omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginot 2008 wlis...

160
1 omis sxva saxe omis sxva saxe gori 2012

Upload: others

Post on 22-Jan-2021

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

1omis sxva saxe

omis sxva saxe

gori

2012

Page 2: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

2 www.qartlosi.org

wignze muSaobdnen:

megi bibiluri

maria (plion) plieva

Temur cxurbati

ekaterine lomiZe

tamerlan tadtaevi

qeTevan kapanaZe

redaqtori:

megi bibiluri

teqnikuri redaqtori:

vaxtang ZanZava

Page 3: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

3omis sxva saxe

krebulis mizania warmogidginoT 2008

wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis

mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri

qmedebebi. krebulSi Sesuli istoriebi naT-

lad asaxavs, rom omSic ki aris adgili zogad-

sakacobrio faseulobebis gamovlenisa.

istoriebi Sekriba arasamTavrobo orga-

nizaciam megobrobis xidi – qarTlosi~ da wig-

ni gamoica COBERM-is mxardaWeriT, romelic

warmoadgens evropis gaerTianebisa da gaer-

Tianebuli erebis organizaciis ganviTarebis

programis (UNDP) erTobliv meqanizms ndobis

aRdgenisaTvis konfliqtis Sedegad gayofil

sazogadoebebs Soris.

Rrmad gvjera, rom mocemuli krebuli xels

Seuwyobs gayofil sazogadoebebs Soris ndo-

bis da komunikaciis aRdgenis process.

filip dimitrovi,

evrokavSiiris elCi

saqarTveloSi

jeimi makgoldriki,

gaeros ganviTarebis pro-

gramis mudmivi warmomad-

geneli saqarTveloSi,

gaeros mudmivi koordi-

natori saqarTveloSi

mkiTxvels

Page 4: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

4 www.qartlosi.org

wigni gamoica COBERM-is programis dafi-

nansebiT, romelic dafinansebulia evrogaer-

Tianebis mier da administrirebulia gaeros

ganviTarebis programis mier (UNDP).

wignSi Sesuli istoriebi mxolod avtorTa

pasuxismgeblobaa da ar gamoxatavs evrogaer-

Tianebis da gaeros ganviTarebis programis

(UNDP) oficialur pozicias.

Page 5: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

5omis sxva saxe

winasityvaoba

omi klavs, magram omsac ar ZaluZs gaanadgu-ros siyvaruli, urTierTdaxmarebis survili da humanuroba. krebuli warmogidgenT arasamTavro-bo organizacia `megobrobis xidi _ qarTlosis~ mier Segrovebul namdvil istoriebs, romlebsac adgili hqonda 2008 wlis agvistos omis dros.

2008 wlis agvistoSi, rodesac samxedro mo-qmedebebi daiwyo, `qarTlosis~ warmomadgenle-bi movlenaTa epicentrSi aRmovCndiT.droebiT iZulebiT gadaadgilebul pirebad viqeciT da, SesaZleblobis farglebSi, vcdilobdiT davx-marebodiT Cvens Tanasoflelebs _ megobrebs, mezoblebs, naTesavebs, da, ubralod, adamianebs, romlebic Svelas iTxovdnen. xalxis droebiT TavSesafrebSi ganTavsebis, sakvebi produqtebis, pirveladi saWiroebis sagnebis ganawilebisas, uamravi piradi istoria movismineT. Cvenda gasa-ocrad, SevniSneT, rom mware, sasowarkveTiT savse mogonebebis paralelurad iyo istoriebi, romlebSic konfliqturi mxareebis warmomadgen-lebi exmarebodnen erTmaneTs. maSinve vifiqreT, rom kargi iqneboda am istoriebis Cawera da wig-nad gamocema. ramdenime qarTul-osuri Sexve-dris dros gavuziareT es idea Cvens os kolegebs _ aRmoCnda, rom maTac hqondaT saTqmeli.

wignSi Sesulia ori qarTveli da ori osi Ju-rnalistis mier oTxi Tvis manZilze Segrovebu-li 100 realuri istoriidan 40 istoria. yvela ambavi Cveni mezoblebis, nacnobebis, axloblebis _ realuri adamianebis realuri cxovrebidanaa.

Page 6: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

6 www.qartlosi.org

zog SemTxvevaSi daZabulobis arseboba gaviT-valiswineT da Cveni respondentebis TxovniT ar vuTiTebT, an SevcvaleT movlenaTa adgilebi, gmirebis saxelebi.

istoriebi, ZiriTadad, mezoblebs, mego-brebs, naTesavebs exeba, romlebic wamSi barika-dis sxvadasxva mxares aRmoCndnen. ramdenime is-toriaa samxedroebze, romlebic profesiuli valis moxdisas iZulebulni gaxdnen monawileo-ba mieRoT samxedro moqmedebebSi. es istoriebi Cveulebriv soflis macxovreblebzea, romlebic uneblieT CaerTvnen omis qarcecxlSi, romelTa bedic samudamod Seicvala, magram sakuTar TavSi ipoves Zala da simamace gverdSi da dgomodnen erTmaneTs da daxmarebis xeli gaewvdinaT erTma-neTisTvis.

miuxedavad imisa, rom yoveli istoria sak-maod gansxvavdeba erTmaneTisgan, maT erTi mTa-vari msgavseba aqvT – is, rom am omSic aRmoCnda adgili keTili saqmeebisTvis, megobrobisTvis da urTierTdaxmarebisTvis.

uRrmesi madloba Cvens respondentebs Tanam-SromlobisTvis, romlebmac gamoxates mzadyof-na gaexsenebinaT da CvenTvis moeyolaT omis dros gadatanili metad mtkivneuli mogonebebi; aseve Jurnalistebs, romlebic dagvexmarnen istoriebis SegrovebaSi, miuxedavad imisa, rom es procesi ad-vili ar iyo.

didi madloba evrogaerTianebis mier da-finansebul da gaeros ganviTarebis programis (UNDP) mier administrirebul programa COBERM-s, romlis farglebSic SevZeliT erToblivi qar-Tul-osuri wignis gamocema.

Page 7: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

7omis sxva saxe

mxsneli

is zedamxedveli Cemi moyvasia da

misi kargad yofnisTvis dRemde vloculob.

2008 wlis agvistoSi, rodesac omi mZvinva-

rebda, qalaqis winaswari dakavebis izolatorSi

teva aRar iyo. mal-male mohyavdaT datyvevebuli

mSvidobiani qarTveli mosaxleoba. maT Soris,

xandazmuli wyvilebic. qalebi ufro medgrad

idgnen. mamakacebs, gansakuTrebiT hipertoni-

iT da guliT daavadebulebs, autaneli sicxis,

Zaladobisa da damcirebis gaZleba uWirdaT.

meuRlesTan erTad luiza nasuaSvilic izola-

torSi moxvda.

dResac cremliani ixsenebs mSobliur cxin-

vals...

luiza cxinvalSi cxovrobda 1991 wlamde,

manam, sanam pirvelad Camovardeboda SuRli qa-

rTvelebs da osebs Soris. areulobam aiZula

sacxovreblad TamaraSenSi gadasuliyo, Tumca,

qalaqTan kavSiri ar gauwyvetia da buRaltrad

muSaobda qarxanaSi. erT xans SiSobda, vaiTu am

dapirispirebis gamo, rogorc qarTveli, samsaxu-

Page 8: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

8 www.qartlosi.org

ridan damiTxovono, magram misi SiSi usafuZvlo

aRmoCnda, cxinvalSi mas aravin sdevnida.

`2008 wlis agvistoSic ver davtove saxli.

ukiduresad mZime mdgomareoba iyo, magram sad

wavidodi? Sin maRalwneviani, avadmyofi meuRle

myavda. vfiqrobdi, rom mSvidobian mosaxleobas

aravin daarbevda, ar Seaviwrovebda. samwuxarod,

movlenebi tragikulad ganviTarda.

10 agvistos saxlSi osi erovnebis mebrZolebi

mogvadgnen. me da Cemi meuRle iaraRis muqariT

wagviyvanes cxinvalis winaswari dakavebis izo-

latorSi. qmari xelSi makvdeboda. nerviulobis

gamo wnevam auwia. mdgomareoba TandaTan mZimde-

boda, saswrafod sWirdeboda wnevis wamali. gamo-

savals amaod veZebdi. iq iseTi mZime situacia iyo,

rom daxmarebas veravis sTxovdi. danarCeni patim-

rebi uares mdgomareobaSi iyvnen. xalxi saknidan

gamohyavdaT da fizikurad uswordebodnen. Cven

aravin gvexeboda da meSinoda, rom wamals Tu mo-

viTxovdi, amiT yuradRebas miviqcevdi.

Tumca, rodesac Cemi meuRlis janmrTelo-

bis mdgomareobam kritikul zRvars miaRwia, vi-

fiqre, rom malvas azri aRar hqonda. gavbede da

zedamxedvels wamali vTxove. zizRiT Semomxeda,

yvirili damiwyo, saswrafo daxmarebis manqanas

gamogiZaxeb, ar gindao? ra mefiqra, ra meqna, aRar

vicodi, qmari ki xelidan mecleboda.

cota xanSi am zedamxedvelma uxeSad mimixmo.

Page 9: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

9omis sxva saxe

SeSinebuli mivuaxlovdi da kinaRam davmunjdi

_ erTi firfita wnevis damwevi Zliermoqmedi wa-

mali momca. sanam vicocxleb, sul memaxsovreba im

kacis saxe, wamals rom maZlevda, TvalebSi ar miy-

urebda, mere iaraRi momiqnia da miyvira, gavsuli-

yavi. saswrafod gamovbrundi da meuRle gulSi

Cavikari. vtirodi, sixarulisgan vtirodi. qmaric

gadamirCa da omSi adamianobis gamovlinebis mom-

swrec gavxdi. mixaroda, rom omma zedamxedvelSi

saTnoebisa da sikeTis keTebis unari ver waSala.

Turme, sxvebis dasanaxad meqceoda uxeSad. rom ara

im kacis gulisxmiereba, meuRle daiRupeboda.

is zedamxedveli Cemi moyvasia da misi kargad

yofnisTvis dRemde vloculob. warmoidgineT,

dedamiwa aseTi adamianebisgan rom daicalos, ma-

Sin yvela omi imaze ufro meti boroteba iqneba,

vidre aris. am ambis mere sul vfiqrob, rom es omi

Cveni saerTo tkivilia...~

Page 10: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

10 www.qartlosi.org

dedis xelebi

Спасибо матушка, мой Ангел Хранитель!

2008 wlis 11 agvisto gaTenda. giorgis ojaxSi

araferi icodnen misi adgilsamyofelis Sesaxeb.

mSoblebma wina saRamos mxolod is gaiges, rom

maTi vaJis batalionis erTi nawili saartilerio

dabombvaSi mohyva. amaod rekavdnen telefonze,

dakavSireba ver xerxdeboda. SuaRamisas movida

Setyobineba: `deda, cocxali var. ar inerviulo~.

amis mere dedam Tvali veRar moxuWa. cdilobda,

cudze ar efiqra, magram ratomRac eCveneboda,

rom giorgi daWrili iyo da sadRac afarebda Tavs.

ra aRar warmoidgina, magram imedi hqonda, rom Tu

giorgi marTla daWrili iyo, viRacas unda gadae-

rCina. is viRac, SesaZloa, mowinaaRmdegis deda,

da, Seyvarebuli, an sulac coli yofiliyo.

`mec xom ase moviqceodi daWrili adamiani,

an jariskaci rom menaxa? magram me xom eqimi var,

giorgis Tu eqimi ar Sexvdeba, vin upatronebs?~ _

aseT fiqrebSi, rogorc iqna, daaTenda.

gamTeniisas karze susti kakuni moesma. jer

Page 11: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

11omis sxva saxe

SekrTa, male damSvidda, momxduri kakuniT ar

eaxleboda. mezobeliao, gaifiqra da kibeze

fexakrefiT Cavida. samzareulos kars mezobeli

nunu miyrdnoboda, wneva gamizome, mTeli Rame ar

miZiniao, sTxova da Camojda. nunu mouyva, rogor

ar daaZina rusi jariskacis gminvam. misi saxlis

gverdiT, RvTismSoblis saxelobis eklesiasTan

dabanakebuliyvnen rusebi. erT-erTi jariskaci

mZimed yofila daWrili. `ar vici ra sWirs, magram

misi kvnesa guls miklavs, verafriT daviZine. etyo-

ba, Zalian axalgazrdaa, sawyali. gamudmebiT dedas

uxmobda, mgoni, bodavda kidec,~ _ ambobda nunu.

miuxedavad imisa, rom SiSis qveS myofi, so-

flad darCenili mosaxleoba gareT gasvlas Zlivs

bedavda, ambebi mainc swrafad vrceldeboda.

sofelSi jari idga, magram `daupatiJebel stum-

rebs~ xalxi ar auwiokebia.

naSuadRevs soflis maRaziaSi erT-erTi ja-

riskaci gamoCnda da daWrili TanamebrZolisTvis

daxmareba iTxova. dazianebul fexze avadmyofs an-

Teba ganuviTarda, temperaturam auwia, verafers

vxdebiT, xelSi gvakvdeba, iqneb gviSveloT~, _

iTxovda maRali, qera jariskaci. maRaziaSi myo-

fi oTxi qali da oric samocdaaTsgadacilebuli

kaci mdumared uyurebda gadamTiels.

_ hm, ras moveswariT, mteri gvTxovs gadagvar-

Cineo, _ Tqva erTma.

_ mteri raTa, kaco, adamianis Svilia, _ Seeka-

Page 12: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

12 www.qartlosi.org

maTa meore.

dinjad daiwyes bWoba, SiSobdnen, rom davex-

maroT, vaiTu mowinaaRmdegis jariskacis gadar-

Cenis gamo vinmem dagvsajos, arada, kaci kvdeba,

vinc ar unda iyos, adamianis Svilia, RmerTisgan

gaCenilio. am bWobaSi iyvnen, maRaziaSi giorgis

deda rom Sevida...

daWrili eqimis saxlSi miiyvanes, giorgis sa-

wolze daawvines. qals Rame akviatebuli fiqrebi

gaaxsenda. daWrils daCirqebuli iara daumuSava.

cotac da gangrena daewyeboda. Semdeg wamle-

bic misca da kuTxeSi miyuJul mis TanamebrZo-

lebs sTxova, meore dResac mieyvanaT Sesaxvevad.

daWrilma qals xelze akoca.

- Спасибо матушка, мой Ангел Хранитель! _ Tqva bi-

Wma da cremli gadmougorda Tvalidan.

qalma saxe aarida da oTaxidan gavida. daWri-

li aTi dRe dahyavdaT Sexvevebze. igi srulad

gamojanmrTelda. meTerTmete dRes nawilma sofe-

li datova. TiTqos fexakrefiT, uxmaurod dato-

ves qarTuli dasaxleba.

jariskacTagan erT-erTi kolonas CamorCa.

orsarTuliani saxlis Zvel WiSkarTan SeCerda

da gaubedavad SeaRo kari. ezoSi winsafarafare-

buli diasaxlisi fusfusebda. miuaxlovda da

dauCoqa. xeli mohkida qalis xels da loya daado.

`madloba, deda~, amjerad qarTulad uTxra ja-

riskacma. qali gaubedavi RimiliT uyurebda mis

Page 13: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

13omis sxva saxe

acremlebul Tvalebs. jariskaci tiroda... Tavze

gadausva biWs xeli, asakiT giorgize bevrad pa-

tara iqneboda. am xnis ganmavlobaSi misTvis arc

wlovaneba ukiTxavs, arc saxeli.

_ madloba, deda, imisTvis, rom sicocxle maC-

uqeT.

_ is gavakeTe, rac SevZeli, Svilo... es Cemi

vali iyo...

_ omi ar cnobs dedas, samwuxarod, arc eqims,

omi klavs yvelas. albaT, mec movkali, mapatieT,

yovelTvis memaxsovreba, rom qarTvelma qalma,

romelsac, SesaZloa, vinmec ki movukaliT, ojaxSi

dabrunebis da Svilebis moferebis bedniereba maC-

uqa. ufali gfaravdeT Tqven da Tqvens ojaxs...

_ Cemi Svilic jariskacia. is samSoblosTvis

ibrZvis. axla sadaa da rogoraa ar vici. Sen rom

gmkurnalobdi, megona mas vuvlidi. iqneb Cems

giorgisac sWirdeba Svela...

jariskaci wamodga. sanam Tvals miefareboda,

ramdenjerme gamoxeda gadamrCenels.

_ eh, omi, omi... _ Cailaparaka qalma, fiqrebSi

wasulma xeli aiqnia, TiTqos cud azrs iSorebso

Tavidan da xeivnidan Camocvenili vazis foTlebis

dagva ganagrZo...

_ am foTlebs gahyves Cveni tkivilebi, avi

fiqrebi, Cemi biWi damibrune mSvidobiT, RmerTo,

_ butbutebda qali.

Page 14: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

14 www.qartlosi.org

axali sicocxle

Svili cxovrebas azrs aZlevs. rodesac mas

uyureb, grZnob, rom gaqvs mizani, Seni

Svilis ukeTesi momavlisTvis Secvalo samyaro.

* * *

_ nuTu esec omis kanonia? _

amoviluRluRe da puri gamovarTvi.

_ ara, es adamianobis kanonia, _

Tqva da isev CanTaSi CaZvra.

bolo afeTqebis Semdeg, albaT, erTi saaTi gav-

ida. siCume ise gamefda, TiTqos saSineli araferi

xdeboda. tkivilma mimata. gulaRma viweqi vazis

ZirSi. foTlebis miRma vxedavdi mzes, romelic

sicocxlis da gadarCenis imeds maZlevda. daRame-

bamde didi dro iyo.

wamoviwie. kaba sveli mqonda, etyoba sirbilSi

wylebi ise davRvare, rom SiSisgan araferi gamig-

ia. jer muxlebze davdeqi, mere xelisgulebiTac

davebjine miwas da ase, oTxze damdgarma piriT da-

viwye Rrmad sunTqva. tkivili uaresdeboda.

mindoda rogorme marnamde mivsuliyavi. kidev

erTxel gavxede nasaxlars, guSindeli xanZrisgan

TiTqmis araferi darCeniliyo. saxlidan ora-

Page 15: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

15omis sxva saxe

siode metrSi marani xeluxlebeli idga. venaxidan

mis karamde asiode nabijiRa maSorebda. warmov-

idgine, rom iq, gril, betonis iatakze davwvebodi

da sxeulSi sicxe Caqreboda.

wamodgoma ar SemeZlo. xelebi amikankalda

da gverdze gadavvardi. movikunte. embrionis

forma miviRe da dedaCemi gamaxsenda, sami dRe

gaCendi, tkivilebisgan kedlebs vkawravdio. rom

mxedavdes, albaT, saxes daikawravda. axla rogor

mWirdeba deda... ver Sevityve sad waiyvanes, an vin

waiyvana.

mezobeli gamaxsenda. Cems danaxvaze daibna. vi-

fiqre, mSoblebi damixoces da Tqma uWirs-meTqi.

„amxela mucliT aq ram mogiyvana?~ _ gaocebuli

miyurebda. ra kiTxvaa, rogor Tu ram momiyvana?

es, mucelSi rom mizis, nuTu odesme gansacdelSi

myofs mimatovebs da Tavis gamarTlebas Seecde-

ba, aseT dros ver gavbede Seni daxmarebao? xeli

mucelze davide, iseTi SegrZneba mqonda, rom yov-

el wams mezrdeboda da sadacaa kani gaskdeboda.

mainc mSoblebi medga Tvalwin. albaT, mama scemes,

rogor atirdeboda deda...

mezobels mSoblebi sofelSi daetovebina, ar

wamovidnen, Cven ki ver davrCebodiTo... rogor mi-

atova? rom mcodnoda es ubedureba daiwyeboda,

dedas da mamas TbilisSi Cavketavdi da sofelSi

fexs ar gamovadgmevinebdi.

tkivilma fiqrebidan gamomafxizla. TiTqos

patara muclidan iTxovda, rom mxolod masze me-

fiqra. ramdeni xani velodi am dRes da axla ro-

Page 16: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

16 www.qartlosi.org

gor unda gavaCino arc ki vici. Tavs imiT viimedeb,

rom pirvelyofil qalebsac ar hyavdaT bebiaqale-

bi da ginekologebi. mec unda SevZlo, magram rom

gaCndeba, mere ra vqna?

TiTqos menji saxsrebSi gaixsna da xerxemalSi

malebi erTmaneTs daSorda, saSinelma tkivilma

damiara sxeulSi da vigrZeni rogor cdilobda

Cemi patara dabadebas. odnav SevZeli wamoweva, va-

zis Wigos moveWide da foTlebis mokrefa vcade.

eqvsiode uzarmazar foTols mivwvdi, mere vazs

zurgiT miveyrdeni, fexebi gavwie da foTlebi

sajdomis qveS davilage. xelebi gavSale, gverdiT

mdgom vazebs CaveWide da gaviWinTe.

ise daibada, ver mivexmare. tkivilma odnav mik-

lo, kankaliT davxede, pawia, vardisferi sxeuli

xmas ar iRebda, saxe galurjeboda, ToTo kunTebi

dasWimvoda. unda gadarCe, dedi, unda gadarCe-

meTqi, amovTqvi da nanatr Svils davwvdi. uceb Za-

lian axlos gaisma afeTqebis xma. bavSvi TiTqos am

saSinel xmas eloda, atirda. gulze mivikari Cemi

biWi. RmerTo, miSvele-meTqi, amoviluRluRe da

isev damiara xerxemalSi tkivilma.

msmenoda, rom mSobiarobis Semdeg autaneli

tkivilebi maleve cxreba. me ki... isev vmSobiar-

obdi. ori Tvis win eqsokopiaze eqimma miTxra, rom

mamrobiTi sqesis mxolod erT nayofs vatarebdi

mucliT.

gaocebis droc aRar mqonda. cali xeliT biWu-

na mkerdze magrad mivikari. meoreTi isev gverdiT

mdgom vazs CaveWide. kidev kargi, rom vazebi ase

Page 17: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

17omis sxva saxe

axlos iyo erTmaneTTan. zurgiT vazs mivaweqi da

isev gaviWinTe...

maranSi yvelaferi xeluxlebeli iyo. etyoba

aq aravin Semosula. mamaCemis Zveli, sanadiro qur-

Tuki CamoviRe sakididan, sawnaxelSi Cavafine, mere

Zveli karadis ujridan sufTa, sufris tiloebi

amoviRe. sufTa tiloebSi gaxveuli, danayrebuli

Cemi qal-vaJi sawnaxelSi Cavawvine.

kidev kargi, rom SiSiT rZe ar gamiSra. tkivi-

li aRar mawuxebda, magram saSinel daRlilobas

da SimSils vgrZnobdi. Zveli karadis Taroebze

sazamTrod gamzadebuli mwnilis, murabebis da

konservis qilebi iyo Camwkrivebuli. boTlSi Car-

Cenili cotaodeni wyali dasabanad ver gavimete,

meSinoda, rom dasalev wyals veRar viSovidi.

xelebi jer kidev mkvaxe, dasresili isrimis

wveniT gaviwminde da pirdapir qilidan daviwye

Wama. vigrZeni, rom Zala damibrunda, SemeZlo bavS-

vebi gulze mimexutebina da ase mevlo, magram sad

unda wavsuliyavi?

bavSvebs davxede, tkbilad eZinaT. albaT, Cemi

siaxlove amSvidebdaT.

fexis xma momesma. marnis kari frTxilad gai-

Ro. jer iaraRi gamoCnda, mere viRac, samxedro-

formiani gadamTieli. ZarRvebSi sisxli gameyina.

kaci Cemi qmris asakis iqneboda. didi lurji Tva-

lebi da kuSti saxe hqonda.

ratomRac dedis instiqti mkarnaxobda, rom

sisxlismsmeli ar iyo. albaT, Zalian sasacilo

sanaxavi viqnebodi, rodesac tuCze saCvenebeli

Page 18: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

18 www.qartlosi.org

TiTi mivide da vaniSne, ar exmaura. frTxilad

moavlo oTaxs Tvali.

_ marto xar? _ dabneulma mkiTxa rusulad.

Tavi davuqnie da sawnaxelze vaniSne. momiaxlov-

da, daxeda patarebs da gaeRima.

_ axla daibadnen, sul raRac ori saaTis win, _

vuTxari Cumad da avkankaldi.

_ nu geSinia, qalo, _ Tqva rusulad, Tan ise,

rom arc ki gamouxedavs Cemsken.

zurgidan CanTa moixsna, patara, lurji xur-

jini amoiRo, gaxsna, puris sami Txeli naWeri

amoaZvrina da momca.

_ Wame, es aucilebelia, _ misi naTqvami brZane-

bas ufro hgavda. moulodnelobisgan SevkrTi.

_ nuTu esec omis kanonia? _ amoviluRluRe da

puri gamovarTvi.

_ ara, es adamianobis kanonia, _ Tqva da isev

CanTaSi CaZvra.

Zirs dajda. sawnaxels zurgiT mieyrdno.

uzarmazari, lurji TvalebiT ucnaurad miyure-

bda, TiTqos Cems ukan gaurboda mzera da sadRac

ikargeboda.

bavSvebi TiTqmis erTdroulad atirdnen.

erTi amoviyvane da ZuZusTan mivisvi. meore veRar

aviyvane. pawias daswvda da mkerdze momaxuta. Tvi-

Ton moSorebiT dajda da Tbilad gamomxeda, kuS-

ti saxe gausworda.

_ lamazia deda, Cemi colic lamazi iyo, _ Tqva

da isev moeRrubla saxe.

_ ratom iyo?

Page 19: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

19omis sxva saxe

_ mSobiarobis dros daiRupa. albaT, Sen Zl-

ieri da janmrTeli qali xar, mikvirs, martom ro-

gor SeZeli es? sami Svili myavs. yvelaze patara

xuTi Tvisaa. minda isev vnaxo. xSirad mesizmreba.

cota xans orive vdumdiT. mere uceb wamodga,

sakididan mamaCemis Zveli, sanadiro CanTebi da

Tokebi CamoiRo, saxeldaxelo kenguruebi~ Sekra.

erTi me gamikeTa, meore TviTon Camoikida kiserze.

biWi TviTon Caiwvina `CanTaSi~, gogona me momaxu-

ta mkerdze da mSvidad miTxra:

_ ukve mzad varT, wavideT.

_ sad?

_ samSvidobos.

bneldeboda, rodesac savele hospitalSi mi-

vediT. sul orjer dagvtova im saRamos. erTxel,

rodesac me da bavSvebi rus eqimebs migvabara,

meored ki rodesac saxlis da qmris telefonis

nomrebi gamomarTva da sadRac wavida. miTxra,

Sens qmars movZebni da xval Sin dagabrunebo. Tan

meSinoda da mjeroda kidec misi.

Rame Cvens gverdiT karavSi gaaTena. ar uZinia.

grZnobda, rom arc me meZina, magram xmas ar iReb-

da.

TavSi sul mitrialebda kiTxva, ase ratom

mexmareboda? diliT, rodesac miTxra, rom e. w.

buferul zonaSi gasasvlelad mivdiodiT, gavbede

da gulmowyalebis mizezi vkiTxe, Sen xom SegeZlo,

migetovebine, an ubralod dagexvrite-meTqi? ras

momcemda Seni daxvretao, gulgrilad mipasuxa. is-

eTi civi da uxeSi momeCvena, rom kiTxvis Sebruneba

Page 20: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

20 www.qartlosi.org

veRar Sevbede.

sazRvris miRma meuRle davlande. sanam Cveni

gaTavisuflebis formaluri procesi dasrul-

deboda, gaxevebuli videqi da vuyurebdi aseve

gaxevebul qmars, romelic, albaT, arasdros mapa-

tiebda, bavSvebs rame rom damarTnodaT. Zalian

didxans velodiT Svilis dabadebas. xSirad ityo-

da xolme, `Svili cxovrebas azrs aZlevs. rodesac

mas uyureb, grZnob, rom gaqvs mizani, Seni Svilis

ukeTesi momavlisTvis Secvalo samyaro.~

moulodnelad vladma mxarze xeli momxvia,

mkerdze mimixuta Svilebianad da mTxova mepa-

tiebina misTvis es omi. Zalian gamikvirda misi gu-

laCuyeba. TvalebSi Camxeda da miTxra:

_ Cems cols naadrevi mSobiaroba rom daewyo,

specialur davalebaze viyavi wasuli da veravin

Sematyobina es ambavi. Zalian cudad iyo. quCaSi

taqsi gaaCera da sTxova samSobiaroSi waeyvana.

qals manqanaSi daewyo mSobiaroba. mZRols saavad-

myofosken mimaval gzaze Tavisi disTvis daurekavs

da uTxovia, mgzavri mSobiarobs, samSobiaromde

ver mivaRwevT, iqneb damexmaroo. im qalis dax-

marebiT gadarCa Cemi Svili, coli saavadmyofoSi

miiyvanes da sam dReSi daiRupa, sisxli moewamla.

is mZRoli da misi eqimi da qarTvelebi arian. sul

es iyo...

_ vlad, gadaagde iaraRi, _ vTxove da sazRvr-

isken mivbrundi, sadac Cemi Svilebis mama meloda,

romelmac jer araferi icoda, Tu rogor ajoba

omis kanons adamianobis kanonma.

Page 21: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

21omis sxva saxe

soflis mcveli

ususurobis gancda dameufla,

radgan araferi SemeZlo mis SesaCereblad.

`yvela omi erT dRes aucileblad mTavrdeba.

mTavaria, sanam is boboqrobs, misi xanZari sulSi

ar SeuSva, rom adamianoba ar dagakargvinos. omis

dasrulebis Semdeg, rodesac yvelaferi daiwmind-

eba da dro yvelas Tavis adgils miuCens, suli da

sindisi sufTa unda gqondes, Torem verc xalxSi

gamohyof Tavs da SenTvis axali omi daiwyeba, sa-

kuTar mesTan omi. is xSirad gkiTxavs, Sen xom Sege-

Zlo gadagerCina mavani, ratom ar gaakeTe es?~ _

am sityvebis avtorma, madina Siukaevam 2008 wlis

agvistos omis dros saocari simamace gamoiCi-

na. igi miiCnevs, rom Zala, romelic omis dros,

gansacdelSi myofi adamianebis daxmarebis dros

igrZno, Cveulebrivi siyvarulis Zalaa, romelic

Tu ar gagaCnia, safrTxis winaSe myofs TviTonac

wagaxdens da veravisac ver daexmarebi.

madina Siukaeva: _ es konfliqti udidesi

tragedia iyo CemTvis, erT mxares Cemi meuRle da

Svilebi iyvnen, meore mxares _ Cemi da-Zma da sxva

Page 22: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

22 www.qartlosi.org

naTesavebi. ususurobis gancda dameufla, radgan

araferi SemeZlo mis SesaCereblad.

rodesac sahaero dabombva daiwyo, sofeli

TiTqmis yvelam davtoveT. saxlebSi ramdenime mox-

uciRa darCa, maT Soris Cemi mamamTili, romelic

sawols iyo mijaWvuli. amis gaxseneba axlac mzara-

vs. umweo adamiani mivatoveT da arc vicodiT

ramdeni xniT. dabombva rom Sewyda, qarTvel

mezoblebTan erTad sofel knolevSi dabruneba

gadavwyvite. maleve davinaxe soflisken momavali

maradiorebis manqanebi, modiodnen da Tan isrod-

nen. mezoblebma wamosvla veRar gabedes, me ki mir-

Cies Sin davbrunebuliyavi, Sen arafers dagiSave-

ben da wlobiT muxlCauxreli Sromis Sedegad

SeZenil saxl-karsac gadaarCeno.

soflis zeda nawili ukve cecxlSi iyo gax-

veuli. Wurvebi gzaze cvioda, amitomac mdinaris

gavliT, Wala-Wala gasvla varCie.

darCenilma mezoblebma Cemi misvla rom gaig-

es, imedi miecaT da Cems saxlSi moiyares Tavi.

SuadRe gadasuli iqneboda, rodesac mezoblis _

miSa donaZis Robis mtvrevis xma Semomesma. Semdeg

srola atyda da saxlidan kvamli avarda. momx-

durebma gza soflis zemo nawilisken gaagrZeles.

dro vixelTe da cecxlis alSi gaxveuli saxlidan

cecxlmokidebuli loginebis gadmoyra daviwye.

xanZari ukve iataksa da fanjris CarCoebs mosde-

boda. ezoSi wyliT savse kasri SevniSne, ar maxsovs

Page 23: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

23omis sxva saxe

rogor mivaTrie saxlTan axlos. Cems saxlSi myofi

adamianebi dasaxmareblad gareT gamosvlas ver be-

davdnen. amitom martom Cavaqre cecxli da saxli

ganadgurebas gadavarCine. mobrunebulma moxuce-

bi saxlis ukana nawilSi gaviyvane. cota xanSi Cems

ezoSic atyda CoCqoli. saxlSi ori avtomatiani

Semovida. fardis ukan videqi. yvelaferi garkve-

viT Canda, erTma televizori aiRo, meorem video

magnitofoni amoido iRliaSi. me da Cemi xizani

mezoblebi SiSisgan erTmaneTs vekvrodiT, yovel

wuTs velodiT safrTxes da raRac unda meRona,

gadavwyvite gavsuliyavi...

bevri aRar mifiqria, gavedi da momxdurebs

osurad mivmarTe ,,gamarjoba, biWebo~. avtomatebi

momiSvires. megona SiSisgan guli saguledan amom-

vardeboda. sabednierod, erT-erTma micno.

_ aq marto ar geSinia? _ mkiTxa erTma.

_ osi var, Tqven Cemi Zmebi xarT da Tavs

usafrTxod vgrZnob, _ vupasuxe.

erTma wverianma, Suaxnis kacma mkiTxa, davi-

jero qarTvelebs ar malav saxlSio? viuare...

sabednierod, damijeres da saxlis gaCxreka ga-

daifiqres. soflis axalgazrdebi moikiTxes,

imuqrebodnen, magaTi aRsasrulis dRec movao. ase

ram gagamwaraT-meTqi, CaveZie. rogorc aRmoCnda,

erT-erTi maTganisTvis qarTvelebs omSi ori Svi-

li mouklavT da SurisZiebaze fiqrobdnen. dava-

pire meTqva, rom omi omia da iq viRac kvdeba, ma-

Page 24: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

24 www.qartlosi.org

gram amis gamo sxvebs ar unda gausworo angariSi,

radgan udanaSaulo adamianebis mimarT gamovle-

nil aseT risxvas terorizmi hqvia da ar jdeba

omis kanonebSi-meTqi, magram gadavifiqre, radgan

ar mqonda garantia, rom uaress ar Caidendnen.

radgan osi viyavi, damariges: manqanis xmis gag-

onebisTanave gareT gamovsuliyavi _ Soridanve

rom SegniSnavT, saxls cecxlgamCens aRar vesvri-

To.

gavTamamdi, vTxove, rom Cems ubanSi mainc ar

daewvaT saxlebi, winaaRmdeg SemTxvevaSi, Cems

saxls TviTonve davwvavdi. ar vici Cemma Txovnam

gaWra Tu muqaram, magram saxlebi aRar dauwvavT,

mxolod Zarcvavdnen...

Page 25: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

25omis sxva saxe

avRaneli

moxuco, Cven gelodebiT, pacienti mZime

mdgomareobaSia.

Wriloba mZimea. geli...

cxinvali cecxlis alSi iyo gaxveuli. qalaqis

Semogarensa da soflebSi mudmivi brZolebi mim-

dinareobda. daWrilebi regularulad gadmohy-

avdaT Tbilisis respublikur saavadmyofoSi.

meore mxare Tavis daWrilebs vladikavkazSi

agzavnida. aRmoCnda, rom erT-erTi osi mebrZoli

mZimed iyo daWrili da sikvdils ebrZoda. Taname-

brZolebi megobris gadasarCenad gamosavals eZe-

bdnen. erTaderTi gamosavali Tbilisidan eqimis

Camoyvana iyo, Tumca, maSin TiTqmis SeuZlebeli

iyo.

osma mebrZolebma daxmarebisTvis saxelganTq-

mul generals _ kim cagalovs mimarTes. is didxans

ibrZoda avRaneTSi. yvelas aocebda gamZleobiT,

simSvidiTa da urTulesi mdgomareobidan gamo-

savlis moZebnis unariT.

im dResac ifiqres, rom kimis meti veravin

uSvelidaT. generalma daxmarebisTvis misul ajanye-

Page 26: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

26 www.qartlosi.org

bulebs mousmina, Cafiqrda da Tqva, rom iseTi kaci

sWirdeboda, romelic TbilisSi wasvlas SeZlebda.

omis, sisxlisa da sikvdilis, mudmivi frontis

xazis arsebobis miuxedavad, arsebobdnen adamian-

ebi, romlebic axerxebdnen gamyofi xazis gadakve-

Tas da amjeradac ipoves aseTi kaci – qarTveli,

Tanac goreli. kimma mas daSifruli werili ga-

dasca da uTxra visTanac unda misuliyo. werilSi

ewera: moxuco, Cven gelodebiT, pacienti mZime md-

gomareobaSia. Wriloba mZimea. geli. manqana unom-

roa. mZRoli z...Ze. xelmowera _ daraiman.~

werilis adresati igor maxnini Tbilisis samx-

edro hospitalSi muSaobda. megobarma kims imede-

bi ar gaucrua. es gasakviri arc iyo, maTi nacnobo-

ba xom avRaneTis mTebSi, Takara mzesa da civ qarSi

iwrToboda. megobrobam morig gamocdas gauZlo.

mZRolma gzaSi marTlac saswaulebi Caidina.

rom ara misi moxerxebuloba, eqims adgilze ver

Caiyvanda. man uCinmaCiniviT Cauara qarTul da

osur postebs. safrTxe orive mxares eloda, sak-

marisi iyo mcire uzustoba _ Sexvedra Tundac os

meomrebTan, romlebmac misi misiis Sesaxeb araferi

icodnen da yvelaferi marcxiT damTavrdeboda,

mZRolsac da mgzavrsac tyvias daaxlidnen da...

es erT-erTi ambavia maT Soris, roca qarTvel-

ma, osma da rusma daamtkices, rom adamians, yov-

elTvis, urTules situaciaSic ki, SeuZlia adami-

anad darCes.

Page 27: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

27omis sxva saxe

bavSobis megobari

nu geSinia, aq imitom var, rom

Cemi xalxi gadavarCino.

vladikavkazSi, sokurovebis ojaxSi glova

iyo. emzaris saqarTveloSi wasvlis gamo wuxdnen,

ver gadaafiqrebines. `ara, is aravis moklavs, ma-

gram misi Canafiqris gamo moklaven,~ _ imeorebda

mama da gamalebiT scemda bolTas. RvTismSobelo,

Sens miwaze wamovida Cemi Svili, gulSi mxolod

sikeTe udevs, Seismine Cemi vedreba da Seni kalTa

gadaafare,~ _ kvnesoda RvTismSoblis xatis win

damxobili deda.

ela fanjarasTan uxmod ijda da saqarTveloze

fiqrobda. ai, ukve rva welia, emzaris colia da

vladikavkazSi cxovrobs. bolo sami welia saqarT-

veloSi ar yofila. axsendeboda yvela qarTveli

megobari da guli ekumSeboda. ras ar moimizezeb-

da xolme, rom maTTan wasvlis da darCenis ufleba

mieRo. mSoblebi arc uSlidnen. mxolod Zma frTx-

ilobda: qarTveli dagadgams Tvals, gana viwuneb

vinmes erovnebis gamo, magram am areul cxovrebaSi

ar viciT ra gviweria da Cvens Soris isev rame rom

Page 28: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

28 www.qartlosi.org

moxdes, magaTTan moyvroba Sariao.

arada, TviTon qarTveli gogo SeirTo colad

_ moitaca. sasimamro Seyvarebulebs ar aZlevda

daqorwinebis uflebas imave mizezis gamo, risTvi-

sac giorgis qarTvelze dis gaTxoveba ar surda.

verc amtyunebda sasiZo, magram Seyvarebulsac ver

eleoda da erT dRes gogosganac dasturi rom mi-

iRo, vladikavkazSi, dis ojaxSi gaiparnen...

elas omis dawyebis gamo Tavzari daeca. sa-

nam Tavisi ojaxis ambavs gaigebda, Zalian nervi-

ulobda. daibna, giorgim rom daureka da uTxra:

`TbilisSi var, cxinvalidan sxva gasaqcevi ver

vnaxe, mSoblebic aqeT wamoviyvane, Tofs ver avi-

Rebdi xelSi da vis gverdiTac gavzrdilvar, imas

ver vesrodi.~ qali ojaxis gamo ki damSvidda,

magram TamaraSenis miwasTan gasworebis ambavma

gaanerviula, netav, rogor arian Cemi megobre-

bio, wuxda. kinaRam damunjda, qmarma axalgori/

leningorSi wasvlis gadawyvetileba rom gaando.

emzari 10 agvistos gamTeniisas unda gahyoloda

moxaliseebs.

_ qarTveli unda mokla? an qarTvelma unda

mogklas? amas mirCevnia ZaRliviT dagaba da sanam

yvelaferi ar dawynardeba, gareT fexi ar gagadg-

mevino, _ yviroda mama.

_ mama, Cemianebis, Cemi siyrmis megobrebis da-

sacavad mivdivar. axla iq uamravi maradiori dae-

xeteba, aTamde biWi SeviyareT iseTi, vinc Seecdeba

Page 29: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

29omis sxva saxe

udanaSaulo xalxis dacvas, Tundac momklan, bed-

nieri viqnebi erTi kacic rom gadavarCino, ami-

tomac vTqvi da Sevasruleb...

goCa pataSuri axalgori darajad muSaobda.

gamudmebiT fiqrobda, nuTu omi Cvenc Segvexeba,

nuTu CvenTanac Semova rusuli jari?

im saRamos ar wvimda, mZime Rrubeli Camowva.

goCa samsaxuridan gamovida, fiqrebSi Cafluli

nela gauyva gzas. marto rom viyo, jandabas Cemi

Tavi, ra vuyo ojaxs, bavSvebs? _ ekiTxeboda Tavis

Tavs da colis dafeTebuli Tvalebi axsendeboda.

diliT cremliani moexvia kiserze. im wams goCas

gulSi gauelva, iqneb dRes ukanasknelad mexveva

Cemi coli, iqneb saxlSi veRar davbrunde, an...

Tavi gaaqnia, rom avi fiqrebi gaefanta da

moulodnelad gaxevda, mdinare qsnis mxridan ram-

denime SeiaraRebuli jariskaci gadmoxta. gonze

mosvla ver moaswro, rom mis win SeiaraRebuli

meomrebiT savse `uralis~ tipis manqana aRmoCnda.

ramdenime wuTSi `be-em-pe~-s tipis samxedro manqa-

nac movida da jariskacebiT aivso quCa. SiSma ai-

tana. TiTqos sikvdils uyurebda TvalebSi. `vis

unda es oxeri omi? vis unda amdeni sisxli, ras

gverCian, SegveSviT, wadiT aqedan, Tqve oxrebo,

_ CurCulebda kaci da dila axsendeboda, colis

cremliani Tvalebi... _ vaiTu, marTlac ukanaskne-

lad~... _ fiqrobda goCa da grZnobda rogor ibade-

boda TmaSi WaRara. erT wuTSi mTelma cxovrebam

Page 30: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

30 www.qartlosi.org

Cauara Tvalwin, adgilidan ver iZvroda.

SeiaraRebuli jgufidan Tbili mzera igrZno.

brbos viRac gamoeyo da misken wamovida. icno, em-

zar sokurovi – bavSvobis megobari, daaxloebiT

10 wlis win CrdiloeT oseTSi, vladikavkazSi ga-

davida sacxovreblad. uRimoda, magram siyrmis me-

gobris gulSi Caxuteba ver gaebeda.

_ emzar, ar isrolo! _ aTrTolebulma SesZaxa

goCam.

_ gagiJdi, biWo? nu geSinia, aq imitom var, rom

Cemebi gadavarCino, _ Sewuxda emzari da veRar

daikava mklavebi...

goCa bednierebisgan akankalda, bavSvoba gaax-

senda, qsnis piras patara biWebis TiTebidan daRvr-

ili sisxli da fic-vercxliT Seficuli Zmoba.

erTmaneTze Caxveuli Zmobilebi im patara bi-

Webs hgavdnen, maSin, mdinaris piras, lamaz moma-

valze rom ocnebobdnen...

Page 31: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

31omis sxva saxe

hipokrates fici

bevri sikeTe maxsovs maTgan da mtrobasTan

erTad, moyvrobasac ver daviviwyeb.

nargiza deviZe Tbilisidan niqozamde mik-

roavtobusiT mgzavrobis dros gavicani. erTi

Cveulebrivi glexis qalia. im dResac bazarSi misi

xeliT moweuli mosavali gaeyida da Sin, niqozSi

brundeboda.

werovanSi, devnilTa didi dasaxlebis gver-

diT Cavlisas avtobusis ramdenime mgzavrma os-

ebis lanZRva daiwyo. nargiza gamoepasuxa.

_ yvelas misamarTiT ar unda sTqvaT augi. gana

yvela cudia, gana im xalxs surda omi? bevri sikeTe

maxsovs maTgan da mtrobasTan erTad, moyvrobasac

ver daviviwyeb, _ ambobda igi.

manamde CemTvis Cumad myofma Tavi nargizasken

mivabrune. gacxareba saxeze etyoboda, awiTlebu-

liyo. TiTqos sityvebs eZebda, rom srulyofilad

gadmoeca Tavisi damokidebuleba osebis mimarT.

nargiza vaJa-fSavelas poemebis gmirebs hgavda,

stumarmaspinZlobac rom ician da av-kargsac

TiTqmis akvnidan rom arCeven.

Page 32: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

32 www.qartlosi.org

Seuties oponentebma, aba magaTgan ra sikeTe

gaxsovs, saxli rom gadagiwves da Ria cis qveS dag-

toves, eg kargi iyoo? gacxarda nargiza, gana magaT

damibombes saxli, rusuli TviTmfrinavebidan nas-

roli yumbarebi askdeboda niqozso da omamdeli

ambis moyola daiwyo.

nargiza deviZe: `cxinvalSi savaWrod davdio-

di. erT dResac, mawanwala ZaRlma mikbina. ZaRlis

isec meSinia da nakbenma sul amiria Tavgza. ise mik-

bina im oxerma, rom sisxlis gube dadga.

irgvliv xalxi ireoda. Cemi gasisxlianebuli

fexis danaxvaze Seicxades, erTi qali binaSi Se-

varda, saswrafo samedicino daxmareba gamoiZaxa.

danarCenebi momvardnen, Wriloba sapniT mombanes

da eqimis mosvlamde Semixvies. male saswrafo dax-

marebac movida da samedicino punqtSi wamiyvanes.

Wriloba imdenad didi iyo, rom minioperacia

damWirda. nakerebi damades. Tan mexumrebodnen,

es ramxela Wrilobaa, ZaRlma gikbina, Tu lom-

mao? samedicino momsaxurebis asanazRaurebeli

Tanxa ar mqonda, diliT vaWroba ver movaswari da

amitomac eqims moridebiT vkiTxe, ramdeni unda

gadavixado-meTqi? araferi, mTavaria Sen iyo kar-

gado, miTxra RimiliT da mxarze xeli momiTaTuna.

Semdeg afTiaqars dauZaxa da operaciis Semdgom

sareabilitacio wamlebis CamonaTvali misca. da-

vibeni. Zlivs amoviluRluRe, eqimo, vaWroba ver

movaswari, fuli ar maqvs da mag wamlebs axla ver

Page 33: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

33omis sxva saxe

SeviZen-meTqi. gaeRima, mere afTiaqars CemTvis gan-

kuTvnili wamlebis CamonaTvali miawoda da daax-

loebiT aTasi rublis Rirebulebis wamlebi nisi-

ad, afTiaqSi Tavis saxelze Caawerina.

viRas axsovda ZaRlis nakbeni. guli iseTi si-

yvaruliT gamiTbo im dalocvilma, rom CitiviT

vgrnobdi Tavs. iq aRar igrnoboda, rom Cven odes-

Rac mtroba gvqonda erTmaneTTan. eh, netav egre

gagrZelebuliyo cxovreba. is eqimi sruliad uc-

nob adamians mendo. metic, taqsi gamomiZaxa, fuli

gadauxada da ase gamomistumra. is kaci, is dide-

buli pirovneba da eqimi vova jioevi iyo.

meore jerze eqimis momsaxurebis fulic gada-

vixade da afTiaqSi valic gavistumre, magram vova

eqimis da sxva cxinvaleli osebis sikeTe arasodes

damaviwydeba. Tu adamaini ar giyvars, ase ver

moiqcevi. amitomac gTxovT, yvelas erTnairad nu

moixsenebT. dafiqrdiT, vinc Cven wagvkida, imasac

xom es gaTiSuloba da Cveni erTmaneTze samudamo

gadakideba surs. rodemde unda vasxaT mtris ce-

cxlze navTi?~ _ xmamaRla mosTqvamda nargiza da

saxeze cremli Rapa-RupiT Camosdioda.

_ marTalia, yvela erTnairi ar aris, Wkua

arc erTs ar gveyo, rom eSmaks movreodiT, _

Cailaparakes qalebma da gayuCdnen. niqozamde ase,

Cumad vimgzavreT. arada, im siCumeSi imxela tkivi-

li iyo...

Page 34: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

34 www.qartlosi.org

dro, omi da... TeTri vardebi

sabarguli TeTri vardebiT gavavse da

cxinvalisken gamovemgzavre.

90-ian wlebSi, omis dawyebamde qarTvel axal-

gazrdas vuyvardi. arasdros damaviwydeba dRe,

rodesac man xeli mTxova. 1991 weli idga. qalaq-

Si ukve aRar iyo qarTveli mosaxleoba. yvelani

TbilisSi gaemgzavrnen. CvenTan xSirad ar iyo

sinaTle, ar gvqonda sursaTi. TiTqmis yoveldRe

naxevrad mSivrebi viZinebdiT. aprilis saRamo iyo.

gvianobamde SemovrCi amxanagebTan, romlebic Cemi

saxlidan moSorebiT cxovrobdnen. saxlSi gvian

RamiT mivedi, Cavkete kari, radgan aseT dros ax-

algazrda gogosTan aravin midis stumrad. vzivar

da daobebul purs mivirTmev. uceb karze kakunia.

gavaRe da Cemi qarTveli Tayvanismcemeli Tamazi

Semomegeba. lamaz, kubokrul pijakSi da Sav Sar-

valSi iyo gamowyobili, fexsacmelic ubrwyinav-

da. aseTi eleganturi mamakaci didi xani ar menaxa,

mxolod wverian mamakacebs Tu Sevxvdebodi quCaSi

iSviaTad.

_ ratom moxvedi? vinme daginaxavs da SeiZleba

Page 35: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

35omis sxva saxe

usiamovneba Semeqmnas, _ vuTxari mowyenilma.

_ ho, sul aTi wuTiT movedi. nuTu gamagdeb?

_ mkiTxa.

– Semodi, magram verafriT gagimaspinZldebi.

puris garda saWmeli ar gvaqvs.

– ar mSia, gmadlob. Seni wayvana minda, madina.

Tu TbilisSi ar ginda cxovreba, moskovSi vicxov-

roT. bizness avawyob da davqorwindebiT, bavSvebi

gveyoleba.

_ sisulelea, Tamaz, CvenTan omia da Sen

davqorwindeTo, axla magis droa?

_ mere ra, rom omia. is Cven ar dagviwyia. zrda-

sruli adamianebi varT, gvinda ojaxis Seqmna. Sens

garda aravin miyvars.

– Tamaz, CemTvis amxanagad darCebi, magram co-

lad ver gamogyvebi.

– ra ubedurebaa!..

_ oh, nu igoneb raRacas! amdeni lamazi gogoa

amqveynad! moxedvasac ver moaswreb, rom isev Sei-

yvareb da daqorwindebi.

_ ara, madina, ar xar marTali... kargi, aRa-

raferi maqvs saTqmeli. bednieri iyavi.

gavida wlebi da masze aRaraferi gamigia.

mogvianebiT Cveni saerTo nacnobebi meubnebodnen,

rom daqorwinda da sami qaliSvilis mama gaxda.

iyo dro, roca Cveni saerTo nacnobebis daxmare-

biT erTmaneTs mokiTxvebs vuTvlidiT. erTxelac,

moulodnelad SevxvdiT erTmaneTs moskovSi. Sem-

Page 36: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

36 www.qartlosi.org

deg yvelaferi Sewyda. aRar vurekavdi. mas ojaxi

hyavda, mec.

2009 wlis 8 agvistos cxinvalSi, moedanze vi-

yavi 2008 wels tragikulad daRupulTa xsovnis

wlisTavTan dakavSirebiT. moulodnelad tele-

fonis zari gaisma da mobilurSi Tamazis xma mes-

mis:

_ gamarjoba, madina! ramdeni welia Seni xma ar

gamigia, rogor gikiTxo?

davmunjdi, xma ver amoviRe.

– nu dumxar, geTayva. Sen cuds arasodes gi-

survebdi da arc gisurveb. dRes Cvens saerTo me-

gobars vasaflavebT. sergo gaxsovs? mis safla-

vTan vdgavar da aq, am saflavze minda movigono

omSi daRupulebi, rogorc Cveni, aseve Tqveni

mxridan.

– gmadlob, Tamaz. didsulovani adamiani xar.

maradiuli xsovna Cvens sergos, _ rogorc iqna

amoviRe xma.

_ kidev mindoda meTqva SenTvis erTi ram, _ ar

Cerdeboda Tamazi, _ ici, madina, 14 Tebervali,

Seyvarebulebis dRe mindoda SenTvis momeloca.

manqanis sabarguli TeTri vardebiT gavavse da

cxinvalisken gamovemgzavre. qarTvelebma ergne-

Tis saguSagoze SemaCeres da miTxres, rom gzis

gagrZeleba aRar SeiZleboda. bevri vemudare,

vexvewe gamoveSvi, veubnebodi, rom SenTvis unda

meTqva, rogor Zalian miyvarxar, madina, da maSinve

Page 37: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

37omis sxva saxe

movbrundebodi ukan.

`gesmiT, batono policielebo, _ veubnebodi,

_ madina oci welia miyvars, dRes minda mas isev

vuTxra. oci welia ar minaxavs. Tqven arasodes

gyvarebiaT?~ _ policielma miTxra, rom siyvaru-

lis gulisTvisac ar SeiZleboda cxinvalSi wasv-

la. sami saaTi vexvewebodi gamoveSvi, magram isini

munjebiviT idgnen da SeSlili vegone.

imedgacruebuli gamovtrialdi. moSorebiT

goraze SevCerdi, saidanac cxinvali moCanda. gad-

movedi manqanidan da vardebis srola im mxares da-

viwye, saiTac Sen cxovrobdi. saTiTaod visrodi

vardebs da Tan vyvirodi, rom miyvarxar, mxolod

isev Sen miyvarxar, drom da ommac ki ver gaaqro

Cemi siyvaruli. vardebi gamoilia da Cemi xmac Sew-

yda, Tbilisisken gamovtrialdi...

Page 38: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

38 www.qartlosi.org

mjera, mTebi Cvens erTobas elian

verc 2008 wels SeZlo borotebam Cveni wakideba.

nana Cqareuli 31 wlisaa. miuxedavad imisa,

rom gasuli saukunis 90-iani wlebis dasawyisSi

patara gogona iyo, kargad axsovs imdroindeli

daZabuloba saqarTveloSi, tkivili, romelic

qarTvelebis da osebis pirveli dapirispirebis

dros gaCnda.

werovanSi didi liaxvis xeobidan da axal-

goridan devnilebs vstumrobT. nana oTaxSi ver

isvenebs, skami ezoSi gaaqvs, saxiT axalgoris

mimarTulebiT jdeba da ambobs, rom mTebis xma

esmis. yvelas usityvod gvesmis misi. Tumca, nana

guls gviSlis, fiqrs gvimxels.

`axalgorSi – istoriul qsnis xeobaSi da-

vibade da gavizarde. iqauroba eTnikurad osi

da qarTveli mosaxleobiT aris dasaxlebuli. ar

maxsovs erTmaneTSi SuRli mosvlodeT.

miuxedavad imisa, rom bavSvi viyavi, gonebaSi

CamebeWda 90-iani wlebis konfliqtis pirveli

talRa. axalgori/leningorSi am konfliqtis `vi-

Page 39: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

39omis sxva saxe

rusi~ ar gavrcelebula. verc 2008 wels SeZlo

borotebam Cveni wakideba.

2002 wlidan axalgori/leningorSi arasam-

Tavrobo organizacias vxelmZRvanelobdi da

sxvadasxva sakiTxTan erTad, xSirad vmsjelob-

diT Cvens regionSi samSvidobo procesebis mSene-

blobaze da erTiani ZalebiT problemis mogva-

rebis gzebs veZebdiT. amasTan, yovelTvis siamayiT

vambobdiT, rom axalgori/leningorSi konfliqti

ar arsebobda.

2008 wlis agvistos omis ganviTarebas qarTve-

li da osi axalgorelebi daZabuli vadevnebdiT

Tval-yurs. miuxedavad imisa, rom Cvens Soris

urTierTobebi ukiduresad daiZaba, orive mxa-

rem maqsimalur keTilgonierebas mouxmo da kon-

fliqtSi ar Careula. axla iolia amis Tqma, magram,

maSin Zneli iyo mcire agresiis gamomJRavnebisga-

nac Tavis Sekaveba da simSvidis SenarCuneba.

16 agvistos axalgori/leningorSic Semovida

jari. SeSinebuli osi da qarTveli erTad gar-

boda tyeSi. maSin axalgori/leningorSi ar viyavi,

mogvianebiT dedaCemma miambo rac iq xdeboda: saR-

amo iyo. saxlSi viyavi. moulodnelad osi mezo-

beli mzia movida da miTxra, rom jari axalgori/

leningorisken modis da tyeSi unda gaviqceTo.

saswrafod gamovediT saxlidan, erTad gaviqeciT

da ori dRe vimalebodiT~.

18 agvistos dedas Cems ofisTan Cauvlia.

Page 40: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

40 www.qartlosi.org

daunaxavs, rom samsaxuris kari gaetexaT da mara-

diorebi Zarcvavdnen. dasaxmareblad os megobars

dauZaxa, romelic maSinve gamoesarCla. iqneb vinmem

sTqvas, mere rao, arada, aseTi gambedaoba maSin iq,

im jojoxeTSi riskis tolfasi iyo. maradiorebi

kbilebamde iyvnen SeiaraRebulni da maTTvis sul

erTi iyo vin SeuSlida xels, osi Tu qarTveli,

tyvia yvelasTvis erTnairad emetebodaT.

axalgori/leningorSi SeiaraRebuli dapiri-

spireba dRemde ar momxdara, rac kidev erTxel

usvams xazs, rom es araa eTnikuri konfliqti qa-

rTvelebsa da osebs Soris. mjera, rom mTebi Cvens

dabrunebas da kvlav erTobas elian.~

Page 41: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

41omis sxva saxe

mxsneli wminda nikolozs hgavda

arasdros damaviwydeba moxucis cremlmoreuli,

saTno Tvalebi, misi Tanadgoma...

tirZnisel juba tetunaSvils wamiTac ar

ufiqria, rom odesme Tavis sofels datovebda

da devnili gaxdeboda. juba 2008 wlis agvistos

omis dawyebis drosac ar SemkrTala. miCveuli

iyo yoveldRiur srolebs, varaudobda, rom es

aliaqoTic male gadaivlida da sul Tu ara, cota

xniT mainc Cawynardeboda srolis xma.

juba Secda, Tumca, sinamdvilesTan Segue-

ba ar ucdia da rodesac mTeli sofeli gaiqca,

TiTo-orola glexTan erTad isic Tavis miwaze,

Tavis saxlSi, Tavis ezoSi darCa. darCa da saku-

Tari TvaliT xedavda rogor Zarcvavdnen, rogor

apartaxebdnen sofels momxdurni. mZarcvelebi

miwasTan asworebdnen yvelafers da Tan uSveri

sityvebiT emuqrebodnen, iaraRs umiznebdnen Sin

darCenilT. sabednierod, cocxali gadarCa.

22 agvistos, roca mis saxlSi mterma wasaRebi

veRaraferi naxa: `naalafari ZroxasaviT gamigdes

Page 42: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

42 www.qartlosi.org

win. sxva qarTvelebTan erTad mec tyved aR-

movCndi, _ ixsenebs juba da mxrebSi moxrili Tavs

dabla xris. cota xnis mere bzarSeparuli xmiT ga-

nagrZobs, _ cxinvalSi vyavdiT. miWirs im dReebis

gaxseneba... ar mindoda sikvdili, amitomac Wirsa

da damcirebas vitandi. iZulebiT gvamuSavebdnen,

dangreuli cxinvalis quCebs vasufTavebdiT...

micvalebulebs gvamarxinebdnen. bevrma tyvem ver

gauZlo mZime mdgomareobas da sasowarkveTileba-

Si Cavarda. Cven cocxlad vkvdebodiT, adamianur

saxes vkargavdiT. mSier-mwyurval cxovelebs dav-

emsgavseT. gansakuTrebiT autaneli iyo wyurvi-

li.

24 agvistos aTamde gatanjul qarTvel tyves-

Tan erTad quCaSi vijeqi. axali monuri brZanebis

molodinSi vRelavdiT, gamudmebiT imis molodi-

ni gvqonda, rom bolos CvenTvisac Cvenive xeliT

gagvaTxrevinebdnen saflavebs da dagvxvretdnen.

badragi gamudmebiT gvcemda da gvaginebda. saSine-

li zizRiT gamoTqvamdnen sityva `qarTvels~.

Cvens mimarT warmoudgeneli siZulvili modioda.

sikvdilis molodinSi meqanikuri arseba gavxdi,

yvela brZanebas monuri morCilebiT vasrulebdi.

Tumca, ar mindoda sikvdili da amitomac aravis

vuwevdi winaaRmdegobas.

mokled, im dResac ase, quCaSi dayrilebs da

araqaTgamoclilebs moxuci osi mogviaxlovda,

moWutuli TvalebiT, zizRiT gviyurebda, magram

Page 43: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

43omis sxva saxe

momeCvena, rom boroti ar unda yofiliyo. uceb,

gulSi danasaviT damkra misma sityvebma. ratom-

Rac me mommarTa:

_ qarTvelo, wamodi, nagavi gadamiyare!

kidev erTxel gadavylape damcireba da

gavyevi. badragis Tvals mivefareT Tu ara, moxuci

momitrialda, xelSi vedro momawoda da Cumad

miTxra:

_ bodiSi, Svilo, ase rom mogmarTe, mag

`ZaRlebis~ meSinia... am vedroSi saWmelia da gTxov,

sxvebsac gaunawile...

kinaRam xma Camiwyda, enas veRar vabrunebdi,

rom samadlobeli sityva meTqva da momeCvena, rom

is kaci wminda nikolozs gavda, xatebze rom menaxa,

iseTs. ar velodi aseT adamianTan Sexvedras. gaog-

nebuli gamovbrundi, arasdros damaviwydeba mox-

ucis cremlmoreuli, saTno Tvalebi, misi Tanad-

goma... im kacma SimSilisgan gvixsna...~

Page 44: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

44 www.qartlosi.org

absurdis Teatri

iseTi TvalebiT Semomxeda,

wamiTac ar Semparvia eWvi mis

gulwrfelobaSi.

2009 wlis agvistos dasawyisSi niqozel lia

SatakiSvils Sin vestumre. sufra gaeSala. SuaSi

loyebwiTela vaSlebiT savse didi Tasi idga. mw-

yuroda da xeli vaSlisken waviRe. liam RimiliT

Semomxeda da... `erTi klienti myavda cxinvalis

centrSi, xeTagurovis quCaze. yvelaze met vaS-

ls is yidulobda. netav, rogor aris axla qeTo?

sanam mivuwonidi, xils waetaneboda, kabis kalT-

aze gaisvamda, gawmendda da ase, SensaviT gemri-

elad CakbeCda xolme. wels xili CvenTanac cota

movida, maT, albaT, sul ar eqnebaT. cxinvals

xiliT, bostneuliT da rZis produqtebiT yov-

elTvis niqozidan da sxva qarTuli soflebidan

vamaragebdiT. im dRis mere arc qeTosi vici rame

da arc sxvebisa,~ _ lias cremli moeria, skamze

Camojda, najafari xelebi kalTaze daiwyo da

amoioxra.

is dRe 2008 wlis agvistos omamde cota xniT

Page 45: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

45omis sxva saxe

adre iyo. Takara ivlisSi niqozidan cxinvalSi

savaWrod Casuli glexis qalebi osma samarTal-

damcvelebma daapatimres. Tumca, arc qalebi

iyvnen damnaSaveni da arc cxinvalis milicias

surda maTTvis zianis miyeneba.

lia eWvobs, rom orive mesame, dainterese-

buli mxaris provokaciisa da dezinformaciis

samizneebi gaxdnen. es imave saRamos ruseTis da

cxinvalis adgilobriv telearxebze gasul siu-

JetSi gamoCnda, sadac moTxrobili iyo, Tu ro-

gor aRkveTa cxinvalis miliciam qarTvelebis-

gan osebis mowamvlis mcdelobis faqti. ruseTis

televiziis Jurnalistebis gavrcelebuli dez-

informaciis mixedviT, niqozeli qalebi, Turme,

gafuWebul produqts aparebdnen cxinvalelebs.

`dazaralebul~ mosaxleobas ki `damnaSaveebis~

linCis wesiT gasamarTleba gadauwyvetia. Tumca,

qarTvelebi isev os samarTaldamcvelebs dauxs-

niaT gansacdelisgan da egreT wodebul admin-

istraciul sazRvramde usafrTxod miucile-

biaT. kadrSi Canda niqozeli glexis qalebis

da produqtiT datvirTuli urikebis kolona,

romelsac, adgilobriv miliciasTan erTad, Ju-

rnalistebi miacilebdnen.

liam sinamdvileSi icis ra moxda im dRes. is

erT-erTi iyo viTom damnaSaveTa kolonaSi.

lia SatakiSvili: `agvistos omamde cx-

invalSi qalebi usafrTxod vmoZraobdiT. am

Page 46: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

46 www.qartlosi.org

urTierTobiT orive mxare kmayofili iyo. Cven

mosavals vyiddiT, cxinvalelebi ki produqts

imaragebdnen. am vaWrobam wlebis ganmavlobaSi

isev dagvaaxlova erTmaneTTan. yvelas Cven Cveni

klienti gvyavda. CavidodiT, xels daviclidiT

da mSvidobianad movdiodiT. ramdenjer nisiad

dagvitovebia produqti, bevrjerac maT usesxe-

biaT fuli. dResaswaulebze Sin gvepatiJebod-

nen, gvimaspinZldebodnen. mokled, Cvens Soris

mSvidoba TandaTan ufro da ufro myardeboda.

politika veRar ereoda adamianur urTierTo-

bebSi.

im diliTac gansakuTrebuli araferi Se-

gvimCnevia. gamSveb punqtze Cveulebrivze meti

samSvidobo jariskaci ki iyo Tavmoyrili, ma-

gram uproblemod gagvatares. Tumca, cxinvalSi

fexis SedgmisTanave daiwyo usiamovno siur-

prizebi. is is iyo, erT-erTi klientis saxlTan

savaWrod SevCerdiT, rom samxedro manqana gaC-

erda da gayola mogvTxova. amaod vkiTxulob-

diT ra xdeboda. meuRlis naTesavi maxlda Tan,

Caketili sivrcis SiSi aqvs. SeSinda, vaiTu dax-

uTul oTaxSi Cagvketono. erT-erT jariskacs

vTxove, iqneb mxolod es qali gauSvaT, SeuZlod

aris da cudad gaxdeba-meTqi. Cemi neba rom iyos,

yvelas gagiSvebdiT, magram axla romelime Tqven-

ganis gaSvebis SemTxvevaSi samsaxurs davkar-

gavo, qarTulad miTxra biWma da Cems Tanmxlebs

Page 47: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

47omis sxva saxe

miubrunda, daamSvida, pirobas gaZlevT, kargad

iqnebiTo.

`gazelSi~ Cagvsves, meore avtomobilSi Cveni

produqti moaTavses da miliciis sammarTvelo-

Si migviyvanes. qalaqSi savaWrod gafantuli,

daaxloebiT ocdaTxuTmetamde qarTveli qali

iq dagvxvda. sammarTveloSi samsaaTiani lodi-

nis Semdeg dakiTxva daiwyo. gvekiTxeobdnen vi-

naobas, sadaurobas, erovnebas, cxinvalSi yof-

nis mizezs. erT-erTi milicieli qali, romelsac

samxreebze oTxi varskvlavi hqonda, brazobda,

Tavisianebs eCxubeboda, es xalxi gauSviT, ras

sCadixarTo?! ver gavigeT, ra xdeboda. mogvi-

anebiT gamogvicxades, sazRvris ukanonod dar-

Rvevis gamo jarimas gamogiwerT da gagiSvebTo.

simwrisgan gamecina, saelCosTan mimiyvaneT, viza

unda aviRo, rom aRar damajarimoT-meTqi.

zogs ver moeswro produqtis realizacia

da fulic ar hqonda. miliciam ki jarima oras-

orasi rubli moiTxova. fuli erTmaneTSi movi-

ZieT da jarima gadavixadeT. gvegona, amis Sem-

deg mainc gagviSvebdnen saxlSi. arada, yvelaze

Seuracxmyofeli da mZime gansacdeli, Turme,

win gveloda. gaognebulni viyaviT, radgan 1994

wlis Semdeg niqozel qalebs cxinvalSi vaWrobis

dros msgavsi problema ar gvqonia. metic, Tavs

usafrTxod vgrZnobdiT, radgan qalaqis quCebSi

milicia patrulirebda da simSvide iyo. amas-

Page 48: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

48 www.qartlosi.org

Tan, yoveli meore qarTulad gvelaparakeboda,

Sereuli ojaxebis bavSvebic ki. roca patarebs

vekiTxebodi, qarTuli vin gaswavlaTo, papam da

babomo. es pasuxi momavlis imeds miaskecebda da

mjeroda, rom Cvens Soris yvelaferi avadmosag-

onari waiSleboda.~

dajarimebis Semdeg qalebi miliciis Seno-

bidan gamoiyvanes da ganucxades, rom niqozisken

ver wavidodnen, radgan gza jariskacebs hqon-

daT gadaketili. movaWreebi isterikaSi Cavard-

nen. liam osebis lanZRva daiwyo. mis yvirils yu-

radRebas aravin aqcevda.

miliciam qalebi or mwkrivad daayena da moZ-

raoba ubrZana. datusaRebulebs gverdiT samxe-

droebi, win da ukan ki miliciis sirenebgabmuli

manqanebi miacilebdnen. SuadRe idga, mze pikze

iyo, saSineli sicxe sunTqvas gausaZliss xdida.

cxinvalis centrSi xalxi Segrovda, gaocebuli

uyurebdnen ucnaur kolonas da cdilobdnen qa-

lebis datusaRebis mizezi gaegoT.

lia: `xalxi Sewuxebuli da gaocebuli saxiT

Semogvcqeroda. Tvali movkari, maT erT-erTi

Cemi klienti JuJuna gamoeyo. nacnob miliciels

mivarda, gamagebine ra xdeba, an lia gauSvio.

kacma urCia, rom saerTod ar amoeRo xma, saqme

ar gaerTulebina.~

kolona niqozis sapirispiro mxares daZres.

arafris gamo saqveynod gamasxaravebulma da

Page 49: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

49omis sxva saxe

Seuracxyofilma qalebma ifiqres, rom cxinvalis

gareubanSi, liaxvis mxares mdebare sapyrobile-

Si mihyavdaT. dapatimrebis SiSiT sul gamoeca-

laT Zala. fizikur Sromas, fexiT gadaadgile-

bas da urikebis tarebas miCveulebi sulierad

gatydnen.

lia: `axalgazrda qalma Caimuxla da tiri-

li daiwyo. veRar wamoval da verc tvirTs va-

Trevo. axalgazrda osi samxedro miuaxlovda,

daamSvida, cali xeli mxarSi SeaSvela, caliT

ki misi urika wamoiRo. im gogos gansacdeli

mTeli gza ase itvirTa. jariskacebi ise iqceod-

nen, rom maT mimarT Cemi lanZRvis gamo Semrcxva

kidec. etyobodaT, rom Tavsmoxveul brZanebas

asrulebdnen.

im biWs vkiTxe, Cveni mokvlis brZaneba rom

mogcen, ras izam-meTqi? rogor unda gesroloT,

amas arafris gamo ar vizamo, miTxra da iseTi

TvalebiT Semomxeda, wamiTac ar Semparvia eWvi

mis gulwrfelobaSi. gviTxra, rom adgilamde

Cveni usafrTxod micilebis uzrunvelyofa

hqondaT davalebuli. es speqtakli raRa saWiro

iyo, saxalxod Seuracxyofis gareSe, CveniTac

xom gavignebdiT gzas-meTqi? _ vkiTxe, Tumca, pa-

suxi ver miviRe.

TamaraSenTan, qarTuli mxaris kontroli-

rebad teritoriamde migviyvanes da dagvtoves.

im xnis ganmavlobaSi Jurnalistebis jgufi

Page 50: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

50 www.qartlosi.org

dagvyveboda. mogvianebiT, rodesac televiziiT

Cveni Semarcxveneli kadrebi vnaxe, mivxvdi, ra

Canafiqric ganxorcielda im dRes. mas Semdeg

didi dro gavida da xSirad vfiqrob im jaris-

kacebze. patara biWebi iyvnen. SesaZloa, 2008

wlis dawyevlil agvistos omSi isinic daiR-

upnen. arada, rogor ar minda es vifiqro.~

lia isev aqviTinda. SatakiSvilebis ojaxi-

dan saRamos gamovedi. WiSkars rom vketavdi,

rkinis boZebze omisdroindeli natyviarebi

SevniSne. faqtia, aq omisdroindeli tkivilebi

jer ar moSuSebula da rkinasac atyvia misi na-

kvalevi...

Page 51: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

51omis sxva saxe

tragedia, romelic grZeldeba

vamxnevebdi, Tamar, mdinares

davuyvebiT da RmerTi gvixsnis-meTqi.

2008 wlis 9 agvistos Rame TamaraSenSi dar-

Cenilma ociode glexma bankis Senobis sardafSi

gaatara. im sazareli dabombvis dros yvelaze

usafrTxo adgili iyo. meore dRes diliT mter-

ma samalavs miagno. xalxi sardafidan iaraRis

muqariT amoiyvanes. ivane maCablis saxelobis

muzeumis direqtors, cxinvalis Teatris yofil

msaxiobs da ansambl „liaxvis~ solists elguja

gagniZes gulma avi ugrZno. Tvals ar acilebda

meuRles da das. qalebs SiSisgan feri ar edoT.

yvela tyve Sua xnis asaks gadacilebuli iyo. mTe-

li Rame imaze laparakSi gaatares, rom sikvdils

Seeguvnen, magram rogorc ki iaraRi mouReres,

waxdnen, akankaldnen. uceb mainc dagvxoceT, Tqve

oxrebo,~ _ TavisTvis, Cailaparaka elgujam.

tyveebi erT rigad daayenes da gaafrTxiles,

rom daxvretdnen. darajad iaraRiani ori me-

brZoli dautoves, danarCenebi manqaniT sadRac

Page 52: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

52 www.qartlosi.org

wavidnen. „darajTagan~ erTi tyveebs lanZRavda,

gamudmebiT Seuracxyofas ayenebda da hpird-

eboda, rom maT damalul Svilebsac miswvdebod-

nen. meorem, moulodnelad, zurgiT Sebrunebul

mebrZols kiserSi elvis siswrafiT Caartya

kondaxi. mkvdariviT daeca. „wadiT, eseni namd-

vilad dagxocaven, gaiqeciT, danarCenze me var pa-

suxsimgebeli, karga xans mdevari ar geyolebaT~,

_ uTxra yviriliT da kacebs Sekruli xelebi gux-

sna.

devnilebma SemovliT gzaze gasvla ga-

daifiqres da liaxvis napirze gafantul simin-

dis yanebs Seerivnen, mere ki wyalSi Cadgnen da

mdinaris mimarTulebiT dauyvnen Tavqves...

ramdenimedRiani wamebiT xetialis Semdeg yo-

filma tyveebma samSvidobos gamosvla SeZles. maT

Soris mxolod erTi, elguja gagniZis meuRle,

sofel qurTas sajaro skolis pedagogi Tamar

zambaxiZe ar iyo. qali liaxvma waiRo, qmari ama-

od cdilobda mis Svelas.

elguja gagniZe Tbilisis onkologiuri saa-

vadmyofoSi mkurnalobda, xorxis simsivnis gamo

laparaki ar SeeZlo da mxolod misi tuCebis

moZraobis mixedviT xvdebodnen naTqvams, an fur-

celze werda satkivar-safiqrals. im dResac ase

wvalebiT gaixsena tragikuli Tavgadasavali:

„Tamars mozrdili xelCanTa ekava, Sig sab-

uTebi, bavSvebis fotoalbomebi da rZlis oqros

Page 53: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

53omis sxva saxe

nivTebi iyo. rodesac wyalma waiRo, gavekide,

davuyvire, CanTas xeli gauSvi, Torem gagiWird-

eba-meTqi. mgoni dacemidan maleve goni dakarga

da aRaraferi esmoda. rodesac gamoviqeciT, is

ukve cudad iyo. ar hqonda feri da qoSinebda.

vamxnevebdi, Tamar, mdinares davuyvebiT da Rmer-

Ti gvixsnis-meTqi. curvac ar icoda. wyalSi meuR-

lis saSvelad rom gavrbodi, fexi amicda, daveci,

roca adgoma SevZeli, Tamari aRarsad Canda.

miuxedavad amisa, mainc mqonda imedi, rom sadRac

gasvla SeZlo. amaod, molodini molodinad

damrCa. ar maxsovs rogor viare, rogor gavedi

samSvidobos. Tumca, raRa samSvidobos. yoveli

fexis nabijze bombebi cvioda, tyviis jeri wvima-

saviT modioda da mteri TiTqmis yvelafers akon-

trolebda.

wvalebiT, isev Cemi ZalisxmeviT SevZeli

Tbilisamde Camosvla. ukve xma aRar mqonda. cx-

edris Zebna daviwyeT. veZebdiT, rogorc Segve-

Zlo, vavrcelebdiT informacias, sadamdec xeli

migviwvdeboda. liaxvis napirebzec ar Canda

araferi saimedo da rodesac saerTod gadagvewu-

ra misi naxvis imedi, cxinvalidan Cemma axlobelma

damireka, Seni meuRlis cxedari vipoveT da vupa-

troneTo. internetis daxmarebiT im adgilis fo-

toc mogvawoda, sadac Tamari iyo dakrZaluli.

Tamaris cxedari osis baRSi daukrZalavT.

menaneboda Cemi meuRle sikvdilisTvis, Tanac ase-

Page 54: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

54 www.qartlosi.org

Ti tragikulisTvis da sanam ar damirekes, ver vi-

jerebdi, rom marTla wamarTva liaxvma. didxans

vcdilobdiT misi cxedris gadmosvenebas. miuxe-

davad imisa, rom cxinvalidan gvatyobinebdnen,

Cveni ojaxis wevriviT vuvliT Tamaris saflavso,

ver visvenebdiT, is xom ase Sors iyo Cvengan. ami-

tomac xSirad vawuxebdiT organizacia `wiTel

jvars~, `gaeros~, Sinagan saqmeTa saministros,

sapatriarqos da sami wlis Semdeg, rogorc iqna,

Tamaris neSti cxinvalidan gadmoasvenes~.

Page 55: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

55omis sxva saxe

zvaraki

im Rames saxlSi wagviyvana, rogorc ojaxis

wevrebs, ise gvimaspinZla. dediT qarTveli aRmoCnda.

manac sakuTari SvilebiviT migviRo, mogvefera.

2008 wlis agvistos omidan sami wlis Semdeg,

goris saqalaqo sasamarTlos gadawyvetilebiT,

sofel karaleTis mkvidri, osi biZina farqaSvili

omSi daRupulad gamocxadda. biZina qarTvelebis

gadarCenas cdilobda da ar egona, Tu maradio-

rebi swored misi erovnebis gamo moklavdnen. igi,

rogorc eris moRalate, dasajes.

biZinas mama, suliko farqaSvili, adrian dil-

iT gamodis ezodan da WiSkarTan jdeba, saxlSic

gvian, dabindebisas Sedis. mere ra, rom sasamarT-

lom biZina omSi daRupulad scno. mama omis dros

gatacebul Svils mainc elodeba.

leila boloTaSvili (farqaSvilebis mezo-

beli): `biZina cxra qarTvel biWTan erTad gaita-

ces. es maSin moxda, rodesac rusuli jari pirve-

lad Semovida sofelSi. biWebi aqve, Cems saxlTan

isxdnen. Soridan ramdenime samxedroformianma

qarTulad gamosZaxa, mogvexmareTo. biWebi myisve

Page 56: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

56 www.qartlosi.org

wamoiSalnen, ifiqres, rom Cvens jariskacebs ra-

Rac uWirdaT. mezobeli, samoci wlis kacic maT

gahyva, magram viTom daxmarebis msurvelT ukan

daubrunebiaT, Sen ar gvWirdebio. gulma reCxi

miyo da biWebis kvals gavedevne. male davinaxe

iaraRis muqariT rogor Seyares daxurul sab-

argulian avtomobilSi. amis mere biZinas kvalic

gaqra~.

suliko farqaSvili: „gamtaceblebs gave-

kide, xan osurad, xan rusulad, qarTuladac

velaparake, magram arc erT enaze ar ismines Cemi

sityva. biZina daxurulSi ijda, ver vxedavdi. sa-

nam soflidan gavidodnen, rusi serJanti tankidan

gadmoxta da gamtaceblebs uyvira, sad migyavT es

biWebi, sofelSi datoveTo, magram amaod. gaiqc-

nen. raRas vizamdi, rogor, an sad gavekidebodi?

imedad lodiniRa damrCa da gamovbrundi ukan

nirwamxdari~.

cxra gatacebulidan eqvss gaumarTla. rode-

sac gamtaceblebma morigi msxverplis monadire-

ba daapires, cxinvalisken mimavalni, SemTxveviT,

gzad erT tyviavel glexs gadaawydnen, romelic

ZvelisZveli `Jigulis~ markis avtomobiliT,

colTan da vaJTan erTad saxlis dasaxedad mid-

ioda. maradiorebma manqanas srola autexes, mgza-

vrebma gaqceva moaxerxes. am aliaqoTSi datyveve-

bulebsac dauxsniaT Tavi. samni mainc daiWires.

biZinas yvirili dauwyia, ras erCiT am xalxs, ra

Page 57: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

57omis sxva saxe

gindaT, osi var da me damsajeT, am biWebs ki SeeS-

viTo. moRalates ZaxiliT SeugdiaT gmiri avto-

mobilis salonSi, kidev ori tyve, gakoWili goCa

da zviadi, Turme, sabargulSi SeaTries da dro

da dro avtomatis kondaxiT scemdnen.

zviad arCuaZe (gatacebuli): „gazelis~ mar-

kis mikroavtobusi sabargo transportad iyo

gadakeTebuli da salonisgan daxuruli tixari

aSorebda. biZina iq hyavdaT. mTeli gza lanZRavd-

nen da scemdnen imis gamo, rom qarTvelebs icavda,

misi yvirili gvesmoda. erTxelac, ganwiruli xma

gavigeT da siCume Camovarda. ar viciT ra moxda.

gzadagza, sadac ki osur-rusuli jaris nawilebi

idga, aCerebdnen da yvelas ekiTxebodnen, manqana-

Si qarTvelebi gvyavs mosaklavad da ar gindaTo?

yvelgan uari rom uTxres, erTma Rriali daiwyo,

maSin me movklav, amaTi dedaco. gagvimarTla.

gamtaceblebs Cveni „gasaRebis~ imedi rom gadae-

wuraT, cxinvalSi erT-erTma jariskacma uTxra,

me movuvlio da Cveni Tavi gamoarTva. im Rames

saxlSi wagviyvana, rogorc ojaxis wevrebs, ise

gvimaspinZla. dediT qarTveli aRmoCnda. manac

sakuTari SvilebiviT migviRo, mogvefera. meore

dRes ki Cvenma mxsnelma Tavisi manqaniT, megobris

TanxlebiT mSvidobiT dagvabruna ukan.

cxinvalSi, Cveni mxsnelisTvis gadacemis dro-

sac ar gamouCeniaT biZina. mxsnelma miTxra, magaT

adre qarTvelebma da moukles da imitom arian

Page 58: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

58 www.qartlosi.org

gaborotebulebio. TviTon mxsneli, Turme, Svid

wlamde meRvrekisSi izrdeboda. gviTxra, Tu Cemi

ZalebiT ver gagiyvanT cxinvalidan, maSin mili-

cias unda Cavabaro Tqveni Tavi, SesaZloa iqac gc-

emon, magram ar mogklaven da erT dResac saxlSi

cocxlebi dabrundebiTo. magram, mainc yvelaferi

iRona, rom saxlamde usafrTxod moveyvaneT~.

rodesac zviadi da goCa mSvidobiT dabrund-

nen, farqaSvilebis ojaxsac gauCnda biZinas da-

brunebis imedi, Tumca, ukve mesame weli miilia,

amaod. ugzo-ukvlod gamqrali kacis verc gvami

naxes da verc misi sikvdilis TviTmxilveli.

„me cxinvalSi ar mimesvleba, rom Svilis gvami

movZebno, aqedan ki veravin damexmara...~

Page 59: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

59omis sxva saxe

Tanadgoma erovnebas ar scnobs

datrialda uceb, mezoblebs dauZaxa,

saswrafod CamodiT, yvelam TiTo kilo iyideTo.

mezoblebma darCenili xili gadainawiles.

zamTris erT suxsian saRamos stefnaZeebis

ojaxSi sicxiani bavSvis kvnesa ismoda. patara

valeri gundaobisas gaciebuliyo da sawolSi

sicxiani iwva. Sewuxda ojaxi, magram wamlisTvis

fuli versad moiZia. gvian saRamos avadmyofis tem-

peraturam ormoc graduss miaRwia. diasaxlisma

wamlebisTvis cxinvalSi gadasvla gadawyvita, xe-

lis urikaze vaSli daawyo da gasayidad gaeSura

im mediT, rom aRebuli fuliT SvilisTvis saWiro

medikamentebs iyidda.

`zamTris civi saRamoa, yinavs, Tovli da qaria.

cxinvalSi Sevedi da korpusebTan gavCerdi. miuxe-

davad imisa, rom mimosvla iyo, cxinvalSi marto

gadasvla mainc gveSinoda, vcdilobdiT jgufu-

rad Tu ara, or-sams mainc erTad gvemoZrava qa-

laqSi. im saRamos marto wavedi, aseT qarbuqian

saRamos vin gabedavda wamosvlas?~

leilas, civi da gviani saRamos gamo, quCebi

Page 60: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

60 www.qartlosi.org

carieli daxvda, yvela saxlSia SeyuJuli. vis rad

unda axla xili? avadmyofis dedas imedi gadae-

wura da simwrisgan atirda. erTaderTi SvilisT-

vis yvelafers gaakeTebda, magram ras da rogor,

ukve aRar icoda. gadawyvita TiToeuli saxlis

karze miekakunebina, rom uecrad SavebSi Sefu-

Tuli Suaxnis qalbatoni gamoCnda puriT xelSi,

rogorc Cans, maRaziaSi iyo Casuli.

`qals Zalian gaukvirda Cemi naxva da qarTu-

lad, osuri aqcentiT gamomkiTxa ambavi. Tval-

cremlianma vuTxari, rom Svili myavda avad da

wamlis fuli ar mqonda. gaCerda da dakvirvebiT

Semomxeda, mkiTxa ra mqonda gasayidad wamoRebu-

li. CemTvis ukve aRar hqonda mniSvneloba vaSls

ra fasad gavyiddi, mTavari iyo wamlis fuli am-

eRo _ ocdaaTi rubli. qalma maSinve ramdenime

kilo iyida.~

mere ramdenime wuTSi mTeli mezobloba Camoi-

yvana dabla. visac ramdenis yidva SeeZlo, iyida.

`datrialda uceb, mezoblebs dauZaxa, sas-

wrafod CamodiT, yvelam TiTo kilo iyideTo.

mezoblebma darCenili xili gadainawiles. CemTvis

es Zalian didi Sveba da Tanadgoma iyo. saswrafod

viyide wamlebi da gamovbrundi. saxlSi misuls

mkiTxes, cxinvalSi aRar waxvedio? ise male mivedi,

ifiqres, rom gzidan mivbrundi. patara gulSi Cavi-

kari da RmerTs madloba gadavuxade, rom gulisx-

mier qalbatons Semaxvedra~.

Page 61: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

61omis sxva saxe

mezoblebi

gavbede da vToxve ibragims,

vladikavkazSi Tu midixar,

mec gamiyole, naTesavTan mivdivar-meTqi.

cico jafariZe 2008 wlis agvistos omis dros

Suagul cxinvalSi aRmoCnda. rogorc igi yveba,

rom ara keTili adgilobrivi mosaxleobis Tanad-

goma, is, albaT, cocxali ver gadarCeboda.

2008 wlis 7 agvistos cicom erTi Cveulebri-

vi samuSao dRe daamTavra da saxlSi wasasvlelad

moemzada. igi cxinvalis erT-erT kafeSi muSaobda

da RamiT dis ojaxSi rCeboda, romelic osebis

rZali iyo. cicos sakuTari ojaxi goris raionis

sofel niqozSi hyavda.

im saRamos cxinvalelma milicielma cico

gaafrTxila, rom is Rame sardafSi gaeTia, `asea

saWiro,~ _ uTxra man. qalma milicielis rCevas

yuradReba ar miaqcia da dasaZineblad saxls mia-

Sura.

cxinvalis mosaxleoba Zlerma srolis xmam

gaaRviZa. 2008 wlis 7 agvistos, RamiT, omi dai-

wyo.

Page 62: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

62 www.qartlosi.org

`im Rames marTlac saSiSi gaxda saxlSi darCe-

na, srolebi daiwyo da afeTqebebis xmam gagvaRvi-

Za. samezoblo gareT gamovida, ambobdnen, rom omi

daiwyo, magram amis mainc aravis sjeroda. gamoir-

To sinaTle da am aurzaurSi fexsacmelic veRar

movZebne, fexSiSveli Cavedi sardafSi sxvebTan

erTad. iq sami dRe vimalebodiT. erTi sityviT,

omis dros cxinvalSi aRmovCndi. Cems das ojaxSi

patara bavSvebi hyavda, sardafSi didxans ver ga-

Zlebda da amitom qmarma vladikavkazSi waiyvana.

manqanaSi adgili aRar iyo da iZulebuli gavxdi

davrCeniliyavi. Cems dasac undoda CemTan erTad

darCena, magram mezoblebma daamSvides da Cemze

zrunvas dahpirdnen.~

10 agvistos qalaqSi srolis xma Sewyda. cx-

invali rusulma jarma daikava. sardafSi gatare-

buli dReebis Semdeg cico mezoblebTan erTad

gareT gamovida da saxlSi, sakuTar ojaxSi dab-

runebis saSualebebze daiwyo fiqri. nacnobebs

sTxova, rogorme qarTul saguSagomde miecilebi-

naT. Semdeg igi Tavadac SeZlebda sofelSi fexiT

gadasvlas. cicom ar icoda, rom misi sofeli ki

ara, rusul jars goric daekavebina. satelefono

kavSiri gaTiSuli iyo, vrceldeboda sxvadasxva

Wori, man ki ojaxis wevrebis Sesaxeb araferi ico-

da.

dis osma mezobelma feniam cicos daxmareba

gadawyvita. xedavda, rogor itanjeboda ojaxis

Page 63: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

63omis sxva saxe

gareSe.

feniam cicos vladikavkazSi gaxiznul dasTan

wasvla urCia. misi azriT, cico vladikavkazidan

yazbegSi SeZlebda gadasvlas. avtobusamdec mi-

acila, romelsac cxinvalSi darCenili mosaxleo-

ba vladikavkazis mimarTulebiT gadahyavda da

aTasi rublic misca.

`feniam mirCia, rom Cemi qarTuli pasporti

ar gamomeCina da mZRols uTxra, TiTqos pasporti

saxlTan erTad damewva. Cemi erovnebis damalva

SevZeli, radgan rusuli da osuri kargad vici.

vladikavkazamde erTi dasaxlebaa _ alagiri, iq

Camoicala avtobusi da karvebi gaiSala, sadac

Cemi TanamSromlis qmari davinaxe. jer SemeSinda,

vifiqre, ar gamces, rom qarTveli var-meTqi. mas

Cemi danaxva Zalian gaukvirda. gavbede da vToxve

ibragims, vladikavkazSi Tu midixar, mec gami-

yole, naTesavTan mivdivar-meTqi.~

cicos amjerad ukve ibragimi daexmara da vla-

dikavkazSi mSvidobiT Cavida.

`ori kvira davyavi dasTan erTad misi naTesav-

is ojaxSi. isini mivlidnen da mifrTxildebodnen.

Cems ojaxze vnerviulobdi, araferi vicodi maT

Sesaxeb. vcade saqarTveloSi gadmosvla, magram

miTxres, rom daaxloebiT xuTi welia, rac aRniS-

nuli gzaa Caketilio. isev cxinvalSi momiwia da-

bruneba. vladikavkazSi yofnisas adgilobrivebi

did pativs gvcemdnen, rogorc SeeZloT, gvexmare-

Page 64: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

64 www.qartlosi.org

bodnen.~

19 agvistos cico dis ojaxTan erTad ukan, cx-

invalSi wamovida. igi pasportis gareSe ukve veRar

gadaadgildeboda. mezobelma isini rusul saguS-

agomde miacila da cicosTvis Tavadve gaakeTebina

piradobis mowmoba, romelic mas gadaadgilebis

saSualebas miscemda.

cxinvalSi cicom daxmareba erT-erT nacnob

miliciels sTxova. osebi qarTul mxaresTan peri-

odulad cvlidnen tyveebs da erT dResac igi maT-

Tan erTad gaiyvana. cicom keTili adamianebis dax-

marebiT Tbilisamde CaaRwia...

Page 65: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

65omis sxva saxe

maCabelis motaceba

erT-erTma icoda, rom gogo qarTvelma moitaca

da misi colad SerTva undoda.

_ me is miyvars da coladac moviyvan, miuxeda-

vad imisa, rom skolaSi swavlobs! _ uTxra hamlet

WuluxaZem Tavis os megobrebs _ sam uruzmags.

gogonas bela maCabeli erqva. biWi sofel kex-

vidan, xolo gogo qurTadan iyo. qarTvel biWs

cxinvalSi osi naTesavebi, gvarad cxovrebovebi

hyavda. es iyo 1993 weli, maSin ukve mZime brZole-

bi ar mimdinareobda, magram osebs da qarTvelebs

erTmaneTTan kavSiri aRar hqondaT.

bela meaTe klasSi swavlobda. erT saRamos

is skolidan saxlSi brundeboda. gzaSi deda

Sexvda da erTad saubriT gaagrZeles gza. deda-

Svils uruzmagebi miuaxlovdnen `niviT~, staces

gogonas xeli da manqanaSi Casmas Seecadnen. uru-

zmagebma Zlivs SeZles dedis mkivana gogosgan Ca-

mocileba. mSobelma moTqma da tirili daiwyo.

xalxi mogrovda. brbom manqanas alya Semoartya,

minebi Caamsxvries, magram manqanam nel-nela mainc

moaxerxa alyidan gamosvla. axalgazrdebi Zalian

Page 66: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

66 www.qartlosi.org

daSavdnen.

gogo hamletis naTesavebs mihgvares, Tvi-

Ton ki saavadmyofoSi wavidnen Wrilobebis sam-

kurnalod. am dros kexvelebma patara jgufi

Sekribes da gogos saZebnelad cxinvalisken gae-

marTnen. es ambavi erTma drgvelelma (raionia

cxinvalSi) Seityo da Tavisianebs acnoba, rom

qarTvelebis brbo SemoiWra da saWiroa daxve-

drao.

TamaraSenis siaxloves osebis jgufi qa-

rTvelebisas Sexvda, Cxubi atyda. Setakeba kinaRam

seriozul brZolaSi gadaizarda. uceb, erT-erT-

ma qarTvelma Tqva, rom gogo iyo motacebuli.

_ Cemi Svili moitaces, bela maCabeli, gesmiT?

mis sikvdils ar gapatiebT, Tmis Reric ki ar Camou-

vardes, _ yviroda gacofebuli mama.

osebi Secbnen, biWebma erTmaneTs gadauCurCu-

les. sabednierod, erT-erTma icoda, rom gogo qa-

rTvelma moitaca da misi colad SerTva undoda.

_ vici vinc moitaca gogo, _ Tqva erT-erTma

moCxubarma.

_ maSin, gviTxari sad cxovrobs, vipoviT da sa-

magieros gadavuxdiT.

_ samagiero ra saWiroa? WuluxaZem moitaca,

Tqveni mezobeli soflidanaa da colad unda

SeirTos, _ aRniSna biWma.

maSin biZam Tqva:

_ SegiZlia mis naTesavebTan mimiyvano, rom

Page 67: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

67omis sxva saxe

davrwmunde?

_ ki, SemiZlia, _ SeTanxmdnen da daiSalnen.

Canda, rom aseTi dasasruli ar awyobdaT. maTi

Tavmoyvareoba Selaxuli iyo, kinaRam sicocxle

daTmes imisTvis, rom biWs aseTi gziT Tavisi sa-

siyvarulo saqmeebi moegvarebina. mSoblebma

gaarkvies, rom maTi Svili hamletma moitaca mezo-

beli soflidan. am pirobebSi laparakic ki ar

yofila gogos dabrunebaze, Tumca, mas sulac ar

undoda gaTxoveba, magram xalxma Zlivs daaRwia

sisxlisRvras Tavi da konfliqtis gagrZeleba

aRar undodaT _ WuluxaZes gogo SerCa.

siyvarulis istoria politikaSi gadaizarda.

TviTon hamletma colTan erTad ramdenime Tve

gaatara cxinvalSi naTesavebTan, radgan saxlSi

dabrunebis eSinoda. SemdgomSi isini TbilisSi

gadavidnen, iq dafuZndnen da dRemde bednierad

cxovroben.

Page 68: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

68 www.qartlosi.org

gvWirdeba ki Cven naTesavebi?

adamianebi naTesavebs ar irCeven,

iReben maT iseTebs, rogorebic arian...

saqarTveloSi 2004 wlis zafxulSi ganaxleb-

ulma saomarma moqmedebebma Cvens Soris urTieTo-

bas bzari gauCina. yovelive amas xeli imanac Seuwyo,

rom iSviaTad vurekavdiT erTmaneTs. miuxedavad

imisa, rom naTesavebi iq cota ar myavs: deidaSvili,

biZaSvili, ZmisSvilebi da sxva. Cemi Zma, mixoc aqamde

iq cxovrobs Tavis ojaxTan erTad. hyavs qarTveli

coli da maTi Svilebi Tavs qarTvelebad Tvlian.

Tu manamde me da Cems Zmas aranairi uTanxmoeba ar

gvqonda, 2004 wels Cvens Soris urTierToba imde-

nad gacivda, rom erTmaneTs telefoniTac ki ar

vekontaqtebodiT.

2008 wlis agvistoSi, 12 Tu 13 ricxvSi, rodesac

satelefono xazi aRdga, vladikavkazidan deidaS-

vili inga damikavSirda da gadmomca, rom mas ure-

kavdnen Cveni naTesavebi saqarTvelodan, romelTac

sainformacio saSualebebiT SeetyoT omis Sesaxeb _

,,Tqvens gamo swuxan da tirian. mTxoves, gavagebino

Page 69: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

69omis sxva saxe

Tqvens Sesaxeb yvelaferi, cocxlebi xarT yvela?~

yvela naTesavi, romelsac ki SeeZlo, ukavSirdebo-

da Cems deidaSvils da cdilobda misi saSualebiT

gamoexataT Cvendami SeSfoTeba. ingac yovel saaT-

Si gvirekavda da gvamxnevebda. saqarTvelodan, Rvi-

Zli Zmis garda, yvela mirekavda. didi xnis ganmav-

lobaSi Svilebs vumalavdi da ar vagrZnobinebdi,

rom gabrazebuli viyavi Zmaze imis gamo, rom is Cvens

ambavs ar kiTxulobda, ar ainteresebda Cveni amJa-

mindeli mdgomareoba... Svilebis dasmuli kiTxva _

,,Zia mixo ratom ar rekavs, deda?~ _ moulodneli

aRmoCnda. iqneb, swored amanac ganapiroba is, rom

moulodnelad dasmul SekiTxvas jerovani pasuxi

ver gaveci da saaSkaraoze gamovitane gulisw-

yroma: ,,biZaTqveni CvenTvis mokvda~, _ Tavi ver Se-

vikave da ase vupasuxe. sityva tyviasaviTaa, gaisvri

da ukan veRar daabruneb. Cemi gauazrebeli pasuxi

sananebeli gamixda, magram raRa dros?..

biZaSvilma oTarma damireka da momikiTxa: ,,mix-

aria, rom cocxlebi xarT, wminda mariams da RmerTs

vevedrebodi Tqvens gadarCenas~. madloba gada-

vuxade: ,,kargad varT yvela. saxli, madloba ufals,

ar dagvewva. Zveleburad vmuSaobT da vcxovrobT

nel-nela~.

_ Seni Zma Tqvens gamo Zalian nerviulobs, ain-

teresebs, rogor xarT, gaqvT Tu ara TavSesafari,

saWmeli, xom ar avadmyofobdiT romelime? Seni

ojaxis gamo tiris... _ daayola mokiTxvas oTarma.

Page 70: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

70 www.qartlosi.org

_ oTar, ukve aRar mjera misi. didi xani gavi-

da omis damTavrebidan da is axla tiris?! _ gav-

brazdi.

_ is yovelTvis nerviulobda. ubralod,

grZnobs Tavis danaSauls da erideba darekvis. Sei-

code. miswere rame, gTxov! _ wyromiT Cailaparaka

oTarma.

_ mapatie, oTar, ar SemiZlia da ra vqna? iqneb

gaebeda da Tavad daereka CemTvis?

_ eSinia, elvira. eSinia, rom awyenineb. misi

guli ki ver gauZlebs, arc is da arc misi meuRle

janmrTelni ar arian.

_ mec ar SemiZlia gadavdga pirveli nabiji...

am satelefono saubris Semdeg Cemi naTesavebi

aTasSi erTxel mirekavdnen. mesijiT mwerdnen da

ase vigebdi Zmis ambebs. cxovreba ki orivesTvis Ta-

visi gziT midioda...

iyo wuTebi, rodesac sindisi mqenjnida. ,,ma-

gram ras vuzam sindiss? am mamxilebel gonebas xom

verafers gamoapareb da ver dauZvrebi, radgan igi

sakuTari Secdomebis aRiarebas gaiZulebs~...

erT dResac megobrebTan viyavi. isini Tavis qa-

rTvel naTesavebze laparakobdnen. ambobdnen, rom

maTTan kvlav Zveleburi, kargi urTierToba hqon-

daT da guliswyromas gamoTqvamdnen imis gamo, rom

axali satelefono kavSiri gamarTulad ar muSao-

bda da saqarTvelodan darekva gaZnelebuli iyo.

maTma sityvebma Zalian imoqmeda da warsulSi Ca-

Page 71: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

71omis sxva saxe

denil saqcielze Camafiqra. saqme is gaxlavT, rom

meuRle qarTuli satelevizio gadacemebis moyvar-

uli gaxlavT. kategoriulad viTxovdi televi-

zoris gaTiSvas, radgan ar SemeZlo qarTuli sau-

brisTvis mesmina. masTan gauTavebeli da uSedego

kamaTis Semdeg momiwia Cemi poziciebis daTmoba,

ramac dadebiTad imoqmeda Cemze, radgan mivedi im

daskvnamde, rom konfliqturi mxareebi, adre Tu

gvian, aucileblad gamarTavdnen Sexvedrebs mo-

salaparakeblad.

mogvianebiT Sevityve, rom Cveni axalgazrda

Taobis warmomadgenlebi, ZiriTadad ki Jurnali-

stebi, sazRvargareT miemgzavrebian qarTvel Jur-

nalistebTan Sesaxvedrad. amasTan erTad, Cveni xe-

lisuflebis warmomadgenlebmac JenevaSi daiwyes

siaruli, sadac isini saqarTvelos xelisuflebis

warmomadgenlebTan erTad cdilobdnen im gzebis

moZiebas, romelic maT konfliqturi situaciidan

gamoiyvanda. sakuTari Tavisadmi SekiTxva gamiCnda

_ Tuki maT SeuZliaT skandalisa da yvirilis gar-

eSe erTmaneTTan urTierToba, maSin Cven, axlo na-

Tesavebs, ratom ar SegviZlia aseve moviqceT?

kiTxvebi, kiTxvebi da kvlav kiTxvebi... sakuTari

Tavisadmi dasmuli pasuxgaucemeli kiTxvebi...

erTxel qaliSvilma aseTi SekiTxva damisva:

,,rogor fiqrob, biZia mixo damnaSavea, rom CvenTan

omia?~

_ ara, ratom fiqrob ase? piradad is amaSi dam-

Page 72: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

72 www.qartlosi.org

naSave sulac ar aris.

_ maSin ratom brazob masze, deda?

_ imitom, rom is erT-erTia maT Soris, visac

SeeZlo Tavisi xelisuflebisTvis ekiTxa, Tu am-

deni xnis manZilze erTmaneTSi ra ver gaiyves ori,

sisxliT monaTesave eris warmomadgenlebma _ qa-

rTvelebma da osebma. biZaSens qalaqSi bevri scemda

pativs da sityvac eTqmoda. mas SeeZlo es gaekeTe-

bina, magram ar gaakeTa. is imasac malavs, rom

erovnebiT osia.

_ deda, imitom xom ar akeTebs, rom mas eSinia?

Sen xom yovelTvis gvixsnidi, rom SiSTan brZola

Znelia. ese igi, biZam ver gadalaxa SiSi da axla ra

vqnaT? mxolod amisTvis wavSaloT Cveni cxovrebi-

dan? xalxi naTesavebs ar irCevs, isini maT iseTebs

iReben, rogorebic arian...

tyuilad ar swavlobda, Turme, Cemi gogo

fsiqologiur fakultetze. misma sityvebma Cemze

didi zegavlena moaxdina da Camafiqra...

dRe dRes gadaeba, Tve _ Tves da male axali

welic mogviaxlovda. ojaxi SevikribeT, rom biZia

mixos ojaxisTvis dagvereka. didi xnis ganmavloba-

Si varCevdi misTvis saTqmel sityvebs, teqstic

ki davwere, rom araferi SemSloda: ,,mgoni, Cven,

orivem unda vTxovoT erTmaneTs patieba, magram me

minda pirvelma gTxovo~... da a. S. avkrife nomeri,

romelic, yoveli SemTxvevisTvis, biZaSvilma oTar-

ma momca. zumeris iqiT mamakacis aTrTolebuli xma

Page 73: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

73omis sxva saxe

gaisma:

_ gismenT!

_ alo, mixo, Sen xar?!

_ elviraa!.. _ didi pauzis Semdeg, rogorc iqna

gaisma, _ gilocav axal wels!

aq ki Cemi teqsti sul damaviwyda, xmaSic mRel-

vareba Semepara da davdumdi.

_ ...rogor xvdebiT axal wels?

_ Tqven, Tqven rogor xarT, rogor moemzadeT

saaxalwlod? _ Zlivs Cavilaparake.

_ gilocav axal, 2012 wels, Zvirfaso dao! ro-

gor xarT, xom kargad? Cven saaxalwlod Zvelebu-

rad movamzadeT sacivi, tolma, tkbileuli, manda-

rini...

_ Cvenc gvaqvs sacivi, kidev osuri Rvezeli da,

ra Tqma unda, gozinayi, didi naZvis xe da kidev,

bavSvebma am wels daamTavres swavla, samsaxurs eZe-

ben, _ Zlivs movabi Tavi saTqmels.

_ gilocav! gogoebi gaaTxove? kandidati

gyavs?...

...satelefono saubari didxans, Zalian didxans

gagrZelda...

Page 74: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

74 www.qartlosi.org

axsari da miSa

am sastik samyaroSi, sadac SeiZleba

mtris cxedrebic ki gZuldes, barikadebiT

daSorebul adamianebs Soris

ar aris megobrobis adgili,

magram yovel wess aqvs gamonaklisi...

2008 wlis agvistos erT saSinel saRamos yo-

fili savele meTauri da amJamad ajanyebuli _

axsar cxurbati cxinvalSi, gmirebis quCaze daR-

lili midioda. quCaSi ramdenime cxedari egdo.

sxeulebi ukve ixrwneboda da saSineli suni idga.

axsari pirvelive Semxvedr saxlSi Sevida, zewre-

bi gamoitana da cxedrebs gadaafara. im momentSi

ar SeeZlo maTi dakrZalva, Zala ar yofnida.

erT-erTma gamvlelma axsars hkiTxa:

_ ratom afareb qarTvelTa gvamebs, dae,

gaixrwnas!

_ ara, es qarTvelebi ar arian, _ upasuxa ax-

sarma.

_ eg rogor? aba ratom acviaT qarTuli for-

ma?

_ eseni ukve aRar arian qarTvelebi, eseni

Page 75: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

75omis sxva saxe

ubralod gvamebia, usafrTxo gvamebi, gesmis? maT

erovneba ar gaaCniaT! _ upasuxa man da gza gaagrZ-

ela.

gaognebuli gamvleli didxans uyurebda mi-

mavals.

agvistos mere erTi weli iyo gasuli. ise Can-

da, TiTqos am sastik samyaroSi, sadac SeiZleba

mtris cxedrebic ki gZuldes, barikadebiT daSo-

rebul adamianebs Soris ar aris megobrobis ad-

gili, magram yovel wess aqvs gamonaklisi...

erT dRes axsars megobarma miSam daureka

Tbilisidan. omamde miSa tabataZe sofel avnev-

Si cxovrobda, romelic cxinvalTan axlos mde-

bareobs. axsars miSasTan didi xnis megobroba

akavSirebda. maT erTmaneTTan xSiri mimosvla

hqondaT. miSasa da mis did ojaxs megobris avnev-

Si Camosvla yovelTvis uxaroda. axsars SeeZlo

ramdenime megobris miyvanac, xSirad isxdnen mi-

Sas aivnis CrdilSi da qeifobdnen.

axsars miSas zari gaexarda.

_ aba, rogor xar, miSa? rogorc iqna qalaqSi

gadaxvedi sacxovreblad, aqamde sofelSi iyavi, _

borotad gaexumra axsari.

miSas ar swyenia megobris xumroba, igi yov-

elTvis afasebda mis iumors:

_ ho, ra, TiTqos ara gviSavs, TviTon rogor

xar? erTi saTxovari maqvs: SegiZlia avnevSi Cemi

gogos saflavs miakiTxo da upatrono? Tu ver

Page 76: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

76 www.qartlosi.org

SeZleb, miTxari, gagigeb.

_ ki, rogor ara, am dReebSive waval avnevSi, _

miugo axsarma da asec moiqca.

axsari, misi erT-erTi biWi, me da Cveni saer-

To megobari avnevSi wavediT. axsari jer miSas

gogos saflavze mivida, gawminda, Semdeg Rvinis

boTli aiRo, micvalebuli osurad moixsenia:

«Рухсаг у!», _ da pirdapir boTlidan mosva. Cvenc

ase moviqeciT.

miSas saxlisken wavediT. damwvari kedlebiRa

darCeniliyo. axsaris biWi vardebis amosaTxre-

lad baRSi wavida, Zia miSam, saxlis patronma

neba darTo amoeTxara isini da Tavis ezoSi dae-

rgo. axsari mis dasaxmareblad gaemarTa. me sax-

lis Semogarens vaTvalierebdi. uceb kibeze,

romelsac sardafSi CavyavdiT, suraTebis albo-

mi davinaxe. Tvalebs ar vujerebdi, nuTu albomi

SeiZleboda gadarCeniliyo? amdeni dro gavida,

omze rom aRaraferi vTqvaT, wvima, Tovli... sao-

jaxo albomi TiTqmis mTeli aRmoCnda, miSas didi

ojaxis uamravi fotoebiT. davfiqrdi _ es pata-

ra nivTi ra gamousadegari Canda ganadgurebuli

saxlis fonze, magram am saxlis patronisTvis es

SeiZleba yvelaze Zvirfasi ram yofiliyo, es xom

misi ojaxis istoria iyo.

axsars vaCvene Cemi aRmoCena. man miSas gakeTe-

buli skami maCvena da Zalian kmayofilebi viyaviT

Cveni `nadavliT~. bunebrivia, es yvelaferi wamo-

Page 77: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

77omis sxva saxe

viReT. Tumca, sazRvari Caketili iyo da axsars

maTi TbilisSi gagzavna ar SeeZlo, arc nacnobebi

dadiodnen TbilisSi da moskovidanac rTuli

iqneboda vinmesTvis gveTxova nivTebis waReba.

erTxelac, axsarTan axalgazrda reJisori

Cavida omze filmis gadasaRebad. swored, mas

mouyva es ambavi da reJisormac Tavis Tavze aiRo

am Zvirfasi nivTebis TbilisSi Catana...

Page 78: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

78 www.qartlosi.org

guli

rom ara aseTi RvTisnieri xalxi,

axla cocxali ar viqnebodi...

goris raionis sofel wiTelubnis mkvidr no-

dar maxaraZes im dResac gauwia gulma mindorSi

samuSaod. ifiqra, mere ra rom omia, jariskaci

Tavis saqmes akeTebs, glexi am dros gulze xelda-

krefili xom ar ijdeba, Cemi saqme unda vakeToo da

samuSaod wavida.

2008 wlis 8 agvisto idga. nodarma muSao-

bis dawyebidan maleve mkerdis areSi saSineli

tkivili igrZno da goneba dakarga. oTxi saaTis

ganmavlobaSi ugonod myofi mezoblebma SeniSnes

da saxlSi gadaiyvanes. imis gamo, rom omi iyo da

goric ibombeboda, misi saavadmyofoSi gadayvana

ver gabedes.

11 agvistos nodaris janmrTelobis mdgo-

mareoba damZimda. Tanasofleli osebi Sewuxdnen

da gamosavlis Zieba daiwyes. bolos gadawyvites

rusebisTvis miemarTaT da savele hospitalis

TanamSromlebs sTxoves daxmareba.

nodar maxaraZe: `2008 wlis 12 agvistos rusi

Page 79: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

79omis sxva saxe

eqimi movida da miTxra, rom mZime mdgomareobis

gamo aucilebeli iyo Cemi hospitalSi gadayvana.

vTxove, sofel igoeTSi Cveni policiis blok-

postamde mimiyvaneT da iq Tbilisidan gamogza-

vnili manqana damxvdeba-meTqi. iuares da, winaaR-

mdegobis miuxedavad, cxinvalSi mdebare savele

hospitalis reanimaciaSi gadamiyvanes. Cemi janmr-

Telobis mdgomareoba mZime iyo, magram yuradRe-

bas ar maqcevdnen. reanimaciaSi daWrili rusi

jariskacebis gverdiT viweqi da amis gamo kidev

ufro mimZimda iq yofna.

13 agvistos cxinvalis erT-erT SenobaSi gad-

amiyvanes, romelsac „adamianis uflebaTa dac-

vis centri~ ewera, Tumca, iq ruseTis sagangebo

situaciebis Stabis sammarTvelo iyo ganlagebu-

li. erT-erT oTaxSi momaTavses, wamali „panangini~

momces da mirCies, cudad gaxdomis SemTxvevaSi,

tabletebi mimeRo. momvlelic momiCines, cxin-

valeli qalbatoni, didebuli adamiani. Tan myve-

boda, ar maklebda sakvebs, wyals, tanisamoss. mxo-

lod imaze vfiqrobdi, rogor dameRwia Tavi am

jojoxeTidan. rusebi civad mpasuxobdnen, tyveTa

gacvlis dros Senc maT Soris iqnebio. gaocebuli

vekiTxebodi, tyved SemipyariT, Tu rogorc avad-

myofs damexmareT-meTqi?

TandaTan uaresdeboda Cemi janmrTelobis

mdgomareobac da isev momvlel qalbatons vTxove

daxmareba. misi telefoniT visargeble da vladi-

Page 80: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

80 www.qartlosi.org

kavkazSi sacxovreblad wasul Tanasoflelebs da-

vukavSirdi. Cemi ambiT Sewuxdnen da dampirdnen,

rom Cems gadasarCenad yvelafers iRonebdnen.

samwuxaroa, rom ver gavamxel im didebuli,

osi pirovnebebis vinaobas, romlebmac Cems ga-

dasarCenad marTlac yvelaferi gaakeTes. gansa-

kuTrebul riskze midiodnen cxinvaleli qalba-

tonebi, magram erTi wamiTac ar dauxeviaT ukan.

rom ara aseTi RvTisnieri xalxi, axla cocxali ar

viqnebodi.

2008 wlis 24 agvistos, bilikebiT gamomapa-

res cxinvalidan da sanam samSvidobos gamovido-

di, mouTmenlad elodnen Cemgan telefonis zars.

minda momeces im xalxis naxvis da amagis dafasebis

SesaZlebloba. aseTi adamianebis gulebiT Sendeba

mSvidoba...~

Page 81: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

81omis sxva saxe

CemTvis siZulvili ar giswavlebiaT

locvani jariskacma miawoda,

cota xniT cisfer TvalebSi Caxeda,

mklavebSi daebRauWa da gulSi Caixuta...

RmerTo, es koSmaria, Tu saSineli realoba, _

fiqrobda da dabneuli magidas garSemo uvlida...

kidev erTi afeTqebis xma da martoxela, yofili

pedagogi SiSisgan lands daemsgavseboda. gadar-

CenisTvis mxolod RmerTsRa uxmobda, Tumca, xvde-

boda, rom arsebuli mZime viTarebidan Tavis daRw-

eva sakmaod rTuli iyo. SiSisgan gareT gaxedvasac

ver bedavda, periodulad erT adgilze Cerdebo-

da da elodeboda, srolis xma rodis Sewydeboda,

ase lodinSi ramdenime dRe sardafSic gaatara...

cxeli agvisto, qalaqi saSineli denTis suni-

Ta da gvamebiT savse quCebiT. irgvliv gaCenili

cecxli da eqo Seqmnil suraTs kidev ufro SemaZ-

rwunebel elfers hgvris. aseTi viTareba daxvda

saxlidan gamosul qalbatons cxinvalSi, maSin,

rodesac qarTul mxares gadasvla gadawyvita.

swored am dros qarTulma jarma ukan daxeva dai-

Page 82: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

82 www.qartlosi.org

wyo da liaxvis xeobis soflebic datova. mimde-

bare teritoriebi osurma da rusulma sajariso

nawilebma daikaves.

dilis Svidi saaTia. cxinvali TiTqmis ca-

rielia. mosaxleoba qalaqidan gasulia, an

sardafebs afarebs Tavs. mxolod erTi Savosani

moCans goraze, isic drodadro qreba. TiTqos

sadRac miipareba da Tan imaleba. midis da Tan

fiqrebi ar asvenebs:

,,davtove yvelaferi, SesaZloa veRarasdros

davbrunde, albaT, gorSi darCenil dedasac

verasodes vnaxav, netav Tu gadarCa, an Tu gavi-

tan iqamde Tavs cocxals, Tumca, Cemi sicocxle

raRa sicocxlea, qmaric am areulobas Seewira,

erTaderTi vaJi ki arc ki vici sadaa. dRemde ve-

ravin mapovnina. magram sicocxle tkbilia, minda

erTaderT nugeSs mainc Cavekra gulSi da vuTxra,

rom cocxali var da yvelaferi kargad iqneba. es

nugeSi dedaCemia. ambobdnen, goric ramdenjerme

daibombao da netav Tu kidev vnaxav... albaT, vera-

sodes~...

fiqrebSi garTuls, cremlian TvalebSi bindi

gadakvroda, TiTqos yvelaferi dasrulda?.. ma-

gram darwmunda, rom realobas xedavda da iqve

daeca... srolis xma drodadro axldeboda. jer

kidev Sors iyo ergneTi. rodesac gons movida, is

jariskaci, romlis danaxvamac daaCoqa, ufro ax-

los iyo. Tvalebis gaxelisTanave pirveli sityve-

Page 83: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

83omis sxva saxe

bi amoTqva:

_ ar momkla, deda melodeba, _ SeiaraRebulma

jariskacma dacemul qalbatons wyali miawoda,

qalma axeda da uari ganucxada.

_ nu geSinia, me aravis vklav, _ moesma zemo-

dan.

am sityvebis gamgone ufro acaxdaxda da Tavi-

si gulistkivili amoTqva. uTxra, rom gorSi deda

hyavda, TviTon cxinvalel kacze iyo gaTxovili,

romelic 90-ian wlebSi daeRupa. qalaqis dato-

vebas ar apirebda, Tumca, es gadawyvetileba de-

dis siyvarulma miaRebina. ase, xmaakankalebulma

wamodgoma scada da am dros ubidan patara wigni

gadmouvarda... locvani jariskacma miawoda,

cota xniT cisfer TvalebSi Caxeda, mklavebSi dae-

bRauWa da gulSi Caixuta. qalbatoni karga xans

verafers xvdeboda, vidre jariskacma naRvel-

narevi sityvebiT ar CasZaxa.

_ marina ivanovna, Tqven CemTvis siZulvili da

mkvleloba ar giswavlebiaT, igori var, Tqveni mo-

swavle.

ar axsovs rogor, an ra gzebiT CaaRwia

goramde, mxolod imas yveba, rom arsebul realo-

basTan Seguebas didxans ver axerxebda. dRes is

moxuc dedasTan erTad goris erT-erT sabavSvo

baRSi cxovrobs da dakarguli Svilis naxvaze oc-

nebobs...

Page 84: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

84 www.qartlosi.org

moulodneli stumari

gadamcemma daiwripina, brZaneba miiRo,

daWrils daxeda,

saswrafod raRac unda moemoqmedebina...

2008 wlis 8 agvisto... cxinvali qarTul jars

hqonda dakavebuli. saRamoxani idga da SedarebiT

simSvides moecva qalaqi. srolis xma kantikuntad

ismoda. cxinvalSi darCenili xalxi sardafebs

afarebda Tavs.

gmirebis quCaze ramdenime qarTveli jaris-

kaci moZraobda, perimetris gakontroleba hqon-

daT nabrZanebi. srolebi gaaqtiurda, Senobebs

Sefarebuli samxedro dajgufebebi winaaRmdego-

bebs uwevdnen qarTul jars.

gmirebis quCis 118-e nomerTan mdebare

cxrasarTuliani korpusis meore sarTulis fan-

jridan Suaxnis mamakaci iyureboda, jariskacebs

Tvali mohkra da fardas miefara.

_ dainaxe? meore sarTulis fanjarasTan viRac

idga da aRar dgas, mgoni brma tyvia moxvda.

_ mogeCvena, albaT, aravin mdgara, Senoba car-

ielia.

Page 85: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

85omis sxva saxe

_ mesame sarTulis fardac Seirxa, unda gavigo

ra xdeba, albaT, adgilobrivi macxovreblebi ari-

an da iqneb marTla daiWra vinme.

erT-erTi sadarbazoSi Sevida. cota xanSi

ukan dabrunda.

_ imedia gadarCeba... moxucia daWrili meore

sarTulze.

_ dro aRar gvaqvs, saswrafod unda wavideT,

brZaneba miviRe, wavediT!..

samxedroebma ukanmouxedavad datoves teri-

toria, Tumca, manamde qarTvelma jariskacma ada-

mianuri vali moixada.

meore sarTulze ramdenime upasuxo kakunis

Semdeg kari Seamtvria da Sevida. oTaxi moaTva-

liera. oTaxSi aravin iyo, mxolod nivTebi eyara

aqeT-iqiT, mitovebul brZolis vels hgavda iquro-

ba, etyoboda, saswrafod daetovebinaT ojaxis

wevrebs saxli. gamobrunda da samzareuloSi

Seixeda. fanjris qveS moxuci mamakaci egdo gaun-

Zrevlad. Tavidan sisxli mosdioda.

jariskacma pulsi gausinja. guli odnav

feTqavda.

gadamcemma daiwripina, brZaneba miiRo,

daWrils daxeda, saswrafod raRac unda moemoq-

medebina...

_ Ахвесменкан, _ amoiluRluRa daWrilma.

_ Ма нерван алцедар дзабан ведзени, _ oriode

Reri osuri moiSvelia.

Page 86: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

86 www.qartlosi.org

gaaxsenda, rom amosvlamde mesame sarTulis

fanjaraSi adamianis landi SeniSna, bevri aRar

ufiqria, saswrafod avarda da daakakuna... TiTqos

Cumi nabijebis xmas mohkra yuri, Tumca, arc pasuxi

gaucia vinmes da arc kari gauRiaT, droc aRar

hqonda... arc mas da arc daWrils. is iyo karis Sem-

tvreva gadawyvita, rom Cxakuni gaisma. kari nela

gaiRo, kars ukan mamakaci idga. SeSinebuli Tva-

lebiT iyureboda...

_ qarTuli gesmis?

mamakacma usityvod dauqnia Tavi.

_ dabla, meore sarTulze, erToTaxianSi, Seni

mezobelia daWrili da saswrafod mixede, _ uTxra

da pasuxs ar dalodebia. egona, erT adamians mainc

SeunarCuna sicocxle omis qarcecxlSi da gul-

damSvidebuli gahyva TanamebrZolebs.

mas Semdeg, rac jariskacma Senoba datova,

mezobeli meore sarTulze fexakrefiT Cavida.

samzareuloSi micvalebuli ipova, jer isev Tbi-

li iyo, Caimuxla, cremlebi moadga. suli rom

moiTqva, gaifiqra: maSinve rom gameRo kari da

gamovqceuliyavi, iqneb momeswro kidec cxonebu-

lisTvis... Tumca, ras warmovidgendi, rom Sua omSi

qarTveli jariskaci osi adamianis daxmarebisTvis

mixmobda...

Page 87: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

87omis sxva saxe

jariskacma gadagvarCina

es omi ugunureba iyo.

orive mxares yvelaferi unda

gagvekeTebina, rom es ar dawyebuliyo.

cxinvaleli irina 2008 wlis agvistos omis

dasrulebidan sami wlis Semdeg ewvia naTesavebs.

`im dReebis gaxsenebac ar minda. rom SeiZle-

bodes warsulSi raimes Secvla, swored im koS-

marul dReebs Sevcvlidi,~ _ ambobs irina da

oTxi wlis alanas gulSi ixutebs. gogona maSin

jer kidev ToTo iyo da rodesac mis mSobliur

qalaqs bombavdnen, dedasTan, ufros ZmasTan da

mezoblebTan erTad dangreuli saxlis sardafs

afarebda Tavs. Tumca, alanam mainc ar icis ra

aris omi. amitomac deda omis ambebs mxolod mas

Semdeg igonebs, rodesac gogona oTaxs tovebs.

irina ambobs, rom is da misi Svilebi da-

Rupvisgan qarTvelma jariskacebma ixsnes.

`ricxvi aRarc ki maxsovs, vcdilob, is saSine-

li periodi amovSalo gonebidan, magram, Turme,

omSic xdeba saswaulebi da adamianebi, romlebic

iaraRiT xelSi sikvdils Tesaven, sikeTesac sCa-

Page 88: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

88 www.qartlosi.org

dian.

rodesac Cveni sacxovrebeli korpusi afeTq-

da, Tavi sardafs SevafareT. vcxovrobdiT nestSi,

sagangebod mowyobil narebze gveZina. garkveuli

drois manZilze bavSvebisTvis saWmelic ki ar

gvqonda, sxvebze ukeTes dReSi iyvnen Cvilebi,

romelTac dedebi sakuTari rZiT vkvebavdiT.

yovel wamSi sikvdils velodiT. sardafis karsac

ver vketavdiT imis SiSiT, rom viRac movidoda

da Caketil kars aafeTqebda, an dacxrilavda,

amas ki aucileblad Seewireboda vinme SigniT

myofi. vfiqrobdiT, rom Tu sardafs moagnebdnen,

SevevedrebodiT da bavSvebs ar davaxocinebdiT,

tyved CavbardebodiT SvilebTan erTad.

sardafSi mxolod qalebi, bavSvebi da ori

moxuci viyaviT. Cveni kacebi ar ibrZodnen, isini

Cvens samSvidobo gzaze gayvanas cdilobdnen, wav-

idnen da, Turme, quCaSi arsebuli umZimesi sao-

mari viTarebis gamo veRar dabrundnen. Cvilebs

tirilis saSualebas ar vaZlevdiT, rom maTi xmis

kvalze vinmes ar moegno CvenTvis. tirils dai-

wyebdnen Tu ara, ZuZus vCridiT pirSi. ufro moz-

rdilebma ki icodnen, rom xma ar unda amoeRoT da

naadrevad dabrZenebulebiviT dumdnen. munjebi-

viT, cocxlad damarxulebiviT vcxovrobdiT sib-

neleSi virTxebTan erTad.

sardafSi ordRiani RamisTevis Semdeg kar-

Tan xmauri Semogvesma. viRacam frTxilad gaaRo

Page 89: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

89omis sxva saxe

rkinis mZime kari, jer avtomatis lula gamoCnda,

mere viRac axalgazrda, maRali, samxedroform-

iani.

_ ar gvesroloT, _ daviCurCule qarTulad.

_ qarTveli xar? _ mkiTxa jariskacma.

_ ara, _ ratomRac gavaqnie Tavi da Zlivs

amovTqvi, _ aq mxolod bavSvebi gvyavs.

jariskaci uceb Setrialda, tuCze saCvenebe-

li TiTi miido, aSkarad viRac gaafrTxila, rom

Cumad yofiliyo, mere, savaraudod, meTaurs as-

Zaxa _ aq aravin ariso da TviTon CvenTan Semovida.

meorec Semohyva, fanriT daaTvalieres TavSesa-

fari, bavSvebs daxedes da mkiTxes, saWmeli Tu

gaqvTo. xmas veRar viRebdi. sxvebic SiSisgan da

gaocebisgan damunjdnen. aba, rogoria, movida vi-

Rac, mowinaaRmdegis jariskaci, meTaurs daumala

Cveni arseboba, bavSvebs moefera da axla kidev

imas gvekiTxeba, saWmeli Tu gaqvTo!

gamogitydebiT, megona SiodaT da imitomac

mkiTxes, saWmeli gvqonda Tu ara. konservis qile-

bze Sevaxede, es gvaqvs, magram upurod saSineli

saWmelia bavSvebisTvisac ki meTqi.

erTma zurgCanTidan puri amoiRo, meorem

kidev paketSi Calagebuli mSrali saWmeli, ja-

riskacis ulufa da bavSvebs win daudo. karisken

frTxilad gabrunda da Cumad gagvafrTxila, ga-

reT ar gaxvideT, ase sjobso.

am ambidan meore dRes movida Cemi qmari. rog-

Page 90: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

90 www.qartlosi.org

orRac moexerxebina da daxurulZariani satvir-

To avtomobili eSova. yvelani manqanaSi Cagvsves

da vladikavkazis gzas davadeqiT. gzad kidev

sxvebic Semogvematnen. erTi qali yveboda, rom

qarTvelma jariskacebma bavSvebi akvanSi Caxo-

ces, qalebi gaaupatiures, moxucebs ki Tavebi

daaWres. mzaravda im qalis naambobi, magram erTi

sityvac ar mjeroda. ver moviTmine da vkiTxe, es

yvelaferi Seni TvaliT naxe-meTqi? `ara, sxvebi

amboben~, _ mipasuxa. Cems Tanamgzavrebs vuTxari,

rom ar mjeroda am ambebis da movyevi is, rac

sardafSi yofnis dros gadagvxda Tavs. bavSvebma

gaixsenes, rom im kacma puri dagvitova. mere, sxva

Tanasardafelebic amyvnen da qali, romelic qa-

rTvelebis sisastikeze yveboda, xmas veRar iReb-

da. Tumca, bavSvebze aSkarad moaxdina gavlena

misma naambobma, Cemma vaJma miTxra, _ deda, albaT,

is jariskaci keTili iyo da ase imitom moiqca, sx-

vebs ki boroti jariskacebi Sexvdao.

Cems Svils pasuxi erT-erTma gzad Semomateb-

ulma moxucma qalma gasca. man Tqva, rom qarTvel-

ma jariksacebma misi da gadaarCines, omis dros

qali marto darCenila sofelSi. afeTqebis Sede-

gad daWrila da gadaadgileba ar SeeZlo. Turme,

qarTvel jariskacebs moxuci xan xelSi ayvanili

mihyavdaT da xanac zurgze mokidebuli, sanam

savele samedicino punqts ar miadgnen.

mere sxvebmac gaixsenes qarTvelebis sikeTe

Page 91: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

91omis sxva saxe

da mivxvdiT, rom ar gvZulda erTmaneTi, rogor

veZebdiT xelmosaWids, rom erTmaneTze cudi

ar gveTqva. es omi ugunureba iyo. orive mxares

yvelaferi unda gagvekeTebina, rom es ar dawye-

buliyo. rogorc Cans, arc erT mxares ar eloda

xalxi, rom saqme aqamde mividoda.~

`gza Tbilisamde umoklesia da is unda aR-

dges. Cven siZulvilis ufleba ar gvaqvs. orive

mxarem yvelaferi unda gavakeToT imisTvis, rom

mSvidoba aRdges da Cveni Svilebi borotebas

gadaurCnen,~ _ ambobs irina.

Page 92: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

92 www.qartlosi.org

gansacdelTan Seurigebeli

sjera, rom dadgeba nanatri,

mSvidobiani dro.

adamianTa erTi kategoria, nebismieri

gansacdelis miuxedavad, arasodes tovebs mSob-

liur miwas. isini arsad garbian. omis qarcecxl-

Sic sakuTar saxlSi rCebian da mtris garemocvaSi

agrZeleben cxovrebas Cveuli wesiT, aravis up-

irispirdebian iaraRiT, maTi iaraRi simSvide da

moTminebaa, romliTac nebismier mowinaaRmdeges

aoceben.

aseTi adamiani dResac cxovrobs cxinvalSi.

mixos `moxevecs~ eZaxian. is cxinvalSi daibada da

gaizarda. aqve miabara miwas mSoblebi da maSin

mixvda, rom am qalaqs samudamod miejaWva.

umZimesi periodi daudga gasuli saukunis

90-iani wlebis dasawyisSi, rodesac qveyana airia

da omi daiwyo. mixo mxolod imaze fiqrobda, rom

verasodes SeZlebda ukanmouxedavad wasuliyo cx-

invalidan. `aq davrCebi~, _ ganucxada mezoblebs,

megobrebs da asec moiqca. maSin, rodesac cxin-

vali qarTvelebisgan srulad daicala, mixo da

Page 93: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

93omis sxva saxe

misi da _ mxolod ori qarTveli aRmoCnda mtrul

garemoSi. iyo dro, rodesac fizikuri ganadgure-

biTac ki emuqrebodnen. Tumca, maTma simSvidem da

gansacdelTan Seupovrobam, qarTvelebis mimarT

yvelaze radikalurad ganwyobilTa TanagrZnobac

ki gamoiwvia. Tanaqalaqelebi mixos pativs scemd-

nen, mxarSi edgnen da rogorc SeeZloT, exmare-

bodnen. uamravi usiamovneba gadaitana, magram

veraferma gatexa. ukeTesi dro dadgeba da Cven

isev Zveleburad erTad vicxovrebTo, _ fiqrobda

mixo.

yovel zafxuls das TbilisSi agzavnida sam-

kurnalod da dasasveneblad, TviTon ki cxinvali-

dan arsad gadioda. amasobaSi dro gavida, omis

Wrilobebi moSuSda. mdgomareoba ufro stabi-

luri da mixosTvis cxovrebac ufro sasiamovno

gaxda.

2008 wlis zafxuls mixos invalidi da meri

kvlav TbilisSi unda gaecilebina. samwuxarod,

omi daiwyo da ZmasTan erTad tyviebis wvimaSi aR-

moCnda.

tabolovis, yofili jafariZis quCaze, mraval-

sarTuliani saxli, sadac da-Zmam mTeli cxovreba

gaatara, afeTqebis Sedegad TiTqmis Camoingra.

xalxi sardafebSi daimala. yvelam mixo da meri

moikiTxa. mixo marto cdilobda dis gadarCenas.

Tumca, male mezoblebi miexmarnen da invalidi

etlianad Caiyvanes sardafSi.

Page 94: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

94 www.qartlosi.org

sardafs Tavs mxolod mSvidobiani mosaxleoba

ar afarebda da amitomac dangreuli saxli xSirad

xdeboda sagangebo dartymebis samizne. sardafSi

SeyuJulebi orjer saswaulebrivad gadaurCnen

sikvdils. sardafSi sunTqva Wirda, yvela moTqvam-

da omis gamo, mixo dumda. amis Semdeg, albaT, veRar

gavCerdebiT am qalaqSi, _ tiroda meri. mezoblebi

ki amSvidebdnen, ratomac ara, Tqven xom sruliad

udanaSauloni xarT, vin ra unda giTxraTo?! mixo

mezoblebs eTanxmeboda, diax, arsad wasvlas ar

vapireb. cxinvaleli var, aq davibade da aqve unda

davimarxoo.

rodesac saomari dapirispireba Sewyda, mixo

mixvda, rom dangreul qalaqSi dis movla gauWird-

eboda, raRac unda eRona. organizacia `wiTel

jvars~ sTxova daxmareba. meri TbilisSi gauSva,

TviTon ki danacrul qalqSi darCa da sxvebis ms-

gavsad quCebis wmenda daiwyo.

mixos cxovreba mZimea, ar esmis, ratom omoben

adamianebi, ratom ar SeiZleba mSvidad da prob-

lemebis gareSe moagvaron gaurkveveli sakiTxe-

bi. mas metsaxelad `kaci mSvidobac~ ki Searqves,

radgan aravis axsovs vinmesTan dapirispirebuli

mixo. da sjera, rom dadgeba nanatri, mSvidobiani

dro, rodesac kvlav erTad, mravalsarTuliani

saxlis WerqveS icxovreben qarTvelebi da osebi...

Page 95: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

95omis sxva saxe

sufrasTan

Segvewios erTi RmerTi da

wminda `Уастырджи~!

erT cxel zafxulSi megobrebTan erTad saxl-

Si vijeqi. garSemo omi, brZolebi, srola iyo. san-

garSi morigeobisgan dasveneba mWirdeboda da im

dRes arsad gasvlas ar vapirebdi. dedam saWmeli

mogvimzada. mezoblebs davuZaxe da sufrasTan

saqeifod davsxediT _ im mwir saWmels, romelic

gagvaCnda, saerTod Tu SeiZleba sufra ewodos.

ramdenime xanSi mezobeli – soslan koCievi gvewvia

da Tan ucnobi biWi moiyola.

bunebrivia, sufrasTan moviwvieT. dasxdnen.

ucxos etyoboda, rom adgilobrivi ar iyo, osuri

ar icoda, xolo rusulad kavkasiuri aqcentis ga-

reSe saubrobda.

_ Segvewios erTi RmerTi da wminda `Уастыр-джи~! _ pirveli Wiqa avwie.

_ Оммен уæт! (amin!) _ warmoTqva yvelam.

_ amin! _ Tqva stumarma rusulad da Wiqa bo-

lomde dacala.

_ kargi Rvino gaqvs, _ Tqva alanma mezobeli

Page 96: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

96 www.qartlosi.org

quCidan.

_ ho, TviTon gavakeTeT sufTa guliT CvenTvis,

amitomaa kargi, _ vupasuxe.

_ ho, Seni xeli da sufTa guli igrZnoba, _ ga-

nagrZo Cemi xumroba.

_ yvela wminda Segvewios! _ avwie meore sadRe-

grZelo.

_ Оммен уæт! _ aitaca yvelam, maT Soris stumar-

mac...

mokle sadRegrZeloebis warmoTqmas vcdilob-

di, rom isedac gadaRlili stumrebi ar Semewuxe-

bina. sul usadRegrZelodac ar gamodioda, mainc

dasvenebis dRe iyo da qeifi gvindoda.

davTveriT, Tumca, cota davlieT, omis dros

yvelafris ekonomiaa saWiro. moulodnelad

stumari momiaxlovda da mkiTxa:

_ rogor mivaRwio sakontrolo punqts?

gaognebulma Sevxede mezobels, romelmac igi

moiyvana:

_ es vin aris?

_ ar vici! _ mxrebi aiCeCa man, _ `8 ivnisis~ quCa-

ze Semxvda, gzaze idga da manqanis gaCerebas cdi-

lobda, sadRac midioda. roca aq movediT, vuTx-

ari, rom cota wavixemsoT-meTqi da winaaRmdegoba

ar gauwevia.

stumars mivubrundi:

_ ra ginda sakontrolo punqtTan, iq xom qa-

rTvelebi dganan?

Page 97: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

97omis sxva saxe

_ me... qarTveli var da... iq unda mivide...

gaocebulma soslans gadavxede. ar vicodiT

ra gveqna, veRar avayenebdiT sufridan da ver gavi-

dodiT. ase vijeqiT ramdenime wuTi da gamosavals

veZebdiT. RmerTma nu qnas, rom sufris wevrebma

icnon, ueWveli moklaven, CemTvis ar SeiZleba

– maspinZeli var, is _ stumari, soslansac ar Seu-

Zlia, man moiyvana, _ gulSi vfiqrobdi.

_ daasxi, axali sadRegrZelo vTqvaT, _ uTxra

romeliRacam gverdiT mjdoms.

qeifi gagrZelda da Cveni uxerxuli dumili

Sewyda. qarTveli dajda da aRaraferi uTqvams,

mixvda, rom gamousworebeli ram SeiZleboda momx-

dariyo.

dabnelda Tu ara, Zlieri srolebi ganaxlda.

Wurvebi saxlis siaxloves cvioda.

am dros Cveni stumari adga da gineba daiwyo, _

oms wyevlida qarTulad. amis Semdeg misi erovnebis

malvas azri aRar hqonda. yvela gaognebuli Sehy-

urebda. rogorc Cans, sufris wevrebma ifiqres,

rom adgilobrivi qarTveli iyo.

soslanma ezodan damiZaxa, gavedi. dRemde ar

vici, rogor aRmoCnda igi stumarTan erTad ezo-

Si. saswrafod CavsviT manqanaSi da sakontrolo

punqtisken wavediT. mivuaxlovdiT punqts ise,

rom ar vCandiT da stumari CamovsviT. wamebSi

gamovbrundiT ukan, magram guli moRalateebiviT

gvifarTxalebda...

Page 98: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

98 www.qartlosi.org

Tanaklaselebi

kvlav sadme Tu gadaveyareT erTmaneTs,

Zmurad gadavexvevi.

sofeli gujabauri niqozsa da cxinvals Soris

mdebareobs da, faqtiurad, cxinvalis gareubania.

adre qarTuli sofeli iyo, magram 90-iani wlebis

omis Semdeg iq mxolod osuri mosaxleoba darCa.

maisuraZeebis ojaxi erT-erT gamonaklisTagans

warmoadgens. oTxi Zmidan ors colad osi qalebi

hyavT, ramac maTi darCena ganapiroba.

erT-erTi Zmis Svilebi saswavleblad niqozis

skolaSi dadiodnen. vaxtang maisuraZe niqozel

Tanaklaselebs daumegobrda da xandaxan maTTan

saxlSic rCeboda. dima mWedliZe misi erT-erTi

uaxloesi niqozeli megobari iyo.

2008 wlis maisi idga. vaxtangis me-16 dabadebis

dRis aRsaniSnavad emzadebodnen niqozeli Tanak-

laselebi. gadawyvites, motocikliT gujabaurSi

gadasuliyvnen misi ojaxidan pur-marilis wamo-

saRebad.

dima mWedliZe: „vmegobrobdi ara mxolod

vaxtangTan, aramed mis os biZaSvilebTanac. kargi

Page 99: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

99omis sxva saxe

urTierToba gvqonda erTmaneTTan da saerTod

ar arsebobda Cvens Soris barieri. osuri ar vici

– maTTan mxolod qarTulad vkontaqtobdi. zoga-

dad, mosaxleobis didma nawilma icis qarTuli,

wlebis ganmavlobaSi keTilmezoblurma urTier-

Tobam ganapiroba, rom dRemde ician qarTuli da

ara marto ufrosma Taobam~.

naSuadRevi ukve gadasuli iyo. meaTe klasis

moswavleebma vaxtangma da dimam, maTive Tanakla-

sels, aCikos miakiTxes saxlSi, romelsac motocik-

li hyavda da gujabaurisken gauyvnen gzas. didi

gza ar hqondaT gasavleli, maisuraZeebi soflis

dasawyisSi cxovrobdnen. diasaxlisis momzadebu-

li pur-marili unda waeRoT niqozSi da iq aReniS-

naT megobris iubile, radgan gujabaurSi vaxtan-

gis Tanaklaselebis gadayvana safrTxed CaTvales.

megobrebi soflis SesasvlelSi, osur sa-

guSagoze gaaCeres. motociklis mZRoli sab-

uTebisTvis ukan gamouSves, dimas uTxres, Sen

calke dagelaparakebiTo da manqanaSi Cajdoma

mosTxoves.

dima mWedliZe: „imedi gvqonda, rom sxva SemTx-

vevebis msgavsad, axlac uproblemod gavivlidiT,

Tumca, ase ar moxda. TiTqos sisxli gameyina

ZarRvebSi, rodesac osma samxedroebma gagvaCeres.

maSinve warmovidgine rogori SeiZleboda yo-

filiyo cxinvalis cixe. vaxo gamomesarCla da

samxedroebs osuradac gamoelaparaka, maT ram-

Page 100: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

100 www.qartlosi.org

denjerme Semoscxes, sufTad ratom ar laparakob

osurad da sityvebs ratom amaxinjebo~.

vaxtangis daxmarebis mcdeloba misi cemiT dam-

Tavrda. am dros biWebs iqve mcxovrebi osi moxuci

gamoesarCla. samxedroebisTvis uTqvams, Tu meore

biWi gauSviT, aman raRa daaSavao. moxucs uxeSad

upasuxes da kvlav Seecadnen dimas manqanaSi Casmas.

dimas vaxtangic miexmara da xelCarTuli brZola

gaimarTa.

cota xanSi `nivis~ markis manqana gamoCnda da

samxedroformiani axalgazrda biWi gadmovida.

qarTulad ikiTxa, aq ra xdebao.

axalmosulma saguSagos TanamSromlebs uy-

vira, rom biWebis umizezod dakavebis ufleba ar

hqondaT. rogorc Cans, is wodebiT maTze maRla

idga.

dima mWedliZe: „bolos is biWi rom ar gamoCe-

niliyo, ar vici ra moxdeboda. albaT, tyves sta-

tusiT amovyofdi Tavs cxinvalis cixeSi. maTi

ufrosi rom gamoCnda, megona mxars maT dauWerda,

magram piriqiT moxda. madlierebis grZnoba imis

gamo, rom saxlSi uvnebeli davbrundi, dRemde

maqvs im adamianis mimarT da, albaT, kvlav sadme

Tu gadaveyareT erTmaneTs, Zmurad gadavexvevi~.

Page 101: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

101omis sxva saxe

babo

ara babo, ar varT qarTvelebi,

magram nu geSinia, mogxedavT...

2008 wlis agvistos cxeli dReebi idga da

liaxvis xeoba adgilobrivi macxovreblebisgan

TiTqmis dacliliyo. zogma pirvelive srolebi-

sas, zogmac omis dawyebidan meore, mesame dRes

datova mSobliuri kera da qveynis dedaqalaqs Tu

sxvadasxva regions Seafara Tavi.

sofel kexvSi moxuci qalbatoni sikvdils

ebrZoda. gulis infarqtgadatanili mezoblebs

ar gahyva: `raRa dros Cemi Tavis Svelaa, sikvdi-

lis karze var isedac. arc TbilisSi mcxovrebi

Svilis ismina, mainc vkvdebi da Cems loginSi unda

movkvde~, _ ambobda da imedi hqonda, rom male dam-

Tavrdeboda yvelaferi, rogorc 2004 wels, Tum-

ca, ise ar moxda, rogorc varaudobda...

datovebuli sasmeli da sakvebi gauTavda, aRa-

rc wamlebi aqvs, arada ar SeiZleba _ cota xnis

win gulis infarqti gadaitana. mobiluri dauj-

da, erTaderTi, rac moifiqra, mSvelelisTvis daZ-

axeba iyo, sul erTi iyo vin gaigebda _ mteri Tu

Page 102: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

102 www.qartlosi.org

moyvare, sxva gza ar darCenoda.

dacarielebul sofelSi sami SeiaraRebuli

osi samxedro mxned miabijebda. jer erTma Sew-

yvita saubari da mere danarCeni oric gaaCuma.

ganwiruli `miSveleT~ mkafiod ismoda. fexs auC-

qares da patara, erTsarTulian saxls miadgnen.

mwoliare, 80 wels mitanebuli, saxedanaoWebuli,

gamxdari moxuci qali daxvdaT.

_ marto aq rogor dagtoves, babo? – qarTu-

lad hkiTxa erT-erTma.

_ qarTvelebi xarT Svilebo? Tqven gaixareT,

rogorc me gamaxareT axla, _ miugo moxucma.

_ ara babo, ar varT qarTvelebi, magram nu ge-

Sinia, mogxedavT...

moxuci cxinvalis saavadmyofoSi gadaiyvanes,

sadac erTi kvira dahyo da organizacia `wiTeli

jvris~ daxmarebiT, tyveebis gacvlisas qarTul mx-

ares gadaiyvanes. amJamad TbilisSi, SvilTan cxov-

robs. ambobs, rom maSin Seicvala misi warmodgena

os xalxze: `omamde xSirad vwyevlidi osebs, Cemi

xnisa ar moiyareT, dagvasveneT-meTqi, arada, amxe-

la yuradReba aravisgan migrZnia. sakuTari Svili

ar momivlida ise, rogorc cxinvalSi momiares~...

Page 103: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

103omis sxva saxe

ra moxdeba, rom yvelaferi daviviwyoT?

erTmaneTisken saval gzaze imxela

ufskruli gaCnda, rom

ufrosi Zmis dasatireblad ver Cavedi.

osebis erT-erTi sayvareli dResaswaulia

`Zvabronoba~, romelsac aucileblad zeimoben

osebi. saqarTvelos mkvidri osebic mudmivad

aRniSnaven am dResaswauls, Tanac marto ki ara, qa-

rTvelebTan erTad. sabWoTa epoqaSic ki, rodesac

xalxs eklesiebSi locva da ritualis Catareba

ekrZalebodaT, arceveli qarTvelebi da osebi er-

Tad did mTaze adiodnen da saerTo salocavSi

RmerTs samSoblos da erTmaneTis kargad yofnas

sTxovdnen. yvela ojaxs gansakuTrebuli stumri-

anoba hqonda im dRes, cxveboda osuri xaWapuri _

xabizgina, ludi ixarSeboda, saklavi ikvleboda,

uzarmazari sufra iSleboda da, qarTul-osuri

cekvebis TanxlebiT, saocari lxini imarTeboda.

warmoSobiT arceveli donarasTvis is dro

warsuls Cabarda. kavSiri 1991 wlidan gawyda,

rodesac, rogorc TviTon ambobs, qveyana daiqca~,

Page 104: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

104 www.qartlosi.org

radgan erTad gazrdilma qarTvelma da osma xeli

erTmaneTis sisxlSi gaisvara.

`mas Semdeg CemTvis cxovreba tkivilad iqca.

gawyda kavSiri Cems ZmebTan da naTesavebTan, rom-

lebic omis da daZabulobis gamo sacxovreblad

vladikavkazSi gadavidnen. erTmaneTisken saval

gzaze imxela ufskruli gaCnda, rom ufrosi Zmis

dasatireblad ver Cavedi.

ocdaTxuTmeti welia axalcixeSi vcxovrob

da Zveli, bednieri dro menatreba. ra gvqonda ga-

sayofi? arasdros migrZnia qarTvelebisgan, rom

osi var. rodesac piradi tragedia damatyda Tavs,

swored qarTvelebis Tanadgomam gadamatanina

udidesi tkivili. Cemi fati avtokatastrofis

dros wyalSi gadavarda. cxra dRe veZebdiT,

mecxre dRes gamoriya wyalma. sabralos mcirew-

lovani vaJi darCa, romelsac mama zrdis. Svili

ise mivabare miwas, rom Cemma Zmebma araferi icod-

nen, Zalian gvian gaiges. im umZimes dReebSi ki qa-

rTvelebi medgnen gverdiT. xom SeuZlebelia amis

daunaxaoba, daviwyeba?! Soreul warsulSic ve-

cade momeZiebina is raRac, rac erTmaneTis mimarT

mtrulad gangvawyobda Cven da qarTvelebs _ ver

moviZie.

sofel arcevSi samasamde ojaxi cxovrobda,

ZiriTadad, osuri, an Sereuli. amitomac sofels

erTi didi skola hqonda, sadac erTad vswavlob-

diT osi da qarTveli bavSvebi. Cven erTmaneTi gvi-

Page 105: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

105omis sxva saxe

yvarda, mere ra moxda, ar vici. vici mxolod is,

rom cxovreba jojoxeTad miqcia am gamogonilma

konfliqtma.

sruliad gawyda kavSiri Cems ojaxTan. isic ki

ar vici, Cemi Zma riT daiRupa, an sad daasaflaves,

rom mis saflavs mainc movefero. dedaCemis Sesaxe-

bac mxolod is Sevityve, rom omis dros dabrmav-

da da maleve gardaicvala. am ambavsac mimalavdnen

didxans debi, deda cocxali megona. roca qveyana

airia, Cemebi cxinvalSi cxovrobdnen. qalaqTan ka-

vSiri gawyvetili iyo da aravin SemiSvebda dedis

dakrZalvaze. Turme, amitomac mimalavdnen misi

sikvdilis ambavs... sakuTari ZmisSvilebis asaval-

dasavalic ki didxns ar vicodi.

axlaxans Cemma Svilebma `socialuri qsele-

biT~ moZebnes biZaSvilebi. TiTqmis Cems yvela

mogvares misweres, rom biZaSvilebs eZebdnen.

uyvebodnen Cemi ojaxis tragedias da iTxovdnen,

iqneb Cvenebis moZiebaSi dagvexmaroTo. didi zeimi

gvqonda, rodesac SevityveT, rom Cems erT-erT

ZmisSvils qarTveli gogona SeurTavs colad. es

xom gamarjvebaa omze, borotebaze da siZulvil-

ze?! gamexarda, rodesac Cemma vaJma miTxra, deda,

Seni ZmisSvilis coli qarTvelia da xSirad is

melaparakebao. RmerTs vTxov, manZili, romelic

Cems axlo naTesavebTan maSorebs, male usaSvelod

dapataravdes~, _ donaras mogonebebi sevdian-

ia, misi ocnebac _ sevdiani, Tumca, raRa ocneba,

Page 106: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

106 www.qartlosi.org

donara mudmivad gamosavlis ZiebaSia, rogor

unda Serigdnen osi da qarTveli xalxi.

`ra moxdeba, rom mtyuan-marTali aRar veZioT,

ra moxdeba, rom yvelaferi daviviwyoT? nuTu

vinmes sjera, rom Tu TviTon ar movindomeT, sxva

Segvarigebs? sxva ufro gazrdis manZils Cvens

Soris da ise davSordebiT erTmaneTs, rogorc

ca da miwa. ar mesmis, ra gvaqvs erT lamaz ojaSi

gasayofi? Tu, winaT SegveZlo wynarad erTmaneTis

gverdiT cxovreba, dResac xom SegviZlia igive?~ _

kiTxulobs donara.

arcevSi osebi isev aRniSnaven dReobas, isev

adian maRal mTaze _ salocavSi da rodesac Rmer-

TTan marto rCebian, sakuTar Tavs ekiTxebian _ xom

SeiZleba isev erTad vilocoT Cven da qarTveleb-

ma? jer ver umxelen osebi saerTo fiqrebs erT-

maneTs, arada, guli rom gaxsnan, ra daudgeba win,

dauZaxeben Zvel megobrebs, naTesavebs da erTma-

neTs Soris manZili Semcirdeba.

Page 107: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

107omis sxva saxe

maRaziis rigSi

ndobis aRdgeniTa da urTierTobebiT

unda mogvardes yvelaferi...

madina jioeva goris raionis sofel niqozSi

cxovrobs. osi qalbatoni ocdaxuTi welia qar-

Tuli ojaxis rZalia. agvistos omamde mezobel

qalebTan erTad Sedioda cxinvalSi soflis meur-

neobisa da rZis produqtebis gasayidad. qarTveli

mezoblebisTvis madina imedi iyo cxinvalSi moZ-

raobisas, nebismieri problemis dros mudam maT

gverdiT idga.

`urTierTobebis daregulirebisTvis mimos-

vlis aRdgenaa saWiro. cxinvalidan var, iq cxov-

robs dedaCemi, Cemi ojaxi. agvistos omamde mimos-

vla, yvela saxis urTierTobebi iyo, cxinvalSi

savaWrod davdiodiT, axloblebs vxvdebodiT, saa-

vadmyofoSi vmkurnalobdiT da a.S... izolaciiT

mSvidoba ver damyardeba, isev ndobis aRdgeniTa

da urTierTobebiT unda mogvardes yvelaferi...~

90-iani wlebia, omi axali damTavrebuli da

qveyana daulagebelia. im dros sakvebi porduqte-

bi cxinvalSi ufro iafi iyo, ruseTidan Sedioda.

Page 108: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

108 www.qartlosi.org

niqozeli qalebi produqtis SesaZenad cxinvalSi

wavidnen da osi rZali madina waiyvanes. qalebi

xmas ar iReben, eSiniaT qarTulis gagonebaze prob-

lemebi ar SeeqmnaT.

Cadgnen maRaziis rigSi da xmas ar iReben. maT

arc rusuli ician da arc _ osuri. os rZalze

arian damokidebulni. rusul enaze dawerili

sayidlebis siac mas aqvs. erT-erTi niqozeli qa-

lbatoni mitrialda da gverdiT mdgom mezobels

gadauCurCula, neta vinmem ar gvicnoso. iqve osi

qalbatoni idga, uceb Semobrunda da maT qarTu-

lad gamoelaparaka.

`mivida niqozel qalbatonTan, mxrebSi mohki-

da xeli da qarTulad xmis amoReba sTxova. ambob-

da, ramdeni xania qarTuli ar gamigia da rogor

mixaria axla Tqveni naxva da mosmenao. saTiTaod

Camouara da gadakocna qalebi.~

maRaziaSi myofni niqozel qalebTan mogrovd-

nen. Tbilad, monatrebiTa da mokiTxvebiT Sexvd-

nen.

madina jioevas enatreba is dro da imeds ar

kargavs, rom qarTveli da osi xalxi erTmaneTTan

misasvlel gzas isev monaxavs...

Page 109: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

109omis sxva saxe

vin upasuxebs kiTxvas?

mowodebis simaRleze aRmoCnda ara mxolod

rogorc eqimi, aramed rogorc adamiani.

kosta _ maRali, Zal-RoniT aRsavse, janmrTe-

li ocdasami wlis ymawvili stalinis quCas mi-

uyveboda Rameul cxinvalSi da sayvarel melo-

dias RiRinebda. esesaa gaacila saxlSi sayvareli

gogona da veraferi SeaCerebda mis axalgazrda

gulis romantiul aRmafrenas, romelic siyvar-

ulis eleqsiriT iyo savse. mere ra, rom quCa

gaunaTebelia Rameul cxinvalSi, wivis sakon-

trolo punqtidan mofrenili tyviebi. mas uyvars

da is uyvarT, sxva danarCeni ki mogvardeba.

muxruWebis RrWiali, dartyma... mere kostas

araferi axsovs.

sergei _ kostas mama winaaRmdegobebSi var-

deboda, mis Tvalwin Svili sicocxles emSvido-

beboda. profesiiT eqims, esmoda, rom Svilis

vladikavkazSi miyvana ver moxerxdeboda, romc

moexerxebina, iq ver uSvelidnen _ kostas se-

riozuli Tavis travma hqonda. saWiro aRWur-

viloba moskovSia, Tumca, iq veranairad ver

Page 110: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

110 www.qartlosi.org

Cavlen, dro cotaa, sul ramdenime saaTi. iyo

kidev Svilis TbilisSi Cayvanis varianti da mas

SesTavazes kidec es. sergei samxreT oseTis Tav-

dacvis saministros samxedro eqimad muSaobda.

misi sami Zma, uaxloesi megobrebi da naTesavebi,

iaraRiT ebrZodnen mters, romlis mmarTvelobac

TbilisSi imyofeboda da Svilis mand gagzavna?!.

rTuli dilemis winaSe idga, Tumca, mis gulSi

profesionalma eqimma gaimarjva da mixvda, rom

mis Svils mxolod TbilisSi hqonda gadarCenis

Sansi.

avadmyofi TbilisSi saswrafom waiyvana,

mas mxolod moxuci bebia gahyva. kavkasiaSi jer

kidev cocxalia saxelovani tradiciebi da yve-

la fiqrobda, rom moxuc qals, romelic mZimed

daWril SviliSvils acilebda, safrTxe ar

emuqreboda. oriode saaTSi kosta saoperacio

magidaze iwva da nugzarisTvis _ eqimisTvis, pro-

fesionalizmisa da Rirsebis saqme iyo daWrilis

movla, imis miuxedavad, rom is mowinaaRmdege

mxares ibrZoda. mxolod erTi Tvis Semdeg icno

avadmyofma garSemomyofni. naxevari wlis Semdeg

is transportabeluri gaxda da aRar saWiroebda

stacionarul mkurnalobas. nugzari mowodebis

simaRleze aRmoCnda ara mxolod rogorc eqimi,

aramed rogorc adamiani. kostas naTesavebis

pirveli moTxovnisTanave igi cxinvalSi gaamgza-

vres, sadac sabolood gamojanmrTelda.

Page 111: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

111omis sxva saxe

mas Semdeg wlebi gavida, iyo 2004 weli, iyo

cecxlovani 2008. kosta, mamamisi da sami biZa,

yvela narCevi vaJkaci, qalaqs mtrisgan icavda.

nugzaris Svili specdaniSnulebis batalionis

SemadgenlobaSi ibrZoda. mas SeiZleboda moxve-

droda tyvia biWisgan, romelsac mamamisma aCuqa

sicocxle, an TviTon SeeZlo am biWis mokvla.

raze fiqrobda nugzari im saaTebSi, ar viciT.

maS, vin upasuxebs kiTxvas _ visi brZanebebi

unda Sesruldes?..

Page 112: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

112 www.qartlosi.org

batiki

omi omma Secvala, tkivils tkivili daemata,

magram bzaris amovseba SesaZlebelia,

sanam sikeTis xsovna cocxlobs...

cxinvalSi mZime xana daiwyo. SuaRamisas qa-

laqSi uCveulo xmauri atyda. uecrad gamoRviZe-

bul cxinvalelebs Tavi saSinel sizmarSi egonaT.

quCebSi miliciis javSanteqnika dadioda, yefd-

nen Zalovani samsaxurebis sagangebod gawvrT-

nili nagazebi. gzajvaredinebze sagangebod Sei-

araRebuli miliciis gaZlierebuli danayofebi

idga.

Sobis Rame Tendeboda. xalxs ki simSividis da

sazeimo ganwyobis nacvlad SiSi daeufla. wina

dRiT sabWoTa generali maliuSkini cxinvalelebs

wesrigsa da usafrTxoebas dahpirda, magram am-

bobdnen, sagangebo situaciaze saswrafod gadas-

vlis brZaneba miiRoo.

xalxi grZnobda, rom cxovreba Cveul tempSi

veRar gagrZeldeboda. asec moxda. qalaqSi daZ-

abuloba matulobda, romelic male SeiaraRe-

bul dapirispirebasa da srolebSi gadaizarda.

Page 113: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

113omis sxva saxe

centralur banks, fostasa da mmarTveli struq-

turebis Senobebs Camosuli milicia akontroleb-

da, xolo qalaqis danarCen nawils _ SeiaraRebuli

ajanyebulebi.

batiki maSin ocdaSvidi wlis iyo. sportuli

aRnagobis, Ronier, axalgazrda kacs sulac ar er-

Coda Zala saomrad. SeiaraRebuli dapirispirebis

survili ar hqonda da miuxedavad qalaqSi arsebuli

daZabulobisa, cxovrebas Zveleburad agrZelebda.

kvlav gvianobamde rCeboda megobrebTan. 6 ianvris

RamiTac gvian dabrunda Sin.

megobarma stasma batiki gamTeniisas gaaRviZa:

„gaiRviZe, Zilisguda, qalaqs gvarTmeven!~ Zlivs

gamovida Zil-buranidan. wamodgoma ezareboda,

magram stasis saxes rom Sexeda, mixvda, rom serio-

zulad iyo saqme.

megobrebi TiTqmis yoveli kvartlis gavlisas

gaCxrikes milicielebma. biWebs daJinebiT urCevd-

nen Sin dabrunebas, Tumca, amaod. stasi da batikic

SeiaraRdnen da ajanyebulebs SeuerTdnen.

cxinvalSi ulamazesia oqtombris quCa, bul-

varis principiT mowyobili, SuaSi morTulia or

rigad darguli himalais fiWviT da buCqebiT. ba-

tiki dabadebidan aq cxovrobda da axsovda cicqna

nergebi rogor iqcnen bumberaz xeebad. biWi da

xeebi erTad daizardnen.

SeiaraRebuli batiki Tavis quCaze Cafiqre-

buli idga. Tvali erTi saxlidan meoreze gaur-

Page 114: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

114 www.qartlosi.org

boda da drodadro saxe ecvleboda. misi saxli-

dan CrdiloeTiT, ori saxlis Semdeg cxovrobda

Tanaklaseli nanuli, samxreTiT, sami saxlis Sem-

deg Zmebis _ ramazis da gias saxli idga. kuTxeSi,

baraTaSvilis quCaze misi ufrosi megobari jema-

li cxovrobda...

zogierTi milicieli da xelisuflebisgan

ukontrolod myofi, gaTamamebuli „arakacebi~

Zarcvas ar Takilobdnen. noembris quCa ajanyeb-

ulebis kontrolis qveS aRmoCnda. avtomatiT Sei-

araRebulma batikma mezoblebi gaafrTxila, Cven

bavSvobis megobrebi varT, Tu vinme daupatiJe-

beli stumari gewvevaT, damiZaxeT, Tqvens Tavs ar

davaCagvrinebo.

batikis megobrebs maleve ewviaT gansacdeli.

ori dRis Semdeg masTan jemalis aRelvebuli

deda mivida, evedreboda, Cqara, gviSvele, movid-

nen, gvemuqrebian da `volga~ mihyavTo.

batikma avtomati aiRo da erT wuTSi jemal-

Tan gaCnda. avtofarexis kari Ria iyo, wverebiani

kaci manqanis daqoqvas cdilobda. jemalic iq iyo

da or sxvas edaveboda. uxsnida, rom isic cxinva-

lelia da araviTari kavSiri ara aqvs miliciis mo-

qmedebebTan. mas aravin usmenda.

_ ra gindaT misgan? _ mkacrad hkiTxa wverebi-

anebs batikma.

_ Cven qalaqs vicavT da gadasaadgileblad

transporti gvWirdeba.

Page 115: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

115omis sxva saxe

_ Tqveni azriT me ras vicav? _ ufro gabrazda

batiki.

am dros gamovida meri _ jemalis meuRle, xel-

Si patara, mtirali nino eWira.

_ waiyvanon volga~, rkinaa, nu eCxubebi, batik.

batikma kalaSnikovis Caxmaxi gadawia...

_ mismineT, naZiralebo, eseni Cemi mezoblebi

arian da Tu saWiroa, TviTon waviyvan manqanas. Tu

ar waeTreviT, wagasveneben da Tqveni dedebi unug-

eSeblad itireben.

wverebianebi daiZabnen, TiTqos damorCilebas

ar apirebdnen, magram kalaSnikovis luliT muqa-

ram gaWra. braziani da zizRnarevi mzeriT, Cumad

datoves iqauroba. patara ninoc gayuCda.

_ madloba, batik, amas arasodes dagiviwyeb, _

Cumad uTxra jemalma.

_ samadlobeli ra aris, _ Cailaparaka batikma

da Tvalebi daxara. wverebianebis saqcielis rcxve-

noda, isini xom, batikis msgavsad, TavianT Tavs qa-

laqis mcvelebs uwodebdnen. arada, maT ar stkio-

daT cxinvalisa da cxinvalelebis satkivari. kaci

swrafad gaecala mezoblebs da sTxova, Tu gagi-

WirdeT, damiZaxeT, aqve viqnebio.

mas Semdeg didi dro gavida. nino gaTxovda da

ukve dedaa. jemali cocxalia da janmrTeli. bati-

kic gadarCa, nanulis ojaxis adgilsamyofeli uc-

nobia, xolo Zmebi _ ramazi da gia TbilisSi cxov-

roben.

Page 116: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

116 www.qartlosi.org

RvTisnieri adamiani

dRemde gvainteresebs, vin iyo is RvTisnieri,

vinc mama saavadmyofoSi miiyvana...

liaxvis xeobis sofel xeiTidan devnili gia

goCaSvili axla karaleTis devnilTa dasaxleba-

Si, erT-erT kotejSi cxovrobs. xuTi wlis win cx-

invalis saavadmyofoSi igi momakvdavi miiyvanes,

drouli qirurgiuli Carevis gareSe mis sicocx-

les seriozuli safrTxe emuqreboda. Tumca, ro-

gorc TviTon ambobs, bedi hqonia, radgan iseTi

eqimebis xelSi moxvda, romlebmac misi gadarCena

SeZles.

,,TiTqmis mTel cxinvals vicnob. rogorc

xelosanma kacma, qalaqSi saxeli gaviTqvi da au-

arebeli klienti myavda. cxinvali Cemi sulis da

xorcis nawili iyo da ase megona, iq buzsac aravin

amifrenda, magram erTxelac, gzad mimavals ucxo

pirebi damxvdnen da ise damartyes, rom gaviTiSe.

ar vici, am mdgomareobaSi ramden xans gaxldiT,

magram gons rom movedi, manqanis farebi manaTeb-

da. xeli uxeSad damavles da sabargulSi Camag-

des.~

Page 117: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

117omis sxva saxe

ormocdaaTi wlis xelosani kaci turbazas-

Tan miiyvanes, sabarguls Tavi axades, xeli aqeT-

iqidan mohkides, Tan urtyamdnen da uyvirodnen

,,gaswordio~. mesame win wavida: ,,mivxvdi, im mesa-

mes unda daertya. vexvewebodi, erTi ubralo

xelosani kaci var, ojaxi myavs sarCeni, aravisT-

vis araferi damiSavebia, nu momklavT-meTqi.~

miuxedavad xvewna-mudarisa, gias axlac Tvalwin

udgas, Tu rogor mivarda is mesame da rogor

Caartya dana gulSi... saSineli tkivili igrZno

da goneba isev dakarga. banditebma daWrili mia-

toves da gaiqcnen.

giam dResac ar icis, Tu visi daxmarebiT

aRmoCnda reanimaciaSi. ,,aivar bestaevma gamik-

eTa saswrafo operacia alik tasoevTan erTad.

mkvdari kaci saaqaos momabrunes. sisxlisgan

viclebodi. sam litrze meti sisxli gadamisxes.

mTeli saavadmyofo Tavs damexva: ,,gia yofila,

gia, unda gadavarCinoT~... mesmoda TanamSromlis,

rozas xma. sisxli aravis dauSurebia. osebi rigSi

Cadgnen: zura da rudik jiWoevebi, alan bitievi...

Tan meubnebodnen, alal kacze Cveni mxarSi dgoma

alali iyoso~.

ramdenime dReSi TbilisSi gadamiyvanes. pro-

fesorma naoperaciebi rom naxa, aRtaceba ver da-

fara: is yofila namdvili profesori, vinc Wri-

lobas xeli pirvelad mokidao.

xeiTeli xelosani male gamojanmrTelda da

Page 118: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

118 www.qartlosi.org

Tavis saqmes daubrunda. mis karTan isev klien-

tebis rigi dadga, isev xSirad ismoda telefonis

zaris xma, saukeTso xelosans erTi dResac ar as-

venebdnen.

mas mere, gia goCaSvili aivar da alika eq-

imebis saxels sadme Tu yurs mohkravs, dadebiTad

imuxteba, Tvlis, rom ojaxs, oTx arasrulwlovan

Svils misi Tavi gangebis nebiT osma qirurgebma

im keTilsindisieri kacis meSveobiT daubrunes,

vinc igi sisxlis morevSi myofi, quCaSi upa-

tronod dagdebuli Seibrala da saavadmyofomde

miiyvana.

,,dRemde gvainteresebs, vin iyo is RvTisn-

ieri, vinc mama saavadmyofoSi miiyvana, gvinda

moveferoT da gulSi CavixutoT, magram, samwux-

arod, ver mivakvlieT,~ – wuxs naTia.

Page 119: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

119omis sxva saxe

sikeTe ar ikargeba

erT dResac kexvSi mcxovrebi kaxniaSvilebis

ojaxs mopatiJe miadga, cxinvalSi,

qorwilSi unda gvewvioTo...

,,kargad maxsovs, 1991 wlis gazafxuli idga.

kexvSi moulodnelad aliaqoTi atyda – soflis

centrSi sisxlian qurTukSi gaxveuli cxra-aTi

wlis bavSvi ipoves,~ – ixseneben TviTmxilvelebi.

kexvidan devnili korneli kaxniaSvili ambobs,

rom mozardi xmas ar iRebda, mxolod tiroda:

,,didi zomis qurTuki ecva, monusxuliviT idga,

siciviT ar scioda, magram sul erTianad kank-

alebda. eWvi ar iyo, rom qarTvelebis garemocva-

Si myofs eSinoda da, albaT, SiSisa da nerviulo-

bisgan kankalebda. yvelaze metad iman SemaZrwuna,

rom qurTuki, romelic mas ecva, dasisxlianebuli

gaxldaT, ramac mafiqrebina, rom bavSvi daWrili

iyo...

rogorc Cans, bavSvs qarTuli esmoda da ami-

tomac uaresad ganicdida sakuTar xvedrs, albaT,

fiqrobda momklaveno~...

„davinaxe, rom vaxtang kaxniaSvili sakuTari

Page 120: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

120 www.qartlosi.org

avtomanqaniT modioda, gavaCere. avtomanqanas

mivvardi da vuTxari, bavSvi daWrilia da eqim-

Tan unda Camayvanino-meTqi. uari ar uTqvams. biWi

saswrafod uaxloesi soflis – qurTis saavad-

myofoSi CaviyvaneT. eqimebi Tavze dagvexvivnen.

bavSvi SiSisgan erTianad caxcaxebda, gadawyvites

damamSvidebeli nemsis gakeTeba, magram aravis

ikarebda. rogorc iqna qurTuki gaxades, sabedni-

erod, daWrili ar aRmoCnda. sixarulisgan gulSi

CavixuteT, mivefereT, vaWameT, sisxliani Tavpiri

movbaneT, maS ras vizamdiT, Cvenc xom gvyavs Svile-

bi?!~ – vaxtangis naTqvams korneli agrZelebs.

mogvianebiT gairkva, rom avtobusi dac-

xriles. mgzavrTagan saswaulebrivad gadarCa is

aTiode wlis biWuna. rogorc Cans, SeSinebulma

tye-tye irbina, magram bavSvurma orientaciam um-

tyuna da cxinvalis nacvlad kexvSi, qarTvelebis

garemocvaSi aRmoCnda.

momxdaris Sesaxeb gvesaubreba TamaraSenidan

devnili gulo jalabaZec, romelic axla kodaSi

cxovrobs: „im patara biWis ambavi saswrafod mzias

SevatyobineT, romelsac cxinvalSi naTesavebi hy-

avda da swored misi SuamavlobiT bavSvi mSoblebs

uvneblad CavabareT. im xanebSi `Zaris tragedia~

cxinvalSi imdenad gaxmaurda, rom darwmunebuli

var, Svili mSoblebma gamoigloves kidec, Cven ki

bavSvis dabrunebiT maT sicocxle gavuxangrZliv-

eT.~

Page 121: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

121omis sxva saxe

gavida wlebi, biWi gaizarda, davaJkacda...

erT dResac kexvSi mcxovrebi kaxniaSvilebis

ojaxs mopatiJe miadga, cxinvalSi, qorwilSi unda

gvewvioTo...

,,iciT, rogor avforiaqdi? amxela kacs

Tvalze sixarulis cremli momadga, guli amiCqa-

rda. RmerTo Cemo, sikeTe ar ikargeba-meTqi. kidev

erTxel davrwmundi, rom biWma, romelmac bavSvo-

baSi seriozuli travma miiRo, Cveni Tanadgoma

igrZno, amdeni wlis ganmavlobaSi Cveni vinaoba

daimaxsovra da Tavisi cxovrebis yvelaze bednier

dRes qorwilSi dagvpatiJa,~ – emociebs ver mala-

vs korneli kaxniaSvili.

didi survilis miuxedavad, kexvelebi qor-

wilSi ver wavidnen.

Page 122: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

122 www.qartlosi.org

mamaci rZali

mzad viyavi nebismiers gadavfarebodi win,

ra mniSvneloba hqonda

vin osi iyo da vin _ qarTveli.

karaleTelebis rZali, ori Svilis deda

leila boloTaSvili, erovnebiT osia. 2008 wlis

agvistos omis umZimesma dReebma Caafiqra imaze,

Tu rogoria iyo Sereuli ojaxis warmomadgene-

li.

`samxedro razmebi maradiorebis TanxlebiT

Semovidnen sofelSi. Cemi Tanamemamuleebi ise

saSinlad iqceodnen, rom maTi daundoblobis Semy-

urem bevrjer sikvdili vinatre. rodesac gaiges,

rom osi viyavi, jer uSveri sityvebiT magines _

qarTvels rogor wayevi colad, ratom osebi ar

gaamravleo. mere maZalebdnen, Seni da mezoblebis

Svilebis samalavis adgilsamyofeli gviTxario.

verafers rom ver gaxdnen, saxlidan gamiyvanes,

cxinvalSi tyved apirebdnen Cems wayvanas. mik-

roavtobusidan erTma gamosZaxa, raSi gWirdeba,

rom mogyavs, qali rad gvindao? kacebs eZebdnen,

biWebs.

ukan mimabrunes da mezoblis saxlSi gadama-

Page 123: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

123omis sxva saxe

Tries, aq oqro da fuli moZebneo. ra unda movZe-

bno, Tu rame gaaCndaT, gaqceuli xalxi saxlSi ro-

gor datovebda-meTqi? mujlugunebiT da iaraRis

kondaxis rtymeviT gamomagdes gareT. Cems saxlSi

avardnen yviriliT, Sen xom ar gaqceulxar, ma-

Sin Sens fuls da oqros waviRebTo. ar gamaCnia,

ekonomikurad SeZlebuli ojaxi ar maqvs, rom

mZarcvelebi rames moexibla. angariSis gasworebis

mizniT yvelaferi aayiraves.

vTxove, rac gindaT hqeniT, oRond saxls nu

damiwvavT-meTqi. ezoSi Cemi Svilis avtomobili

naxes _ sul saTiTaod iyida nawilebi da Tavisi

xeliT aawyo. ver moaswro manqanis damalva. maT

waiyvanes, oRond Svilebi myoloda cocxali, man-

qanas aRar vCiodi.

mivxvdi, rom umZimesi dReebi daudga Cems

sofels. uSiSari qali var da gadavwyvite, ro-

gorc SevZlebdi, rogorme Zaladobisgan damecva

vinc sofelSi darCa da imaleboda,~ _ ixsenebs mZime

dReebs leila da cdilobs omis dros mezoblebis

winaSe gambedaobiT gamorCeulma qalma sisustes

sZlios da cremli Seikavos.

sofelSi Semosuli maradiorebi yvela saxls

Zarcvavdnen, zogs cecxlsac ukidebdnen da manam

idgnen abrialebul xanZarTan, sanam cecxli bo-

lomde ar STanTqavda glexebis naamagars.

leila boloTaSvili: „saxlebi iwvoda da

guli mikvdeboda, cecxlis Casaqrobad ar gviS-

vebdnen. maradiorebi saSinelebebs sCadiodnen,

Page 124: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

124 www.qartlosi.org

Cvens Soris es ar unda momxdariyo.

Cvens regionSi, cxinvalis gaRmac da gamoRmac

iSviaTad naxavT ojaxs, qarTvelTan naTesaoba, an

megobroba ar akavSirebdeT. am kavSirs ar sces pa-

tivi maT, vinc aseTi barbarosoba Caidina. rodesac

saxlebs cecxls ukidebdnen, vkiodi, amas ratom

sCadixarT-meTqi? imitom, rom qarTveli jaris-

kacebi Seifareso! es ra mizezi iyo saxlis dasaw-

vavad, qarTveli qarTvel jariskacs Seifarebda,

aba ras izamda?! imasac ambobdnen, Tqvenma xalxma

bevri ram dagviSava Zveli konfliqtis droso. ki

magram, rodemde unda vicxovroT boRmiT? veWvob,

rom maradiorTa Soris bevri aqedan gaqceuli iyo.

kargad icodnen romeli saxli visi iyo _ saidan,

rogor? niRbebi ekeTaT, aSkarad imitom, rom ve-

ravis gvecno~.

sofelSi, ZiriTadad, xanSiSesulni da qalebi

iyvnen darCenilni. ramdenime biWs ar dautovebia

karaleTi. sanam maradiorebi saxlebSi daZrwod-

nen, Tavs samalavebs afarebdnen, gvian saRamos

ki leilasTan midiodnen da misgan igebdnen, sad

ra moxda. leilas Stabis ufrosi Searqves. qali

osi da rusi jariskacebis mimarT zrunvis mizniT

Tamamad dadioda samxedro razmebTan axlos, maT-

Tan laparakobda. cdilobda gaego ra Canafiqri

hqonda mowinaaRmdeges, rom Svilebi da mezoble-

bi gadaerCina. erT dResac mebrZolebma waaswres,

Tu rogor gadascemda leila informacias samala-

vSi SeyuJulT. qals telefoni waarTves da fexiT

Page 125: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

125omis sxva saxe

daumtvries. leilas Svilebi gafrTxilebuli

hyavda, Tu telefoniT Cems xmas veRar gaigebT,

icodeT, rom deda aRar gyavTo. amitomac misi

telefonis damtvrevam panika gamoiwvia ojaxis

wevrebsa da damalul mezoblebSi. rogorc iqna,

erT-erTi mezoblis saxlSi moiZies Zveli tele-

fonis aparati da „Stabma~ kavSiri aRadgina.

sofelSi darCenilebi SimSilis zRvarze

iyvnen. saxlSi SemorCenili puris fqvili leilas-

Tan mihqondaT, is ki gvian RamiT purs acxobda da

`Sikrikebis~ saSualebiT ugzavnida damalulebs.

glexebi ukanasknel lukmas erTmaneTs uyofdnen.

moulodnelad dicidan muliSvilebma moikiTxes

bicola. produqti moutanes, Tavs araferi dauSa-

vo, saWmeli Wame da Ronivrad iyavio. leila im

saRamos bednieri iyo, radgan SeeZlo SimSilisgan

exsna mxsnelis molodinSi myofi xalxi.

„mzad viyavi nebismiers gadavfarebodi win, ra

mniSvneloba hqonda vin osi iyo da vin _ qarTveli,

mTavaria kaci arafers ar aSavebdes da boroti ar

iyos. verc mowinaaRmdegis Sebralebaze vTqvi uari.

rusebi rom Semovidnen, tanki arxSi gadauvardaT.

gzebi rom ar icodnen, waramara cviodnen arxebSi.

movida erTi rusis jariskaci da gvkiTxa, daWrili

gvyavs da vin Seifarebso? me-meTqi. wamiyvanes, Tavi

gastexoda ayiravebul tankSi moyolil jaris-

kacs, Wriloba davumuSave, Sevuxvie. mere rusebma

miTxres, gamogcadeT, Torem Cvenc ki SegveZlo amis

gakeTebao. cxadia, SeeZloT. mere vfiqrobdi, rom

Page 126: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

126 www.qartlosi.org

ar wavyolodi, sofels aawiokebdnen?~

Tu romelime moxuci Tanasoflelis xmas ver

gaigonebda, leila Sin akiTxavda „gauCinarebuls~.

ori dRe gavida da vaxtangisgan araferi ismoda. kacs

loginad Cavardnili coli hyavda. leila SeSinda,

netav ra uWirT sawylebso. Sin mxolod avadmyofi

daxvda, sabralom kvnesiT uTxra, rom misi qmari ori

dRea daikarga, „me ki loginidan gadmosvla rom ar

SemiZlia, davitanjeo~.

leilam moxuci kacis Zebna daiwyo. maleve naxa,

mezoblis ezoSi mkvdari egdo. mtiralma biWebs

daureka. mezobeli kaxa giJiviT gamovardnila sa-

malavidan. uyvarda vaxo papa da misi sikvdiliT

gamowveulma tkivilma mtris SiSi daukarga. qalebs

gvamis wasaRebad motanil zewrebze xeli aukra,

bavSviviT aitaca cxedari da gulze axutebuli

miitana ezomde. kaci sabanSi gaaxvies da ise miaba-

res miwas. sam dReSi colmac dalia natanji suli.

soflidan gaqceul Svilebs daurekes, acnobes,

aRarc deda gyavTo. bRaviliT sTxovdnen leilas,

dedasac migvixedeo.

isic ezoSi daasaflaves...

„airia yvelaferi. minda es jojoxeTi dasrul-

des, Cven gasayofi araferi gvaqvs...~

Page 127: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

127omis sxva saxe

ambari

oficeri malimal iwmendda SeWmuxnul saxeze

Rvarad momskdar ofls da yviroda:

sad migyavT, cixe savsea,

mSvidobian mosaxleobas xels nu axlebTo.

leila kandelaki misi asakisTvis uCveulod,

zedmiwevniT ixsenebs 2008 wlis omis yovel de-

tals. ukve samocdaTxuTmeti wlisaa, rom ara

omi, kidev ufro mxned iqneboda. SiSma gamtexao,

ambobs. Tumca, leila babos im mZime dRebSi mtris

banakidan mxsneli gamoCenia, jariskaci nikolozi.

im biWis sikeTem omi damaviwyao, _ sevdianad eR-

imeba moxucs da cremlian Tvalebs danaoWebuli

xelisgulebiT imSralebs.

11 agvistos kolia da leila kandelakebis

ojaxs mteri miadga. kaci oTxmoci wlis iyo,

qals Svidi aTeuli weli moeTavebina. xmauri rom

SemoesmaT, akankaldnen moxucebi. leila qmars

Seevedra, wamo, davimaloTo, magram ver imarjva

berikacma. qals ki TiTqos frTebi Seasxa SiSma.

leila sardafSi Sevarda, puris fqvilis

kidobans _ ambars axada Tavi da Sig Caxta. cxvirSi

Page 128: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

128 www.qartlosi.org

Sefrqveuli fqvili awuxebda, magram SiSiT ver

aceminebda, Tan qmarze fiqrobda, vaiTu mokleso,

ukvnesoda guli da cremlebs ylapavda.

kolias taxtze mwoliares miuswro ocdaa-

Tamde SeiaraRebulma jariskacma. saxlis orive

sarTuli guldagul daiares, moxuci daamSvides,

nu geSinia, ar mogklavTo da tyved waiyvanes...

ar maxsovs ramdeni xani vijeqi ambarSi. velo-

debodi, rom Cems saxlsac cecxls waukidebdnen

da cocxlad daviwvebodi. bolos gavbede da sa-

malavidan amovedi. kolia aRar damxvda. saZebrad

gamovedi, Tumca, arc vicodi sad unda meZebna.

quCaSi monazvnebi Semxvdnen. momefernen. SiSis-

gan Zalagamoclils momSieboda. vTxove, raRac

maWameT, Torem guli mimdis-meTqi. Sin damabrunes,

damapures kidec da mTxoves, rom quCaSi aRar mev-

lo. kolia cocxali iqneba da male gamoCndebao.

mis lodinSi ori dRe gavida. 13 agvistos quCidn

xmauri Semoesma, gareT gavixede da gavSeSdi: wver-

moSvebul, gaburZgnul, kbilebamde SeiaraRebul,

samoqalaqo tansacmlian, ucxo meomrebs sofelSi

daZebnili xalxi centrSi SeeyaraT da daxurul-

Zarian avtomobilSi asvlas aiZulebdnen. niqoze-

lebs aSkarad tyved wayvanas upirebdnen.

saidanRac `vilisi~ movarda, viRac oficeri

gadmoxta, maradiorebs tyveebis gaTavisufleba

ubrZana da Tavis jariskacebs maTi dacva daava-

la.

Page 129: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

129omis sxva saxe

oficeri malimal iwmendda SeWmuxnul saxeze

Rvarad momskdar ofls da yviroda: sad migyavT,

cixe savsea, mSvidobian mosaxleobas xels nu

axlebTo.

cixes gadarCenilebi soflis erT-erT sa-

cxovrebel saxlSi Seyares da meTvalyureebi miu-

Cines. mogvianebiT gavige, rom tyveebs fizikurad

aravin exeboda, arc Seuracxyofdnen. maT Soris

yofila Cemi qmaric. me ki aba, saidan mecodinebo-

da?!

15 agvistos erT-erTi oTaxis kedelze wa-

vawere TariRi da teqsti, rom cocxlebi varT _

Tu Svilebi dabrundebodnen, naxavdnen da Zebnas

dagviwyebdnen.

gareT rom gamovedi, kinaRam davmunjdi,

quCaSi Cveni patriarqi davinaxe. didi manqanebiT

Camosuliyo, Turme, micvalebulebi gadahyavda.

mivedi, Cavexute da avtirdi. masTan erTad Cveni

meufe isaia da viRac rusi generali iyo. patri-

arqs SevCivle, rom qmari myavda dakarguli da

misi ambavi ar vicodi. Tanasofleli biWi movida

da damamSvida, nu geSinia, kolia cocxalia da

sofelSia, erT-erT saxlSi dacvis qveS imyofebao.

gamikvirda _ ra dacva sWirdeboda moxucs?

wavedi mis mosaZebnad. dacvaSi mdgomma ja-

riskacma mkacrad mkiTxa, aq ra gindao? rusulad

vTxove, Cemi qmari gyavT datyvevebuli da Semax-

vedreT-meTqi. sul Teqvsmeti kaci hyavdaT tyved.

Page 130: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

130 www.qartlosi.org

koliaze vuTxari, nu scemT, nu momiklavT-meTqi.

nu geSinia, mokvlis „prikazi~ ar gvaqvso... mere

vTxove, rom soflis boloSi minda gasvla, SviliS-

vilis saxls davxedav da wamomyeviT-meTqi _ mara-

diorebis meSinoda.

erT-erTi jariskaci gamomyva. gzaze uamravi

samxedro teqnika goris mimarTulebiT moZrao-

bda... mivaRwieT saxlamde... uvneblad gadarCenil-

iyo...

im biWma ezo moaTvaliera... boselSi Seixeda,

ramdenime dRis mSieri Zroxebi sawylad eyarnen.

jariskaci boselTan mdebare saTiveSi Sevida,

daavlo xeli Tivas da Zroxebs dauyara. Semdeg

saTlebiT wyali miutana. patara biWi iyo, keTili.

ise iqceoda, rom misi avtomatisac aRar meSinoda.

nikolozi mqvia, inguSi var, roca dagWirde, dam-

iZaxe da dagexmarebio. masTan erTad Tamamad dav-

diodi xolme SviliSvilis saxlis dasaxedad.

yoveldRe erTi da igive meordeboda, ezoSi

Camovjdebodi, is ki boselSi Sevidoda da Zroxebs

uvlida. erT dResac, ukan momavalT sofleli bi-

Webi Segvxvdnen. gaaCera, sabuTebi mosTxova da

rom ar hqondaT, daWera daupira. vTxove, Cveni

soflelebi arian da rogorc dedas, maCuqe magaTi

Tavisufleba-meTqi. asec moiqca. babuSkas~ xaTriT

gagiSvebT, magram gzaze ar waxvideT, baRebze gai-

areT, rom sxvam ar gagaCerono.

erT dResac maradiorebi mogvadgnen da sof-

Page 131: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

131omis sxva saxe

lis naxiris wayvana daapires. meufe isaia daedevna

da win gadaudga, ar daaneba avkacoba yaCaRebs. erT-

erTma meufes avtomati miuSvira. morCili giorgi

aefara winamZRvars. me da Cemi inguSi jariskaci

nikolozi SeveswariT am faqts _ gamoekida be-

teeriT, waarTva saqoneli da xalxs daubruna...

ise wavida, gamomSvidobebac ver movaswari.

bavSvi gamomigzavna, daabara mivdivaro. guli

damwyda, rom ver gamovemSvidobe.~

omis dasrulebidan ramdenime dReSi, 22 agvis-

tos, erT-erTi stiqarosanis rCeviT, leilam da

koliam jvari daiweres. jer daumorcxvebia lei-

las, Cvens asakSi raRa dros jvrisweraa, kolias

ver daviyoliebo, magram im ambavma, rom jvars

meufe dawerdaT, sixaruliT aavso moxucebi da

morCilad warsdgnen sakurTxevelTan. imis gamo,

rom jer kidev komendantis saaTi iyo, jvrisweras

mxolod sanTlis Suqi anaTebda...

Page 132: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

132 www.qartlosi.org

tyve

ramdenime metris moSorebiT SeCerda

da miTxra, kargi adamiani xar,

Sennairebi ar kvdebian, didxans unda icocxloo.

1990 wlis ianvari idga. Zalian cioda Sida

qarTlis mTebSi. gauaresebul aminds qarTve-

lebs da osebs Soris gaCenili agresia amZimebda.

or xalxs Soris uzarmazari ufskruli gaCe-

niliyo. Zmurad mcxovrebi qarTvelebi da osebi

or banakad qceuliyvnen. erTmaneTze mxecebiviT

nadirobdnen. specialuri jgufebi dadiodnen

dazvervaze, rom erTmaneTis nabiji ar gamopar-

vodaT, Tumca, drodadro mainc aviwydebodaT

realoba da mSvidobian warsulze fiqrSi gar-

Tulebi Tavs mowinaaRmdegis mier kontroli-

rebad teritoriaze amoyofdnen xolme.

im dResac ase moxda, aRmaskomis Tavmjdomare

zelim qelexsaevi naTesavTan midioda. daaviwyda,

rom arsebobda safrTxis Semcveli da usafrTxo

gzebi. qarTvelebi waadgnen Tavs da tyved ai-

yvanes.

ocdaerTi wlis Semdeg am ambavs dawvrile-

Page 133: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

133omis sxva saxe

biT ixsenebs soso s: `maSin Teqvsmeti weli Semi-

srulda. dabadebis dReze ufrosebma damloces

da miTxres, rom ukve didi viyavi da maT gverdiT

unda mekeTebina saqveyno saqme, mtrisgan mamuli

unda damecva. Zneli iyo maSin mtris vinaobis

bolomde gaazreba, radgan osebis gverdiT gaz-

rdils, bolomde ver amomecno, Tu ra samtro

gvqonda erTmaneTSi.

im saRamos Cvenebi gvian gavidnen dazvervaze.

pirobiT sazRvarTan axlos gadaawydnen erT oss,

romelmac maT danaxvaze gaqceva scada. moiyvanes

StabSi. igi olqis aRmaskomis Tavmjdomare ze-

lim qelexsaevi aRmoCnda. iseT formaSi iyo, etyo-

boda axlobelTan midioda. arafriT ar hgavda

mebrZols, dakiTxvis drosac gaiZaxoda, mteri

ar var, gulSi cudi araferi mqonia, megobar-

Tan mivdiodio. aravin usmina. ar sjerodaT, rom

qelexsaevi samtrod ar iyo gamosuli saxlidan.

arada, guli meubneboda, rom is kaci marTali

iyo. erTi-orjer davapire kidec Tqma ufrosebi-

sTvis, es kaci marTali Cans-meTqi, magram rogorc

ki Cvenebis saxeebs Sevxedavdi, vCumdebodi. ki

miTxres, didi xaro, magram vicodi, rom im wuTSi

yvelasTvis Rlapi viyavi, gulubryvilo da ala-

li, romelsac mtris sjeroda.

ZveliT axali weli Tendeboda, megona am ambis

gamo mainc daindobdnen da ar awamebdnen. Sevcdi.

jer scemes tyves, mere gaaSiSvles da sardafSi

Page 134: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

134 www.qartlosi.org

daamwyvdies, Zalian cioda... Tbilad mecva, magram

yinva mainc atanda tansacmelSi. tyve rom gaaSiS-

vles, imis mere mosveneba davkarge. vfiqrobdi,

albaT, gaiyineba da mokvdeba sawyali-meTqi. is

kaci pirveli tyve iyo, romelic Cems cxovrebaSi

vnaxe.

Cvenebi gvian wavidnen, zogi saqeifod, zogic

wina xazze, StabSi orni davrCiT. vgrZnobdi, ra-

Rac Zala ar masvenebda da gamudmebiT CamCiCineb-

da, udanaSauloa es adamiani da unda gadaarCi-

noo. vicodi, Cvenebi dabrundebodnen da kidev

ufro awamebdnen. veRar moviTmine da rasac vapir-

ebdi, vuTxari im meores, CemTan erTad rom darCa

saguSagoze. gamovutydi, rom tyves gaSvebas va-

pirebdi. ar SemewinaaRmdega, miTxra, rac ginda

hqeni, me araferi daminaxavs, araferi vicio...

Cavedi sardafSi, vfrTxilobdi, Cvenebis

meSinoda, am ambisTvis rom SeeswroT, albaT, ar

momklavdnen, magram kargi dRec ar damadgeboda.

mainc Tamamad gavuRe kari, ar mindoda damfrTxa-

li venaxe. sicivisgan galurjebuli iyo, dediSo-

bila idga da kankalebda. vubrZane swrafad gamo-

suliyo gareT, Cemi ,,buSlata~ da misi sportuli

Sarvali davugde win. giJiviT eca tansacmels.

mimarTuleba mivuTiTe da vuTxari, ai, aqeT gai-

qeci, es gza uxifaToa da aqeT Zebnas aravin dagi-

wyebs-meTqi.

arasodes damaviwydeba rac mere moxda. aRar

Page 135: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

135omis sxva saxe

kankalebda. mxolod SiSiT savse TvalebiT miy-

urebda undoblad. mere Cumad, ZlivsRa amoR-

erRa, mesrole, vici, rom mainc momklavo... ara-

meTqi, vuTxari da vaiZule droze gaqceuliyo.

damijera, sxva gza arc hqonda da jer neli nabi-

jiT wavida, mere ki ramdenime metris moSorebiT

SeCerda da miTxra, kargi adamiani xar, Sennaire-

bi ar kvdebian, didxans unda icocxloo. ucnauri

intonaciiT Tqva is sityvebi, mxolod madliereba

ki ara, TiTqos brZanebac igrZnoboda mis xmaSi _

didxans unda icocxloo.

mogvianebiT gavige, rom is kaci samSvidobos

gavida. arasodes minania Cemi saqcieli~...

Page 136: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

136 www.qartlosi.org

sikeTe Tu boroteba?

SeumCnevlad Sereke buCqebSi,

imedi maqvs, TviTon ipovian saxlis gzas...

dilas adre, rodesac mze jer kidev oqros-

fer Suqs fenda lurji mTebis mwvervalebs, xeo-

bis SesasvlelTan mtrulad ganwyobil mxareebs

Soris mcire Setakeba moxda. Tavdamsxmelebi ra-

odenobrivad orjer naklebni iyvnen, magram maT

moulodnelobis efeqti da uxmo, Tanamedrove

avtomatebi gamoiyenes, SeZles mcveli ZaRlebis

dacxrilva, tyved aiyvanes daraji.

yvelaferi msxverplisa da daWrilebis gar-

eSe dasrulda, Tu ar CavTvliT oriode aliyurs,

romelic CaZinebulma darajma miiRo. isini uax-

loes TxrilSi, ganiaraRebulni, saxiT talaxSi

iwvnen.

maRla xeobaSi, sadac saZovari mdebareobda,

sul male gamoCnda ramdenime fara mezobeli

soflebidan. usafrTxoebaSi darwmunebuli mwy-

emsebi gadaZaxilebiTa da yviriliT modiodnen

_ rqosan pirutyvs moerekebodnen. maTTan erTad

mwvelavi qalebi iyvnen da bavSvebi, romlebic Tan

Page 137: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

137omis sxva saxe

wamoeyvanaT mTis sufTa haeris Casaylapad.

soflis idiliur suraTs uxeSad arRvev-

da arsaidan amozrdili adamiani avtomatiT,

romelmac soflelebs xeobaSi xmis amouReblad

Casvla ubrZana.

gaognebulma mwyemsebma uceb ver gaiges ra

xdeboda, zogma winaaRmdegobac ki gauwia. rki-

niT moWedili avtomatebis kondaxebma maleve ga-

moafxizla isini, gaagebina, rom maTTan xumroba

ar Rirda.

oriode saaTSi xeobaSi samocdaaTze meti

adamiani da samasze meti rqosani pirutyvi mo-

grovda. Tavdamsxmelebi SeSfoTdnen: tyveebis

raodenoba maTze aTjer meti iyo, situacia Sei-

Zleboda kontrolidan gamosuliyo.

tyveebi Caamwkrives, qalebi da bavSvebi

gaaTavisufles, xolo mamakacebis mimarT iseTi

zomebi miiRes, rac maT swrafad da efeqturad

moqmedebis saSualebas arTmevda. isini aiZules

gadaeyaraT fexsacmeli da yvelas, Svidi adamia-

nis garda, Sarvlebi gauWres. Tavdamsxmelebma,

usafrTxo teritoriaze gaRwevamde, am Svideu-

lis mwyemsebad gamoyeneba gadawyvites.

uzarmazari faris movla arc ise advili iyo.

SeiaraRebulebi naalafar cxenebze Sesxdnen da

mwyemsebs Tvalyurs adevnebdnen. mwyemsebma qale-

bi da bavSvebi samSvidobos daigules da sxartad

Seudgnen TavianT saqmes.

Page 138: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

138 www.qartlosi.org

Tavdamsxmelebi da tyveebi sxvadasxva eTni-

kur jgufs miekuTvnebodnen, magram umetesi maT-

gani yofili keTili mezoblis enaze saubrobda.

maT axla iaraRi aswies erTmaneTis winaaRmdeg

– TiTqos Tavisi miwis dasacavad. Tumca, es poli-

tikaa, Cven ki davubrundeT ambavs.

melsi, erT-erTi Tavdamsxmeli, mTebSi gaiz-

arda da qarTveli TanamebrZolebisgan gansxvave-

biT, kargad marTavda cxens, yvelgan aswrebda

misvlas, Tvalyurs adevnebda imas, rom romelime

mwyemsi buCqebSi ar mimaluliyo, an xevSi ar gad-

amxtariyo. sxvaTaSoris, mwyemsebi forsmaJorul

situaciebs ar qmnidnen.

_ melsik, _ dauZaxa erTma xnierma, fafaxianma

mwyemsma, _ micani?

melsi mwyemss daakvirda.

_ Zia sergo, Sen xar?!

_ ki, me var.

_ miSa rogoraa, sadaa?

_ miSa yirimSi wavida, col-Svilic waiyvana,

Tqva, megobrebTan ver viomebo. iqac Wirs samsax-

uri da cotas vexmarebi.

_ nu geSinia, Zia sergo, gadavrekavT pirutyvs

usafrTxo adgilas da gagiSvebT, meTaurma ase

Tqva.

melsi Tavs uxerxulad grZnobda. miSa da is

desantebi iyvnen, erTad msaxurobdnen yirimSi

jer kidev sabWoTa kavSirSi. miSa naxevari wliT

Page 139: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

139omis sxva saxe

gvian gaiwvies da melsi patronobda mas rogorc

Tanamemamules, mihyavda igi drois gasatareblad

uaxloes dasaxlebaSi. miSa _ maRali, mwveli,

Savgvremani, muqi TvalebiT yovelTvis ipyrobda

adgilobrivi, oqrosferTmiani lamazmanebis yu-

radRebas.

melsis gaaxsenda, Tu rogor Camovida miSas

mama sergo kavkasiuri nobaTiT datvirTuli. igi

melsis madlobeli iyo miSas mxardaWeris gamo.

jaris damTavrebis Semdeg stumradac ki miiwvia

TavisTan, magram ver moaxerxa, Semdeg omic dai-

wyo.

_ melsi, _ sergo Tvals ver usworebda mas, _

aq Cemi sami Zroxa da ai, is ori TeTri xaria. mZime

SromiT virCen Tavs da dRes saRamos miSas ZmisS-

vilebsa da umcros Zmas saWmeli araferi eqnebaT.

_ SeumCnevlad Sereke buCqebSi, imedi maqvs,

TviTon ipovian saxlis gzas. meTauri momklavs

rom gamigos.

_ midi, gainZeri, _ melsma Tvalis kidiT maT

mxares momzirali meTauri vaxo SeniSna, cxeni

yalyze Seayena da wvrili wneli gadauWira ser-

gos.

dRe-Ramis mere fara usafrTxo adgilas

gadarekes da mwyemsebic gaaTavisufles. Tumca,

maTgan winaswar aiRes simboluri gamosasyidi.

TavdamsxmelTa sikeTe da guluxvoba ubralod

aixsneboda _ operaciam warmatebiTa da eqsces-

Page 140: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

140 www.qartlosi.org

ebis gareSe Caiara, nadavli ki yvelas eyofoda.

mwyemsebi da sxva tyveebi saxlebs daubrund-

nen. ramdenime sofeli msxvilfexa rqosani piru-

tyvis gareSe darCa. sergos ulamazesi xarebi da

samive Zroxa TavisiT dabrunda saxlSi. Tanaso-

flelebi SeSfoTdnen da viRacis borotma enam

cudi sityvac ki Caagdo, rom sergos Svili wavi-

da iq, sadac amJamad `mtrebi~ cxovroben.

yvelaferi imiT damTavrda, rom sergo sasti-

kad scemes, avad gaxda da gardaicvala. miSa gas-

venebaSi Camovida da nacnobebis meSveobiT mel-

sis bedic gaarkvia...

melsi sergos sikvdilis Semdeg ramdenime

TveSi gardaicvala.

RmerTma icis, CaeTvleba Tu ara mas keTilad

saqme, romelic megobris mamas gaukeTa.

Page 141: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

141omis sxva saxe

gadarCenilebi

nu geSiniaT, gagiSvebT, magram manamde

Wrilobebi unda dagimuSavoTo.

goCa manuCaraSvili, ocdacameti wlis, devni-

li sofel karaleTidan yveba: `omi rom daiwyo,

jer qalaqi gori ibombeboda, mere, soflebSic

Camoyares Wurvebi. amasobaSi karaleTSi rusi ja-

riskacebi Semovidnen da bloksaguSagoebis ageba

daiwyes. maT maradiorebic moyvnen: rusebi, osebi,

CeCnebi, inguSebi... dadiodnen soflebSi da rac

ver mihqondaT, wvavdnen, Semdeg axalgazrda bi-

Webis Zebna daiwyes, iWerdnen da cxinvalSi mihyav-

daT...

12 agvisto iyo. Cems ezoSi mezoblebi viyaviT

Sekrebilni, vlaparakobdiT. maradiorebi movid-

nen, saidan gaCndnen, verc erTma SevamCnieT. sul

rva kaci viyaviT, aqedan, xuTma gaqceva moaxerxa.

samni dagviWires, sabargulian manqanaSi Segvag-

des. mere araferi maxsovs, goneba davkarge.

gons rom movedi, cxinvalSi viyaviT. sibnele-

Si Zlivs gavarCie, rom univermaRTan, erT-erTi

Senobis sardafSi vyavdiT. mesame Cvengani aRar

Page 142: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

142 www.qartlosi.org

gamoCnda. gzaSi ra uyves, ar vici. gvcemdnen, gvag-

inebdnen. mere erTi momitrialda da rusulad

miTxra, axla Cveni micvalebulebis sasaflaoze

wagiyvanT da zed saflavze dagaklavTo. erTma

osma uTxra, me gamatane, qarTvelebma Cemi Zma

mokles da sisxli unda aviRo, RoriviT davkalav

magas saflavzeo.

mokled, uproblemod dauTmes Cveni Tavi,

`opelSi~ gadagvsves da... osebi mogvibrundnen da

gviTxres, nu geSiniaT, gagiSvebT, magram manamde

Wrilobebi unda dagimuSavoTo. erT-erTi osis

saxlSi migviyvanes, sardafSi dagvmales, Wrilo-

bebi dagvimuSaves.

meore dRes karaleTSi wamogviyvanes. sofelSi

ki mivediT, magram saxlSi ar Seisvleboda, isev

mogvagnebdnen, amitom baRebSi vimalebodiT. oTxi

dRe miwaze viweqiT.

mezoblis qalebi, roca axerxebdnen, saWmeli

mohqondaT. 22 agvistos mezoblis biWebma xaSur-

Si wagviyvanes. megobrebi Zlivs davajereT, rom

Suagul omSi mteri dagvexmara da samSvidobos

gamogviSva~...

Page 143: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

143omis sxva saxe

mZime tvirTi

moxuci xelSi rom aviyvane, meTaurma gakvirvebiT

Semomxeda, magram veraferi miTxra...

zura axla yofili jariskacia. cxinvalis

omSi miRebuli mZime Wrilobis gamo fexi moWres

da veRarasodes ibrZolebs. miuxedavad imisa, rom

misTvis jildo ar miuciaT, megobrebi miiCneven,

rom zura gmiria. Tumca, TviTon Tvlis, rom amis

Tqmis sababi aravisTvis miucia. sagmiro araferi

Camidenia, omis gaazrebac ki ver movaswariT, ise

uecrad damTavrda yvelaferio, _ ambobs.

erT-erT osur sofelSi, naxevrad dangreul

saxlSi qarTvel jariskacebs moxuci qali unaxavT.

sofelSi aravin yofila darCenili dauZlure-

buli moxucebis garda. qali rom upatronod

daetovebinaT, tanjviT daiRupeboda, veravin

mouvlida. zuras moxuci xan xelSi atatebuli

utarebia, xanac zurgzemokidebuli.

`moxuci xelSi rom aviyvane, meTaurma gak-

virvebiT Semomxeda, magram veraferi miTxra.

umweos, tkivilisgan daosebuls tirilis Tavic

aRar hqonda. etyoboda, rom gadarCenis imedi

Page 144: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

144 www.qartlosi.org

gadaewura da winaaRmdegoba gamiwia, damtoveo.

mivefere, _ nu geSinia, bebo, yvelaferi kargad

iqneba, _ vaimedebdi. eh, yvelaferi damTavrdao,

amoioxra da xeli Caiqnia. omi aRar unda yofili-

yoo. ar unda daewyoT Tqvens Svilebs da arc iqne-

boda-meTqi. _ Cemi Svilebi gaiqcnen, iaraRs xels

ar kideben, aq davibade, es aris Cemi miwa, isini ax-

algazrdebi arian da sxvaganac naxaven TavSesafa-

rs, me ki sxvagan aba raRa unda vakeTo, damtove, aq

movkvdebi, _ mTxovda. ar SemeZlo misi datoveba.

Tavidan biWebi saxes maridebdnen, ar un-

dodaT daxmareba. mogvianebiT Cemi zurgCanTa

da saWurveli gamomarTves da morigeobiT at-

arebdnen. Znelia omSi sxvam aTrios Seni bargi.

arada, bebia maxsendeboda im qalis danaxvaze,

bebia, romelic ramdenime wlis win, oTxmocdar-

va wlis asakSi loginad Cavarda. me vuvlidi.

swored ase, xelSi atatebuli, an zurgze mokide-

buli damyavda, rogorc daWrili osis qali.

moxuci drodadro mexveweboda, damtove, codo

xaro. Tan mefereboda damWknari xeliT. ver dav-

tovebdi, erTi wamiTac ar mifiqria amis gakeTeba,

magram sahaero dabombva rom daiwyo, cud dReSi

Cavvardi, moxucTan erTad sirbili gamiWirda.

male saSineli dartyma da tkivili vigrZeni,

goneba davkarge. gons hospitalSi sami dRis Sem-

deg movsulvar. maSinve im moxucis ambavi vikiTxe.

biWebs CemTan erTad wamouyvaniaT manqaniT. isic

Page 145: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

145omis sxva saxe

fexSi iyo daWrili. gadarCa, arc amputacia das-

Wirvebia. me ki fexi davkarge.

erTxel, megobarma miTxra, marto rom yofil-

iyavi, iqneb es arc dagmarTnodao. sul vfiqrob,

marto rom vyofiliyavi, iqneb saerTodac ar ga-

davrCeniliyavi. saSinelebaa omi, uamravi udana-

Saulo adamianis sicocxles anadgurebs.

dRemde Zalian minda im moxucis moZebna, ar

vici ra bedi ewia, cocxalia Tu ara, magram sul

mgonia, rom im dRes bebiaCemis gadarCenas vcdi-

lobdi~.

Page 146: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

146 www.qartlosi.org

eSmaksac wauRia rusuli ruletka

gaoflilma alanma nagani savarZelze

daagdo da ferwasuli, magram

bednieri saxiT gadmovida manqanidan.

alanma ociode azidva gaakeTa muStebze da

swrafad wamoxta. oTaxSi dedamisi Semovida da

wyliT savse saTli iatakze dadga.

_ wyaros wyalia? _ ikiTxa alanma.

_ ki, mamisaanTubnidan movitane, _ Cailaparaka

dedam da daRlili daeSva skamze.

_ ar iaro iq, milionjer gTxove.

_ sqeli goCa vnaxe wyarosTan, _ dedam Cafiqre-

biT ganagrZo, _ Senze Tqva aRar gamoCndeso aq, isini

gelodebian da mogklaven, rogorc ki gamoCndebi.

_ roca momindeba, waval, _ daamTqnara alanma,

_ TviTon gaufrTxildnen TavianT Tavebs...

alani Tavisive xvrinvam gaaRviZa, adga da

Cacma daiwyo. fexsacmelze Tasmebi Seikra, sa-

wolis qveSidan tyviamfrqvevi gamoaTria da

karisken gaemarTa, magram gasvlas ar Cqarobda.

_ visTan erTad iyo goCa? _ ikiTxa man.

Page 147: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

147omis sxva saxe

_ ar vici, iq yvela formiT iyo, macale Zili...

_ namZinarevi xmiT Cailaparaka dedamisma.

_ kargi, egre iyos, dRes aRar waval mamisaan-

TubanSi, xval ki aucileblad davecemiT biWebi.

alanma Wiqa wyali dalia da karSi gavida.

mtvrian, moukirwylav, Camkvdar gzaze midio-

da mxarze tyviamfrqvevgadebuli alani. kuTxeSi

Cauxvia Tu ara, zemoT wavida da qalaqisken mima-

val asfaltirebul gzas daadga. memorialuri

dafis mopirdapired, mitovebuli orsarTuliani

saxlis win daburulminebiani yviTeli nol eqvsi~

dainaxa da gargaris CrdilqveS gaCerda. manqanis

mina Camoiwia da iqidan alanis klaselma mitam

gamoixeda, romelTanac skolaSi Cxubobda irmas

gamo, irma ki bolos sqel goCas gayva colad.

alanma Tanaklaselis Worflian, gargariviT

Ria feris saxes Sexeda, Semdeg totisken gaiwv-

dina xeli, Tumca, nayofi ar mouwyvetia, mxolod

foTlebi, gadaafurTxa da tyviamfrqvevis qamris

sworebiT manqanisken gaemarTa.

_ am manqaniT moxvedi? _ ikiTxa alanma, manqa-

nis kari gamoaRo da ukana savarZelze dakunTuli,

Savgvremani mamakacis _ kukus gverdiT dajda.

saWesTan mjdomi mita Semobrunda da naZaladevi

seriozulobiT Tqva:

_ Cven aq mfrinavi TefSiT movfrindiT, dedami-

welo.

_ marsidan, _ Caiwikvina kuCam, Tan fexebs aba-

Page 148: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

148 www.qartlosi.org

kunebda, _ Cven marselebi varT...

mita Setrialda, saWeze daemxo da sicilisgan

CabJirda, Canda, rom isini anaSiT iyvnen gabrueb-

ulni.

_ xidi danaRmulia, _ Tqva alanma, _ nuTu sa-

guSagoze ar giTxres?

_ gviTxres, _ Caiburtyuna mitam, _ magram erT

adgilas~ gavagzavne. Cven, ubralod, iRblianebi

varT, gesmis? guSin Svili SemeZina, erTi kviris

win ki am qondriskacisTvis gogo movitaceT.

_ gilocav, _ gauRima alanma, _ magram erTi

saTxovari maqvs: ukan fexiT wadiT.

kuCam sicili Sewyvita da mkacrad ikiTxa:

_ da marsze riT davbrundeT?

kuCam revolveri amoiRo, barabani daatri-

ala, lula safeTqelTan miido da Caxmaxs gamoh-

kra. mitam swrafad gamostaca iaraRi da, TiTqos

iRblis gaSveba ar unda xelidano, igive gaimeo-

ra. oTxi Tvali miaCerda alans: SeZleb? da akank-

alebuli xeli iaraRisken gaiwvdina, civi lula

safeTqelTan, yuris cota zemoT miido, Tvalebi

daxuWa da samjer gamohkra Caxmaxs...

gaoflilma alanma nagani savarZelze daagdo

da ferwasuli, magram bednieri saxiT gadmovida

manqanidan. mxarze tyviamfrqvevi moigdo da arxze

gadebuli mcire xidisken gaemarTa ise, rom sro-

lisa da yvirilis xmaze arc Semotrialebula.

gverdiT yviTelma `nol eqvsma~ didi siswrafiT

Page 149: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

149omis sxva saxe

Cauqrola. alanma icoda, rac moxdeboda, magram

afeTqebis xmam mainc Seaxtuna, daixara da namsx-

vrevebisgan daifara Tavi xelebiT.

alanma xids iqiT gadabrunebuli, cecxlis

alSi gaxveuli manqana dainaxa. garSemo mdgari

xeebi manqanisa da adamianebis fragmentebiT iyo

mofenili. aqedan unda davaxvio, sanam vinme mosu-

la, Torem movardebian saguSagodan da gamomkiTx-

aven, ra da rogor, _ gaifiqra alanma, gamovida

viwro mosaxvevidan da liaxvis napirTan aRmoCnda,

romlis mRvrie wyalic mamisaanTubanze Camoedine-

boda.

akaciebSi Camalulma bilikma alani Zvel xis

xidTan, cariel kldovan napirTan gaiyvana. is mzis

sxivebiT gamTbar lodze Camojda da wyals miaSt-

erda. sawyali mita, RmerTma acxonos, misma colma

bavSvi gauCina, man ki... eeh... kuCasac moeRo bolo...

xom SeeZloT daejerebinaT da mSvidad wasuli-

yvnen fexiT qalaqSi, eSmaksac wauRia manqana. ara!

mainc iTamaSes rusuli ruletka da ai...

ise mitas mainc carieli Tavi eba, orosani.

skolaSi irmas ekurkureboda, Tumca, kargad ico-

da, rom me miyvarda. sadauri Cemi amxanagi iyo?! ir-

mas gamo viCxubeT kidec, goCa ki mSvidad idga mo-

SorebiT da sxvebTan erTad uyurebda ori suleli

rogor aTrevda erTmaneTs. irmac xididan uyure-

bda seirs. eSmaki, mamaZaRli iyo es goCa, veravin

xvdeboda, rom is epranWeboda irmas. mxolod me-

Page 150: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

150 www.qartlosi.org

aTe klasSi mixvda yvela yvelafers, rodesac ukve

veRar damalavda mucels skolis formis qveS: mas-

wavleblebma skandali atexes. sqelma goCam ki wi-

Teli cxrianiT~ waiyvana irma Tavis saxlSi, mamis-

aanTubanSi. axla iq nangrevebia. icis neta, rom

me davuwvi saxli? fexebze mkidia! unda movkla

eg sqeli da maSin irmac dabrundeba mSoblebTan,

mere viRa damiSlis mis colad moyvanas, mita?

alanma meore qvaze sapnis naWeri SeniSna da

wamodga. tyviamfrqvevi frTxilad, qviSa rom

ar moxvedriliyo, meqanizmSi ise miayuda lods.

tansacmeli gaixada, saponi aiRo, gaxurebul

qviSaze xtunviT gaiara da wyalSi Sevida. aqedan

kargad Canda mamisaanTubnis maRali napiri, sadac,

amxanagebTan erTad, goCa iyo Casafrebuli.

alani mdinaris wynar dinebaSi Sevida, fex-

iT qviSiani fskeri mosinja da gaCerda. wyali

welamde swvdeboda. CayvinTa da sapnis wasmas

Seudga. mdinaris xmam gasrolis xma STanTqa da al-

anis mkerdze sapnis qafi gavardisferda. napirze

gamosvla scada, magram mere TiTqos xeli Caiqniao

da wyalSi CayvinTa...

sqelma goCam dinebas sZlia, napirze amovida,

mZimed msunTqavi cxel qviSaze daeSva. mis gverdiT

mjdom kuCas gaxeda da sigaretis mokideba sTxo-

va.

_ moweva mavnebelia, _ uTxra kuCam da kamufla-

Jis gulis jibeSi CaZvra, _ ar unda gveTqva alanis

Page 151: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

151omis sxva saxe

dedisTvis, rom mis Svils vusafrdebiT.

_ ar minda im sulelis mokvla, _ amoioxra

sqelma goCam, zurgze gadabrunda da mzisTvis

Tvalis gasworeba scada.

_ man xom saxli dagiwva?

_ vici, magram mainc ar minda, damRala am

gauTavebelma uazro omma... rodemde unda ga-

grZeldes es yvelaferi? iqneb saerTo ena gamogve-

naxa da dagvebrunebina bavSobis wlebi, amaze ar

gifiqria?

kuCam kiTxva upasuxod datova da optikurs-

amizniani SaSxana aiRo:

_ waval, vnaxav ra xdeba iq.

_ tyuilad ar isrolo, _ gaafrTxila sqelma

goCam.

_ kargi.

kuCa maRal buCqebSi gauCinarda.

uceb srolis xma gaisma da buCqebidan aRe-

lvebuli kuCa gamoCnda. SaSxana brtyel qvaze

dado da formis gaxdas Seudga.

_ oss gavartyi, Sors iyo da banaobda... fiqrob-

da, albaT, rom aseTi manZilidan ver gavartyamdi.

axla dineba aq Camoatarebs.

sqelma goCam pirvelma dainaxa gvami da tansac-

mlianad Sevarda wyalSi, TmebSi Caavlo mkvdars

xeli da napirze gamoaTria.

saRamos mamisaanTubnis wyarosTan moxuci qali

mivida bidoniT, wyliT gaavso da wasvlas apireb-

Page 152: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

152 www.qartlosi.org

da, magram uzarmazarma figuram gza gadauRoba.

_ gamarjoba, babo oli, _ miesalma moxucs.

_ ah, goCa, Sen xar? _ CailuRluRa SeSinebul-

ma, _ gamarjoba Svilo, rogor xar?

_ rogor unda viyo omis dros... ra Tqma unda,

cudad.

_ ho, kargi axla Zalian cota xdeba, _ daeTanx-

ma moxuci, kidev raRacis damateba undoda, magram

sqelma goCam gaawyvetina.

_ alani Cems saxlSi asvenia, _ Tqva man da nan-

grevebze mianiSna, sadac erTi oTaxiRa gadarCe-

niliyo, _ movidnen da waasvenon, dasaflavebas

Cems Tavze viReb...

_ kargi, Svilo, _ slukuniT upasuxa moxucma, _

yvelafers gadavcem.

_ alani Cemi megobari iyo... dedamiss uTxari,

rom Zalian vwuxvar...

Page 153: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

153omis sxva saxe

isev CamovkidebT mSvidobis kars

Zmao, ar waxvide, moval, me gadagefarebi,

movkvdebi SenTvis, Sens sicocxles davicav,

ar waxvideo.

zaza axla devnilis statusiT cxovrobs. dev-

nilia sakuTari soflidan, romelTanac ramdenime

kilometri aSorebs. misi sofeli TamaraSeni am-

jerad e.w. sazRvris meore mxaresaa. axla ojaxTan

erTad samowyalod micemul kotejSi cxovrobs da

dardobs, rom mis ezoSi vazi gasasxlavia da gaq-

ceuli patronis molodinSi tiris. jer ormoci

wlisac ar aris, magram erTianad morevia WaRara.

ambobs, rom omma daabera. Tumca, ara SiSis gamo.

tkivilis gaZleba uWirs, yovel Rame sizmarSi nax-

ulobs mamapapiseul saxls _ mxolod erTi kede-

lia darCenili, ezos WiSkari aRar aqvs, im kedel-

Tan ki misi siyrmis megobari osi erovnebis giorgi

dgas. rogorc ki zaza fexis Sedgmas daapirebs,

afeTqebis xma esmis da eRviZeba.

`sanam TamaraSenSi vcxovrobdi, diliT saxl-

idan gamosuli im mxares vixedebodi, saidanac mze

Page 154: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

154 www.qartlosi.org

amodioda. axla saZirkvels gadmovabijeb Tu ara,

Tvalic da gulic iqiT gamirbis, sadac Cemi sofe-

lia, rogorc amboben, miwasTan gasworebuli. mgo-

nia, rom erT dRes raRac niSans davinaxav. niSans

omis damTavrebis macned. 2008 wlis agvistos omi

CemTvis jer ar damTavrebula. arc imaTTvis dam-

Tavrebula, vinc axla am jojoxeTuri e.w. sazRvr-

is miRma cxovrobs. imaTze xSirad vfiqrob. xSir-

ad mawuxebs azri, rom es ar iyo omi qarTvelebis

da osebis dapirispirebis niadagze. es iyo omi

imisTvis, rom qarTvelebi da osebi daejaxebinaT

erTmaneTze da es tragedia gamoeyenebinaT. vis da

ratom? viRac mesames, romelsac am ambiT wylis

amRvreva da saTavisod Tevzis Wera surda. poli-

tikosi ar var. erTi alali kaci var da Cemnair

xalxTan mqonda urTierToba, Cven ki namdvilad

ar gvsurda omi. bolo wlebSi saxalxo dResaswau-

lebs erTad aRvniSnavdiT xolme, es ar zRudavda

mis uflebebs da me ar maZlevda masze upirateso-

bis SegrZnebas. es dRe, ubralod, Cveni siyvarulis

gamomJRavnebis da kidev erTxel aRiarebis dRe

iyo, rodesac erTmaneTs veferebodiT.~

zaza isev im mimarTulebiT ixedeba, saiTac

TamaraSeni unda mdebareobdes da cremlSeparu-

li TvalebiT uxmod meubneba, rom Zalian uWirs.

misi ufrosi vaJi TxuTmeti wlisaa. is ambobs, rom

ar surs vinmes siZulvili iswavlos, miT ufro,

osis, radgan mamamisiviT e.w. sazRvris miRma ma-

Page 155: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

155omis sxva saxe

sac darCa is xalxi, vinc uzomod enatreba.

zaza: `TamaraSeni axlosaa cxinvalTan. ami-

tomac wlebis ganmavlobaSi axlos viyaviT Cven

da osebi. Cveni Wiric da lxinic saerTo iyo. roca

im pirveli dapirispirebis talRam gadaiara da

mivxvdiT, rom erTmaneTi ar gvZulda, me da osma

megobarma saerTo saqmec wamoviwyeT. es ar iyo

arc ubralod saqmiani urTierToba da arc mxo-

lod megobroba. es iyo Zmoba. roca erTs meoris

gareSe cxovreba ver warmoudgenia. roca RvTi-

sadmi siyvaruli jer SenSi iwyeba da mere ojaxs

gadasdeb. ase gadavdeT Cvens ojaxebs erTmaneTis

siyvaruli. saqmes rom movrCebodiT, mere xan Tam-

araSenSi viyaviT CemTan da xan cxinvalSi masTan.

axla saxelis Tqmac miWirs. meSinia Cveni megobro-

bis gamo ar avnon. agvistos omis dros mxolod

telefoniTRa vaxerxebdiT kontaqts.

cocxali xar? gamudmebiT vekiTxebodiT erT-

maneTs da saSinlad ganvicdidiT rac xdeboda.

Cven saxls vtovebdiT, sxva gza aRar gvqonda, is

telefonSi bRaoda, _ Zmao, ar waxvide, moval, me

gadagefarebi, movkvdebi SenTvis, Sens sicocxles

davicav, ar waxvideo.

rodesac ojaxi SemovliTi gziT gamomyavda,

is cxinvalidan, tyviebis wvimaSi da afeTqebebis

talRaSi moiwevda Cemi saxlisken. axla sofelSi

Semovedi, sul cotac da SenTan viqnebi, _ mwer-

da mesijs telefonze, me ki am dros ojaxTan er-

Page 156: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

156 www.qartlosi.org

Tad gavrbodi saxlidan, Sors viyavi TamaraSe-

nidan. misi yvela sityva dRemde mesmis da imeds

miZlierebs, rom erT dRes isev iq, TamaraSensa da

cxinvalSi CavexutebiT erTmaneTs. male satele-

fono kavSiric saSiSi gaxda. Cven sakuTar miwaze,

sakuTari miwidanve devnilebi gavxdiT. is iq dar-

Ca Cemi saxl-karis darajad. kinaRam mokles. roca

maradiorebi daTareSobdnen, Cemma osma megobar-

ma me vera, magram Cems saxls gadaafara mkerdi, si-

cocxle riskze Seagdo da gaborotebul mZarcve-

lebs Cemi saxlis ganadgurebis ufleba ar misca.

Tumca, ras gaxdeboda erTi asTan?

mogvianebiT Sewuxebulma damireka: `guli

mikvdeboda, Cvens Camobmul alayafis kars rom

xsnidnen, magram veraferi vuSveleo. maSin vi-

fiqre, rom kidev kargi tragikulad ar damTavrda

misTvis Cemi saxlis gadarCenis mcdeloba-meTqi,

magram avtirdi. WiSkris gamo ki ara, gamaxsenda

is dRe, erTad rom movitaneT WiSkari da Camovki-

deT. rogor uxaroda... axla, roca dro gavida,

vxvdebi ras niSnavda is kari orivesTvis. Cven ga-

suli saukunis 90-iani wlebis dasawyisSi abobo-

qrebuli talRa davacxreT, omis da siZulvilis

xanZari CavaqreT da mSvidobis saxlis mSenebloba

daviwyeT. is WiSkaric mSvidobis saxlis alayafis

kari iyo. es kari Camogvixsna mterma da Cven isev

CamovkidebT mas.~

Page 157: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

157omis sxva saxe

Sinaarsi

mkiTxvels ------------------------------------------------

winasityvaoba -----------------------------------------

mxsneli ---------------------------------------------------

dedis xelebi ------------------------------------------

axali sicocxle -------------------------------------

soflis mcveli ---------------------------------------

avRaneli -------------------------------------------------

bavSvobis megobari --------------------------------

hipokrates fici -------------------------------------

dro, omi da... TeTri vardebi -----------------

mjera, mTebi

Cvens erTobas elian -------------------------------

mxsneli wminda nikolozs hgavda ------------

absurdis Teatri -----------------------------------

tragedia, romelic grZeldeba --------------

zvaraki ---------------------------------------------------

Tanadgoma erovnebas ar scnobs -------------

mezoblebi ----------------------------------------------

3

5

7

10

14

21

25

27

31

34

38

41

44

51

55

59

61

Page 158: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

158 www.qartlosi.org

maCablis motaceba ---------------------------------

gvWirdeba ki Cven naTesavebi? ----------------

axsari da miSa -----------------------------------------

guli -------------------------------------------------------

CemTvis siZulvili

ar giswavlebiaT -------------------------------------

moulodneli stumari ----------------------------

jariskacma gadagvarCina -----------------------

gansacdelTan Seurigebeli --------------------

sufrasTan -----------------------------------------------

Tanaklaselebi ----------------------------------------

babo ---------------------------------------------------------

ra moxdeba, rom

yvelaferi daviviwyoT? --------------------------

maRaziis rigSi ---------------------------------------

vin upasuxebs kiTxvas? ---------------------------

batiki -----------------------------------------------------

RvTisnieri adamiani -------------------------------

sikeTe ar ikargeba ----------------------------------

mamaci rZali -------------------------------------------

ambari ------------------------------------------------------

65

68

74

78

81

84

87

92

95

98

101

103

107

109

112

117

119

122

127

Page 159: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

159omis sxva saxe

tyve ---------------------------------------------------------

sikeTe Tu boroteba? ------------------------------

gadarCenilebi -----------------------------------------

mZime tvirTi --------------------------------------------

eSmaksac wauRia

rusuli ruletka ------------------------------------

isev CamovkidebT

mSvidobis kars -----------------------------------------

Sinaarsi --------------------------------------------------

132

136

141

143

146

153

157

Page 160: omis sxva saxe · 2017. 11. 16. · omis sxva saxe 3 krebulis mizania warmogidginoT 2008 wlis konfliqtis dros qarTvelebis da osebis mier gamovlenili gansakuTrebuli humanuri qmedebebi

160 www.qartlosi.org