma miTxra, _ deda, albaT,
is jariskaci keTili iyo da ase imitom moiqca, sx-
vebs ki boroti jariskacebi Sexvdao.
Cems Svils pasuxi erT-erTma gzad Semomateb-
ulma moxucma qalma gasca. man Tqva, rom qarTvel-
ma jariksacebma misi da gadaarCines, omis dros
qali marto darCenila sofelSi. afeTqebis Sede-
gad daWrila da gadaadgileba ar SeeZlo. Turme,
qarTvel jariskacebs moxuci xan xelSi ayvanili
mihyavdaT da xanac zurgze mokidebuli, sanam
savele samedicino punqts ar miadgnen.
mere sxvebmac gaixsenes qarTvelebis sikeTe
91omis sxva saxe
da mivxvdiT, rom ar gvZulda erTmaneTi, rogor
veZebdiT xelmosaWids, rom erTmaneTze cudi
ar gveTqva. es omi ugunureba iyo. orive mxares
yvelaferi unda gagvekeTebina, rom es ar dawye-
buliyo. rogorc Cans, arc erT mxares ar eloda
xalxi, rom saqme aqamde mividoda.~
`gza Tbilisamde umoklesia da is unda aR-
dges. Cven siZulvilis ufleba ar gvaqvs. orive
mxarem yvelaferi unda gavakeToT imisTvis, rom
mSvidoba aRdges da Cveni Svilebi borotebas
gadaurCnen,~ _ ambobs irina.
92 www.qartlosi.org
gansacdelTan Seurigebeli
sjera, rom dadgeba nanatri,
mSvidobiani dro.
adamianTa erTi kategoria, nebismieri
gansacdelis miuxedavad, arasodes tovebs mSob-
liur miwas. isini arsad garbian. omis qarcecxl-
Sic sakuTar saxlSi rCebian da mtris garemocvaSi
agrZeleben cxovrebas Cveuli wesiT, aravis up-
irispirdebian iaraRiT, maTi iaraRi simSvide da
moTminebaa, romliTac nebismier mowinaaRmdeges
aoceben.
aseTi adamiani dResac cxovrobs cxinvalSi.
mixos `moxevecs~ eZaxian. is cxinvalSi daibada da
gaizarda. aqve miabara miwas mSoblebi da maSin
mixvda, rom am qalaqs samudamod miejaWva.
umZimesi periodi daudga gasuli saukunis
90-iani wlebis dasawyisSi, rodesac qveyana airia
da omi daiwyo. mixo mxolod imaze fiqrobda, rom
verasodes SeZlebda ukanmouxedavad wasuliyo cx-
invalidan. `aq davrCebi~, _ ganucxada mezoblebs,
megobrebs da asec moiqca. maSin, rodesac cxin-
vali qarTvelebisgan srulad daicala, mixo da
93omis sxva saxe
misi da _ mxolod ori qarTveli aRmoCnda mtrul
garemoSi. iyo dro, rodesac fizikuri ganadgure-
biTac ki emuqrebodnen. Tumca, maTma simSvidem da
gansacdelTan Seupovrobam, qarTvelebis mimarT
yvelaze radikalurad ganwyobilTa TanagrZnobac
ki gamoiwvia. Tanaqalaqelebi mixos pativs scemd-
nen, mxarSi edgnen da rogorc SeeZloT, exmare-
bodnen. uamravi usiamovneba gadaitana, magram
veraferma gatexa. ukeTesi dro dadgeba da Cven
isev Zveleburad erTad vicxovrebTo, _ fiqrobda
mixo.
yovel zafxuls das TbilisSi agzavnida sam-
kurnalod da dasasveneblad, TviTon ki cxinvali-
dan arsad gadioda. amasobaSi dro gavida, omis
Wrilobebi moSuSda. mdgomareoba ufro stabi-
luri da mixosTvis cxovrebac ufro sasiamovno
gaxda.
2008 wlis zafxuls mixos invalidi da meri
kvlav TbilisSi unda gaecilebina. samwuxarod,
omi daiwyo da ZmasTan erTad tyviebis wvimaSi aR-
moCnda.
tabolovis, yofili jafariZis quCaze, mraval-
sarTuliani saxli, sadac da-Zmam mTeli cxovreba
gaatara, afeTqebis Sedegad TiTqmis Camoingra.
xalxi sardafebSi daimala. yvelam mixo da meri
moikiTxa. mixo marto cdilobda dis gadarCenas.
Tumca, male mezoblebi miexmarnen da invalidi
etlianad Caiyvanes sardafSi.
94 www.qartlosi.org
sardafs Tavs mxolod mSvidobiani mosaxleoba
ar afarebda da amitomac dangreuli saxli xSirad
xdeboda sagangebo dartymebis samizne. sardafSi
SeyuJulebi orjer saswaulebrivad gadaurCnen
sikvdils. sardafSi sunTqva Wirda, yvela moTqvam-
da omis gamo, mixo dumda. amis Semdeg, albaT, veRar
gavCerdebiT am qalaqSi, _ tiroda meri. mezoblebi
ki amSvidebdnen, ratomac ara, Tqven xom sruliad
udanaSauloni xarT, vin ra unda giTxraTo?! mixo
mezoblebs eTanxmeboda, diax, arsad wasvlas ar
vapireb. cxinvaleli var, aq davibade da aqve unda
davimarxoo.
rodesac saomari dapirispireba Sewyda, mixo
mixvda, rom dangreul qalaqSi dis movla gauWird-
eboda, raRac unda eRona. organizacia `wiTel
jvars~ sTxova daxmareba. meri TbilisSi gauSva,
TviTon ki danacrul qalqSi darCa da sxvebis ms-
gavsad quCebis wmenda daiwyo.
mixos cxovreba mZimea, ar esmis, ratom omoben
adamianebi, ratom ar SeiZleba mSvidad da prob-
lemebis gareSe moagvaron gaurkveveli sakiTxe-
bi. mas metsaxelad `kaci mSvidobac~ ki Searqves,
radgan aravis axsovs vinmesTan dapirispirebuli
mixo. da sjera, rom dadgeba nanatri, mSvidobiani
dro, rodesac kvlav erTad, mravalsarTuliani
saxlis WerqveS icxovreben qarTvelebi da osebi...
95omis sxva saxe
sufrasTan
Segvewios erTi RmerTi da
wminda `Уастырджи~!
erT cxel zafxulSi megobrebTan erTad saxl-
Si vijeqi. garSemo omi, brZolebi, srola iyo. san-
garSi morigeobisgan dasveneba mWirdeboda da im
dRes arsad gasvlas ar vapirebdi. dedam saWmeli
mogvimzada. mezoblebs davuZaxe da sufrasTan
saqeifod davsxediT _ im mwir saWmels, romelic
gagvaCnda, saerTod Tu SeiZleba sufra ewodos.
ramdenime xanSi mezobeli – soslan koCievi gvewvia
da Tan ucnobi biWi moiyola.
bunebrivia, sufrasTan moviwvieT. dasxdnen.
ucxos etyoboda, rom adgilobrivi ar iyo, osuri
ar icoda, xolo rusulad kavkasiuri aqcentis ga-
reSe saubrobda.
_ Segvewios erTi RmerTi da wminda `Уастыр-джи~! _ pirveli Wiqa avwie.
_ Оммен уæт! (amin!) _ warmoTqva yvelam.
_ amin! _ Tqva stumarma rusulad da Wiqa bo-
lomde dacala.
_ kargi Rvino gaqvs, _ Tqva alanma mezobeli
96 www.qartlosi.org
quCidan.
_ ho, TviTon gavakeTeT sufTa guliT CvenTvis,
amitomaa kargi, _ vupasuxe.
_ ho, Seni xeli da sufTa guli igrZnoba, _ ga-
nagrZo Cemi xumroba.
_ yvela wminda Segvewios! _ avwie meore sadRe-
grZelo.
_ Оммен уæт! _ aitaca yvelam, maT Soris stumar-
mac...
mokle sadRegrZeloebis warmoTqmas vcdilob-
di, rom isedac gadaRlili stumrebi ar Semewuxe-
bina. sul usadRegrZelodac ar gamodioda, mainc
dasvenebis dRe iyo da qeifi gvindoda.
davTveriT, Tumca, cota davlieT, omis dros
yvelafris ekonomiaa saWiro. moulodnelad
stumari momiaxlovda da mkiTxa:
_ rogor mivaRwio sakontrolo punqts?
gaognebulma Sevxede mezobels, romelmac igi
moiyvana:
_ es vin aris?
_ ar vici! _ mxrebi aiCeCa man, _ `8 ivnisis~ quCa-
ze Semxvda, gzaze idga da manqanis gaCerebas cdi-
lobda, sadRac midioda. roca aq movediT, vuTx-
ari, rom cota wavixemsoT-meTqi da winaaRmdegoba
ar gauwevia.
stumars mivubrundi:
_ ra ginda sakontrolo punqtTan, iq xom qa-
rTvelebi dganan?
97omis sxva saxe
_ me... qarTveli var da... iq unda mivide...
gaocebulma soslans gadavxede. ar vicodiT
ra gveqna, veRar avayenebdiT sufridan da ver gavi-
dodiT. ase vijeqiT ramdenime wuTi da gamosavals
veZebdiT. RmerTma nu qnas, rom sufris wevrebma
icnon, ueWveli moklaven, CemTvis ar SeiZleba
– maspinZeli var, is _ stumari, soslansac ar Seu-
Zlia, man moiyvana, _ gulSi vfiqrobdi.
_ daasxi, axali sadRegrZelo vTqvaT, _ uTxra
romeliRacam gverdiT mjdoms.
qeifi gagrZelda da Cveni uxerxuli dumili
Sewyda. qarTveli dajda da aRaraferi uTqvams,
mixvda, rom gamousworebeli ram SeiZleboda momx-
dariyo.
dabnelda Tu ara, Zlieri srolebi ganaxlda.
Wurvebi saxlis siaxloves cvioda.
am dros Cveni stumari adga da gineba daiwyo, _
oms wyevlida qarTulad. amis Semdeg misi erovnebis
malvas azri aRar hqonda. yvela gaognebuli Sehy-
urebda. rogorc Cans, sufris wevrebma ifiqres,
rom adgilobrivi qarTveli iyo.
soslanma ezodan damiZaxa, gavedi. dRemde ar
vici, rogor aRmoCnda igi stumarTan erTad ezo-
Si. saswrafod CavsviT manqanaSi da sakontrolo
punqtisken wavediT. mivuaxlovdiT punqts ise,
rom ar vCandiT da stumari CamovsviT. wamebSi
gamovbrundiT ukan, magram guli moRalateebiviT
gvifarTxalebda...
98 www.qartlosi.org
Tanaklaselebi
kvlav sadme Tu gadaveyareT erTmaneTs,
Zmurad gadavexvevi.
sofeli gujabauri niqozsa da cxinvals Soris
mdebareobs da, faqtiurad, cxinvalis gareubania.
adre qarTuli sofeli iyo, magram 90-iani wlebis
omis Semdeg iq mxolod osuri mosaxleoba darCa.
maisuraZeebis ojaxi erT-erT gamonaklisTagans
warmoadgens. oTxi Zmidan ors colad osi qalebi
hyavT, ramac maTi darCena ganapiroba.
erT-erTi Zmis Svilebi saswavleblad niqozis
skolaSi dadiodnen. vaxtang maisuraZe niqozel
Tanaklaselebs daumegobrda da xandaxan maTTan
saxlSic rCeboda. dima mWedliZe misi erT-erTi
uaxloesi niqozeli megobari iyo.
2008 wlis maisi idga. vaxtangis me-16 dabadebis
dRis aRsaniSnavad emzadebodnen niqozeli Tanak-
laselebi. gadawyvites, motocikliT gujabaurSi
gadasuliyvnen misi ojaxidan pur-marilis wamo-
saRebad.
dima mWedliZe: „vmegobrobdi ara mxolod
vaxtangTan, aramed mis os biZaSvilebTanac. kargi
99omis sxva saxe
urTierToba gvqonda erTmaneTTan da saerTod
ar arsebobda Cvens Soris barieri. osuri ar vici
– maTTan mxolod qarTulad vkontaqtobdi. zoga-
dad, mosaxleobis didma nawilma icis qarTuli,
wlebis ganmavlobaSi keTilmezoblurma urTier-
Tobam ganapiroba, rom dRemde ician qarTuli da
ara marto ufrosma Taobam~.
naSuadRevi ukve gadasuli iyo. meaTe klasis
moswavleebma vaxtangma da dimam, maTive Tanakla-
sels, aCikos miakiTxes saxlSi, romelsac motocik-
li hyavda da gujabaurisken gauyvnen gzas. didi
gza ar hqondaT gasavleli, maisuraZeebi soflis
dasawyisSi cxovrobdnen. diasaxlisis momzadebu-
li pur-marili unda waeRoT niqozSi da iq aReniS-
naT megobris iubile, radgan gujabaurSi vaxtan-
gis Tanaklaselebis gadayvana safrTxed CaTvales.
megobrebi soflis SesasvlelSi, osur sa-
guSagoze gaaCeres. motociklis mZRoli sab-
uTebisTvis ukan gamouSves, dimas uTxres, Sen
calke dagelaparakebiTo da manqanaSi Cajdoma
mosTxoves.
dima mWedliZe: „imedi gvqonda, rom sxva SemTx-
vevebis msgavsad, axlac uproblemod gavivlidiT,
Tumca, ase ar moxda. TiTqos sisxli gameyina
ZarRvebSi, rodesac osma samxedroebma gagvaCeres.
maSinve warmovidgine rogori SeiZleboda yo-
filiyo cxinvalis cixe. vaxo gamomesarCla da
samxedroebs osuradac gamoelaparaka, maT ram-
100 www.qartlosi.org
denjerme Semoscxes, sufTad ratom ar laparakob
osurad da sityvebs ratom amaxinjebo~.
vaxtangis daxmarebis mcdeloba misi cemiT dam-
Tavrda. am dros biWebs iqve mcxovrebi osi moxuci
gamoesarCla. samxedroebisTvis uTqvams, Tu meore
biWi gauSviT, aman raRa daaSavao. moxucs uxeSad
upasuxes da kvlav Seecadnen dimas manqanaSi Casmas.
dimas vaxtangic miexmara da xelCarTuli brZola
gaimarTa.
cota xanSi `nivis~ markis manqana gamoCnda da
samxedroformiani axalgazrda biWi gadmovida.
qarTulad ikiTxa, aq ra xdebao.
axalmosulma saguSagos TanamSromlebs uy-
vira, rom biWebis umizezod dakavebis ufleba ar
hqondaT. rogorc Cans, is wodebiT maTze maRla
idga.
dima mWedliZe: „bolos is biWi rom ar gamoCe-
niliyo, ar vici ra moxdeboda. albaT, tyves sta-
tusiT amovyofdi Tavs cxinvalis cixeSi. maTi
ufrosi rom gamoCnda, megona mxars maT dauWerda,
magram piriqiT moxda. madlierebis grZnoba imis
gamo, rom saxlSi uvnebeli davbrundi, dRemde
maqvs im adamianis mimarT da, albaT, kvlav sadme
Tu gadaveyareT erTmaneTs, Zmurad gadavexvevi~.
101omis sxva saxe
babo
ara babo, ar varT qarTvelebi,
magram nu geSinia, mogxedavT...
2008 wlis agvistos cxeli dReebi idga da
liaxvis xeoba adgilobrivi macxovreblebisgan
TiTqmis dacliliyo. zogma pirvelive srolebi-
sas, zogmac omis dawyebidan meore, mesame dRes
datova mSobliuri kera da qveynis dedaqalaqs Tu
sxvadasxva regions Seafara Tavi.
sofel kexvSi moxuci qalbatoni sikvdils
ebrZoda. gulis infarqtgadatanili mezoblebs
ar gahyva: `raRa dros Cemi Tavis Svelaa, sikvdi-
lis karze var isedac. arc TbilisSi mcxovrebi
Svilis ismina, mainc vkvdebi da Cems loginSi unda
movkvde~, _ ambobda da imedi hqonda, rom male dam-
Tavrdeboda yvelaferi, rogorc 2004 wels, Tum-
ca, ise ar moxda, rogorc varaudobda...
datovebuli sasmeli da sakvebi gauTavda, aRa-
rc wamlebi aqvs, arada ar SeiZleba _ cota xnis
win gulis infarqti gadaitana. mobiluri dauj-
da, erTaderTi, rac moifiqra, mSvelelisTvis daZ-
axeba iyo, sul erTi iyo vin gaigebda _ mteri Tu
102 www.qartlosi.org
moyvare, sxva gza ar darCenoda.
dacarielebul sofelSi sami SeiaraRebuli
osi samxedro mxned miabijebda. jer erTma Sew-
yvita saubari da mere danarCeni oric gaaCuma.
ganwiruli `miSveleT~ mkafiod ismoda. fexs auC-
qares da patara, erTsarTulian saxls miadgnen.
mwoliare, 80 wels mitanebuli, saxedanaoWebuli,
gamxdari moxuci qali daxvdaT.
_ marto aq rogor dagtoves, babo? – qarTu-
lad hkiTxa erT-erTma.
_ qarTvelebi xarT Svilebo? Tqven gaixareT,
rogorc me gamaxareT axla, _ miugo moxucma.
_ ara babo, ar varT qarTvelebi, magram nu ge-
Sinia, mogxedavT...
moxuci cxinvalis saavadmyofoSi gadaiyvanes,
sadac erTi kvira dahyo da organizacia `wiTeli
jvris~ daxmarebiT, tyveebis gacvlisas qarTul mx-
ares gadaiyvanes. amJamad TbilisSi, SvilTan cxov-
robs. ambobs, rom maSin Seicvala misi warmodgena
os xalxze: `omamde xSirad vwyevlidi osebs, Cemi
xnisa ar moiyareT, dagvasveneT-meTqi, arada, amxe-
la yuradReba aravisgan migrZnia. sakuTari Svili
ar momivlida ise, rogorc cxinvalSi momiares~...
103omis sxva saxe
ra moxdeba, rom yvelaferi daviviwyoT?
erTmaneTisken saval gzaze imxela
ufskruli gaCnda, rom
ufrosi Zmis dasatireblad ver Cavedi.
osebis erT-erTi sayvareli dResaswaulia
`Zvabronoba~, romelsac aucileblad zeimoben
osebi. saqarTvelos mkvidri osebic mudmivad
aRniSnaven am dResaswauls, Tanac marto ki ara, qa-
rTvelebTan erTad. sabWoTa epoqaSic ki, rodesac
xalxs eklesiebSi locva da ritualis Catareba
ekrZalebodaT, arceveli qarTvelebi da osebi er-
Tad did mTaze adiodnen da saerTo salocavSi
RmerTs samSoblos da erTmaneTis kargad yofnas
sTxovdnen. yvela ojaxs gansakuTrebuli stumri-
anoba hqonda im dRes, cxveboda osuri xaWapuri _
xabizgina, ludi ixarSeboda, saklavi ikvleboda,
uzarmazari sufra iSleboda da, qarTul-osuri
cekvebis TanxlebiT, saocari lxini imarTeboda.
warmoSobiT arceveli donarasTvis is dro
warsuls Cabarda. kavSiri 1991 wlidan gawyda,
rodesac, rogorc TviTon ambobs, qveyana daiqca~,
104 www.qartlosi.org
radgan erTad gazrdilma qarTvelma da osma xeli
erTmaneTis sisxlSi gaisvara.
`mas Semdeg CemTvis cxovreba tkivilad iqca.
gawyda kavSiri Cems ZmebTan da naTesavebTan, rom-
lebic omis da daZabulobis gamo sacxovreblad
vladikavkazSi gadavidnen. erTmaneTisken saval
gzaze imxela ufskruli gaCnda, rom ufrosi Zmis
dasatireblad ver Cavedi.
ocdaTxuTmeti welia axalcixeSi vcxovrob
da Zveli, bednieri dro menatreba. ra gvqonda ga-
sayofi? arasdros migrZnia qarTvelebisgan, rom
osi var. rodesac piradi tragedia damatyda Tavs,
swored qarTvelebis Tanadgomam gadamatanina
udidesi tkivili. Cemi fati avtokatastrofis
dros wyalSi gadavarda. cxra dRe veZebdiT,
mecxre dRes gamoriya wyalma. sabralos mcirew-
lovani vaJi darCa, romelsac mama zrdis. Svili
ise mivabare miwas, rom Cemma Zmebma araferi icod-
nen, Zalian gvian gaiges. im umZimes dReebSi ki qa-
rTvelebi medgnen gverdiT. xom SeuZlebelia amis
daunaxaoba, daviwyeba?! Soreul warsulSic ve-
cade momeZiebina is raRac, rac erTmaneTis mimarT
mtrulad gangvawyobda Cven da qarTvelebs _ ver
moviZie.
sofel arcevSi samasamde ojaxi cxovrobda,
ZiriTadad, osuri, an Sereuli. amitomac sofels
erTi didi skola hqonda, sadac erTad vswavlob-
diT osi da qarTveli bavSvebi. Cven erTmaneTi gvi-
105omis sxva saxe
yvarda, mere ra moxda, ar vici. vici mxolod is,
rom cxovreba jojoxeTad miqcia am gamogonilma
konfliqtma.
sruliad gawyda kavSiri Cems ojaxTan. isic ki
ar vici, Cemi Zma riT daiRupa, an sad daasaflaves,
rom mis saflavs mainc movefero. dedaCemis Sesaxe-
bac mxolod is Sevityve, rom omis dros dabrmav-
da da maleve gardaicvala. am ambavsac mimalavdnen
didxans debi, deda cocxali megona. roca qveyana
airia, Cemebi cxinvalSi cxovrobdnen. qalaqTan ka-
vSiri gawyvetili iyo da aravin SemiSvebda dedis
dakrZalvaze. Turme, amitomac mimalavdnen misi
sikvdilis ambavs... sakuTari ZmisSvilebis asaval-
dasavalic ki didxns ar vicodi.
axlaxans Cemma Svilebma `socialuri qsele-
biT~ moZebnes biZaSvilebi. TiTqmis Cems yvela
mogvares misweres, rom biZaSvilebs eZebdnen.
uyvebodnen Cemi ojaxis tragedias da iTxovdnen,
iqneb Cvenebis moZiebaSi dagvexmaroTo. didi zeimi
gvqonda, rodesac SevityveT, rom Cems erT-erT
ZmisSvils qarTveli gogona SeurTavs colad. es
xom gamarjvebaa omze, borotebaze da siZulvil-
ze?! gamexarda, rodesac Cemma vaJma miTxra, deda,
Seni ZmisSvilis coli qarTvelia da xSirad is
melaparakebao. RmerTs vTxov, manZili, romelic
Cems axlo naTesavebTan maSorebs, male usaSvelod
dapataravdes~, _ donaras mogonebebi sevdian-
ia, misi ocnebac _ sevdiani, Tumca, raRa ocneba,
106 www.qartlosi.org
donara mudmivad gamosavlis ZiebaSia, rogor
unda Serigdnen osi da qarTveli xalxi.
`ra moxdeba, rom mtyuan-marTali aRar veZioT,
ra moxdeba, rom yvelaferi daviviwyoT? nuTu
vinmes sjera, rom Tu TviTon ar movindomeT, sxva
Segvarigebs? sxva ufro gazrdis manZils Cvens
Soris da ise davSordebiT erTmaneTs, rogorc
ca da miwa. ar mesmis, ra gvaqvs erT lamaz ojaSi
gasayofi? Tu, winaT SegveZlo wynarad erTmaneTis
gverdiT cxovreba, dResac xom SegviZlia igive?~ _
kiTxulobs donara.
arcevSi osebi isev aRniSnaven dReobas, isev
adian maRal mTaze _ salocavSi da rodesac Rmer-
TTan marto rCebian, sakuTar Tavs ekiTxebian _ xom
SeiZleba isev erTad vilocoT Cven da qarTveleb-
ma? jer ver umxelen osebi saerTo fiqrebs erT-
maneTs, arada, guli rom gaxsnan, ra daudgeba win,
dauZaxeben Zvel megobrebs, naTesavebs da erTma-
neTs Soris manZili Semcirdeba.
107omis sxva saxe
maRaziis rigSi
ndobis aRdgeniTa da urTierTobebiT
unda mogvardes yvelaferi...
madina jioeva goris raionis sofel niqozSi
cxovrobs. osi qalbatoni ocdaxuTi welia qar-
Tuli ojaxis rZalia. agvistos omamde mezobel
qalebTan erTad Sedioda cxinvalSi soflis meur-
neobisa da rZis produqtebis gasayidad. qarTveli
mezoblebisTvis madina imedi iyo cxinvalSi moZ-
raobisas, nebismieri problemis dros mudam maT
gverdiT idga.
`urTierTobebis daregulirebisTvis mimos-
vlis aRdgenaa saWiro. cxinvalidan var, iq cxov-
robs dedaCemi, Cemi ojaxi. agvistos omamde mimos-
vla, yvela saxis urTierTobebi iyo, cxinvalSi
savaWrod davdiodiT, axloblebs vxvdebodiT, saa-
vadmyofoSi vmkurnalobdiT da a.S... izolaciiT
mSvidoba ver damyardeba, isev ndobis aRdgeniTa
da urTierTobebiT unda mogvardes yvelaferi...~
90-iani wlebia, omi axali damTavrebuli da
qveyana daulagebelia. im dros sakvebi porduqte-
bi cxinvalSi ufro iafi iyo, ruseTidan Sedioda.
108 www.qartlosi.org
niqozeli qalebi produqtis SesaZenad cxinvalSi
wavidnen da osi rZali madina waiyvanes. qalebi
xmas ar iReben, eSiniaT qarTulis gagonebaze prob-
lemebi ar SeeqmnaT.
Cadgnen maRaziis rigSi da xmas ar iReben. maT
arc rusuli ician da arc _ osuri. os rZalze
arian damokidebulni. rusul enaze dawerili
sayidlebis siac mas aqvs. erT-erTi niqozeli qa-
lbatoni mitrialda da gverdiT mdgom mezobels
gadauCurCula, neta vinmem ar gvicnoso. iqve osi
qalbatoni idga, uceb Semobrunda da maT qarTu-
lad gamoelaparaka.
`mivida niqozel qalbatonTan, mxrebSi mohki-
da xeli da qarTulad xmis amoReba sTxova. ambob-
da, ramdeni xania qarTuli ar gamigia da rogor
mixaria axla Tqveni naxva da mosmenao. saTiTaod
Camouara da gadakocna qalebi.~
maRaziaSi myofni niqozel qalebTan mogrovd-
nen. Tbilad, monatrebiTa da mokiTxvebiT Sexvd-
nen.
madina jioevas enatreba is dro da imeds ar
kargavs, rom qarTveli da osi xalxi erTmaneTTan
misasvlel gzas isev monaxavs...
109omis sxva saxe
vin upasuxebs kiTxvas?
mowodebis simaRleze aRmoCnda ara mxolod
rogorc eqimi, aramed rogorc adamiani.
kosta _ maRali, Zal-RoniT aRsavse, janmrTe-
li ocdasami wlis ymawvili stalinis quCas mi-
uyveboda Rameul cxinvalSi da sayvarel melo-
dias RiRinebda. esesaa gaacila saxlSi sayvareli
gogona da veraferi SeaCerebda mis axalgazrda
gulis romantiul aRmafrenas, romelic siyvar-
ulis eleqsiriT iyo savse. mere ra, rom quCa
gaunaTebelia Rameul cxinvalSi, wivis sakon-
trolo punqtidan mofrenili tyviebi. mas uyvars
da is uyvarT, sxva danarCeni ki mogvardeba.
muxruWebis RrWiali, dartyma... mere kostas
araferi axsovs.
sergei _ kostas mama winaaRmdegobebSi var-
deboda, mis Tvalwin Svili sicocxles emSvido-
beboda. profesiiT eqims, esmoda, rom Svilis
vladikavkazSi miyvana ver moxerxdeboda, romc
moexerxebina, iq ver uSvelidnen _ kostas se-
riozuli Tavis travma hqonda. saWiro aRWur-
viloba moskovSia, Tumca, iq veranairad ver
110 www.qartlosi.org
Cavlen, dro cotaa, sul ramdenime saaTi. iyo
kidev Svilis TbilisSi Cayvanis varianti da mas
SesTavazes kidec es. sergei samxreT oseTis Tav-
dacvis saministros samxedro eqimad muSaobda.
misi sami Zma, uaxloesi megobrebi da naTesavebi,
iaraRiT ebrZodnen mters, romlis mmarTvelobac
TbilisSi imyofeboda da Svilis mand gagzavna?!.
rTuli dilemis winaSe idga, Tumca, mis gulSi
profesionalma eqimma gaimarjva da mixvda, rom
mis Svils mxolod TbilisSi hqonda gadarCenis
Sansi.
avadmyofi TbilisSi saswrafom waiyvana,
mas mxolod moxuci bebia gahyva. kavkasiaSi jer
kidev cocxalia saxelovani tradiciebi da yve-
la fiqrobda, rom moxuc qals, romelic mZimed
daWril SviliSvils acilebda, safrTxe ar
emuqreboda. oriode saaTSi kosta saoperacio
magidaze iwva da nugzarisTvis _ eqimisTvis, pro-
fesionalizmisa da Rirsebis saqme iyo daWrilis
movla, imis miuxedavad, rom is mowinaaRmdege
mxares ibrZoda. mxolod erTi Tvis Semdeg icno
avadmyofma garSemomyofni. naxevari wlis Semdeg
is transportabeluri gaxda da aRar saWiroebda
stacionarul mkurnalobas. nugzari mowodebis
simaRleze aRmoCnda ara mxolod rogorc eqimi,
aramed rogorc adamiani. kostas naTesavebis
pirveli moTxovnisTanave igi cxinvalSi gaamgza-
vres, sadac sabolood gamojanmrTelda.
111omis sxva saxe
mas Semdeg wlebi gavida, iyo 2004 weli, iyo
cecxlovani 2008. kosta, mamamisi da sami biZa,
yvela narCevi vaJkaci, qalaqs mtrisgan icavda.
nugzaris Svili specdaniSnulebis batalionis
SemadgenlobaSi ibrZoda. mas SeiZleboda moxve-
droda tyvia biWisgan, romelsac mamamisma aCuqa
sicocxle, an TviTon SeeZlo am biWis mokvla.
raze fiqrobda nugzari im saaTebSi, ar viciT.
maS, vin upasuxebs kiTxvas _ visi brZanebebi
unda Sesruldes?..
112 www.qartlosi.org
batiki
omi omma Secvala, tkivils tkivili daemata,
magram bzaris amovseba SesaZlebelia,
sanam sikeTis xsovna cocxlobs...
cxinvalSi mZime xana daiwyo. SuaRamisas qa-
laqSi uCveulo xmauri atyda. uecrad gamoRviZe-
bul cxinvalelebs Tavi saSinel sizmarSi egonaT.
quCebSi miliciis javSanteqnika dadioda, yefd-
nen Zalovani samsaxurebis sagangebod gawvrT-
nili nagazebi. gzajvaredinebze sagangebod Sei-
araRebuli miliciis gaZlierebuli danayofebi
idga.
Sobis Rame Tendeboda. xalxs ki simSividis da
sazeimo ganwyobis nacvlad SiSi daeufla. wina
dRiT sabWoTa generali maliuSkini cxinvalelebs
wesrigsa da usafrTxoebas dahpirda, magram am-
bobdnen, sagangebo situaciaze saswrafod gadas-
vlis brZaneba miiRoo.
xalxi grZnobda, rom cxovreba Cveul tempSi
veRar gagrZeldeboda. asec moxda. qalaqSi daZ-
abuloba matulobda, romelic male SeiaraRe-
bul dapirispirebasa da srolebSi gadaizarda.
113omis sxva saxe
centralur banks, fostasa da mmarTveli struq-
turebis Senobebs Camosuli milicia akontroleb-
da, xolo qalaqis danarCen nawils _ SeiaraRebuli
ajanyebulebi.
batiki maSin ocdaSvidi wlis iyo. sportuli
aRnagobis, Ronier, axalgazrda kacs sulac ar er-
Coda Zala saomrad. SeiaraRebuli dapirispirebis
survili ar hqonda da miuxedavad qalaqSi arsebuli
daZabulobisa, cxovrebas Zveleburad agrZelebda.
kvlav gvianobamde rCeboda megobrebTan. 6 ianvris
RamiTac gvian dabrunda Sin.
megobarma stasma batiki gamTeniisas gaaRviZa:
„gaiRviZe, Zilisguda, qalaqs gvarTmeven!~ Zlivs
gamovida Zil-buranidan. wamodgoma ezareboda,
magram stasis saxes rom Sexeda, mixvda, rom serio-
zulad iyo saqme.
megobrebi TiTqmis yoveli kvartlis gavlisas
gaCxrikes milicielebma. biWebs daJinebiT urCevd-
nen Sin dabrunebas, Tumca, amaod. stasi da batikic
SeiaraRdnen da ajanyebulebs SeuerTdnen.
cxinvalSi ulamazesia oqtombris quCa, bul-
varis principiT mowyobili, SuaSi morTulia or
rigad darguli himalais fiWviT da buCqebiT. ba-
tiki dabadebidan aq cxovrobda da axsovda cicqna
nergebi rogor iqcnen bumberaz xeebad. biWi da
xeebi erTad daizardnen.
SeiaraRebuli batiki Tavis quCaze Cafiqre-
buli idga. Tvali erTi saxlidan meoreze gaur-
114 www.qartlosi.org
boda da drodadro saxe ecvleboda. misi saxli-
dan CrdiloeTiT, ori saxlis Semdeg cxovrobda
Tanaklaseli nanuli, samxreTiT, sami saxlis Sem-
deg Zmebis _ ramazis da gias saxli idga. kuTxeSi,
baraTaSvilis quCaze misi ufrosi megobari jema-
li cxovrobda...
zogierTi milicieli da xelisuflebisgan
ukontrolod myofi, gaTamamebuli „arakacebi~
Zarcvas ar Takilobdnen. noembris quCa ajanyeb-
ulebis kontrolis qveS aRmoCnda. avtomatiT Sei-
araRebulma batikma mezoblebi gaafrTxila, Cven
bavSvobis megobrebi varT, Tu vinme daupatiJe-
beli stumari gewvevaT, damiZaxeT, Tqvens Tavs ar
davaCagvrinebo.
batikis megobrebs maleve ewviaT gansacdeli.
ori dRis Semdeg masTan jemalis aRelvebuli
deda mivida, evedreboda, Cqara, gviSvele, movid-
nen, gvemuqrebian da `volga~ mihyavTo.
batikma avtomati aiRo da erT wuTSi jemal-
Tan gaCnda. avtofarexis kari Ria iyo, wverebiani
kaci manqanis daqoqvas cdilobda. jemalic iq iyo
da or sxvas edaveboda. uxsnida, rom isic cxinva-
lelia da araviTari kavSiri ara aqvs miliciis mo-
qmedebebTan. mas aravin usmenda.
_ ra gindaT misgan? _ mkacrad hkiTxa wverebi-
anebs batikma.
_ Cven qalaqs vicavT da gadasaadgileblad
transporti gvWirdeba.
115omis sxva saxe
_ Tqveni azriT me ras vicav? _ ufro gabrazda
batiki.
am dros gamovida meri _ jemalis meuRle, xel-
Si patara, mtirali nino eWira.
_ waiyvanon volga~, rkinaa, nu eCxubebi, batik.
batikma kalaSnikovis Caxmaxi gadawia...
_ mismineT, naZiralebo, eseni Cemi mezoblebi
arian da Tu saWiroa, TviTon waviyvan manqanas. Tu
ar waeTreviT, wagasveneben da Tqveni dedebi unug-
eSeblad itireben.
wverebianebi daiZabnen, TiTqos damorCilebas
ar apirebdnen, magram kalaSnikovis luliT muqa-
ram gaWra. braziani da zizRnarevi mzeriT, Cumad
datoves iqauroba. patara ninoc gayuCda.
_ madloba, batik, amas arasodes dagiviwyeb, _
Cumad uTxra jemalma.
_ samadlobeli ra aris, _ Cailaparaka batikma
da Tvalebi daxara. wverebianebis saqcielis rcxve-
noda, isini xom, batikis msgavsad, TavianT Tavs qa-
laqis mcvelebs uwodebdnen. arada, maT ar stkio-
daT cxinvalisa da cxinvalelebis satkivari. kaci
swrafad gaecala mezoblebs da sTxova, Tu gagi-
WirdeT, damiZaxeT, aqve viqnebio.
mas Semdeg didi dro gavida. nino gaTxovda da
ukve dedaa. jemali cocxalia da janmrTeli. bati-
kic gadarCa, nanulis ojaxis adgilsamyofeli uc-
nobia, xolo Zmebi _ ramazi da gia TbilisSi cxov-
roben.
116 www.qartlosi.org
RvTisnieri adamiani
dRemde gvainteresebs, vin iyo is RvTisnieri,
vinc mama saavadmyofoSi miiyvana...
liaxvis xeobis sofel xeiTidan devnili gia
goCaSvili axla karaleTis devnilTa dasaxleba-
Si, erT-erT kotejSi cxovrobs. xuTi wlis win cx-
invalis saavadmyofoSi igi momakvdavi miiyvanes,
drouli qirurgiuli Carevis gareSe mis sicocx-
les seriozuli safrTxe emuqreboda. Tumca, ro-
gorc TviTon ambobs, bedi hqonia, radgan iseTi
eqimebis xelSi moxvda, romlebmac misi gadarCena
SeZles.
,,TiTqmis mTel cxinvals vicnob. rogorc
xelosanma kacma, qalaqSi saxeli gaviTqvi da au-
arebeli klienti myavda. cxinvali Cemi sulis da
xorcis nawili iyo da ase megona, iq buzsac aravin
amifrenda, magram erTxelac, gzad mimavals ucxo
pirebi damxvdnen da ise damartyes, rom gaviTiSe.
ar vici, am mdgomareobaSi ramden xans gaxldiT,
magram gons rom movedi, manqanis farebi manaTeb-
da. xeli uxeSad damavles da sabargulSi Camag-
des.~
117omis sxva saxe
ormocdaaTi wlis xelosani kaci turbazas-
Tan miiyvanes, sabarguls Tavi axades, xeli aqeT-
iqidan mohkides, Tan urtyamdnen da uyvirodnen
,,gaswordio~. mesame win wavida: ,,mivxvdi, im mesa-
mes unda daertya. vexvewebodi, erTi ubralo
xelosani kaci var, ojaxi myavs sarCeni, aravisT-
vis araferi damiSavebia, nu momklavT-meTqi.~
miuxedavad xvewna-mudarisa, gias axlac Tvalwin
udgas, Tu rogor mivarda is mesame da rogor
Caartya dana gulSi... saSineli tkivili igrZno
da goneba isev dakarga. banditebma daWrili mia-
toves da gaiqcnen.
giam dResac ar icis, Tu visi daxmarebiT
aRmoCnda reanimaciaSi. ,,aivar bestaevma gamik-
eTa saswrafo operacia alik tasoevTan erTad.
mkvdari kaci saaqaos momabrunes. sisxlisgan
viclebodi. sam litrze meti sisxli gadamisxes.
mTeli saavadmyofo Tavs damexva: ,,gia yofila,
gia, unda gadavarCinoT~... mesmoda TanamSromlis,
rozas xma. sisxli aravis dauSurebia. osebi rigSi
Cadgnen: zura da rudik jiWoevebi, alan bitievi...
Tan meubnebodnen, alal kacze Cveni mxarSi dgoma
alali iyoso~.
ramdenime dReSi TbilisSi gadamiyvanes. pro-
fesorma naoperaciebi rom naxa, aRtaceba ver da-
fara: is yofila namdvili profesori, vinc Wri-
lobas xeli pirvelad mokidao.
xeiTeli xelosani male gamojanmrTelda da
118 www.qartlosi.org
Tavis saqmes daubrunda. mis karTan isev klien-
tebis rigi dadga, isev xSirad ismoda telefonis
zaris xma, saukeTso xelosans erTi dResac ar as-
venebdnen.
mas mere, gia goCaSvili aivar da alika eq-
imebis saxels sadme Tu yurs mohkravs, dadebiTad
imuxteba, Tvlis, rom ojaxs, oTx arasrulwlovan
Svils misi Tavi gangebis nebiT osma qirurgebma
im keTilsindisieri kacis meSveobiT daubrunes,
vinc igi sisxlis morevSi myofi, quCaSi upa-
tronod dagdebuli Seibrala da saavadmyofomde
miiyvana.
,,dRemde gvainteresebs, vin iyo is RvTisn-
ieri, vinc mama saavadmyofoSi miiyvana, gvinda
moveferoT da gulSi CavixutoT, magram, samwux-
arod, ver mivakvlieT,~ – wuxs naTia.
119omis sxva saxe
sikeTe ar ikargeba
erT dResac kexvSi mcxovrebi kaxniaSvilebis
ojaxs mopatiJe miadga, cxinvalSi,
qorwilSi unda gvewvioTo...
,,kargad maxsovs, 1991 wlis gazafxuli idga.
kexvSi moulodnelad aliaqoTi atyda – soflis
centrSi sisxlian qurTukSi gaxveuli cxra-aTi
wlis bavSvi ipoves,~ – ixseneben TviTmxilvelebi.
kexvidan devnili korneli kaxniaSvili ambobs,
rom mozardi xmas ar iRebda, mxolod tiroda:
,,didi zomis qurTuki ecva, monusxuliviT idga,
siciviT ar scioda, magram sul erTianad kank-
alebda. eWvi ar iyo, rom qarTvelebis garemocva-
Si myofs eSinoda da, albaT, SiSisa da nerviulo-
bisgan kankalebda. yvelaze metad iman SemaZrwuna,
rom qurTuki, romelic mas ecva, dasisxlianebuli
gaxldaT, ramac mafiqrebina, rom bavSvi daWrili
iyo...
rogorc Cans, bavSvs qarTuli esmoda da ami-
tomac uaresad ganicdida sakuTar xvedrs, albaT,
fiqrobda momklaveno~...
„davinaxe, rom vaxtang kaxniaSvili sakuTari
120 www.qartlosi.org
avtomanqaniT modioda, gavaCere. avtomanqanas
mivvardi da vuTxari, bavSvi daWrilia da eqim-
Tan unda Camayvanino-meTqi. uari ar uTqvams. biWi
saswrafod uaxloesi soflis – qurTis saavad-
myofoSi CaviyvaneT. eqimebi Tavze dagvexvivnen.
bavSvi SiSisgan erTianad caxcaxebda, gadawyvites
damamSvidebeli nemsis gakeTeba, magram aravis
ikarebda. rogorc iqna qurTuki gaxades, sabedni-
erod, daWrili ar aRmoCnda. sixarulisgan gulSi
CavixuteT, mivefereT, vaWameT, sisxliani Tavpiri
movbaneT, maS ras vizamdiT, Cvenc xom gvyavs Svile-
bi?!~ – vaxtangis naTqvams korneli agrZelebs.
mogvianebiT gairkva, rom avtobusi dac-
xriles. mgzavrTagan saswaulebrivad gadarCa is
aTiode wlis biWuna. rogorc Cans, SeSinebulma
tye-tye irbina, magram bavSvurma orientaciam um-
tyuna da cxinvalis nacvlad kexvSi, qarTvelebis
garemocvaSi aRmoCnda.
momxdaris Sesaxeb gvesaubreba TamaraSenidan
devnili gulo jalabaZec, romelic axla kodaSi
cxovrobs: „im patara biWis ambavi saswrafod mzias
SevatyobineT, romelsac cxinvalSi naTesavebi hy-
avda da swored misi SuamavlobiT bavSvi mSoblebs
uvneblad CavabareT. im xanebSi `Zaris tragedia~
cxinvalSi imdenad gaxmaurda, rom darwmunebuli
var, Svili mSoblebma gamoigloves kidec, Cven ki
bavSvis dabrunebiT maT sicocxle gavuxangrZliv-
eT.~
121omis sxva saxe
gavida wlebi, biWi gaizarda, davaJkacda...
erT dResac kexvSi mcxovrebi kaxniaSvilebis
ojaxs mopatiJe miadga, cxinvalSi, qorwilSi unda
gvewvioTo...
,,iciT, rogor avforiaqdi? amxela kacs
Tvalze sixarulis cremli momadga, guli amiCqa-
rda. RmerTo Cemo, sikeTe ar ikargeba-meTqi. kidev
erTxel davrwmundi, rom biWma, romelmac bavSvo-
baSi seriozuli travma miiRo, Cveni Tanadgoma
igrZno, amdeni wlis ganmavlobaSi Cveni vinaoba
daimaxsovra da Tavisi cxovrebis yvelaze bednier
dRes qorwilSi dagvpatiJa,~ – emociebs ver mala-
vs korneli kaxniaSvili.
didi survilis miuxedavad, kexvelebi qor-
wilSi ver wavidnen.
122 www.qartlosi.org
mamaci rZali
mzad viyavi nebismiers gadavfarebodi win,
ra mniSvneloba hqonda
vin osi iyo da vin _ qarTveli.
karaleTelebis rZali, ori Svilis deda
leila boloTaSvili, erovnebiT osia. 2008 wlis
agvistos omis umZimesma dReebma Caafiqra imaze,
Tu rogoria iyo Sereuli ojaxis warmomadgene-
li.
`samxedro razmebi maradiorebis TanxlebiT
Semovidnen sofelSi. Cemi Tanamemamuleebi ise
saSinlad iqceodnen, rom maTi daundoblobis Semy-
urem bevrjer sikvdili vinatre. rodesac gaiges,
rom osi viyavi, jer uSveri sityvebiT magines _
qarTvels rogor wayevi colad, ratom osebi ar
gaamravleo. mere maZalebdnen, Seni da mezoblebis
Svilebis samalavis adgilsamyofeli gviTxario.
verafers rom ver gaxdnen, saxlidan gamiyvanes,
cxinvalSi tyved apirebdnen Cems wayvanas. mik-
roavtobusidan erTma gamosZaxa, raSi gWirdeba,
rom mogyavs, qali rad gvindao? kacebs eZebdnen,
biWebs.
ukan mimabrunes da mezoblis saxlSi gadama-
123omis sxva saxe
Tries, aq oqro da fuli moZebneo. ra unda movZe-
bno, Tu rame gaaCndaT, gaqceuli xalxi saxlSi ro-
gor datovebda-meTqi? mujlugunebiT da iaraRis
kondaxis rtymeviT gamomagdes gareT. Cems saxlSi
avardnen yviriliT, Sen xom ar gaqceulxar, ma-
Sin Sens fuls da oqros waviRebTo. ar gamaCnia,
ekonomikurad SeZlebuli ojaxi ar maqvs, rom
mZarcvelebi rames moexibla. angariSis gasworebis
mizniT yvelaferi aayiraves.
vTxove, rac gindaT hqeniT, oRond saxls nu
damiwvavT-meTqi. ezoSi Cemi Svilis avtomobili
naxes _ sul saTiTaod iyida nawilebi da Tavisi
xeliT aawyo. ver moaswro manqanis damalva. maT
waiyvanes, oRond Svilebi myoloda cocxali, man-
qanas aRar vCiodi.
mivxvdi, rom umZimesi dReebi daudga Cems
sofels. uSiSari qali var da gadavwyvite, ro-
gorc SevZlebdi, rogorme Zaladobisgan damecva
vinc sofelSi darCa da imaleboda,~ _ ixsenebs mZime
dReebs leila da cdilobs omis dros mezoblebis
winaSe gambedaobiT gamorCeulma qalma sisustes
sZlios da cremli Seikavos.
sofelSi Semosuli maradiorebi yvela saxls
Zarcvavdnen, zogs cecxlsac ukidebdnen da manam
idgnen abrialebul xanZarTan, sanam cecxli bo-
lomde ar STanTqavda glexebis naamagars.
leila boloTaSvili: „saxlebi iwvoda da
guli mikvdeboda, cecxlis Casaqrobad ar gviS-
vebdnen. maradiorebi saSinelebebs sCadiodnen,
124 www.qartlosi.org
Cvens Soris es ar unda momxdariyo.
Cvens regionSi, cxinvalis gaRmac da gamoRmac
iSviaTad naxavT ojaxs, qarTvelTan naTesaoba, an
megobroba ar akavSirebdeT. am kavSirs ar sces pa-
tivi maT, vinc aseTi barbarosoba Caidina. rodesac
saxlebs cecxls ukidebdnen, vkiodi, amas ratom
sCadixarT-meTqi? imitom, rom qarTveli jaris-
kacebi Seifareso! es ra mizezi iyo saxlis dasaw-
vavad, qarTveli qarTvel jariskacs Seifarebda,
aba ras izamda?! imasac ambobdnen, Tqvenma xalxma
bevri ram dagviSava Zveli konfliqtis droso. ki
magram, rodemde unda vicxovroT boRmiT? veWvob,
rom maradiorTa Soris bevri aqedan gaqceuli iyo.
kargad icodnen romeli saxli visi iyo _ saidan,
rogor? niRbebi ekeTaT, aSkarad imitom, rom ve-
ravis gvecno~.
sofelSi, ZiriTadad, xanSiSesulni da qalebi
iyvnen darCenilni. ramdenime biWs ar dautovebia
karaleTi. sanam maradiorebi saxlebSi daZrwod-
nen, Tavs samalavebs afarebdnen, gvian saRamos
ki leilasTan midiodnen da misgan igebdnen, sad
ra moxda. leilas Stabis ufrosi Searqves. qali
osi da rusi jariskacebis mimarT zrunvis mizniT
Tamamad dadioda samxedro razmebTan axlos, maT-
Tan laparakobda. cdilobda gaego ra Canafiqri
hqonda mowinaaRmdeges, rom Svilebi da mezoble-
bi gadaerCina. erT dResac mebrZolebma waaswres,
Tu rogor gadascemda leila informacias samala-
vSi SeyuJulT. qals telefoni waarTves da fexiT
125omis sxva saxe
daumtvries. leilas Svilebi gafrTxilebuli
hyavda, Tu telefoniT Cems xmas veRar gaigebT,
icodeT, rom deda aRar gyavTo. amitomac misi
telefonis damtvrevam panika gamoiwvia ojaxis
wevrebsa da damalul mezoblebSi. rogorc iqna,
erT-erTi mezoblis saxlSi moiZies Zveli tele-
fonis aparati da „Stabma~ kavSiri aRadgina.
sofelSi darCenilebi SimSilis zRvarze
iyvnen. saxlSi SemorCenili puris fqvili leilas-
Tan mihqondaT, is ki gvian RamiT purs acxobda da
`Sikrikebis~ saSualebiT ugzavnida damalulebs.
glexebi ukanasknel lukmas erTmaneTs uyofdnen.
moulodnelad dicidan muliSvilebma moikiTxes
bicola. produqti moutanes, Tavs araferi dauSa-
vo, saWmeli Wame da Ronivrad iyavio. leila im
saRamos bednieri iyo, radgan SeeZlo SimSilisgan
exsna mxsnelis molodinSi myofi xalxi.
„mzad viyavi nebismiers gadavfarebodi win, ra
mniSvneloba hqonda vin osi iyo da vin _ qarTveli,
mTavaria kaci arafers ar aSavebdes da boroti ar
iyos. verc mowinaaRmdegis Sebralebaze vTqvi uari.
rusebi rom Semovidnen, tanki arxSi gadauvardaT.
gzebi rom ar icodnen, waramara cviodnen arxebSi.
movida erTi rusis jariskaci da gvkiTxa, daWrili
gvyavs da vin Seifarebso? me-meTqi. wamiyvanes, Tavi
gastexoda ayiravebul tankSi moyolil jaris-
kacs, Wriloba davumuSave, Sevuxvie. mere rusebma
miTxres, gamogcadeT, Torem Cvenc ki SegveZlo amis
gakeTebao. cxadia, SeeZloT. mere vfiqrobdi, rom
126 www.qartlosi.org
ar wavyolodi, sofels aawiokebdnen?~
Tu romelime moxuci Tanasoflelis xmas ver
gaigonebda, leila Sin akiTxavda „gauCinarebuls~.
ori dRe gavida da vaxtangisgan araferi ismoda. kacs
loginad Cavardnili coli hyavda. leila SeSinda,
netav ra uWirT sawylebso. Sin mxolod avadmyofi
daxvda, sabralom kvnesiT uTxra, rom misi qmari ori
dRea daikarga, „me ki loginidan gadmosvla rom ar
SemiZlia, davitanjeo~.
leilam moxuci kacis Zebna daiwyo. maleve naxa,
mezoblis ezoSi mkvdari egdo. mtiralma biWebs
daureka. mezobeli kaxa giJiviT gamovardnila sa-
malavidan. uyvarda vaxo papa da misi sikvdiliT
gamowveulma tkivilma mtris SiSi daukarga. qalebs
gvamis wasaRebad motanil zewrebze xeli aukra,
bavSviviT aitaca cxedari da gulze axutebuli
miitana ezomde. kaci sabanSi gaaxvies da ise miaba-
res miwas. sam dReSi colmac dalia natanji suli.
soflidan gaqceul Svilebs daurekes, acnobes,
aRarc deda gyavTo. bRaviliT sTxovdnen leilas,
dedasac migvixedeo.
isic ezoSi daasaflaves...
„airia yvelaferi. minda es jojoxeTi dasrul-
des, Cven gasayofi araferi gvaqvs...~
127omis sxva saxe
ambari
oficeri malimal iwmendda SeWmuxnul saxeze
Rvarad momskdar ofls da yviroda:
sad migyavT, cixe savsea,
mSvidobian mosaxleobas xels nu axlebTo.
leila kandelaki misi asakisTvis uCveulod,
zedmiwevniT ixsenebs 2008 wlis omis yovel de-
tals. ukve samocdaTxuTmeti wlisaa, rom ara
omi, kidev ufro mxned iqneboda. SiSma gamtexao,
ambobs. Tumca, leila babos im mZime dRebSi mtris
banakidan mxsneli gamoCenia, jariskaci nikolozi.
im biWis sikeTem omi damaviwyao, _ sevdianad eR-
imeba moxucs da cremlian Tvalebs danaoWebuli
xelisgulebiT imSralebs.
11 agvistos kolia da leila kandelakebis
ojaxs mteri miadga. kaci oTxmoci wlis iyo,
qals Svidi aTeuli weli moeTavebina. xmauri rom
SemoesmaT, akankaldnen moxucebi. leila qmars
Seevedra, wamo, davimaloTo, magram ver imarjva
berikacma. qals ki TiTqos frTebi Seasxa SiSma.
leila sardafSi Sevarda, puris fqvilis
kidobans _ ambars axada Tavi da Sig Caxta. cxvirSi
128 www.qartlosi.org
Sefrqveuli fqvili awuxebda, magram SiSiT ver
aceminebda, Tan qmarze fiqrobda, vaiTu mokleso,
ukvnesoda guli da cremlebs ylapavda.
kolias taxtze mwoliares miuswro ocdaa-
Tamde SeiaraRebulma jariskacma. saxlis orive
sarTuli guldagul daiares, moxuci daamSvides,
nu geSinia, ar mogklavTo da tyved waiyvanes...
ar maxsovs ramdeni xani vijeqi ambarSi. velo-
debodi, rom Cems saxlsac cecxls waukidebdnen
da cocxlad daviwvebodi. bolos gavbede da sa-
malavidan amovedi. kolia aRar damxvda. saZebrad
gamovedi, Tumca, arc vicodi sad unda meZebna.
quCaSi monazvnebi Semxvdnen. momefernen. SiSis-
gan Zalagamoclils momSieboda. vTxove, raRac
maWameT, Torem guli mimdis-meTqi. Sin damabrunes,
damapures kidec da mTxoves, rom quCaSi aRar mev-
lo. kolia cocxali iqneba da male gamoCndebao.
mis lodinSi ori dRe gavida. 13 agvistos quCidn
xmauri Semoesma, gareT gavixede da gavSeSdi: wver-
moSvebul, gaburZgnul, kbilebamde SeiaraRebul,
samoqalaqo tansacmlian, ucxo meomrebs sofelSi
daZebnili xalxi centrSi SeeyaraT da daxurul-
Zarian avtomobilSi asvlas aiZulebdnen. niqoze-
lebs aSkarad tyved wayvanas upirebdnen.
saidanRac `vilisi~ movarda, viRac oficeri
gadmoxta, maradiorebs tyveebis gaTavisufleba
ubrZana da Tavis jariskacebs maTi dacva daava-
la.
129omis sxva saxe
oficeri malimal iwmendda SeWmuxnul saxeze
Rvarad momskdar ofls da yviroda: sad migyavT,
cixe savsea, mSvidobian mosaxleobas xels nu
axlebTo.
cixes gadarCenilebi soflis erT-erT sa-
cxovrebel saxlSi Seyares da meTvalyureebi miu-
Cines. mogvianebiT gavige, rom tyveebs fizikurad
aravin exeboda, arc Seuracxyofdnen. maT Soris
yofila Cemi qmaric. me ki aba, saidan mecodinebo-
da?!
15 agvistos erT-erTi oTaxis kedelze wa-
vawere TariRi da teqsti, rom cocxlebi varT _
Tu Svilebi dabrundebodnen, naxavdnen da Zebnas
dagviwyebdnen.
gareT rom gamovedi, kinaRam davmunjdi,
quCaSi Cveni patriarqi davinaxe. didi manqanebiT
Camosuliyo, Turme, micvalebulebi gadahyavda.
mivedi, Cavexute da avtirdi. masTan erTad Cveni
meufe isaia da viRac rusi generali iyo. patri-
arqs SevCivle, rom qmari myavda dakarguli da
misi ambavi ar vicodi. Tanasofleli biWi movida
da damamSvida, nu geSinia, kolia cocxalia da
sofelSia, erT-erT saxlSi dacvis qveS imyofebao.
gamikvirda _ ra dacva sWirdeboda moxucs?
wavedi mis mosaZebnad. dacvaSi mdgomma ja-
riskacma mkacrad mkiTxa, aq ra gindao? rusulad
vTxove, Cemi qmari gyavT datyvevebuli da Semax-
vedreT-meTqi. sul Teqvsmeti kaci hyavdaT tyved.
130 www.qartlosi.org
koliaze vuTxari, nu scemT, nu momiklavT-meTqi.
nu geSinia, mokvlis „prikazi~ ar gvaqvso... mere
vTxove, rom soflis boloSi minda gasvla, SviliS-
vilis saxls davxedav da wamomyeviT-meTqi _ mara-
diorebis meSinoda.
erT-erTi jariskaci gamomyva. gzaze uamravi
samxedro teqnika goris mimarTulebiT moZrao-
bda... mivaRwieT saxlamde... uvneblad gadarCenil-
iyo...
im biWma ezo moaTvaliera... boselSi Seixeda,
ramdenime dRis mSieri Zroxebi sawylad eyarnen.
jariskaci boselTan mdebare saTiveSi Sevida,
daavlo xeli Tivas da Zroxebs dauyara. Semdeg
saTlebiT wyali miutana. patara biWi iyo, keTili.
ise iqceoda, rom misi avtomatisac aRar meSinoda.
nikolozi mqvia, inguSi var, roca dagWirde, dam-
iZaxe da dagexmarebio. masTan erTad Tamamad dav-
diodi xolme SviliSvilis saxlis dasaxedad.
yoveldRe erTi da igive meordeboda, ezoSi
Camovjdebodi, is ki boselSi Sevidoda da Zroxebs
uvlida. erT dResac, ukan momavalT sofleli bi-
Webi Segvxvdnen. gaaCera, sabuTebi mosTxova da
rom ar hqondaT, daWera daupira. vTxove, Cveni
soflelebi arian da rogorc dedas, maCuqe magaTi
Tavisufleba-meTqi. asec moiqca. babuSkas~ xaTriT
gagiSvebT, magram gzaze ar waxvideT, baRebze gai-
areT, rom sxvam ar gagaCerono.
erT dResac maradiorebi mogvadgnen da sof-
131omis sxva saxe
lis naxiris wayvana daapires. meufe isaia daedevna
da win gadaudga, ar daaneba avkacoba yaCaRebs. erT-
erTma meufes avtomati miuSvira. morCili giorgi
aefara winamZRvars. me da Cemi inguSi jariskaci
nikolozi SeveswariT am faqts _ gamoekida be-
teeriT, waarTva saqoneli da xalxs daubruna...
ise wavida, gamomSvidobebac ver movaswari.
bavSvi gamomigzavna, daabara mivdivaro. guli
damwyda, rom ver gamovemSvidobe.~
omis dasrulebidan ramdenime dReSi, 22 agvis-
tos, erT-erTi stiqarosanis rCeviT, leilam da
koliam jvari daiweres. jer daumorcxvebia lei-
las, Cvens asakSi raRa dros jvrisweraa, kolias
ver daviyoliebo, magram im ambavma, rom jvars
meufe dawerdaT, sixaruliT aavso moxucebi da
morCilad warsdgnen sakurTxevelTan. imis gamo,
rom jer kidev komendantis saaTi iyo, jvrisweras
mxolod sanTlis Suqi anaTebda...
132 www.qartlosi.org
tyve
ramdenime metris moSorebiT SeCerda
da miTxra, kargi adamiani xar,
Sennairebi ar kvdebian, didxans unda icocxloo.
1990 wlis ianvari idga. Zalian cioda Sida
qarTlis mTebSi. gauaresebul aminds qarTve-
lebs da osebs Soris gaCenili agresia amZimebda.
or xalxs Soris uzarmazari ufskruli gaCe-
niliyo. Zmurad mcxovrebi qarTvelebi da osebi
or banakad qceuliyvnen. erTmaneTze mxecebiviT
nadirobdnen. specialuri jgufebi dadiodnen
dazvervaze, rom erTmaneTis nabiji ar gamopar-
vodaT, Tumca, drodadro mainc aviwydebodaT
realoba da mSvidobian warsulze fiqrSi gar-
Tulebi Tavs mowinaaRmdegis mier kontroli-
rebad teritoriaze amoyofdnen xolme.
im dResac ase moxda, aRmaskomis Tavmjdomare
zelim qelexsaevi naTesavTan midioda. daaviwyda,
rom arsebobda safrTxis Semcveli da usafrTxo
gzebi. qarTvelebi waadgnen Tavs da tyved ai-
yvanes.
ocdaerTi wlis Semdeg am ambavs dawvrile-
133omis sxva saxe
biT ixsenebs soso s: `maSin Teqvsmeti weli Semi-
srulda. dabadebis dReze ufrosebma damloces
da miTxres, rom ukve didi viyavi da maT gverdiT
unda mekeTebina saqveyno saqme, mtrisgan mamuli
unda damecva. Zneli iyo maSin mtris vinaobis
bolomde gaazreba, radgan osebis gverdiT gaz-
rdils, bolomde ver amomecno, Tu ra samtro
gvqonda erTmaneTSi.
im saRamos Cvenebi gvian gavidnen dazvervaze.
pirobiT sazRvarTan axlos gadaawydnen erT oss,
romelmac maT danaxvaze gaqceva scada. moiyvanes
StabSi. igi olqis aRmaskomis Tavmjdomare ze-
lim qelexsaevi aRmoCnda. iseT formaSi iyo, etyo-
boda axlobelTan midioda. arafriT ar hgavda
mebrZols, dakiTxvis drosac gaiZaxoda, mteri
ar var, gulSi cudi araferi mqonia, megobar-
Tan mivdiodio. aravin usmina. ar sjerodaT, rom
qelexsaevi samtrod ar iyo gamosuli saxlidan.
arada, guli meubneboda, rom is kaci marTali
iyo. erTi-orjer davapire kidec Tqma ufrosebi-
sTvis, es kaci marTali Cans-meTqi, magram rogorc
ki Cvenebis saxeebs Sevxedavdi, vCumdebodi. ki
miTxres, didi xaro, magram vicodi, rom im wuTSi
yvelasTvis Rlapi viyavi, gulubryvilo da ala-
li, romelsac mtris sjeroda.
ZveliT axali weli Tendeboda, megona am ambis
gamo mainc daindobdnen da ar awamebdnen. Sevcdi.
jer scemes tyves, mere gaaSiSvles da sardafSi
134 www.qartlosi.org
daamwyvdies, Zalian cioda... Tbilad mecva, magram
yinva mainc atanda tansacmelSi. tyve rom gaaSiS-
vles, imis mere mosveneba davkarge. vfiqrobdi,
albaT, gaiyineba da mokvdeba sawyali-meTqi. is
kaci pirveli tyve iyo, romelic Cems cxovrebaSi
vnaxe.
Cvenebi gvian wavidnen, zogi saqeifod, zogic
wina xazze, StabSi orni davrCiT. vgrZnobdi, ra-
Rac Zala ar masvenebda da gamudmebiT CamCiCineb-
da, udanaSauloa es adamiani da unda gadaarCi-
noo. vicodi, Cvenebi dabrundebodnen da kidev
ufro awamebdnen. veRar moviTmine da rasac vapir-
ebdi, vuTxari im meores, CemTan erTad rom darCa
saguSagoze. gamovutydi, rom tyves gaSvebas va-
pirebdi. ar SemewinaaRmdega, miTxra, rac ginda
hqeni, me araferi daminaxavs, araferi vicio...
Cavedi sardafSi, vfrTxilobdi, Cvenebis
meSinoda, am ambisTvis rom SeeswroT, albaT, ar
momklavdnen, magram kargi dRec ar damadgeboda.
mainc Tamamad gavuRe kari, ar mindoda damfrTxa-
li venaxe. sicivisgan galurjebuli iyo, dediSo-
bila idga da kankalebda. vubrZane swrafad gamo-
suliyo gareT, Cemi ,,buSlata~ da misi sportuli
Sarvali davugde win. giJiviT eca tansacmels.
mimarTuleba mivuTiTe da vuTxari, ai, aqeT gai-
qeci, es gza uxifaToa da aqeT Zebnas aravin dagi-
wyebs-meTqi.
arasodes damaviwydeba rac mere moxda. aRar
135omis sxva saxe
kankalebda. mxolod SiSiT savse TvalebiT miy-
urebda undoblad. mere Cumad, ZlivsRa amoR-
erRa, mesrole, vici, rom mainc momklavo... ara-
meTqi, vuTxari da vaiZule droze gaqceuliyo.
damijera, sxva gza arc hqonda da jer neli nabi-
jiT wavida, mere ki ramdenime metris moSorebiT
SeCerda da miTxra, kargi adamiani xar, Sennaire-
bi ar kvdebian, didxans unda icocxloo. ucnauri
intonaciiT Tqva is sityvebi, mxolod madliereba
ki ara, TiTqos brZanebac igrZnoboda mis xmaSi _
didxans unda icocxloo.
mogvianebiT gavige, rom is kaci samSvidobos
gavida. arasodes minania Cemi saqcieli~...
136 www.qartlosi.org
sikeTe Tu boroteba?
SeumCnevlad Sereke buCqebSi,
imedi maqvs, TviTon ipovian saxlis gzas...
dilas adre, rodesac mze jer kidev oqros-
fer Suqs fenda lurji mTebis mwvervalebs, xeo-
bis SesasvlelTan mtrulad ganwyobil mxareebs
Soris mcire Setakeba moxda. Tavdamsxmelebi ra-
odenobrivad orjer naklebni iyvnen, magram maT
moulodnelobis efeqti da uxmo, Tanamedrove
avtomatebi gamoiyenes, SeZles mcveli ZaRlebis
dacxrilva, tyved aiyvanes daraji.
yvelaferi msxverplisa da daWrilebis gar-
eSe dasrulda, Tu ar CavTvliT oriode aliyurs,
romelic CaZinebulma darajma miiRo. isini uax-
loes TxrilSi, ganiaraRebulni, saxiT talaxSi
iwvnen.
maRla xeobaSi, sadac saZovari mdebareobda,
sul male gamoCnda ramdenime fara mezobeli
soflebidan. usafrTxoebaSi darwmunebuli mwy-
emsebi gadaZaxilebiTa da yviriliT modiodnen
_ rqosan pirutyvs moerekebodnen. maTTan erTad
mwvelavi qalebi iyvnen da bavSvebi, romlebic Tan
137omis sxva saxe
wamoeyvanaT mTis sufTa haeris Casaylapad.
soflis idiliur suraTs uxeSad arRvev-
da arsaidan amozrdili adamiani avtomatiT,
romelmac soflelebs xeobaSi xmis amouReblad
Casvla ubrZana.
gaognebulma mwyemsebma uceb ver gaiges ra
xdeboda, zogma winaaRmdegobac ki gauwia. rki-
niT moWedili avtomatebis kondaxebma maleve ga-
moafxizla isini, gaagebina, rom maTTan xumroba
ar Rirda.
oriode saaTSi xeobaSi samocdaaTze meti
adamiani da samasze meti rqosani pirutyvi mo-
grovda. Tavdamsxmelebi SeSfoTdnen: tyveebis
raodenoba maTze aTjer meti iyo, situacia Sei-
Zleboda kontrolidan gamosuliyo.
tyveebi Caamwkrives, qalebi da bavSvebi
gaaTavisufles, xolo mamakacebis mimarT iseTi
zomebi miiRes, rac maT swrafad da efeqturad
moqmedebis saSualebas arTmevda. isini aiZules
gadaeyaraT fexsacmeli da yvelas, Svidi adamia-
nis garda, Sarvlebi gauWres. Tavdamsxmelebma,
usafrTxo teritoriaze gaRwevamde, am Svideu-
lis mwyemsebad gamoyeneba gadawyvites.
uzarmazari faris movla arc ise advili iyo.
SeiaraRebulebi naalafar cxenebze Sesxdnen da
mwyemsebs Tvalyurs adevnebdnen. mwyemsebma qale-
bi da bavSvebi samSvidobos daigules da sxartad
Seudgnen TavianT saqmes.
138 www.qartlosi.org
Tavdamsxmelebi da tyveebi sxvadasxva eTni-
kur jgufs miekuTvnebodnen, magram umetesi maT-
gani yofili keTili mezoblis enaze saubrobda.
maT axla iaraRi aswies erTmaneTis winaaRmdeg
– TiTqos Tavisi miwis dasacavad. Tumca, es poli-
tikaa, Cven ki davubrundeT ambavs.
melsi, erT-erTi Tavdamsxmeli, mTebSi gaiz-
arda da qarTveli TanamebrZolebisgan gansxvave-
biT, kargad marTavda cxens, yvelgan aswrebda
misvlas, Tvalyurs adevnebda imas, rom romelime
mwyemsi buCqebSi ar mimaluliyo, an xevSi ar gad-
amxtariyo. sxvaTaSoris, mwyemsebi forsmaJorul
situaciebs ar qmnidnen.
_ melsik, _ dauZaxa erTma xnierma, fafaxianma
mwyemsma, _ micani?
melsi mwyemss daakvirda.
_ Zia sergo, Sen xar?!
_ ki, me var.
_ miSa rogoraa, sadaa?
_ miSa yirimSi wavida, col-Svilic waiyvana,
Tqva, megobrebTan ver viomebo. iqac Wirs samsax-
uri da cotas vexmarebi.
_ nu geSinia, Zia sergo, gadavrekavT pirutyvs
usafrTxo adgilas da gagiSvebT, meTaurma ase
Tqva.
melsi Tavs uxerxulad grZnobda. miSa da is
desantebi iyvnen, erTad msaxurobdnen yirimSi
jer kidev sabWoTa kavSirSi. miSa naxevari wliT
139omis sxva saxe
gvian gaiwvies da melsi patronobda mas rogorc
Tanamemamules, mihyavda igi drois gasatareblad
uaxloes dasaxlebaSi. miSa _ maRali, mwveli,
Savgvremani, muqi TvalebiT yovelTvis ipyrobda
adgilobrivi, oqrosferTmiani lamazmanebis yu-
radRebas.
melsis gaaxsenda, Tu rogor Camovida miSas
mama sergo kavkasiuri nobaTiT datvirTuli. igi
melsis madlobeli iyo miSas mxardaWeris gamo.
jaris damTavrebis Semdeg stumradac ki miiwvia
TavisTan, magram ver moaxerxa, Semdeg omic dai-
wyo.
_ melsi, _ sergo Tvals ver usworebda mas, _
aq Cemi sami Zroxa da ai, is ori TeTri xaria. mZime
SromiT virCen Tavs da dRes saRamos miSas ZmisS-
vilebsa da umcros Zmas saWmeli araferi eqnebaT.
_ SeumCnevlad Sereke buCqebSi, imedi maqvs,
TviTon ipovian saxlis gzas. meTauri momklavs
rom gamigos.
_ midi, gainZeri, _ melsma Tvalis kidiT maT
mxares momzirali meTauri vaxo SeniSna, cxeni
yalyze Seayena da wvrili wneli gadauWira ser-
gos.
dRe-Ramis mere fara usafrTxo adgilas
gadarekes da mwyemsebic gaaTavisufles. Tumca,
maTgan winaswar aiRes simboluri gamosasyidi.
TavdamsxmelTa sikeTe da guluxvoba ubralod
aixsneboda _ operaciam warmatebiTa da eqsces-
140 www.qartlosi.org
ebis gareSe Caiara, nadavli ki yvelas eyofoda.
mwyemsebi da sxva tyveebi saxlebs daubrund-
nen. ramdenime sofeli msxvilfexa rqosani piru-
tyvis gareSe darCa. sergos ulamazesi xarebi da
samive Zroxa TavisiT dabrunda saxlSi. Tanaso-
flelebi SeSfoTdnen da viRacis borotma enam
cudi sityvac ki Caagdo, rom sergos Svili wavi-
da iq, sadac amJamad `mtrebi~ cxovroben.
yvelaferi imiT damTavrda, rom sergo sasti-
kad scemes, avad gaxda da gardaicvala. miSa gas-
venebaSi Camovida da nacnobebis meSveobiT mel-
sis bedic gaarkvia...
melsi sergos sikvdilis Semdeg ramdenime
TveSi gardaicvala.
RmerTma icis, CaeTvleba Tu ara mas keTilad
saqme, romelic megobris mamas gaukeTa.
141omis sxva saxe
gadarCenilebi
nu geSiniaT, gagiSvebT, magram manamde
Wrilobebi unda dagimuSavoTo.
goCa manuCaraSvili, ocdacameti wlis, devni-
li sofel karaleTidan yveba: `omi rom daiwyo,
jer qalaqi gori ibombeboda, mere, soflebSic
Camoyares Wurvebi. amasobaSi karaleTSi rusi ja-
riskacebi Semovidnen da bloksaguSagoebis ageba
daiwyes. maT maradiorebic moyvnen: rusebi, osebi,
CeCnebi, inguSebi... dadiodnen soflebSi da rac
ver mihqondaT, wvavdnen, Semdeg axalgazrda bi-
Webis Zebna daiwyes, iWerdnen da cxinvalSi mihyav-
daT...
12 agvisto iyo. Cems ezoSi mezoblebi viyaviT
Sekrebilni, vlaparakobdiT. maradiorebi movid-
nen, saidan gaCndnen, verc erTma SevamCnieT. sul
rva kaci viyaviT, aqedan, xuTma gaqceva moaxerxa.
samni dagviWires, sabargulian manqanaSi Segvag-
des. mere araferi maxsovs, goneba davkarge.
gons rom movedi, cxinvalSi viyaviT. sibnele-
Si Zlivs gavarCie, rom univermaRTan, erT-erTi
Senobis sardafSi vyavdiT. mesame Cvengani aRar
142 www.qartlosi.org
gamoCnda. gzaSi ra uyves, ar vici. gvcemdnen, gvag-
inebdnen. mere erTi momitrialda da rusulad
miTxra, axla Cveni micvalebulebis sasaflaoze
wagiyvanT da zed saflavze dagaklavTo. erTma
osma uTxra, me gamatane, qarTvelebma Cemi Zma
mokles da sisxli unda aviRo, RoriviT davkalav
magas saflavzeo.
mokled, uproblemod dauTmes Cveni Tavi,
`opelSi~ gadagvsves da... osebi mogvibrundnen da
gviTxres, nu geSiniaT, gagiSvebT, magram manamde
Wrilobebi unda dagimuSavoTo. erT-erTi osis
saxlSi migviyvanes, sardafSi dagvmales, Wrilo-
bebi dagvimuSaves.
meore dRes karaleTSi wamogviyvanes. sofelSi
ki mivediT, magram saxlSi ar Seisvleboda, isev
mogvagnebdnen, amitom baRebSi vimalebodiT. oTxi
dRe miwaze viweqiT.
mezoblis qalebi, roca axerxebdnen, saWmeli
mohqondaT. 22 agvistos mezoblis biWebma xaSur-
Si wagviyvanes. megobrebi Zlivs davajereT, rom
Suagul omSi mteri dagvexmara da samSvidobos
gamogviSva~...
143omis sxva saxe
mZime tvirTi
moxuci xelSi rom aviyvane, meTaurma gakvirvebiT
Semomxeda, magram veraferi miTxra...
zura axla yofili jariskacia. cxinvalis
omSi miRebuli mZime Wrilobis gamo fexi moWres
da veRarasodes ibrZolebs. miuxedavad imisa, rom
misTvis jildo ar miuciaT, megobrebi miiCneven,
rom zura gmiria. Tumca, TviTon Tvlis, rom amis
Tqmis sababi aravisTvis miucia. sagmiro araferi
Camidenia, omis gaazrebac ki ver movaswariT, ise
uecrad damTavrda yvelaferio, _ ambobs.
erT-erT osur sofelSi, naxevrad dangreul
saxlSi qarTvel jariskacebs moxuci qali unaxavT.
sofelSi aravin yofila darCenili dauZlure-
buli moxucebis garda. qali rom upatronod
daetovebinaT, tanjviT daiRupeboda, veravin
mouvlida. zuras moxuci xan xelSi atatebuli
utarebia, xanac zurgzemokidebuli.
`moxuci xelSi rom aviyvane, meTaurma gak-
virvebiT Semomxeda, magram veraferi miTxra.
umweos, tkivilisgan daosebuls tirilis Tavic
aRar hqonda. etyoboda, rom gadarCenis imedi
144 www.qartlosi.org
gadaewura da winaaRmdegoba gamiwia, damtoveo.
mivefere, _ nu geSinia, bebo, yvelaferi kargad
iqneba, _ vaimedebdi. eh, yvelaferi damTavrdao,
amoioxra da xeli Caiqnia. omi aRar unda yofili-
yoo. ar unda daewyoT Tqvens Svilebs da arc iqne-
boda-meTqi. _ Cemi Svilebi gaiqcnen, iaraRs xels
ar kideben, aq davibade, es aris Cemi miwa, isini ax-
algazrdebi arian da sxvaganac naxaven TavSesafa-
rs, me ki sxvagan aba raRa unda vakeTo, damtove, aq
movkvdebi, _ mTxovda. ar SemeZlo misi datoveba.
Tavidan biWebi saxes maridebdnen, ar un-
dodaT daxmareba. mogvianebiT Cemi zurgCanTa
da saWurveli gamomarTves da morigeobiT at-
arebdnen. Znelia omSi sxvam aTrios Seni bargi.
arada, bebia maxsendeboda im qalis danaxvaze,
bebia, romelic ramdenime wlis win, oTxmocdar-
va wlis asakSi loginad Cavarda. me vuvlidi.
swored ase, xelSi atatebuli, an zurgze mokide-
buli damyavda, rogorc daWrili osis qali.
moxuci drodadro mexveweboda, damtove, codo
xaro. Tan mefereboda damWknari xeliT. ver dav-
tovebdi, erTi wamiTac ar mifiqria amis gakeTeba,
magram sahaero dabombva rom daiwyo, cud dReSi
Cavvardi, moxucTan erTad sirbili gamiWirda.
male saSineli dartyma da tkivili vigrZeni,
goneba davkarge. gons hospitalSi sami dRis Sem-
deg movsulvar. maSinve im moxucis ambavi vikiTxe.
biWebs CemTan erTad wamouyvaniaT manqaniT. isic
145omis sxva saxe
fexSi iyo daWrili. gadarCa, arc amputacia das-
Wirvebia. me ki fexi davkarge.
erTxel, megobarma miTxra, marto rom yofil-
iyavi, iqneb es arc dagmarTnodao. sul vfiqrob,
marto rom vyofiliyavi, iqneb saerTodac ar ga-
davrCeniliyavi. saSinelebaa omi, uamravi udana-
Saulo adamianis sicocxles anadgurebs.
dRemde Zalian minda im moxucis moZebna, ar
vici ra bedi ewia, cocxalia Tu ara, magram sul
mgonia, rom im dRes bebiaCemis gadarCenas vcdi-
lobdi~.
146 www.qartlosi.org
eSmaksac wauRia rusuli ruletka
gaoflilma alanma nagani savarZelze
daagdo da ferwasuli, magram
bednieri saxiT gadmovida manqanidan.
alanma ociode azidva gaakeTa muStebze da
swrafad wamoxta. oTaxSi dedamisi Semovida da
wyliT savse saTli iatakze dadga.
_ wyaros wyalia? _ ikiTxa alanma.
_ ki, mamisaanTubnidan movitane, _ Cailaparaka
dedam da daRlili daeSva skamze.
_ ar iaro iq, milionjer gTxove.
_ sqeli goCa vnaxe wyarosTan, _ dedam Cafiqre-
biT ganagrZo, _ Senze Tqva aRar gamoCndeso aq, isini
gelodebian da mogklaven, rogorc ki gamoCndebi.
_ roca momindeba, waval, _ daamTqnara alanma,
_ TviTon gaufrTxildnen TavianT Tavebs...
alani Tavisive xvrinvam gaaRviZa, adga da
Cacma daiwyo. fexsacmelze Tasmebi Seikra, sa-
wolis qveSidan tyviamfrqvevi gamoaTria da
karisken gaemarTa, magram gasvlas ar Cqarobda.
_ visTan erTad iyo goCa? _ ikiTxa man.
147omis sxva saxe
_ ar vici, iq yvela formiT iyo, macale Zili...
_ namZinarevi xmiT Cailaparaka dedamisma.
_ kargi, egre iyos, dRes aRar waval mamisaan-
TubanSi, xval ki aucileblad davecemiT biWebi.
alanma Wiqa wyali dalia da karSi gavida.
mtvrian, moukirwylav, Camkvdar gzaze midio-
da mxarze tyviamfrqvevgadebuli alani. kuTxeSi
Cauxvia Tu ara, zemoT wavida da qalaqisken mima-
val asfaltirebul gzas daadga. memorialuri
dafis mopirdapired, mitovebuli orsarTuliani
saxlis win daburulminebiani yviTeli nol eqvsi~
dainaxa da gargaris CrdilqveS gaCerda. manqanis
mina Camoiwia da iqidan alanis klaselma mitam
gamoixeda, romelTanac skolaSi Cxubobda irmas
gamo, irma ki bolos sqel goCas gayva colad.
alanma Tanaklaselis Worflian, gargariviT
Ria feris saxes Sexeda, Semdeg totisken gaiwv-
dina xeli, Tumca, nayofi ar mouwyvetia, mxolod
foTlebi, gadaafurTxa da tyviamfrqvevis qamris
sworebiT manqanisken gaemarTa.
_ am manqaniT moxvedi? _ ikiTxa alanma, manqa-
nis kari gamoaRo da ukana savarZelze dakunTuli,
Savgvremani mamakacis _ kukus gverdiT dajda.
saWesTan mjdomi mita Semobrunda da naZaladevi
seriozulobiT Tqva:
_ Cven aq mfrinavi TefSiT movfrindiT, dedami-
welo.
_ marsidan, _ Caiwikvina kuCam, Tan fexebs aba-
148 www.qartlosi.org
kunebda, _ Cven marselebi varT...
mita Setrialda, saWeze daemxo da sicilisgan
CabJirda, Canda, rom isini anaSiT iyvnen gabrueb-
ulni.
_ xidi danaRmulia, _ Tqva alanma, _ nuTu sa-
guSagoze ar giTxres?
_ gviTxres, _ Caiburtyuna mitam, _ magram erT
adgilas~ gavagzavne. Cven, ubralod, iRblianebi
varT, gesmis? guSin Svili SemeZina, erTi kviris
win ki am qondriskacisTvis gogo movitaceT.
_ gilocav, _ gauRima alanma, _ magram erTi
saTxovari maqvs: ukan fexiT wadiT.
kuCam sicili Sewyvita da mkacrad ikiTxa:
_ da marsze riT davbrundeT?
kuCam revolveri amoiRo, barabani daatri-
ala, lula safeTqelTan miido da Caxmaxs gamoh-
kra. mitam swrafad gamostaca iaraRi da, TiTqos
iRblis gaSveba ar unda xelidano, igive gaimeo-
ra. oTxi Tvali miaCerda alans: SeZleb? da akank-
alebuli xeli iaraRisken gaiwvdina, civi lula
safeTqelTan, yuris cota zemoT miido, Tvalebi
daxuWa da samjer gamohkra Caxmaxs...
gaoflilma alanma nagani savarZelze daagdo
da ferwasuli, magram bednieri saxiT gadmovida
manqanidan. mxarze tyviamfrqvevi moigdo da arxze
gadebuli mcire xidisken gaemarTa ise, rom sro-
lisa da yvirilis xmaze arc Semotrialebula.
gverdiT yviTelma `nol eqvsma~ didi siswrafiT
149omis sxva saxe
Cauqrola. alanma icoda, rac moxdeboda, magram
afeTqebis xmam mainc Seaxtuna, daixara da namsx-
vrevebisgan daifara Tavi xelebiT.
alanma xids iqiT gadabrunebuli, cecxlis
alSi gaxveuli manqana dainaxa. garSemo mdgari
xeebi manqanisa da adamianebis fragmentebiT iyo
mofenili. aqedan unda davaxvio, sanam vinme mosu-
la, Torem movardebian saguSagodan da gamomkiTx-
aven, ra da rogor, _ gaifiqra alanma, gamovida
viwro mosaxvevidan da liaxvis napirTan aRmoCnda,
romlis mRvrie wyalic mamisaanTubanze Camoedine-
boda.
akaciebSi Camalulma bilikma alani Zvel xis
xidTan, cariel kldovan napirTan gaiyvana. is mzis
sxivebiT gamTbar lodze Camojda da wyals miaSt-
erda. sawyali mita, RmerTma acxonos, misma colma
bavSvi gauCina, man ki... eeh... kuCasac moeRo bolo...
xom SeeZloT daejerebinaT da mSvidad wasuli-
yvnen fexiT qalaqSi, eSmaksac wauRia manqana. ara!
mainc iTamaSes rusuli ruletka da ai...
ise mitas mainc carieli Tavi eba, orosani.
skolaSi irmas ekurkureboda, Tumca, kargad ico-
da, rom me miyvarda. sadauri Cemi amxanagi iyo?! ir-
mas gamo viCxubeT kidec, goCa ki mSvidad idga mo-
SorebiT da sxvebTan erTad uyurebda ori suleli
rogor aTrevda erTmaneTs. irmac xididan uyure-
bda seirs. eSmaki, mamaZaRli iyo es goCa, veravin
xvdeboda, rom is epranWeboda irmas. mxolod me-
150 www.qartlosi.org
aTe klasSi mixvda yvela yvelafers, rodesac ukve
veRar damalavda mucels skolis formis qveS: mas-
wavleblebma skandali atexes. sqelma goCam ki wi-
Teli cxrianiT~ waiyvana irma Tavis saxlSi, mamis-
aanTubanSi. axla iq nangrevebia. icis neta, rom
me davuwvi saxli? fexebze mkidia! unda movkla
eg sqeli da maSin irmac dabrundeba mSoblebTan,
mere viRa damiSlis mis colad moyvanas, mita?
alanma meore qvaze sapnis naWeri SeniSna da
wamodga. tyviamfrqvevi frTxilad, qviSa rom
ar moxvedriliyo, meqanizmSi ise miayuda lods.
tansacmeli gaixada, saponi aiRo, gaxurebul
qviSaze xtunviT gaiara da wyalSi Sevida. aqedan
kargad Canda mamisaanTubnis maRali napiri, sadac,
amxanagebTan erTad, goCa iyo Casafrebuli.
alani mdinaris wynar dinebaSi Sevida, fex-
iT qviSiani fskeri mosinja da gaCerda. wyali
welamde swvdeboda. CayvinTa da sapnis wasmas
Seudga. mdinaris xmam gasrolis xma STanTqa da al-
anis mkerdze sapnis qafi gavardisferda. napirze
gamosvla scada, magram mere TiTqos xeli Caiqniao
da wyalSi CayvinTa...
sqelma goCam dinebas sZlia, napirze amovida,
mZimed msunTqavi cxel qviSaze daeSva. mis gverdiT
mjdom kuCas gaxeda da sigaretis mokideba sTxo-
va.
_ moweva mavnebelia, _ uTxra kuCam da kamufla-
Jis gulis jibeSi CaZvra, _ ar unda gveTqva alanis
151omis sxva saxe
dedisTvis, rom mis Svils vusafrdebiT.
_ ar minda im sulelis mokvla, _ amoioxra
sqelma goCam, zurgze gadabrunda da mzisTvis
Tvalis gasworeba scada.
_ man xom saxli dagiwva?
_ vici, magram mainc ar minda, damRala am
gauTavebelma uazro omma... rodemde unda ga-
grZeldes es yvelaferi? iqneb saerTo ena gamogve-
naxa da dagvebrunebina bavSobis wlebi, amaze ar
gifiqria?
kuCam kiTxva upasuxod datova da optikurs-
amizniani SaSxana aiRo:
_ waval, vnaxav ra xdeba iq.
_ tyuilad ar isrolo, _ gaafrTxila sqelma
goCam.
_ kargi.
kuCa maRal buCqebSi gauCinarda.
uceb srolis xma gaisma da buCqebidan aRe-
lvebuli kuCa gamoCnda. SaSxana brtyel qvaze
dado da formis gaxdas Seudga.
_ oss gavartyi, Sors iyo da banaobda... fiqrob-
da, albaT, rom aseTi manZilidan ver gavartyamdi.
axla dineba aq Camoatarebs.
sqelma goCam pirvelma dainaxa gvami da tansac-
mlianad Sevarda wyalSi, TmebSi Caavlo mkvdars
xeli da napirze gamoaTria.
saRamos mamisaanTubnis wyarosTan moxuci qali
mivida bidoniT, wyliT gaavso da wasvlas apireb-
152 www.qartlosi.org
da, magram uzarmazarma figuram gza gadauRoba.
_ gamarjoba, babo oli, _ miesalma moxucs.
_ ah, goCa, Sen xar? _ CailuRluRa SeSinebul-
ma, _ gamarjoba Svilo, rogor xar?
_ rogor unda viyo omis dros... ra Tqma unda,
cudad.
_ ho, kargi axla Zalian cota xdeba, _ daeTanx-
ma moxuci, kidev raRacis damateba undoda, magram
sqelma goCam gaawyvetina.
_ alani Cems saxlSi asvenia, _ Tqva man da nan-
grevebze mianiSna, sadac erTi oTaxiRa gadarCe-
niliyo, _ movidnen da waasvenon, dasaflavebas
Cems Tavze viReb...
_ kargi, Svilo, _ slukuniT upasuxa moxucma, _
yvelafers gadavcem.
_ alani Cemi megobari iyo... dedamiss uTxari,
rom Zalian vwuxvar...
153omis sxva saxe
isev CamovkidebT mSvidobis kars
Zmao, ar waxvide, moval, me gadagefarebi,
movkvdebi SenTvis, Sens sicocxles davicav,
ar waxvideo.
zaza axla devnilis statusiT cxovrobs. dev-
nilia sakuTari soflidan, romelTanac ramdenime
kilometri aSorebs. misi sofeli TamaraSeni am-
jerad e.w. sazRvris meore mxaresaa. axla ojaxTan
erTad samowyalod micemul kotejSi cxovrobs da
dardobs, rom mis ezoSi vazi gasasxlavia da gaq-
ceuli patronis molodinSi tiris. jer ormoci
wlisac ar aris, magram erTianad morevia WaRara.
ambobs, rom omma daabera. Tumca, ara SiSis gamo.
tkivilis gaZleba uWirs, yovel Rame sizmarSi nax-
ulobs mamapapiseul saxls _ mxolod erTi kede-
lia darCenili, ezos WiSkari aRar aqvs, im kedel-
Tan ki misi siyrmis megobari osi erovnebis giorgi
dgas. rogorc ki zaza fexis Sedgmas daapirebs,
afeTqebis xma esmis da eRviZeba.
`sanam TamaraSenSi vcxovrobdi, diliT saxl-
idan gamosuli im mxares vixedebodi, saidanac mze
154 www.qartlosi.org
amodioda. axla saZirkvels gadmovabijeb Tu ara,
Tvalic da gulic iqiT gamirbis, sadac Cemi sofe-
lia, rogorc amboben, miwasTan gasworebuli. mgo-
nia, rom erT dRes raRac niSans davinaxav. niSans
omis damTavrebis macned. 2008 wlis agvistos omi
CemTvis jer ar damTavrebula. arc imaTTvis dam-
Tavrebula, vinc axla am jojoxeTuri e.w. sazRvr-
is miRma cxovrobs. imaTze xSirad vfiqrob. xSir-
ad mawuxebs azri, rom es ar iyo omi qarTvelebis
da osebis dapirispirebis niadagze. es iyo omi
imisTvis, rom qarTvelebi da osebi daejaxebinaT
erTmaneTze da es tragedia gamoeyenebinaT. vis da
ratom? viRac mesames, romelsac am ambiT wylis
amRvreva da saTavisod Tevzis Wera surda. poli-
tikosi ar var. erTi alali kaci var da Cemnair
xalxTan mqonda urTierToba, Cven ki namdvilad
ar gvsurda omi. bolo wlebSi saxalxo dResaswau-
lebs erTad aRvniSnavdiT xolme, es ar zRudavda
mis uflebebs da me ar maZlevda masze upirateso-
bis SegrZnebas. es dRe, ubralod, Cveni siyvarulis
gamomJRavnebis da kidev erTxel aRiarebis dRe
iyo, rodesac erTmaneTs veferebodiT.~
zaza isev im mimarTulebiT ixedeba, saiTac
TamaraSeni unda mdebareobdes da cremlSeparu-
li TvalebiT uxmod meubneba, rom Zalian uWirs.
misi ufrosi vaJi TxuTmeti wlisaa. is ambobs, rom
ar surs vinmes siZulvili iswavlos, miT ufro,
osis, radgan mamamisiviT e.w. sazRvris miRma ma-
155omis sxva saxe
sac darCa is xalxi, vinc uzomod enatreba.
zaza: `TamaraSeni axlosaa cxinvalTan. ami-
tomac wlebis ganmavlobaSi axlos viyaviT Cven
da osebi. Cveni Wiric da lxinic saerTo iyo. roca
im pirveli dapirispirebis talRam gadaiara da
mivxvdiT, rom erTmaneTi ar gvZulda, me da osma
megobarma saerTo saqmec wamoviwyeT. es ar iyo
arc ubralod saqmiani urTierToba da arc mxo-
lod megobroba. es iyo Zmoba. roca erTs meoris
gareSe cxovreba ver warmoudgenia. roca RvTi-
sadmi siyvaruli jer SenSi iwyeba da mere ojaxs
gadasdeb. ase gadavdeT Cvens ojaxebs erTmaneTis
siyvaruli. saqmes rom movrCebodiT, mere xan Tam-
araSenSi viyaviT CemTan da xan cxinvalSi masTan.
axla saxelis Tqmac miWirs. meSinia Cveni megobro-
bis gamo ar avnon. agvistos omis dros mxolod
telefoniTRa vaxerxebdiT kontaqts.
cocxali xar? gamudmebiT vekiTxebodiT erT-
maneTs da saSinlad ganvicdidiT rac xdeboda.
Cven saxls vtovebdiT, sxva gza aRar gvqonda, is
telefonSi bRaoda, _ Zmao, ar waxvide, moval, me
gadagefarebi, movkvdebi SenTvis, Sens sicocxles
davicav, ar waxvideo.
rodesac ojaxi SemovliTi gziT gamomyavda,
is cxinvalidan, tyviebis wvimaSi da afeTqebebis
talRaSi moiwevda Cemi saxlisken. axla sofelSi
Semovedi, sul cotac da SenTan viqnebi, _ mwer-
da mesijs telefonze, me ki am dros ojaxTan er-
156 www.qartlosi.org
Tad gavrbodi saxlidan, Sors viyavi TamaraSe-
nidan. misi yvela sityva dRemde mesmis da imeds
miZlierebs, rom erT dRes isev iq, TamaraSensa da
cxinvalSi CavexutebiT erTmaneTs. male satele-
fono kavSiric saSiSi gaxda. Cven sakuTar miwaze,
sakuTari miwidanve devnilebi gavxdiT. is iq dar-
Ca Cemi saxl-karis darajad. kinaRam mokles. roca
maradiorebi daTareSobdnen, Cemma osma megobar-
ma me vera, magram Cems saxls gadaafara mkerdi, si-
cocxle riskze Seagdo da gaborotebul mZarcve-
lebs Cemi saxlis ganadgurebis ufleba ar misca.
Tumca, ras gaxdeboda erTi asTan?
mogvianebiT Sewuxebulma damireka: `guli
mikvdeboda, Cvens Camobmul alayafis kars rom
xsnidnen, magram veraferi vuSveleo. maSin vi-
fiqre, rom kidev kargi tragikulad ar damTavrda
misTvis Cemi saxlis gadarCenis mcdeloba-meTqi,
magram avtirdi. WiSkris gamo ki ara, gamaxsenda
is dRe, erTad rom movitaneT WiSkari da Camovki-
deT. rogor uxaroda... axla, roca dro gavida,
vxvdebi ras niSnavda is kari orivesTvis. Cven ga-
suli saukunis 90-iani wlebis dasawyisSi abobo-
qrebuli talRa davacxreT, omis da siZulvilis
xanZari CavaqreT da mSvidobis saxlis mSenebloba
daviwyeT. is WiSkaric mSvidobis saxlis alayafis
kari iyo. es kari Camogvixsna mterma da Cven isev
CamovkidebT mas.~
157omis sxva saxe
Sinaarsi
mkiTxvels ------------------------------------------------
winasityvaoba -----------------------------------------
mxsneli ---------------------------------------------------
dedis xelebi ------------------------------------------
axali sicocxle -------------------------------------
soflis mcveli ---------------------------------------
avRaneli -------------------------------------------------
bavSvobis megobari --------------------------------
hipokrates fici -------------------------------------
dro, omi da... TeTri vardebi -----------------
mjera, mTebi
Cvens erTobas elian -------------------------------
mxsneli wminda nikolozs hgavda ------------
absurdis Teatri -----------------------------------
tragedia, romelic grZeldeba --------------
zvaraki ---------------------------------------------------
Tanadgoma erovnebas ar scnobs -------------
mezoblebi ----------------------------------------------
3
5
7
10
14
21
25
27
31
34
38
41
44
51
55
59
61
158 www.qartlosi.org
maCablis motaceba ---------------------------------
gvWirdeba ki Cven naTesavebi? ----------------
axsari da miSa -----------------------------------------
guli -------------------------------------------------------
CemTvis siZulvili
ar giswavlebiaT -------------------------------------
moulodneli stumari ----------------------------
jariskacma gadagvarCina -----------------------
gansacdelTan Seurigebeli --------------------
sufrasTan -----------------------------------------------
Tanaklaselebi ----------------------------------------
babo ---------------------------------------------------------
ra moxdeba, rom
yvelaferi daviviwyoT? --------------------------
maRaziis rigSi ---------------------------------------
vin upasuxebs kiTxvas? ---------------------------
batiki -----------------------------------------------------
RvTisnieri adamiani -------------------------------
sikeTe ar ikargeba ----------------------------------
mamaci rZali -------------------------------------------
ambari ------------------------------------------------------
65
68
74
78
81
84
87
92
95
98
101
103
107
109
112
117
119
122
127
159omis sxva saxe
tyve ---------------------------------------------------------
sikeTe Tu boroteba? ------------------------------
gadarCenilebi -----------------------------------------
mZime tvirTi --------------------------------------------
eSmaksac wauRia
rusuli ruletka ------------------------------------
isev CamovkidebT
mSvidobis kars -----------------------------------------
Sinaarsi --------------------------------------------------
132
136
141
143
146
153
157
160 www.qartlosi.org