OPTIMIZACIJA KONSTRUKCIONE PRIPREME ZA PROMENU DIZAJNA ODEVNIH PREDMETA

Danijela Paunović, Gordana Čolović, Vesna Marić, Nikola MaksimovićVisoka strukovna škola za dizajn, tehnologiju i menadžment, Beograd

1. UVOD

Odevni proizvod je kompleksan skup korisnosti za potrošača, čiju vrednosnu skalu on utvrđuje prema ocenjenoj sposobnosti proizvoda da podmiri odgovarajuću potrebu. Za kupca odevnog proizvoda to može biti kompleksno i višenamensko zadovoljenje: funkcionalno, estetsko, ergonomsko, ekonomsko, emotivno, sociološko... Za razvoj novog odevnog proizvoda potrebno je znati šta žele potrošači jer su oni aktivni primaoci i davaoci informacija u sistemu komuniciranja i aktivni učesnici u donošenju odluka, koje su od značaja za prilagođavanje poslovno proizvodnog sistema (PPS). Usled bržeg tehnološkog razvoja od dinamike ljudske generacije poslovno proizvodni sistemi su prinuđeni da se uključe u proces učenja i akumulacije inovativnih sposobnosti za razvoj proizvoda i procesa. Savremena proizvodnja i prodaja odeće bazira se na QRS i JIT strategiji, izradi odeće po meri (Made-to-Measure), sa prodajom i kupovinom odeće iz virtualnih fabrika. Računarski integrisana proizvodnja odeće CIM koja obuhvata, CAD, CAM, CAPP i CAQ, povezuje sve vitalne funkcije poslovno-proizvodnih sistema, od skladištenja sirovina preko tehničke pripreme pa do skladišta gotovih odevnih predmeta. Optimizacijom konstrukcione pripreme, svi naredni koraci u tehnološkom procesu proizvodnje odeće omogućiće kontinuiran, kvalitetan i profitabilan način rada.[1]

2. SAVREMENA PROIZVODNJA

Globalne ekonomske promene, upotreba novih tehnologija i globalna tržišna dinamika ubrzava konkurenciju, a glavni resursi novog ekonomskog sveta postaju informacija, znanje i intelektualni kapital. Stare organizacije ne mogu da prate inovacijski i tehnološki tempo i osećaju veliki jaz između svog poslovnog koncepta i koncepta postindustrijskog doba. Virtualna proizvodnja, elektronski katalozi odevnih proizvoda, individualna proizvodnja po meri korisnika je neminovna budućnost u odevnoj industriji, a našoj odevnoj industriji mogućnost da se plasira i opstane na svetskom modnom tržištu jer:1. Vreme potrebno za dizajniranje i projektovanje odevnog predmeta smanjuje se korišćenjem podataka iz standardizovane baze podataka u kojoj se nalaze varijacije boja, modela, oblika i formi odevnih predmeta.2. Izbor veličinskih brojeva određuje se metodom Made-to-Measure, a postupci JIT i FMS omogućavaju proizvodnju odeće za atipične veličinske brojeve.3. Vreme virtualnog projektovanja novog odevnog predmeta u okviru konstruisanja, modelovanja, kompletiranja, gradiranja i uklapanja krojnih delova u krojnu sliku se ubrzava u odnosu na konvencionalne metode više puta.Usvajanjem novih načina projektovanja i proizvodnje u odevnoj industriji neophodan je transfer i razvoj proizvodnih i informatičkih tehnologija. Savremeni modni trend predstavlja veoma širok asortiman odeće sa velikim brojem nepravilnih geometrijskih oblika. Zato je teško dati sve parametre odeće koji bi definisali njene racionalne mere i formu. Za optimizaciju i fleksibilnu proizvodnju, potrebno je razviti sledeće baze podatak: o svojstvima trodimenzionalnih tekstilnih struktura, za dizajniranje, trodimenzionalnih tekstilnih površina, za primenu tehničkih propisa (standardi), za korišćenje bezkontaktnog uzimanja mera, i za optimalno projektovanje odevnih proizvoda. U protekloj deceniji dramatično je evoluirala kombinacija tehnika za virtualnu simulaciju. Pored mehaničkih modela u mašinstvu za simuliranje deformabilnih struktura, mnogi izazovi proističu iz različite prirode tkanina koja ima nelinearna mehanička svojstva. [2]

3. EKSPERIMENTALNI DEO

Za potrebe optimizacije konstrukcione pripreme za izradu muških košulja sa različitim dezenima izvršena je na Optitex sistemu celokupna konstrukciona priprema. Dizajnirani su dezeni prema modnom trendu, virtualno su "sašiveni" modeli muške košulje u tri dimenzije. Modeli su rađeni prema SRPS ISO 4415 standardu. [4] Sistem oznaka veličina je baziran na dimenzijama tela, a ne na dimenzijama odeće. Izbor dimenzija odeće je ostavljen dizajnerima i proizvođačima, koji u su odnosu na stil, kroj i druge modne elemente napravljeni prema određenim propisima za odeću koja se nosi ispod gornje odeće. Procedura i merenje tela opisana je u SRPS ISO 3635, koja prikazuje sve kategorije odeće. 3D animacija omogućava pregled modela iz svakog ugla, tako da se uočene greške na modelu mogu otkloniti pre izrade probnog uzorka. Zadavanjem dimenzija 3D modelu (virtuelnoj lutki) prema standardima proizvođača/zemlje mogu se precizno definisati proporcionalni odnosi odevnog predmeta. Kod 3D animacije moćnost kombinovanja boja i materijala omogućava lako i brzo donošenje odluke u kojim varijantama će se zadati model izrađivati. Na virtuelnom prototipu manekena prema navedenom standardu izdizajnirane su i "sašivene" muške košulje slika 1.

Slika 1. Virtualno sašivene košulje, različitih dezena (modeli M1, M2, M3 i M4)

Usvajanjem skice modela i izrađenih krojnih delova u konstrukcionoj pripremi za model M-1 a promenom dezena tekstilnog materijala, dobijen je novi vizelni identitet definisanog modela. Zatim su analizirane krojne slike i načini uklapanja krojnih delova u krojnu sliku za dezenirane tkanine. Dezen se može skenirati i uneti u računar. Unošenjem ovog podatka dobijena je informacija o dimenzijama raporta tekstilnog materijala. Obradom ovog podatka, na krojnim delovima se postavljaju kontrolne tačke kojima je određena pozicija krojnog dela radi kasnijeg uklapanja "šara" pri šivenju odevnog predmeta.Analiza utroška materijala je rađena za četiri veličinska broja S, M, L i XL, kao i za jednobojan materijal, karo materijal čije su dimenzije raporta 5x5 cm i karo materijal čije su dimenzije raporta 10x10 cm.

Upoređivanje vrednosti dužina krojnih slika u različitim dezenima i stepen iskorišćenja kod istih, za model M-1 prikazani su slikama 2 i 3.

Slika 2. Zavisnost dužine krojne slike od dezena materijala (model M-1)

Krojni delovi su postavljeni tako da je pravac osnove usmeren u jednom smeru.Širina materijala je 160cm. Utrošak materijala za ovu krojnu sliku je 524.14cm. Stepen iskorišćenja materijala je 72.03%.

Slika 3. Odnos stepena iskorišćenja krojne slike za dezenirani materijala (model M-1)

Uklapanje krojnih delova za jednobojni materijal daje 15% veći stepen iskorišćenja krojne slike u odnosu na dezenirane materijal.Svi tehnološki postupci u izradi modela muške košulje prilagođavaju se zahtevima tržišta, modnog trenda i vrstama tkanine.

4. ZAKLJUČAK

Praćenje procesa konstrukcione pripreme kroz sve faze, uočavanje i definisanje problema koji se pri tom javljaju, nalaženje rešenja da se predupredi pojava problema i ostvari odgovarajući kvalitet predstavlja osnovni cilj ovog istraživanja. U većini poslovno proizvodnih sistema odevne industrije još uvek postoji veliko vreme pripreme i protoka kroz proizvodnju.

Simulacijom virtuelnog trodimenzionalnog čovekovog lika sa svim antropološkim merama, najaktuelnijih modnih trendova po pitanju dizajna kvaliteta i forme tekstilnih materijala, danas, može da se definiše konstrukciona priprema željenih odevnih predmeta maloserijske proizvodnje, formiraju baze podataka koje sadrže ulazne podatke o antropometrijskim parametrima potrošača, dizajnu modela, krojnim delovima, izradi krojnih sl., kao i podatke i za NC krojenje. Tako je moguće smanjiti skupa istraživanja, pripremu proizvodnje i dugotrajnu izradu prototipova odevnih predmeta. Nova rešenja u postavljanju i razvoju modela u konstrukcionoj pripremi odeće, odnosno samoj strukturi proizvodnog procesa i upravljanju proizvodnog sistema omogućuju visoku konkurentnost na globalnom tržištu. Tako se teoretski i eksperimentalno daju optimalna rešenja u svakom segmentu projektovanja i oblikovanja odeće u cilju dostizanja filozofije fleksibilne proizvodnje.

Simulacioni proces konstrukcione pripreme omogućava virtualni razvoj proizvoda sa: razmenom elektronskih podataka o materijalu, modelu, veličini i personalizaciji virtualnog modela proizvoda i korisnika, kontroli kvaliteta, prenos podataka na CAD sisteme, mogućnost ostvarenja CIM koncepcije i fleksibilnog načina proizvodnje odnosno optimizaciju procesa. Računarska podrška maloserijske proizvodnje simulacijom na CAD računarskom sistemu omogućava odgovore na dinamiku promene modnih trendova, optimizaciju razvoja proizvoda i procesa i direktno uključenje kupaca u proces kreiranja finalnog proizvoda.

5. LITERATURA

[1] Paunović, D., Čolović, G., Savanović, G., Razvoj modnog proizvoda primenom CAD-a, VIII simpozijum Savremene tehnologije i privredni razvoj, Zbornik radova, Leskovac, 2009.[2] Magnenat-Thalmann, N., Volino, P.: From Early Draping to Haute Couture Models: 20 Years of Research, Visual Computer 2005.[3] Čolović, G., Paunović, D., Savanović, G., Razvoj novog odevnog proizvoda sa aspekta industrijskog dizajna, 12. Međunarodna konferencija ICDQM-2009 "Upravljanje kvalitetom i pouzdanošću", Zbornik radova, Beograd, 2009.[4] Standardi SRPS ISO 4916, SRPS ISO/TR 10652, SRPS ISO 8559,Zavod za standardizaciju, Beograd, 2007.[5] OptiTex, User manual: http://www.optitex.com/images/general/Brochure.pdf