pastorale en pianogeweld radio filharmonisch orkest · pastorale en pianogeweld radio filharmonisch...
TRANSCRIPT
PASTORALE EN PIANOGEWELD
Radio Filharmonisch Orkest
Osmo Vänskä dirigent
Alexander Gavrylyuk piano
Kaija Saariaho 1952Ciel d’hiver 2013voor orkest
Sergej Rachmaninov 1873-1943Eerste pianoconcert in fis opus 1 1891/1917VivaceAndante cantabileAllegro scherzando
pauze
Ludwig van Beethoven 1770-1827Zesde symfonie in F opus 68 ‘Pastorale’ 1808· Allegro ma non troppo: ‘Angenehme, heitere Empfindungen, welche bei der Ankunft auf dem Lande in Menschen erwachen’
· Andante molto moto: ‘Szene am Bach’· Allegro: ‘Lustiges Zusammensein der Landleute’ –· Allegro: ‘Donner. Sturm’ – · Allegretto: ‘Hirtensang. Wohltätige, mit Dank an die Gottheit verbundene Gefühle nach dem Sturm’
11 mei 2019 14.15-16.10 uur
serie radio filharmonisch orkest & friends i-6
2 358e seizoen 11 mei 2019
Muziek en natuur zijn met elkaar verweven. Met haar vogelgezang, het kabbelen van water en het ruisen van bladeren lijkt de natuur muziek te maken. En soms herinnert de natuur door haar schoonheid, vormen en kracht aan muziek. Het wekt dan ook geen verbazing dat de natuur sinds jaar en dag voor componisten een inspiratiebron vormt. Door de hele muziekgeschiedenis heen is de natuur verklankt. In middeleeuwse koorwerken klinken hier en daar imitaties van vogelgezang, of kabbelend water klinkt door in romantische pianostukken.De werken van vandaag hebben alle drie een band met de natuur. De Zesde symfonie, de ‘Pastorale’, van Ludwig van Beethoven (17701827) is een van de bekendste eerbetonen aan de natuur. Ciel d’hiver (Winterhemel) van de Finse componiste Kaija Saariaho (1952) vangt de winter in ijzige klanken. En hoewel het Eerste pianoconcert van Sergej Rachmaninov (18731943) geen programmatisch stuk over landschappen of seizoenen is, evoceert het werk toch beelden van weidse vergezichten en uitgestrekte bossen. En Rachmaninov componeerde het stuk bij zijn vaste toevluchtsoord op het Russische platteland. Kortom: op dit concert klinkt de natuur letterlijk als muziek in de oren.
Het geluid van een winterhemelAls de sterrenhemel in een koude winternacht geluid zou maken, dan zou die klinken als Ciel d’hiver van Kaija Saariaho. Een verstilder beeld dan een winterhemel is bijna niet denkbaar – des te opmerkelijker is het dat de Finse componiste klanken heeft gevonden voor dit tafereel. In veel van haar werken lijkt Saariaho de luisteraar met behulp van klank een concreet beeld te willen overdragen. Zo ook Ciel d’hiver: iedereen kan zich een voorstelling maken van een met sterren bezaaide lucht, en met allerlei evocatieve klankkleuren brengt Saariaho zo’n hemel tot leven in de dromerige en mysterieuze stijl die haar muziek kenmerkt.
MUZIEK EN NATUUR
Telefoons in de zaalGeconcentreerd luisteren is voor de meeste Matineebezoekers de ideale manier om van muziek te genieten. Daarom vragen wij u zoveel mogelijk met elkaar rekening te houden, de telefoon op ‘stil’ te schakelen en geen foto’s te maken voordat de muziek is uitgeklonken.
De ZaterdagMatinee op social mediaVia facebook, twitter en insta gram houdt de Matinee u op de hoogte van het laatste nieuws rond de concerten. Volg ons, en praat mee!
ProgrammaboekjesWist u dat u enkele dagen voor ieder concert het programmaboekje al kunt inzien op onze site? zaterdagmatinee.nl
Uitzending NPO Radio 4 en terugluisterenDit concert wordt live uitgezonden via NPO Radio 4. Via de website zaterdagmatinee.nl kunt u de gehele uitzending terug luisteren. Enkele dagen ná ieder concert kunt u het concert (zonder pauzeprogramma) terugluisteren op nporadio4.nl/
concerten
BENT U AL VRIEND?
www.vriendenvandematinee.nl
Podium WittemanDe laatste uitzending van dit seizoen van Podium Witteman staat volledig in het teken van jong talent. Centraal staat daarbij de vraag: wat moeten talentvolle musici allemaal doen om carrière te maken? Met het Viride Kwartet, pianist Aidan Mikdad, het Amsterdam Piano Trio en pianopedagoog Marcel Baudet.live op npo 2 (18.05 uur) podiumwitteman.nl
Met korting naar de MatineeWist u dat u losse kaartjes voor alle Matineeconcerten met korting kunt kopen als u al een abonnement hebt? Als u als seriehouder inlogt op de website van het Concertgebouw (in de balk bovenaan de web pagina), wordt u een aparte prijslijst getoond. concertgebouw.nl/
matinee
Mooie plaatsenZoekt u nog een abonnement voor volgend seizoen? Er zijn extra mooie plaatsen vrijgekomen, nu de periode van verlengen is afgelopen.Bestel nu uw nieuwe abonnement op concertgebouw.nl/
seriesVanaf 1 juni kunt u ook losse kaarten bestellen.
Matinee Café Na afloop van het concert kunt u in ‘Matinee Café’ de gesprekken bijwonen van Hans Haffmans en zijn gasten . Live vanuit het Concertgebouw café. live op npo radio 4 nporadio4.nl/
matineecafe
4 5Een plek van inspiratie“Muziek is een kalme maanverlichte nacht, het ruisen van bladeren in de zomer. Muziek is klokgelui in de verte tijdens de schemering.” Muziek kan men met talloze zaken vergelijken, maar voor Sergej Rachmaninov was het de natuur die de schoonheid van muziek kon benaderen. Voor hem was de relatie tussen muziek en natuur niet alleen een manier om muziek te definiëren, tijdens het componeren was hij ook fysiek met de natuur verbonden. Hij voltooide zijn Eerste pianoconcert in de zomer van 1891, die hij, zoals vele zomers daarna, doorbracht op het afgelegen familielandgoed Ivanovka, een flink eind ten zuidoosten van Moskou. Het was een rustig toevluchtsoord op het platteland te midden van natuurschoon en een inspirerende plek voor Rachmaninov – hier heeft hij dat muzikale ruisen van bladeren ongetwijfeld gehoord. Op het landgoed zou hij nog aan veel composities werken, en later zou hij er veel naar terugverlangen: na de revolutie van 1917 moest hij Rusland, en dus ook Ivanovka, voorgoed verlaten.Ondanks die inspirerende plek had de achttienjarige Rachmaninov een pianoconcert gecomponeerd waar hij al gauw niet meer tevreden over was. Hij vond er zo veel aan mankeren, dat hij besloot er nog eens flink aan te schaven. Kort voordat hij Rusland moest achterlaten, smolt hij het concert om tot een nieuwe versie (de versie die vandaag wordt gespeeld). Hij scherpte de vorm en orkestratie aan en schroefde de virtuositeit op – en dat terwijl de eerste versie al de nodige vingervlugheid vroeg. Maar één aspect is hetzelfde gebleven: beide versies zijn een amalgaam van Rachmaninovs dubbele identiteit als componist én pianist. Al op zijn vierde was hij met pianospelen begonnen, en slechts een kleine tien jaar later zat hij achter de toetsen op het Conservatorium van Moskou in de klas van Nikolaj Zverev (18321893). De strenge maar toegewijde leraar schijnt na het pianospel van zijn pupil te hebben uitgeroepen: “En zó moet men piano spelen!” Maar de componist in Rachmaninov begon steeds meer naar voren te treden: het leidde tot een breuk met Zverev en een officieel begin aan zijn componistenpad. De piano heeft hij zeker niet de rug toegekeerd: Rachmaninov trad vaak op als pianist en speelde zelf de première van zijn Eerste pianoconcert.
Saariaho heeft de kou van het winterseizoen, de duisternis van de nacht en het heldere getwinkel van sterren in klank vertaald in een bijzondere vorm en met typerende instrumentale timbres. Zoals een winterlandschap verstild en desolaat kan zijn, zo staat ook de muziek ‘stil’: de harmonie is statisch en het tempo is zodanig traag,
dat het bijna afwezig lijkt. Net als de sterren aan de hemel zweeft de muziek als het ware in oneindigheid. Gedurende het werk transformeert de muziek bijna onmerkbaar. De verschillende instrumenten(groepen) spelen motieven die als sluierwolken over elkaar heen schuiven. Het doet enigszins denken aan de manier waarop Saaria ho’s collega en landgenoot Jean Sibelius (18651957) zijn machtige symfonieën opbouwt uit afzonderlijke lagen, die gezamenlijk één traag bewegend geheel vormen. Sibelius’ symfonieën en Saariaho’s Ciel d’hiver herinneren daarmee onwillekeurig aan het Finse landschap met haar uitgestrekte bossen, diepe meren en verlatenheid.Het begin van Ciel d’hiver maakt deze eindeloosheid meteen voelbaar. Zacht spelende strijkers vormen een voortdurend aanwezige en onveranderlijke samenklank, die bestaat uit een donkere deken van de lage instrumenten en ijle flageolettonen van de hoge strijkers. De kou doet zijn intrede met pianotremolo’s, harpglissando’s en trillers door het hele orkest. Met een divers opgebouwde set slagwerk – een vibrafoon, klokkenspellen, triangels, bekkens en bellen – twinkelen de sterren in de fluweeldonkere winterhemel. Je zou zelfs een paar vallende sterren kunnen ontdekken waar sommige tonen eindigen met een klein, dalend glissando. De verlatenheid wordt benadrukt met diverse passages die solo worden gespeeld – onder andere door de piccolo, klarinet, viool en cello. Het verstilde beeld van een winterhemel herbergt toch een schat aan geluid.
Rachmaninov corrigeert zijn Derde pianoconcert, Ivanovka, 1910
Kaija Saariaho
AN
DR
EW
CA
MP
BE
LL
6 7Zesde symfonie. De componist heeft gezegd dat het werk “meer de uitdrukking is van het gevoel dan een muzikaal schilderij” (‘mehr Ausdruck der Empfindung, als Malerei’), maar in feite is het een evenwichtige combinatie van beide; Beethoven weet de natuurtaferelen die hij heeft aanschouwd zo goed te schetsen, en zijn emotie daarbij zo goed te verklanken, dat wij die bijna zelf kunnen zien en voelen bij het horen van de ‘Pastorale’.Meteen vanaf de eerste noot draagt Beethoven zijn aanzicht van het platteland en zijn emoties aan ons over. Om de setting weer te geven staat de symfonie in de van oudsher pastorale toonsoort Fgroot. Het eerste deel, ‘Het ontwaken van gevoelens bij aankomst op het platteland’, opent met een springerig en vrolijk hoofdmotief. Vervolgens laat Beethoven dat in allerlei variaties verschijnen: nu eens gebruikt of combineert hij alleen fragmenten ervan, dan breidt hij het motief weer verder uit. Deze structuur doet denken aan de waarneembare essentie van een landschap, de vaststaande patronen die groeien en zich in allerlei vormen herhalen; vertakkende bomen, met aan ieder takje weer blaadjes, of grassprieten en wilde bloemen die samen een veld vormen. De harmonie is daarbij vaak onveranderlijk door een zogeheten orgelpunt: een aanhoudende toon waar de melodie omheen speelt. Op deze manier verwijst Beethoven naar volksmuziek, waar orgelpunten vaak in voorkomen. De herhalende motieven en stabiele harmonie geven een gevoel van rust – het gevoel dat Beethoven moet hebben gehad als hij in een landelijk gebied vertoefde.Na de aankomst op het platteland gaat de wandeling verder langs het rustgevende tafereel dat centraal staat in het tweede deel, ‘Scène aan een beekje’. In een schommelende maatsoort laat Beethoven de strijkers de kalme golven van het kabbelende beekje verklanken. Het meest muzikale element van de natuur laat hij ook niet ongemerkt voorbijgaan: vogelgezang. Aan het einde van dit deel imiteren de fluit, hobo en klarinet een nachtegaal, kwartel en koekoek, vogelnamen die Beethoven er in de partituur bij heeft geschreven. Ook de bewoners van het land komen aan bod; het derde deel, ‘Een vrolijke bijeenkomst van plattelandslieden’, ademt de sfeer van een volksfeest met boerendansen. Ook hier komen de orgelpunten om de hoek kijken: het is niet moeilijk om de rondedans voor je te zien met muzikanten die volksmuziek spelen.
In dit concert, dat opusnummer 1 draagt, zijn twee grote muzikale karakteristieken van Rachmaninovs pianowerken met elkaar vervlochten: nostalgische lyriek en razend moeilijke virtuositeit – de lange vingers die Rachmaninov had, hebben niet alleen hun weg gevonden in zijn indrukwekkende pianospel, maar ook in zijn composities. Het Eerste pianoconcert opent met dramatisch pianogeweld: de twee handen razen vol vuur langs het klavier. Maar al gauw gaan ze met de strijkers mee in een lyrische, zwelgende melodie. Hier laat de ultieme romantische componist die Rachmaninov zou worden al van zich horen. De majestueuze pianoklanken en meeslepende melodie roepen het beeld op van een vogel die over een weids landschap zweeft, gedragen door thermiek. Eenzelfde soort nostalgische melodie vormt het begin van het tweede deel, dat introspectief inzet, maar zich ontvouwt tot een romantisch duet met de fagot, waarna uiteindelijk het orkest wordt meegesleept in de smachtende lyriek. Net als het eerste deel, is het derde een afwisseling tussen virtuositeit en langgerekte thema’s waar je op kunt wegdromen. In de twintigste eeuw bleef Rachmaninov in het romantische idioom componeren, waarvoor hij met het Eerste pianoconcert al de toon zette. Die stijl wist hij net zo prachtig te verwoorden als zijn vergelijking van muziek met natuur: “Muziek komt recht uit het hart en spreekt uitsluitend tot het hart. (…) Muziek is de zuster van poëzie en haar moeder is verdriet!”
Een wandeling op het plattelandEen kleine eeuw voordat Rachmaninov de eerste noten van zijn pianoconcert op papier zette, werd ook Ludwig van Beethoven door de natuur bevangen. De inspiratie die hij van de omgeving kreeg was heel concreet: hij hoorde er letterlijk muziek in. Zo ontstond zijn Zesde symfonie, die hij de titel ‘Pastorale’ gaf. Het werk is niet alleen een verklanking van de natuur, waar Beethoven veel van hield, maar ook een dankbaar eerbetoon aan haar, een ode aan haar rust en pracht.Wat het Russische Ivanovka was voor Rachmaninov, was het Duitse platteland voor Beethoven. Regelmatig trok hij erop uit om daar te wandelen en in alle rust aan zijn composities te werken. In de zomer van 1808 wierp de omgeving van het Duitse Heiligenstadt zijn vruchten af voor Beethoven in de vorm van zijn
De jonge Sergej Rachmaninov, lezend onder het portret van Tsjaikovski
98
Osmo VänskäDe Finse dirigent Osmo Vänskä, inmiddels vijftien jaar chefdirigent van het Minnesota Orchestra, ondernam met zijn orkest vijf grote Europatournees en bracht in mei 2015 een historisch bezoek aan Cuba: het was het eerste bezoek van een groot Amerikaans orkest aan het land. In 2018 keerden het orkest en hij terug in de BBC Proms met werk van Bernstein, Gershwin en Ives; daarop volgde een tournee door ZuidAfrika ter ere van Nelson Mandela’s honderdste geboortedag. In januari 2020 wordt hij chefdirigent van het Filharmonisch Orkest van Seoel; in 2022 zal hij zijn functie in Minnesota neerleggen. Als gastdirigent is Vänskä dit seizoen terug bij het Chicago Sym phony, het New World Symphony Orchestra en in Seoel, en treedt in China op met de symfonieorkesten van Sjanghai, Hangzhou en Hong Kong. In Europa staat hij als
dikwijls voor het Filharmonisch Orkest van Helsinki en dirigeert het Deutsches SymphonieOrchester Berlin en het London Philharmonic Orchestra. Afgelopen seizoen debuteerde hij bij het RundfunkSinfonieorchester Berlin, het SWR Sinfonieorchester en het Toronto Symphony Orchestra, en dirigeerde bovendien het Orchestre de Paris en de orkesten van San Francisco, Pittsburgh en Helsinki. In Minnesota dirigeerde hij onder andere wereld premières van muziek van Jeff Beal, Sebastian Currier en James Stephenson. Vänskä is sinds 2014 vaste gastdirigent bij het Symfonieorkest van IJsland nadat hij er in de periode 19931996 chefdirigent was. Hij is eredirigent van het Symfonieorkest van het Finse Lahti (daarvoor chefdirigent) en was eerder chefdirigent van het BBC Scottish Symphony Orchestra in Glasgow. De Fin studeerde directie aan de Sibeliusacademie en won de eerste prijs van het concours in Besançon in 1982. Hij begon zijn loopbaan als klarinettist, speelde enige tijd in het Filharmonisch Orkest van Helsinki, en grijpt de laatste jaren weer vaker terug naar zijn instrument. Vänskä ontving voor zijn werk een Royal Philharmonic Society Award, de Kunsten en Letterenprijs van de FinlandiaStichting en de Ditson Award van Columbia University. Hij is eredoctor aan de universiteiten van Glasgow en Minnesota en werd in 2005 benoemd tot Musical America’s Conductor of the Year. In 2013 ontving hij de Jahrespreis der deutschen Schallplattenkritik voor zijn opname van het complete orkestwerk van Sibelius.
Dankbaarheid na het onweerPlotseling worden de dansritmes onregelmatig en begint de toonsoort te tollen: het is de voorbode van het vierde deel, een onweersstorm – deze is als een extra deel ingevoegd in de doorgaans vierdelige vorm van een symfonie. Abrupt stopt het feestgedruis, en het onweer barst los met roffels en slagen op de pauken, imponerend kopergeschal en tremolo’s en wervelwinden in de strijkers. De trombones en de piccolo laten voor het eerst in deze symfonie van zich horen, waardoor de storm nog imponerender en dramatischer klinkt. Dit is de natuur in haar meest krachtige en genadeloze vorm. Maar de storm gaat liggen; de turbulente muziek gaat over in de openingsmelodie van het vijfde deel, gespeeld door de klarinet en hoorn. Het thema is gebaseerd op een zogeheten ‘Kuhreigen’, een melodie, traditioneel gezongen door herders of gespeeld op een Alpenhoorn, die bedoeld is om koeien bij elkaar te roepen. Hiermee maakt Beethoven van het slotdeel van de ‘Pastorale’ het lied van een dankbare herder, die opgelucht is dat de donder en bliksem zijn verdwenen.
Zo gaf Beethoven in muziek uitdrukking aan emoties, iets wat decennia later het belangrijkste gedachtegoed zou worden van de romantiek. We kennen Beethoven dan ook als radicale vernieuwer en als een componist die zijn tijd ver vooruit was. Zijn ‘Pastorale’ mag dan wel ruim tweehonderd jaar oud zijn, de emoties en natuurbeelden die hij in zijn muziek schetst, zoals Saariaho en Rachmaninov dat ook hebben gedaan, zijn tijdloos.
Simone Leuven
Ludwig van Beethoven, door Julius Schmid, ca 1901; collectie Beethoven museum, Wenen
LISA
-MA
RIE
MA
ZZ
UC
CO
UIT
VOE
RE
ND
EN
10 11op NPO Radio 4. Dat betekent vanzelf dat het Radio Filharmonisch Orkest optreedt voor een livepubliek dat vele tientallen malen groter is dan een concertzaal ooit zou kunnen herbergen.Het orkest wordt sinds 2012 geleid door chefdirigent Markus Stenz. Hij heeft illustere voorgangers als Bernard Haitink (beschermheer), Jean Fournet, Hans Vonk, Edo de Waart (eredirigent) en Jaap van Zweden (honorary chief conductor). Het orkest werkte bovendien samen met gastdirigenten als Leopold Stokowski, Kirill Kondrashin, Antal Doráti, Charles Dutoit, Valery Gergiev, Mariss Jansons, Michael Tilson Thomas, Gennady Rozhdestvensky, Peter Eötvös, John Adams, Christoph Eschenbach, Vasily Petrenko, Vladimir Jurowski en Pablo HerasCasado.Vanaf 1 september 2019 neemt de Amerikaanse Karina Canellakis het stokje van Markus Stenz over. Zij is daarmee de eerste vrouwelijke chefdirigent van een Nederlands symfonieorkest. De Amerikaan James Gaffigan, vaste gastdirigent sinds 2011, tekende bij tot en met seizoen 20222023.In 2014 kreeg het Radio Filharmonisch Orkest een Edison Klassiek Oeuvreprijs toegekend voor zijn verdiensten voor het Nederlandse muziekleven, in 2017 de Concertgebouw Prijs (samen met het Groot Omroepkoor). www.radiofilharmonischorkest.nlWordt u ook vriend van het Radio Filharmonisch Orkest? Zie www.radiofilharmonischorkest.nl/
vrienden-van-het-rfo
Birmingham Symphony Orchestra. Hij keert terug naar Wigmore Hall in Londen en treedt opnieuw op met het Hallé Orchestra, het Sydney Symphony Orchestra, het Royal Scottish National Orchestra en het Koninklijk Concertgebouworkest. Met violiste Janine Jansen staan concerten in Berlijn, Stockholm, München, Londen, Amsterdam en Wenen in de agenda. In januari 2019 trad Gavrylyuk op in de serie Meesterpianisten in het Amsterdamse Concertgebouw. Op dertienjarige leeftijd verhuisde Gavrylyuk naar Sydney, Australië, waar hij tot 2006 woonde. Sinds enige jaren woont de pianist met zijn vrouw Zorica en hun twee dochters Anna en Olivia in Nederland.Rachmaninovs Tweede pianoconcert staat op het programma van de NTR ZaterdagMatinee van 15 februari 2020.Eerder in de Matinee: Prokofjev Derde pianoconcert (2012), Grieg Pianoconcert (2015)
Radio Filharmonisch OrkestHet Radio Filharmonisch Orkest, opgericht in 1945, is een onmisbare schakel in het Nederlandse muziekleven. Behalve het grote symfonische repertoire speelt het orkest, meer dan welk ander Nederlands symfonieorkest, muziek van dit moment. Het betreft vaak premières van werk dat in opdracht van de omroepseries NTR ZaterdagMatinee en AVROTROS Vrijdagconcert wordt geschreven. Vernieuwende concertideeën als Pieces of Tomorrow en Out of the Blue bereiken een opvallend jong publiek. Vrijwel alle concerten worden rechtstreeks uitgezonden
HorowitzConcours in Kiev (1999), het HamamatsuConcours in Japan (2000) en de Arthur Rubinstein International Piano Masters Competition in Tel Aviv (2005). Russisch werk maakt een belangrijk deel van zijn repertoire uit. Zo speelde hij Rachmaninovs pianoconcerten eerder met zowel het Orchestre de la Suisse Romande (Neeme Järvi, 2013) als met Vancouver Symphony (Bramwell Tovey, 2014). De pianoconcerten van Prokofjev legde hij op cd vast met het Sydney Symphony Orchestra en Vladimir Ashkenazy (2009) en het Vierde en Vijfde pianoconcert speelde hij in 2016 tijdens het Gergiev Festival. In februari 2018 keerde hij terug bij het Koninklijk Concertgebouworkest voor het Pianoconcert van Schumann, daarnaast gaf hij vorig seizoen concerten met het symfonieorkest van Tokyo en debuteerde bij de BBC Proms. Dit seizoen zijn er debuten bij het Philharmonica Orchestra, het Chicago Symphony Orchestra, de Wiener Symphoniker en het City of
Volgend seizoen dirigeert Osmo Vänska de ZaterdagMatinee van 15 februari 2020, met werk van Theo Loevendie (de wereldpremière van Atlantic dances), Rachmaninovs Tweede pianoconcert en het Concert voor orkest van Béla Bartók.Eerder in de Matinee: Aho Minea, Prokof-jev Derde pianoconcert & Sibelius Vijfde symfonie (2012), Bach/Webern Ricercata, Brahms Vioolconcert & Hartmann Zevende symfonie (2013), Nielsen Ouverture Helios, Tsjaikovski Vioolconcert & Sibelius Eerste symfonie (2014) Szymanowski Concertouverture, Francesconi Vertical Invader & Beethoven Vijfde symfonie (2015), Fager-lund Ignite, Bartók Tweede vioolconcert & Sibelius Vierde symfonie (2016), Fagerlund Water Atlas (wereldpremière), Beethoven Vierde pianoconcert & Nielsen Zesde symfonie ‘Sinfonia semplice’ (2018)
Alexander GavrylyukAlexander Gavrylyuk (Charkov, Oekraïne 1984) gaf zijn eerste concert op zijn negende en won eerste prijzen bij het
MA
RC
O B
OR
GG
RE
VE
13BESCHERMHEERBernard Haitink
CHEF-DIRIGENTMarkus Stenz
HONORARY CHIEF CONDUCTORJaap van Zweden
ERE-DIRIGENTEdo de Waart
VASTE GASTDIRIGENTJames Gaffigan
ASSISTENT-DIRIGENTENFransAert BurghgraefSander Teepen
EERSTE VIOOLDimiter TchernookovAlexander BaevMaria EscarabajalAlberto JohnsonMariska GodwaldtJulija HartigMasha IakovlevaKerstin KendlerPamela KubikPedja MilosavljevicTheo PloegerRuud WagemakersFloortje GerritsenAnna Steenhuis
TWEEDE VIOOLCasper BleumersEveline TrapIan van den BerkEsther de BruijnMichiel EekhofWouter GroeszYvonne HamelinkAnnemarie van HelderenDana MihailescuRenate van RielAlexander van den TolFrits Wagenvoorde
ALTVIOOLFrank BrakkeeHuub BeckersArjan WildschutIgor BobylevSabine DuchErik KrosenbrinkRobert MeulendijkLotte de VriesEwa WagnerFrank Goossens
CELLOMichael MüllerEveline KraayenhofWinnyfred BeldmanCrit CoenegrachtSebastiaan van EckAnneke JanssenAnsfried PlatArjen Uittenbogaard
CONTRABASWilmar de VisserWalter van EgeraatAnnika PigorschEdward MebiusJim SchultzStephan Wienjus
FLUITIngrid GeerlingsCarla Meijers
PICCOLOMaike Grobbenhaar
HOBOAisling CaseyYvonne Wolters
KLARINETFrank van den BrinkDiede Brantjes
FAGOTHajime KonoeBirgit Strahl
HOORNAnnelies van NuffelenToine MartensFréderick FranssenLies Molenaar
TROMPETHans van LoenenHans Verheij
TROMBONEHerman NassVictor Belmonte Albert
BASTROMBONEMarijn Migchielsen
TUBABernard Beniers
PAUKENMark Haeldermans
SLAGWERKHans ZonderopEsther Doornink
HARPSaskia Rekké
PIANOStephan Kiefer
CELESTAPauline Post
RA
DIO
FIL
HA
RM
ON
ISC
H O
RK
ES
T
“Behalve in vocale verrukkingen schuilt de bekoring van Delius’ opera vooral in het orkestaandeel, dat bij het Radio Filharmonisch Orkest onder Sir Mark Elder een grootse luister krijgt.” *****
Frits van der Waa, de Volkskrant 15 december 2018: Delius A Village Romeo and Juliet
“Under the vigilant [Markus] Stenz, the Netherlands Radio Philharmonic rendered the score with great plasticity and eye for detail. The conversation between the musicians and singers could not have flowed more naturally.”
Jenny Camilleri, Bachtrack.com 7 maart 2019: Kurtág Fin de Partie
2019-2020KOMEND SEIZOEN IN DE SERIE RFO & FRIENDS I
Vandaag is het laatste concert in de serie Radio Filharmonisch Orkest & Friends I van dit seizoen. Zoekt u nog een abonnement voor volgend seizoen? Er zijn extra mooie plaatsen vrijgekomen, nu de periode van verlengen is afgelopen.
Bestel nu uw nieuwe abonnement op concertgebouw.nl/seriesU vindt de brochure bij de kassa van het Concert gebouw, en op zaterdagmatinee.nl Wilt u de brochure thuis ontvangen? Mail dan naar [email protected]
Valery Gergiev toont de link tussen Rossini en Sjostakovitsj, John Adams dirigeert ‘oud’ en nieuw werk van zichzelf, Gustavo Gimeno en Patricia Kopatchinskaja richten zich op Frankrijk, Spanje en Rusland. Zes concerten met een verhaal, van Bartóks Wonderbaarlijke mandarijn tot RimskiKorsakovs Sjeherazade.
Zes concerten en zes premières, waarvan een deel in opdracht van de NTR ZaterdagMatinee geschreven. Vijf keer het eigen topensemble, en een goede vriend: het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Componisten als Fauré, Hindemith, Chen, Sjostakovitsj, Adams, Rehnqvist, Bartók, Schubert en RimskiKorsakov spelen met sprookjes, tradities en emoties.
De NTR ZaterdagMatinee richt zich op de raakvlakken tussen muziek van nu en gisteren. Laat u verrassen! Bestel nu uw abonnement!
Bastiaan Everink: marinier wordt operazangerJames Gaffigan dirigeert Schuberts Unvollendete, de symfonie Mathis der Maler van Hindemith en Hercules: een Robert Zuidampremière.Vergankelijkheid en louteringHet Requiem van Fauré, O sacrum convivium! van Messiaen en werk van diens laatste leerling Qigang Chen.Valery Gergiev: SjostakovitsjSjostakovitsj’ Eerste celloconcert en Vijftiende symfonieJohn Adams dirigeert oude en nieuwe AdamsAdams dirigeert zijn klassieker Harmonielehre en de Nederlandse premières van I Still Dance en het pianoconcert Must the Devil Have All the Good Tunes?De wonderbaarlijke mandarijn en premières uit ScandinaviëDima Slobodeniouk dirigeert Bartók en nieuwe muziek van Hans Abrahamsen en Karin Rehnqvist.Sjeherazade en Patricia Kopatchinskaja Gustavo Gimeno en Kopatchinskaja brengen een nieuw vioolconcert van Francisco Coll en de exotische klanken van Sjeherazade.
28 sep
23 nov
25 jan
7 mrt
18 apr
23 mei
14 15
zaterdag 18 mei, 14.15-ca 16.15 uurConcertgebouw Amsterdamhedendaags-4
GRENZEN VOORBIJ: DRIE PREMIÈRESEnsemble Musikfabrik
Emilio Pomàrico dirigent
Germanus Im Vortex opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee - wereldpremière , mede mogelijk gemaakt door de bankgiro loterij en het prins bernhard cultuurfondsSaunders BiteBauckholt Schlammflocke nederlandse premièreHirs lightclouds opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee - wereldpremière , mede mogelijk gemaakt door de bankgiro-loterij en het prins bernhard cultuur-fondsChin Gougalo–n: Scenes from a street theatre
Nieuwe muziek vraagt nieuwe grenzen: nieuwe kleuren, nieuwe samenklanken in een inspirerende omgeving. Ensemble Musikfabrik brengt twee wereldpremières en een Nederlandse première, plus het enerverende Gougalo–n van Unsuk Chin.
Ensemble Musikfabrik speelt Hirs, Bauckholt en GermanusEén concert, drie premières. Dat kun je met een gerust hart overlaten aan de modernemuziekspecialisten van Ensemble Musikfabrik. Van Rozalie Hirs klinkt het laatste deel van haar trilogie parallel world. “Mijn nieuwe werk is zowel een Frans spectraal als een minimalistisch stuk”, aldus de Nederlandse componiste. De muziek van haar Duitse collega Carola Bauckholt klinkt op de grens van toon en ruis, klank en stilte. In Schlammflocke bloeien muzikale texturen op uit mysterieuze natuurgeluiden.Ook Sander Germanus slecht grenzen in zijn muziek door te componeren met de minieme toonsafstanden die tussen de pianotoetsen liggen, zogenaamde ‘microtonen’. Voor zijn nieuwe stuk wil Germanus het akoestische klankenpalet van Musikfabrik uitbreiden met een synthesizer en geeft hij zijn eigen draai aan elementen uit de popmuziek.
Unsuk Chin & straattheaterWeliswaar geen première, maar zeker niet te missen: Unsuk Chins Gougalo–n, waarin de Koreaanse componiste op onnavolgbare wijze herinneringen ophaalt aan de capriolen van een straattheatergroep in Seoul.
JON
AS
-WE
RN
ER
HO
HE
NS
EE
VO
LGE
ND
E C
ON
CE
RTE
N
zaterdag 25 mei, 14.15-ca 16.20 uurConcertgebouw Amsterdamrfo & friends ii-6
UIT TSJECHIË: MARTINUº EN DVORÁKRotterdams Philharmonisch Orkest
Manfred Honeck dirigent
Frank Peter Zimmermann viool
Dvorák/Honeck Rusalka-fantasie nederlandse premièreMartinuº Tweede vioolconcertDvorák Achtste symfonie
Voor een Amerikaanse opdrachtgever schreef Bohuslav Martinu° een heerlijk vioolconcert. Violist Frank Peter Zim
mermann: “alsof zijn landgenoot
Dvorák nog leefde”.Een onvergetelijke middag met Dvoráks
Achtste symfonie en – eindelijk –
een suite naar diens fameuze
opera Rusalka.
Frank Peter Zimmermann speelt onbekend topwerkDe Tsjech Bohuslav Martinu° groeide op in een kerktoren. Van daaruit bracht hij het tot een internationaal gewaardeerde componist met een onwaarschijnlijk groot oeuvre. Wie door de bomen het bos wil zien vindt daarin meesterwerken. Frank Peter Zimmermann – leerling van Sashko Gawriloff en Herman Krebbers – ‘ontdekte’ het fijngevoelige, lyrische én dansante Tweede vioolconcert, dat volgens hem klinkt “alsof Dvorák in de twintigste eeuw een vioolconcert zou hebben gecomponeerd”.
Dvoráks Achtste symfonie en RusalkaUit alles in de Achtste symfonie van Dvorák blijkt diens bewondering voor Johannes Brahms. Misschien zocht de Tsjech het, net als Martinu° later, dáárom in de Nieuwe Wereld, waar zijn succesvolle Negende werd geboren. Op die weg had Dvorák gemakkelijk verder kunnen gaan. Maar hij besliste anders. Hij wilde net zo beroemd worden als zijn collega’s Verdi en Wagner. Dus stopte hij met het componeren van symfonieën en wierp zich met nieuwe energie op het schrijven van opera’s. Van zijn drie late opera’s heeft helaas slechts één zich enigszins in het grote repertoire kunnen handhaven: Rusalka. Het prachtwerk schreeuwde al meer dan een eeuw om een suite. Die bede werd verhoord door dirigent Manfred Honeck.
FO
TO H
AR
ALD
HO
FF
MA
NN
16