organisatiestructuren binnen bevolkingszorg?€¦ · 1 voorwoord voor u ligt de deskstudie de...

Bevolkingszorg

Organisatiestructuren binnen bevolkingszorg?

Een studie gericht op bevolkingszorg structuren binnen de Nederlandse veiligheidsregio’s.

Sanne Stark 31-01-2018 Veiligheid en Gezondheidsregio Gelderland-Midden

1

Voorwoord

Voor u ligt de deskstudie ‘De organisatiestructuren binnen bevolkingszorg.’ Deze deskstudie

is uitgevoerd onder de 25 verschillende Nederlandse veiligheidsregio’s. Deze deskstudie is

geschreven ter ondersteuning van het project ‘Bouwen bevolkingszorg’ in opdracht van

Veiligheid- en gezondheidsregio Gelderland-Midden. Van september 2017 tot januari 2018

ben ik bezig geweest met het onderzoek en het schrijven van de deskstudie.

Samen met mijn stagebegeleider, Tineke Tenten, heb ik de onderzoeksvraag voor deze

scriptie bedacht. De onderzoeksvraag is daarnaast naar de coördinerend gemeentesecretaris

en enkele AOV’ers gestuurd ter controle.

Doordat het onderwerp bevolkingszorg vol op in ontwikkeling is binnen de Nederlandse

veiligheidsregio’s was het onderzoek complex. Daarom heb ik gekozen om eerst een

documentstudie uit te voeren, om zo een beeld te krijgen voordat ik aan de interviews

begon. Na uitgebreid kwalitatief en kwantitatief onderzoek heb ik de onderzoeksvraag

kunnen beantwoorden. Tijdens mijn deskstudie stond mijn stagebegeleider, Tineke Tenten,

voor mij klaar om te sparren over onderwerpen waar ik twijfels over had. Egon Wolf

medewerker OTO heeft ook wanneer het kon mijn vragen beantwoord waardoor ik verder

kon met mijn onderzoek.

Bij dezen wil ik graag mijn begeleiders bedanken voor de fijne begeleiding en de

ondersteuning bij dit onderzoek. Ook wil ik alle respondenten bedanken die hebben

meegewerkt aan dit onderzoek. Ik besef dat veel erg druk waren en zonder hun

medewerking had ik dit onderzoek nooit kunnen voltooien.

Ik wens u veel leesplezier toe.

Sanne Stark

Nijmegen, 31-1-2018

2

Inhoudsopgave

Voorwoord blz. 1

Afkortingenlijst blz. 4 & 5

Lijst met figuren blz. 6

Lijst met tabellen blz. 7

1 – Introductie blz. 8 t/m 15 1.1 – Aanleiding blz. 9 & 10

1.2 – Onderzoeksopzet blz. 10

1.3 – Probleemstelling blz. 10

1.4 – Doelstelling blz. 10

1.5 – Vraagstelling en deelvragen blz. 10, 11 & 12

1.6 – Maatschappelijke en wetenschappelijke relevantie blz. 12 & 13

1.7 – Onderzoeksmethode blz. 13 & 14

1.7.1 – Literatuuronderzoek blz. 14

1.7.2 – Praktijkonderzoek blz. 14 & 15

1.8 – Leeswijzer blz. 15

2 – Theoretisch kader blz. 15 t/m 23 2.1.– Gemeentelijke samenwerkingen blz. 16 & 17

2.2.– Crisis en crisisbeheersing blz. 17

2.3.– (Wet) veiligheidsregio’s blz. 17 & 18

2.4.– Bevolkingszorg blz. 18 & 19

2.5.– Bevolkingszorg 2.0 blz. 19 & 20

2.6.– Positionering bevolkingszorg koude fase blz. 20 & 21

2.6.1. – Organisatiestructuur blz. 20

2.6.2. – Regionalisering blz. 20 & 21

2.6.3. – Voorbereiding en gecoördineerde taken blz. 21

2.6.4. – Fulltime-equivalent blz. 21

2.6.5. – Budget blz. 21

2.7. – Positionering bevolkingszorg warme fase blz. 21 & 22

2.7.1. – Waar komen de warme functionarissen vandaan? blz. 22

2.7.2. – Aanstelling warme functionarissen blz. 22

2.7.3. – Capaciteit warme fase blz. 22

2.8. – Conclusie blz. 22 & 23

3 – Methodologische kader blz. 23 t/m 25

3.1 – dataverzameling blz. 23 & 24

3.2 – data-analyse blz. 24 & 25

3.3 – betrouwbaarheid en validiteit blz. 25

3

4 - Vergelijking resultaten positionering bevolkingszorg koude fase blz. 25 t/m 34 4.1 – Vergelijking resultaten: organisatiestructuur blz. 26 & 27

4.2 – Vergelijking resultaten: regionalisering blz. 27 & 28

4.3 – Vergelijking resultaten: voorbereidende en gecoördineerde taken blz. 28 t/m 31

4.4 – Vergelijking resultaten: fulltime-equivalent blz. 31, 32 & 33

4.5 – Vergelijking resultaten: budget blz. 33 & 34

4.6 – Conclusie blz. 34

5– Vergelijking resultaten positionering bevolkingszorg warme Fase blz. 35 t/m 41 5.1 – Vergelijking resultaten: waar komen de warme functionarissen vandaan blz. 35 & 36

5.2 – Vergelijking resultaten: aanstelling warme functionarissen blz. 36 & 37

5.3 – Vergelijking resultaten: piketfuncties blz. 37 t/m 40

5.4 – vergelijking resultaten: capaciteit warme fase blz. 40 & 41

5.5 – Conclusie blz. 41

6 – Voor- en nadelen organisatiestructuren blz. 41 & 42

6.1 - Vergelijking resultaten: Voor- en nadelen per veiligheidsregio blz. 41

6.2 – Conclusie blz. 41 & 42

7– Conclusie, aanbevelingen en discussie blz. 42 t/m 49 7.1 – Conclusie blz. 42 t/m 46

7.2 – Aanbevelingen blz. 46, 47 & 48

7.3 – Discussie blz. 48 & 49

Bronnenlijst blz. 49 t/m 51

Bijlage blz. 51 t/m 93

1. Presentatie van resultaten per veiligheidsregio. blz. 51 t/m 92

2. Vragenlijst blz. 93

4

Afkortingenlijst:

AOV’er = Ambtenaar openbaar orde en veiligheid ACB’er= Adviseur crisisbeheersing AC-Bz= Algemeen commandant bevolkingszorg BGZ=Bedrijfsgezondheidszorg BT=Beleidsteam BZOO=Bevolkingszorg op orde CAR-UWO= Collectieve Arbeidsvoorwaardenregeling en uitwerkingsovereenkomst CoPI= Commando plaats incident fte=Fulltime-equivalent GBT= Gemeentelijk beleidsteam GGD= Gemeentelijke gezondheidsdienst GHOR= Geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio GR=Groningen GRIP= Gecoördineerde regionale Incidentbestrijdings-procedure HCOM= Hoofd communicatie HIN= Hoofd informatie HIN/HON= hoofd informatie en hoofd ondersteuning HON=Hoofd ondersteuning HPZ= Hoofd publieke zorg HTO= Hoofd taakorganisatie HTO-C= Hoofd taakorganisatie communicatie IC-er= Informatie coördinator ICT= Informatie en communicatie technologie IFV= Instituut fysieke veiligheid IM-Bt= Informatiemanager beleidsteam IM-Bz=Informatiemanager bevolkingszorg Multi= Multidisciplinair Mono=Monodisciplinair MT= Management team NRK= Nederlandse Rode Kruis O&O= Opleiden en oefenen OT=Operationeel team OTO= Opleiden trainen en oefenen OvD-Bz= Officier van Dienst Bevolkingszorg RACC= Regionaal actiecentrum crisiscommunicatie RBT=Regionaal beleidsteam ROT= Regionaal operationeel team SA-Bz= Strategisch adviseur bevolkingszorg SIS=slachtofferinformatiesystematiek TBZ= Team bevolkingszorg VGGM= veiligheids- en gezondheidsregio Gelderland Midden VRBZO= veiligheidsregio Brabant-Zuidoost VRF= veiligheidsregio Friesland VRIJ= veiligheidsregio IJsselland

5

VRK= veiligheidsregio Kennemerland VRLN= veiligheidsregio Limburg Noord VR-NHN= veiligheidsregio Noord-Holland-Noord VRT= veiligheidsregio Twente VRU= veiligheidsregio Utrecht ZAOV= Zeeuwse ambtenaren Openbare Veiligheid

6

Lijst met figuren:

Figuur 1: Organogram VGGM blz. 9 Figuur 2: Organogram regionale crisisorganisatie blz. 12 Figuur 3: fte verdeling Groningen blz. 63 Figuur 4: Crisisorganisatie warme fase Utrecht blz. 83 Figuur 5: Organogram bevolkingszorg Zeeland blz. 85

7

Lijst met tabellen:

Tabel 1: Overzicht Veiligheidsregio’s blz. 18 Tabel 2: Rol (coördinerend) gemeentesecretaris blz. 30 & 31 Tabel 3: Vergelijking fulltime-equivalent voorbereidende en coördinerende taken blz. 30 t/m 32 Tabel 4: Resultaten OTO blz. 33 t/m 34 Tabel 5: Afkomst warme functionarissen blz. 35 t/m 36 Tabel 6: Piketfuncties blz. 37 t/m 40

8

1. Introductie

1.1 Aanleiding

Op 23 en 24 maart 2016 heeft een visitatie plaatsgevonden van veiligheids- en

gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM) (Ruijs, Beek, van den Broek, Lieshout, Stassen

& Woldman, 2006). Visiteren houdt in dat er een integrale beoordeling wordt gemaakt door

een externe tijdelijke visitatiecommissie, bestaande uit vakmensen van de kerntaak van een

organisatie of andere eenheid, en daarmee van de kwaliteit van primaire processen van die

organisatie of eenheid, vanuit een bepaald beoordelingskader (Korsten, 2016). Deze visitatie

is verplicht volgens artikel 56 van de Wet veiligheidsregio’s.

Aan de hand van de visitatie is een visitatierapport opgesteld. Hierin zijn verschillende

aanbevelingen gedaan. In dit visitatierapport komen drie belangrijke aanbevelingen ten

aanzien van bevolkingszorg naar voren:

1. Organiseer meer en eerder een verbinding tussen bevolkingszorg en de veiligheidsregio.

2. Ontwikkel meer aandacht en bewustzijn voor het zware beroep dat gedaan wordt op

coördinatie en samenwerking binnen bevolkingszorg bij de ambtelijke organisatie, maar

ook bij het bestuur van de veiligheidsregio, bij de besturen van de individuele gemeenten

en bij de ambtelijk leidinggevenden (de gemeentesecretarissen).

3. Geef meer ruimte aan de betreffende ambtelijke medewerkers onder leiding en

aansturing van de coördinerend functionaris, zodat de gemeentelijke kolom sterker en

krachtiger als eenheid kan optreden en een steviger eigenstandige positie kan innemen.

Deze aanbevelingen hebben geresulteerd in het besluit van VGGM om opnieuw te gaan

kijken naar de manier waarop bevolkingszorg is georganiseerd en gepositioneerd binnen

VGGM doormiddel van het project “Bouwen bevolkingszorg”.

Momenteel heeft bevolkingszorg geen aparte positie binnen de organisatiestructuur van

VGGM. Om de positie van bevolkingszorg binnen VGGM te begrijpen, is het van belang eerst

te kijken naar de organisatiestructuur van VGGM. Op afbeelding 1 is de organisatiestructuur

binnen VGGM zichtbaar. Zoals te zien is, staat bevolkingszorg hier niet op aangegeven.

Bevolkingszorg valt momenteel onder het budget van de brandweer.

9

Figuur 1: Organogram VGGM

Bron: VGGM

Dit onderzoek wordt uitgevoerd om te helpen bij het doorontwikkelen van bevolkingszorg

binnen VGGM. Daarbij wordt gekeken naar de positionering van bevolkingszorg binnen

andere Nederlandse veiligheidsregio’s. De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt als

desk research voor het project ‘Bouwen bevolkingszorg’ dat per 1 november is gestart en

waarin vier elementen worden uitgewerkt:

- Organisatiestructuur bevolkingszorg, welke leidt tot een up-to-date gemeentelijke

samenwerkingsovereenkomst

- Capaciteit inzichtelijk (koud vs. warm, regionaal vs. lokaal)

- Eigentijdse producten (op basis van bevolkingszorg op orde 2.0) onder andere

draaiboeken, oefeningen, hulpmiddelen, etc.

- Helder budgettair kader (wat hebben we vs. wat hebben we nodig)

1.2 Onderzoeksopzet

In 2014 is al eerder een inventarisatie bevolkingszorg uitgevoerd in opdracht van het

Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum en het Landelijk Overleg Coördinerend

gemeentesecretarissen. De inventarisatie is gehouden onder de coördinatoren

bevolkingszorg over de stand van zaken van bevolkingszorg (Swarte, 2014).

10

In dit onderzoek wordt de actuele situatie betreffende de positionering van bevolkingszorg

onderzocht. Dit wordt gedaan door contact op te nemen met de 25 verantwoordelijke

coördinatoren bevolkingszorg van de veiligheidsregio’s. In dit onderzoek wordt een

onderscheid gemaakt tussen bevolkingszorg in de koude fase en bevolkingszorg in de

warme fase.

De koude fase is de fase voordat de crisis plaatsvindt. Nederlandse gemeenten zijn wettelijk

verplicht zich voor te bereiden op rampen en crises binnen hun gemeente. Binnen iedere

Nederlandse veiligheidsregio moet een coördinerend functionaris worden aangewezen die

de voorbereidende maatregelen van gemeenten binnen de veiligheidsregio coördineert

volgens de Wet veiligheidsregio’s.

De warme fase is de fase wanneer een crisis plaatsvindt. Binnen een veiligheidsregio hebben

gemeenten gemeenschappelijke afspraken gemaakt over het gezamenlijk uitvoeren van alle

bevolkingszorgprocessen ten tijde van een grootschalig incident, een ramp of een crisis. In

de praktijk betekent dit dat medewerkers van verschillende gemeenten de

bevolkingszorgprocessen uitvoeren voor de getroffen gemeente volgens de Wet

veiligheidsregio’s.

1.3 Probleemstelling

Om een duidelijke richting te geven aan dit onderzoek, is een probleemstelling

geformuleerd: bevolkingszorg is niet duidelijk gepositioneerd binnen VGGM, deze

positionering zorgt voor een onduidelijke organisatorische positie. Deze probleemstelling

wordt gebruikt om aan te geven wat precies het probleem is en waar getracht wordt een

antwoord op te geven. De probleemstelling bestaat uit twee onderdelen, een doelstelling en

een vraagstelling. De doelstelling wordt gebruikt om te beantwoorden waarom dit

onderzoek wordt uitgevoerd. De vraagstelling wordt gebruikt om te beantwoorden wat

wordt onderzocht in dit onderzoek (Swanborn, 2007).

1.4 Doelstelling Het doel van dit onderzoek is inzicht te verkrijgen in de manier waarop bevolkingszorg is

gepositioneerd binnen de 25 verschillende Nederlandse veiligheidsregio’s, zowel in de

koude als in de warme fase, om daarmee te kunnen bepalen hoe bevolkingszorg binnen de

VGGM beter gepositioneerd kan worden.

1.5 Vraagstelling en deelvragen De doelstelling heeft geleid tot de volgende centrale vraagstelling in dit onderzoek:

Op welke manier is bevolkingszorg gepositioneerd binnen de 25 verschillende Nederlandse

veiligheidsregio’s in de koude en de warme fase?

Om de centrale vraagstelling te kunnen beantwoorden, zijn de volgende deelvragen

opgesteld:

11

1. Op welke manier is bevolkingszorg gepositioneerd binnen de 25 verschillende

Nederlandse veiligheidsregio’s in de koude fase?

Om deze vraag te beantwoorden, wordt gekeken naar verschillende punten:

- Is er een (duidelijke) organisatiestructuur of aansturing binnen de 25 verschillende


- Is er sprake van regionalisering in de koude fase? Zo ja, welke taken zijn in de koude fase

geregionaliseerd?

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase?

- Hoeveel fulltime-equivalent (fte) is beschikbaar voor de voorbereidende en

coördinerende taken?

- Hoeveel budget is er gemoeid met de organisatie van bevolkingszorg binnen de koude

fase?

2. Op welke manier is bevolkingszorg gepositioneerd binnen de 25 verschillende

Nederlandse veiligheidsregio’s in de warme fase?

Om antwoord te geven op deze vraag, wordt gekeken naar de volgende punten:

- Waar komen de ‘warme’ functionarissen vandaan ((inter)regionaal en gemeentelijk)?

- Hoe is de aanstelling van de ‘warme’ functionarissen geregeld? Door wie zijn ze

aangesteld, wie is verantwoordelijk en wat is het budget?

- Is er sprake van (harde of zachte) piketfuncties binnen de warme fase?

- Welke capaciteit (aantal mensen) wordt verwacht van de taakorganisatie binnen de

warme fase?

In dit onderzoek zijn nog twee vragen opgenomen die wat verder van de oorspronkelijke

vraagstelling afstaan. Deze vragen zijn echter wel van belang om iets te kunnen zeggen over

de organisatiestructuren in de 25 veiligheidsregio’s.

3. Wat zijn de overeenkomsten in de organisatiestructuur van de 25 Nederlandse

veiligheidsregio’s in de koude fase?

4. Wat zijn de overeenkomsten in de organisatiestructuur van de 25 Nederlandse

veiligheidsregio’s in de warme fase?

Daarnaast is later in dit onderzoek nog een extra vraag toegevoegd. Deze vraag is vooral van

praktische aard en niet relevant voor de vergelijking tussen de veiligheidsregio’s. De

resultaten van deze vraag staan in de bijlage en worden kort toegelicht in hoofdstuk 8.

12

5. Welke voor- en nadelen ervaren de 25 Nederlandse veiligheidsregio’s van de door

hen gekozen organisatiestructuur?

1.6 Maatschappelijke en wetenschappelijke Relevantie.

Maatschappelijke relevantie

Op 1 oktober 2010 is de Wet veiligheidsregio’s in werking getreden. Deze wet stelt wettelijke

eisen aan de inrichting van een regionale crisisorganisatie (Veiligheid, 2012).

Figuur 2: Organogram regionale crisisorganisatie

Bron: Infopunt Veiligheid (2012)

In bovenstaande figuur is de hoofdstructuur van een regionale crisisorganisatie te zien.

Afhankelijk van het incident en de manier waarop een incident zich ontwikkelt, wordt de

daadwerkelijke crisisorganisatie tijdens een incident bepaald. Dit is afhankelijk van het GRIP

niveau (GRIP staat voor Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijdings Procedure) van een

incident volgens Veiligheid (2012). Bij een GRIP 1 incident is alleen het CoPi actief (CoPI staat

voor commando plaats incident). Bij GRIP 1 incidenten is bevolkingszorg betrokken via de

officier van dienst bevolkingszorg (OvD-Bz).

Bevolkingszorg is zoals te zien in figuur 2 een van de hoofdprocessen tijdens een crisis. In

figuur 2 is te zien dat de hoofdprocessen in actie komen wanneer het regionaal operationeel

team (ROT) wordt ingeschakeld. Dit gebeurd vanaf GRIP 2. Wanneer er sprake is van een

GRIP 3 of GRIP 4 incident worden naast het CoPI en het ROT ook het gemeentelijk

beleidsteam (GBT) GRIP 3 en het regionaal beleidsteam (RBT) GRIP 4 ingeschakeld.

Doordat bevolkingszorg zowel in de koude als in de warme fase van een crisis een

belangrijke rol inneemt, is het van belang dat bevolkingszorg ook een duidelijke plek krijgt

binnen een organisatiestructuur. Hierdoor kan bevolkingszorg zijn maatschappelijke rol

vervullen.

13

Uit de aanbevelingen van de visitatie van VGGM blijkt dat bevolkingszorg beter

gepositioneerd moet worden binnen de veiligheidsregio. Dit onderzoek richt zich op de

positionering van bevolkingszorg bij de andere Nederlandse veiligheidsregio’s en gaat op

zoek naar positieve punten en knelpunten van deze verschillende positioneringen. Op basis

van dit onderzoek worden aanbevelingen gedaan om de positionering van bevolkingszorg

binnen VGGM te verbeteren. Wanneer de positionering van bevolkingszorg binnen VGGM

wordt verbeterd, heeft dit niet alleen voordelen voor de organisatie zelf, maar ook voor de

gemeenten die bevolkingszorg binnen de veiligheidsregio vertegenwoordigt. Een duidelijke

positionering van bevolkingszorg draagt eraan bij dat gemeenten een beter idee krijgen van

hun regionale verantwoordelijkheid. Wanneer de positionering van bevolkingszorg op orde

is, zal de veiligheidsregio makkelijker kunnen voldoen aan de prestatie-eisen

(crisiscommunicatie, opvang en verzorging, informeren van verwanten, herstelzorg) die zijn

genoemd in Bevolkingszorg op orde 2.0 (Veiligheidsberaad, 2014). De maatschappelijke

relevantie van dit onderzoek is dat de prestatie-eisen van bevolkingszorg voor en tijdens

incidenten worden gehaald, wat niet alleen voordelen heeft voor de veiligheidsregio, maar

ook voor de gemeenten en uiteindelijk voor de gehele maatschappij.

Wetenschappelijke relevantie

De beschikbare literatuur op het gebied van bevolkingszorg is zeer beperkt en het

merendeel ervan is verouderd. De meest recente literatuur is Bevolkingszorg op orde 2.0

(Veiligheidsberaad, 2014). Dit document wordt gezien als de nieuwe landelijk richtlijn en aan

de hand van dit document is veel bestaande documentatie aangepast. Doordat dit document

pas sinds 2014 bestaat, is binnen veel veiligheidsregio’s nog onduidelijkheid over de

definitieve implementatie van deze nieuwe visie. Bevolkingszorg is een wettelijke

verplichting van de veiligheidsregio’s maar de uitvoering van deze wettelijke verplichting is

een ander aspect.

Naar de positionering van bevolkingszorg binnen de Nederlandse veiligheidsregio’s is eerder

onderzoek gedaan, maar dit onderzoek stamt uit 2014. Hierdoor is het onderzoek relatief

verouderd, doordat veel veiligheidsregio’s juist vanaf 2014 sterk aan de slag zijn gegaan met

bevolkingszorg naar aanleiding van de nieuwe visie.

1.7 Onderzoeksmethode

Dit onderzoek heeft als doel inzicht te verschaffen in de verschillende organisatiestructuren

van de 25 verschillende Nederlandse veiligheidsregio’s. Om een eerste inzicht te krijgen in de

organisatiestructuren van de 25 verschillende Nederlandse veiligheidsregio’s, is een

literatuuronderzoek uitgevoerd. Op basis van dit literatuuronderzoek zijn per

veiligheidsregio de eerste bevindingen vastgelegd.

Deze eerste bevindingen zijn vervolgens gebruikt voor het praktijkonderzoek. Dit is het

tweede deel van het onderzoek dat zowel telefonisch als via e-mail heeft plaatsgevonden. In

het tweede deel van dit onderzoek is contact opgenomen met de 25 betrokken

14

coördinatoren bevolkingszorg. Eerst zijn deze coördinatoren door de coördinator

bevolkingszorg van VGGM op de hoogte gebracht van het feit dat er op korte termijn contact

met ze zou worden opgenomen voor dit onderzoek. Hier voor is gekozen, omdat de

coördinatoren bevolkingszorg op deze manier meer tijd hadden om zich voor te bereiden.

Ook kon zo gezorgd worden voor een hogere respons. Hieronder worden het

literatuuronderzoek en het praktijkonderzoek verder toegelicht.

1.7.1. Literatuuronderzoek

Een literatuuronderzoek bestaat uit op elkaar afgestemde activiteiten die het mogelijk

maken betrouwbaar en zuiver vast te stellen wat in de vakliteratuur gezegd wordt over een

bepaald verschijnsel of onderwerp (Vorst, 1982).

Op basis van de deelvragen is per veiligheidsregio gezocht naar relevante documenten en

literatuur. Daarnaast zijn landelijke documenten over bevolkingszorg, zoals bijvoorbeeld de

visiebepaling Bevolkingszorg op orde 2.0, gebruikt en is gekeken naar interne documenten

van VGGM. Verschillende veiligheidsregio’s hebben voorafgaand aan dit onderzoek voor hun

Veiligheidsregio relevante documentatie aangeleverd. Deze documentatie is ook

opgenomen in de literatuurstudie.

De volgende selectiecriteria zijn toegepast op het literatuuronderzoek:

- literatuur die relevant is voor het onderwerp;

- recente literatuur (om dit te controleren is de gevonden informatie nogmaals naar de

veiligheidsregio’s gestuurd ter controle);

- literatuur van bekende auteurs en landelijke organisatie op het gebied van

bevolkingszorg;

Het literatuur- en het documenten-onderzoek geven deels antwoord op deelvraag 1 en 2

van dit onderzoek.

1.7.2 Praktijkonderzoek

Voor het beantwoorden van deelvragen 3 tot en met 5 wordt gebruikgemaakt van een

praktijkonderzoek. Daarnaast wordt het praktijkonderzoek gebruikt voor de controle van de

gevonden antwoorden op de deelvragen 1 en 2.

Dit praktijkonderzoek bestaat uit semigestructureerde telefonische interviews die zijn

afgenomen bij de 25 coördinatoren bevolkingszorg van de Nederlandse veiligheidsregio’s.

Bij een semigestructureerd interview liggen de vragen niet volledig vast, maar kan worden

doorgevraagd als dat voor het onderzoek van belang is.

In dit onderzoek zijn de vragen niet volledig vrij dit houdt in dat er sprake is van een

semigestructureerd interview (Baarda & De Goede, 2007). Hier voor is gekozen omdat het

15

voor het onderzoek van belang is om de mogelijkheid te behouden door te vragen wanneer

daar aanleiding toe is. Het interview bestaat daarnaast uit open vragen, zodat respondenten

de mogelijkheid hebben om een eigen antwoord te formuleren.

1.8 Leeswijzer

In dit eerste hoofdstuk zijn de aanleiding en de probleemstelling van dit onderzoek

behandeld. De vraagstellingen en deelvragen zijn geformuleerd en de doelstelling van dit

onderzoek is beschreven. De maatschappelijke en wetenschappelijke relevantie van dit

onderzoek zijn uiteengezet. In het laatste deel van dit hoofdstuk is de onderzoeksopzet van

dit onderzoek toegelicht. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen literatuuronderzoek en

praktijkonderzoek.

In het hoofdstuk 2 van dit onderzoek wordt het theoretisch kader uiteengezet. In dit

hoofdstuk worden de relevante theorieën en modellen met betrekking tot de positionering

van bevolkingszorg binnen een veiligheidsregio besproken.

In het hoofdstuk 3 worden de methode van dit onderzoek besproken. Hierin wordt ingegaan

op het design van dit onderzoek, betrouwbaarheid en validiteit.

Hoofdstuk 4 en 5 zijn de operationalisatie-hoofdstukken. Hierin wordt uitgelegd welke

begrippen in dit onderzoek onderzocht worden. In hoofdstuk 4 worden begrippen

beschreven die in de koude fase gebruikt worden. In hoofdstuk 5 worden begrippen

beschreven die in de warme fase gebruikt worden.

Hoofdstuk 6 en 7 zijn de analyse-hoofdstukken. Hierin worden de onderzoeksresultaten

geanalyseerd. In hoofdstuk 6 worden de resultaten van de koude fase besproken. In

hoofdstuk 7 worden de resultaten van de warme fase besproken.

In hoofdstuk 8 wordt kort de extra vraag over voor- en nadelen besproken. Hoofdstuk 9

bestaat uit de conclusie, aanbevelingen en discussie.

2. Theoretisch kader

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de literatuur. Eerst wordt de Wet gemeenschappelijke

regelingen besproken. Ingegaan wordt op hoe de Gemeentelijke samenwerkingen juridisch

zijn geregeld en wat de voordelen zijn van gemeentelijke samenwerkingen. Hierna wordt

ingegaan op bevolkingszorg en de wettelijke verantwoordelijkheid van bevolkingszorg

volgens de Wet veiligheidsregio’s. Vervolgens wordt een korte uitleg gegeven over crises en

rampen, waarna de visie bevolkingszorg op orde 2.0 wordt besproken. Tenslotte wordt er

nog een theoretische uitleg gegeven over de verschillende Nederlandse veiligheidsregio’s.

16

2.1 Gemeentelijke samenwerkingen Binnen de bestuurlijke organisatie van gemeenten bestaan verschillende

samenwerkingsverbanden. Doordat bevolkingszorg zich bezighoudt met de gemeentelijke

processen ten tijde van een crisis, is het relevant om te kijken op welke gebieden gemeenten

samenwerken en hoe dit wettelijk geregeld is. Per veiligheidsregio verschilt het welke

samenwerkingsverbanden tussen gemeenten plaatsvinden.

De Wet gemeenschappelijke regelingen regelt publiekrechtelijke samenwerkingsverbanden

tussen gemeenten, provincies en waterschappen. De wet dateert oorspronkelijk uit 1950

maar is een aantal keer grondig aangepast. Het doel van de Wet gemeenschappelijke

regelingen - en daarmee van gemeentelijke samenwerking - is om meer kwaliteit, efficiëntie,

minder kosten en een grotere gemeenschappelijke schaal te bewerkstelligen (Rijksoverheid,

2014). De eigen verantwoordelijkheid van gemeenten blijft bestaan. Samenwerking is een

aanvulling op de eigen gemeentelijke verantwoordelijkheid. Volgens de Wet

gemeenschappelijke regelingen hebben gemeenten verschillende

samenwerkingsmogelijkheden. Hieronder worden de verschillende

samenwerkingsmogelijkheden toegelicht.

De meest vergaande vorm van samenwerking is het instellen van een openbaar lichaam met

rechtspersoonlijkheid en een werkorganisatie. Gemeenten kunnen bevoegdheden

overdragen aan dit openbaar lichaam. Een gemeenschappelijk orgaan zonder

rechtspersoonlijkheid is een minder vergaande vorm van samenwerking. Aan dit orgaan

kunnen tevens bevoegdheden worden overgedragen. Hierop zijn echter een aantal

uitzonderingen van toepassing. Zo mag geen belasting geheven worden en mogen er geen

algemeen verbindende voorschriften worden vastgesteld. De lichtste vorm van

gemeenschappelijke samenwerking is de constructie ‘centrumgemeente’. Hierbij komen

deelnemende gemeenten overeen dat bepaalde bevoegdheden worden uitgeoefend door

een aangewezen bestuursorgaan of door bijvoorbeeld een ambtenaar van een andere

gemeente (Vereniging van Nederlandse Gemeenten, 2008).

In 1984 is de Wet gemeenschappelijke regelingen herzien in het kader van het idee ‘verlengd

lokaal bestuur’ en met het oog op het verminderen van allerlei samenwerkingsverbanden

tussen gemeenten en andere organisaties (Traag, 1993). Met deze wetsverandering

veranderde niet alleen de vorm van de gemeentelijke samenwerking, maar ook de motieven

daarachter. Zo zijn in de jaren tachtig andere motieven belangrijker geworden zoals,

schaalvoordelen, efficiënte en effectieve bedrijfsvoering (Vereniging voor Nederlandse

Gemeenten, 2008). Dit sluit aan bij de stroming van New Public Management (NPM) die is

opgekomen sinds de jaren achtig met als doel bureaucratie binnen organisaties te

verminderen en meer bedrijfsmatig te gaan werken (Politt & Boukaert, 2011).

Deelnemende gemeenten hebben verschillende voordelen van intergemeentelijke

samenwerkingen.

17

o Intergemeentelijke samenwerking zorgt voor een vermindering van de

kwetsbaarheid van een ambtelijke organisatie (Van de Laar, 2010).

o Intergemeentelijke samenwerking biedt gemeenten een kans om te voorkomen

dat gemeentelijke herindeling nodig is (Fraanje & Herweijer, 2013).

o Intergemeentelijke samenwerking zorgt ervoor dat de bestuurskracht van

gemeenten wordt verbeterd, dat kwetsbaarheid wordt verminderd en de

kwaliteit van producten wordt verbeterd doordat kosten en expertise kunnen

worden gedeeld. Vooral dit laatste kan voor kleinere gemeenten anders

problemen opleveren (Fraanje & Herweijer, 2013 & Van der Laar, 2010).

o Gemeentegrenzen bestaan soms meer op papier dan echt voor een samenleving.

De maatschappelijke impact van een probleem overschrijdt vaak de

gemeentegrond. De veiligheidsregio kan bij dit soort problemen ook een

mogelijk hulpbron zijn.

o Intergemeentelijke samenwerking is uitstekend geschikt om voldoende

draagkracht te genereren om financiële schommelingen op te vangen, door het

spreiden van risico’s (Van der Laar, 2010).

2.2 Crisis en crisisbeheersing Volgens de Wet veiligheidsregio’s is een crisis een situatie waarin een vitaal belang van de

samenleving wordt aangetast of dreigt te worden aangetast (Artikel 1 Wet veiligheidsregio’s,

2010). Rosenthal, Bezuyen en van Duijn (1998) maken in de literatuur onderscheid tussen

rampen en crises. Een crisis is volgens Rosenthal et al. (1998) een ernstige bedreiging van de

basisstructuren of van de fundamentele waarden en normen van een sociaal systeem.

Daarnaast moeten bij een crisis kritieke beslissingen genomen worden in een geringe

beslistijd en met een hoge mate van onzekerheid. Een ramp is volgens Rosenthal et al.

(1998) een zwaar ongeval of een andere gebeurtenis waarbij het leven en de gezondheid van

veel personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate zijn geschaad of

worden bedreigd en waarbij een gecoördineerde inzet van diensten of organisaties van

verschillende disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen

te beperken (Artikel 1 Wet veiligheidsregio’s, 2010). Bevolkingszorg houdt zich bezig met

crisisbeheersing. Dit is het geheel van maatregelen en voorzieningen, met inbegrip van de

voorbereiding daarop, dat het gemeentebestuur of de veiligheidsregio in een crisis treft ter

handhaving van de openbare orde, mogelijk in samenhang met andere maatregelen en

voorzieningen die tijdens een crisis worden getroffen (Artikel 1 Wet veiligheidsregio’s, 2010).

2.3 (Wet) veiligheidsregio’s 6 juli 1999 heeft toenmalig staatsecretaris De Vries de raad van het openbaar bestuur

opdracht gegeven uit te zoeken “In hoeverre een vorm van integratie van de besturen van in

ieder geval de brandweer en geneeskundige regio’s en eventueel politieregio’s bijdragen aan

de versterking van samenwerking naar territoriale congruentie?” (De Greef, 2009). In 1999 is

hier een negatief advies over uitgebracht, naar aanleiding van de rampen in Volendam en

Enschede is in 2003 dit advies aangepast. In dit advies wordt een veiligheidsregio beschreven

18

als een tussen gemeenten ingesteld regionaal bestuur dat belast is met rampenbestrijding

en daarbij de brandweer en geneeskundige hulpverlening aanstuurt (De Greef, 2009).

Gebaseerd op dit advies is op 1 oktober 2010 de Wet veiligheidsregio’s in werking gesteld

(Veiligheid, 2012). Artikel 8 van de Wet veiligheidsregio’s deelt Nederland op in 25

veiligheidsregio’s.

In de onderstaande tabel is een overzicht van de Nederlandse veiligheidsregio’s zichtbaar uit

de Wet veiligheidsregio’s, per veiligheidsregio is het aantal gemeenten en inwoners

weergegeven. Veiligheidsregio Flevoland en Gooi en Vechtstreek zijn bij elkaar opgeteld, hier

is voor gekozen omdat deze veiligheidsregio’s samenwerken op het gebied van

bevolkingszorg.

Tabel 1: Overzicht veiligheidsregio’s.

Veiligheidsregio Aantal gemeenten Aantal inwoners

Amsterdam-Amstelland 6 1.035.506 Brabant-Noord 17 651.064 Brabant-Zuidoost 21 761.763 Drenthe 12 491.792 Flevoland & Gooi en Vechtstreek

13 658.510

Fryslân 23 646.874 Gelderland-Midden 15 684.597 Gelderland-Zuid 16 549.548 Groningen 20 583.591 Haaglanden 9 1.080.034 Hollands Midden 19 786.818 IJsselland 11 520.498 Kennemerland 10 538.522 Limburg-Noord 15 517.509 Midden- en West-Brabant 26 1.099.704 Noord- en Oost-Gelderland 22 817.849 Noord-Holland-Noord 17 652.114 Rotterdam-Rijnmond 15 1.295.319 Twente 14 627.209 Utrecht 26 1.284.504 Zaanstreek-Waterland 8 332.649 Zeeland 13 381.568 Zuid-Holland-Zuid 17 493.148 Zuid-Limburg 18 684.020 Bron inwoneraantal= CBS Statline, 2017, Bron; Aantal gemeenten CBS Statline, 2017 gecorrigeerd voor de herindelingen per 1-01-2018.

2.4 Bevolkingszorg In artikel 2 van de Wet veiligheidsregio’s is vastgelegd dat het college van burgemeester en

wethouders belast is met de organisatie van de rampenbestrijding en crisisbeheersing. In

artikel 10 van de Wet veiligheidsregio’s staat beschreven dat deze verantwoordelijkheid is

19

overgedragen aan de veiligheidsregio (Wet veiligheidsregio’s , 2010). Het college van

burgermeesters en wethouders blijft echter verantwoordelijk voor het aanstellen van een

team bevolkingszorg (Instituut Fysieke Veiligheid (IFV), 2016A). Dit zorgt ervoor dat

gemeenten een belangrijke rol vervullen in de crisisbeheersing. In de Wet veiligheidsregio’s

is vastgelegd dat het team bevolkingszorg belast is met de volgende taken (Wet

veiligheidsregio’s, 2010):

het verzorgen van de crisiscommunicatie;

het voorzien in opvang en verzorging van de bevolking;

het verzorgen van nazorg voor de bevolking;

het registreren van de slachtoffers;

het registreren van schadegevallen;

het adviseren van het regionaal operationeel team.

Uit deze verschillende taken kunnen drie hoofdtaken worden afgeleid.

1. Crisiscommunicatie

2. Acute bevolkingszorg

3. Herstelzorg en het proces nafase (IFV, 2016).

De Wet veiligheidsregio’s stelt geen verdere eisen aan het team bevolkingszorg. De hier

bovengenoemde taken zijn opgenomen in de wet. Aan de invulling van deze taken zijn

vanuit de wet geen eisen gesteld. Bevolkingszorg is momenteel zelf vrij om invulling aan

deze wettelijke taken te geven. Wel zijn hiervoor sinds de vaststelling van de Wet

veiligheidsregio’s verschillende richtlijnen opgesteld. Uit incidenten crisis-evaluaties blijkt

echter dat deze richtlijnen niet altijd leiden tot de juiste invulling van het proces

bevolkingszorg (Veiligheidsberaad, 2014).

2.5 Bevolkingszorg 2.0 Bevolkingszorg op Orde 2.0 is een aangescherpte versie van het rapport ‘Bevolkingszorg op

orde - de vrijblijvendheid voorbij’. In het rapport Bevolkingszorg op Orde 2.0 presenteert de

commissie Bevolkingszorg op orde (BZOO) een vernieuwende visie op bevolkingszorg.

Zelfredzaamheid heeft een centrale plaats gekregen binnen deze nieuwe visie. Uit de

praktijk blijkt dat in crisissituaties burgers vaak voorzien in een deel van de zorg. De overheid

dient hier bij het ontwikkelen van zorg op in te spelen volgens de nieuwe visie (Veiligheid,

2012).

De Visie Bevolkingszorg op Orde 2.0 probeert daarnaast de vrijblijvendheid van

bevolkingszorg tegen te gaan. Hiervoor zijn prestatie-eisen in de visie opgenomen. Deze

prestatie-eisen moeten duidelijk maken wat minimaal wordt verstaan onder een adequate


De Visie Bevolkingszorg op Orde 2.0 bestaat uit vier visie-elementen ten aanzien van


20

1. De overheid rekent erop dat de samenleving haar verantwoordelijkheid (ook tijdens

en na een crisis) neemt.

2. De overheid stemt haar bevolkingszorg af op de zelfredzaamheid van de

samenleving.

3. De overheid houdt rekening met en maakt gebruik van de spontane hulp uit de

samenleving.

4. De overheid bereidt zich daar waar het om verminderd zelfredzamen gaat voor tot

een vastgesteld zorgniveau, aangeduid als ‘voorbereide bevolkingszorg’. De ‘restzorg’

levert zij op basis van veerkracht en improvisatie, wat wordt aangeduid als

‘geïmproviseerde zorg’.

2.6 Positionering bevolkingszorg koude fase Om bevolkingszorg in de koude fase te positioneren binnen de 25 verschillende Nederlandse

veiligheidsregio’s is er in overleg met de coördinator bevolkingszorg VGGM en verschillende

lokale ambtenaren openbare orde en veiligheid (AOV’ers) gekozen om te naar vijf

verschillende onderdelen van bevolkingszorg in de koude fase: organisatiestructuur,

regionalisering, voorbereiding en gecoördineerde taken, fte en budget. Hieronder worden

deze verschillende onderdelen kort besproken. Later in dit onderzoek wordt per onderdeel

een vergelijking gemaakt naar aanleiding van de informatie geleverd die de verschillende

veiligheidsregio’s hebben geleverd. Gedetailleerde informatie per veiligheidsregio is te

vinden in bijlage 1.

2.6.1. Organisatiestructuur

Binnen het onderwerp organisatiestructuur worden de verschillende organisatiestructuren

en aansturingen van de 25 verschillende Nederlandse veiligheidsregio’s in de koude fase met

elkaar vergeleken. Gekeken is naar de manier waarop bevolkingszorg georganiseerd is

binnen een veiligheidsregio of de manier waarop bevolkingszorg aanhaakt bij een

veiligheidsregio. Globaal zijn vier varianten te onderscheiden: bevolkingszorg heeft een eigen

kolom, de veiligheidsregio heeft geen inhoudelijk functie, de veiligheidsregio heeft een aparte

afdeling bevolkingszorg en bevolkingszorg staat los van de veiligheidsregio. Gekozen is voor

deze vier hoofdthema’s, omdat deze de grootste verschillen in organisatiestructuur tussen

de verschillende veiligheidsregio’s laten zien.

2.6.2. Regionalisering

Voor het onderwerp regionalisering wordt nagegaan in hoeverre de 25 verschillende

veiligheidsregio’s zijn geregionaliseerd in de koude fase. Regionalisering vindt plaats op drie

niveaus (Kreukels, 1996): macro-, meso- en micro niveau. Binnen deze drie niveaus zijn zes

varianten van regionalisering te zien. Gekozen is voor deze zes varianten, binnen de drie

niveaus omdat deze de vormen van regionalisering in de koude fase laten zien. Macroniveau

is regionalisering op landelijk niveau. In dit onderzoek valt hier de variant regionalisering

door samenwerking met andere veiligheidsregio onder. Mesoniveau is regionalisering op het

niveau van een veiligheidsregio en of meerdere gemeenten. In dit onderzoek wordt hiervoor

gekeken naar de varianten regionalisering in de gemeentelijke processen, regionalisering

21

door middel van bevolkingszorg en regionalisering door middel van

districten/samenwerkingsverbanden. Microniveau bestaat in dit geval uit regionalisering op

gemeentelijk niveau. In dit onderzoek wordt hiervoor gekeken naar de variant

regionalisering door middel van werkgroepen/AOV’ers en expertteams en regionalisering van

de AOV’ers.

2.6.3. Voorbereiding en gecoördineerde taken

Bij het onderwerp voorbereiding en gecoördineerde taken wordt een vergelijking gemaakt

tussen de opzet van de voorbereidende en gecoördineerde taken in de 25 verschillende

veiligheidsregio’s in de koude fase. Geprobeerd wordt een vergelijking te maken tussen de

meest voorkomende structuren. Binnen deze vraag zijn twee hoofdstructuren zichtbaar.

Binnen deze twee hoofdstructuren wordt de vergelijking gemaakt. De eerste structuur heeft

te maken met de taken van bevolkingszorg zelf. Deze structuur is op te splitsen in twee

varianten: veiligheidsregio waarbij bevolkingszorg zich bezighoudt met voorbereiding en

coördinerende taken en veiligheidsregio’s waarbij bevolkingszorg zich alleen bezighoudt met

coördinerende taken. De tweede structuur is specifieker en speelt zich af op gemeente- of

werkgroep niveau. Binnen deze hoofdstructuur zijn drie hoofdthema’s zichtbaar:

voorbereiding en gecoördineerde taken via werkgroepen, vakgroepen en expertteams,

voorbereiding en gecoördineerde taken liggen bij een individuele gemeenten en

voorbereiding en gecoördineerde taken worden geregeld door een of twee gemeenten voor

de hele veiligheidsregio.

2.6.4. Fulltime-equivalent

In het hoofdstuk fte wordt het aantal fte’s dat de verschillende veiligheidsregio’s hebben

voor de voorbereidende en gecoördineerde taken met elkaar vergeleken. Zo wordt een

algemeen beeld verkregen van de bezetting voor bevolkingszorg is in de verschillende

veiligheidsregio’s. Wanneer mogelijk is in dit hoofdstuk ook een fte-verdeling te zien.

2.6.5. Budget

In het hoofdstuk budget wordt een vergelijking gemaakt tussen het budget van de 25

verschillende Nederlandse veiligheidsregio’s in de koude fase. Geprobeerd is dit vraagstuk

vooral te richten op het budget voor opleiden, trainen en oefenen (OTO) aangezien dit het

beste te vergelijken is, doordat het bij alle veiligheidsregio’s speelt. Daarnaast hebben een

aantal veiligheidsregio’s meer financiële informatie gegeven. Wanneer deze interessant is

voor de vergelijking zal deze ook besproken worden.

2.7 Positionering bevolkingszorg warme fase Om bevolkingszorg in de warme fase te positioneren binnen de 25 verschillende

Nederlandse veiligheidsregio’s is in overleg met de coördinator bevolkingszorg VGGM en

verschillende lokale AOV’ers gekozen om te kijken naar vier onderdelen van bevolkingszorg

in de warme fase. Hieronder worden deze verschillende onderdelen kort besproken. Later in

22

dit onderzoek wordt per onderdeel een vergelijking gemaakt naar aanleiding van de

informatie die de verschillende veiligheidsregio’s hebben aangeleverd.

2.7.1.Waar komen de warme functionarissen vandaan? In het hoofdstuk ‘Waar komen de warme functionarissen vandaan?’ wordt onderzocht waar

de warme functionarissen in de verschillende veiligheidsregio’s vandaan komen. Deze

vergelijking wordt weergeven in tabelvorm. Hier is voor gekozen omdat de afkomst van

functionarissen per veiligheidsregio verschillend is, waardoor een kort overzicht een

hulpmiddel is om de resultaten te vergelijken. In de tabel wordt gekeken naar

veiligheidsregio, regionalisering, afkomst van de functionarissen en bijzonderheden.

2.7.2. Aanstelling warme functionarissen

In het hoofdstuk aanstelling warme functionarissen wordt onderzocht hoe de warme

functionarissen in de verschillende veiligheidsregio’s zijn aangesteld. Om deze vraag te

beantwoorden, zijn twee deelvragen opgesteld: Is er een aanstellingsbesluit? en Met wie is

het aanstellingsbesluit afgesloten? Aan de hand van deze twee vragen zijn de belangrijkste

verschillen tussen veiligheidsregio’s betreffende de aanstelling van warme functionarissen

zichtbaar.

2.7.3. Piketfuncties

In het hoofdstuk piketfuncties wordt een vergelijking gemaakt tussen de verschillende

veiligheidsregio’s op het gebied van piketfuncties. Doordat de piketfuncties per

veiligheidsregio’s verschillen, is ervoor gekozen om de vergelijking weer te geven in een

tabel. In de tabel wordt een verschil gemaakt tussen harde, kans, zachte en vrije instroom

piketfuncties. Bij een hard piket dient een piketfunctionaris gedurende zijn of haar

piketdienst zowel bereikbaar als beschikbaar te zijn. Bij een kans, zacht of vrije instroom

piket worden piketfunctionarissen uit een lijst gebeld echter hoeven ze niet beschikbaar te

zijn. Het idee van dit soort piketten is dat wanneer een bepaald aantal mensen gebeld wordt

er altijd wel een iemand beschikbaar is (Zannoni, Schaap en Mathijs, 2007). In dit onderzoek

is ervoor gekozen om bij de telefonische interviews de nadruk te leggen op harde

piketfuncties. Dit is gedaan om ervoor te zorgen dat de informatie voor de veiligheidsregio’s

behapbaar bleef.

2.7.4. Capaciteit warme fase.

In het hoofdstuk capaciteit warme fase wordt een vergelijking gemaakt tussen de

verschillende veiligheidsregio’s op het gebied van de aanwezige capaciteit in de warme fase.

Dit hoofdstuk is gebaseerd op het idee dat hier verwachtingen of afspraken over zijn:

hoeveel werknemers worden er bijvoorbeeld verwacht bij een crisis?

2.8 Conclusie Dit theoriehoofdstuk beantwoordt geen specifieke vraag, maar levert wel de benodigde

achtergrondinformatie om de opgestelde onderzoeksvragen te begrijpen. In het eerste deel

van dit hoofdstuk is een korte uitleg gegeven over verschillende vormen van

23

intergemeentelijke samenwerking. Aangezien bevolkingszorg een vorm van

intergemeentelijke samenwerking is. Hierna is een theoretische inkijk gegeven in de

begrippen crisis en crisisbeheersing. Aangezien bevolkingszorg zowel in de koude als in de

warme fase raakvlakken heeft met crisis en crisisbeheersing, is het van belang om hier een

algemene basiskennis over te hebben. Hierna wordt kort iets uitgelegd over het ontstaan

van de Wet veiligheidsregio’s en de samenstelling van de verschillende Nederlandse

veiligheidsregio’s. Aangezien de veiligheidsregio’s in dit onderzoek vergeleken worden is het

belangrijk om een duidelijk beeld over de grote van de Nederlandse veiligheidsregio’s te

hebben. Daarna is gekeken naar de theoretische onderdelen bevolkingszorg en

bevolkingszorg op orde 2.0. Eerst wordt ingegaan op wat bevolkingszorg inhoudt en welke

wettelijke verplichtingen er zijn. Vervolgens is besproken hoe bevolkingszorg aan het

veranderen is aan de hand van deze nieuwe visie en wat dit voor de bevolkingszorg in de

Nederlandse veiligheidsregio’s betekent. Het theoriehoofdstuk wordt afgesloten met twee

hoofdstukken over de positionering van bevolkingszorg in de koude en in de warme fase. In

deze 2 hoofdstukken wordt een theoretische inkijk gegeven op de onderdelen waar verder

in dit onderzoek naar gekeken wordt.

In dit onderzoek wordt niet specifiek ingegaan op deze theoretische ideeën. Deze kennis is

echter wel nodig om een goede vergelijking te kunnen maken tussen de verschillende

Nederlandse veiligheidsregio’s, bijvoorbeeld doordat de stukken over bevolkingszorg en

bevolkingszorg op orde 2.0 bijdragen aan het begrip met welke verplichtingen

veiligheidsregio’s te maken hebben en waarom ze veranderen. Paragraaf 2.6 en 2.7 sluiten

specifieker aan bij het vervolgonderzoek. Doordat de paragrafen gebaseerd zijn op de

visiebepaling voor het project ‘Bouwen bevolkingszorg’ zijn ze theoretisch specifiek voor

VGGM.

3. Methodologisch kader

In dit hoofdstuk wordt het methodologisch kader van dit onderzoek beschreven. In de eerste

paragraaf wordt ingegaan op de verzameling van data. In de tweede paragraaf wordt

uitgelegd hoe de verzamelde data geanalyseerd is. Vervolgens wordt afgesloten met een

bespreking van de betrouwbaarheid en de validiteit van dit onderzoek.

3.1 Dataverzameling. Om een beeld te geven van de positionering van bevolkingszorg binnen de 25 verschillende

veiligheidsregio’s, zijn op drie manieren data verzameld. Eerst is een literatuurstudie

uitgevoerd. Hiervoor zijn onder andere samenwerkingsovereenkomsten, draaiboeken en

visitatierapporten doorgelezen. Vervolgens hebben alle coördinatoren bevolkingszorg via

een e-mail de deelvragen ontvangen met het verzoek deze voor een aangegeven datum te

beantwoorden. Deze e-mail is gespecificeerd per veiligheidsregio om zo de in de

documentstudie gevonden antwoorden te controleren.

24

Na het versturen van deze e-mail zijn telefonisch semigestructureerde interviews afgenomen

met de coördinatoren bevolkingszorg die schriftelijk antwoorden hebben gestuurd op de

deelvragen. Het doel van deze interviews was om inzicht te verkrijgen in de positionering

van bevolkingszorg in de betreffende veiligheidsregio’s. Gekozen is voor

semigestructureerde interviews omdat door middel van deze methode gedetailleerde en

diepgaande informatie kan worden verkregen (vanwege de mogelijkheid tot doorvragen)

over hoe bevolkingszorg binnen de andere Nederlandse veiligheidsregio’s is gepositioneerd.

Hier is voor gekozen omdat bevolkingszorg in het land zo in ontwikkeling is, dat zelfs recente

literatuur en documenten soms niet meer volledig up-to-date zijn. De keuze voor

semigestructureerde interviews is gemaakt om op een gestructureerde manier te

controleren of de in de literatuurstudie gevonden informatie nog up-to-date is.

Een aantal coördinatoren bevolkingszorg heeft naar aanleiding van de eerste e-mail laten

weten de vragen het liefst direct telefonisch te beantwoorden. Met deze groep

coördinatoren zijn direct telefonisch semigestructureerde interviews afgenomen. Daarnaast

was er ook een groep coördinatoren vanwege tijdgebrek verhinderd om telefonisch deel te

nemen. Deze coördinatoren hebben alleen via e-mail deelgenomen. In de bronnenlijst is een

exacte verdeling te zien waarin aangegeven staat op welke manieren de verschillende

veiligheidsregio’s hebben deelgenomen.

Na de eerste e-mail is ervoor gekozen na drie weken een herhalingsmail te sturen waarin de

deelnemers die nog niet gereageerd hadden nogmaals is verzocht de deelvragen via de e-

mail te beantwoorden. De deelnemers die hierop niet hebben gereageerd, zijn daarna indien

ze niet bereikbaar waren meerdere malen gebeld met het verzoek deel te nemen.

3.2 Data-analyse Naast een literatuuronderzoek is ook een kwalitatief onderzoek uitgevoerd. Dit heeft geleid

tot kwalitatieve onderzoeksresultaten. Het analyseren van kwalitatief materiaal bestaat in

de kern uit het maken van een tekstanalyse (Bleijenbergh, 2013). Zowel de resultaten van de

vragenlijsten per e-mail als de resultaten van de telefonische vragenlijsten zijn op een

deductieve manier geanalyseerd. Dit is gedaan door het toekennen van codes aan bepaalde

stukken tekst. Dit is een theoriegerichte benadering volgens Bleijenbergh (2013). Deze

benadering past het beste bij het onderzoek, omdat hiermee het gemakkelijkst een verschil

aangeduid kan worden in de positionering van bevolkingszorg bij de verschillende

organisaties. Daarnaast kan op deze manier het verschil tussen de koude en warme fase

aangeduid worden. In de resultaten zijn codes toegekend aan teksten over de warme en de

koude fase en de verschillende soorten organisatiestructuren. De codes zijn ook gebruikt om

overlappende structuren tussen verschillende organisaties weer te geven. Naast het

toekennen van codes zijn alle veiligheidsregio’s ook apart geanalyseerd. In het onderzoek

wordt namelijk niet alleen een vergelijking gemaakt tussen de verschillende

organisatiestructuren; ook de individuele organisatiestructuren worden besproken.

25

3.3 Betrouwbaarheid en validiteit. De betrouwbaarheid van een onderzoek is van belang om uitkomsten als zinvol te

bestempelen. Hiervoor is het van belang om systematisch te werk te gaan. De

betrouwbaarheid van het onderzoek bestaat volgens Van Thiel (2010) uit twee onderdelen,

namelijk nauwkeurigheid en consistentie. Nauwkeurigheid heeft betrekking op de

meetinstrumenten die worden gebruikt. Om de variabelen te meten, is gebruikgemaakt van

het analyseren van documenten en het afnemen van interviews. De variabelen uit dit

onderzoek zijn geoperationaliseerd en vervolgens systematisch geanalyseerd in zowel

interviews als documenten.

De interviews via de e-mail zijn gestructureerd opgesteld. Alle veiligheidsregio’s hebben

bovendien dezelfde vragen gekregen. Dit verhoogt de betrouwbaarheid van het onderzoek.

De consistentie gaat in op de herhaalbaarheid van het onderzoek. Dit houdt volgens van

Thiel (2010) in dat het onderzoek onder dezelfde omstandigheden tot hetzelfde resultaat

moet leiden. Door zowel gebruik te maken van literatuurstudie als van interviews op twee

manieren, is de consistentie hoog. Informatie wordt door deze combinatie van

interviewtechnieken immers gecontroleerd. Daarnaast wordt er in de telefonische

interviews bij onduidelijkheden om toelichting gevraagd, wat zorgt voor een afgenomen

kans op verkeerde interpretaties. Wel zijn er veel veranderingen binnen dit onderwerp,

zodat de kans groot is dat wanneer het onderzoek over een paar jaar herhaald wordt, de

situaties binnen de veiligheidsregio’s weer zijn veranderd.

Naast betrouwbaarheid is validiteit van een onderzoek van belang. Van Thiel (2010) verdeelt

validiteit in externe en interne validiteit. De interne validiteit is gericht op het meten wat je

wil meten. De interne validiteit in dit onderzoek is hoog doordat er een specifieke

onderzoeksopdracht is. Hierdoor kan duidelijk gemeten worden wat er gemeten moet

worden. De externe validiteit toont aan in hoeverre de gevonden onderzoeksresultaten te

generaliseren zijn. Dit is in dit geval moeilijker te meten, omdat bevolkingszorg een specifiek

Nederlands proces is. Daarnaast is de bevolkingszorg structuur ook niet te generaliseren

naar andere onderdelen van een crisisorganisatie omdat het om een heel specifiek proces

gaat.

4. Vergelijking resultaten: positionering bevolkingszorg

koude fase

In dit hoofdstuk worden de resultaten van de positionering van bevolkingszorg in de koude fase van de verschillende veiligheidsregio’s met elkaar vergeleken. Dit wordt gedaan aan de hand van vijf onderwerpen: organisatiestructuur, regionalisering, voorbereiding en gecoördineerde taken, fte en budget. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een korte conclusie waarin een algemene vergelijking wordt gemaakt op het gebied van de positionering van bevolkingszorg in de koude fase.

26

4.1 Vergelijking resultaten: organisatiestructuur Bij het onderdeel ‘organisatiestructuur’ is een vergelijking gemaakt tussen de

organisatiestructuur van de verschillende Nederlandse veiligheidsregio’s. De vergelijking is

opgesplitst in de verschillende onderdelen die zijn besproken in hoofdstuk 2. Per onderdeel

is aangegeven of het voorkomt in de Nederlandse veiligheidsregio’s.

De vier varianten laten een tweedeling zien tussen de Nederlandse veiligheidsregio’s. Bij de

veiligheidsregio’s waarbij bevolkingszorg een eigen kolom heeft of een aparte afdeling is

heeft bevolkingszorg (meer) een eigen identiteit binnen de veiligheidsregio. Een afdeling

bevolkingszorg of gemeenten maakt hier (zelfstandig) beleid en voert (zelfstandig) taken uit.

Het verschil tussen de veiligheidsregio’s zit hierbij vooral in de bestuurlijke

verantwoordelijkheid. Terwijl bij de veiligheidsregio’s waarbij bevolkingszorg geen

inhoudelijke functie heeft of losstaat van de veiligheidsregio gemeenten veel meer invloed

hebben. De gemeentesecretaris is hierbij veelal (direct) verantwoordelijk of leidinggevend

en het beleid wordt (veelal) bedacht door gemeente medewerkers. Medewerker van de

veiligheidsregio (bevolkingszorg) hebben hierin veelal geen rol.

Eigen kolom binnen de veiligheidsregio

- In verschillende veiligheidsregio’s in Nederland heeft bevolkingszorg een eigen kolom

binnen de veiligheidsregio. Dit houdt in dat bevolkingszorg (in bepaalde mate) ook eigen

bestuurlijke verantwoordelijkheid heeft. Veiligheidsregio’s waar dit gebeurt, zijn:

Amsterdam-Amstelland (gemeentelijke kolom), Flevoland en Gooi en Vechtstreek, en

Groningen.

Aparte afdeling bevolkingszorg binnen de veiligheidsregio

- Een tweede mogelijkheid zijn veiligheidsregio’s die een aparte afdeling bevolkingszorg

hebben die (nog) geen aparte bestuursverantwoordelijkheid heeft. In veel

veiligheidsregio’s is men hier mee bezig en heeft bevolkingszorg wel een aparte

begroting of een apart programma in de veiligheidsregio. In de veiligheidsregio’s valt de

afdeling bevolkingszorg op bestuurlijk niveau nog onder bijvoorbeeld de GGD

(gemeentelijke gezondheidsdienst), GHOR (geneeskundige hulpverleningsorganisatie in

de regio) of de brandweer. Veiligheidsregio’s waar dit gebeurt, zijn: Brabant-Zuidoost,

Friesland, Gelderland-midden, Hollands Midden, IJsselland, Kennemerland, Midden-West

Brabant, Noord- en Oost-Gelderland, Utrecht, Zeeland, Zuid-Holland-Zuid.

Bevolkingszorg staat los van de veiligheidsregio

- Een derde mogelijkheid zijn veiligheidsregio’s waarbij bevolkingszorg (volledig) losstaat

van de veiligheidsregio. Bevolkingszorg staat in deze veiligheidsregio’s (direct) onder

leiding van de coördinerend gemeentesecretaris. Bevolkingszorg heeft in deze

veiligheidsregio’s een losstaande begroting (die soms is ondergebracht bij de

veiligheidsregio). Veiligheidsregio’s waarin dit gebeurt, zijn Haaglanden en Limburg-

Noord.

Veiligheidsregio heeft geen inhoudelijke functie.

27

- Bij sommige veiligheidsregio’s ligt de verantwoordelijkheid voor bevolkingszorg

inhoudelijk bij de gemeenten, bijvoorbeeld bij expertteams of AOV’ers/adviseurs

crisisbeheersing (ACB’ers). De veiligheidsregio’s hebben hierbij puur een controlerende

taak en een OTO verantwoordelijkheid. Veiligheidsregio’s waar dit gebeurt zijn: Brabant-

Noord, Drenthe, Noord-Holland-Noord, Rotterdam-Rijnmond en Twente.

4.2 Vergelijking resultaten: regionalisering Bij het onderdeel ‘regionalisering’ is het belang om een splitsing te maken tussen

veiligheidsregio’s waarbij wel of geen sprake is van regionalisering. Daarnaast is het van

belang om bij de veiligheidsregio’s waarbij sprake is van regionalisering, een onderscheid te

maken in de mate waarin geregionaliseerd is. Uit de analyse blijkt dat er in iedere

veiligheidsregio sprake is van een zekere mate van regionalisering. De categorie ‘geen

regionalisering’ kan hierdoor als leeg beschouwd worden. De categorie ‘regionalisering’ is

opgesplitst in verschillende onderdelen. Het is mogelijk dat binnen veiligheidsregio’s sprake

is van meerdere soorten regionalisering.

Regionalisering

- Regionalisering in de gemeentelijke processen

o Sommige veiligheidsregio’s hebben ervoor gekozen om de verschillende

gemeentelijke processen te regionaliseren. Hierbij gaat het om processen zoals

crisiscommunicatie, nafase en publieke zorg. Van belang om in het oog te

houden, is dat namen van processen veelal verschillen per veiligheidsregio. Deze

regionalisering houdt in dat de veiligheidsregio of een gemeente de invulling van

deze processen voor de andere gemeenten verzorgt. Een veiligheidsregio waarbij

dit gebeurt, is: Amsterdam-Amstelland (gemeente Amsterdam).

- Regionalisering door middel van expertteams/werkgroepen/AOV’ers werkzaam voor

de veiligheidsregio

o Een aantal veiligheidsregio’s heeft ervoor gekozen om expertteams/werkgroepen

in te zetten voor de veiligheidsregio waarin (bijvoorbeeld) medewerkers/AOV’ers

van verschillende gemeenten zitten om zich samen bezig te houden met het

opstellen van beleid en de invulling van processen. Veiligheidsregio’s waar dit

gebeurt, zijn: Brabant-Noord, Drenthe, Friesland, Hollands Midden, Midden-

West-Brabant, Noord- en Oost-Gelderland, Noord-Holland-Noord, Rotterdam-

Rijnmond, Twente, Zeeland en Zuid-Holland-Zuid.

- Regionalisering door middel van bevolkingszorg.

o Sommige veiligheidsregio’s hebben ervoor gekozen om een afdeling/bureau

bevolkingszorg te belasten met verschillende regionale taken, zoals bijvoorbeeld

het plannen van regionale overleggen, beleid en OTO. Veiligheidsregio’s waar dit

gebeurt, zijn: Amsterdam- Amstelland, Brabant-Zuidoost, Utrecht, Flevoland en

Gooi en Vechtstreek, Friesland, Gelderland-Midden, Groningen, Haaglanden,

Hollands Midden, IJsselland, Kennemerland, Limburg-Noord, Midden-West-

Brabant, Noord- en Oost-Gelderland, Rotterdam-Rijnmond, Utrecht, Zeeland en

Zuid-Holland-Zuid.

- Regionalisering door middel van samenwerking met andere veiligheidsregio’s.

28

o Sommige veiligheidsregio’s hebben ervoor gekozen om regionaal samen te

werken, bijvoorbeeld op OTO-gebied, of zelfs om twee veiligheidsregio’s op

bevolkingszorg gebied samen te voegen (Flevoland en Gooi en Vechtstreek).

Veiligheidsregio’s waar dit gebeurt, zijn: Flevoland en Gooi en Vechtstreek en

Utrecht.

- Regionalisering van de AOV’ers

o Een aantal veiligheidsregio’s heeft een netwerkteam (voormalige AOV-taken) dat

voor de hele Veiligheidsregio taken uitvoert op het gebied van bevolkingszorg.

Deze teams voeren de taken uit die in andere veiligheidsregio’s door de lokale

AOV’ers/ACB’ers worden gedaan. Veiligheidsregio’s waar dit gebeurt, zijn:

Groningen.

- Regionalisering door middel van districten/samenwerkingsverbanden binnen een

veiligheidsregio

o Binnen een veiligheidsregio zijn meerdere districten/samenwerkingsverbanden

waarin bijvoorbeeld bevolkingszorg processen per district zijn georganiseerd.

Echter, bij deze vorm kan de mate van regionalisering ook verschillen per district.

Dit hoeft niet voor de hele veiligheidsregio hetzelfde te zijn. Veiligheidsregio’s

waar dit gebeurt, zijn: Midden-West-Brabant, Hollands Midden en Zuid-Holland-

Zuid.

4.3 Vergelijking resultaten: voorbereiding en gecoördineerde taken Bij het onderdeel ‘voorbereiding en gecoördineerde taken’ is een vergelijking gemaakt

tussen hoe de voorbereidende en gecoördineerde taken zijn geregeld. Er zijn twee soorten

veiligheidsregio’s. Veiligheidsregio’s waarbij bevolkingszorg zowel gaat over de

voorbereidende en coördinerende taken en veiligheidsregio’s waarbij bevolkingszorg zich

vooral bezighoudt met coördinerende taken.

Daarnaast is in dit hoofdstuk nog een tabel opgenomen over de coördinerend

gemeentesecretaris. Hier is voor gekozen omdat uit het literatuuronderzoek bleek dat de

functie van de coördinerend gemeentesecretaris per veiligheidsregio verschilt. De tabel

biedt een kort overzicht over deze inhoudelijke functie.

- Voorbereiding en coördinerende taken worden geregeld via werkgroepen,

vakgroepen of expertteams

o Sommige veiligheidsregio’s hebben de voorbereiding en coördinerende taken

in de koude fase belegd bij werkgroepen, vakgroepen of expertteams.

Veiligheidsregio’s waar dit gebeurt, zijn: Amsterdam-Amstelland, Brabant-

Noord, Flevoland en Gooi en Vechtstreek, Hollands Midden, Limburg Noord,

Midden-West Brabant, Noord- en Oost-Gelderland, Noord-Holland-Noord,

Twente, Zeeland en Zuid-Holland-Zuid.

- Voorbereiding en coördinerende taken worden geregeld in de individuele

gemeenten

o Andere veiligheidsregio’s hebben de voorbereiding en coördinerende taken in

de koude fase belegd bij de individuele gemeenten. Bij veel van deze

29

veiligheidsregio’s is wel samenwerking tussen de gemeenten of bepaalde

kleine gemeenten om de kosten te beperken. Veiligheidsregio’s waar dit

gebeurt, zijn: Brabant-Noord, Brabant-Zuidoost, Drenthe, Friesland,

Gelderland-Midden, Haaglanden, Hollands Midden, IJsselland en

Kennemerland en Rotterdam-Rijnmond.

- Een of twee gemeenten regelen de voorbereidende taken voor de hele

veiligheidsregio betreffende een of meerdere deelprocessen

o Een aantal veiligheidsregio’s hebben de voorbereiding en coördinerende

taken in de koude fase belegd bij een of twee gemeenten. Deze gemeenten

voeren dan de taken of dit proces uit voor de hele veiligheidsregio. In de

veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland voert de gemeente Amsterdam de

voorbereidende taken betreffende crisiscommunicatie en publieke zorg uit

voor de hele veiligheidsregio. In veiligheidsregio Midden-West Brabant is een

convenant afgesloten met de gemeenten Breda en Tilburg. Vanaf GRIP 3

regelen deze twee gemeenten alles betreffende crisiscommunicatie voor de

hele veiligheidsregio.

- Voorbereiding en coördinerende taken worden geregeld door medewerkers van

bevolkingszorg

o Sommige veiligheidsregio’s hebben zowel de voorbereidende als de

coördinerende taken in de koude fase (gedeeltelijk) belegd bij medewerkers

van bevolkingszorg. Dit kunnen medewerkers zijn van de kolom

bevolkingszorg, maar bijvoorbeeld ook medewerkers van een gemeentelijk

bureau (gemeentelijke medewerkers die voor de veiligheidsregio werken ten

aanzien van bevolkingszorg) of een afdeling crisisbeheersing. Veiligheidsregio

waar dit gebeurt, zijn: Amsterdam-Amstelland, Brabant Zuidoost, Flevoland en

Gooi en Vechtstreek, Friesland, Gelderland-Midden, Groningen, Haaglanden,

IJsselland, Kennemerland, Utrecht en Zuid-Holland-Zuid.

- Medewerkers van bevolkingszorg houden zich bezig met coördinerende taken.

o Een aantal veiligheidsregio’s heeft de coördinerende taken in de koude fase

(gedeeltelijk) belegd bij medewerkers van bevolkingszorg. Dit kunnen

medewerkers zijn van de kolom bevolkingszorg, maar bijvoorbeeld ook

medewerkers van een gemeentelijk bureau (gemeentelijke medewerkers die

voor de veiligheidsregio werken ten aanzien van bevolkingszorg). Hierbij gaat

het dan veelal om aansturende en coördinerende taken, bijvoorbeeld voor

werkgroepen, expertteams of OTO. Veiligheidsregio waar dit gebeurt zijn:

Brabant-Noord, Drenthe, Hollands Midden, Limburg Noord, Midden-West

Brabant, Noord- en Oost-Gelderland, Noord-Holland-Noord, Rotterdam-

Rijnmond,Twente en Zeeland.

- Coördinerend gemeentesecretaris

o De coördinerend gemeentesecretaris houdt zich als eindverantwoordelijke

bezig met voorbereidende en coördinerende taken. In verschillende

veiligheidsregio’s is ervoor gekozen om deze rol uit te breiden. Doordat dit

per veiligheidsregio verschilt, is ervoor gekozen om de veiligheidsregio’s

30

waarin de rol van de coördinerend gemeentesecretaris is uitgebreid, per

veiligheidsregio te bespreken.

Tabel 2: Rol (coördinerend) gemeentesecretaris

Brabant-Zuidoost De coördinerend gemeentesecretaris komt uit een van de veiligheidsregio gemeenten. De gemeentesecretaris heeft twee aangestelde plaatsvervangers. Hierdoor kunnen taken verdeeld worden.

Drenthe Er is een coördinerend gemeentesecretaris. Deze wordt ondersteund door de medewerkers bevolkingszorg en AOV’ers. Daarnaast is er een kerngroep gemeentesecretarissen. Deze kerngroep bestaat uit een aantal gemeentesecretarissen die veiligheidsonderwerpen in de portefeuille hebben. De kerngroep functioneert als voorportaal voor de ambtsgroep Veiligheid (alle Drentse gemeentesecretarissen).

Groningen Er zijn minimaal vijf en maximaal zes coördinerend functionarissen bevolkingszorg (gemeentesecretarissen). Deze coördinerend functionarissen hebben een rol als strategisch adviseur bevolkingszorg in het regionaal beleidsteam (RBT). Daarnaast zijn twee tot drie functionarissen belast met de rol directeur binnen de directie Gemeentelijk kolom.

Haaglanden De coördinerend gemeentesecretaris heeft 0,2 fte specifiek vrijgemaakt voor zijn werk voor bevolkingszorg. Dit is ook meegenomen in de begroting bevolkingszorg.

Hollands Midden De coördinerend gemeentesecretaris is losstaand (niet meer verbonden aan een gemeente). De coördinerend gemeentesecretaris heeft 0,5 fte voor zijn werk.

Midden-West Brabant Er is een losstaande coördinerend gemeentesecretaris die niet meer verbonden is aan een gemeente. Daarnaast zijn er nog drie coördinerend gemeentesecretarissen die allemaal een district coördineren. Deze gemeentesecretarissen worden aangestuurd door de losstaande gemeentesecretaris.

Noord – en Oost-Gelderland Naast de coördinerend gemeentesecretaris

31

is aan iedere werkgroep een gemeentesecretaris gekoppeld als portefeuillehouder. Dit gaat om gemeentesecretarissen die al betrokken zijn in de crisisorganisatie in de warme fase.

Rotterdam-Rijnmond Voorzitter kerngroep gemeenten. Goedkeuren kandidaten AC-bz.

Zuid-Holland-Zuid Er is een coördinerend gemeentesecretaris die een stuurgroep gemeente aanstuurt. Deze stuurgroep bestaat uit drie gemeentesecretarissen die allemaal de werkgroepen in hun sub-regio coördineren.

4.4 Vergelijking resultaten: fulltime-equivalent Bij het onderdeel ‘fte’ is een vergelijking gemaakt per veiligheidsregio tussen het aantal uren

beschikbare fte voor bevolkingszorg. Dit is gedaan in een tabel per veiligheidsregio omdat

hierbij een overzicht per veiligheidsregio het duidelijkste is. In deze tabel zijn de

veiligheidsregio, het aantal fte’s en een eventuele verdieping weergegeven.

Tabel 3: Vergelijking fulltime-equivalent voorbereidende en coördinerende taken

Veiligheidsregio Fulltime-equivalent Bijzonderheden/verdeling

Amsterdam-Amstelland Onduidelijk Verdeeld per deelproces Brabant-Noord 1,2 fte n.v.t. Brabant-Zuidoost 2,5 fte n.v.t. Drenthe 1 fte Echter ondersteuning vanuit

6 AOV’ers en een communicatiemedewerker

Flevoland & Gooi en Vechtstreek

8 fte n.v.t.

Friesland 4.5 fte Echter hier valt ook crisisbeheersing onder.

Gelderland-Midden 1.6 fte 0,8 medewerker bevolkingszorg 0,8 medewerker OTO

Groningen 7.65 fte Teamleider 0,85 fte Secretarieel/administratief ondersteuner 1 fte Adviseurs crisisbeheersing 4,1 fte Adviseurs opleiden, trainen en oefenen 1,7 fte

Haaglanden 3,6 fte Coördinerend gemeentesecretaris 0,2 fte Senior Beleidsmedewerker 0,8 fte

32

Beleidsmedewerker 1,6 fte Ondersteunend medewerker 1,0 fte

Hollands Midden 3,7 fte Bureau gemeentelijke crisisbeheersing 3,2 fte Coördinerend gemeentesecretaris 0,5 fte

IJsselland 2,2 fte Leidinggevende 0,2 fte Beleidsmedewerkers 1 fte Beleidsondersteuner 0,5 fte Ondersteuner 0,5 fte

Kennemerland 3,8 fte Dit is puur bevolkingszorg de uren van de AOV’ers die voor de veiligheidsregio werken zijn hierbij niet meegenomen.

Limburg-Noord 3,5 fte Coördinering Team bevolkingszorg en crisiscommunicatie 1 fte OTO 1 fte Planvorming 1 fte Administratie 0,5 fte

Midden-West Brabant 3 fte Er is ook nog 15 fte begroot voor crisisbeheersing, waarmee bevolkingszorg ondersteunt wordt. Zo worden alle officier van dienst (OvD) oefeningen bijvoorbeeld multi (multidisciplinair) geregeld.

Noord- en Oost Gelderland 2,5 fte n.v.t. Noord-Holland-Noord 2 fte n.v.t. Rotterdam-Rijnmond 1 fte Puur coördinerende rol

richting gemeenten Twente 4,3 fte Coördinator 1 fte

Projectmedewerker 0,5 fte AOV’ers 2,8 fte

Utrecht 9,4 fte Opleg professional, account en netwerkfunctionaris Volksgezondheid vakgroep 1 1 fte. Twee Account en netwerkfunctionarissen 2 fte Twee Specialisten OTO 1,9 fte Specialist openbare veiligheid gemeenten 1 fte

33

Beleidsadviseur risicocommunicatie 0,9 fte Beleidsadviseur crisiscommunicatie 0,9 fte Coördinator netcentrisch werken 1 fte Beleidsadviseur Algemeen 0,7 fte

Zeeland 2,2 fte Coördinator bevolkingszorg 1 fte Medewerker specialist vakbekwaamheid bevolkingszorg 1 fte Administratief medewerker 0,2 fte

Zuid-Holland-Zuid 4.2 fte 17 x 0,65 fte = 11,05 fte bijdragen vanuit de ACB’ers

4.5 Vergelijking resultaten: budget Bij het onderdeel ‘budget’ is een vergelijking gemaakt tussen het budget van de

verschillende veiligheidsregio’s. Omdat deze vraag bij sommige veiligheidsregio’s gevoelig

ligt, verschillen de antwoorden van de veiligheidsregio’s sterk. De resultaten zijn per

veiligheidsregio in een tabel weergegeven. In deze tabel zijn de veiligheidsregio’s, OTO-

budget en bijzonderheden weergegeven. Voor OTO is gekozen omdat deze gegevens van de

meeste veiligheidsregio’s beschikbaar zijn.

Tabel 4: Resultaten OTO

Veiligheidsregio’s OTO-budget Bijzonderheden

Amsterdam-Amstelland n.v.t. 1,1 miljoen Brabant-Noord 18.000 n.v.t. Brabant-Zuidoost 45.000 250.000 algemeen Drenthe 56.160 n.v.t. Flevoland en Gooi en Vechtstreek

n.v.t. 950.000 algemeen

Fryslân n.v.t. 1,34 per inwoner van de veiligheidsregio

Gelderland-Midden 35.000 n.v.t. Groningen 64.000 n.v.t. Haaglanden Tussen de 45.000 en 50.000 580.000 algemeen Hollands Midden 93.000 25.000 OTO OvD’s

33.000 crisiscommunicatie 30.000 Team bevolkingszorg 5.000 Informatiemanagement

IJsselland 86.000 17.000 materiaal

34

(piketauto’s) 110.000 salariskosten

Kennemerland 90.000 624.00 algemeen Limburg-Noord 70.000 Waarschijnlijk verlaagd in

2019 Midden- en West-Brabant 235.000 70.000 convenant

crisiscommunicatie Noord- en Oost-Gelderland 132.000 n.v.t. Noord-Holland-Noord n.v.t n.v.t Rotterdam-Rijnmond Geregeld per gemeente n.v.t. Twente 140.000 272.000 algemeen Utrecht 100.000 n.v.t. Zeeland 81.000 n.v.t. Zuid-Holland-Zuid 75.000 n.v.t.

4.6 Conclusie Naar aanleiding van de vergelijking van de resultaten uit de verschillende veiligheidsregio’s

zijn een aantal duidelijke trends zichtbaar betreffende de organisatiestructuur in de koude

fase. Dit leidt tot een antwoord op vraag 3: Zijn er overeenkomstige organisatiestructuren te

definiëren tussen de 25 Nederlandse veiligheidsregio’s in de koude fase?

Bovenstaande vergelijkingen laten zien dat dit het geval is. Zo zijn er bijvoorbeeld twee

hoofdtrends te zien op het gebied van organisatiestructuren. In de veiligheidsregio’s met

een (eigen) kolom bevolkingszorg of een aparte afdeling bevolkingszorg heeft bevolkingszorg

een aparte functie zowel beleids-opstellend als aansturend. Daarnaast zijn er

veiligheidsregio’s waar bevolkingszorg (verder) losstaat van de veiligheidsregio of waarin

bevolkingszorg geen aansturende functie heeft. In deze veiligheidsregio’s heeft

bevolkingszorg vooral een coördinerende functie. Een bevestiging van deze tweedeling is

terug te zien in de verdeling van de aansturende en coördinerende taken. Een andere

duidelijke trend is dat veel veiligheidsregio’s werken met werkgroepen, vakgroepen en/of

expertteams. Bij de eerste groep veiligheidsregio’s zijn de werkgroepen, vakgroepen en

expertteams ondersteunend bij het maken van beleid. Bij de tweede groep veiligheidsregio’s

wordt hier volledig het beleid opgesteld.

Alle veiligheidsregio’s geven aan gebruik te maken van regionalisering. Echter, er is veel

verschil in de mate van regionalisering. Tussen de veiligheidsregio’s vindt regionalisering

plaats op drie niveaus: macro- (tussen veiligheidsregio’s), meso- (veiligheidsregio’s) en

microniveau (gemeenten). Het is niet goed mogelijk een vergelijking te maken op het gebied

van fte’s of begroting, omdat elke veiligheidsregio dit anders doet.

35

5. Vergelijking resultaten: positionering bevolkingszorg

warme fase

In dit hoofdstuk wordt de positionering van bevolkingszorg in de warme fase van de verschillende veiligheidsregio’s besproken. Eerst worden in dit hoofdstuk vier losse onderdelen vergeleken van de organisatiestructuur in de warme fase. Onderzocht wordt: waar de warme functionarissen vandaan komen, hoe de aanstelling verloopt, welke piketfuncties er zijn en wat de capaciteit in de warme fase is. Nadat voor deze onderwerpen een vergelijking is gemaakt, wordt dit hoofdstuk afgesloten met een korte conclusie.

5.1 Vergelijking resultaten: waar komen de warme functionarissen vandaan? Bij het onderdeel ‘waar komen de warme functionarissen vandaan?’ is een vergelijking

gemaakt tussen de plekken waar de functionarissen bij een crisis of incident vandaan

komen: uit de (incident) gemeenten, de omgevingsdienst, de veiligheidsregio’s of zijn het

externen (niet werkzaam voor de veiligheidsregio of gemeenten uit de veiligheidsregio). Ook

is onderzocht of de warme functionarissen alleen geregeld zijn op gemeentelijk niveau, of

dat ze in meer of minder mate zijn geregionaliseerd. Omdat dit per veiligheidsregio verschilt,

is ervoor gekozen deze resultaten weer te geven in een tabel.

Tabel 5: afkomst warme functionarissen

Veiligheidsregio’s Afkomst warme functionarissen

Regionaal ja/nee

Bijzonderheden

Amsterdam-Amstelland

Gemeenten Ja Bepaalde processen worden alleen gedaan door de gemeente Amsterdam

Brabant-Noord Gemeenten en omgevingsdienst

Ja n.v.t.

Brabant-Zuidoost Gemeenten, omgevingsdienst, politie en veiligheidsregio

Ja Regionale teams worden ingevuld door de gemeenten en omgevingsdienst

Drenthe Gemeenten Ja Crisiscommunicatie is regionaal, OvD-Bz is geregeld per district

Flevoland en Gooi en Vechtstreek

Gemeenten en veiligheidsregio

Ja n.v.t.

Fryslân Gemeenten Ja n.v.t. Gelderland-Midden Gemeenten Ja n.v.t. Groningen Regionale team

bevolkingszorg en gemeenten

Ja Gemeenten geven op basis van inwonersaantal een invulling aan het regionale team bevolkingszorg

36

Haaglanden Gemeenten, veiligheidsregio

Ja n.v.t.

Hollands Midden Gemeenten, veiligheidsregio

Ja Stafsectie bevolkingszorg en crisiscommunicatie regionaal geregeld. OvD-Bz geregeld op clusterniveau.

IJsselland Gemeenten, waterschap of veiligheidsregio

Ja Regionaal team bevolkingszorg

Kennemerland Gemeenten, omgevingsdienst, veiligheidsregio

Ja n.v.t.

Limburg-Noord Gemeenten Ja n.v.t. Midden- West-Brabant Gemeenten,

veiligheidsregio Ja Crisiscommunicatie

vanaf GRIP 3 (Breda en Tilburg)

Noord- en Oost-Gelderland

Gemeenten Ja n.v.t.

Noord-Holland-Noord Gemeenten, veiligheidsregio

Ja n.v.t.

Rotterdam-Rijnmond Gemeenten Ja n.v.t. Twente Gemeenten Ja Alleen teamleden

bevolkingszorg nog lokaal georganiseerd

Utrecht Gemeenten, Veiligheidsregio, Externen

Ja n.v.t.

Zeeland Gemeenten, veiligheidsregio

Ja n.v.t.

Zuid-Holland-Zuid Gemeenten, veiligheidsregio

Ja Medewerkers bevolkingszorg komen ook subregionale teams

5.2 Vergelijking resultaten: aanstelling warme functionarissen Bij het onderdeel ‘aanstelling warme functionarissen’ is een vergelijking gemaakt tussen de

manier waarop warme functionarissen zijn aangesteld binnen de veiligheidsregio’s. Hierbij is

gekeken naar twee aspecten: is er een aanstellingsbesluit, zo ja: met wie is het

aanstellingsbesluit gemaakt.

Aanstellingsbesluit

Een aanstellings- of detacheringsbesluit is een besluit waarin een medewerker van een

gemeente of andere organisatie aangeeft in tijden van crisis een rol in de warme

crisisorganisatie te vervullen. De veiligheidsregio Brabant-Noord heeft aangegeven hier in de

37

praktijk vaak geen gebruik van te maken. Meestal wordt gekozen voor (slechts) een

mondelinge overeenkomst. De veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland maakt helemaal

geen gebruik van aanstellingsbesluiten. De veiligheidsregio Twente maakt alleen gebruik van

aanstellingsbesluiten voor de AC-Bz (algemeen commandant bevolkingszorg) en OvD-Bz. De

veiligheidsregio is echter bezig met een doorontwikkeling voor de andere functies.

Met wie is het aanstellingsbesluit gemaakt.

De meeste veiligheidsregio’s geven aan gebruik te maken van aanstellings- of

detacheringsbesluiten via de eigen gemeenten. In dit geval blijven medewerkers in dienst

van de eigen gemeenten. Veiligheidsregio’s Fryslân en Midden- en West-Brabant zijn hier

een uitzondering op; hier is het aanstellingsbesluit geregeld via de veiligheidsregio.

Veiligheidsregio Midden en West-Brabant werkt vanaf GRIP 3 met crisiscommunicatie via de

gemeenten Tilburg en Breda. Dit is geregeld via een apart convenant/aanstellingsbesluit.

Veiligheidsregio Twente werkt met een aanstelling vanuit de veiligheidsregio voor de AC-Bz

en OvD-Bz. Veiligheidsregio Utrecht werkt ook met externen. Deze zijn aangesteld via

Randstad.

5.3 Vergelijking resultaten: piketfuncties Bij het onderdeel ‘piketfuncties’ is geprobeerd per veiligheidsregio inzichtelijk te krijgen

welke piketten er zijn. Voor zover mogelijk is ook gevraagd wat voor soort piketten dit zijn.

Het resultaat is weergegeven in tabel 6.

Tabel 6: Piketfuncties

Veiligheidsregio’s

Harde piketten Zachte/kans/vrije instroom piketten

Bijzonderheden

Amsterdam-Amstelland

Ja Ja, kans Werken met harde en kans piketten. Helaas ontbreekt de verdeling.

Brabant-Noord AC-Bz, OvD-Bz, hoofdtaak organisatie (HTO) Communicatie en Communicatie adviseur beleidsteam (BT)

Hoofd informatie en hoofd ondersteuning (HIN/HON), HTO publieke zorg en omgevingszorg en Teamleider omgevingszorg

Brabant-Zuidoost

OvD-Bz, AC-Bz, hoofd informatie (HIN), hoofd communicatie (HCOM), Communicatieadviseur regionaal opleidingsteam (ROT), communicatieadviseur BT

hoofd publieke zorg (HPZ) en hoofd ondersteuning (HON)

38

Drenthe OvD-Bz, communicatieadviseur BT, hoofd regionaal actiecentrum crisiscommunicatie (RACC)

Ja, rest zacht

Flevoland en Gooi en Vechtstreek

Ac-Bz, HTO acute bevolkingszorg, HTO HIN/HON, communicatieadviseur ROT, communicatieadviseur gemeentelijk beleidsteam (GBT), informatie coördinator (IC-er) bevolkingszorg en omgevingsanalisten

Ja, rest vrije instroom

Fryslân Ja Ja, zacht Werken met harde en zachte piketten helaas ontbreekt de verdeling

Gelderland-Midden

OvD-Bz, AC-Bz, HIN/HON, HTO-PZ, HTO-CC en Adviseur CC ROT.

Omgevingsanalisten, HTO omgevingszorg, HTO evacuatie, LCMS ondersteuners en medewerkers RACC

Groningen OvD-Bz, AC-Bz, HTO publieke zorg en omgevingszorg, HTO communicatie en informatie, communicatieadviseur BT

Ja, rest kans Staan acht medewerkers op kans piket.

Haaglanden AC-Bz, HON-Bz, informatiemanager bevolkingszorg (IM-Bz), Communicatieadviseur ROT, omgevingsanalist en informatiemanager beleidsteam (IM-Bt)

Ja, rest zacht

Hollands Midden AC-Bz, HTO communicatie, informatiemanager,

Team bevolkingszorg (Hoofd publieke

OvD-Bz ook soms opgenomen door voorzitter Team

39

staffunctionaris en OvD-Bz

zorg, hoofd omgevingszorg, hoofd communicatie en hoofd informatie)

bevolkingszorg dan geen hard piket

IJsselland OvD-Bz, AC-Bz, Teamleider omgevingszorg, hoofd taakorganisatie communicatie (HTO-c), Communicatieadviseur commando plaats incident (CoPi), Communicatieadviseur ROT, Communicatieadviseur GBT

HIN/HON, teamleider opvang, verzorging en registratie, teamleider nazorg en collectieve rouwverwerking, teamleider Pers en Publiek, teamleider analyse en advies

Kennemerland Ja Ja, zacht Werken met harde en zachte piketten helaas ontbreekt de verdeling

Limburg-Noord Voorlichter CoPI, OvD-Bz, medewerker crisiscommunicatie, omgevingsanalist, HTO communicatie, communicatieadviseur BT, communicatieadviseur operationeel team (OT), AC-Bz, informatie manager team bevolkingszorg en voorzitter team bevolkingszorg, strategisch adviseur bevolkingszorg (alleen in vakanties), leden team bevolkingszorg (alleen in het midden van de veiligheidsregio).

Leden team bevolkingszorg bij rest van de veiligheidsregio op vrije instroom.

Strategisch adviseur bevolkingszorg buiten de vakanties door gemeentesecretaris incident gemeente.

Midden- en West-Brabant

Ac-Bz, OvD-Bz, sectieleden ROT, crisiscommunicatie en informatiemanager

AOV’ers

Noord- en Oost- OvD-Bz, adviseur Ja, rest vrije

40

Gelderland crisisbeheersing en communicatieadviseur BT. Vanaf maart Ac-Bz en HTO communicatie

instroom

Noord-Holland-Noord

Expertteam bevolkingszorg

Crisiscommunicatie

Rotterdam-Rijnmond

AC-Bz Rest verschilt per gemeente

Gemeente Rotterdam heeft eigen AC-Bz poule

Twente AC-Bz en OvD-Bz Ja, rest kans Teamleden lokaal georganiseerd

Utrecht Ja Ja, kans Werken met harde en zacht piketten helaas ontbreekt de verdeling

Zeeland Nee Nee In de collectieve arbeidsvoorwaarden en uitwerkingsovereenkomst (CAR-UWO) wordt de inzet van medewerkers bij een ramp of crisis geregeld. Medewerkers zijn namelijk verplicht, indien zij door of namens het college worden aangewezen, om bij een ramp of crisis taken te verrichten. In de door gemeenten afgesloten ‘overeenkomst voor de voorbereiding’, het beheer en de inzet van de bevolkingszorg in Zeeland’ is deze formele aanwijzing opgenomen

Zuid-Holland-Zuid

Coördinerend functionaris, hoofd crisiscommunicatie, AC-Bz en OvD-Bz

Ja, rest zacht

5.4 Vergelijking resultaten: capaciteit warme fase Bij het onderdeel ‘capaciteit warme fase’ is de verwachte capaciteit ten tijde van een crisis

van een taakorganisatie in de warme fase onderzocht. De nadruk ligt hierbij op wat nodig is

ten tijde van een crisis: hebben veiligheidsregio’s hiervoor bijvoorbeeld harde afspraken

gemaakt?

41

De meeste veiligheidsregio’s hebben aangegeven dat hiervoor geen concrete afspraken zijn

gemaakt, op de piketdiensten na. De veiligheidsregio’s gaan ervan uit dat er zoveel mensen

komen als noodzakelijk. Wel geven bijvoorbeeld veiligheidsregio Haaglanden en Zeeland aan

bezig te zijn met de optimalisatie van dit proces.

5.5 Conclusie Naar aanleiding van de vergelijking van de resultaten uit de verschillende veiligheidsregio’s

zijn een aantal duidelijke trends zichtbaar betreffende de organisatiestructuur in de warme

fase. Dit leidt tot een antwoord op vraag 4: Zijn er overeenkomstige organisatiestructuren te

definiëren tussen de 25 Nederlandse veiligheidsregio’s in de warme fase? Uit de analyse blijkt

dat alle veiligheidsregio’s gebruikmaken van warme regionale functionarissen. Daarnaast

komen de meeste warme functionarissen uit de gemeenten, omgevingsdienst en

veiligheidsregio’s. Ook verschillen de veiligheidsregio’s als het gaat om de aanstelling van

warme functionarissen: sommige veiligheidsregio’s maken gebruik van een

aanstellingsbesluit, andere veiligheidsregio’s doen dit niet. Van de veiligheidsregio’s die een

aanstellingsbesluit afsluiten voor warme functionarissen, werken sommige veiligheidsregio’s

met aanstellingsbesluiten binnen de Veiligheidsregio en andere veiligheidsregio’s met

aanstellingsbesluiten met de gemeente waar de betreffende warme functionaris werkzaam

is. Piketfuncties zijn niet te vergelijken, doordat dit individueel per veiligheidsregio gebeurt.

Wel is te zien dat de AC-Bz en OvD-Bz bijna overal op hard piket staan. Daarnaast is te zien

dat in de meeste veiligheidsregio’s nog geen duidelijke capaciteitsafspraken worden

gemaakt. Veel veiligheidsregio’s geven echter wel aan hier mee bezig te zijn.

6. Voor- en nadelen organisatiestructuren

In dit hoofdstuk wordt kort gekeken naar de voor- en nadelen van organisatiestructuren in de veiligheidsregio’s. Eerst wordt kort uitgelegd waarom het relevant is om naar voor- en nadelen te kijken. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een korte conclusie.

6.1 Voor- en nadelen organisatiestructuren Omdat een goede organisatiestructuur op papier niet altijd een realistisch beeld van de

realiteit geeft, is een extra vraag toegevoegd om te kijken naar de voor- en nadelen van de

organisatiestructuur. Vraag 5: Welke voor- en nadelen ervaren de 25 Nederlandse

veiligheidsregio’s aan de door hun gekozen organisatiestructuur? Naar de voor- en nadelen

is alleen telefonisch gevraagd om ervoor te zorgen dat de antwoorden de werkelijkheid zo

goed mogelijk weerspiegelen. De antwoorden zijn te vinden in bijlage 1.

6.2 Conclusie Het is niet mogelijk een vergelijking van de voor- en nadelen van organisatiestructuren te

maken omdat het hierbij gaat om individuele verschillen of meningen. De antwoorden op

vraag 5 zijn per veiligheidsregio te zien in bijlage 1. Vanwege tijdgebrek en soms moeizaam

contact met veiligheidsregio zijn helaas niet de voor- en nadelen van alle veiligheidsregio’s

42

opgenomen. Gekozen is om de nadruk te leggen op de vergelijking van

organisatiestructuren.

7. Conclusie, aanbeveling en discussie.

In dit hoofdstuk worden de conclusies per onderzoeksvraag weergegeven. Vervolgens

worden de aanbevelingen gepresenteerd. Deze aanbevelingen zijn gericht op de

herpositionering van VGGM. De conclusies en aanbevelingen zijn gevormd door theoretische

inzichten, documentstudies en (mondeling en schriftelijke) interviews met betrokken

beleidsmedewerkers. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een discussie. In de discussie

wordt kritisch gekeken naar dit onderzoek en de gevonden resultaten.

7.1 Conclusie. Beantwoording onderzoeksvragen:

Vraag 1: Op welke manier is bevolkingszorg gepositioneerd binnen de 25 verschillende


De positionering van bevolkingszorg in de koude fase verschilt per veiligheidsregio. In bijlage

1 is per veiligheidsregio de exacte positionering te zien op het gebied van

organisatiestructuur in de koude fase. De positionering van bevolkingszorg is in dit

onderzoek uitgesplitst aan de hand van de onderwerpen: organisatiestructuur,

regionalisering, voorbereiding en gecoördineerde taken, fte en budget. Hier is voor gekozen

omdat dit de onderwerpen zijn die in de doorontwikkeling van het project ‘Bouwen

bevolkingszorg’ relevant zijn voor VGGM.

Omdat het niet mogelijk is alle veiligheidsregio’s te bespreken in de conclusie, is ervoor

gekozen per onderwerp de meest opvallende veiligheidsregio’s te bespreken. De overige

antwoorden staan in bijlage 1.

Op het gebied van ‘organisatiestructuur’ vallen de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland,

Gooi en Vechtstreek en Groningen op. In deze veiligheidsregio’s heeft bevolkingszorg een

eigen kolom in de organisatie. Andere veiligheidsregio’s waarbij de organisatiestructuur

opvalt zijn Limburg-Noord en Haaglanden in deze veiligheidsregio’s staat Bevolkingszorg

volledig los van de veiligheidsregio. Alleen de begroting is ondergebracht bij de

veiligheidsregio. De coördinatoren bevolkingszorg staan ook direct onder de coördinerend

gemeentesecretaris.

Op het gebied van ‘regionalisering’ valt veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland op doordat

de gemeente Amsterdam een aantal bevolkingszorgprocessen regelt voor de hele

veiligheidsregio. Veiligheidsregio Flevoland en Gooi en Vechtstreek en veiligheidsregio

Utrecht vallen ook op doordat ze samenwerken met andere veiligheidsregio’s. Zo

organiseren deze veiligheidsregio’s bijvoorbeeld samen oefeningen. Veiligheidsregio

43

Groningen heeft de AOV’ers geregionaliseerd wat ook een opvallende vorm van

positionering is.

Op het gebied van ‘voorbereiding en gecoördineerde taken’ valt veiligheidsregio Midden- en

West-Brabant op waar crisiscommunicatie vanaf GRIP 3 is belegt bij de gemeenten Breda en

Tilburg.

Op het gebied van ‘fte’ valt veiligheidsregio Utrecht op met 9.2 fte. Veiligheidsregio Brabant

Noord en veiligheidsregio Gelderland-Midden vallen ook op met respectievelijk 1.2 en 1.6

fte.

Op het gebied van ‘budget’ valt veiligheidsregio Midden- en West-Brabant op met 235.000

en veiligheidsregio Brabant-Noord met 18.000.

Vraag 2: Op welke manier is bevolkingszorg gepositioneerd binnen de 25 verschillende


De positionering van bevolkingszorg in de warme fase verschilt per veiligheidsregio. In

bijlage 1 is per veiligheidsregio de exacte positionering te zien op het gebied van

organisatiestructuur in de warme fase. De opvallendste resultaten zijn hieronder uitgelicht.

De positionering van bevolkingszorg is in dit onderzoek uitgesplitst aan de hand van de

onderwerpen: afkomst warme functionarissen, aanstelling warme functionarissen,

piketfuncties en capaciteit warme fase.

Op het gebied van ‘afkomst warme functionarissen’ valt de veiligheidsregio Utrecht op.

Veiligheidsregio Utrecht maakt gebruik van warme functionarissen die niet werkzaam zijn

voor de gemeenten uit de veiligheidsregio of de veiligheidsregio zelf. Deze functionarissen

worden ingehuurd via Randstad.

Op het gebied ‘aanstelling warme functionarissen’ vallen veiligheidsregio Brabant-Noord en

veiligheidsregio Noord- Oost-Gelderland op die geen gebruik maken van

aanstellingsbesluiten.

Op het gebied van ‘piketfuncties’ valt veiligheidsregio Limburg-Noord op omdat hier de

sterke van een piket afhangt van een vakantieperiode. Veiligheidsregio Limburg-Noord

maakt ook gebruik van verschillende piketten per regiodistrict.

Op het gebied van ‘capaciteit warme fase’ valt veiligheidsregio Zeeland op. Dit omdat

veiligheidsregio Zeeland veel nadruk legt op de CAR-UWO. Veiligheidsregio Zeeland geeft

ook aan de doorontwikkeling van capaciteitsafspraken belangrijk te vinden.

44

Vraag 3: Zijn er overeenkomstige organisatiestructuren te definiëren tussen de 25

verschillende Nederlandse veiligheidsregio’s in de koude fase?

Om uitsluitsel te geven over de vraag of er overeenkomstige organisatiestructuren zijn

tussen de 25 veiligheidsregio’s, is een vergelijking gemaakt. Deze vergelijking is gemaakt aan

de hand van de vijf thema’s die bij vraag 1 zijn besproken en die passen bij het project

‘Bouwen bevolkingszorg’.

Op het thema organisatiestructuur zijn twee hoofdtrends zichtbaar. Ten eerste

veiligheidsregio’s met een (eigen) kolom bevolkingszorg en of een aparte afdeling

bevolkingszorg. In deze veiligheidsregio’s heeft bevolkingszorg een aparte functie, namelijk

zowel beleids-opstellend als aansturend richting gemeenten/werkgroepen. Daarnaast zijn er

ook veiligheidsregio’s waar bevolkingszorg (verder) los staat van de veiligheidsregio of geen

aansturende functie heeft. In deze veiligheidsregio’s heeft bevolkingszorg vooral een

coördinerende functie.

Een bevestiging van de twee bovengenoemde hoofdtrends is terug in thema twee

aansturende en coördinerende taken. De verdeling van de aansturende en coördinerende

taken sluit aan bij de hoofdtrends die gevonden zijn in het thema organisatiestructuur. Een

andere duidelijke trend op het gebied van organiserende en coördinerende taken is dat veel

veiligheidsregio’s werken met werkgroepen, vakgroepen en of expertteams. Bij de eerste

groep veiligheidsregio’s zijn de werkgroepen, vakgroepen en expertteams ondersteunend bij

het maken van beleid. Bij de tweede groep veiligheidsregio’s wordt hier volledig het beleid

opgesteld.

Het derde thema dat is onderzocht, is regionalisering. Alle veiligheidsregio’s geven aan

gebruik te maken van regionalisering. De mate van regionalisering verschilt echter sterk.

Regionalisering vindt bij veiligheidsregio’s plaats op drie niveaus: macro- (landelijk (tussen

veiligheidsregio’s)), meso- (veiligheidsregio’s) en micro niveau (gemeenten).

Op het gebied van thema 4 (fte) en 5 (budget) is het niet mogelijk een vergelijking te maken

tussen veiligheidsregio’s doordat er teveel verschillen zitten in de resultaten van de

verschillende veiligheidsregio’s. Daarnaast spelen bij deze thema’s andere factoren mee,

wanneer een vergelijking gemaakt zou worden, zoals de grootte van de veiligheidsregio en

het aantal mogelijke risico’s. Hierdoor is het moeilijker om een vergelijking te maken.

Vraag 4: Zijn er overeenkomstige organisatiestructuren te definiëren tussen de 25


Om uitsluitsel te geven over de vraag of er overeenkomstige organisatiestructuren te

definiëren zijn in de warme fase tussen de 25 verschillende veiligheidsregio’s, is een

vergelijking gemaakt tussen de verschillende veiligheidsregio’s in de warme fase. Dit wordt

gedaan op basis van de vier thema’s die bij vraag 2 al besproken zijn.

Thema 1 laat zien dat alle veiligheidsregio’s gebruikmaken van warme regionale

functionarissen. De meeste warme functionarissen komen volgens dit thema uit de

45

gemeenten, omgevingsdienst en veiligheidsregio’s. Echter, er is ook een veiligheidsregio die

aangeeft gebruik te maken van externen op basis van inhuur.

Thema 2 maakt een vergelijking op het gebied van de aanstelling van warme functionarissen.

Daarbij zijn twee trends zichtbaar: veiligheidsregio’s die gebruikmaken van een

aanstellingsbesluit en veiligheidsregio’s die dit niet doen. Ook verschillen de

veiligheidsregio’s met wie zij het aanstellingsbesluit afsluiten: namelijk met de eigen

veiligheidsregio of met gemeenten.

Thema 3 piketfuncties, is niet geschikt om te vergelijken omdat dit individueel per

veiligheidsregio gebeurt. Wel is te zien dat de AC-Bz en OvD-Bz bijna overal op hard piket

staan. Veiligheidsregio Zeeland valt in dit thema op, aangezien deze veiligheidsregio geen

gebruik maakt van harde piketten terwijl alle andere veiligheidsregio’s minimaal een hard

piket gebruiken.

Thema 4 laat zien dat er in de meeste veiligheidsregio’s nog geen duidelijke capaciteit

afspraken zijn. Veel veiligheidsregio’s geven echter wel aan hier mee bezig te zijn.

Vraag 5: Welke voor- en nadelen ervaren de 25 Nederlandse veiligheidsregio’s aan de door

hun gekozen organisatiestructuur?

De veiligheidsregio’s waar telefonische interviews zijn afgenomen hebben vraag 5 als extra

vraag gesteld gekregen. De resultaten van vraag 5 zijn te zien in bijlage 1.

Interessant om mee te nemen is de les aangegeven door Groningen. Die aangaven dat een

crisis in de vakantieperiode er mogelijk voor zorgt dat iedereen die geen hard piket heeft op

vakantie is. Waardoor er bij een crisis van meerdere dagen geen aflossing was voor de

persoon op hard piket.

Beantwoording hoofdvraag

Bovengenoemde onderzoeksvragen vormen samen een antwoord op de hoofdvraag van dit

onderzoek. Op welke manier is bevolkingszorg gepositioneerd binnen de 25 verschillende

Nederlandse veiligheidsregio’s in de koude en de warme fase?

De positionering van bevolkingszorg verschilt per veiligheidsregio, toch zijn een aantal trends

zichtbaar zowel in de koude als in de warme fase.

Op het gebied van ‘organisatiestructuur’ hebben een aantal veiligheidsregio’s een eigen

kolom of afdeling bevolkingszorg. In deze veiligheidsregio heeft bevolkingszorg zowel een

beleid-opstellende als een coördinerend functie richting de gemeenten. Een aantal andere

veiligheidsregio’s hebben alleen coördinerende taken het beleids-opstellende deel wordt

uitgevoerd door gemeenten medewerkers in bijvoorbeeld werkgroepen of expertteams.

Op het gebied van ‘regionalisering’ maken 10 van de 25 veiligheidsregio’s gebruik van

werkgroepen of expertteams. Tevens zijn er trends zichtbaar op het gebied van

46

(inter)regionale samenwerking. Zoals samenwerkingen tussen veiligheidsregio’s en in

districten binnen veiligheidsregio’s. Op het gebied van ‘voorbereiding en gecoördineerde

taken’ is te zien dat de taken op drie niveaus plaatsvinden micro- (gemeenten), meso-

(veiligheidsregio) en macroniveau (landelijk). Daarnaast is te zien dat de rol van de

coördinerend gemeentesecretaris in veel veiligheidsregio’s is uitgebreid. Op het gebied van

‘fte’ is te zien dat er landelijk grote verschillen zijn veiligheidsregio Brabant-Noord heeft met

1,2 fte weinig bezetting. Veiligheidsregio Utrecht en veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek

hebben met respectievelijk 9,2 en 8 fte juist weer een hoge bezetting. Op het gebied van

‘(OTO)-budget’ zijn wederom landelijk grote verschillen te zien op het gebied van

bevolkingszorg. Het OTO-budget van de verschillende veiligheidsregio’s verschilt van 12.000

tot 235.000. Op het gebied ‘Waar komen de warme functionarissen vandaan?’ wijkt alleen

veiligheidsregio Utrecht af. Veiligheidsregio Utrecht huurt als enige veiligheidsregio in de

warme fase medewerkers in die niet werkzaam zijn voor de veiligheidsregio of gemeenten

uit de veiligheidsregio. Op het gebied ‘aanstelling warme functionarissen’ is te zien dat bijna

alle veiligheidsregio’s werken met aanstellingsbesluiten. Wel zit er nog verschil in of de

aanstellingsbesluiten zijn geregeld bij de veiligheidsregio zelf of dat ze zijn belegd bij de

gemeente waar de warme functionaris werkzaam is. Op het gebied ‘capaciteit warme fase’ is

te zien dat hier nog geen concrete afspraken over zijn gemaakt binnen de veiligheidsregio’s.

Het is wel een onderwerp waar veel veiligheidsregio’s mee bezig zijn.

7.2 Aanbevelingen. Doordat de conclusies een algemene vergelijking geven, zijn ze moeilijk een-op-een aan te

sluiten voor een advies aan VGGM. Echter, hieronder worden aan de hand van bepaalde

thema’s uit de vergelijking toch enkele adviezen gegeven. Gekozen is voor deze thema’s,

omdat VGGM hierin verschilt van de andere veiligheidsregio’s. De aanbevelingen zijn

wederom opgedeeld in de koude en warme fase.

Aanbevelingen koude fase

Aanbeveling: organisatiestructuur

Creëer een duidelijke organisatiestructuur, waarbij bevolkingszorg een duidelijke positie

heeft binnen de veiligheidsregio. Het is belangrijk om te kijken of deze positie ook bestuurlijk

kan worden vastgelegd op een bepaalde manier. Het hebben van een eigen begroting voor

bevolkingszorg is van belang. De vraag is hoe deze begroting gepositioneerd moet worden

binnen (de begroting van) de veiligheidsregio. De meeste geïnterviewde coördinatoren

bevolkingszorg attenderen erop hoe belangrijk het hebben van een eigen begroting is.

Aanbeveling: regionalisering

Kijk goed naar de mogelijkheden van regionalisering. Tien veiligheidsregio’s hebben

aangegeven gebruik te maken van werkgroepen, expertteams of AOV’ers. Het is interessant

om te kijken wat voor effect het inzetten van gemeentemedewerkers voor de

veiligheidsregio kan hebben.

47

Daarnaast zijn er drie veiligheidsregio’s die sinds kort werken met opdeling binnen de

veiligheidsregio door middel van districten. Deze optie is ook interessant om verder te

onderzoeken.

Aanbeveling: voorbereiding en gecoördineerde taken

Kijk op welk niveau (micro-, meso-, macro-) taken gedaan moeten worden. Het is relevant

om een uiteenzetting te maken van de voordelen die werken op bepaalde niveaus kan

hebben. Hierbij is het van belang er op te letten dat niveaus ook gecombineerd kunnen

worden. Daarnaast geeft een substantieel deel van de onderzochte veiligheidsregio’s (zeven

van de 21) aan dat de coördinerend gemeentesecretaris (extra) taken voor de

veiligheidsregio verricht of dat er gewerkt wordt met meerdere gemeentesecretarissen. Er

wordt ook in sommige veiligheidsregio’s gewerkt met een vrijgestelde gemeentesecretaris.

Het is relevant om te kijken naar de rol van de coördinerend gemeentesecretaris en deze

duidelijk te omschrijven en vast te leggen.

Aanbeveling: fte

VGGM heeft momenteel met 1,6 fte, minder fte dan andere veiligheidsregio’s van dezelfde

grootte. Het is relevant om hier naar te kijken en in te zetten op een eventuele uitbreiding

van fte’s. Een andere optie is het gebruikmaken van de inzet van medewerkers uit de

gemeenten van de veiligheidsregio. In tabel 2 is te zien dat veiligheidsregio’s met een

vergelijkbare capaciteit dit veelal doen, waardoor ze in de praktijk door de AOV’ers ook meer

capaciteit hebben.

Aanbeveling: begroting

Het OTO-budget van VGGM is 35.000 euro en is hiermee laag in vergelijking met de andere

Nederlandse veiligheidsregio’s. Alleen veiligheidsregio Brabant-Noord geeft aan een lager

OTO-budget te hebben. Het is dan ook aan te bevelen nogmaals kritisch naar het OTO-

budget te kijken, aangezien ander veiligheidsregio’s van vergelijkbare grote meer geld tot

hun beschikking hebben.

Aanbeveling warme fase

Aanbeveling: Waar komen de warme functionarissen vandaan?

De afkomst van de warme functionarissen uit VGGM komt redelijk overheen met die van de

andere veiligheidsregio’s. Wel is het interessant om eventueel te kijken naar de inhuur van

externe functionarissen zoals in veiligheidsregio Utrecht gebeurt, vooral aangezien dit een

relatief nieuw concept is dat meer onderzoek verdient.

Aanbeveling: aanstelling warme functionarissen

Kijk naar de aanstelling van warme functionarissen op twee gebieden, namelijk aanstelling

bij gemeenten of een veiligheidsregio en het gebruik van een aanstellingscontract ja of nee.

48

Het is van belang hierbij goed te kijken naar de juridische gevolgen van de keuze die

gemaakt wordt.

Aanbevelingen: piketfuncties

De grote verschillen tussen de resultaten tonen aan dat het goed is om te kijken naar de

piketfuncties. Hierbij is het vooral van belang om te kijken naar de functies die nodig zijn op

hard piket. Daarnaast is het aanbevolen om, indien gekozen wordt voor zachte of vrije

instroom-piketten, te kijken naar de hoeveelheid mensen op oproepbasis.

Aanbeveling: capaciteit warme fase

Binnen andere Nederlandse veiligheidsregio’s is dit ook een hot topic. Daarom wordt

aanbevolen op dit gebied de ontwikkelingen in het land extra goed in de gaten te houden.

Daarnaast is het van belang dat met gemeenten wordt overlegd wat wordt verwacht aan

capaciteit ten tijde van een crisis. Het is van belang dat verwachtingen met elkaar

overeenkomen.

7.3 Discussie In dit hoofdstuk worden de beperkingen van dit onderzoek besproken. Ten eerste is er nog

weinig wetenschappelijke literatuur over bevolkingszorg. Hierdoor wordt er veel juridische

literatuur besproken in het theoretische kader. Dit leidt er ook toe dat op sommige gebieden

een goed theoretisch fundament ontbreekt.

Ten tweede is er veel verschil tussen de veiligheidsregio’s in de documentstudie. Bij

sommige veiligheidsregio’s konden de vragen volledig beantwoordt worden aan de hand van

de beschikbare literatuur en zijn de e-mails/telefoongesprekken puur gevoerd ter controle.

Bij andere veiligheidsregio’s konden (bijna) geen documenten online gevonden worden.

Hierdoor is de informatie voor deze veiligheidsregio’s puur gebaseerd op de interviews.

Ten derde is er veel verschil tussen de respondenten vooral op het gebied van

beschikbaarheid. Maar ook qua functie zoals te zien is in de bronnenlijst. Hierdoor zijn de

antwoorden van sommige veiligheidsregio’s uitgebreider dan van andere veiligheidsregio’s.

Daarnaast is het door beschikbaarheidsproblemen bij sommige veiligheidsregio’s helaas niet

mogelijk geweest om per e-mail noch telefonisch interviewresultaten af te nemen. Dit gaat

mogelijk ten kosten van de informatie.

Ten vierde zit er veel verschil tussen de veiligheidsregio’s. Oorspronkelijk was het idee van

dit onderzoek om eerst gebruik te maken van onderzoek per e-mail gebaseerd op de

documentstudie en daarna telefonisch door te vragen op de gegeven antwoorden. Een

aantal veiligheidsregio’s heeft echter aangegeven een dermate lastige structuur te hebben

dat ze liever alleen telefonisch terugkoppeling wilden geven op de vragenlijst. Wel is er aan

deze veiligheidsregio’s gevraagd de antwoorden voor te bereiden aan de hand van de e-mail.

Dit is gedaan om de interviewstructuur zoveel mogelijk te behouden. Echter kan dit nog

steeds invloed hebben op de resultaten.

49

Een laatste beperking is het feit dat bevolkingszorg in Nederland vol in ontwikkeling is. Dit

zorgt ervoor dat de informatie die in dit onderzoek vergaart is snel verouderd raakt. Het

onderzoek is echt een momentopname. Daarnaast zijn hierdoor ook sommige structuren bij

veiligheidsregio’s (nog) niet vastgesteld omdat ze zich bijvoorbeeld bevinden in een testfase.

Bij veiligheidsregio Limburg-Zuid zorgt dit er zelfs voor dat deze veiligheidsregio door de

huidige status niet meegenomen kan worden in dit onderzoek.

Bronnenlijst

Algemene scriptie literatuur:

Baarda, D. B., De Goede, M. P. M., & Van der Meer-Middelburg, A. G. E. (2007). Basisboek

interviewen. Noordhoff Uitgevers BV, Groningen.

Bleijenbergh, I. L. (2013). Kwalitatief onderzoek in organisaties. Den Haag: Boom Lemma.

Breeden, A.M. (2014). Beleidsplan crisisbeheersing 2015-2018.

De Greef, R. J. M. H. (2009). De veiligheidsregio's: verlengd lokaal bestuur of toch functioneel

bestuur?.

Fraanje, R., & Herweijer, M. (2013). Innoveren in samenwerking: een alternatief voor

herindeling?.

Instituut Fysieke Veiligheid. (2016A). Bevolkingszorg – gemeente. Verkregen van http://

www.infopuntveiligheid.nl/Publicatie/Dossier/19/bevolkingszorg-en-gemeente.html

Laar, S. van de, Samen sterker. Samenwerking tussen gemeenten geanalyseerd, Delft, 2010.

Korsten, A.F. (2016). De betekenis van visiteren en alternatieven hiervoor.

Kreukels, A. M. J. (1996). Regionaal bestuur in internationaal perspectief. Beleid en

Maatschappij, 23(2), 85-86.

Pollitt, C., & Bouckaert, G. (2011). Public Management Reform: A comparative analysis-new

public management, governance, and the Neo-Weberian state. Oxford University Press.

Rijksoverheid (2014). Wijziging van de wet gemeenschappelijke regelingen. Verkregen van:

https://www.rijksoverheid.nl/.../rijksoverheid/.../2014/...wet-gemeenschappelijke-regel...

Rosenthal, U., Bezuyen, M., & van Duin, M. (1998). Flood response dynamics: Local resilience

and administrative flexibility. In Flood Response and Crisis Management in Western

Europe(pp. 189-217). Springer, Berlin, Heidelberg.

Ruijs, Beek, van den Broek, Lieshout, Stassen & Woldman (2016). Visitatie Veiligheidsregio

Gelderland-Midden..

Santvoort, R. & Huveneers, R. (2015). Ontwerp – regionaal Beleidsplan 2016 – 2019 VRBN.

Schuringa, A.J. & Eelssema, M.N. (2016). Evaluatie regionalisering Gemeentelijk kolom

Groningen 2016.

Swanborn, P. (2007). Het ontwerpen, begeleiden en evalueren van interventies: een

methodische basis voor evaluatie-onderzoek. Boom Lemma Uitgevers, 364.

Swarte, F. (2014). Bevindingenrapportage 2014 “Inventarisatie bevolkingszorg”.

Traag, J. M. E. (1993). Intergemeentelijke samenwerking. Democratie of verlengd lokaal

bestuur?.

https://www.rijksoverheid.nl/.../rijksoverheid/.../2014/...wet-gemeenschappelijke-regel

50

Van Thiel, S. (2010). Bestuurskundig onderzoek: een methodologische inleiding. Bussum:

uitgeverij Coutinho.

Veiligheid, I. (2012). Referentiekader GRIP en eisen Wet veiligheidsregio’s.

Veiligheidsberaad (2014). Bevolkingszorg op orde 2.0. Eigentijdse Bevolkingszorg, volgens

afspraak. Den Haag: OBT.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten [VNG] (augustus 2008). Variatie in bestuurskracht.

Vorst, H. C. (1982). Gids voor literatuuronderzoek in de sociale wetenschappen. Boom

Koninklijke Uitgevers

Wet Veiligheidsregio’s (2010). Verkregen van:

http://wetten.overheid.nl/BWBR0027466/2018-01-01.

Zannoni, M., Schaap, S., & Matthijs, M. (2007). Evaluatie van de crisisbeheersing rond de

brand op de Willem van der Zwan. Nibra.

Documentstudie:

Swarte, F. (2014). Bevindingenrapportage 2014 “Inventarisatie bevolkingszorg”.

Veiligheidsbureau, Werkgroep Beleid & beheer en Financiën (2015). Programma

Bevolkingszorg en Crisiscommunicatie 2015-2018.

Veiligheidsregio Drenthe (2016). Staat van de rampenbestrijding 2016.

Veiligheidsregio Gooi en vechtstreek (2016). Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio

Gooi en Vechtstreek.

Veiligheidsregio Haaglanden (2015). Regionaal beleidsplan Haaglanden 2015-2018.

Veiligheidsregio Haaglanden (2017). Voorstel van het college betreffende Zienswijze

ontwerp-meerjarenbegroting 2018- 2021 Veiligheidsregio Haaglanden.

Veiligheidsregio Zuid-Limburg (2015). Doorontwikkeling Uitvoeringsorganisatie

Bevolkingszorg VRZL (Fase 2).

Werkgroep Crisisorganisatie (2012). Voorstel organisatie oranje kolom Veiligheidsregio

Kennemerland.

Werkgroep Bevolkingszorg op Orde Kennemerland (2013). Voorstel Organisatie

Bevolkingszorg Veiligheidsregio Kennemerland.

Telefonische/schriftelijke interviews:

Annegien de Vries functie: beleidsmedewerker Afdeling Crisisbeheersing, schriftelijke

informatie 29-11-2017.

Bas Koppes functie: Adviseur Coördinerend Gemeentesecretaris, telefonische informatie 6-

12-2017, schriftelijke informatie 8-12-2017.

Bas Peute functie: Coördinator Gemeentelijke Processen, telefonische informatie 22-12-

2017, schriftelijke informatie 12-12-2017.

Cees Jan Bloemendaal functie: Adviseur Strategie en Beleid, telefonische informatie 11-12-

2017, schriftelijke informatie 9-11-2017.

Edwin van de Ploeg functie: Medewerker Bureau Gemeenten, telefonische informatie 1-12-

2017.

http://wetten.overheid.nl/BWBR0027466/2018-01-01

51

Ellie ter Averst functie: Team Risico-en Crisisbeheersing, schriftelijke informatie 29-10-2017.

Evert van de Pol functie: Beleidsmedewerker, telefonische informatie 29-11-2017.

Frans de Beer functie: Beleidsmedewerker Rampenbestrijding en Crisisbeheersing,

telefonische informatie 7-12-2017, schriftelijke informatie 6-11-2017.

Ilse Molet functie: Accounthouder Oranje Kolom & Secretaris Veiligheidsdirectie, schriftelijke

informatie 29-1-2018.

Jetze van der Ham functie: Adviseur Bevolkingszorg, telefonische informatie 22-11-2017.

Lobke van der Krabbe functie: Coördinator Gemeentelijke processen, telefonische informatie

27-11-2017.

Marga Ziegerink functie: Coördinator gemeentelijke crisisbeheersing, schriftelijke informatie

6-11-2017, telefonische informatie 21-11-2017.

Marn van Bloois functie: Coördinator gemeenten Veiligheidsbureau VNOG, telefonische

informatie 6-12-2017, schriftelijke informatie 23-11-2017.

Martine Bruinink functie: Coördinator Gemeentelijke Processen, telefonische informatie 13-

12-2017, schriftelijke informatie 4-12-2017.

Mirjam Eelssema functie: Adviseur Crisisbeheersing, telefonische informatie 6-12-2017,

schriftelijke informatie 6-11-2017.

Paul van de Pol functie: Coördinator Bevolkingszorg, schriftelijke informatie 7-11-2017.

Rob Hoefsloot functie: Tijdelijk Account- & Netwerkfunctionaris Bevolkingszorg, schriftelijke

informatie 20-12-2017

Sandra van der Burg functie: Beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid

Bestuursdienst Den Haag, telefonische informatie 8-1-2018, schriftelijke informatie 4-1-

2018.

Teun Timmermans functie: Adviseur Crisisbeheersing, schriftelijke informatie 7-11-2017.

Willem Pentury functie: Coördinator Gemeentelijke Processen, schriftelijke informatie 22-

12-2017.

Bijlage

Bijlage 1. Presentatie van resultaten per veiligheidsregio. In de onderstaande bijlage zijn per veiligheidsregio de resultaten op de vragenlijst zichtbaar.

Eerst zijn de resultaten te zien ten opzichte van de vragen over de koude fase. Daarna

worden de resultaten over de warme fase gepresenteerd. Waarna de voor en nadelen

worden gepresenteerd. Bij sommige veiligheidsregio’s is door moeilijkheden met contact

helaas sommige informatie onvolledig. Daarnaast zijn er drie veiligheidsregio’s die niet mee

doen Gelderland Zuid, Limburg Zuid, en Zaanstreek Waterland. Bij Gelderland Zuid komt dit

door tijdgebrek en personeelswisselingen hierover is wel telefonisch contact geweest met de

coördinator bevolkingszorg. Limburg Zuid doet niet mee omdat ze ten tijden van dit

onderzoek geen bevolkingszorg structuur hadden door een reorganisatie. Dit maakte het

niet mogelijk om de vragen te beantwoorden , hierover is ook contact geweest met de

52

veiligheidsregio. Zaanstreek Waterland doet niet mee omdat het helaas zowel via de e-mail

als telefonisch niet gelukt is om contact te krijgen met deze veiligheidsregio.

Veiligheidsregio Amsterdam Amstelland (Zes gemeenten).

Koude fase:

- Is er een (duidelijke) organisatiestructuur en of aansturing binnen de 25 verschillende


o De veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland hanteert het principe van sterke

kolommen (GHOR, Brandweer en Gemeente) met een klein veiligheidsbureau

(ondergebracht bij de directie openbare orde en veiligheid van de Gemeente

Amsterdam). De veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland is primair een

samenwerkingsverband tussen de zes gemeenten op het terrein van

brandweerzorg en crisisbeheersing, met een sterke samenwerking met

crisispartners als de politie, de haven, defensie en het waterschap. Taken en

verantwoordelijkheden liggen bij de kolommen.


geregionaliseerd en hoe is dit opgezet (regionale fase, uitbesteed)?

o Binnen de gemeentelijke processen van de veiligheidsregio Amsterdam-

Amstelland zijn veel processen geregionaliseerd. In opdracht van de gemeenten

voeren onderdelen van de Gemeente Amsterdam de processen

Crisiscommunicatie en Publieke zorg (opvang & verzorging, evacuatie,

slachtofferregistratie en schademanagement uit). Milieuzorg wordt uitgevoerd

door de Omgevingsdienst. Daarnaast hebben de gemeente en in Amsterdam ook

de stadsdelen een lokaal opperende crisisstaf bij GRIP-1 incidenten.


o De voorbereidende en coördinerende taken liggen bij de deelprocessen zelf.

Afstemming wordt gefaciliteerd met een werkgroep en beheercommissie.

- Hoeveel FTE is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken?

o Dit is per deelproces belegd.


fase?

Bevolkingszorg heeft in totaal 1.1 miljoen voor warm en koud.

Warme fase.

- Waar komen de warme functionarissen vandaan ((inter)regionaal en of

gemeentelijk)?

o De veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland bestaat uit zes gemeenten:

Amsterdam, Amstelveen, Aalsmeer, Uithoorn, Diemen en Oud-Amstel.

Medewerkers van de gemeenten die een rol spelen bij het bestrijden van

crises nemen regelmatig deel aan oefeningen en opleidingen. Deels wordt er

regionaal invulling gegeven aan de processen door de Gemeente Amsterdam.

53


aangesteld, wie is er verantwoordelijk en wat is het budget.

o De functionarissen zijn aangesteld door de gemeente waarvoor zij werken.

Het bevolkingszorg budget is totaal 1.1 miljoen voor de warme en koude fase.

- Is er spraken van (harde en of zachte) piketfuncties binnen de warme fase?

o Sommige functies worden ingevuld met hard piket, voor andere functies

volstaat een kans piket.

- Welke capaciteit (aantal mensen) wordt er verwacht van de taakorganisatie binnen

de warme fase?

o Als uitgangspunt wordt gehanteerd dat bewoners en bedrijven een eigen

verantwoordelijkheid hebben ten tijden van een crisis en om een crisis te

voorkomen. Het versterken van het risicobewustzijn, de zelfredzaamheid en

het beter benutten van zelfredzaamheid door hulpdiensten in tijden van

crises zijn belangrijke elementen. De gemeenten en hulpdiensten binnen de

veiligheidsregio Amsterdam Amstelland zullen de altijd beperkte capaciteit

met voorrang inzetten voor de verminderd zelfredzame. Burgers moeten zich

enige tijd zelf kunnen reden alvorens uitval weer is hersteld. In totaal waren

er in 2016 circa 108 hard piketfunctionarissen en circa 146 kans voor de

regionale processen en circa 190 hard piketfunctionarissen en circa 51 kans

voor de lokale processen

Veiligheidsregio Brabant-Noord (Zeventien gemeenten).

Koude fase.



o Binnen het programma bevolkingszorg zijn de verantwoordelijke AOV’ers

verantwoordelijk voor het gemeentelijk deel. De veiligheidsregio heeft 1.2 fte

voor het overzien en het OTO-deel de rest van de taken liggen bij verschillende

expertteams.



o De expertteams bestaan uit gemeentelijke medewerkers die zelf aan hebben

gegeven deze taken te willen doen. De expertteams worden aangestuurd vanuit

de veiligheidsregio.


o Om de kosten voor individuele gemeenten te beperken wordt er zoveel mogelijk

door gemeenten samengewerkt. Daarnaast is er een convenant met het rode

kruis en zijn de piketten regionaal geregeld.

- Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken?

o 1,2 fte


fase?

54

o 18.000 aan OTO-budget.

Warme fase.


gemeentelijk)?

o De warme functionarissen komen vanuit een gemeentelijke rol en de

omgevingsdienst.


aangesteld, wie is er verantwoordelijk en wat is het budget?

o De functionarissen worden aangesteld door de Coördinerend

gemeentesecretaris in opdracht van het algemeen bestuur. In de praktijk is er

echter vaak geen sprake van een formele aanstelling maar gebeurd het puur

op basis van een mondeling afspraak.


o Er is zowel sprake van harde als zacht piketfuncties. De AC-Bz, OvD-Bz, HTO

communicatie en communicatie adviseur BT zijn harde piket functies.

De HINHON , HTO publieke zorg en omgevingszorg en de teamleider

omgevingszorg zijn zachte piketfuncties.


de warme fase?

o Er wordt verwacht dat de harde piketfuncties op komen dagen. Daarnaast

wordt ook de opkomst van de HINHON als belangrijk gezien. In de praktijk zijn

er ongeveer twee grip 1 situaties per jaar.

Voor en nadelen.

Voordeel:

- Bijna alles is geregionaliseerd. Iedereen kan overal ingezet worden. Er zijn 5/6 mensen per

piket.

- Bevolkingszorgstructuur wordt ook gebruikt buiten GRIP situaties. Bij bijvoorbeeld het

vluchtelingendilemma.

Nadeel:

- Weinig functionarissen op hard piket

- HIN/HON zou echt op hard piket moeten.

Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost (21 gemeenten).

Koude fase.

- Is er een (duidelijke) organisatiestructuur en of aansturing binnen de veiligheidsregio

Brabant-Zuidoost in de koude fase?

55

o Bevolkingszorg organiseert het gemeentelijk deel van de rampenbestrijding en

crisisbeheersing. VRBZO (veiligheidsregio Brabant-Zuidoost) sluit hierbij aan en

versterkt bevolkingszorg in Zuidoost-Brabant waar nodig. De 21 gemeenten

hebben dan ook nagenoeg alle bevolkingszorgprocessen regionaal ingevuld. De

veiligheidsregio faciliteert de bestuursverantwoordelijkheid. De bedoeling is dat

in de toekomst bevolkingszorg nog meer vanuit een collectieve taak wordt

verzorgd door de veiligheidsregio.

- Is er sprake van regionalisering in de koude fase? Zo ja, welke taken zijn in de koude fase geregionaliseerd en hoe is dit opgezet (regionale fase, uitbesteed)?

o Er is een bureau bevolkingszorg (2,5 fte). Binnen dit bureau staat in eerste

instantie het gezamenlijk invullen van de processen bevolkingszorg centraal.

Verder worden werkzaamheden uitgevoerd op de volgende taakgebieden:

Beleid en beheer;

Leiding, introductie en coaching;

Opleiding, training en oefening;

Overleg en vertegenwoordiging.

Bureau bevolkingszorg beoogt verbetering in de multidisciplinaire samenwerking

door actief te participeren in multidisciplinaire projecten binnen de

veiligheidsregio. Daarnaast worden de aan de gemeenten toegewezen

(monodisciplinaire) processen in samenwerking met de ambtenaren

rampenbestrijding voorbereid en beoefend


o Binnen de regio is er een gemeentesecretaris van een van de regiogemeenten

benoemd als coördinerend functionaris. Deze is inhoudelijk verantwoordelijk

voor de aansturing van bureau bevolkingszorg. Begin 2018 vindt er een wisseling

plaats. Er wordt een nieuwe gemeentesecretaris benoemd, met twee

plaatsvervangers zodat ze de werkzaamheden kunnen verdelen. De

coördinerend functionaris wordt ondersteunt door bureau bevolkingszorg


o 2.5 fte


fase?

o 250.000 voor bevolkingszorg waarvan 45.000 voor OTO.

Warme fase.


gemeentelijk)?

o De piketfuncties worden ingevuld door medewerkers van de gemeenten,

politie en veiligheidsregio. De regionale teams worden bemenst vanuit de 21

regiogemeenten en de omgevingsdienst (Milieubeheer).



56

o De functionarissen zijn aangesteld door de eigen werkgever op basis van CAR-

UWO artikel 15:1:11. Piketvergoedingen worden betaald vanuit een regionale

pot die gevuld wordt door de 21 gemeenten. Iedere gemeenten betaalt

hiervoor hetzelfde bedrag. In totaal gaat het om €131.000,- Het beheer ligt bij

de veiligheidsregio (bureau bevolkingszorg). Vergoedingen tijdens een inzet

zijn voor rekening van de eigen werkgever op basis van de eigen

rechtspositieregeling.


o Hard piket: OvD-Bz, AC-Bz, HIN, HCOM en Communicatieadviseurs ROT en BT.

Zacht piket: HPZ en HON


de warme fase?

o De regionale teams kunnen het proces 24/7 uitvoeren. Hierbij is rekening

gehouden met ondersteuning vanuit het Rode Kruis (geformaliseerd in een

samenwerkingsovereenkomst).

Veiligheidsregio Drenthe (25 gemeenten).

Koude fase.

- Is er een (duidelijke) organisatiestructuur en of aansturing binnen de 25 verschillende Nederlandse veiligheidsregio’s in de koude fase?

o Bevolkingszorg werkt met regionale pools onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Uitgangspunt is de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de eigen processen. De veiligheidsregio ziet de ontwikkeling van de bevolkingszorg binnen de crisismanagementorganisatie als belangrijk ontwikkelpunt voor de komende tijd. In de koude fase is 1 fte binnen afdeling multidisciplinaire veiligheid beschikbaar voor bevolkingszorg. Deze fte houdt zich bezig met zowel de organisatie van OTO-activiteiten als ondersteuning (secretariaat) van diverse overleggen. Denk hierbij aan AOV-overleg, overleg gemeentesecretarissen, coördinerend gemeentesecretaris en overleggen binnen de gemeentelijke rampbestrijdingsprocessen. Risico- en crisiscommunicatie zit hier ook bij in. Er wordt gewerkt aan uitbreiding van deze fte.


o Naast de ene fte bij team multidisciplinaire veiligheid zijn er twee belangrijke regionale werkgroepen voor Opleiding Trainen en Oefenen activiteiten. De Multi OTO-groep waar vier AOV’ers bij betrokken zijn en een MONO monodisciplinair OTO-groep waar nog twee AOV’ers + communicatiemedewerker uit een gemeente zitting in hebben.

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase? o De ene fte heeft veel afstemming met de AOV’ers en de coördinerend

gemeentesecretaris. Daarnaast is er een kerngroep gemeentesecretarissen met daarin een aantal gemeentesecretarissen die veiligheidsonderwerpen in

57

portefeuille hebben als voorportaal naar de ambtsgroep Veiligheid (waar alle gemeentesecretarissen in Drenthe zitting in hebben).

- Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken? o Een

- Hoeveel budget is er gemoeid met de organisatie van bevolkingszorg binnen de koude fase?

o De werkgroep O&O (opleiden en oefenen) Oranje Kolom mag voor de MONO Opleiding Trainen Oefenen activiteiten jaarlijks €56.160,- uitgeven. De veiligheidsregio Drenthe schiet de uitgaven voor en brengt het totaal uitgegeven bedrag in rekening bij de 12 Drentse gemeenten.

Warme fase.


gemeentelijk)?

o Gemeenten. Daarbij is iedereen inzetbaar bij alle Drentse gemeenten. Piket

crisiscommunicatie is regionaal en voor de OvD-Bz is er een verdeling in drie

districten.



o Gemeenten. Piketkosten conform CAR-UWO Hoofdstuk drie. Aanschaf

middelen incidenteel, eventueel via oefenbudget.


o Beide, OvD-Bz en twee functies binnen crisiscommunicatie hebben hard piket

(communicatie adviseur burgemeester, Hoofd actiecentrum crisis

communicatie), de rest zacht piket.


de warme fase?

o Hangt van het incident af wie en hoeveel er nodig zijn. Bij GRIP 3 worden in

ieder geval alle gemeentelijke processen opgestart bestaande uit: Officier van

dienst bevolkingszorg, Algemeen commandant bevolkingszorg, twee

informatiemanagers, twee piketten crisiscommunicatie (Communicatie

adviseur burgemeester en teamleider actiecentrum (HTO), teamleider

Opvang en verzorgen, teamleider primaire levensbehoefte, teamleider

omgevingszorg, teamleider nafase, teamleider facilitair en medewerker SIS

(slachtofferinformatiesystematiek) (indien SIS wordt opgestart). Teamleiders

vullen naar behoefte hun eigen team verder in met medewerkers.

Voor en nadelen.

Voordeel:

- De organisatiestructuur zit vrij simpel in elkaar en werkt met korte lijnen. Zo zijn er

bijvoorbeeld geen HTO’s.

58

- De AC-Bz zit op het gemeentehuis in de crisisgemeente en stuurt de teamleiders

hierdoor direct aan.

Nadeel:

- Er zijn veel kans piketten. Dit levert extra risico’s op vooral met betrekking tot

bereikbaarheid en aanrij tijden.

Veiligheidsregio Flevoland (zes gemeenten).

Koude fase.


o Flevoland werkt op het gebied van bevolkingszorg samen met de veiligheidsregio

Gooi en Vechtstreek. Er is een coördinerend team bevolkingszorg bestaande uit

een kernteam in dienst van de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek maar

werkzaam voor beide regio’s, alsmede medewerker die een of meerdere dagen

zijn gedetacheerd vanuit de gemeenten in de regio. De coördinerend

functionaris bevolkingszorg is in beide regio’s aangesteld als directeur

bevolkingszorg en ook lig van beide veiligheidsdirectie ’s. De veiligheidsdirectie

bestaat verder uit de commandant van de brandweer, de directeur publieke

gezondheid en de politiechef. De coördinerend functionaris bevolkingszorg wordt

door het dagelijks bestuur van de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek

aangesteld op basis van een voordracht van de beide coördinerend

gemeentesecretarissen. De directeur bevolkingszorg is belast met de coördinatie

van de gemeentelijke bevolkingszorg. Het bureau bevolkingszorg is een aparte

kolom die werkt voor beide veiligheidsregio’s. De andere kolommen in de

ambtelijke organisatie zijn de brandweer, de GHOR, crisisbeheersing en

rampenbestrijding (veiligheidsbureau) en de gemeenschappelijke meldkamer. De

Directeur bevolkingszorg neemt personeel aan (harde kern) en sluit

detacheringsovereenkomsten met de gemeenten ten behoeve van het personeel

dat werkzaam is voor bevolkingszorg.



o De piketfunctionarissen komen uit (inter)regionale pools. Bij het opzetten van oefeningen wordt er samengewerkt met veiligheidsregio Utrecht. Daarnaast wordt er samengewerkt met de omgevingsdienst en is er een convenant met het Nederlands Rode Kruis.


o Dit wordt gedeeltelijk gedaan door drie intergemeentelijke werkgroepen. Deze

drie werkgroepen zijn gevuld met gemeentelijke medewerkers uit beide

veiligheidsregio’s. De werkgroepen hebben drie verschillende taken:

1. Het ontwikkelen van draaiboeken op hun vakgebied

2. Opleiden, trainen en oefenen van de functionarissen.

3. Evalueren van activiteiten en inzetten tijdens een crisis.

59


o Bevolkingszorg zelf heeft t.b.v. zo’n beetje alle taken voor beide regio’s rond 8

fte, ingevuld in harde kern en gedetacheerde medewerkers.


fase?

o Het totaal budget is rond 950.000 euro.

Warme Fase.


gemeentelijk)?

o Voor de hoofdstructuur vind invulling plaats in opdracht van de directeur

bevolkingszorg. Voor de lokale processen zijn gemeenten zelf

verantwoordelijk.



o Personeel blijft in dienst van de gemeenten, voor de hoofdstructuur en lokaal.

Men krijgt een detacheringsovereenkomst voor de warme functie in de

hoofdstructuur en werkt dan ook voor beide regio’s.


o Hard piket en vrije instroom. Algemeen commandant bevolkingszorg, HTO

Acute bevolkingszorg, HTO HIN/HON, communicatie adviseur ROT,

communicatie adviseur GBT, IC-er bevolkingszorg en omgevingsanalisten zijn

harde piket functies. De andere functies zijn op vrije instroom.


de warme fase?

o In CoPi alleen een officier van dienst bevolkingszorg (communicatie ligt bij

politie of brandweer, afhankelijk van incident). In ROT totaal 10 (incl.

communicatie).

Veiligheidsregio Fryslân (24 gemeenten).

Koude fase.



o Er is een afdeling crisisbeheersing bestaand uit het veiligheidsbureau, team

bevolkingszorg en team GHOR.

- Is er sprake van regionalisering in de koude fase? Zo ja, welke taken zijn in de koude

fase geregionaliseerd en hoe is dit opgezet (regionale fase, uitbesteed)?

o Afdeling Crisisbeheersing, regelt voor bevolkingszorg: beheren van acht

expertteams (piketteams), opstellen en actualiseren van draaiboeken

bevolkingszorg onder het regionaal crisisplan, vakbekwaamheidsprogramma

bevolkingszorg. Daarnaast kent iedere gemeente nog de ambtenaar openbare

orde en veiligheid.


60

o Er wordt door de afdeling crisisbeheersing in ieder geval uitvoering gegeven

aan bovenstaande taken.


o Oorspronkelijk is er 4,5 fte voor bevolkingszorg. Inmiddels maakt dat

onderdeel uit van de afdeling crisisbeheersing en kan je niet meer expliciet

zeggen dat er 4,5 fte is omdat meerdere mensen een bijdrage leveren.

- Hoeveel budget is er gemoeid met de organisatie van bevolkingszorg binnen de

koude fase?

o Maakt onderdeel uit van de totale begroting van de afdeling crisisbeheersing

binnen de VRF (veiligheidsregio Friesland). Oorspronkelijk is er €1,34 per

inwoner beschikbaar gesteld voor bevolkingszorg.

Warme fase.


gemeentelijk)?

o De warme functionarissen (AC-Bz en HTO) komen uit de gemeente en zitten

in een regionaal piketteam. De medewerkers zijn interregionaal en soms

lokaal (bijvoorbeeld ICT (informatie en communicatie technologie)).



o De piketfunctionarissen hebben een aanstellingsovereenkomst met de VRF.

Zij krijgen een piketvergoeding van hun gemeente conform de 10/16 regeling

uit de CAR-UWO. De VRF financiert de piketvergoeding wel, de gemeenten

ontvangen een bedrag voor iedere geleverde piketfunctionaris.


o Beide.


de warme fase?

o Dat wisselt per GRIP niveau en taakorganisatie.

Veiligheidsregio Gelderland Zuid (zestien gemeenten).

Hebben telefonisch aangegeven geen tijd te hebben om mee te werken in verband met

personeelswisselingen. Doordat de online gevonden informatie niet gecontroleerd kan

worden is ervoor gekozen deze regio uit de analyse weg te laten.

Veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek (zeven gemeenten).

Koude fase.


o Gooi en Vechtstreek werkt op het gebied van bevolkingszorg samen met de

veiligheidsregio Flevoland. Er is een coördinerend team bevolkingszorg

bestaande uit een kernteam in dienst van de veiligheidsregio Gooi en

61

Vechtstreek maar werkzaam voor beide regio’s, alsmede medewerker die

een of meerdere dagen zijn gedetacheerd vanuit de gemeenten in de regio.

De coördinerend functionaris bevolkingszorg is in beide regio’s aangesteld als

directeur bevolkingszorg en ook lig van beide veiligheidsdirectie ’s. De

veiligheidsdirectie bestaat verder uit de commandant van de brandweer, de

directeur publieke gezondheid en de politiechef. De coördinerend

functionaris bevolkingszorg wordt door het dagelijks bestuur van de

veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek aangesteld op basis van een voordracht

van de beide coördinerend gemeentesecretarissen. De Directeur

bevolkingszorg is belast met de coördinatie van de gemeentelijke

bevolkingszorg. Het bureau bevolkingszorg is een aparte kolom die werkt voor

beide veiligheidsregio’s. De andere kolommen in de ambtelijke organisatie

zijn de brandweer, de GHOR, crisisbeheersing en rampenbestrijding

(veiligheidsbureau) en de gemeenschappelijke meldkamer. De directeur

bevolkingszorg neemt personeel aan (harde kern) en sluit

detacheringsovereenkomsten met de gemeenten ten behoeve van het

personeel dat werkzaam is voor bevolkingszorg.



o De piketfunctionarissen komen uit (inter)regionale pools. Bij het opzetten van

oefeningen wordt er samengewerkt met veiligheidsregio Utrecht. Daarnaast

wordt er samengewerkt met de omgevingsdienst en is er een convenant met

het Nederlands Rode Kruis.


o Dit wordt gedeeltelijk gedaan door drie intergemeentelijke werkgroepen. Deze

drie werkgroepen zijn gevuld met gemeentelijke medewerkers uit beide

veiligheidsregio’s. De werkgroepen hebben drie verschillende taken:

1. Het ontwikkelen van draaiboeken op hun vakgebied

2. Opleiden, trainen en oefenen van de functionarissen.

3. Evalueren van activiteiten en inzetten tijdens een crisis.


o Bevolkingszorg zelf heeft t.b.v. zo’n beetje alle taken voor beide regio’s rond

acht fte, ingevuld in harde kern en gedetacheerde medewerkers.


koude fase?

o Het totaal budget is rond 950.000 euro.

Warme Fase.


gemeentelijk)?

o Voor de hoofdstructuur vind invulling plaats in opdracht van de directeur

bevolkingszorg. Voor de lokale processen zijn gemeenten zelf

verantwoordelijk.

62



o Personeel blijft in dienst van de gemeenten, voor de hoofdstructuur en lokaal.

Men krijgt een detacheringsovereenkomst voor de warme functie in de

hoofdstructuur en werkt dan ook voor beide regio’s.


o Hard piket en vrije instroom. Algemeen commandant bevolkingszorg, HTO

acute bevolkingszorg, HTO HIN/HON, communicatie adviseur ROT,

communicatie adviseur GBT, IC-er bevolkingszorg en omgevingsanalisten zijn

harde piket functies. De andere functies zijn op vrije instroom.


de warme fase?

o In CoPI alleen een OvD-Bz (communicatie ligt bij politie of brandweer,

afhankelijk van incident). In rot totaal tien (incl. communicatie).

Veiligheidsregio Groningen (23 gemeenten).

Koude fase.

- Is er een (duidelijke) organisatiestructuur en of aansturing binnen de veiligheidsregio Groningen in de koude fase?

o Sinds 2014 zijn de gemeentelijke voorbereidingstaken op het gebied van rampenbestrijding en crisisbeheersing ondergebracht bij het regionale Netwerkteam Gemeentelijke Kolom Groningen. De Gemeentelijke Kolom Groningen is een uitvoeringsorgaan als onderdeel van de GR (Groningen) veiligheidsregio. De Gemeentelijke kolom Groningen is naast GHOR en Brandweer een aparte kolom binnen de veiligheidsregio. Zij kent een eigen directie, bestaande uit drie gemeentesecretarissen. De directie heeft mandaat vanuit het Ambtsoverleg van de 23 gemeentesecretarissen. De aansturing van het team is belegd bij de teamleider Gemeentelijke Kolom Groningen.


fase geregionaliseerd en hoe is dit opgezet (regionale fase, uitbesteed)? )?

o Ja, In het netwerkteam is de capaciteit gebundeld die eerder bij de lokale

AOV’er van gemeenten was belegd. Daarnaast worden zijn de

monodisciplinaire OTO-activiteiten belegd bij twee OTO-functionarissen in het

Netwerkteam. Gemeenten dienen te zorgen voor werving en aanwijzing van

medewerking voor TBZ (team bevolkingszorg) o.b.v. een quotum (elke

gemeente levert o.b.v. inwoneraantal medewerkers aan TBZ). Verder moet de

gemeente zorgen voor invulling/voorbereiding van ‘warme’ lokale taken.


o Binnen de veiligheidsregio Groningen zijn er minimaal vijf en maximaal zes

coördinerend functionarissen bevolkingszorg. De rol coördinerend

functionaris bevolkingszorg wordt opgenomen door de

gemeentesecretarissen. Alle coördinerend functionarissen worden belast met

de rol van strategisch adviseur bevolkingszorg in het RBT (GRIP 4) op basis van

een vooraf afgesproken rooster. Uit de groep van coördinerend

63

functionarissen bevolkingszorg zijn twee of drie functionarissen belast met de

rol van directeur binnen de directie gemeentelijke kolom. Het algemeen

bestuur van de veiligheidsregio wijst de coördinerend functionarissen

bevolkingszorg aan. Het algemeen bestuur ontvangt hiervoor een advies van

het ambtsoverleg crisisbeheersing


o Bevolkingszorg heeft in totaal 7,65 fte. De teamleiding heeft 0,85 fte en

vervult daarvan voor 0,15 fte taken van de adviseur crisisbeheersing. Er is 1

fte voor de secretarieel en administratief medewerker. Er is 4,1 fte voor de

adviseurs crisisbeheersing. 1,7 fte voor de adviseurs opleiding trainen en

oefenen.

Figuur 3: fte verdeling Groningen

Bron: Organisatieplan PDC 3.0


koude fase?

o Het budget voor monodisciplinair OTO is in 2018 €64.000,00.

Warme fase.

- Waar komen de warme functionarissen vandaan (inter)regionaal en of

gemeentelijk)?

o Sinds 2014 is er een regionaal team bevolkingszorg hierin valt zowel de

warme als de koude fase. Allen gemeentes zijn hierbij gebundeld in een

regionale organisatie. In Groningen is er sprake van volledige regionalisering

van de voorbereidende taken. Gemeenten leveren op basis van

inwoneraantal naar vermogen bijdragen aan de invulling van de functies van

64

het regionale team bevolkingszorg. Daarnaast zorgen gemeenten voor

invulling van de benodigde lokale functies om het Regionaal team

bevolkingszorg te ondersteunen.



o De gemeente/ college van Burgemeester en Wethouders is belast met

(werving en) aanwijzing van medewerkers voor TBZ. Dit omdat

personeelsbeheer een reguliere gemeentelijke taak is. Daarnaast beogen we

daarmee dat aanwijzing voor de crisisorganisatie een onderdeel is van

iemands (reguliere) functie bij de gemeente en dat bij

jaargesprekken/functioneringsgesprekken bijvoorbeeld deelname aan

OTO/bijhouden vakbekwaamheid een vast bespreekpunt is. Het Netwerkteam

stelt de functieprofielen/taakbeschrijvingen op en houdt bij waar vacatures

zijn. Daarnaast vindt registratie van deelname aan OTO-activiteiten plaats.


o De sleutelfuncties (OvD-Bz (twee teams), AC-Bz, HTO publieke zorg en

omgevingszorg, HTO communicatie en HTO informatie) binnen team

bevolkingszorg zijn via hard-piket georganiseerd (vijf personen per functie).

De overige functies zijn georganiseerd op basis van kans piket en worden door

acht medewerkers per functie ingevuld. Voor de lokale functies geldt dat ten

minste twee medewerkers zijn aangewezen. De functie communicatie

adviseur BT staat ook op hard piket.


de warme fase? Dat is afhankelijk van het incident af wie en hoeveel er nodig zijn.

Voor en nadelen.

Voordeel:

- Hard piketten werken goed al liet de casinobrand zien dat ook een hard piket

kwetsbaar kan zijn. Zo waren er van de vijf AC-Bz vier op vakantie. Wat problemen

oplevert bij een meerdaags evenement.

Nadeel:

- Opkomst OTO

- Duur hard piket kost veel geld. Al is de vraag of het echt duurder is omdat er minder

mensen opgeleid moeten worden.

Lessons learned:

- Een piket heeft minimaal vier mensen en maximaal zes mensen. Vier mensen is

echter eigenlijk wel te weinig. Het is handig om een zesde persoon te hebben

eventueel op een reservebank zodat een vertrek direct opgevuld kan worden.

Veiligheidsregio Haaglanden (negen gemeenten).

Koude fase.

65


o De veiligheidsregio Haaglanden kent de volgende organisatieonderdelen: de regionale brandweer, de GHOR en de gemeenschappelijke meldkamer. De multidisciplinaire samenwerking is geregeld via de veiligheidsdirectie. Deze wordt gevormd door de commandant brandweer, de directeur publieke gezondheid, de coördinerend functionaris, de chef van politie-eenheid Den Haag en eventueel andere door het algemeen bestuur aangewezen functionarissen. Bevolkingszorg heeft formeel geen plaats binnen de veiligheidsregio Haaglanden. Tegenwoordig is bevolkingszorg wel opgenomen in de begroting van de veiligheidsregio de gemeenten betalen hierdoor een vast bedrag aan de veiligheidsregio om de kosten van bevolkingszorg te dekken. Bevolkingszorg neemt zitting bij de gemeente Den Haag omdat de coördinerend gemeentefunctionaris uit deze gemeente afkomstig is.


o In de koude fase ondersteunt bureau gemeentelijke crisisbeheersing de negen gemeenten binnen Haaglanden bij de voorbereiding op rampen en crisis. Gemeenten leveren ad hoc capaciteit aan onderwerpen die regionaal worden opgepakt.

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase? o Bureau gemeentelijke crisisbeheersing is verantwoordelijk voor de

operationele voorbereiding van de regionale functies. Hieronder vallen de werving en selectie van regionale functionarissen, het opstellen en actueel houden van piketroosters, het ontwikkelen van middelen als handboeken en checklisten, zorgdragen voor faciliteiten (pagers en alarmeringssysteem) en informatie en communicatie (pooloverleggen, evaluaties, digitaal platform). Daarnaast is bureau gemeentelijke crisisbeheersing verantwoordelijk voor vakbekwaamheid. Hieronder valt het opstellen van OTO-beleid, het opstellen en uitvoeren van het programma opleiden, trainen en oefenen van regionale functionarissen, het opstellen van de OTO-catalogus voor lokale functionarissen en het contractbeheer met opleidingsbureaus.

- Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken? o 3.6 fte in totaal. Opgedeeld in een coördinerend gemeentefunctionaris 0,2

fte, senior beleidsmedewerker 0,8 fte, beleidsmedewerker 1,6 fte en een ondersteunend medewerker 1,0 fte.


o 580.000 euro inclusief piketvergoeding voor regionale functionarissen. OTO budget 45.000 en 50000.

Warme fase.


gemeentelijk)?

66

o Dat scheelt per functie. Regionaal zijn de AC-Bz, HON-Bz, IM-Bz en de

sleutelfunctionarissen in de taakorganisatie communicatie (HTO-C,

communicatieadviseur ROT en de Omgevingsanalist).



o Alle functionarissen (ook de regionale) zijn lokaal aangesteld. Het beheer en

budget van de regionale functionarissen is gezamenlijk belegd bij BGZ

(bedrijfsgezondheidszorg).


o Sleutelfuncties binnen de gemeentelijke crisisorganisatie worden

georganiseerd doormiddel van regionale piketfuncties. Op hard piket staan de

AC-Bz, HON-Bz, IM, Bz, communicatieadviseur ROT, omgevingsanalist en de

IM-Bt.


de warme fase?

o Op basis van onze nieuwe visie zijn we dat aan het optimaliseren: wat regulier

kan wordt niet meer georganiseerd binnen de crisisorganisatie. Er blijft een

aantal specialisten over die wel georganiseerd moeten worden. De

gesprekken hierover lopen nog.

Voor en nadelen. Het benoemen van voor en nadelen is erg lastig doordat de veiligheidsregio van zo ver komt.

Dat er nu sprake is van enige mate van regionalisering is al een grote ontwikkeling. Het is

maar de vraag of een andere structuur tot betere resultaten zou leiden. Grotere

betrokkenheid zou fijn zijn. Maar het is de vraag of dit realistisch is ook met oog op hoeveel

uur lokale functionarissen momenteel voor hun taken hebben. Het is belangrijk dat het

onderwerp in ieder geval zoveel mogelijk op de taal komt.

Veiligheidsregio Hollands Midden (negentien gemeenten). Koude fase.


o Er is een coördinerend functionaris en er is het bureau gemeenschappelijke crisisbeheersing de rest is lokaal geregeld. Er is samenwerking in werkgroepen op het terrein van bevolkingszorg, communicatie, alarmering en planvorming. Deze werkgroepen zijn gevuld met gemeente medewerkers en worden aangestuurd door de veiligheidsregio. Bevolkingszorg heeft een eigen gemeentelijke begroting en een eigen programma crisisbeheersing binnen de veiligheidsregio.


67

o Het bureau gemeentelijke crisisbeheersing voert de coördinerende taken uit en trekt de werkgroepen. OTO wordt verzorgd vanuit de samenwerkende gemeenten.

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase? o Planvorming vindt plaats in werkgroepen. Daarnaast zijn er vier

samenwerkingsverbanden van gemeente in de regio daar haakt de veiligheidsregio bij aan de zogenoemde cluster overleggen.

- Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken? o Het bureau gemeentelijke crisisbeheersing bestaat uit 3.2 fte. Daarnaast is er

een lat medewerker en heeft de coördinerend functionaris 0.5 fte. Deze coördinerend functionaris is vrijgesteld van de gemeente.


o Er is zowel regionaal en lokaal budget. Er is €25.000 voor het OTO van de OvD’s. Er is €33.000 voor crisiscommunicatie. Er is €30.000 voor Team bevolkingszorg en €5.000 voor informatiemanagement.

Warme Fase.


gemeentelijk)?

o De stafsectie bevolkingszorg in het ROT (staffunctionarissen en AC-Bz) zijn

regionaal geregeld. De taakorganisatie crisiscommunicatie is ook regionaal

geregeld.

De andere functies zijn intergemeentelijk geregeld. Dit gaat bijvoorbeeld over

de hoofden taakorganisaties en de teamleiders. De OvD-Bz is op clusterniveau

geregeld.

De informatiemanagers komen uit de gemeenten en soms uit de

veiligheidsregio.



o De vacatures worden opgevuld vanuit de gemeente. Medewerkers blijven

aangesteld via de eigen gemeente. De gemeente regelt een aanstelling voor

een bepaalde functie op verzoek van de veiligheidsregio. De veiligheidsregio is

verantwoordelijk voor de kwaliteit de rest ligt bij de gemeente.


o Ja, er is sprake van harde en zachte piketten. De AC-Bz, HTO communicatie,

informatiemanager en de staffunctionarissen staan op hard piket. De OvD-Bz

verschilt soms wordt deze functie ook opgevuld door de regionaal voorzitter

team bevolkingszorg.

Team bevolkingszorg staat op zacht piket en gaat naar de bron gemeente. Dit

bestaat uit een hoofd publieke zorg, hoofd omgevingszorg, hoofd

communicatie en een hoofd informatie.

68


de warme fase?

o Er zijn zes mensen op hard piket tien functies op zacht piket en daarnaast

kunnen er nog extra medewerkers komen indien nodig. Daarnaast is er een

convenant met het Nederlands Rode Kruis.

Voor en nadelen.

Voordeel:

- Model wordt breed gedragen.

- Specialistische functies liggen nog dicht bij de gemeente

- Samenwerking werkt goed juist door dat niet alles geregionaliseerd is. AOV’ers

blijven hierdoor meer betrokken doordat er sprake is van een mix.

Nadeel:

- Doordat er sprake is van decentralisatie zijn er veel gemeente betrokken.

- Regionale piketten raken moeilijk gevuld.

- OvD-Bz moet op hard piket. Dit is momenteel nog niet zo de OvD-Bz wordt nog lokaal

geregeld. Alleen hierdoor is er geen opkomstzekerheid en kwaliteitszekerheid

mogelijk.

Veiligheidsregio IJsselland (elf gemeenten).

Koude fase.


o In de huidige koude situatie is er een overleg tussen de 11 ACB’ers van de gemeenten dat wordt ondersteunt door een bureau bevolkingszorg dat is gevestigd binnen de VRIJ (veiligheidsregio IJsselland). In dat ondersteunende bureau zitten vijf mensen waarvan een leidinggevende is (0,2 fte), twee beleidsmedewerkers (2 * 0,5 fte), een beleidsondersteuner (0,5 fte) en een ondersteuner (0.5 fte). Het ACB-overleg maakt de keuzes en het ondersteunende bureau voert de praktische zaken uit zoals het organiseren van de beleidsadvisering. OTO-programma, de spulletjes en de vergadercyclus. Binnen de veiligheidsregio IJsselland is crisiscommunicatie een integraal deel van bevolkingszorg.


o Er is sprake van regionalisering. Dit gebeurd doormiddel van het ondersteunend bureau bevolkingszorg

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase? o De voorbereidende en coördinerende taken worden gedaan door het bureau

bevolkingszorg. - Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken?

o een leidinggevende is (0,2 fte), twee beleidsmedewerkers (2 * 0,5 fte), een beleidsondersteuner (0,5 fte) en een ondersteuner (0.5 fte).

69


o Budget zit vooral in de salariskosten van het ondersteunende bureau. Uitgaande van een gemiddelde loonsom van 50.000 euro is dit 2,2 * 50.000 euro en dus 110.000 euro. Daarnaast is er 86.000 euro beschikbaar voor opleiding trainen oefenen activiteiten en 17.000 euro voor materiaal waarvan het grootste deel wordt gebruikt voor drie piketauto’s voor de dienstdoende OvD-Bz.

Warme fase.


gemeentelijk)?

o Er is een regionaal georganiseerd team voor bevolkingszorg (inclusief

crisiscommunicatie) met in totaal 96 mensen die met elkaar twaalf

verschillende functies bekleden. Zeven van deze functies staan op hard piket

en vijf op vrije instroom. Indien nodig zijn er lokaal (dus per gemeente) lijsten

beschikbaar om ontbrekende kennis op te laten komen door te gaan bellen.

Deze groep zal statistisch gezien bijna nooit in actie komen en is derhalve ook

niet specifiek getraind. Ze doen hun normale taak onder niet normale

omstandigheden.



o Alle functionarissen van het regionale team zijn in dienst van één van de

regionale gemeenten, het waterschap of de veiligheidsregio IJsselland zelf. Ze

worden ook door deze koude werkgever betaald (salaris en eventuele

(piket)vergoeding. De gemeenten zijn ook verantwoordelijk voor het leveren

van de functionarissen aan het regionale team. Eventueel door waterschap of

veiligheidsregio IJsselland geleverde personen is dus een meevaller voor de

gemeenten.


o Regionaal zijn de volgende functies oproepbaar met hard piket: OvD-Bz, AC-

Bz, Teamleider Omgevingszorg, HTO-C, Communicatie Adviseur CoPI,

Communicatie Adviseur ROT, Communicatie Adviseur GBT via vrij instroom

zijn oproepbaar: HIN/HON, teamleider Opvang, verzorging en registraties,

teamleider nazorg en collectieve rouwverwerking, teamleider Pers en publiek,

teamleider Analyse en advies.


de warme fase?

o In totaal komen er dus in ieder geval twaalf mensen op bij maximale

opschaling maar in praktijk zal er vanwege een buddy systeem waar mogelijk

op vrijwillige basis nog wel een paar mensen meer op komen vanuit het

regionale team. Daarnaast kunnen er naar behoefte tientallen mensen

70

worden gebeld vanuit bellijsten om helpende handjes te bieden (statisch

gezien zal dit echter maar eens in de veel jaar echt nodig zijn)

Voor en nadelen.

Voordeel:

- Veel mensen op hard piket. Zeven van de twaalf piketten zijn hard. Dit zorgt voor een

zekere en makkelijk op te starten basis bij een incident.

- Door regionalisering is hulp vanuit bevolkingszorg bij iedere gemeente zeker zonder

vast te zitten aan GRIP scenario’s.

Nadeel:

- Door de regionalisering is er verlies van lokale kennis.

Veiligheidsregio Kennemerland (25 gemeenten).

Koude fase.

- Is er een (duidelijke) organisatiestructuur en of aansturing binnen veiligheidsregio Kennemerland in de koude fase?

o Het bureau bevolkingszorg wordt geleid door de coördinerend gemeentesecretaris Voor werkgroepen en projectgroepen worden medewerkers van de gemeentes ingezet. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het bijhouden van de lokaal specifieke informatie en om deze informatie te communiceren met de crisisorganisatie. De gemeenten die de capaciteiten hebben om een BackOffice te huisvesten worden verantwoordelijk voor de facilitaire ondersteuning bij calamiteiten.



o We hebben de koude fase regionaal georganiseerd en zijn als Bureau

bevolkingszorg per 1-1-’16 gehuisvest op het hoofdkantoor van de VRK

(veiligheidsregio Kennemerland) (daarvoor bij de gemeente

Haarlemmermeer).


o De coördinatie van de regionale preparatieven en beheertaken in de

voorbereidingsfase In de koude fase worden centraal belegd bij een virtueel

bureau bevolkingszorg. Dit is een virtuele netwerkomgeving waar de

gemeenten samenwerken rondom de maatregelen en voorzieningen die de

gemeenten treffen met het oog op een crisis. Om richting te geven aan deze

samenwerking wordt tweejaarlijks een werkprogramma vastgesteld om

richting te geven aan deze samenwerking. Het virtuele bureau bevolkingszorg

bestaat uit ca 3,8 fte adviseurs en ondersteuning en maakt daarnaast gebruik

van AOV’ers crisisbeheersing van de tien regiogemeenten. Zij nemen ook deel

aan de koude fase van bevolkingszorg


71

o Ca 3,8 op dit moment. De uren van de AOV’ers crisisbeheersing niet

meegerekend


koude fase?

o € 624.000 hiervan is €90.000 OTO-budget.

Warme Fase.


gemeentelijk)?

o De functionarissen worden aangesteld door de eigen werkgever (gemeente,

omgevingsdienst, veiligheidsregio. Alle formaliteiten worden afgehandeld

door de lokale AOV’er crisisbeheersing, als ambassadeur en deelnemer aan

het virtuele bureau bevolkingszorg. De verantwoordelijkheid ligt bij de

gemeenten (in casu de gemeentesecretaris als directeur). Het budget is er

niet specifiek. Het wordt in de praktijk opgelost binnen de begroting voor

salaris etc.



o Er is sprake van functies op hard en zacht piket. Zie ook het deelplan

bevolkingszorg.


o Er is sprake van functies op hard en zacht piket.


de warme fase?

o Heel plat gesteld: zoveel capaciteit als nodig is om de gemeentelijke taken in

de warme fase (en daarna!) uit te voeren. Afhankelijk van de GRIP opschaling

komt een x-aantal bevolkingszorg functionarissen standaard op. Bij behoefte

wordt er gealarmeerd op basis van vrije instroom. Dit is erg incident-

afhankelijk.

Voor en nadelen.

Voordeel:

- Bevolkingszorg is ingebed bij de veiligheidsregio in plaats van bij de gemeente. Dit

heeft als voordeel dat bevolkingszorg hierdoor meer multidisciplinair kijkt. Dan

wanneer het nog bij de gemeente ingebed zou zijn.

Nadeel:

- Door bevolkingszorg multidisciplinair te organiseren levert het meer werk op.

- AOV’ers worden voor een aantal uur ingezet maar bij veel lokale druk leveren ze in

de praktijk de beloofde uren niet.

Veiligheidsregio Limburg-Noord (vijftien gemeenten).

72

Koude fase.

- Is er een (duidelijke) organisatiestructuur en of aansturing binnen de veiligheidsregio Limburg-Noord in de koude fase?

o In Limburg-Noord is de Oranje Kolom (en daarmee bevolkingszorg) sinds 1 december 2014 niet meer hiërarchisch ondergeschikt aan de veiligheidsregio Limburg-Noord. De Oranje Kolom, waaronder het team oranje kolom, staat onder directe leiding van de coördinerend gemeentesecretaris. Het budget van de Oranje Kolom is wel ondergebracht bij de VRLN (veiligheidsregio Limburg-Noord. Dit budget is voornamelijk afkomstig van de verschillende gemeenten. De Oranje Kolom heeft binnen de VRLN een losstaande begroting waardoor ze vrijwel onafhankelijk zijn van de veiligheidsregio. De VRLN is de ‘standplaats’ van de Oranje Kolom. Technisch gezien kan er dan ook niet gezegd worden dat de Oranje Kolom onderdeel is van de VRLN.



o Het Team bevolkingszorg (de Oranje Kolom) is aan zet voor de

voorbereidende taken op gebied van incidentbestrijding en crisisbeheersing.

De planvorming, het opleiden/trainen en beoefenen van functionarissen, en

alle voorbereiding voor crisiscommunicatie wordt gedaan door het team

bevolkingszorg (de Oranje Kolom). We sparren wel altijd met de

functionarissen van gemeenten. We toetsen altijd of hetgeen wat wij

bedenken past en aansluit bij de praktijk, AOV’ers en communicatie

professionals denken mee met ons.


o In de VRLN is de bevolkingszorg onderverdeeld in zeven

bevolkingszorgprocessen waarbij de Oranje Kolom binnen de crisisbeheersing

voor al deze processen verantwoordelijk is. Deze bevolkingszorgprocessen zijn

namelijk afgeleid van de hoofden deelprocessen waar de Oranje Kolom voor

verantwoordelijk is. Per bevolkingszorgproces is voor het opstellen van de

procesplannen binnen de Oranje Kolom een vakgroep geformeerd. Deze

vakgroep wordt voorgezeten door een regisseur (deze worden aangeduid als

zogenaamde ‘kartrekkers’). Dit is of een AOV’er of iemand uit het Team

Oranje Kolom. Daarnaast is er in het Team Oranje Kolom een dossierhouder

aangewezen, welke als sparringpartner voor de regisseur optreedt. De

regisseur van de vakgroep is het eerste aanspreekpunt voor vragen over het

proces waar de vakgroep mee belast is. Verder bestaat de vakgroep uit een

vertegenwoordiging van functionarissen die in een warme situatie het proces

moeten uitvoeren (aansluiting op het operationele werkveld) en

functionarissen uit het middenkader van de gemeenten (aansluiting op de

interne gemeentelijke organisatie). Deze worden actief berokken bij het

vormgeven van het beleid met betrekking tot dat specifieke

bevolkingszorgproces. De vakgroep monitort daarnaast de landelijke

ontwikkelingen op het gebied van het proces waarvoor zij planvorming

73

maken. De capaciteit die gemoeid is met het invullen van deze taken is voor

rekening van de gemeenten zelf.


o 3.5 fte ( 1 voor coördinering team bevolkingszorg en crisiscommunicatie, 1

voor OTO, 1 voor planvorming) en 0.5 fte voor administratie.


koude fase?

o De afgelopen jaren is er in het kader van de bovenlokale slag die gemaakt is

gekozen voor een hoger OTO-budget. In 2018 is er een OTO-budget van

70.000 euro. Voor 2019 e.v. gaat dit budget waarschijnlijk verlaagd worden.

wordt het bedrag opnieuw vastgesteld.

Warme Fase.


gemeentelijk)?

o De warme functionarissen komen uit de vijftien gemeenten.



o De piketfunctionarissen zijn afkomstig van de vijftien gemeenten. En ze zijn

daarin opgeleid door ons team. Er zijn verschillende soorten “pools” van

piketfunctionarissen. Sommigen zijn bovenregionaal georganiseerd, anderen

lokaal. De leden van team bevolkingszorg zijn lokaal georganiseerd (m.u.v. de

voorzitter van het team bevolkingszorg en de Informatiemanager). De andere

piketfuncties zijn bovenregionaal georganiseerd.


o Ja, er is sprake van harde en zacht piketfuncties binnen de warme fase. In het

CoPI staan de voorlichter CoPI en OvD-Bz op hard piket. Op OT niveau staan

de medewerkers crisiscommunicatie, de omgevingsanalist, de HTO

communicatie, de communicatie adviseur BT en de communicatie adviseur

OT op hard piket. Daarnaast staat de AC-Bz op hard piket evenals de

informatie manager team bevolkingszorg en de voorzitter team

bevolkingszorg. Tot en met 2017 stond de SA-Bz (strategisch adviseur

bevolkingszorg) ook op hard piket. Vanaf 2018 staat alleen in de

vakantieperiode staat de SA-Bz op hard piket. Buiten de vakantieperiode

wordt dit piket opgevuld door de gemeentesecretaris van de gemeente

waarin het incident plaatsvindt. In het midden van de veiligheidsregio Noord

Limburg staan daarnaast ook nog de leden van team bevolkingszorg op hard

piket (dit wordt interregionaal opgevuld: de piketpools bestaan uit

medewerkers van de verschillende gemeenten uit district Midden). In het

noorden van veiligheidsregio Noord Limburg staan de leden van team

bevolkingszorg op vrije instroom.

74


de warme fase?

o Iedere piketpool bestaat uit vijf tot zeven mensen.

Voor en nadelen.

Voordeel:

- Bovenlokaal organiseren is praktisch. Doordat er weinig incidenten plaatsvinden en

gemeenten niet alles meer zelf hoeven te doen.

- Er is goed contact tussen de veiligheidsregio en de AOV’ers.

Nadeel:

- Doordat team bevolkingszorg nog steeds lokaal geregeld is moeten er veel

medewerkers worden opgeleid.

Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant (26 gemeenten).

Koude fase.


o Sinds 1 september 2017 is er een werkorganisatie opgericht. Hierin zijn meerdere voorheen losse organisatieonderdelen samengevoegd tot een bureau bevolkingszorg in samenwerking met de meldkamer. Er is een manager van dit bureau deze manager neemt ook namens bevolkingszorg deel aan het management team (MT) veiligheid. Deze werkorganisatie wordt de komende twee jaar uitgetest. Dit bureau bestaat uit drie sectoren namelijk incidentbestrijding, risicobeheersing en crisisbeheersing.


o Sinds 2016 is er sprake van drie districten. De 26 gemeenten in de regio zijn verdeeld over deze drie districten. Zo is het OvD piket bijvoorbeeld per district geregeld. Markizaten is het eerste district dit bestaat onder andere uit Bergen op Zoom en Roosendaal. Dit district maakt gebruik van volledig regionale piketten in tegenstelling tot de andere twee districten. Daarnaast heeft dit district als enige een convenant met het Rode Kruis gesloten. Het tweede district heet de Baronie en bevat onder andere de gemeente Breda. In dit district hebben sommige gemeenten eigen pikketten zoals Breda en Ettenleur en sommige gemeente werken samen. Het derde district heet Hart van Brabant. Hier werken alleen, Gilze, Alfen en Nassau samen in een piket de rest van de gemeentes hebben alles zelf geregeld.

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase? o De veiligheidsregio coördineert de meer algemene taken zoals bijvoorbeeld

SIS en de Meldkamer. Binnen de sector crisisbeheersing zijn ook een aantal mensen met regionale taken.

75

In de districten zijn er verschillende werkgroepen met voorbereidende en coördinerende taken. Ieder district krijgt sturing van een coördinerend gemeentesecretaris. Daarnaast is er nog een gemeentesecretaris die namens bevolkingszorg de drie gemeentesecretarissen aanstuurt die een district coördineren. Crisiscommunicatie is via een convenant belegt bij Breda en Tilburg.

- Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken? o 3 fte is echt begroot voor bevolkingszorg. 15 fte voor crisisbeheersing.

bevolkingszorg krijgt echter wel hulp vanuit de 15 fte. Zo is er bijvoorbeeld iemand die op multi-niveau alle oefeningen met OvD’s regelt.


o 235.000 OTO-budget

Warme fase.


gemeentelijk)?

o De medewerkers komen meestal uit de gemeenten en soms uit de

veiligheidsregio. Crisiscommunicatie wordt vanaf GRIP 3 geregeld door Breda

en Tilburg hiervoor is een convenant opgesteld.



o Er is een aanstellingsbesluit vanuit de regio. Crisiscommunicatie is vanuit GRIP

3 uitbesteed bij de gemeenten Tilburg en Breda.


o Ja, er is sprake van harde en zachte piketfuncties. De AC-Bz, OvD-Bz,

sectieleden ROT, crisiscommunicatie en de informatiemanager staan op hard

piket. De AOV’ers staan op zacht piket.


de warme fase?

o In geval van een ramp of incident is de gemeentesecretaris van de getroffen

gemeente het diensthoofd gemeente. Alle gemeentelijke medewerkers die

vanuit de lokale situatie of het gemeentelijk samenwerkingsverband

ondersteuning leveren staan, via het beleidsteam en operationeel team,

onder aansturing van het diensthoofd. De coördinatie voor de uitvoer van de

gemeentelijke taken tijdens de repressieve fase ligt bij het Hoofd Sectie

gemeenten in het Regionaal Operationeel Team (ROT). Deze functie wordt

ingevuld door een gemeentesecretaris die deel uitmaakt van een regionale

pool van zes gemeentesecretarissen die onder piket staan. Naast het Hoofd

Sectie gemeenten staan, ten behoeve van het ROT, twee sectieleden

(ervaren ambtenaren openbare orde en veiligheid / AOV’ers afkomstig uit de

26 gemeenten) onder piket. Uiteraard geldt dat indien de getroffen gemeente

de eigen gemeenten betreft, er voor vervanging in het ROT wordt gezorgd.

Vanuit de getroffen gemeente wordt, met name ten behoeve van kennis van

de lokale situatie, de inzet van een MT-lid als sectie-lid van het ROT verzocht.

76

Daarnaast heeft de regio Markizaat een convenant met het rode kruis

afgesloten voor de opvang. De andere twee regio’s hebben dit niet.

Voor en nadelen.

Voordeel:

- Het was nodig om bepaalde piketten te regionaliseren. Doordat er nu minder

mensen in piketten zitten zijn de OTO kosten een stuk lager.

Nadeel:

- Na de regionaliseringen zijn sommige piketten gedeeltelijk leeggelopen een piket zelf

van 26 naar drie deelnemers. Gemeenteambtenaren voelen zich toch meer

verantwoordelijk wanneer iets van de gemeente zelf is.

- Doordat dingen per district geregeld worden ontstaan er soms wij/zij gevoelens

Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (22 gemeenten).

Koude fase.


o Sinds 1 januari 2016 is er een bureau bevolkingszorg. Dit bureau houdt zich bezig met het aanjagen en coördineren van de gemeentelijke processen.


o Alles is geregionaliseerd van de planvorming tot de werkgroepen. De werkgroepen bestaan uit medewerkers van de 22 gemeenten die na rato zijn verdeeld over de werkgroepen. Er zijn drie werkgroepen: crisiscommunicatie, acute zorg en herstelzorg.

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase? o De functionele aansturing ligt bij het hoofd afdeling crisisbeheersing. De

inhoudelijke werkgroepen worden aangestuurd door medewerkers vanuit het Bureau bevolkingszorg. Daarnaast zijn er gemeentesecretarissen als portefeuillehouder gekoppeld aan de werkgroepen. Hierbij gaat het om gemeentesecretarissen die door een AC-Bz functie al in de crisisorganisatie betrokken zijn.

- Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken? o 2.5 fte


o 132.000.

Warme fase.

- Waar komen de warme functionarissen vandaan( (inter)regionaal en of

gemeentelijk)?

o De functionarissen komen vanuit de gemeenten.

77



o De aanstelling gebeurd vanuit de gemeente. De veiligheidsregio zoekt en

wanneer een gemeente te weinig levert kan hier op gestuurd worden. Het

blijft echter vrijwillig. Er wordt geen gebruik gemaakt van

aanstellingsbesluiten. De piketvergoeding verschilt per gemeente.


o Ja, er is sprake van harde en vrije instroom piketten. De OvD-Bz (adviseur

crisisbeheersing en de communicatie adviseur BT staan op hard piket.

De AC-Bz en de HTO communicatie komen vanaf maart op hard piket.

De overige piketten zijn op vrije instroom.

- Welke capaciteit wordt er verwacht van de taakorganisatie binnen de warme fase?

o De harde piketten worden zeker verwacht daarnaast wordt er opkomst van

informatiemanagers verwacht. Dit is een piket wat op Multi niveau

plaatsvindt.

Voor en nadelen.

Voordeel:

- Door deze structuur zijn er 22 gemeenten betrokken en verantwoordelijk.

Nadeel:

- Hoge OTO kosten. Doordat er in 22 gemeenten mensen opgeleid moeten worden

gaat het over ongeveer 300 mensen.

Veiligheidsregio Noord-Holland-Noord (zeventien gemeenten).

Koude fase.


o De veiligheidsregio vertegenwoordigt zeventien gemeenten. Deze zeventien gemeenten hebben allemaal een eigen organisatiestructuur.


o Er is geen sprake van regionalisering in de koude fase. - Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase?

o Twee functionarissen in dienst van de VR-NHN (veiligheidsregio Noord-Holland-Noord). Gepositioneerd in de afdeling Risico – en crisisbeheersing. Houden zich bezig met de inrichting en het in stand houden van een expertteam bevolkingszorg.

- Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken? o 2 fte


o

Warme fase.

78


gemeentelijk)?

o Zowel uit gemeenten als uit de veiligheidsregio.



o Gedetacheerd vanuit de gemeente(n) , aangesteld door de VR,

verantwoording van de manager RCB en bezoldigd conform de CAR-UWO

regeling.


o De leden van het expertteam bevolkingszorg staan op hard piket de leden van

het team crisiscommunicatie staan op zacht piket.


de warme fase?

o 54 functionarissen verdeelt over zes functiegroepen

Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond (vijftien gemeenten).

Koude fase.


o Er is binnen Rotterdam-Rijnmond sprake van 15 gemeenten en vijf samenwerkingsgebieden. Er zijn binnen de samenwerkingsgebieden verschillen in hoe samengewerkt wordt. Soms wordt het piket van de OvD bevolkingszorg gezamenlijk ingevuld, soms wordt er op oefenen opleidingsgebied samengewerkt. Daarnaast is er een Kerngroep Gemeenten die wordt voorgezeten door de coördinerend gemeentesecretaris waarin de regionale afstemming plaatsvindt. Dit overleg wordt ondersteund door de directie Risico- en Crisisbeheersing van de veiligheidsregio. Multi-planvorming ligt ook bij de directie Risico- en Crisisbeheersing van de veiligheidsregio, zoals ook multi-oefenen. Daarnaast organiseert de gemeente zelf de oefeningen voor zijn eigen taakorganisaties.


o Er is sprake van een gedeeltelijke regionalisering opgezet op 1 juli 2016. Vanuit de Directie Risico- en crisisbeheersing vindt multi-planvorming plaats, waarbij de input vanuit bevolkingszorg via de kerngroep gemeenten wordt gevraagd. De deelname aan bepaalde werkgroepen wordt regionaal ingevuld (er vindt dan terugkoppeling in de Kerngroep plaats): onderwerpen die regionaal worden opgepakt zijn: - Multidisciplinair Oefenen (ROT/CoPI) - Terrorisme Gevolg Bestrijding - SIS - Kernteam infectieziekten - Regionaal overleg Risico- en Crisiscommunicatie

79

- Landelijke overleggen (Overige zaken worden lokaal per gemeente opgepakt)

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase? o Gedeeltelijk via de Directie Risico- en Crisisbeheersing. Verder regionaal

ingevuld vanuit de gemeenten zelf. Verder georganiseerd per gemeente zelf. - Hoeveel FTE is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken?

o Vanuit de veiligheidsregio is afgesproken dat de gemeenten met 1 fte worden ondersteund om regionaal af te stemmen en te coördineren. Per gemeente verschilt het aantal fte’s voor een adviseur crisisbeheersing. Hierbij een beeld per gemeente, soms ook niet exact te benoemen omdat het vaak gecombineerde functies zijn:

Goeree-Overflakkee: 0 fte Capelle ad IJssel: 0,5 fte Krimpen aan de IJssel: 850-900 uur per jaar zijnde 0,45-0,48 fte Lansingerland: 0,75 fte Maassluis: 1 fte Schiedam: ? fte Vlaardingen: 0,67 fte Rotterdam: ? fte Brielle: ongeveer 0,3 fte Hellevoetsluis: ongeveer 0,5 fte Nissewaard: krap 1 fte Westvoorne: 0,11 fte (4 uur per week) Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk: samen1 fte


o Goeree-Overflakkee: €27.500 Capelle ad IJssel: €30.000 Krimpen aan de IJssel: €5.000 (+ gebruikmakend van algemene opleidingsbudget) Lansingerland: €15.000-€20.000 Maassluis: €15.000 Schiedam: €? Vlaardingen: €10.000 Rotterdam: €? Brielle: €9.000 Hellevoetsluis: €17.000 Nissewaard: €25.000 Westvoorne: €…. Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk: €79.235

Het budget zoals hierboven opgenomen is vooral gebaseerd op het opleidings- en oefenbudget, dat is excl. de personele kosten

Warme fase.

80


gemeentelijk)?

o De warme functionarissen komen vanuit de gemeenten. Er is een regionale

pool AC Bz (6 personen) en een pool vanuit de gemeente Rotterdam (6

personen). Afhankelijk van de locatie van het incident zal de AC uit de regio

of uit Rotterdam aansluiten in het ROT

Er zijn in de hele regio 54 OvD’s. Er zijn afspraken over welke gemeente

wanneer het ROT piket vervuld. Het CoPI wordt vanuit de gemeenten zelf

bemand.



o Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor de aanstelling van de OvD’s. Bij de

AC’s worden ze ook door de gemeente aangesteld maar is de coördinerend

gemeentesecretaris verantwoordelijk voor de selectieprocedure. Alle kosten

zijn voor de gemeenten zelf.


o Hierover zijn geen regionale afspraken gemaakt en wordt door de gemeenten

zelf ingevuld. Voor de AC Bz geldt wel een ‘hard’ piket.


de warme fase?

o In het RCP is geregeld welke functionarissen de taakorganisatie bemannen,

hiervan kan echter lokaal worden afgeweken.

Veiligheidsregio Twente (veertien gemeenten).

Koude fase.


o Er is een duidelijke organisatiestructuur voor de koude fase. We kennen 4 werkgroepen die zich bezig houden met verschillende processen: Publieke Zorg & Informatie (werkgroep PIM), werkgroep Omgevingszorg, werkgroep Ondersteuning en de werkgroep OTO (Opleiden, Trainen en Oefenen). Zelf functioneer ik als coördinator en ik heb een projectmedewerker ter ondersteuning. De werkgroepen worden bemenst door de veertien verschillende AOV’ers uit de Twentse gemeenten. Zie het organogram in de bijlage.


o Ja, we hebben in Twente alles voor bevolkingszorg geregionaliseerd. Iedere Twentse gemeente levert voor acht uur in de week een AOV’er aan de veiligheidsregio Twente; zij verrichten de werkzaamheden in de verschillende werkgroepen en conform de activiteiten uit ons jaarplan. Ook de overeenkomsten, met bijvoorbeeld Nederlandse Rode Kruis (NRK), zijn door de veiligheidsregio Twente afgesloten, voor alle veertien Twentse gemeenten.


81

o Dit gebeurd door de coördinator en ondersteuner en de veertien verschillende AOV’ers.

- Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken? o Coördinator is 1 fte, projectmedewerker is 0,5 fte en daarnaast hebben we

14x 0,2 fte vanuit de AOV’ers (dus 2,8 fte). Totaal dus: 4,3 fte. In de praktijk zie je wel dat het lastig is om te sturen op het aantal uren wat de AOV’ers maken; het is eerder minder dan meer uren voor de VRT (veiligheidsregio Twente).


o In totaal hebben we € 272.000,- aan budget voor de gemeentelijke kolom. De gemeenten betalen allemaal € 10.000,- voor OTO (dus € 140.000,-) en daarnaast naar rato (op basis van inwoneraantal) voor andere ondersteuning en het afsluiten van overeenkomsten e.d.: € 48.000,-. De VRT heeft daarnaast zelf nog € 84.000,- begroot.

Warme fase.


gemeentelijk)?

o Allemaal regionaal. De AC-Bz, OvD-Bz en alle hoofden zijn afkomstig uit de

regio. Ze zitten allemaal in pools van 5-6 mensen. Alleen de teamleden

worden nog lokaal georganiseerd, vanwege de benodigde lokale kennis.



o De AC-Bz en de OvD-Bz hebben een aanstelling bij de veiligheidsregio Twente

en hebben een betaalde piketfunctie. De andere functionarissen worden

geleverd op basis van afspraken gemaakt in de kring van

gemeentesecretarissen. We zijn momenteel bezig om dit te formaliseren,

maar dat is een lastig proces, want ze zijn in dienst van hun eigen organisatie.

Verantwoordelijk formeel zijn de gemeentesecretarissen, echter, de

uitvoering ligt bij de veiligheidsregio Twente. Coördinator bevolkingszorg

heeft het budget onder haar hoede.


o Twee harde piketfuncties (AC-Bz en OvD-Bz); de rest zijn kans-piketten.


de warme fase?

o Zoveel als nodig.

Voor en nadelen.

Voordeel:

- Doordat de AOV’ers een dag per week voor de veiligheidsregio werken zijn de

banden een stuk beter geworden.

- Doordat er minder mensen deelnemen in de warme fase is OTO beter te regelen.

Deelnemers aan piketten zijn vaker aan de beurt en daardoor beter geoefend.

82

Nadeel:

- AOV’ers werken in de praktijk vaak toch voor de gemeente ondanks dat ze bij de

veiligheidsregio zitten. Lokaal gaat immers voor veel AOV’ers voor op regionaal.

Hierdoor halen veel AOV’ers hun uren niet.

Veiligheidsregio Utrecht (26 gemeenten).

Koude fase.


o Bevolkingszorg valt onder de directie Crisisbeheersing en GHOR. Samen met de directie brandweerrepressie, de directie risicobeheersing en de directie bedrijfsvoering vallen deze directies onder de concerndirectie veiligheidsregio Utrecht (VRU).


o Ja, er is sprake van regionalisering sinds mei 2014 is er sprake van geregionaliseerde functies.

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase? o De afdeling bevolkingszorg en partners zorgt voor de volgende kerntaken: de

ontwikkeling en het beheer van de kolom bevolkingszorg, de

monodisciplinaire OTO, planvorming en evaluatie, de zorg voor de

continuïteit en kwaliteit van de bevolkingszorg piketorganisatie en het

onderhouden en contacten leggen met belangrijke partners voor

crisisbeheersing.


o Bevolkingszorg bestaat uit 9,4 fte in totaal. Dit is verdeeld over een Opleg

professional, Account en netwerkfunctionaris Vz vakgroep 1 1.0 fte, account

en netwerkfunctionaris een 1.0 fte, account en netwerkfunctionaris twee 1.0

fte, specialist OTO twee (gemeenten) 1.9 fte, specialist ov GEM 1,0 fte,

beleidsadviseur risicocommunicatie 0,9 fte, beleidsadviseur

crisiscommunicatie 0,9 fte, coördinator netcentrisch werken 1,0 fte en een

beleidsadviseur A 0,7 fte.


koude fase?

o Er is 100.000 budget voor opleiding trainen en oefenen.

Warme fase.


gemeentelijk)?

83

Figuur 4: Crisisorganisatie warme fase Utrecht



84

o Het team bevolkingszorg bestaat uit de door het college van burgemeester en

wethouders aangewezen functionarissen; Voorzitter team bevolkingszorg,

belast met de leiding van het team, hoofd actiecentrum crisiscommunicatie,

hoofd publieke zorg, hoofd preparatie nafase, informatiemanager team

bevolkingszorg en hoofd ondersteuning. De diverse piketfunctionarissen

hebben een aanstelling vanuit de organisatie (VRU, gemeente) waar zij

werken. Hebben zij geen dienstverband bij een van deze organisaties, dan

geldt een detacheringovereenkomst vanuit Randstad.


o Overwegend hard piket enkele ondersteunende/uitvoerende functies staan

op kanspiket.


de warme fase?

o Het bovenstaande schema (figuur 5) moet gerealiseerd kunnen worden.

Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland (acht gemeenten).

Helaas is het zowel via de e-mail als telefonisch niet gelukt om contact te krijgen met deze

veiligheidsregio. Doordat de gevonden informatie niet te controleren was is ervoor gekozen

deze veiligheidsregio weg te laten uit de analyse.

Veiligheidsregio Zeeland (dertien gemeenten).

Koude fase.


o Bevolkingszorg neemt als organisatie voor de uitvoering van de gemeentelijk processen binnen de organisatie van de veiligheidsregio Zeeland een aparte positie in. Enerzijds is bevolkingszorg hiërarchisch opgenomen in de structuur van de veiligheidsregio, anderzijds opereert zij – binnen bepaalde marges – los daarvan. Bevolkingszorg is immers een directe verantwoordelijk van de gemeenten evenals de medewerkers die de organisatie vormen. Bevolkingszorg is echter wel weer gehuisvest bij de veiligheidsregio. Dit alles maakt het zowel voor medewerkers als buitenstaanders niet altijd even gemakkelijk om bevolkingszorg correct te positioneren. Beide medewerkers die fulltime ten dienste staan van de bevolkingszorg, de coördinator bevolkingszorg en de medewerker specialist vakbekwaamheid bevolkingszorg zijn formeel in dienst bij de veiligheidsregio en maken deel uit van de afdeling crisisbeheersing. Werkinhoudelijk vallen zij echter onder de verantwoordelijkheid van de coördinerend gemeentesecretaris.


o Alle processen zijn intergemeentelijke georganiseerd. Bij het ontwerp van de beheerstructuur voor bevolkingszorg is gekozen voor het opzetten van een kennis- en beheerteam per thema. De teams zijn verantwoordelijk voor de inhoudelijke voorbereiding van de processen binnen hun thema en voor de

85

afstemming met de andere processen, zowel binnen bevolkingszorg als met de partners. In onderstaande figuur worden de relaties tussen bestaande en nieuwe overlegvormen en de rol van de coördinerend gemeentesecretaris weergegeven.

Figuur 5: Organogram bevolkingszorg Zeeland.

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase? o De coördinerend gemeentesecretaris: De rol van coördinerend

gemeentesecretaris is gebaseerd op artikel 36 uit de Wet veiligheidsregio's. Daarin staat de volgende tekst: 'Het bestuur van de veiligheidsregio wijst een functionaris aan die is belast met de coördinatie van de maatregelen en voorzieningen die de gemeenten treffen met het oog op een ramp of crisis.' Concreet betekent dit dat de coördinerend gemeentesecretaris:

Ambtelijk eindverantwoordelijk is voor de aansturing van bevolkingszorg voor wat betreft het organiseren, beheren en voorbereiden van bevolkingszorg;

86

Eindverantwoordelijk is voor de beleidsadvisering met betrekking tot bevolkingszorg richting het bestuur van de veiligheidsregio Zeeland;

Deel uitmaakt van de veiligheidsdirectie van de veiligheidsregio Zeeland;

Voorzitter is van de regiegroep bevolkingszorg; Deelneemt aan het landelijk overleg coördinerend

gemeentesecretarissen van het veiligheidsberaad. De coördinerend gemeentesecretaris wordt door het bestuur van veiligheidsregio benoemd op voordracht van de kring van gemeentesecretarissen. De coördinator bevolkingszorg

De coördinator bevolkingszorg ondersteunt de coördinerend gemeentesecretaris bij het beheer van bevolkingszorg. Vanuit die rol bereidt hij het veiligheidsoverleg van de kring van gemeentesecretarissen voor, evenals het ZAOV. De coördinator bevolkingszorg is tevens het aanspreekpunt voor alle voorbereidende en beheersmatige activiteiten die in het kader van bevolkingszorg worden verricht en die niet gerelateerd zijn aan opleiden, trainen en oefenen. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de inbedding van bevolkingszorg in de organisatie van de veiligheidsregio Zeeland en vertegenwoordigt hij bevolkingszorg in het landelijk overleg coördinatoren bevolkingszorg van het veiligheidsberaad. De coördinator bevolkingszorg is voorzitter van het Zeeuws netwerk Ambtenaren Openbare Veiligheid.

Hoofd Taakorganisatie (HTO's) Een Kennis – en Beheerteam staat onder leiding van een HTO. De HTO

geeft in de warme fase leiding aan de uitvoering van één of meerdere processen (teams). In de koude fase is de HTO verantwoordelijk voor het actueel houden van het procesplan in samenspraak met teamleiders en medewerkers zodat de taken in het kader van de rampenbestrijding en crisisbeheersing goed kunnen worden uitgevoerd. De HTO draagt er zorg voor, dat met het oog op nieuwe ontwikkelingen, het team indien nodig bij elkaar komt. Aangezien de HTO's een rol hebben in de warme fase is, zoals de HTO's in de opzet van de regionalisering van de gemeentelijke processen hebben aangegeven, de betrokkenheid in de koude fase van belang. Er zijn meerdere HTo’s per taakorganisatie. Gezien de extra belasting is rouleren wellicht de beste optie.

Teamleider In de koude fase maakt de teamleider deel uit van de kennis- en

beheerteam en ondersteunt de HTO). De teamleider ontvangt leiding van en legt verantwoording af aan het hoofd taakorganisatie. Daarnaast stuurt de teamleider een specifiek onderdeel van de uitvoeringsorganisatie van de bevolkingszorg aan en is verantwoordelijk voor het realiseren van de taakstelling ervan.

Medewerkers bevolkingszorg.

87

In de koude fase maakt een aantal medewerkers deel uit van de kennis- en beheerteams. Zij dragen er samen met de HTO's en teamleiders zorg voor dat het procesplan actueel blijft.

Ambtenaren Openbare Orde en Veiligheid (AOV’ers) Aan iedere kennis- en beheerteam zijn twee AOV’ers verbonden,

zodat er een permanente relatie ontstaat tussen de kennis- en beheerteams en het ZAOV.

Veiligheidsoverleg Kring van Gemeentesecretarissen

Ambtelijk zijn de secretarissen van de deelnemende gemeenten, verenigd in de kring van gemeentesecretarissen, verantwoordelijk voor het treffen van maatregelen en voorzieningen ter voorbereiding op het functioneren van bevolkingszorg bij een ramp of crisis. Stukken die vanuit bevolkingszorg worden voorbereid voor besluitvorming door het bestuur van de veiligheidsregio, worden eerst voorgelegd aan het veiligheidsoverleg van de kring van gemeentesecretarissen.

Veiligheidsdirectie

De samenstelling van de veiligheidsdirectie is vastgelegd in de gemeenschappelijke regeling veiligheidsregio Zeeland 2013 en bestaat uit:

de directeur van de veiligheidsregio Zeeland (regionaal commandant);

de directeur van de GGD (directeur publieke gezondheid); de coördinerend gemeentesecretaris; een daartoe aangewezen politiefunctionaris; en de directeur meldkamer.

De veiligheidsdirectie speelt voor bevolkingszorg een belangrijke rol in het besluitvormingsproces in de vorm van een laatste multidisciplinaire toets van plannen en beleidsstukken voordat deze aan het bestuur ter vaststelling worden aangeboden.

Regiegroep bevolkingszorg

Een aantal keren per jaar belegt de Coördinerend Gemeentesecretaris een overleg met de Regiegroep bevolkingszorg. De Regiegroep bestaat naast de coördinerend gemeentesecretaris uit de coördinator bevolkingszorg, de voorzitters van de Kennis- en beheerteams en enkele AOV’ers. In de regiegroep wordt naast de voortgang en borging ook de inhoudelijke coördinatie en afstemming besproken. Hierdoor wordt de samenhang tussen de diverse processen, de personele invulling en de paraatheid van de deelnemers ondersteund.

Regiegroep bevolkingszorg – kernbezetting

Naast het overleg met de voltallige regiegroep vindt periodiek overleg plaats met de kernbezetting. Deze kernbezetting bestaat uit de leden van de regiegroep zonder de voorzitters van de Kennis- en beheerteams. De kernbezetting van de regiegroep functioneert als een

88

soort ambtelijke staf die samen met de coördinator bevolkingszorg verantwoordelijk is voor de voorbereiding van stukken in het kader van de planning- en control cyclus, zowel voor bevolkingszorg intern alsmede ten behoeve van de veiligheidsregio Zeeland. Daarnaast kunnen in de kernbezetting van de regiegroep allerlei zaken van huishoudelijke aard besproken en geregeld worden die noodzakelijk zijn voor het functioneren van bevolkingszorg.

Kennis- en beheerteams taakorganisatie

Bevolkingszorg is opgebouwd uit een zestal taakorganisaties. In de aanloop naar het operationeel maken van bevolkingszorg is deze verdeling als uitgangspunt genomen om de processen te beschrijven en de organisatie voor de voorbereiding verder vorm te geven. De kennis en kunde met betrekking tot de diverse deelprocessen dient actueel te zijn. Dat betekent dat de deelprocessen of de informatie die worden gebruikt bij het uitvoeren ervan, regelmatig moeten worden herzien en geactualiseerd. Om dit te realiseren wordt er per taakorganisatie een kennis- en beheerteam ingesteld. Dit team heeft een permanent karakter en bestaat uit minimaal één Hoofd Taakorganisatie, enkele teamleiders en enkele medewerkers uit het team of de teams. Hoe groot een team is en of er nog een verdere onderverdeling plaatsvindt op basis van de processen die onder de betreffende taakorganisatie vallen, is aan het kennis- en beheerteam zelf. Wel bestaat een team minimaal uit één HTO en twee teamleiders. Deze teams worden ondersteund door een AOV’er, onder de verantwoordelijkheid van de HTO. De omvang van de kennis- en beheerteams heeft geen relatie met de omvang van de teams die worden ingezet in de warme fase.

Taken Kennis- en Beheerteams

De Kennis -en Beheerteams: Dragen zorg voor eenduidige werkwijzen; Leveren een bijdrage aan de actualisatie van planvorming met

betrekking tot deelprocessen; Dragen zorg voor de uitvoering van actiepunten als gevolg van

evaluaties van een inzet of oefening; Bepalen mede de opleidings-, trainings- en oefenbehoefte van

de medewerkers die de deelprocesplannen in de veiligheidsregio uitvoeren;

Dragen bij aan het voorbereiden en ontwikkelen en na vaststelling en invoering van overeenkomsten met externe partijen ter ondersteuning van de deelprocessen.

Het Zeeuws Netwerk Ambtenaren Openbare Veiligheid (ZAOV)

Het Zeeuws Netwerk Ambtenaren Openbare Veiligheid bestaat uit de Ambtenaren Openbare Veiligheid (AOV’ers) van de dertien gemeenten. De leden van het ZAOV zijn ieder aan één of meerdere

89

dossiers of onderwerpen verbonden op het terrein van fysieke veiligheid. Op basis van deze werkverdeling vertegenwoordigen zij elkaar in diverse overleggen en werkgroepen. Uitgangspunt daarbij is dat de gemeenten met betrekking tot de betreffende onderwerpen gelijke belangen hebben. Tijdens het ZAOV vindt informatie-uitwisseling en afstemming plaats. Binnen de beheerstructuur van bevolkingszorg heeft het ZAOV een belangrijke rol als kennis- en beheerteam als het gaat om het produceren en afstemmen van beleidsstukken, operationele plannen, handboeken, etc. die nodig zijn voor het functioneren van bevolkingszorg als geheel en voor bepaalde functies in het bijzonder. Aan ieder kennis- en beheerteam zijn twee AOV’ers verbonden, zodat er een permanente relatie ontstaat tussen de kennis- en beheerteams en het ZAOV.

Het bestuurlijk afstemmingsoverleg

Het bestuurlijk afstemmingsoverleg is een ambtelijk overleg waar de AOV’ers en de Algemeen Directeur VRZ aan deelnemen. Dit overleg is niet opgenomen in de overlegstructuren van bevolkingszorg omdat het hierbij niet specifiek over bevolkingszorg gaat.

- Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken? o Om een dergelijke organisatie operationeel te houden en het beheer ervan te

organiseren is iets meer dan twee fte in vaste dienst via de veiligheidsregio, waarin bevolkingszorg organiek en financieel is ondergebracht. Bevolkingszorg opereert echter wel zoveel als mogelijk als een zelfstandige eenheid voor en door gemeenten. Bevolkingszorg wordt aangestuurd door een coördinerend gemeentesecretaris, een functie die op 0,2 fte wordt begroot. De twee formatieplaatsen betreffen:

Een coördinator bevolkingszorg (1 fte); Een medewerker Specialist vakbekwaamheid bevolkingszorg (1 fte). Een administratief medewerkster (AG5) 0,2 fte


o 81.000 OTO, overeenkomsten en licenties.

Warme fase.


gemeentelijk)?

o Bevolkingszorg is een gelegenheidsorganisatie die wordt bemenst door

medewerkers van de dertien deelnemende gemeenten en regionale

medewerkers, binnen het grondgebied van de veiligheidsregio Zeeland. In

totaal zijn dat zo’n 300 medewerkers.



o Hard piket: OvD-Bz aangesteld door de colleges.

90

Zacht piket AC-Bz (gemeentesecretarissen ingeroosterd, geen

piketvergoeding)

Crisiscommunicatie ROT: aangesteld door veiligheidsregio zeeland.


o Het merendeel van de medewerkers bevolkingszorg is feitelijk oproepkracht

en wordt alleen ingezet na alarmering of neemt op uitnodiging deel aan

opleidingen, trainingen en oefeningen. Een beperkt aantal medewerkers,

voornamelijk hoofden taakorganisatie en teamleiders, hebben daarnaast een

rol bij het actueel houden van kennis en kunde in de daarvoor in het leven

geroepen beheersstructuur. Beschikbare tijd en capaciteit voor

bevolkingszorg bij deze medewerkers staat voortdurend onder spanning in

relatie tussen het uitoefenen van hun reguliere functie.


de warme fase?

o De minimale bezetting van teams en functies is een vast agendapunt in de

overleggen van de regiegroep. Uitgaanspunt is dat er minimaal vier mensen

per functie moeten zijn aangewezen.

In de CAR-UWO wordt de inzet van medewerkers bij een ramp of crisis

geregeld. Medewerkers zijn namelijk verplicht, indien zij door of namens het

college worden aangewezen , om bij een ramp of crisis taken te verrichten. In

de door de gemeenten afgesloten ‘overeenkomst voor de voorbereiding’, het

beheer en de inzet van de bevolkingszorg in Zeeland’ is deze formele

aanwijzing opgenomen.

Veiligheidsregio Zuid-Holland-Zuid (gemeenten zeventien)

Koude fase.

- Is er een (duidelijke) organisatiestructuur en of aansturing binnen veiligheidsregio Zuid-Holland-Zuid in de koude fase?

o Een deel van de taken ligt bij de veiligheidsregio namelijk: planvorming, OTO en doorontwikkeling van Bevolkingszorg. Bevolkingszorg valt onder de afdeling multidisciplinair samen met crisisbeheersing en de GHOR. Maar bevolkingszorg heeft een eigen netwerk met eigen accounthouders. De aansturing gebeurd vanuit het hoofd multidisciplinair, de gemeenten gaan over bevolkingszorg maar de coördinatie ligt bij de veiligheidsregio.


o Ja, er is sprake van regionalisering. Dit uit zich bijvoorbeeld in de vorm van werkgroepen. De werkgroepen zijn verdeeld over de drie sub-regio’s. Er zijn werkgroepen OTO en planvorming. De coördinerend gemeentesecretaris is eindverantwoordelijk. De gemeentesecretaris stuurt een stuurgroep gemeente aan bestaand uit drie

91

gemeentesecretarissen. Deze gemeentesecretarissen coördineren de werkgroepen in hun sub-regio. De ACB-ers worden regionaal aangestuurd in de toekomst maar zijn niet in dienst van de veiligheidsregio.

- Hoe zijn de voorbereidende en coördinerende taken opgezet binnen de koude fase? o De voorbereidende en coördinerende taken vinden plaats doormiddel van de

werkgroepen. - Hoeveel fte is uitgezet voor de voorbereidende en coördinerende taken?

o 4.2 fte Per gemeente 0.65 fte voor ACB’ers


o OTO budget is 75.000 echter wordt het lokaal aangevuld. De gemeentes kopen opleidingen in via de veiligheidsregio.

Warme fase.


gemeentelijk)? De OvD-Bz komen vanuit de gemeenten. De medewerkers

bevolkingszorg komen uit drie sub regionale teams. De medewerkers voor de

bevolkingszorg processen komen uit de gemeenten. De AC-Bz komen uit de

gemeentes en de veiligheidsregio (3 gemeenten, 4 veiligheidsregio).

De veiligheidsregio regelt de coördinatie.



o De aanstelling is geregeld vanuit de gemeente. Het kan zijn dat iemand

ingezet wordt bij een andere regio dit wordt bepaald door de AC-Bz.


o De coördinerend functionaris, hoofd crisiscommunicatie, AC-Bz en OvD-Bz

staan op hard piket.


de warme fase?

o Er werken 600 mensen in de crisisorganisatie. 20 OvD-Bz, zeven AC-Bz, een

coördinerend functionaris, drie mogelijke vervangers andere

gemeentesecretarissen, vijf HTO crisiscommunicatie en 40 extra

crisiscommunicatie medewerkers.

Voor en nadelen. Voordeel:

- Veel uniformiteit en meer aandacht voor bevolkingszorg.

- Betere aansluiting met andere hulpdiensten van AC-Bz en OvD-Bz.

- De veiligheidsregio is betrokken bij het aannemen van AOV’ers en gaat ook

betrokken worden bij jaargesprekken/evaluatie AOV’ers.

Nadeel:

92

- 600 medewerkers is te veel verdeeld over drie sub-regio’s. Hierdoor is het onmogelijk

om iedereen geoefend te krijgen.

- Er moet vaak nog bij de gemeentes draagvlak gecreëerd worden.

Veiligheidsregio Zuid Limburg (achttien gemeenten)

In verband met organisatie ontwikkelingen heeft Zuid Limburg ten tijden van dit onderzoek

geen afdeling bevolkingszorg. In november 2017 is het gemeentelijke bureau er mee gestopt

de medewerkers zijn weer teruggekeerd naar de gemeentes waar zij onder contract

stonden. In januari 2018 zijn er beleidsmedewerkers begonnen om in het kader van

doorontwikkeling verder te gaan denken aan een nieuwe structuur voor bevolkingszorg in de

veiligheidsregio

Bijlage 2. Vragenlijst.

Verstuurd per e-mail:

Koude fase:

- Is er een (duidelijke) organisatiestructuur of aansturing binnen de 25 verschillende



geregionaliseerd?


- Hoeveel fulltime-equivalent (fte) is beschikbaar voor de voorbereidende en

coördinerende taken?


fase?

Warme fase:

- Waar komen de ‘warme’ functionarissen vandaan ((inter)regionaal en gemeentelijk)?


aangesteld, wie is verantwoordelijk en wat is het budget?

- Is er sprake van (harde of zachte) piketfuncties binnen de warme fase?

- Welke capaciteit (aantal mensen) wordt verwacht van de taakorganisatie binnen de

warme fase?