7/29/2019 Perko-Separaovic (1990z)

1/3

ZELEN LISTBilten drugog sabora Saveza zelenih Hrvatske Zagreb 8.12.1990

SAVEZZELEN]R VAr TSKE

MISLI GLOBALNO DJELUJ LOKALNO

7/29/2019 Perko-Separaovic (1990z)

2/3

S A VE Z Z E L E N I H H R V AT S K E O DO S N I V A K E S K U P T I N E D O D A N A S

Osn o v a n i smo 3.veljae 1990. Na o s n iv a k o j skupt in ipr ihva t i l i sm o programsku izjavu, izabrali Izvrni odbor, pre-dsjednicu i tajnika Izvrnog odbora. O d osnu tka d o danas odralism o vie sastanaka Izvrnog odbora, a li niti jedan sastanak nijebio u punom sastavu. Da li je tome razlog princ ip reg ionalnezastupljenosti u Izvrnom odboru ili neto drugo?Preboljeli smo i teko razd oblje oko izbora kad je popularnostSZ H n a ru e n a n e o d m j e re n i m i z j a v a m a i ko a l i c i j a m a n e k i h l a n i c a , te smiljeno iskr iv l jen im in fo rmiran jem javnost i nekihnovinara koji su nas ak svrstavali u odre ene koa licije i politikeboje, iako kao Savez u izborima nismo uope sudjelovali.Jedna od osnovnih dunosti SZH - irenje zelene ideje i pomopri osnivanju novih ekolokih drutava - izvrena je vrlo uspjeno.injenica da je Savez osnovalo 26 ekolokih drutava, pokreta is ro d n i h o rg a n i z a c i j a , a d a n a s Savez im a 53 lan ice i romHrvatske , jasno govori sama po sebi. Predsjedn ica i tajnik osobnosu p r isustvoval i osn ivan ju v ie no v ih l a n i c a .Organizirali smo i nekoliko zajednikih akcija te dali podrkubro jn im lokaln im i n i c i ja t ivama. Prva akcija koja je i pobudilanajvie pozornosti bila je posveena zatit i voda i Svjetskom dan uzatite okolia. Odazvala joj se 21 lan ica SZH i tono u podne uvel ikom bro ju hrva tskih g radova donesene su boce i vrevi svodom iz oblinjih rijeka, jezera i l i mora pred gradske skupt ine ,uz elje i p ismene p r i j ed loge za r jeavan je p rob lema voda .Delegacija SZ H donijela je neko l iko boca i vreva s vodom izraznih podru ja Hrvatske p red Sabor i razgovarala o tom pro-b lemu s p re d s t a v n i c i m a vlas t i .Akci ja j e pobudi la zna tnu pozornost j avnost i i nadamo se ,upozorila n a katast ro fa lno s tan je naih voda ka o posljedicudugogodin je nebr ige . N a naslovn im st ran icam a nekih nov inaosvanu l i su veliki naslovi 'Prljave vode pred Sabor', t o nijenajbolje odrazilo karakter cijele akcije.Petog l ipnja u H N K - u organ iz i ra l i smo izlobu prijedlogaznaka SZH. N a o tvoren je iz lobe i operu 'R ajn ino zlato ' koja jepo tom izvedena pozval i smo e ln ike sv ih p o l i t ikih s t ranaka uHrvatsko j .

Petnaestog l ipnja u p a r k u M a k s i m i r u Zagrebu o rgan iz i ra l ismo p r i redbu 'Za n a u b u d u n o s t ' nami jen jenu djec i . Na l je tno jpozornici izveden je l ijep glazbeni program djejeg ansambla'Vjeverica', a djeci iz Zagrebakih osnovnih ko la dod i je l jene sunagrade za najbolje pismene i l ikovne radove (paketi slatkia,knjige i balon i) .Dvadeset i treeg lipnja odrana je akcija 'Krijesovi ekolokesavjesti ' posveena proslavi drevnog obiaja Ivanjskih krijesovai s im b o l i ko m b u e n j u ekoloke savjesti u sv ima nama. Vie od20 naih lanica odazvalo se akcij i i priredilo krijesove i popra tn iprogram u g radov ima i rom Hrvatske tokom te veeri. Suglasil ismo se da akcija postane t r a d i c i o n a l n a i da se odrava svakegodine. No, vjerovali ili ne , u n o v i n a m a i na televiziji uglavnomn i t i re tka o tom doga a ju . Ton i j e reeno, neke nov ine susredinju priredbu, koja je odrana u Spl i tu , a prisustvovala joj jenaa predsjednica, ipak najavile al i u potpuno drugom ko ntekstu- k a o protestnu akciju(!?), d o k n a televizij i uope nije sp o m e n u torganizator, tj. S Z H .Ostvar i l i smo i z n a a jn u m e u n a ro d n u su ra d n j u . P r e d sje d n i caje p r isustvovala sastanku a l te rna t ive reg ija Alpe - Adria , kao iotva ranju Regionalnog ekolokog cen tra u Budimpet i 6.I X 1990,centra ija je svrha pomo boljoj zatiti okolia zamalja IstoneEvrope, a osnovan je na in ic i j a t ivu amerike v lade i EPA-e . Dr .Inge Perko eparovi je sud je lova la i u nizu sastanaka o r -gan iz i ran ih od Sv je tske banke , a u cilju izrade nacr t a Zakona ofo rmi ran ju fonda za zatitu okolia. Povezali smo se i s neko l ikom e u n a r od n i h organ izac i j a (World Wa t c h Ins t i tu t e , World Wild -life Fo u n d a t i o n , Co n se rva t io n Fo u n d a t i o n , Sierra Cl u b , F r i e n d so f t h e E a r t h ) i p o s t a l i l a n o m E a r t h Care N e t w o r k -komunikac i jske mree ekolokih organizacija irom svijeta.

SZH je podrao Drutvo za cjelovit razvoj ovjeka koje jeorgan iz i ra lo M e unarodnu ekoloku konferenci ju i sve tkov inu zaspas naeg planeta od 15. do 19. studenoga u Opatij i .Dr. Inge Perko eparovi boravila je od 10. do 18. XI ovegopdine u Briselu na susretu ekolokih organizacija iz Zapadne iIstone Evrope, te SAD i predstavnika Evropske ekonomskezajednice u organizacij i CEAT-a i Fr iends o f the Ear th in te rna -t iona l .J e d a n od ve l ikih p roblema u naem rad u je nedosta tak novca ,kao i nedostatak aktivista u Zagrebu - o n i o d kojih sm o oekivalipomo i podrku , budui da pod nazivom 'akc i j a ' djeluju uZagrebu, nisu n am j e pruil i osim p ar pojedinaca kojima sm ozahvaln i . Paradoksa lno je ali istinito, Savez zelenih Hrvatske ijeje sjedite u Zagrebu u svom radu mogao se osloniti uglavnom n alanice izvan Zagreba, neke udaljene i po par stotina kilometara.

Kolektivnu lanarinu za nae lanice tek trebamo uvesti naovom Saboru. Zahval ju jemo se svim lanicama koje su nampomogle r a d o m i d o b ro v o l j n i m p r i l o z i m a , ka o i sv i m o r -ganizac i jama i pojedincima koji su nas podrali i f inanci ra l i .N e m o g u e je naprav i t i b i lo kakav izv jeta j o radu Savezaze len ih H rvatske bez da se spomene p o jed inana akt ivno st lan icaSaveza, a kod n e k i h je bila vrlo bogata. T o e m o u i n i t i uslijedeem 'Zelen l i s t u ' , k a d n a m veina lan ica dostav i p ismen eizvjetaje o svom radu .Korisno je ob avijestiti vas o par a kcija koje su u toku i kojimabi moda t reba l i da t i podrku. To su :- In ic i j a t iva za p rog laen je parka p r i rode K upa, n osi lac akci jeje Z e l e n a akcija Zagreb-Pet ici ja pro t iv g radn je cementare u N o v o m Marofi i , nosilacakcije 'Z e l e n a l in i j a ' N o v i M a ro f-Peticija pro t iv gradn je spa l ion ice o tpada u Z agrebu , nosi lacakcije j e 'Pokret z e l e n i h ' rn o m e re c-Pr ip rema p ro jekta pouml javanja H rvatske , in ic i j a to r akc i jeje drutvo prijatelja prirode 'Li jepa naa' u osn ivan ju-Peticija za spas Korane, nosilac akcije je 'Zelena akci j a ' Slun j- Protest urboekolokog drutva Zadar p ro t iv novog G U P - a iP U P - a grada ZadraMnogo toga ostalo je nedovreno, a prave akcije tek su prednama. Pr io r i te tna akci ja svakako b i t reba lo bi t i poumljavanje ovenae poarom i nemarom opustoene Hrvatske . Treba lo bi jeizvesti u su radn j i sa sv im nad len im i z a i n t e r e s i r a n i m o rg a n i m a iorganizac i jama i zapoeti jo prije proljea. Morali bi i jae iorganiziranije utjecati n a v last i da se fo rmira zadovo l j avaju io rgan uprave (minis ta rs tvo) za zatitu okolia te donesu stroizakon i i sankci je sp ram zaga ivaa .

Prof. Predrag Haramija, tajnik Izvrnog odboraSaveza zelenih Hrvatske

ZATO JE R E P U B L I C I H R V A T S K O JP O T R E BAN O R G AN U P R A VE Z A

Z A T I T U O K O L I A I F O N D Z AZ A T I T U O K O L I A

Z a 4/5 s tanovn itva nae p lane te ro en ih posl ij e D rugogsvjetskog rata ivot se in io ka o period gotovo n e p re k i d n o gekonomskog progresa. U prosjeku dodatn i ekonomski ou tpu tsvake od posljednjih 4 decenije odgovarao je onom koj i je stvorenod poetka civil izacije do 1950.Ovakvi usp jesi t reba l i bi bit i razlog za slavlje, al i um jesto togapostoj i osjeaj iluzije, dojam da ovi pokazatelj i prenaglaavajuprogres. Sistem p o kome se iz raun ava ekonomski progres u z i m au obzir obezvre ivan je tvorn ica i postrojenja, al i ne i prirodnogka p it a l a . N a i m e , o d polovice ovog stoljea svijet je izgub io 1/ 5

ZELEN LIST

7/29/2019 Perko-Separaovic (1990z)

3/3

plodne zemlje, l/ S tropskih p ra u m a , desetke tisua biljnih iivotinjskih vrsta, ugljini dioksid je porastao u atmosferi za 13 %izazivajui toplija ljeta, zatitni omota ozona oko zemlje stanjenje za 2 % svuda, a naroito jako n ad A n ta rk t ik o m , m r tv a jezera iumirue ume postale su pri rodn i prat ioci indus tr i ja lizaci je .D o sada ekonomski tokovi su oblikovali stanje prirodne okol-ine; u devedesetim godinama bit e obratno; trendovi razvojaprirodne okol ine odre ivat e ekonomske trendove.itajui dnevni t isak ili sluajui nae ekonomiste i politiarestjee se dojam da su promjene u ekonomskim pokazatelj imabruto dru tveni proizvod (GN P), kama tna stopa i c i jena d ionicakljuevi za nau budunos t . N o, u s tvari, promjene u b io lokomproizvodu obl ikovat e nau c iv i l izaci ju . P romjene u vel i in iproizvoda zemlj ine fo tos in teze konano e odredi t i kol ik i brojs tanovnika Zemlja moe podrat i i koja e bi t i razina potronje .N aime kao posljedica pogoranja stanja okolia gubitak zem ljinefotosin teze potkopava mnoge na cionalne ekonomije .Do sada koriteni ekonomski pokazatel j i nisu razlikovalii zm e u k o r i t en ih resursa koji odravaju progres i onih koji gapotkopavaju . Sve ove promjene dovele su problemetiku okoliau glavne pol i t ike tokove. U N s u pr ihvat i l i pol i t iku 'odrivograzvoja ' t j . takvog ekonomskog razvoja koj i vodi rauna oprirodnoj podlozi i priro dn im granic ama ekonom ske djelatnos t i .O va politika postala je obaveza za sve l an ice U N , nj ihove v lade,privredne poduzetnike i g ra a n e .U dru gim zemljama ve oda vno pos toje posebni organi up -rave (agencije, min is tars tva) za pitanja okol ia . Mnogi od njihzabiljeili su znaajne uspjehe u u n a p r e e n ju kvalitete okolia uposljednja dva desetljea. Istovremeno oni su podigli ekolokusvijest javn osti u okviru v las t i te zemlje , ali i ire. Ipak do sada o n isu se prije svega bavi l i pos l jedicama, dok e novi kon cept za t i tei u n ap re en j a o k o li a m o ra bit i mnogo i r i i bavi t i se prije svegauzrocima ugroavanja okol ia .Prvo, stresovi koje doivljava prirodna okolina tijesno sum e u s ob n o p o v ezan i ( n p r . u n i t en j e u m e i erozija tla). T o zn a ida vie raznih problema t reba t r e t i r a t i s imul tano. Uspjeh n aj ednom podruju kao npr. za t i ta uma mogu poveati anseuspjeha n a drugom podruju tj. za t i t i t la .Drugo, stresovi okolia i s t ruktura ekonomskog razvojat akodje r su medjusobno povezani . Tako npr. pol joprivrednapolitika moe bi t i u kori jenima degradaci je zemlje , voda i u m a .Energetska politika povezana je s globalnim 'efektom s tak lenika ' ,z a ga e n j em zraka i propadanjem uma. S tresovi u p r i ro d n o jokol in i ugroavaju ekonomski razvoj .Ekonomija i ekologija moraju u cijelosti bit i i n t eg r i r an i uprocesu odluivanja i donoenja zakona , n e samo da b i se zati t iookoli, ve da bi se za t i t i to i unapri jedio razvoj .Tree, problemi okol ine i ekon om ije povezani su s mn ogimd r u t v e n i m i p o l i t i k i m fa k t o r i ma . Tak o n p r . b rz i p o ra s tstanovn itva koji im a dubok ut jecaj na stanje okolia i ek o n o m s k irazvoj u mnogim regi jama proizlazi iz poloaja ene u d ru tv u id ru g i h k u l t u r n i h vri jednos t i . Os im toga, s t resovi u okol iui z a z i v a j u n e u r a v n o t e e n i r a z v o j k o ji p o v e a v a s o c i j a l n enapetos t i .M o e se rei da nain dis t r ibuc i je v las t i i utjecaja u d ru tv upoiva u srcu veine izazova koje nosi razvoj i prirodna okol ina.Zbog t o g a n o v i p r i s tu p i m o ra j u u k l ju i t i n o v e p r o g r a m esocija lnog razvoja za t i te ugroen ih grupa i Unapredjenja l o k a l n eparticipacije u o d l u iv an j u .

Sposobnost da se pr edvide i sprijee tete u okoliu zahtijevate da se ekoloka d im enzija svake polit ike razmotri is tovremenokad i ekonom ska, t rgovin ska, energetska, pol joprivredna i drugedimenzi j e pol i t ike. Treba se defini t ivno os lobodit i deplas iranoguvje renja da postoje mogunos t i izbora izme u ekonom ije izatite okolia. Na du i rok ovaka v izbor pre tvara se u i luzi ju sast rahov i t im pos l jedicama za ovjeans tvo.U p r a v o zbog toga j avi la se potreba za prom jenom u izraun-avanju G N P (bruto dru tveni proizvod) . Neke zemlje i meun-arodne organizaci je krenule su u tom p rav cu . Tak o je kongresSA D 1989. godine don io zakon koji od savezne vlade traiiz raunavan je 'gross sus tainable produ ct iv i ty' (bruto odriva pro -d u k t i v n o s t ) p o v ezan o s g o d i n ji m i z r a u n a v a n j e m G N P - a .'Wor ld Resource Ins t i tu te ' i z ra u n ao je G N P z a Indonezi ju

uzimajui u obzir troenje prirodnih resursa to je dovelo d okorekcije G N P sa 7 n a 4 % .Sve ovo govori o neophodnosti postojanja posebnog organaza p i tanja zat i te i unapre enja okolia. Hrvatska je jedina zemljagdje nakon provo enja prvih s lobodnih v ies tranakih izbora n i jeu formiranju organa u prave predvidjela organ uprave n adlean zapi tan ja okolia. T i m e o n a pokazuje ozbi l jno zaos tajanje ukonceptu razvoja. Samo kroz p r ihv aan j e i provo enje 'konceptaodrivog razvoja' imamo anse za iz lazak u Europu i svijet. Resorza okolinu postaje 'conditio sine qua non ' takve pol i t ike.Ovom b i o rg an u ak t rebalo pripas t i mjes to jednog o dsredinjih resora, kao to ga imaju resori za odranje vlasti, jer jeodranje ivota barem jednako vano, zapravo, vanije o dodranja poretka. Pozici ja resora n ik ak o se ne bi smjelamarginal iz i ra t i tako d a u njegovu ekipiranju n e d o e do izraajanajvii s tupanj s t runos t i, m orala i zainteres iranos t i .injenica je da veina organa uprave donos i odluke koje usvom provo enju izazivaju efekte na okoli. Poseban organ up-rave mora bit i nadlean da ispita mogue posljedice politike svihresora na s tanje pri rodne okol ine. Da bi mogao uspjeno obavljatita j zadatak b i lo b i dobro da ni je koncipira n kao mo nokratsk i vekao kolegijalni organ uprave, koji bi u svojoj strukturi odraavaosve resore ija politika ima utjecaj n a stanje okol ia . Npr. resorprivrede, zapo l javanja , p ol joprivrede, energi je , zdravs tva, pro -svjete , gra evinars tva, pomors tva. Ako bi pak prevladao konceptm o n o k r a t s k o g o r g a n a , m i n i s t a r b i m o r a o i m a t i posebnokolegijalno tijelo sastavljeno od eksperata koji mogu sagledatiekoloke posljedice ko nkr etn ih resorn ih politika i predstavljat:toke povezivanja izme u nadlenog resora n pr. za privredu,zdravs tvo i td . i resora okol ine. Resor okol ine b io b i zaduen dasvaku pol i t iku s tavi u parametre 'koncepta odrivog razvoja ' iodre uje priori te te . Ekos istem ne poznaje granice drava. N pr.svaka zemlja moe fo rmul i ra t i nacionalnu pol joprivrednu po l i t ikuda os igura kratkoronu ekonomsku i pol i t iku dobit , al i n i j ed n azemlja sama za sebe n e moe se uspjeno nositi s f inanc i jsk im,ekonomskim i ekolokim trokovima pol joprivredne i trgovinskepol i t ike druge zemlje.'Odriv razvoj ' j e g lobalna pol i t ika i kao takav zaht i jevareg ionalnu i globalnu suradnju svih zemalja. I s tog stanovitan eo p ho d an je organ uprave za zatitu i u n ap re en j e o k ol i a ka oonaj koji e takvu suradnju poticati i nositi.Sanacija ve ugroenog okolia i budua za t i ta zaht i jevavel ika materi ja lna s reds tva. S igurno je da e se Hrvatska morat iobratiti za pomo financijskim insti tucijama izvan zemlje . P ri tome ek o n o m s k i p r i hv a t l j i v i programi razvoja kao i sanaci jepri rodne okol ine koj i u t jeu n a u n ap re en j e o ko l i a g lo b a l n o il o k a l n o i m a t i p r io r i t e t . ( Ta k v u j e p o l i t ik u v e in au g u r i ra l aSvjetska b a n k a za obnovu i r azv o j i Evropska banka za o b n o v u irazvoj.)Jasno j e da se is tovremeno moramo os loni t i i na v las t i tafinancijska sredstva.P ri zavodu za pros torno u re e n je i za t i tu ovjekove okol ineMinis ta rs tva za g ra ev in a r s tvo , s t am b en e i k o m u n a l n e posloveformirana j e radn a grupa za izradu pri jedloga za uspos tavljanjerepubl ikog fonda za za t i tu okol ine. O samom formiranju fondamaterijal jo nije zavren ali je ve sada sigurn o da bi fond t rebaloustanovi t i pr i resoru nadlenom za pitanja okol ine, koncipiranomu sk ladu s iznesen im prijedlogom.

Dr. lage Perko eparori, predsjednica Izvrnogodbora Saveza zelenih Hrvatske

ZELEN LIST