opleiding duurzame gebouwen - leefmilieu …...98 te onthouden van de presentatie n basissystemena,...

OPLEIDING

DUURZAME GEBOUWEN

Samuel CAILLOU

De luchtkwaliteit verbeteren en garanderen

VENTILATIE: ONTWERP EN

AFSTELLING

LENTE 2019

CSTC/WTCB

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN : VENTILATIE : ONTWERP EN AFSTELLING – LENTE 2019

DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE2

N Wat zegt de ervaring? Evaluatie van de prestaties van

systemen in woningen

• Debieten,

• microbiologische aspecten

N Algemene aanbevelingen om goede prestaties te bereiken

• Ontwerp

• Indienstelling

• Onderhoud


INHOUDSOPGAVE3

ZIJN DE PRESTATIES VAN DE SYSTEMEN GELIJKWAARDIG?

ZIJN DE SYSTEMEN EN DEBIETEN IN DE PRAKTIJK CONFORM?

IS HET SYSTEEM ZELF EEN BRON VAN (MICROBIOLOGISCHE)

POLLUENTEN?

Pagina 4

Disclaimer

Het cursusmateriaal maakt geen onderdeel uit van de officiële publicaties van het WTCB en mag dus niet als referentie gebruikt worden.

Het, zelfs gedeeltelijk, overnemen of vertalen van het cursusmateriaal is slechts toegelaten na voorafgaand schriftelijk

akkoord van het WTCB.


INHOUDSOPGAVE18

ZIJN DE PRESTATIES VAN DE SYSTEMEN GELIJKWAARDIG ?

ZIJN DE SYSTEMEN EN DEBIETEN IN DE PRAKTIJK CONFORM ?


POLLUENTEN ?

Pagina 19

De systemen A, C en D die gedimensioneerd zijn volgens de norm NBN D 50-001, worden als niet gelijkwaardig beschouwd

Luch

tkw

alit

eit

Goed

Slecht

Energieverbruik

Pagina 20

Bij 40 % van het nominale debiet zorgt een systeem D al voor een betere luchtkwaliteit dan systemen A en C

20%

40%

60%80% 100%

Energieverbruik

Luch

tkw

alit

eit

Goed

Slecht

Pagina 21

De prestaties van systemen A en C kunnen worden verbeterd

Energieverbruik

Luch

tkw

alit

eit

Goed

Slecht

Pagina 22

De prestaties van systemen A en C kunnen worden verbeterd

▪ Evenwicht van de ontwerpdebieten tussen toevoer en afvoer

▪ Hybride systeem A

• Intermitterende ventilatoren die werken als het nodig is

▪ Systeem C

• Aanvullende mechanische extractie in de slaapkamers

▪ …

Prenormatieve studie PREVENT momenteel gevoerd door WTCB (FOD Economie)


INHOUDSOPGAVE23




POLLUENTEN ?

Pagina 25

De in situ gemeten debieten (systeem C en D) zijn vaak lager dan de minimum geëiste debieten (EPB)

Project WTCB OPTIVENT (IWT/VLAIO, Vlaanderen)

Pagina 26

Als we goed kijken, is de meerderheid van de debieten (bijna) goed en zijn sommige vrij ontoereikend

Max

Moy

0.75

0.25

Min

Project WTCB OPTIVENT (IWT/VLAIO, Vlanderen)

Pagina 27

Een goed ontwerp is het startpunt voor het bereiken van goede in-situ prestaties

TV 258 en rekentool OPTIVENT

Pagina 35

Na een zorgvuldige installatie is de indienstelling ook essentieel om goede prestaties te bereiken

Illustratie met 2 voorbeelden

Debiet (m³/h)

Keu

ken

Toile

t

Bad

kam

er

Was

pla

ats

Ber

gin

g

Totaal

Eis 75 25 50 50 - 200

Voorbeeld 1 60 2 54 10 82 208

Voorbeeld 2 9 3 13 11 4 40

Afstelling fout?

Veel te laag!

Slechte Luchtkwaliteit!


INHOUDSOPGAVE40




POLLUENTEN ?

Pagina 42

Schimmels en bacteriën?

◘ Bronnen van schimmels

• Vooral buiten (bodem, planten,…)

• Normaal gezien niet in gebouwen

◘ Bron van bacteriën

• Vooral binnen: gebruikers, dieren,

voedselresten, …

◘ Grote variatie van externe bronnen

• Omgeving, seizoen, enz.

◘ Hoofdvoorwaarde van de microbiologische ontwikkeling

• Aanwezigheid van vocht > 70-80%

Pagina 43

Systemen C en D: in-situ microbiologische analyses

▪ Methode

• Analyse van schimmels en bacteriën

• Luchtstalen

Toevoerlucht

Altijd vergeleken met buitenlucht

Project WTCB OPTIVENT (IWT/VLAIO, Vlaanderen)

Pagina 44

Het aantal schimmels in de buitenlucht varieert sterk, afhankelijk van het seizoen

▪ Belang van de methodologie: altijd vergelijken met buitenlucht!

Pagina 45

Systeem D: het aantal schimmels in de toevoerlucht is meestal veel lager dan in de buitenlucht

▪ In meeste gevallen:

• Geen bronnen in het systeem zelf

• Eerder een reductie dankzij de filters

Pagina 46

Systeem D: de schimmels worden door de filters tegengehouden, met een licht variabele efficiëntie afhankelijk van het type filter

▪ Filter met klasse G4 weerhoudt al een grote deel van de schimmels

▪ Betere efficiëntie: combinatie voorfilter G3 + fijnfilter F7

Pagina 47

Systeem C: het aantal schimmels in de toevoerlucht ligt meestalerg dichtbij de buitenlucht

▪ In de meeste gevallen:

• Geen/weinig verlaging in de toevoerlucht (in tegenstelling tot D)

• Systemen C: geen filters!

Pagina 48

Bacteriën (systemen C en D): de bronnen van bacteriën bevinden zich voornamelijk binnen het gebouw

▪ Binnen > Buiten

• Bronnen van bacteriën = mensen, dieren, binnenomgeving

▪ Systeem D: toevoer << buiten

• Ook reductie dankzij de filters (associaties van deeltjes +

elektrostatische interacties)

Pagina 49

Uitzondering 1 (systeem D): schimmels en geuren in een installatie met belangrijke gebreken (renovatie)

▪ Kanalen geplaatst in een oud deel van een plat dak

• Veel puin, mogelijk vochtig: isolatiematerialen, planten, …

• Kanalen sterk vervuild

Pagina 50


▪ Te korte afstand tussen luchttoevoer- en afvoeropening

• Recirculatie van vervuilde lucht meer dan zeker

Pagina 51


▪ Onbereikbare kleppen

• Geen mogelijkheid om de kanalen te reinigen

Pagina 52

Uitzondering 2 (systeem D): een te oude filter kan een bron van micro-organismen zijn

▪ Aantal bacteriën hoger in buitenlucht

▪ Filters worden nooit vervangen of gereinigd na 3 jaar in gebruik

• Ontwikkeling bacteriën in filter?

• Afgifte van opgehoopte bacteriën?

Pagina 53

Uitzondering 3 (systeem D): een werf kan een belangrijke bron van micro-organismen zijn

▪ Analyse in situ van een huis in aanbouw

• Aanzienlijk aantal schimmels in de binnenlucht en in de toevoerlucht

▪ Nieuwe analyse na het eind van de werken

• Beperkt aantal schimmels in de toevoerlucht

Pagina 54

Samenvatting van in situ microbiologische analyses

▪ Bronnen van schimmels

• Buitenlucht

• Seizoensgebonden invloed

▪ Bronnen van bacteriën

• Vooral binnen

▪ Systeem D

• Filters: afname van het aantal schimmels en bacteriën

• Maar uitzonderingen! → ontwerp, onderhoud

▪ Systeem C

• Geen filters: toevoerlucht = buitenlucht

Pagina 55

Wat indien er geen ventilatie is? Vocht geproduceerd in het gebouw, wordt niet meer voldoende afgevoerd

▪ Risico op te hoge vochtdichtheid > 70-80%

• Koude bruggen

• Verborgen koude muren

▪ Risico op ontwikkeling van schimmels

• Schade aan het gebouw

• Risico voor de gezondheid!

Pagina 56

Klimaatregeling

▪ Altijd OK?

• Nee → Sick Building Syndrome

▪ Hoe het risico beperken?

• Ontwerp, filteren, onderhoud,…

Voorfilter Cooling Humidify Fijnfilter

Heating

Ventila

tore

n

Risico? CondensatieSchimmelsBacteriën…

VochtigheidSchimmels

Legionella…

Wanneer? De hele zomer De hele winter

Pagina 57

Canadese put (lucht/bodem-warmtewisselaars)


• Ontwerp, voorfiltering, helling + opvang van condensaten, onderhoud,…

▪ Alternatieven?

• Bodem/water-warmtewisselaars met glycolwater

• Andere freecooling- en vorstwerende oplossingen

Risico? Condensatie

Wanneer? Soms in de zomer

Pagina 58

Systeem D met warmteterugwinning


• Ontwerp, keuze van de filter, onderhoud,…

• Filter

Regelmatige reiniging

Vervanging 1x/jaar, bij het begin van de winter

Risico? Vervuiling+ vochtigheid

Beperkt: droge lucht!

Beperkt: droge lucht!

Wanneer? Indien onderhoudNOK

Luchtinlaat Filter Warmtewisselaar

Ventila

tor Kanalen

Pagina 59

Natuurlijke toevoer– systeem A en C


• Ontwerp, keuze van het rooster, onderhoud,…

RTO

Risico? Vervuiling+ vochtigheid

(idem filters…)

Wanneer? Indien onderhoud NOK

Pagina 60

Systeem D: meet continu de vochtigheid in de kanalen

▪ Buitenlucht

▪ Toegevoerde lucht

Pagina 61

Systeem D: meet continu de vochtigheid in de kanalen

0

20

40

60

80

100

13

/02

/20

11

05

/03

/20

11

25

/03

/20

11

14

/04

/20

11

04

/05

/20

11

24

/05

/20

11

13

/06

/20

11

03

/07

/20

11

RH ODA

RH SUP

Toegevoerde lucht altijd < 70 %

Buitenlucht soms > 80 %

Februari → juli / gemiddelde 24 h

Pagina 62

De locatie van de luchttoevoeropening is van belang om recirculatie van vervuilde lucht te voorkomen

AfvoerAfvalwaterafvoerbeluchting

Luchttoevoeropening

Schoorsteen

Luchttoevoeropening

Afvoer

Pagina 63

Welke afvoeropeningen kunnen leiden tot recirculatie van vervuilde lucht?

▪ Type afvoer:

• Afvoer ventilatie

• Afvoer dampkap, droogkast, enz.

• Afvoer van verbrandingstoestellen

• Beluchting van afvalwaterafvoer

• Enz…

▪ Welke gebouwen?

• Hetzelfde gebouw

• EN van aangrenzende gebouwen

Pagina 64

De voldoende afstand tussen de luchttoevoeropening en de (lucht)afvoeropeningen kan berekend worden met formules

▪ Gedetailleerde berekening

• Volgens NBN EN 13779, bijlage A.2.4

• Formules voor verschillende typische gevallen

▪ Voorbeeld

• Op het dak op dezelfde hoogte

• l m > 0.308 ∗ q ( Τl s)

• 450 m³/h → min 3.5 m…

Pagina 65

Voor afvoeren van ventilatie en gasketels is in het algemeen een hoogteverschil van 2 m voldoende

▪ Vereenvoudigde regels

• Toevoer 2 m lager dan alle andere afvoeren

(ventilatie, dampkap, gasketel)

• Op een andere gevel indien mogelijk

▪ Praktische voorbeelden

• Luchttoevoeropeningen in een gevel

en de afvoeren op het dak

Pagina 66

Voor de afvoer van mazout- en houtkachels, dient een grotere afstand voorzien te worden

▪ Vereenvoudigde regels

• Afstand van min. 10 m

• En op een andere gevel

▪ Of gedetailleerde berekening (zie hierboven)

Pagina 67

Plaats de luchttoevoeropening ver genoeg van vervuilingsbronnenen zorg voor een bescherming tegen regen

▪ Ver van vervuilingsbronnen

• Dieren, maaiveld : min 0.7 m van het maaiveld

• Parking, afvallokalen, beplanting, enz.

• Verkeer: keuze van andere gevel indien mogelijk

▪ Bescherming tegen regen

• Beschermingskap

• Luchtsnelheid max 2 m/s (maar moeilijk)

Pagina 68

De luchttoevoeropening wordt voorzien van een grof roosterwerk

▪ Grof rooster: mazen 10 mm

• Grof vuil: bladeren, enz.

• Verhindert toegang voor kleine dieren

▪ Fijn rooster?

• Te vermijden!

• Snelle vervuiling

• Zeer hoge drukverliezen

want veel kleinere oppervlakte dan een filter

Pagina 69

Waarom filters bij systeem D?

▪ Prioriteit = bescherming van het systeem

• Min. klasse G4 (klasse volgens EN 779)

• Kwaliteit en luchtdichtheid van de filter: belangrijker dan klasse!

▪ Bonus = verbeteren van de kwaliteit van de verse lucht

• Doel: filteren van buitendeeltjes

PM10, PM2.5, pollen, schimmels, enz.

• Enkel mogelijk met systemen B en D

• Om dit doel te bereiken, dient de gebouwschil goed luchtdicht te zijn

Pagina 70

De filter en de filterbehuizing moeten voldoende luchtdicht zijn

▪ Vermijd filters in de vorm van “kousen”

▪ Kies een goed opgebouwde unit om “by-pass” lekken te vermijden

Filter in de verkeerde richting Slechte filter → vervuilde kanalen!

Pagina 71

Een fijnfilter, bij voorkeur met een voorfilter, kan de luchtkwalitietverbeteren

▪ Idem: let op luchtdichtheid van de filter!

▪ Filterklasse

• Klasse F7

• En voorfilter G3 of G4

▪ Voorbeelden

• Bijkomende behuizing F7 na de groep

• Bepaalde groepen bestaan uit 2 filters

• Voorfilter G3 in het kanaal

• Voorfilter G3 onmiddelijk bevestigd op de filter van de groep

Pagina 72

Voor een correct onderhoud is een toegankelijke installatievereist

▪ Toegankelijk kanalennet

• Via toegangen:

Rooster of ventiel

Opening of demonteerbaar deel

• Tussen 2 toegangen:

Maximum 1 obstakel (klep, filter, demper,…)

Starre kanalen: max 4 bochten 45 – 90°

Pagina 73

De vervuiling tijdens de werf beperken

▪ Beschermen van alle onderdelen

• Gedurende het transport EN de opslag

• Tijdens de montage (met andere lopende werken)

▪ Gebruik de ventilatie niet om het gebouw te drogen!

Pagina 74

Voorbeelden van vervuilde kanalen

Toevoerkanalen Afvoerkanalen

6 jaar

9 jaar

16 jaar

horizontaal verticaal…

Pagina 75

Pagina 76

Voor een correct onderhoud is een toegankelijke installatie vereist

▪ Ventilatiegroep en kanalen toegankelijk

▪ RTO en RAO schoonmaken zonder gereedschap

▪ Ventielen schoonmaken zonder gereedschap

Regelpositie geblokkeerd en gemarkeerd

▪ Flexibele kanalen bereikbaar (om ze te kunnen vervangen)

▪ Filters vervangen zonder gereedschap

Pagina 77

Principe reiniging van kanalen

▪ Stofvrij maken

• Roterende borstel via een opening (ventiel / diffuser)

▪ Stofafzuiging

• Alle andere openingen zijn afgedicht

• Afzuigsysteem + specifieke filtratie


TE ONTHOUDEN VAN DE PRESENTATIE98

N Basissystemen A, C en D niet gelijkwaardig

N Ontwerp, inwerkingstelling en onderhoud zijn de sleutels om

• De debieten te bereiken

• Het risico van vervuiling in het systeem zelf te vermijden


TOOLS99

Websites

N STS ventilatie

http://economie.fgov.be/nl/binaries/STS-P_73-1_Ventilatie_tcm325-

269531.pdf

N EPB

Bruxelles http://www.environnement.brussels/thematiques/batiment/la-

performance-energetique-des-batiments-peb

N CSTC

Vidéo ventilatie

www.cstc.be/homepage/index.cfm?cat=information&sub=video

Artikelen

N Verse lucht in oude woningen

https://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=search&id=

CSTC1103966

http://economie.fgov.be/nl/binaries/STS-P_73-1_Ventilatie_tcm325-269531.pdf

http://www.environnement.brussels/thematiques/batiment/la-performance-energetique-des-batiments-peb

http://www.cstc.be/homepage/index.cfm?cat=information&sub=video

https://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=search&id=CSTC1103966


TOOLS100

Artikelen

N Debieten opmeten

http://www.wtcb.be/homepage/download.cfm?dtype=publ&doc=wtcb_artonline_2012_3_nr12.pdf&lang=nl

N Onderhoud


N Renovatie

http://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=bbri-contact&pag=Contact49&art=742

N Resultaten Optivent

http://www.cstc.be/homepage/download.cfm?dtype=research&doc=2013_Van_Herreweghe_et_al_AIVC.pdf&lang=en



http://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=bbri-contact&pag=Contact49&art=742

http://www.cstc.be/homepage/download.cfm?dtype=research&doc=2013_Van_Herreweghe_et_al_AIVC.pdf&lang=en


CONTACT

BEDANKT VOOR UW AANDACHT

?

101

Samuel Caillou

Adjunct Labohoofd

Labo Verwarming en Ventilatie, WTCB

02/655 77 97

[email protected]

mailto:[email protected]

opleiding duurzame gebouwen - leefmilieu …...98 te onthouden van de presentatie n basissystemena,...

Documents