PET HAYVANLARI YET T R C LDo Dr Mehmet YARDIMCI20121

Pet, evde beslenen hayvan, evcil, gzde, en ok sevilen anlamlar na gelen ngilizce bir kelimedir.

ey, elle sevilen ok anan

Genellikle evlerde beslenen kedi, kpek ve kafes ku lar iin kullan l r. Bazen bunlar n d nda hamster, tav an, kobay, maymun, tarantula (rmcek), kaplumba a, y lan vs. gibi hayvanlar n da pet grubu iinde evlerde beslendi ine ahit olmaktay z.

2

Kalp krizi geiren insanlar zerinde ABDde yap lan bir al ma, krizden sonra uzun ya ayanlar n kedi kpek sahiplerinden olu tu unu gstermi tir. Kar l kl ili kide petler bizi semezler. Biz onlar seeriz. u halde bu seimde ok ak ll ca davranmal ve seimimizden dolay tm sorumlulu u stlenmeliyiz.

Kedi ve kpek iin arkada hayvan = companion animal da denilir. Gnmzde hayvan haklar n n korunmas geli mi li in bir kriteri say lmaktad r.3

PET Sektr2003 y l n n ba lar nda US Pet Food Industry = PFI ve Pet Food Manufacturers Association = PFMA taraf ndan yay nlanan istatistiklere gre ABD de evlerin % 36s nda kpek, % 32 sinde kedi beslenmektedir. Bu yzdeler iindeki gerek rakamlara gre pet kpek say s 60.7 milyon ve pet kedi say s 76.8 milyondur. ngilterede ise 2001 say mlar na gre kpek say s da kedi say s da 4.8 milyondur. 2001 y l nda ABDli kedi&kpek mamas reticilerinin sat lar 9.273 milyon $, UKli kedi&kpek mamas reticilerinin sat lar 2.351 milyon $ d r.

4

Benzer ekilde Avustralyada 6.8 milyon ailenin % 68inin pet hayvan vard r. Bu oran dnyadaki en yksek orand r. Avustralyada Pet rnlerinin ekonomiye katk s y lda 3.3 milyar $ d r. Pet endstrisinin istihdama katk s Avustralyada 37000 ki iden fazlad r. da

Sonu olarak denilebilir ki; pet endstrisi, geli mi lkelerde olduka yksek bir ciroya ve genel ekonomi iinde nemli yere sahip olan bir i koludur.

5

Trkiyenin ekonomik geli mi li ine paralel olarak pet sektrnn cirosu bu kadar byk de ildir. Buna ra men, pet sektr Trkiyede yine de ihmal edilmeden de erlendirilmesi gereken bir sektrdr. Pet sektr, gen Trk Veteriner Hekimleri iin gelece in nemli bir i kolu olma potansiyeli ta maktad r.

6

KPEK YET

T R C L

7

KurttanHavlamaya

Gei

KPEKLER N EVC LT LMESEn yayg n olarak kullan lan pet hayvan tr KPEKLERD R. Son zamanlara kadar insanlarla kpeklerin ortak ya am ili kisinin ne zaman ba lad na dair ip ular n yaln zca arkeolojik bulgular veriyordu. Kpeklerin evciltilmesinin herkes taraf ndan kabul edilen tarihi 10-14 bin y l ncesine uzanmaktad r.8

imdi ise Antropolog Dr. Colin Groves a gre insan ile kpek ili kisi a a yukar modern insan n ya kadar eskidir. Dr. Groves bu hipotezini yak n gemi lerde yap lm olan bir DNA ara t rma projesine dayand rmaktad r. Bu hipoteze gre insanlar kpekleri, kpekler de insanlar evciltmi lerdir.

9

California niversitesinde biyolog Robert K. Wayne taraf ndan ynetilen bir uluslararas genetikiler ekibi 162 kurt, 67 rka ait 140 safkan kpek, 5 coyote ve 8 Simian akal zerinde onlar n DNA lar ndaki mutasyonlar konusunu incelemi lerdir. Bulgular n gsterdi ine gre, kpeklerin 14.000 y l nce evciltilmesi ile olu mas muhtemel olan mutasyonlardan ok daha fazla say da mutasyonlar meydana gelmi tir.

CoyoteBunun zerine ara t r c lar, kpe in evciltilmesinin 100.000lerce y l ncesinde ba lam oldu u sonucuna varm lard r.10

Ayr ca bu ara t rma ile, kpe in ne akal ile ve ne de coyotelerle ortak DNAlara sahip olmad klar , tek ortak atalar n n kurt oldu u ortaya konulmu tur. Buna ra men bu teori ara t r c lar n o unlu u taraf ndan henz yayg n olarak onaylanmam t r.Coyote

11

Kpeklerin en eski evciltilmi tr oldu una ve onlar n evciltilmesinin, insanlarla ortak sevgi ili kisine dayanmakta oldu u kabul gren bir gr tr. Arkada l k ve g da temini kar l olarak, kpeklerin ilk atalar da insanlara iz srme, avlanma, koruma ve di er pek ok amalarda yard m etmi lerdir. Bunun sonucunda insano lu bu hayvanlar belirli zellikleri do rultusunda selektif olarak retmeye ba lam lard r. Bylece hayvanlar n fiziksel de i meye ve ferdi rklar ba lam t r. karakterleri ekillenmeye

12

nsano lu k talar aras nda dola maya ba lay nca kpeklerini de yanlar nda gtrm ler ve onlar baz ilave amalar do rultusunda da kullanm lard r. Bylece kpekler zel bir tak m yeti tirilmeye ba lanm lard r. grevleri yerine getirme amal olarak

13

Baz ara t r c lara gre insanlar nceleri kurt yavrular n manevi duygularla benimsemi ler, sonralar daha az sald rgan ve daha az sinirli olan ve yem iin insana muhta kalan tipler do al seleksiyonla n plana km lar ve devaml elde tutulan hayvanlar olmu lard r. Di er baz ara t r c lar da, kpe in insan at klar zerinde kendisine yeni bir yer edinerek kendi kendisini evcille tirdi ini iddia etmektedirler. plkleri kar t ran kpeklerin, o insanlardan kama ihtimali ok azd r. blgede ya ayan

Bundan dolay o kpeklerin daha sonraki nesilleri de gittike daha evcil hale gelmi lerdir.

14

Biyolog Raymond Coppingere gre evciltmek iin yap lan seimlerde gznne al nan bir karakter vard r. Bu karakter insanlar n yan nda yem yiyebilme yetene idir. Kpekler insanlar n yan nda yava yava geli irler ve insanlar olmadan varl klar n devam ettiremezler. Sokak kpe i olarak ya ayanlar dahi, plkleri kar t rarak g dalar n temin ettiklerinden dolay varl klar insanlara yak n olmalar na ba l d r.

15

Kpeklerin Biyolojik S n fland rmadaki YeriKpeklerin hayvanlar alemi iindeki yeri a a daki biyolojik s n fland rma ile belirlenmektedir. ube Snf Tak m Aile Cins Tr : Chordata : Memeliler : Carnivor : Canidae : Canis : Canis lupus familiaris

16

KPEK IRKLARIGnmzde yeryznde 400 den fazla safkan kpek rk bulunmaktad r. Amerikan Kennel Klb (AKC) bunlardan 140 n tan rken, Kanada Kennel Klb (CKC) bunlardan 162 tanesini tan maktad r. AKC taraf ndan halihaz rda tan nm olan rklar, yeti tirilme amalar na dayanmakta olan yedi grup alt nda s n fland r lmaktad r. 1. 2. 3. 3. 5. 6. 7. Sporcu grup Avc grup gren grup Terrier grubu Oyuncu grup Sporcu olmayan grup Sr gden grup

17