pha 2 vµ 3 t¹i huyÖn tña chïa, tØnh lai ch©u · ph¬ng ph¸p ®îc sö dông lµ ph©n tÝch...

Ph©n tÝch vµ ph¸t triÓn thÞ trêng

Pha 2 vµ 3 t¹i huyÖn Tña chïa, tØnh Lai Ch©u

Thùc thi t¹i hiÖn trêng

Th¸ng 6 -7, 2000

B¸o ço t vÊn trong níc sè 10

T¸c gi¶ b¸o ço

BiÒn Quang Tó

Çn bé dù ¸n hç trî:

H¹ng Xu©n Th¾ng

Môc lôc

1. C¬ së, môc tiªu vµ ph¬ng ph¸p luËn

1.1. C¬ së

1.2. Khu vùc nghiªn cøu

1.3. Môc tiªu

1.4. Ph¬ng ph¸p

1.5. Qu¸ tr×nh thùc thi vµ lÞch tr×nh

2. Lùa chän çc s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng, thÞ trêng vµ çc ph¬ng ¸n tiÕp thÞ.

2.1. Bíc 1: Kh¶o s¸t thÞ trêng vµ ph©n tÝch çc kªnh thÞ trêng cña nh÷ng s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh

2.2. Bíc 2: Lùa chän çc s¶n phÈm cã nhiÒu høa hÑn nhÊt/Xen canh

2.3 Bíc 3: ThiÕt lËp çc nhãm s¶n xuÊt:

3. ChiÕn lîc ®Ò xuÊt (Pha 3 cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch vµ ph¸t triÓn thÞ trêng):

of 39

1. C¬ së, môc tiªu vµ ph¬ng ph¸p luËn

1.1. C¬ së

Dù ¸n Ph¸t triÓn L©m nghiÖp x· héi S«ng §µ coi viÖc ®a ngêi d©n ®Þa ph¬ng tham gia vµo qu¶n lý rõng lµ mét ®iÒu kiÖn chÝnh yÕu ®Ó b¶o vÖ rõng. Dù ¸n vµ çc tæ chøc kh¸c ®· nhËn thøc r»ng, n«ng d©n cµng ®îc hëng lîi tõ nh÷ng ho¹t ®éng b¶o vÖ rõng (dï lµ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp) th× hä cµng c¶m thÊy cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ. Bªn c¹nh ®ã, viÖc t¹o ra thu nhËp lµ mét ®éng c¬ qu¶n lý rõng.

VÊn ®Ò lµ ë chç nªn ph¸t triÓn nh÷ng l©m s¶n nµo ®Ó t¹o thu nhËp cho ngêi d©n ®ång thêi thóc ®Èy nh÷ng nç lùc qu¶n lý rõng? Dù ¸n ®· quyÕt ®Þnh sö dông ph¬ng ph¸p Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn. §©y lµ mét ph¬ng ph¸p cã ngêi d©n tham gia, gióp hä x¸c ®Þnh nh÷ng l©m s¶n ngoµi gç cã tiÒm n¨ng , lËp nh÷ng kÕ ho¹ch t¨ng thu nhËp phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi vµ tr×nh ®é kü thuËt cña hä mµ kh«ng lµm suy tho¸i nguån tµi nguyªn.

Pha 1 cña Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng ®· ®îc thùc thi t¹i hai x· Mêng B¸ng vµ XÝnh Ph×nh, huyÖn Tña Chïa håi th¸ng 1, n¨m 2000. Nh÷ng kÕt qu¶ chñ yÕu cña pha ®Çu tiªn nµy lµ:

� §¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh l©m s¶n ngoµi gç ë khu vùc � X¸c ®Þnh mét danh s¸ch çc l©m s¶n cã tiÒm n¨ng � X¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng thùc hiÖn ho¹t ®éng nµy � X¸c ®Þnh ®îc nh÷ng th«ng tin cã liªn quan

1.2. Khu vùc nghiªn cøu

Khu vùc nghiªn cøu lµ hai x· XÝnh Ph×nh vµ Trung Thu, huyÖn Tña Chïa, tØnh Lai Ch©u. Pha thø nhÊt cña Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng ®îc tiÕn hµnh ë hai x· trªn (1, 2000) vµ víi nh÷ng ph¸t hiÖn cña pha nµy, dù ¸n tiÕp tôc pha thø hai, chØ lÊy x· Trung Thu lµm x· ®iÓm. Bªn c¹nh nh÷ng tiªu chÝ tuyÓn chän x¸c ®Þnh trong pha thø nhÊt, nh÷ng lý do chÝnh cña sù thay ®æi nµy lµ:

� Trung Thu lµ mét x· tríc ®©y ®· tõng x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng s¶n phÈm/nguån tµi nguyªn u tiªn ph¸t triÓn. � Dêng nh ë trung Thu cã nhiÒu hé gia ®×nh ®· tham gia bu«n b¸n çc s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh.

1.3. Môc tiªu

Môc tiªu chñ yÕu cña ®ît c«ng t¸c nµy lµ:

4. Çc kÕ ho¹ch kinh doanh bÒn v÷ng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt (Pha 3 cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch thÞ trêng vµ ph¸t triÓn):

4.1. KÕ ho¹ch kinh doanh bÒn v÷ng cho s¶n xuÊt Sa Nh©n- Amomum Xanthoides:

4.2. KÕ ho¹ch kinh doanh bÒn v÷ng cho s¶n xuÊt Çnh KiÕn- Seed Lac:

5. Phô lôc

Phô lôc 1: KÕ ho¹ch c«ng viÖc vµ lÞch tr×nh - Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng pha II, Tña Chïa, Lai Ch©u

Phô lôc 2: Danh s¸ch çc th«ng tin viªn

Phô lôc 3: Danh s¸ch çc thµnh viªn trong nh÷ng ngµy héi th¶o ®Çu tiªn

Phô lôc 4: Danh s¸ch ®¹i diÖn cña çc nhãm së thÝch tham gia vµo nh÷ng ngµy héi th¶o cuèi cïng

Phô lôc 5: MÉu cho ®iÓm s¶n phÈm çnh kiÕn

of 39

� T¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh çc nhãm s¶n xuÊt dùa trªn nh÷ng s¶n phÈm vµ nh÷ng th¬ng nh©n tiÒm n¨ng ®· x¸c ®Þnh trong pha thø nhÊt.

� TiÕp tôc çc pha tiÕp theo cña Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng ®Ó hç trî hai x· SÝnh Ph×nh vµ Trung Thu víi nh÷ng kÕ ho¹ch kinh doanh bÒn v÷ng ®em l¹i lîi Ých trong viÖc qu¶n lý rõng.

� Gióp ®ì çn bé dù ¸n tiÕp tôc hç trî qu¸ tr×nh nµy th«ng qua çc c«ng cô Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng.

Çc môc tiªu cô thÓ nh sau:

� Thu thËp vµ ph©n tÝch çc th«ng tin thÞ trêng/kü thuËt cÇn thiÕt cho çc s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh. � Sö dông kÕt qu¶ nghiªn cøu thÞ trêng ®Ó hç trî n«ng d©n lùa chän nh÷ng s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng nhÊt. � H×nh thµnh çc nhãm s¶n xuÊt gièng nh nh÷ng doanh nghiÖp n«ng th«n – c¬ së h×nh thµnh c¬ cÊu tæ chøc trong

t¬ng lai. � Hç trî çc nhãm s¶n xuÊt x©y dùng mét chiÕn lîc t¸c ®éng chung vµ nh÷ng chiÕn cô thÓ cho tõng s¶n phÈm. � Víi sù tham gia cña ngêi d©n, ph©n tÝch vµ x©y dùng nh÷ng kÕ ho¹ch kinh doanh ®¬n gi¶n cho çc sÈn phÈm ®îc

u tiªn. � X¸c ®Þnh nhu cÇu hç trî thùc tÕ vµ nh÷ng biÖn ph¸p hç trî cho çc ho¹t ®éng thÝ ®iÓm quy m« nhá.

1.4. Ph¬ng ph¸p

Ph¬ng ph¸p ®îc sö dông lµ Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng, pha 2 vµ pha 3.

Ngay trong pha thø nhÊt, chóng t«i ®· nhËn thÊy r»ng an toµn l¬ng thùc lµ mét vÊn ®Ò thiÕt yÕu t¹i huyÖn Tña Chïa. PhÇn lín ngêi d©n ë ®©y cÇn tiÒn mÆt ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu l¬ng thùc bªn c¹nh nh÷ng nhu cÇu kh¸c. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn viÖc thu h¸i l©m s¶n ngoµi gç kh«ng cã chiÕn lîc qu¶n lý tµi nguyªn vµ khiÕn cho tr÷ lîng tµi nguyªn suy gi¶m. Mét kh¸m ph¸ quan träng cña pha 1 lµ cã nhu cÇu lín ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ vµ tr÷ lîng cña nh÷ng s¶n phÈm nµy rÊt thÊp so víi nhu cÇu thùc tÕ cña thÞ trêng hoÆc ®· gÇn c¹n kiÖt. Tuy nhiªn viÖc ®a çc l©m s¶n ngoµi gç cã gi¸ trÞ ra thÞ trêng ®em l¹i thu nhËp ®¸ng kÓ cho nh÷ng th¬ng nh©n trung gian trong khi nh÷ng hé gia ®×nh n«ng d©n, nh÷ng ®èi tîng sö dông rõng, thu ®îc rÊt Ýt. Lóc ®ã c©u hái ®Æt ra lµ nªn ph¸t triÓn l©m s¶n ngoµi gç nµo vµ hç trî nh÷ng hç gia ®×nh n«ng d©n nh thÕ nµo trong viÖc lËp nh÷ng kÕ ho¹ch kinh doanh bÒn v÷ng cho çc s¶n phÈm ®îc chän ®Ó ®em l¹i cho hä thu nhËp tõ rõng, gãp phÇn thiÕt thùc vµo ho¹t ®éng qu¶n lý rõng.

Dùa trªn nh÷ng s¶n phÈm ®îc chän trong pha 1, mét cuéc nghiªn cøu thÞ trêng ®· ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së nh÷ng kªnh thÞ trêng ®· ®îc x¸c ®Þnh cña çc s¶n phÈm ®ã tõ n¬i s¶n xuÊt/thu h¸i tíi nh÷ng bíc tiÕp theo, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¬i gÇn ®Ých cuèi cïng cña s¶n phÈm. Çc th«ng tin quan träng cã liªn quan thuéc 4 lÜnh vùc (thÞ trêng/kinh tÕ; qu¶n lý tµi nguyªn/m«i trêng, x· héi - thÓ chÕ; khoa häc/c«ng nghÖ) ®· ®îc thu thËp vµ ph©n tÝch. Sau ®ã, phÇn ph©n tÝch th«ng tin ®îc sö dông ®Ó lùa chän hoÆc kh¼ng ®Þnh nh÷ng s¶n phÈm høa hÑn nhÊt víi sù tham gia cña ngêi d©n vµ ®Ò xuÊt nh÷ng chiÕn lîc c¶i thiÖn hoÆc ph¸t triÓn çc s¶n phÈm ®ã còng nh x©y dùng nh÷ng kÕ ho¹ch kinh doanh bÒn v÷ng.

§Ó lµm nhiÖm vô nµy, nhãm chóng t«i sö dông çc ph¬ng ph¸p sau:

� Ph¬ng ph¸p ngiªn cøu 4 lÜnh vùc � Thu thËp th«ng tin tõ nguån tµi liÖu viÕt, qua pháng vÊn vµ quan s¸t. � Héi th¶o.

1.5. Qu¸ tr×nh thùc thi vµ lÞch tr×nh

Nhãm c«ng t¸c tiÕn hµnh c«ng viÖc nµy trong 29 ngµy (KÕ ho¹ch lµm viÖc ®îc tr×nh bµy trong Phô lôc 1), ®· hoµn thµnh nh÷ng ho¹t ®éng sau:

� 8 ngµy tiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ trêng cho çc s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh, bao gåm sa nh©n, çnh kiÕn, c©u tÝch vµ mét sè c©y thuèc kh¸c nh §ç träng, thiªn niªn kiÖn, Hµ thñ «. §©y lµ mét bíc cÇn thiÕt trong viÖc ¸p dông Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng v× nã t¹o ra c¬ së ch¾c ch¾n ®Ó hç trî çc nhãm ®èi tîng lùa chän vµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng còng nh x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh vµ kÕ ho¹ch kinh doanh bÒn v÷ng cho nh÷ng s¶n phÈm ®îc chän trong bøc tiÕp theo. §ît kh¶o s¸t nµy bao gåm c¶ viÖc thu thËp nh÷ng th«ng tin thµnh v¨n, pháng vÊn vµ ph©n tÝch th«ng tin liªn quan tíi 4 lÜnh vùc (thÞ trêng/kinh tÕ; qu¶n lý tµi nguyªn/m«i trêng, x· héi - thÓ chÕ; khoa häc/c«ng nghÖ) cña thÞ trêng trong níc vµ nh÷ng xu híng thÞ trêng quèc tÕ. Dùa trªn danh s¸ch çc s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng, kªnh thÞ trêng cña çc s¶n phÈm ®ã ®· ®îc x¸c ®Þnh trong pha 1, chóng t«i ®·

of 39

trùc tiÕp liªn hÖ víi mét sè th«ng tin viªn vµ tham kh¶o çc nguån tµi liÖu viÕt. � 16 ngµy t¹i hai Trung Thu vµ XÝnh Ph×nh ®Ó tiÕn hµnh pha 2 vµ pha 3 Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng. Víi

nh÷ng th«ng tin ®· thu thËp vµ ph©n tÝch cïng víi ngêi d©n, nhãm c«ng t¸c ®· tiÕn hµnh nh÷ng bíc tiÕp theo cÇn thiÕt trong Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng pha 2 & 3, bao gåm:

� Th¶o luËn trùc tiÕp víi ®¹i diÖn cña çc nhãm ®èi tîng ®Ó thu thËp thªm th«ng tin thùc tÕ, gi¶i thÝch kÕt qu¶ cña ®ît kh¶o s¸t thÞ trêng vµ hç trî çc thµnh viªn chän/kh¼ng ®Þnh nh÷ng s¶n phÈm tiÒm n¨ng.

� Cïng víi nh÷ng ®¹i diÖn ®îc chän, b¾t ®Çu x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh vµ çc kÕ ho¹ch kinh doanh cho çc s¶n phÈm ®îc chän vµ thµnh lËp nh÷ng nhãm s¶n xuÊt.

� Thu thËp th«ng tin bæ xung t¹i cÊp huyÖn ®Ó thiÕt lËp kÕ ho¹ch kinh doanh chi tiÕt cho s¶n phÈm ®îc chän vµ nhãm s¶n xuÊt ®· thµnh lËp.

� 3 ngµy chuyªn gia viÕt b¸o ço.

2. Lùa chän çc s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng, thÞ trêng vµ çc ph¬ng ¸n tiÕp thÞ

Nh ®· giíi thiÖu trong phÇn 1, s¶n phÈm chÝnh cña pha 1 lµ mét danh s¸ch çc s¶n phÈm ®· ®îc hoµn chØnh th«ng qua viÖc lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm kh«ng cã høa hÑn vµ mét kÕ ho¹ch ®iÒu tra gîi ý ®Ó tiÕp nèi.

Danh s¸ch çc s¶n phÈm bao gåm:

� "Çc s¶n phÈm ®· ®îc chän" lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· ®îc kh¼ng ®Þnh râ rµng vµ chØ cÇn mét sè th«ng tin ®Ó x©y dùng chiÕn lîc t¸c ®éng: Xa nh©n, çnh kiÕn, c©u tÝch.

� Nh÷ng s¶n phÈm cÇn ®iÒu tra thªm vÒ thÞ trêng/kü thuËt: nh÷ng c©y thuèc nh ®ç träng, thiªn niªn kiÖn, hµ thñ «.

Ho¹t ®éng nµy cã hai phÇn:

� PhÇn 1: Kh¶o s¸t thÞ trêng, tiÕn hµnh ngoµi tØnh vµ huyÖn; � PhÇn 2: thùc thi trªn hiÖn trêng: ®¹i diÖn cña çc nhãm s¶n xuÊt ®îc hç trî ®Ó thµnh lËp nhãm s¶n xuÊt, x¸c ®Þnh

chiÕn lîc vµ thu thËp nh÷ng th«ng tin cßn thiÕu ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh cho nh÷ng s¶n phÈm ®îc u tiªn.

Môc tiªu, kÕt qu¶ mong ®îi vµ tr×nh tù thùc thi

Víi thÞ trêng liªn tíi 4 lÜnh vùc (thÞ trêng/kinh tÕ; qu¶n lý tµi nguyªn/m«i trêng, x· héi – thÓ chÕ; khoa häc/c«ng nghÖ), çc môc tiªu chÝnh cña ho¹t ®éng lµ:

� Ph©n tÝch çc kªnh thÞ trêng vµ m«i trêng cña çc "s¶n phÈm ®· chän" còng nh çc s¶n phÈm tiÒm n¨ng kh¸c; � Chän vµ kh¼ng ®Þnh çc s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng; � T¹o ra çc nhãm s¶n xuÊt cho nh÷ng ngêi d©n b¶n quan t©m.

Víi kÕt qu¶ mong ®îi nh sau:

� Th«ng tin vÒ nh÷ng kªnh thÞ trêng cña çc s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng ®îc thu thËp, ®îc ph©n tÝch vµ phæ biÕn tíi nh÷ng ngêi tham gia ë ®Þa ph¬ng;

� Nhng ngêi d©n quan t©m sÏ chän ®îc nh÷ng s¶n phÈm høa hÑn nhÊt vµ chiÕn lîc t¸c ®éng; � Th¸nh lËp ®îc çc nhãm s¶n xuÊt trong nh÷ng ngêi d©n cã quan t©m.

Trong pha Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng nµy ®· thùc hiÖn nh÷ng bíc sau:

� Bíc 1: Kh¶o s¸t thÞ trêng "ph©n tÝch çc kªnh thÞ trêng cña nh÷ng s¶n phÈm ®· ®îc x¸c ®Þnh" � Bíc 2: Lùa chän vµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng � Bíc 3: Thµnh lËp çc nhãm s¶n xuÊt

2.1. Bíc 1: Kh¶o s¸t thÞ trêng vµ ph©n tÝch çc kªnh thÞ trêng cña nh÷ng s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh

of 39

ViÖc thu thËp th«ng tin lµ rÊt quan träng ®Ó kh¼ng ®Þnh ®îc xem çc s¶n phÈm cã bÒn v÷ng kh«ng nÕu tÝnh ®Õn 4 lÜnh vùc (thÞ trêng/kinh tÕ; qu¶n lý tµi nguyªn/m«i trêng, x· héi thÓ chÕ; khoa häc/c«ng nghÖ). Th«ng tin ®îc thu thËp vµ ph©n tÝch sÏ gióp ngêi d©n chän ®îc nh÷ng s¶n phÈm høa hÑn nhÊt vµ quyÕt ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng s¶n phÈm ®ã. Trong bíc Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng nµy, th«ng qua mét sè c«ng cô, th«ng tin cã liªn quan ®îc thu thËp ®Ó ph©n tÝch vÒ kªnh thÞ trêng vµ nhu cÇu ®èi víi çc s¶n phÈm ®· ®îc x¸c ®Þnh. Kh¶o s¸t vµ ph©n tÝch thÞ trêng ®îc tiÕn hµnh ë ngoµi hai x· tËp trung vµo nh÷ng s¶n phÈm ®îc chän trong pha 1 s½n cã ë hai x·, bao gåm sa nh©n, çnh kiÕn, c©u tÝch, ®ç träng, thiªn niªn kiÖn. Kh¶o s¸t còng chó ý ®Õn chÌ c©y cao theo gîi ý cña Ban qu¶n lý dù ¸n.

Qu¸ tr×nh ®iÒu tra thÞ trêng vµ çc nguån th«ng tin

Pha 1 kh«ng chØ x¸c ®Þnh mét sè s¶n phÈm tiÒm n¨ng mµ cßn gîi ý çc lo¹i h×nh vµ nguån th«ng tin cÇn thiÕt. Nhãm c«ng t¸c dµnh mêi ngµy cho cuéc ®iÒu tra vµ ph©n tÝch thÞ trêng nµy theo nh÷ng nguån th«ng tin ®· x¸c ®Þnh.

Cã hai nguån th«ng tin chñ yÕu: tµi liÖu viÕt vµ pháng vÊn trùc tiÕp ®îc tiÕn hµnh ë 4 cÊp: Céng ®ång/huyÖn, tØnh, quèc gia vµ quèc tÕ (xem danh s¸ch çc th«ng tin viªn ®îc liªn hÖ vµ çc nguån d÷ liÖu tham kh¶o trong phô lôc 2).

Víi 4 lÜnh vùc kh¶o s¸t t¹i 4 cÊp, ®ît kh¶o s¸t nµy tËp trung vµo çc lo¹i th«ng tin sau:

� Lo¹i s¶n phÈm (d¹ng nµo?) Çch thøc s¶n xuÊt? Çc khu vùc s¶n xuÊt chÝnh cña tõng loµi? � Nhu cÇu thÞ trêng ®èi víi çc s¶n phÈm kh¸c nhau t¹i thÞ trêng trong níc vµ xuÊt khÈu. � Kªnh thÞ trêng cña çc s¶n phÈm ®îc quan t©m. � Yªu cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm cña tõng ®èi tîng tiªu thô? TÇm quan träng cña tõng lo¹i ngêi mua ®èi víi s¶n

phÈm? D¹ng nµo cña s¶n phÈm ®îc quan t©m cã nhu cÇu thÞ trêng cao nhÊt? � KiÓm so¸t chÊt lîng, chÊt lîng cña s¶n phÈm ®îc kiÓm so¸t theo çch nµo? Cã c¬ quan nhµ níc nµo chÞu tr¸ch

nhiÖm vÒ viÖc nµy kh«ng? � T×nh h×nh c¹nh tranh, çc c¬ héi c¹nh tranh? H¹n chÕ? � T×nh h×nh s¶n xuÊt chung? Çc xu híng thÞ trêng? � Lùc lîng s¶n xuÊt: cã ®¬n vÞ chuyªn m«n nµo vÒ s¶n phÈm ®ã kh«ng? Cã nguån tÝn dông nµo ®Ó s¶n xuÊt çc

s¶n phÈm ®ã kh«ng? Cã h¹n chÕ g× kh«ng? � §iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng- Cã yªu cÇu g× ®Æc biÖt vÒ c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt hay kh«ng? Cã h¹n chÕ g×

trong c¬ së h¹ tÇng s¶n xuÊt kh«ng? � T×nh tr¹ng nguån nguyªn liÖu: tr÷ lîng tù nhiªn cßn bao nhiªu? Kh¶ n¨ng t¸i sinh cña tµi nguyªn nh thÕ nµo? � Kinh nghiÖm qu¶n lý tµi nguyªn cña ngêi d©n ®Þa ph¬ng vµ çc khu vùc kh¸c. � S¶n xuÊt s¶n phÈm cã ¶nh hëng g× tíi m«i trêng? Cã ¶nh hëng tiªu cùc nµo kh«ng vµ nÕu cã th× gi¶i ph¸p lµ g×? � Çc tæ chøc liªn quan cã vai trß g×? � Sù tiÕp cËn víi çc nguån tµi nguyªn, cã lo¹i thuÕ/lÖ phÝ nµo ®îc ¸p dông hay kh«ng? � VÒ mÆt chÝnh s¸ch cã nhøng h¹n chÕ g×? � Quy ®Þnh cã liªn quan � Kü thuËt (s¶n xuÊt, chÕ biÕn...) cã phï hîp víi kiÕn thøc ®Þa ph¬ng hay kh«ng? � Nghiªn cøu çc kü thuËt míi. � Cã nh÷ng nguån hç trî nµo ®èi víi s¶n xuÊt (khuyÕn n«ng, hç trî kü thuËt...)

KÕt qu¶ cña kh¶o s¸t thÞ trêng vµ ph©n tÝch kªnh thÞ trêng

Tõ nh÷ng cuéc pháng vÊn trùc tiÕp vµ nguån tµi liÖu viÕt, kÕt qu¶ chÝnh cña kh¶o s¸t vµ ph©n tÝch thÞ trêng ®èi víi tõng s¶n phÈm ®îc tãm t¾t nh sau:

T×nh h×nh chung vÒ c©y thuèc ë ViÖt nam:

Bëi v× theo kÕt qu¶ cña pha 1, phÇn lín çc s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh lµ c©y thuèc, kh¶o s¸t thÞ trêng lÇn nµy tËp trung vµo t×nh h×nh chung cña çc s¶n phÈm nµy nh»m ph©n tÝch tõng lo¹i dîc phÈm chÕ biÕn tõ c©y thuèc. Theo nh÷ng th«ng tin thu ®îc tõ nh÷ng ngêi cung cÊp th«ng tin (xem phô lôc 2), ViÖt Nam cã nguån c©y thuèc kh¸ phong phó. Nguån c©y thuèc ViÖt nam cã thÓ chia ba lo¹i:

� Nguån tù nhiªn bao gåm nh÷ng loµi c©y thuèc mäc tù nhiªn trong rõng, trong trang tr¹i vµ vên nhµ; � Nguån trång bao gåm nh÷ng loµi c©y thuèc ®îc trång xen trong trang tr¹i, vên nhµ. � Nguån trång víi nh÷ng loµi ®îc trång trªn ®Êt chuyªn canh víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu, ®Êt ®ai vµ kü thuËt thÝch hîp.

of 39

Cã ba ph¬ng thøc sö dông c©y thuèc:

� D¹ng nÊu: bao gåm d¹ng láng, bét trén, viªn hoµn vµ rîu bæ. CÇn cã nh÷ng kü thuËt ®Æc biÖt ®Ó chÕ biÕn çc d¹ng nÊu cña th¶o dîc. Çc kü thuËt ®ã do nh÷ng nhµ ho¸ häc chuyªn ngµnh ®a ra. Çc ho¹t ®éng chÕ biÕn do çc doanh nghiÖp vµ nhµ m¸y dîc phÈm tiÕn hµnh víi thiÕt bÞ chuyªn dông. ChÊt lîng cña çc lo¹i thuèc nµy phô thuéc vµo chÊt lîng cña nguyªn vËt liÖu vµ kü thuËt chÕ biÕn. Çc kü thuËt chÕ biÕn bao gåm ®un nãng, g©y ph¶n øng ho¸ häc vµ lµm Èm, t¹o ra nh÷ng thay ®æi trong nguyªn liÖu dîc phÈm vµ biÕn chóng thµnh nh÷ng hîp chÊt cã t¸c dông ch÷a bÖnh mµ kh«ng g©y t¸c h¹i tíi ngêi bÖnh. ChÝnh v× vËy, nh÷ng ngêi tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng chÕ biÕn nµy cÇn cã tr×nh ®é kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cao.

� Çc dîc liÖu cã nguån gèc tõ c©y thuèc: Nh÷ng dîc liÖu nµy ®îc sö dông ®Ó lµm çc thang thuèc truyÒn thèng vµ ®îc b¸n cho çc thÇy lang ë kh¾p çc miÒn cña ViÖt nam.

� Mét sè dîc liÖu cã nguån gèc tõ c©y thuèc ®îc çc nhµ m¸y dîc phÈm sö dông ®Ó chiÕt xuÊt mét sè chÊt kh¸c nh: Artemisinin, Hecogenin, Diosgenin, Quinin vv....Tõ nh÷ng chÊt ®ã ngêi ta s¶n xuÊt ra nh÷ng lo¹i thuèc cã Ých th«ng qua çc çch chÕ biÕn ®Æc biÖt.

Trong çc chÊt ®îc chiÕt xuÊt, nhãm c©y cã mïi th¬m kh«ng chØ ®îc sö dông lµm dîc liÖu mµ c¶ trong s¶n xuÊt mü phÈm vµ gia vÞ...

Nhu cÇu cña thÞ trêng ®èi víi dîc phÈm cã nguån gèc tõ c©y thuèc:

Nhu cÇu cña thÞ trêng ®èi víi dîc phÈm cã nguån gèc tõ c©y thuèc rÊt cao vµ khuynh híng sö dông lo¹i thuèc nµy hiÖn ®ang t¨ng lªn. Cho tíi nay cã ba lo¹i thÞ trêng ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm nµy:

� ThÞ trêng ®Þa ph¬ng: chñ yÕu bao gåm nh÷ng loµi dîc th¶o sö dông lµm thuèc bæ vµ nh÷ng thang thuèc ch÷a çc bÖnh th«ng thêng. C©y thuèc ®îc b¸n ë chî ®Þa ph¬ng, trong çc cöa hµng thuèc ®«ng y vµ phßng m¹ch cña çc thÇy thuèc ®«ng y. Çc lo¹i thuèc nµy ®îc sö dông ë tÊt c¶ mäi tØnh cña ViÖt nam. Sè liÖu tõ mét cuéc kh¶o s¸t ë Lµo Cai vµ Hµ Giang cho thÊy cã kho¶ng 500 thÇy thuèc ®«ng y ë mçi tØnh vµ tíi kho¶ng 50% d©n sè sö dông thuèc bæ vµ thuèc ®«ng y. §©y cã thÓ coi lµ t×nh h×nh chung trªn toµn quèc. Mét vÊn ®Ò ®¸ng chó ý lµ mÆc dï nhu cÇu ®èi víi dîc phÈm chÕ biÕn tõ c©y thuèc ë çc tØnh lµ nh nhau, hÇu hÕt çc tØnh ®Òu kh«ng cã ®iÒu kiÖn thÝch hîp ®Ó trång c©y thuèc vµ v× thÕ cã nhu cÇu lín ®èi víi çc tØnh cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi tõ nh÷ng tØnh kh«ng cã.

� ThÞ trêng trong níc: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, bªn c¹nh hÖ thèng t©y y vÉn tån t¹i mét hÖ thèng ®«ng y bao gåm 38 bÖnh viÖn y häc cæ truyÒn, 156 khoa y häc cæ truyÒn ë çc bÖnh viÖn trùc thuéc trung ¬ng, bÖnh viÖn ®Þa ph¬ng, çc viÖn nghiªn cøu, trêng ®¹i häc hoÆc trung cÊp y khoa. Trong hÖ thèng nµy, cã 6000 b¸c sÜ vµ mét ngµn y sÜ. Çc nghiªn cøu vµ ho¹t ®éng thÝ ®iÓm ®· x¸c ®Þnh ®îc 2000 lo¹i thuèc chÕ biÕn tõ th¶o dîc. Ngoµi hÖ thèng y häc cæ truyÒn nµy cßn cã mét m¹ng líi y häc cæ truyÒn t nh©n bao gåm 2800 nhãm hoÆc çc phßng thuèc ®«ng y phôc vô b¾t m¹ch, kª ®¬n vµ b¸n thuèc ®«ng y. Còng cã kho¶ng 30.000 thÇy thuèc ®«ng y trªn toµn ®Êt níc. (Sè liÖu n¨m 1994 - theo çc quan chøc chÝnh phñ con sè nµy b©y giê cã thÓ cao h¬n). HiÖn t¹i, cã kho¶ng 600 ®iÓm mua b¸n thuèc ®«ng y ë Hµ néi, trong ®ã hai trung t©m lín nhÊt lµ x· Ninh HiÖp (huyÖn Gia L©m) vµ phè L·n ¤ng. Kh¶o s¸t ë Ninh HiÖp cho thÊy cã 400 hé gia ®×nh trong x· tham gia vµo ho¹t ®éng chÕ biÕn dîc phÈm. Khèi lîng chÕ biÕn rÊt lín vµ khã cã thÓ tÝnh ®îc con sè chÝnh x¸c song trung b×nh cã 3 xe t¶i chë s¶n phÈm phÈm ra vµo Ninh HiÖp mçi ngµy (kho¶ng 40 tÊn/ngµy). Mét sè nhµ s¶n xuÊt lín trong x· mµ chóng t«i pháng vÊn nh «ng Tó, bµ M¬ mçi n¨m chÕ biÕn tíi 1 tÊn c©y thuèc. Sè loµi c©y thuèc ®îc chÕ biÕn ë Ninh HiÖp vµo kho¶ng h¬n 135 loµi. Nguån nguyªn liÖu phôc vô chÕ biÕn ®îc mua tõ çc tØnh miÒn B¾c ViÖt nam vµ mét phÇn tõ Trung Quèc. Ph¬ng thøc chÕ biÕn chñ yÕu lµ s¬ chÕ (ph¬i kh«, chän läc, íp h¬ng vµ ®ãng gãi). Çc s¶n phÈm chÕ biÕn ®îc mang b¸n cho çc c«ng ty dîc phÈm ë kh¾p çc tØnh thµnh. Mçi n¨m, thÞ trêng Ninh HiÖp l¹i cÇn nhiÒu nguyªn liÖu h¬n ®Ó chÕ biÕn. Thùc tÕ nµy cho thÊy nhu cÇu thÞ trêng ®èi víi thuèc ®«ng y ngµy cµng t¨ng. Theo çc nguån tµi liÖu viÕt, tØ lÖ t¨ng trëng cña lo¹i dîc phÈm nµy t¨ng 11% trong khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc. Kh«ng cã sè liÖu chÝnh x¸c vÒ bu«n b¸n s¶n phÈm nµy trong khu vùc t nh©n song nh÷ng çn bé nhµ níc ®îc hái kh¼ng ®Þnh nguån nguyªn liÖu chÝnh cña hä lµ nh÷ng nhµ chÕ biÕn t nh©n ®ång thêi nh÷ng ngêi chÕ biÕn t nh©n ®îc hái còng kh¼ng ®Þnh hä b¸n mét khèi lîng lín çc s¶n phÈm m×nh s¬ chÕ cho çc doanh nghiÖp nhµ níc. §iÒu nµy còng cho thÊy dîc phÈm chÕ biÕn tõ c©y thuèc hiÖn ®ang ®îc lu th«ng víi khèi lîng lín trong khu vùc t nh©n. Hai nguån thuèc chÕ biÕn tõ dîc th¶o chÝnh cung cÊp cho thÞ trêng trong níc lµ tõ ViÖt nam vµ tõ Trung Quèc. Nguån tõ Trung Quèc chñ yÕu lµ thuèc bæ vµ nguån cña ViÖt nam bao gåm c¶ thuèc bæ vµ thuèc ch÷a bÖnh. Còng cã mét sè thÞ trêng ®«ng dîc kh¸ lín trong níc kh¸c nh Thµnh phè H¶i Phßng, thµnh phè Hå ChÝ Minh, tØnh Qu¶ng Ng·i, vv...VÝ dô, ë thµnh phè Hå ChÝ Minh, mçi ngµy viÖc kinh doanh ®«ng dîc lªn tíi 1,5 tØ ®ång vµ nhu cÇu ®ang t¨ng. Tuy nhiªn, c¹nh tranh trong lÜnh vùc nµy kh«ng cao, ho¹t ®éng chØ tËp trung vµo nh÷ng khu vùc

of 39

®· cã truyÒn thèng ph¸t triÓn. � ThÞ trêng xuÊt khÈu: Cho tíi nay, nguyªn liÖu cña çc lo¹i dîc phÈm chÕ biÕn tõ c©y thuèc cña ViÖt Nam ®· ®îc

xuÊt khÈu tíi çc thÞ trêng níc ngoµi nh Ph¸p, §øc, Trung Quèc, Hång K«ng, NhËt b¶n, vv...Çc s¶n phÈm ®îc xuÊt khÈu bao gåm nh÷ng loµi cã tinh dÇu vµ mïi th¬m (quÕ, th¶o qu¶, sa nh©n, c©y mét l¸, nghÖ, tái, Ých mÉu, d¬ng quy, gõng, vv...) Nhu cÇu cña thÞ trêng quèc tÕ ®èi víi thuèc th¶o dîc ngµy cµng t¨ng. HIÖn t¹i, cã nhiÒu c«ng ty s¶n xuÊt thuèc th¶o dîc ®Ó xuÊt khÈu, ch¼ng h¹n nh C«ng ty Dîc phÈm Trung ¬ng 1, Traphaco, vv.. víi khèi lîng xuÊt khÈu hµng tr¨m tÊn mçi n¨m. Víi khuynh híng ngµy cµng a chuéng çc s¶n phÈm s¶n xuÊt theo ph¬ng thøc h÷u c¬, viÖc sö dông thuèc th¶o dîc ngµy cµng phæ biÕn. Mét trong nh÷ng th¸ch thøc mµ çc nhµ s¶n xuÊt thuèc th¶o dîc hiÖn ®ang gÆp ph¶i lµ nhu cÇu ®èi víi çc s¶n phÈm chÊt lîng cao ngµy cµng t¨ng. §iÒu nµy kh«ng chØ ®ßi hái nh÷ng kü thuËt ®Æc biÖt trong viÖc trång, thu h¸i vµ b¶o qu¶n mµ cÇn cã c«ng nghÖ cao trong chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm. VÊn ®Ò nµy kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ngay ®îc trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña vïng n«ng th«n. Qu¸ tr×nh thu h¸i, chÕ biÕn vµ ®a ra thÞ trêng çc lo¹i thuèc th¶o dîc ®îc m« t¶ trong biÓu ®å díi ®©y:

Bëi v× nhu cÇu thÞ trêng ®èi víi thuèc th¶o dîc ngµy cµng cao mµ çc ho¹t ®éng b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn cha ®îc chó träng thÝch ®¸ng, viÖc ph¸t triÓn çc s¶n phÈm nµy gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n. Sau ®©y lµ mét sè trë ng¹i liªn quan tíi viÖc kinh doanh:

� RÊt nhiÒu c©y thuèc ®· bÞ thu h¸i qu¸ møc, nguån mét sè loµi ®· bÞ c¹n kiÖt víi lý do ®Ó xuÊt khÈu hoÆc tiªu dïng trong níc: Xa nh©n, Vµng dang, Ba KÝch, C©y mét l¸, Th¹ch héc, vv...

� ChÊt lîng cña çc c©y thuèc ®· qua chÕ biÕn kh«ng cao vµ v× thÕ chØ b¸n ®îc víi gi¸ thÊp, g©y ¶nh hëng tiªu cùc tíi s¶n xuÊt.

� Ho¹t ®éng kinh doanh çc c©y thuèc kh«ng ®îc tæ chøc tèt vµ kh«ng cã kÕ ho¹ch kinh doanh, g©y t×nh tr¹ng gi¸ b¸n lu«n thay ®æi. ThÞ trêng kh«ng æn ®Þnh gãp phÇn lµm cho c©y thuèc bÞ thu h¸i qu¸ møc v× mét lÇn b¸n cã thÓ lµ c¬ héi duy nhÊt ®Ó n«ng d©n cã thÓ b¸n ®îc s¶n phÈm. Còng kh«ng cã ®ñ çc ho¹t ®éng hç trî n«ng d©n trong viÖc thu h¸i, b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn.

Xanh©n - Amomum Xanthoides:

Xa nh©n thuéc hä Zingiberaceae. ChiÒu cao cña c©y kho¶ng 1-2 m. Loµi nµy në hoa vµo mïa hÌ (th¸ng 4-5) víi 3-6 côm hoa mäc ë gèc c©y, mçi côm cã tõ 4-6 hoa tr¾ng, qu¶ cã ®êng kÝnh tõ 1-11,2cm cã 3 h¹t. Qu¶ c©y chÝn vµo kho¶ng th¸ng 7-8.

Xa nh©n mäc tù nhiªn vµ ®îc trång ë mét sè vïng nói nh B¾c Th¸i, Hoµ B×nh, S¬n La, Lai Ch©u, Thanh Ho¸, Hµ B¾c, vv...

of 39

Nh÷ng phÇn ®îc sö dông cña c©y xa nh©n lµ h¹t, toµn bé qu¶ chÝn hoÆc vá qu¶. Qu¶ sa nh©n ®îc thu h¸i vµo th¸ng 7, th¸ng 8 khi qu¶ chÝn cã h¹t mµu n©u vµng vµ cã thÓ t¸ch h¹t ra khái vá dÔ dµng.

H¹t sa nh©n cã çc chÊt D-Camphor, D-borneol, Borny lacetat, Linalol, Nerolidol. Theo ®«ng y, sa nh©n ®îc sö dông ®Ó ch÷a çc bÖnh h« hÊp, tiªu ho¸, lµm thuèc gi¶m ®au, chèng n«n vµ an thÇn.

Sa nh©n chØ cã thÓ trång thÝch hîp ë vïng nói (víi ®é cao 100 - 800m vµ lîng ma tõ 1000 - 3000mm). Lo¹i nµy cÇn ®Êt Èm, kh«ng dèc qu¸ vµ cã t¸n rõng (0,3 -z 0,5). Cã 3 lo¹i xa nh©n chÝnh víi s¶n lîng vµ chÊt lîng cao. Nh÷ng lo¹i nµy tr«ng gièng nhau vµ chØ ®îc ph©n biÖt víi nhau qua mµ hoa, qu¶ vµ h¹t:

� Xa nh©n ®á - A. Villosum: Hoa tr¾ng víi hai v¹ch ®á, qu¶ ®á hoÆc xanh trßn, h¹t cã mét mÊu nhá. � Xa nh©n tÝm - A. Longiligulare: Hoa tr¾ng viÒn vµng, qu¶ trßn mµu tÝm h¹t chia ba mói ®Òu nhau. � Xa nh©n xanh - A. Xanthoides: Hoa tr¾ng cã ®èm tÝm, qu¶ h×nh tr¸i xoan cã gai ®Òu, h¹t cã mÊu nhá.

Xa nh©n ®îc chÕ biÕn b»ng çch ph¬i n¾ng hoÆc sÊy kh« b»ng löa nhá, sau ®ã t¸ch vá. Cã 4 lo¹i s¶n phÈm:

� Lo¹i 1: Qu¶ ®îc thu h¸i khi cã mµu vµng sÉm, gai m¶nh, dÔ t¸ch vá, qu¶ vÉn cßn cøng, h¹t mµu vµng nh¹t víi nh÷ng ®èm ®en ë gi÷a vµ cã vÞ cay chua.

� Lo¹i 2: Qu¶ ®îc thu h¸i khi cha chÝn, cã h¹t tr¾ng hoËc vµng nh¹t, nh¨n nheo, h¹t cã vÞ cay nhng kh«ng chua. � Lo¹i 3: Xa nh©n vôn: qu¶ bÞ vì v× sÊy kh«ng ®óng çch, h¹t kh«ng cay l¾m. � Lo¹i 4: Xa nh©n ®êng: qu¶ thu h¸i qu¸ muén (4-7 ngµy sau khi chÝn), qu¶ mÒm, cã vÞ ngät, kh«ng cay, cã tØ lÖ

tinh dÇu thÊp, khã b¶o qu¶n, dÔ bÞ mèc, dÔ bÞ Èm sau khi sÊy kh«.

Xa nh©n chñ yÕu ®îc kinh doanh chñ yÕu ë thÞ trêng trong níc, mét phÇn nhá b¸n sang Trung Quèc (kh«ng cã sè liÖu chÝnh x¸c). Nhu cÇu thÞ trêng ®èi víi xa nh©n rÊt cao. Khèi lîng xa nh©n chÕ biÕn hµng n¨m ë Ninh HiÖp vµo kho¶ng 100 tÊn, ë huyÖn Mai Ch©u (mét trong nh÷ng khu vùc ®· ph¸t triÓn trång c©y xa nh©n) kho¶ng 10 tÊn. TÊt c¶ nh÷ng ngêi cung cÊp th«ng tin ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm nµy trªn thùc tÕ lín h¬n nhiÒu song nguån cung cÊp rÊt h¹n chÕ vµ thËm chÝ mét sè nguån tµi nguyªn ®· bÞ c¹n kiÖt.

Gièng nh víi çc loµi c©y thuèc kh¸c, sa nh©n chñ yÕu ®îc ®em b¸n ë thÞ trêng Ninh HiÖp vµ sau khi ®îc chÕ biÕn l¹i b¸n ë Hµ néi vµ nhiÒu n¬i kh¸c trªn toµn quèc (t¹i çc quÇy thuèc ®«ng y hoÆc nh÷ng nhµ s¶n xuÊt thuèc ®«ng y).

ChÊt lîng cña s¶n phÈm do nh÷ng ngêi chÕ biÕn thuèc ®«ng dîc yªu cÇu, kh«ng cã mét c¬ quan kiÓm so¸t chÊt lîng ®èi víi s¶n phÈm nµy. Nh÷ng ngêi s¶n xuÊt cÇn xa nh©n chÝn võa, sÊy kh« vµ cã mµu thÝch hîp.

§èi víi viÖc trång xa nh©n, kh«ng chØ cÇn ®iÒu kiÖn tù nhiªn mµ cßn ®ßi hái ph¶i cã truyÒn thèng trång. §ã lµ lý do t¹i sao chØ cã mét sè n¬i trång lo¹i s¶n phÈm nµy (Hoµ B×nh, S¬n La, Thanh Ho¸,...) vµ c¹nh tranh vÒ s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy rÊt thÊp. Sè ngêi kinh doanh s¶n phÈm nµy rÊt lín (phÇn lín nh÷ng ngêi nµy khi ®îc hái ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng hä s½n sµng mua xa nh©n nÕu cã ngêi b¸n. §©y lµ mét c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn xa nh©n. KH¶o s¸t ë Ninh HiÖp vµ Mai Ch©u cho thÊy phÇn lín xa nh©n ®îc ®em b¸n ë Ninh HiÖp víi gi¸ 40.000 tíi 50.000 ®ång mét c©n kh«. Nh÷ng ngêi mua hµng thËm chÝ cßn ®Æt cäc víi gi¸ nµy cho nh÷ng hé n«ng d©n trång sa nh©n ë x· T©n Mai, huyÖn Mai Ch©u.

Trång xa nh©n lµ mét ho¹t ®éng qu¶n lý rõng tèt c¶ vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt. KÕt qu¶ thùc tÕ vÒ viÖc trång c©y nµy ë Mai Ch©u cho thÊy ®©y lµ mét ho¹t ®éng ®¬n gi¶n mµ mäi hé gia ®×nh n«ng d©n cã thÓ thùc hiÖn ®îc. Mét hé gia ®×nh n«ng d©n cã thÓ thu ®îc kho¶ng 1 triÖu mçi n¨m tõ viÖc trång xa nh©n (kho¶ng 300.000 t¬i 500.000 ®èi víi nh÷ng ngêi míi trång vµ 3 tíi 4 triÖu ®èi víi nh÷ng ngêi ®· cã kinh nghiÖm trång). §©y lµ mét nguån thu nhËp ®¸ng kÓ tõ qu¶n lý rõng. Sù ph¸t triÓn cña c©y sa nh©n cã t¸c dông tÝch cùc trong viÖc chèng xãi mßn ®Êt do sù ph¸t triÓn cña rÔ c©y (qu¶ c©y mäc ë gèc). Xa nh©n cßn cÇn t¸n rõng ®Ó ph¸t triÓn vµ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ®Ó trång xa nh©n ph¶i b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn sù che phñ cña rõng. §©y lµ mét loµi trång dÆm tèt.

Tõ kinh nghiÖm thùc tiÔn vµ theo çc nhµ nghiªn cøu, trång c©y xa nh©n kh«ng ®ßi hái nhiÒu lao ®éng vµ kü thuËt chuyªn m«n. Çc hé gia ®×nh cã thÓ sö dông ®Êt díi t¸n rõng vµ vên nhµ ®Ó trång. VÊn ®Ò chñ yÕu vÉn lµ khÝa c¹nh qu¶n lý.

Xa nh©n cã kh¶ n¨ng t¸i sinh tèt, nguyªn nh©n g©y nªn t×nh tr¹ng c¹n kiÖt hiÖn t¹i lµ do thu h¸i qu¸ møc vµ thu h¸i bõa b·i.

of 39

§èi víi viÖc thu h¸i vµ chÕ biÕn s¶n phÈm nµy, kh«ng cã yªu cÇu phøc t¹p g×, chØ ®ßi hái ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt ®¬n gi¶n ®Ó sÊy kh« vµ b¶o qu¶n.

VÒ mÆt chÝnh s¸ch kh«ng cã trë ng¹i nµo trong viÖc ®a xa nh©n ra thÞ trêng. ChØ cã QuyÕt ®Þnh sè 88/2000/Q§.BTM quy ®Þnh Xa nh©n lµ mét trong nh÷ng l©m s¶n thuéc diÖn qu¶n lý cña nhµ níc. §iÒu nµy cã nghÜa lµ chÝnh phñ khuyÕn khÝch viÖc trång xa nh©n vµ b¶o vÖ nguån xa nh©n tù nhiªn.

Kü thuËt trång kh¸ ®¬n gi¶n vµ thÝch hîp víi tr×nh ®é cña n«ng d©n vïng nói. Nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan nh nguån h¹t gièng, tµi liÖu ®µo t¹o,...®Òu s½n cã. Trung t©m l©m s¶n ngoµi gç ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu vÒ s¶n phÈm nµy vµ cã híng dÉn vÒ kü thuËt trång.

CÈu tÝch- C©y l«ng cu ly-Cibotium barometz:

CÈu tÝch thuéc hä Dicksoniaceae. C©y cã chiÒu cao 2,5 m, rÔ cã l«ng mµu n©u.

PhÇn ®îc sö dông cña c©y cÈu tÝch lµ rÔ c©y. S¶n phÈm cã thÓ thu h¸i quanh n¨m, thêi ®iÓm tèt nhÊt lµ mïa kh« (th¸ng 11 tíi th¸ng 12). Toµn bé rÔ c©y ®îc ®µo lªn, lµm s¹ch l«ng vµ th¸i máng sau ®ã ®em ph¬i n¾ng hoÆc sÊy kh« löa nhá.

Cha cã ph©n tÝch vÒ çc chÊt cã trong cÈu tÝch. Theo ®«ng y, cÈu tÝch ®îc dïng trÞ mét sè bÖnh nh thÊp khíp, ®au lng, bÖnh cña phô n÷ vµ cã mét sè t¸c dông bæ dìng ®èi víi thËn vµ gan ngêi. VÞ nµy ®îc dïng nhiÒu trong çc thang thuèc ®«ng y.

D¹ng chÕ biÕn chÝnh cña s¶n phÈm lµ l¸t kh«. ChØ cã Ýt nhu cÇu ®èi víi d¹ng s¶n phÈm th¸i máng tÈm ®êng. CÈu tÝch chñ yÕu ®îc sö dông trong çc thang thuèc ®«ng y. Nhu cÇu thÞ trêng ®èi víi s¶n phÈm cao. T¹i thÞ trêng Ninh HiÖp, hµng n¨m cã hµng tr¨m tÊn cÈu tÝch ®îc chÕ biÕn vµ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ®îc pháng vÊn cho biÕt hä vÉn cÇn nhiÒu s¶n phÈm nµy. Çc c«ng ty dîc phÈm cña nhµ níc còng mua s¶n phÈm nµy. ThÞ trêng chÝnh cña s¶n phÈm nµy lµ thÞ trêng trong níc. Còng cã mét lîng cÈu tÝch ®îc xuÊt khÈu sang §µi loan vµ Trung quèc (kh«ng cã sè liÖu chÝnh x¸c).

N«ng d©n thu h¸i cÈu tÝch tõ nguån tù nhiªn trong thêi gian rçi vµ b¸n víi gi¸ thÊp (kho¶ng 400, 500 ®ång/kg ë thÞ trêng ®Þa ph¬ng vµ 2000 ®ång/kg ë nh÷ng n¬i chÕ biÕn nh Ninh HiÖp). §©y lµ mét loµi c©y hoang d· mäc ë nhiÒu vïng nói. MÆc dï nhiÒu ngêi chÕ biÕn thuèc ®«ng dîc cÇn lo¹i s¶n phÈm nµy, c¹nh tranh thÞ trêng kh«ng cao v× cã s½n trong tù nhiªn. Cho tíi nay cha cã n¬i nµo trång cÈu tÝch. Còng nh víi çc c©y thuèc cã nguån gèc tõ rõng, loµi nµy ®· bÞ c¹n kiÖt ë nhiÒu vïng rõng do thu h¸i qu¸ møc, ®Æc biÖt lµ ë nh÷ng vïng nói khã kh¨n.

CÈu tÝch cã kh¶ n¨ng t¸i sinh tèt song kinh nghiÖm ë mét sè vïng n¬i nguån s¶n phÈm nµy ®· c¹n kiÖt cho thÊy cÇn cã nh÷ng ho¹t ®éng qu¶n lý khi thu h¸i.

§©y lµ mét trong nh÷ng loµi sèng díi t¸n rõng cã thÓ ®em l¹i thu nhËp phô cho n«ng d©n. Kh«ng cã h¹n chÕ nµo vÒ mÆt chÝnh s¸ch. ChÝnh s¸ch giao rõng lµ mét c¬ héi ®Ó b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn çc loµi díi t¸n rõng, trong ®ã cã cÈu tÝch.

CÈu tÝch lµ mét lo¹i s¶n phÈm rõng tù nhiªn. MÆc dï cã nhu cÇu cao, cho tíi nay, çc nghiªn cøu vµ kinh nghiÖm qu¶n lý, ph¸t triÓn çc loµi nµy cßn h¹n chÕ. Tuy nhiªn, t×nh h×nh thÞ trêng thùc tÕ cña s¶n phÈm cho thÊy kh«ng cã trë ng¹i g× vÒ mÆt kü thuËt liªn quan tíi thu h¸i, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm nµy.

§ç träng- Eucomnia ulmoides:

§©y lµ mét loµi c©y ®îc ®a vµo tõ Trung Quèc. H¹t gièng c©y nµy ®îc ®a ®Õn ViÖt nam vµ viÖc trång thÝ ®iÓm ®· cho kÕt qu¶ sinh trëng tèt.

PhÇn ®îc sö dông cña c©y lµ vá c©y. C©y cho thu ho¹ch vÒ mïa hÌ b»ng çch lét vá c©y tõ th©n vµ cµnh c©y råi ®em ph¬i kh«.

Vë c©y ®ç träng dïng ®Ó trÞ ®au lng, thÊp khíp, b¶o vÖ thai nhi. Víi t¸c dông chñ yÕu lµ thuèc bæ, ®ç träng ®îc dïng trong rÊt nhiÒu thang thuèc ®«ng y.

§ç träng ®· ®îc trång thö ë Sa Pa, Lµo Cai, Hµ Giang vµ mét sè vïng nói m¸t mÎ nh x· trung Thu huyÖn Tña Chïa. C©y trång

of 39

b»ng h¹t. Çc khu trång thÝ ®iÓm cho thÊy ®ç träng mäc rÊt nhanh ë nh÷ng vïng nh thÕ víi chiÒu cao lªn tíÝ 2-3m.

V× ®îc sö dông nhiÒu trong thuèc ®«ng y, ®ç träng còng cã nhu cÇu thÞ trêng cao. Th«ng tin thu ®îc tõ Ninh HiÖp cho biÕt hµng n¨m nhu cÇu ®ç träng vµo kho¶ng 100 tÊn vµ nhu cÇu ngµy cµng t¨ng. Tuy nhiªn, theo nh÷ng ngêi cung cÊp th«ng tin (c¶ nh÷ng ngêi chÕ biÕn ë Ninh HiÖp vµ çn bé chuyªn ngµnh ë Tranphaco, C«ng ty dîc phÈm Lµo Cai vµ tr¹m nghiªn cøu dîc th¶o ë Sa Pa, mét trong nh÷ng trë ng¹i cña viÖc ®a c©y ®ç träng ra thÞ trêng lµ ®ç träng cña ViÖt Nam khã c¹nh tranh víi chÊt lîng cña ®ç träng cã nguån tõ Trung Quèc. Ngay c¶ çc çn bé chuyªn m«n ë Tranfaco còng kh¼ng ®Þnh r»ng loµi nµy kh«ng nªn trång ë nh÷ng n¬i nh Lai Ch©u, Sa pa. §ã lµ lý do t¹i sao phÇn lín s¶n phÈm ®ç träng kinh doanh ë thÞ trêng Ninh HiÖp lµ mua tõ Trung Quèc. Gi¸ cña çc s¶n phÈm nµy còng kh¸c nhau: 15.000 ®ång/kg ®ç träng kh« Trung Quèc, 10.000 ®ång/kg ®ç träng ViÖt nam (gi¸ t¹i Ninh HiÖp).

ThÞ trêng chÝnh cña ®ç träng lµ khu vùc t nh©n, tÊt c¶ çc çn bé nhµ níc ®îc pháng vÊn ®Òu kh«ng râ s¶n phÈm nµy cã thÞ trêng tèt hay kh«ng.

Qua nh÷ng kÕt qu¶ thÝ ®iÓm, viÖc trång loµi c©y nµy kh«ng ®ßi hái nhiÒu lao ®éng vµ kü thuËt chuyªn m«n. C©y cã thÓ cho thu ho¹ch sau 7 tíi 10 n¨m sau khi trång. Ho¹t ®éng chÕ biÕn còng kh¸ ®¬n gi¶n, chØ cÇn lét vá c©y, ph¬i hoÆc sÊy kh« mµ kh«ng cÇn íp h¬ng g×.

V× ®©y lµ mét loµi nhËp néi, nguån nguyªn liÖu cña s¶n phÈm nµy kh«ng cã ë ViÖt Nam mµ chñ yÕu lµ tõ Trung Quèc. Nguån nguyªn liÖu cã ë ViÖt nam chñ yÕu lµ tõ nh÷ng khu vùc ®ang trång thÝ ®iÓm nh Hµ Giang, Lµo Cai...

ViÖc trång loµi c©y nµy cã t¸c ®éng tèt tíi m«i trêng vµ phï hîp víi ngêi d©n n«ng th«n miÒn nói. Tuy nhiªn, do lý do thÞ tr-êng c©y nµy cha ®îc trång trªn diÖn réng. Mét h¹n chÕ ®¸ng kÓ ®èi víi viÖc trång c©y nµy t¹i çc vïng n«ng th«n miÒn nói lµ rÊt tèn thêi gian tõ khi trång tíi khi thu ho¹ch.

§· cã nh÷ng nghiªn cøu vµ træng thÝ ®iÓm vÒ loµi c©y nµy. Nh÷ng khu vùc nghiªn cøu vµ thÝ ®iÓm loµi nµy cã thÓ cung cÊp h¹t gièng vµ çc dÞch vô kü thuËt, ch¼ng h¹n nh Trung t©m nghiªn cøu th¶o dîc Sa pa. Kh«ng cã h¹n chÕ vÒ mÆt chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ ®èi víi viÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm nµy.

Çnh kiÕn- Seed Lac:

Çnh kiÕn lµ mét s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt tõ chÊt tiÕt ra cña con çnh kiÕn. Loµi c«n trïng nµy sèng trªn çc cµnh c©y vµ tiÕt chÊt nµy ra ®Ó lµm tæ (cã kho¶ng 3 loµi c©y mµ loµi c«n trïng nµy cã thÓ c tró song loµi tèt nhÊt lµ cä khiÕt). S¶n phÈm chÕ biÕn tõ nguyªn liÖu nµy ®îc dïng ®Ó chÕ biÕn vec ni ®¸nh bãng.

Nguån nguyªn liÖu chñ yÕu cña s¶n phÈm nµy ë ViÖt nam hiÖn nay chñ yÕu ®îc cung cÊp tõ Lai Ch©u, S¬n la, Thanh Ho¸, NghÖ An vµ tõ Lµo, Trung Quèc. Hµ §«ng lµ n¬i duy nhÊt chÕ biÕn s¶n phÈm nµy. ThÞ trêng cho s¶n phÈm lµ thÞ tr-êng trong níc, s¶n phÈm ®îc b¸n tíi mäi tØnh thµnh ë ViÖt nam.

Khèi lîng nguyªn liÖu trong níc cung cÊp cho khu chÕ biÕn Hµ ®«ng íc tÝnh kho¶ng 50 tÊn mét n¨m (trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y) trong khi nhu cÇu nguyªn liÖu vµo kho¶ng 500 tÊn mét n¨m. HiÖn t¹i, lîng nguyªn liÖu cßn thiÕu nµy ®îc mua tõ Lµo vµ Trung Quèc (qua cöa khÈu Lao B¶o). Nhu cÇu thÞ trêng ®èi víi çnh kiÕn ngµy cµng t¨ng, chñ yÕu lµ ë thÞ trêng trong níc. Tríc ®©y, çnh kiÕn ®îc xuÊt khÈu sang Nga vµ Trung Quèc, song hiÖn t¹i viÖc nµy ®· ngõng h¼n. Trªn thÞ tr-êng quèc tÕ, s¶n phÈm nµy cña ViÖt nam kh«ng thÓ c¹nh tranh ®îc víi hµng cña Ên ®é vµ Trung Quèc. §Ó cã thÓ xuÊt khÈu ®îc s¶n phÈm nµy, çc nhµ chÕ biÕn cho r»ng nguyªn liÖu cÇn ®îc qu¶n lý tèt vµ cÇn hiÖn ®¹i ho¸ thiÕt bÞ chÕ biÕn. Tèt h¬n c¶ lµ sö dông nh÷ng d©y chuyÒn s¶n xuÊt nhá phï hîp víi çc doanh nghiÖp gia ®×nh.

ChÊt lîng cña nguyªn liÖu tõ nguån trong níc kÐm h¬n nguyªn liÖu nhËp tõ Lµo vµ Trung quèc (cã ý kiÕn cho r»ng ®ã lµ do kü thuËt b¶o qu¶n), song chÊt lîng thµnh phÈm cña çnh kiÕn (g«m) cña ViÖt nam cao h¬n cña Trung Quèc. Gi¸ mua nguyªn liÖu th« ë thÞ trêng Hµ §«ng hiÖn nay lµ 15.000 ®ång tíi 20.000 ®ång/kg víi nguyªn liÖu cña ViÖt nam vµ 25.000 tíi 26.000 ®ång/kg ®èi víi nguyªn liÖu tõ Trung Quèc. Gi¸ b¸n thµnh phÈm (g«m) hiÖn nay lµ 55.000 ®ång/kg.

ThÞ trêng trong níc ngµy cµng më réng ®èi víi çnh kiÕn vµ møc ®é c¹nh tranh thÊp trong s¶n xuÊt nguyªn liÖu (chØ cã mét sè n¬i lµ cã thÓ s¶n xuÊt ®îc s¶n phÈm nµy nh ®· nh¾c tíi ë trªn) lµ mét c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, mét trë ng¹i chÝnh trong viÖc ®a s¶n phÈm nµy ra thÞ trêng lµ sù c¹nh tranh gi÷a vec- ni lµm tõ çnh kiÕn víi çc lo¹i s¬n ngo¹i nhËp khÈu.

of 39

§èi víi çc vïng n«ng th«n miÒn nói nh huyÖn Tña Chïa, s¶n xuÊt çnh kiÕn cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Víi chi phÝ lao ®éng thÊp trong viÖc trång c©y vµ nu«i çnh kiÕn vµ thu ho¹ch trong khi gi¸ b¸n ®¹t 6000 tíi 7000 ®ång/kg, cã thÓ coi ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµy lµ mét nguån thu nhËp tèt. N«ng d©n cã thÓ sö dông ®Êt ®îc giao ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy, ®Ó gãp phÇn t¨ng thu nhËp.

ViÖc s¶n xuÊt nguyªn liÖu çnh kiÕn ®¬n gi¶n vµ thÝch hîp víi ngêi d©n n«ng th«n miÒn nói (trång c©y cä khiÕt, nu«i con çnh kiÕn, thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n çnh kiÕn,...). Tuy nhiªn qu¸ tr×nh chÕ biÕn tõ nguyªn liÖu th« ra thµnh phÈm kh¸ phøc t¹p mÆc dï cã thÓ lµm b»ng tay. NÕu kh«ng qua çc bíc chÕ biÕn thÝch hîp, thµnh phÈm cã thÓ cã chÊt lîng kÐm. (Çc bíc chÕ biÕn c¬ b¶n bao gåm: nguyªn liÖu - nghiÒn - röa - sÊy - läc mÞn - khö níc - nÊu - thµnh phÈm.)

Quy tr×nh nµy ®ßi hái nh÷ng ngêi cã kinh nghiÖm thùc hiÖn. §ã lµ lý do t¹i sao tÊt c¶ nh÷ng nhµ s¶n xuÊt çnh kiÕn tnh©n ë Hµ §«ng hiÖn nay ®Òu lµ nh÷ng nhµ chuyªn m«n hoÆc c«ng nh©n tríc ®©y ®· lµm viÖc cho c«ng ty Çnh kiÕn Quèc doanh Hµ ®«ng.

Trong viÖc s¶n xuÊt nguyªn liÖu çnh kiÕn, kh«ng cã ¶nh hëng tiªu cùc nµo tíi m«ii trêng, thËm chÝ viÖc nµy cßn cã mét sè t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi xãi mßn ®Êt vµ b¶o vÖ rõng ®Çu nguån.

§· cã nghiªn cøu vÒ s¶n phÈm nµy (Trung t©m nghiªn cøu l©m s¶n ngoµi gç) . §©y ®©y còng lµ mét s¶n phÈm truyÒn thèng cña tØnh Lai Ch©u vµ trong tØnh cã çc dÞch vô kü thuËt liªn quan.

ChÌ c©y cao-High growing tea-Shan tea:

ViÖc s¶n xuÊt chÌ c©y cao thuéc ch¬ng tr×nh chÌ chung. §©y lµ mét trong nh÷ng ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ lín cña ®Êt níc. §oµn c«ng t¸c còng kh¶o s¸t t×nh h×nh chung vÒ nh÷ng lo¹i chÌ th«ng thêng vµ chÌ c©y cao. Nh÷ng th«ng tin sau ®©y thu thËp ®îc tõ çc nguån sè liÖu cña Héi Liªn hiÖp chÌ ViÖt nam, VINATEA, vµ pháng vÊn trùc tiÕp.

T×nh h×nh chung:

� Çc s¶n phÈm chÌ ViÖt nam: chÌ ®en, chÌ xanh, chÌ vµng, chÌ « long, chÌ M¹n (chÕ biÕn tõ chÌ c©y cao), chÌ íp h-¬ng, chÌ uèng liÒn.

� Çc gièng chÌ ë ViÖt nam: theo Denss vµ Du Pasquier, chÌ ViÖt nam cã thÓ chia thµnh 4 gièng: � ChÌ trung quèc l¸ nhá - Chine microphylla: mäc ë tØnh L¹ng S¬n, cã bóp nhá mµ t×m hoÆc ®á, n¨ng suÊt

thÊp, cã thÓ dïng chÕ biÕn chÌ ®en, kh«ng nªn ph¸t triÓn. � ChÌ trung quèc l¸ réng - Chine macrophylla: ®iÓn h×nh lµ che trung du, lo¹i nµy cã thÓ chÕ biÕn thµnh chÌ

®en vµ chÌ xanh. � ChÌ c©y cao: mäc ë Suèi Giµng - Yªn B¸i, Cao Bã - Hµ Giang, Méc Ch©u – S¬n La, gièng nµy s¶n xuÊt chÌ

®en rÊt tèt. � ChÌ Assamica: ®iÓn h×nh lµ nh÷ng gièng chÌ ®îc ®a vµo tõ Ên ®é, ch¼ng h¹n: Assam, Manipur. Nh÷ng

lo¹i chÌ nµy ®Çu tiªn ®îc trång ë Trung t©m nghiªn cøu Phó Hé vµ trång réng r·i ë T©y Nguyªn. Nh÷ng lo¹i chÌ nµy dïng ®Ó s¶n xuÊt chÌ ®en rÊt tèt.

� T×nh h×nh s¶n xuÊt chÌ ë ViÖt nam:

+ Tæ chøc cña ngµnh chÌ ViÖt nam:

of 39

C¸c khu vùc s¶n xuÊt chÌ ë ViÖt nam: ViÖt nam cã diÖn tÝch lín thÝch hîp víi trång chÌ, tõ tØnh L©m §ång tíi tØnh Hµ Giang. Cã 6 vïng chÌ chñ yÕu nh liÖt kª trong b¶ng díi ®©y: (sè liÖu thèng kª n¨m 1993).

TØnh Tæng diÖn tÝch chÌ (ha)

DiÖn tÝch chÌ cho thu ho¹ch (ha)

S¶n lîng

Tæng sè trªn toµn quèc 63395 49241 169755

I. Khu vùc T©y Nguyªn

1. L©m §ång 2. Gia Lai 3. §¾c L¾c 4. Kontum

II. Vïng ®«ng nam bé

1. §ång Nai

III. PhÝa Nam Trung ViÖt nam

1. B×nh §Þnh 2. Qu¶ng Ng·i 3. Qu¶ng nam-§µ n½ng 4. Phó Yªn

IV. B¾c Nam trung bé

1. Thanh Hãa 2. NghÖ An 3. Hµ TÜnh 4. Qu¶ng TrÞ 5. Qu¶ng B×nh 6. Thõa Thiªn HuÕ

V. §ång b»ng ch©u thæ S«ng Hång

1. Hµ néi 2. Hµ T©y 3. H¶i Hng 4. Ninh B×nh 5. Nam Hµ

VI. Vïng nói vµ trung du phÝa b¾c

1. Lµo Cai 2. Yªn B¸i 3. VÜnh Phó 4. Lai Ch©u 5. Hµ Giang 6. Tuyªn Quang 7. S¬n La 8. Hßa B×nh 9. Hµ B¾c

10. Bac Thai 11. Cao B»ng

12880

11081

1563

249

50

32

32

1623

176

61

1371

15

3791

850

2054

439

140

135

173

2498

304

1629

129

356

11142

9532

1387

200

23

32

32

1146

112

61

958

15

3375

850

1711

384

140

120

170

1616

160

1058

81

237

52550

48307

3806

414

23

120

120

2180

112

122

1933

13

9452

1700

6113

850

213

240

336

6863

160

5213

120

810

of 39

� §iÒu kiÖn tù nhiªn cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt chÌ: Theo çc tµi liÖu nghiªn cøu cña nh÷ng níc s¶n xuÊt chÌ trªn thÕ giíi, c©y chÌ sinh trëng tèt ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ ®Êt ®ai nh sau:

� NhiÖt ®é trung b×nh n¨m: 15oC tíi 25oC

� Lîng ma trung b×nh hµng n¨m: 1 500 tíi 2 000 mm � §é Èm t¬ng ®èi: 80% tíi 85% � §é PH cña ®Êt: 4.5 tíi 6 � Líp ®Êt mÆt dµy vµ ®é mïn cao, giµu nit¬, phèt ph¸t vµ Ka li, ®Æc biÖt lµ Ni t¬. §Êt kh«ng cã ®é dèc qu¸ cao,

gi÷ níc tèt nhng kh«ng ®äng níc. � ChÌ cµng ë ®é cao lín chÊt lîng cµng cao song n¨ng suÊt cµng thÊp.

Cïng víi çc yÕu tè cÇn thiÕt kh¸c, chÌ c©y cao nªn trång ë nh÷ng vïng cã ®é cao trªn 500 m cßn chÌ trung du cã thÓ trång ë ®é cao díi 500m.

� C¬ cÊu s¶n phÈm chÌ ViÖt nam: HiÖn t¹i, trong tæng sè çc s¶n phÈm chÌ ViÖt nam, chÌ ®en chiÕm 82%, cßn l¹i lµ chÌ xanh vµ çc lo¹i kh¸c (®©y lµ sè liÖu trung b×nh trong vßng 5 n¨m trë l¹i ®©y.). Cã hai lo¹i chÌ ®en: chÌ ®en truyÒn thèng vµ chÌ ®en m¶nh. Cã nh÷ng lo¹i chÌ xanh sau: chÌ xanh Trung quèc, chÌ xanh NhËt (ChÌ xanh dÑt) vµ çc lo¹i chÌ íp h¬ng kh¸c. GÇn ®©y cã mét sè s¶n phÈm míi kh¸c nh chÌ tói Kim Anh, chÌ vµng Hµ Giang.

� Tõ n¨m 1992, Tæng c«ng ty ChÌ ViÖt nam ®· cã quan hÖ th¬ng m¹i víi 100 tæ chøc cña 30 níc, më réng tíi T©y ¢u, Trung §«ng, çc níc B¾c Phi vµ NhËt B¶n. Cã nhiÒu níc nhËp mét khèi lîng lín chÌ cña ViÖt nam, bao gåm: Iraq, Nga, Anh, Algeria, §µi Loan, Ba Lan, §øc, Singapore, Hång K«ng.

� ThÞ trêng chÌ trong níc còng ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, t¨ng 1,8 lÇn trong 5 n¨m qua. S¶n phÈm chÌ cña ViÖt nam ®· c¶i thiÖn chÊt lîng vµ ®a d¹ng ho¸ nhiÒu h¬n tríc. Çc lo¹i chÌ truyÒn thèng, chÌ íp h-¬ng, chÌ bæ ®ang cã uy tÝn cao trong thÞ trêng trong níc.

12. L¹ng S¬n 13. Qu¶ng Ninh

80

42571

1447

6855

7222

690

5966

4469

2022

4561

1360

6823

215

750

191

80

31930

1243

5295

5406

415

3812

3033

1638

3300

1312

5582

211

509

174

560

98590

5078

19771

18239

1556

8128

14957

3845

4950

3411

15957

633

1630

135

of 39

BiÓu 1: T×nh h×nh chung vÒ s¶n xuÊt vµ thÞ trêng chÌ ë ViÖt Nam

� ThÞ trêng xuÊt khÈu ®ãng vai trß rÊt quan träng trong s¶n xuÊt chÌ ë ViÖt nam còng nh ë c¸c níc s¶n xuÊt chÌ kh¸c. ThÞ trêng nµy mçi n¨m mét kh¸c. BiÓu sau ®©y thÓ hiÖn sù dao ®éng nµy:

BiÓu 2: Khèi lîng chÌ xuÊt khÈu ë mét sè níc chñ yÕu (ngµn tÊn)

BiÓu 3: Khèi lîng chÌ nhËp khÈu cña mét sè níc chñ yÕu (ngµn tÊn)

� T×nh h×nh tiªu thô chÌ trªn thÕ giíi: theo ®¸nh gi¸ cña Tæ chøc l¬ng thùc thÕ giíi, thÞ trêng chÌ rÊt ®a d¹ng vµ cã sù c©n b»ng gi÷a khèi lîng s¶n xuÊt ra vµ nhu cÇu thÞ trêng mÆc dï khèi lîng s¶n xuÊt ra cã lín h¬n mét chót. C¸c nhµ s¶n xuÊt chÌ rÊt chó ý tíi khuynh híng s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm chÌ cã t¸c dông tèt ®èi víi søc kháe trong chiÕn lîc c¹nh tranh cña m×nh. Theo Uû ban ChÌ quèc tÕ - ITC, t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ nhu cÇu thÞ trêng ®èi víi chÌ nh sau:

(ngµn tÊn)

§¬n vÞ 1974 1984 1994 1999

� Khèi lîng thµnh phÈm � Khèi lîng xuÊt khÈu

Ngµn tÊn

Ngµn tÊn

7 587

4 440

10 397

8 457

14 118

10 550

18 000

13 500

Níc 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Ên ®é

T. quèc

Kenya

Srilanka

174

201

188

210

149

180

183

224

164

167

237

235

160

170

244

234

201

202

194

257

206

219

264

265

190

201

230

264

Tæng 773 736 803 808 854 954 885

Níc 1999 1998

Anh

Pakistan

Canada

NhËt

Mü

Ai CËp

Nga

163 655

105808

21 365

50 834

96 062

73 250

163 857

178 153

111 559

19 790

46 919

100204

65 458

150 225

1997 1998 1999 2000

S¶n lîng 1898 2000 2062 2162

of 39

Theo nguån th«ng tin trªn, nhu cÇu tiªu thô chÌ ë mét sè níc cã møc tiªu thô m¹nh nh sau:

(Ngµn tÊn)

� Møc tiªu thô chÌ trung b×nh trong níc lµ 260 gam/ngêi/n¨m (1998). Møc nµy dù tÝnh sÏ t¨ng 5-6%/n¨m, v× thÕ tæng nhu cÇu tiªu thô chÌ trong níc sÏ lµ 24.000 tÊn (2000), 35.000 tÊn (2005) vµ 45.000 tÊn (2010) (Sè liÖu cña Liªn hiÖp chÌ ViÖt nam).

� Theo çc tµi liÖu cña ADB vµ FAO, møc tiªu thô chÌ cña thÕ giíi sÏ t¨ng 4-5% trong nh÷ng n¨m tíi. Nhu cÇu tiªu thô chÌ cña thÕ giíi rÊt cao trong khi khèi lîng chÌ xuÊt khÈu cña ViÖt nam chØ chiÕm 2% tíi 3% tæng lîng chÌ xuÊt khÈu cña thÕ giíi. Ngµnh chÌ ViÖt nam ®ang cè g¾ng ®Èy con sè nµy lªn 8-9% trong nh÷ng n¨m tíi. HiÖn t¹i, chÌ ViÖt nam cã lîi thÕ v× nhu cÇu thÞ trêng cña chÌ lín h¬n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt.

� ChiÕn lîc ph¸t triÓn chÌ ViÖt nam: � Tho¶ m·n tèi ®a thÞ trêng trong níc � §Ó ph¸t triÓn chÌ xuÊt khÈu, cñng cè vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu víi chÊt lîng cao h¬n vµ gi¸ ph¶i ch¨ng.

PhÊn ®Êu tíi n¨m 2010 ®¹t doanh thu 200 triÖu ®« la vÒ xuÊt khÈu chÌ. � Çc môc tiªu ph¸t triÓn chÌ cô thÓ

� §Ó thùc hiÖn chiÕn lîc nµy, ngµnh chÌ ViÖt nam cÇn tËp trung vµo: � Th©m canh 70192 ha diÖn tÝch chÌ cò vµ 22 400 ha diÖn tÝch míi trång; � TiÕp tôc trång thªm 25 100 ha; � §¹t møc 75 tíi 108,8 ngµn tÊn chÌ kh«, trong ®ã 48 tíi 78 ngµn tÊn dµnh cho xuÊt khÈu. � Ph¸t triÓn chÌ ë nh÷ng vïng thÝch hîp, u tiªn ph¸t triÓn ë nh÷ng vïng träng ®iÓm víi n¨ng xuÊt vµ chÊt l-

îng cao nh Méc Ch©u - S¬n La, Than Uyªn - Lµo Cai, Phong Thæ - Lai Ch©u vµ Thanh S¬n - Phó Thä.

Nhu cÇu thÞ trêng 1897 1929 1961 1004

C©n ®èi 1 71 101 138

1997 1998 1999 2000

Ên ®é 633 650 670 692

Çc níc Liªn x« cò (CIS) 186 180 175 180

Anh 153 150 148 147

Pakistan 87 90 100 106

Mü 81 85 87 88

Çc níc kh¸c 751 714 781 791

Tæng 1897 1929 1961 2004

2000 2005 2010

� Tæng diÖn tÝch (ha)

� DiÖn tÝch cho thu ho¹ch (ha)

� N¨ng suÊt trung b×nh (tÊn chÌ t¬i/ha)

� Khèi lîng chÌ t¬i (tÊn)

� Khèi lîng chÌ kh« (tÊn)

� Khèi lîng xuÊt khÈu (tÊn)

81692

70192

4.23

297600

66000

42000

104000

925000

6.1

490000

108000

78000

104000

104000

6.36

665000

147000

110000

of 39

� C¶i thiÖn chÊt lîng chÌ víi çc lo¹i chÌ ®en, chÌ xanh çc lo¹i. � ChiÕn lîc ph¸t triÓn thÞ trêng cña chÌ ViÖt nam:

� ThÞ trêng trong níc: ThÞ trêng chÌ trong níc ®ang ph¸t triÓn vµ ngµy cµng ®ßi hái chÊt lîng cao h¬n. Xu h-íng hiÖn nay lµ ®ßi hái nh÷ng lo¹i chÌ ®Æc biÖt nh chÌ san, chÌ trång b»ng ph¬ng ph¸p h÷u c¬, chÌ íp h¬ng chÊt lîng cao, chÌ ®en tói läc vµ nh÷ng lo¹i chÌ truyÒn thång víi gi¸ võa ph¶i. Nh÷ng lo¹i chÌ ®Æc biÖt nh chÌ san cÇn ®îc c¶i thiÖn vÒ mÆt chÕ biÕn ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng cao h¬n vµ më réng ra thÞ trêng lín h¬n.

� ThÞ trêng xuÊt khÈu: Môc tiªu lµ cñng cè thÞ trêng hiÖn cã vµ më réng tíi nh÷ng thÞ trêng míi víi viÖc s¶n xuÊt vµ b¸n nh÷ng lo¹i chÌ cã chÊt lîng cao vµ gi¸ ph¶i ch¨ng. TËp trung vµo qu¶ng ço vµ çc ho¹t ®éng tiÕp thÞ kh¸c ë nhiÒu níc vµ khu vùc.

§Ó cñng cè vµ më réng çc thÞ trêng truyÒn thèng cã kh¶ n¨ng nhËp khèi lîng lín chÌ tõ ViÖt nam nh thÞ trêng Trung §«ng víi kh¶ n¨ng nhËp 500.000 tÊn mét n¨m, thÞ trêng T©y ¢u víi kh¶ n¨ng nhËp tõ 10.000 tíi 15.000 tÊn mét n¨m; thÞ tr-êng Mü vµ ch©u Phi cã thÓ nhËp 5000 tíi 8.000 tÊn 1 n¨m.

Cñng cè tæ chøc Liªn hiÖp chÌ ViÖt nam kh«ng chØ trong ho¹t ®éng mµ c¶ vÒ thiÕt bÞ ®Ó ®¶m b¶o kiÓm so¸t chÊt lîng trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn s¶n phÈm, ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng trong níc vµ xuÊt khÈu. Cñng cè çc ho¹t ®éng hîp t¸c, céng t¸c ®Ó më réng thÞ trêng mét çch bÒn v÷ng.

ChÌ c©y cao- Shan tea:

ChÌ c©y cao (C.var. Shan) lµ mét trong 4 lo¹i chÌ ®· tån t¹i ë ViÖt nam tõ l©u. Çc khu vùc chñ yÕu mµ gièng chÌ nµy mäc lµ Suèi Giµng - Yªn B¸i, Cao Bã - Hµ Giang, Méc Ch©u – S¬n La, Lµo Cai.

Gièng chÌ nµy ®· ph¸t triÓn ë ViÖt nam tõ l©u. HiÖn t¹i, ph¸t triÓn c©y chÌ nµy lµ mét ho¹t ®éng trong ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn chÌ chung vµ còng n»m trong chiÕn lîc ph¸t triÓn chÌ l©u dµi cña ViÖt nam. Víi ®Æc ®iÓm sinh häc chÞu l¹nh vµ chÞu s¬ng tèt, lo¹i nµy rÊt thÝch hîp víi vïng nói.

HiÖn t¹i, chÌ c©y cao chØ ®îc dïng ®Ó s¶n xuÊt chÌ xanh ®Æc biÖt mÆc dï cã thÓ sö dông ®Ó s¶n xuÊt chÌ ®en rÊt tèt. Lý do lµ mÆc dï cã chÊt lîng cao, khèi lîng rÊt h¹n chÕ. Bªn c¹nh nh÷ng vïng kÓ trªn, còng cã mét sè diÖn tÝch nhá ®îc trång ë çc vïng nói cao kh¸c nh Lai Ch©u, B¾c C¹n, Thanh Ho¸. Mét sè n¬i ®· ph¸t triÓn gièng chÌ nµy kÓ c¶ Yªn B¸i, Hµ Giang, S¬n La víi tèc ®é trång t¨ng 30% mçi n¨m (trong 5 n¨m gÇn ®©y), vµ víi khèi lîng trung b×nh 200 tÊn chÌ kh« mçi n¨m (Yªn B¸i 60 tÊn, Hµ Giang 80 tÊn, S¬n La 60 tÊn trong n¨m 2000). Tæng diÖn tÝch chÌ c©y cao lµ 25 420 ha (chiÕm 31% tæng diÖn tÝch chÌ cña ViÖt nam - 1999).

Çc lo¹i chÌ chÕ biÕn tõ gièng chÌ nµy lµ chÌ xanh truyÒn thèng, chÌ xanh ®ãng tói. HiÖn t¹i, thÞ trêng chÝnh ®èi víi lo¹i chÌ nµy lµ thÞ trêng trong níc. Xu thÕ dïng çc s¶n phÈm chÊt lîng cao vµ ®îc s¶n xuÊt theo ph¬ng thøc h÷u c¬ lµ mét c¬ héi ®Ó s¶n xuÊt lo¹i chÌ nµy. HiÖn t¹i gi¸ lo¹i chÌ nµy cao h¬n so víi çc lo¹i chÌ xanh kh¸c mÆc dï c«ng nghÖ chÕ biÕn kh«ng phøc t¹p h¬n. VÝ dô, gi¸ trung b×nh cña chÌ xanh ®Æc biÖt (lµm tõ chÌ c©y cao) lµ 70.000 tíi 120.000 ®ång/kg trong khi gi¸ chÌ xanh thêng chØ b¸n ®îc tõ 30.000 ®Õn 50.000 ®ång/kg.

Gièng chÌ nµy chØ cã thÓ trång ë vïng nói cao miÒn b¾c ViÖt nam nh ®· ®Ò cËp ®Õn ë trªn, v× vËy sù c¹nh tranh trong viÖc s¶n xuÊt lo¹i chÌ nµy thÊp h¬n so víi çc lo¹i chÌ b×nh thêng kh¸c. §©y còng lµ mét lîi thÕ cho s¶n xuÊt.

HiÖn t¹i, cã mét sè trë ng¹i trong viÖc s¶n xuÊt chÌ c©y cao. ChÝnh phñ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn lo¹i chÌ nµy song gi¸ mua nguyªn liÖu tõ n«ng d©n cha ®ñ cao ®Ó khuyÕn khÝch n«ng d©n trång (2.500 ®ång/kg chÌ t¬i, trong khi gi¸ mua ®èi víi çc lo¹i chÌ b×nh thêng lµ 2000 ®ång/kg t¬i). Gi¸ b¸n cña lo¹i chÌ nµy vÉn cao ®èi víi mét bé phËn lín d©n chóng. Çc ho¹t ®éng tiÕp thÞ vÉn h¹n chÕ. Nh÷ng trë ng¹i nµy dÉn ®Õn viÖc më réng diÖn tÝch trång chËm, b¸n s¶n phÈm chËm vµ thÞ trêng hÑp (s¶n phÈm nµy cha ®îc giíi thiÖu tíi nhiÒu tØnh ®ång b»ng.).

Tña Chïa - Lai Ch©u còng lµ mét vïng cã chÌ c©y cao tõ l©u. Kh¶o s¸t gÇn ®©y cho thÊy chÌ c©y cao ®· ®îc trång r¶i r¸c víi mét diÖn tÝch kho¶ng 2000ha tõ rÊt l©u (kho¶ng 200 n¨m?). Gièng chÌ nµy ®îc ngêi Trung Quèc ®a ®Õn (téc ngêi Xa Phang). T¶ S×nh Thµng, Sin Chay vµ Sa Ph×nh lµ nh÷ng x· trång nhiÒu lo¹i chÌ nµy trong huyÖn. Kh¶o s¸t t¹i çc x· nµy cho thÊy 275 hé gia ®×nh cã chÌ c©y cao víi tæng sè 9934 c©y, trong ®ã 6164 cÊy ®· cã ®êng kÝnh h¬n 10cm. Sè c©y chÌ nµy t¬ng ®¬ng víi 6 ha chÌ trång theo mËt ®é th«ng thêng.

Cho tíi nay, gièng chÌ nµy vÉn mäc tù nhiªn mµ kh«ng hÒ ®îc ch¨m sãc víi n¨ng suÊt thÊp (10kg t¬i/vô). Víi tr×nh ®é

of 39

chÕ biÕn kÐm vµ çc khã kh¨n kh¸c (®êng giao th«ng kÐm, thiÕu th«ng tin,...) s¶n phÈm chñ yÕu do ngêi d©n ®Þa ph¬ng tiªu thô.

T×nh h×nh hiÖn t¹i cho thÊy gièng chÌ nµy cã thÓ sinh trëng rÊt tèt ë Tña Chïa víi vô thu ho¹ch ®Çu tiªn b¾t ®Çu kho¶ng 7 n¨m sau khi trång. ChÝnh quyÒn tØnh ®· quyÕt ®Þnh Tña Chïa sÏ lµ vïng träng ®iÓm ph¸t triÓn gièng chÌ nµy. KÕ ho¹ch cña huyÖn lµ sÏ trång 50ha trong n¨m 2000, 300 ha vµo n¨m 2004.

Trong kÕ ho¹ch nµy, c©y gièng ë Tña Chïa cã h¹t tõ nguån hiÖn cã. C«ng ty Gièng c©y trång cña tØnh chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng chÕ biÕn chÌ, mét ®¬n vÞ chÕ biÕn chÌ sÏ ®îc x©y dùng ë T¶ S×n Thµng - Tña Chïa vµo n¨m 2000 ®Ó gióp ®ì n«ng d©n vÒ sè lîng chÌ hiÖn cã. ChÝnh quyÒn tØnh vµ huyÖn còng ®ang kªu gäi nguån trî gióp tõ çc çc dù ¸n cho ch-¬ng tr×nh nµy.

2.2. Bíc 2: Lùa chän çc s¶n phÈm cã nhiÒu høa hÑn nhÊt/Xen canh

Trong 2 ngµy cho mçi nhãm môc tiªu, víi th«ng tin ®· ®îc ph©n tÝch vµ th¶o luËn trùc tiÕp, nhãm c«ng t¸c ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho çc ®¹i diÖn cña çc nhãm nhËn biÕt nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ cã çc híng ph¸t triÓn l©u dµi nh: Sa Nh©n-Amomum Xanthoids, Çnh KiÕn- Seed Lac, C©u tich- Cibotium barometz, §ç Träng- Eucomnia ulmoides mµ kh«ng th¶o luËn vÒ çc lo¹i kh¸c.

Sau ®ã vµo cuèi ngµy thø hai th× nhãm c«ng t¸c tiÕn hµnh mét bµi tËp ®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh çc c¬ héi vµ h¹n chÕ cña tõng s¶n phÈm ®îc chän vµ ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt nh÷ng h¹n chÕ ®ã ®Ó sö dông trong çc chiÕn lîc ë pha kÕ tiÕp.

Çc tiªu chÝ lùa chän s¶n phÈm cã nhiÒu høa hÑn nhÊt:

Nh÷ng ngêi tham gia ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸nh gi¸ çc s¶n phÈm th«ng qua çc tiªu chÝ chÝnh trong b¶ng sau:

BiÓu 1: Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm:

ThÞ trêng/khu vùc kinh tÕ

� Nguån nguyªn liÖu th«: Nguån cung cÊp hiÖn t¹i vµ t¬ng lai cã qui m« lín vµ æn ®Þnh nh thÕ nµo?

� TiÒm n¨ng thÞ trêng/nhu cÇu: Nhu cÇu cña çc nhãm kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm nh thÕ nµo?

� C¹nh tranh: (§Ó t×m hiÓu thÞ trêng- møc c¹nh tranh)

� Çc h¹n chÕ kinh doanh: (Çc h¹n chÕ vÒ çc kªnh thÞ trêng, chÝnh s¸ch, chuyªn m«n, çc xu híng tµi chÝnh)

� Lîi nhuËn: LiÖu chi phÝ s¶n xuÊt cã cho thÓ ®em l¹i lîi nhuËn thÝch ®¸ng kh«ng?

Qu¶n lý tµi nguyªn/m«i trêng

� Thêi gian cã thÓ sö dông Lîng thêi gian cã thÓ ®îc sö dông trong n¨m lµ bao nhiªu?

� Kh«ng gian cã thÓ sö dông Møc ®é s½n cã cña s¶n phÈm nh thÕ nµo vµ sè lîng lµ bao nhiªu?

� Thêi gian s¶n xuÊt Thêi gian tõ lóc gieo trång ®Õn khi thu ho¹ch (®èi víi çc s¶n phÈm canh t¸c)

� Kh¶ n¨ng t¸i sinh (§èi víi çc s¶n phÈm l©m nghiÖp)

� ¶nh hëng cña thu ho¹ch ®èi víi sù sèng cña çc loµi sinh vËt

of 39

Qui tr×nh lùc chän çc s¶n phÈm cã nhiÒu høa hÑn

Víi nh÷ng tiªu chÝ ®îc cung cÊp, çc ®¹i diÖn nhãm ®îc híng dÉn lùa chän çc s¶n phÈm cã nhiÒu høa hÑn b»ng çch lµm bµi tËp tÝnh ®iÓm sau:

� Mçi s¶n phÈm x¸c ®Þnh ®îc ®èi chiÕu víi b¶ng tiªu chÝ. � Tham chiÕu víi çc d÷ liÖu ph©n tÝch cña mçi s¶n phÈm, çc ®¹i diÖn ®· khoanh trßn ®iÓm phï hîp nhÊt víi tõng

tiªu chÝ (xem mét mÉu h×nh thøc tiªu chÝ lùa chän cña Çnh KiÕn- Seed Lac ë phô lôc 5). � TÝnh tæng ®iÓm cña mçi s¶n phÈm. � Sau ®ã ®iÓm cña çc s¶n phÈm kh¸c nhau ®îc ®em so s¸nh qua b¶ng sau:

B¶ng 2: So s¸nh kÕt qu¶ cña çc s¶n phÈm (VÝ dô ë x· Trung Thu)

(§èi víi çc s¶n phÈm l©m nghiÖp) � ¶nh hëng cña s¶n xuÊt ®èi víi m«i trêng

LÜnh vùc tæ chøc/x· héi/chÝnh s¸ch

� §ãng gãp vµo thu nhËp ViÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm ®ãng gãp vµo thu nhËp cña nh÷ng ngêi sö dông cã liªn quan ë møc ®é nµo?

� Lîi Ých cho céng ®ång Céng ®ång ®Þa ph¬ng sÏ ®îc lîi Ých g× tõ viÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm?

� Kinh nghiÖm víi s¶n phÈm S¶n phÈm cã míi mÎ ®èi víi ngêi sö dông kh«ng?Hä cã kinh nghiÖm g× trong s¶n xuÊt kh«ng?

� Kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm ViÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm cã t¸c ®éng nh thÕ nµo ®èi víi viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm?

� T¸c ®éng vÒ giíi Phô n÷ tham gia hoÆc bÞ ¶nh hëng thÕ nµo qua viÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm ?

LÜnh vùc c«ng nghÖ/khoa häc

� Phï hîp víi çc doanh nghiÖp n«ng th«n- ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt � Phï hîp víi çc doanh nghiÖp ë n«ng th«n- çc yªu cÇu vÒ c«ng nghÖ � T×nh tr¹ng c¬ së h¹ tÇng � Nh©n lùc/chuyªn m«n � Nh©n lùc/sè lîng

S¶n phÈm

Tiªu chÝ Sa Nh©n- Amomum Xanthoides

C©u tÝch- Cibotium barometz

Çnh KiÕn- Seed Lac

§ç Träng- Eucomnia ulmoides

LÜnh vùc thÞ trêng/kinh tÕ

Nguån nhiªn liÖu th« 2 1 3 1

TiÒm n¨ng thÞ trêng/møc cÇu 3 3 3 2

C¹nh tranh 3 1 3 1

Çc h¹n chÕ ®èi víi doanh nghiÖp 2 3 2 1

Kh¶ n¨ng sinh lêi 3 1 3 3

Qu¶n lý tµi nguyªn/m«i trêng

of 39

(Çch lµm t¬ng tù còng ®· ®îc lµm ë SÝnh Ph×nh vµ tæng sè ®iÓm ghi ®îc ë çc s¶n phÈm lµ: §ç träng: 38, Çnh kiÕn: 50, CÈu tich:36 vµ Sa nh©n: 46)

Tõ viÖc so s¸nh nµy, nh÷ng ngêi tham gia lùa chän mét çch kh¸ch quan çc s¶n phÈm cã sè ®iÓm cao nhÊt cïng víi sù quan t©m cña m×nh ®Ó quyÕt ®Þnh ph¸t triÓn lo¹i nµo. Çc s¶n phÈm mµ nh÷ng ngêi tham gia quyÕt ®Þnh ph¸t triÓn gåm: Sa nh©n- Amomum Xanthoides, Çnh KiÕn- Seed Lac.

2.3 Bíc 3: ThiÕt lËp çc nhãm s¶n xuÊt

ViÖc nhËn biÕt vµ thiÕt lËp çc doanh nghiÖp n«ng th«n lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch thÞ trêng vµ ph¸t triÓn. Çc nhµ doanh nghiÖp n«ng th«n lµ nh©n tè quan träng cho viÖc thùc thi nhiÒu h¬n n÷a çc ho¹t ®éng.

Trong pha 1, nh÷ng ngêi tham gia ®· ®îc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó nhËn biÕt nh÷ng vÊn ®Ò tiªu cùc mµ çc doanh nghiÖp nhá n«ng th«n sÏ gÆp ph¶i nÕu lµm viÖc riªng lÎ vµ hä sÏ cã lîi Ých nh thÕ nµo nÕu lµm viÖc theo nhãm. Vµo cuèi pha 1, ng-êi ta ®· ®Ò xuÊt lµ mçi nhãm cã chung Ých lîi nªn tæ chøc thµnh çc doanh nghiÖp n«ng th«n, x©y dùng trªn c¬ së lùa chän nh÷ng doanh nh©n cã sù quan t©m lín nhÊt. §èi víi x· míi Trung Thu kh«ng tham gia pha 1, bíc nµy còng ®· ®îc gi¶i thÝch ng¾n gän vµ tÊt c¶ nh÷ng ngêi tham gia ®Òu nhÊt trÝ tæ chøc çc nhãm cã chung lîi Ých tù ph¸t thµnh çc doanh nghiÖp n«ng th«n do nh÷ng ngêi cã sù quan t©m lín nhÊt khëi xíng.

§Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ngêi tham gia trong viÖc h×nh thµnh çc nhãm cã chung lîi Ých, trong ngµy héi th¶o cña mçi nhãm ®¹i diÖn, nh÷ng ngêi tham gia ®· lµm nh÷ng bµi thùc hµnh sau:

Thêi gian cã thÓ sö dông 1 3 1 3

Kh«ng gian cã thÓ sö dông 3 3 2 1

Thêi gian tíi lóc s¶n xuÊt 2 2 1

TiÒm n¨ng t¸i sinh 3 2 3 2

¶nh hëng cña thu ho¹ch ®èi víi sù sèng cña çc loµi sinh vËt

2 1 2 1

¶nh hëng cña s¶n xuÊt tíi m«i trêng 2 2 3 3

ChÝnh s¸ch/x· héi/tæ chøc

Lîi Ých cho céng ®ång 2 1 3 2

§ãng gãp vµo thu nhËp 4 0 4 2

Kinh nghiÖm víi s¶n phÈm 2 1 3 1

Kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm 2 2 2 0

Çc t¸c ®éng vÒ giíi 2 2 2 2

LÜnh vùc khoa häc/c«ng nghÖ

Phï hîp víi çc doanh nghiÖp n«ng th«n- ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt 3 3 2 3

Phï hîp víi çc doanh nghiÖp n«ng th«n- çc yªu cÇu c«ng nghÖ

3 3 3 2

T×nh tr¹ng c¬ së h¹ tÇng 1 1 1 1

Nh©n lùc/chuyªn m«n 2 1 2 1

Nh©n lùc/sè lîng 3 3 3 3

Tæng 49 37 52 36

of 39

� Chia sÎ kinh nghiÖm lµm viÖc theo nhãm trong qu¸ khø. � LiÖt kª çc lîi Ých mµ hä cã ®îc qua viÖc lµm viÖc theo nhãm. � M« t¶ çch thµnh lËp çc nhãm vµ nh÷ng qui t¾c ho¹t ®éng nhãm. � Tõ nh÷ng kinh nghiÖm cña m×nh, hä ®· ®a ra nh÷ng ®Ò xuÊt g× ®Ó ho¹t ®éng nhãm tèt h¬n cho lÇn nµy. � Qua th¶o luËn, çc qui t¾c c¬ b¶n ®Ó h×nh thµnh çc nhãm nhµ s¶n xuÊt do nh÷ng ngêi tham gia khëi xíng lµ:

� Tham gia tù ph¸t � Dùa vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh: hä hµng, lµng xãm. � DiÖn tÝch ®Êt - dùa vµo diÖn tÝch rõng vµ diÖn tÝch ®Êt canh t¸c thuËn tiÖn cho viÖc qu¶n lý.

Sau khi hoµn thµnh çc bµi tËp lùa chän nh÷ng s¶n phÈm cã nhiÒu høa hÑn nhÊt vµ tæ chøc çc nhãm nhµ s¶n xuÊt, nh÷ng ngêi tham gia ®· quay trë vÒ vµ gi¶i thÝch cho bµ con d©n b¶n vÒ nh÷ng bíc hä ®· thùc hµnh, nh÷ng s¶n phÈm cã nhiÒu høa hÑn nµo ®· ®îc lùa chän vµ tæ chøc çc nhãm s¶n xuÊt dùa trªn nh÷ng s¶n phÈm ®ã. B¶ng 3 díi ®©y liÖt kª nh÷ng s¶n phÈm ®· ®îc chän ®Ó ph¸t triÓn trong sè nh÷ng s¶n phÈm x¸c ®Þnh lµ cã nhiÒu høa hÑn nhÊt, sè nhãm s¶n xuÊt, nh÷ng ngêi khëi xíng vµ sè thµnh viªn cho tõng s¶n phÈm.

B¶ng 3: Sè çc nhãm nhµ s¶n xuÊt, nh÷ng ngêi ®¹i diÖn vµ sè thµnh viªn trªn mét s¶n phÈm.

(SÝnh Ph×nh cha hoµn thµnh viÖc thµnh lËp çc nhãm së thÝch- Çc ®¹i diÖn chØ lµ ngêi ë çc b¶n cã çc s¶n phÈm x¸c ®Þnh: b¶n Phinh Dzinh 2, b¶n Tµ Lµ Ço vµ b¶n Vµng Chua).

3. ChiÕn lîc ®Ò xuÊt (Pha 3 cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch vµ ph¸t triÓn thÞ trêng)

Sau khi thµnh lËp çc nhãm cã chung lîi Ých, nh÷ng ngêi ®¹i diÖn cña çc nhãm tËp trung héi th¶o mét ngµy ®Ó ®¸nh gi¸ kü lìng 2 s¶n phÈm ®îc chän vµ ®Ò xíng viÖc trång xen canh æn ®Þnh vµ kÕ ho¹ch kinh doanh.

Çc môc tiªu:

� H×nh thµnh mét chiÕn lîc xen canh gåm chiÕn lîc cô thÓ cho tõng s¶n phÈm. � Ph¸t triÓn çc kÕ ho¹ch kinh doanh æn ®Þnh cho pha s¶n xuÊt ban ®Çu.

KÕt qu¶ mong ®îi:

� Mét chiÕn lîc xen canh vµ çc chiÕn lîc cô thÓ cho tõng s¶n phÈm ®îc ®Ò xuÊt. � Çc kÕ ho¹ch kinh doanh æn ®Þnh cho tõng s¶n phÈm ®îc ®Ò xíng.

S¶n phÈm X· XÝnh Ph×nh X· Trung Thu

§¹i diÖn Sè thµnh viªn

§¹i diÖn Sè thµnh viªn

Sa Nh©n- Amomum Xanthoides,

Giµng A Sö- Phi Dzinh 2 3 Thµo A Ky- b¶n Pho 11

Cï A Ch¸ng- Vµng Chua Thµo Se Dinh- b¶n Chang Phµng Khæ

21

Sïng Sa V- b¶n Pu Ka Dzao 20

Çnh KiÕn- Seed Lac,

Giµng A Sö- Phi Dzinh 2 10 Thµo A Ky- B¶n Pho 11

Sïng A Khai- Tµ Lµ Ço Thµo Se Dinh- b¶n Chang Phang Kho

24

Sïng Sa Vu- b¶n Pu Ka Dzao 21

Ly A Chang- b¶n Trung Thu 12

of 39

Ph¬ng ph¸p luËn:

Môc ®Ých cña viÖc sö dông ph¬ng ph¸p ph©n tÝch thÞ trêng vµ ph¸t triÓn lµ ®Ó gióp n«ng d©n t¹o mét nguån thu nhËp tiÒn mÆt mµ kh«ng ph¸ ho¹i c¬ së tµi nguyªn vµ do ®ã b¶o vÖ ®îc m«i trêng sèng cña m×nh. ë giai ®o¹n nµy, çc s¶n phÈm cã nhiÒu høa hÑn ®· ®îc lùa chän vµ çc h×nh thøc nhãm çc nhµ s¶n xuÊt còng ®· ®îc h×nh thµnh. Tuy vËy, cÇn ph¶i hiÓu biÕt s©u h¬n n÷a vÒ çc s¶n phÈm ®Ó tr¸nh çc vÊn ®Ò cã thÓ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh thùc thi çc kÕ ho¹ch kinh doanh. Mét vÊn ®Ò quan träng cña pha nµy lµ t×m ra nh÷ng h¹n chÕ tríc khi v¹ch kÕ ho¹ch kinh doanh.

Trong pha nµy, nh÷ng ngêi ®¹i diÖn cña çc nhãm s¶n xuÊt tham gia héi th¶o ®· th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan cña tõng s¶n phÈm vµ ®· thùc hµnh ®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng h¹n chÕ trong s¶n xuÊt/tiÕp thÞ mçi s¶n phÈm vµ t×m gi¶i ph¸p cho nh÷ng h¹n chÕ ®ã, thiÕt lËp kÕ ho¹ch ®¬n gi¶n cho s¶n xuÊt tríc m¾t.

Ph¸c th¶o chiÕn lîc ®Ò xuÊt:

Bµ con d©n b¶n ®· ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó lùa chän çc s¶n phÈm nhiÒu høa hÑn mµ hä tin tëng ph¸t triÓn. Nh÷ng s¶n phÈm ®ã lµ: Sa nh©n- Amomum Xanthoides vµ Çnh kiÕn- Seed Lac. C©u hái lóc nµy lµ chän s¶n phÈm nµo vµ bá s¶n phÈm nµo vµ chiÕn lîc xen canh nµo tõ bèi c¶nh dù ¸n còng nh tõ quan ®iÓm cña n«ng d©n. Cuèi cïng quyÕt ®Þnh ®îc ®a ra lµ:

ChiÕn lîc tiÕp thÞ, gåm: çc ph¬ng ¸n thÞ trêng, thÞ trêng hçn hîp, chiÕn lîc ®Þnh gi¸ vµ çc xu híng tæ chøc (vÝ dô nhchiÕn lîc chÕ biÕn, s¶n xuÊt vµ çc mÆt kh¸c cã liªn quan).

ChiÕn lîc qu¶n lý tµi nguyªn: Çc ph¬n ¸n qu¶n lý tµi nguyªn vµ nh÷ng ngêi céng t¸c tèt nhÊt.

ChiÕn lîc ph¸t triÓn x· héi: lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t triÓn s¶n phÈm mét çch tèt nhÊt cã xem xÐt ®Õn mÆt x· héi (hîp ®ång, ®¨ng ký, liªn kÕt,...)

ChiÕn lîc dùa trªn c¬ së:

� Tr¸nh nh÷ng t¸c ®éng x· héi tiªu cùc (vÊn ®Ò giíi, ®Êt ®ai, tiÕp cËn nguån lùc...) � Çc doanh nghiÖp n«ng th«n ph¶i hiÓu râ m×nh vµ ho¹t ®éng kinh doanh bÒn v÷ng. � Çc doanh nghiÖp n«ng th«n cÇn tr¸nh phô thuéc kinh tÕ vµo mét s¶n phÈm hay mét kh¸ch hµng. � Tr¸nh phô thuéc vµo nguån tÝn dông kh«ng thÓ tiÕp cËn ®îc hoÆc vµo th«ng tin thÞ trêng.

ChiÕn lîc tiÕp thÞ:

C¬ cÊu ph¸t triÓn s¶n xuÊt:

Mét trong nh÷ng ph¸t hiÖn quan träng trong pha 1 th«ng qua ph©n tÝch çc môc tiªu tµi chÝnh cña nhãm môc tiªu lµ nhu cÇu c¶i thiÖn tµi chÝnh tr«ng ®îi cña d©n b¶n tõ 1 200 000 ®ång ®Õn 6 800 000 ®ång víi ®a sè lµ 3 000 000 ®ång ®Õn 6 000 000 ®ång mét n¨m. HiÖn t¹i, çc hé gia ®×nh cè g¾ng tho¶ m·n nhu cÇu cña m×nh b»ng bÊt cø ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµo mµ hä cã thÓ thùc hiÖn. §Ó ®¸p øng nhu cÇu mong ®îi, chiÕn lîc ®Ò xuÊt ®Ó ph¸t triÓn çc s¶n phÈm x¸c ®Þnh lµ çc hé gia ®×nh kh«ng ph¸t triÓn s¶n phÈm mét çch ®éc lËp. Dùa vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña m×nh, mét hé gia ®×nh cã thÓ tËp trung vµo mét s¶n phÈm trong khi nh÷ng hé kh¸c cã thÓ tËp trung vµo s¶n phÈm chÝnh vµ nh÷ng s¶n phÈm kh¸c. D©n b¶n còng thÊy ®îc tÇm quan träng cña sù ®a d¹ng trong s¶n xuÊt ë khu vùc cña m×nh. D©n b¶n cµng khã kh¨n trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp th× hä cµng cÇn cã çc nguån thu nhËp tiÒn mÆt ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu l¬ng thùc. ChÝnh v× lý do nµy mµ hä ®· ®Ò xuÊt mét hçn hîp s¶n phÈm cho chiÕn lîc ph¸t triÓn.

Çc ph¬ng ¸n thÞ trêng:

Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò chñ chèt cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ çc ý tëng kinh doanh x¸c ®Þnh ph¶i ®¸p øng mäi yªu cÇu (môc tiªu kinh tÕ, phï hîp víi m«i trêng, çc vÊn ®Ò x· héi, nh©n lùc,...). §Ó ®a ra mét chiÕn lîc bÒn v÷ng cÇn ph¶i ®¶m b¶o r»ng kinh doanh sÏ cã ®é rñi ro thÊp, s¶n xuÊt/thÞ trêng cña s¶n phÈm sÏ kh«ng qu¸ phøc t¹p, vÝ dô nh chiÕn lîc lùa chän cÇn ph¶i bÒn v÷ng vµ Ýt rñi do vÒ l©u vÒ dµi.

Xem xÐt nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ ®Þa ph¬ng nh m« t¶ ë çc phÇn trªn cho thÊy çc ®¹i diÖn cña çc nhãm s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh b¾t ®Çu pha s¶n xuÊt cña m×nh víi thÞ trêng trong huyÖn (s¶n phÈm hiÖn cã/thÞ trêng hiÖn cã) vµ sau khi cã

of 39

nhiÒu kinh nghiÖm s¶n xuÊt h¬n th× hä tiÕn hµnh t×m kiÕm thÞ trêng trong tØnh vµ çc thÞ trêng kh¸c.

ChiÕn lîc ®Þnh gi¸:

HiÖn nay ngêi d©n b¶n rÊt phô thuéc vµo ngêi mua trong viÖc b¸n s¶n phÈm cña m×nh bëi v× hä rÊt cÇn tiÒn mÆt, trong khi ®ã hä thiÕu th«ng tin thÞ trêng còng nh çc vÊn ®Ò vÒ tiÕp thÞ s¶n phÈm. Víi nh÷ng khã kh¨n ®ã th× d©n b¶n kh«ng quan t©m liÖu gi¸ b¸n cã trang tr¶i ®îc chi phÝ s¶n xuÊt hay kh«ng (thËm chÝ hä ch¼ng bao giê tÝnh ®Õn chi phÝ lao ®éng), hä chØ b¸n s¶n phÈm víi mét gi¸ rÊt thÊp ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ tiÒn mÆt. Nh÷ng ngêi ®¹i diÖn tham gia ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nhËn biÕt r»ng ®Ó ®¶m b¶o cho sù sèng cßn cña c«ng viÖc kinh doanh, gi¸ c¶ cña s¶n phÈm ph¶i ®em l¹i mét lîi nhuËn hîp lý cã thÓ trang tr¶i tÊt c¶ chi phÝ s¶n xuÊt vµ çc kho¶n kh¸c, ®ång thêi cã thÓ hoµn vèn ®Çu t, cã ®îc mét sè d nhÊt ®Þnh ®Ó ®Çu t l©u dµi, thu hót vµ ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn vµ cã thÓ liªn doanh liªn kÕt víi çc ®èi t¸c kh¸c.

Liªn kÕt thÞ trêng vµ ®èi t¸c:

Qua th¶o luËn vµ nh÷ng bµi thùc hµnh, nh÷ng ngêi tham gia ®· hiÓu râ h¬n r»ng kinh doanh dùa vµo rõng vµ vên kh«ng thÓ ®éc lËp víi nhau. Qu¸ tr×nh tiÕp thÞ cña nh÷ng s¶n phÈm nµy cÇn ph¶i ®îc thùc hiÖn b»ng nhiÒu bíc vµ nhiÒu ngêi vµ ph¶i cã sù phèi hîp hµnh ®éng nghiªm tóc. Nh÷ng ngêi thùc hiÖn lµ nh÷ng ngêi lµm trùc tiÕp (ngêi thu ho¹ch, ngêi chÕ biÕn, ngêi vËn chuyÓn, bu«n b¸n,...) vµ nh÷ng ngêi lµm gi¸n tiÕp (dÞch vô kü thuËt, ngêi lµm chÝnh s¸ch,...). §iÒu nµy cã nghÜa lµ ®Ó ph¸t triÓn çc s¶n phÈm x¸c ®Þnh th× çc nhµ s¶n xuÊt ph¶i x¸c ®Þnh çc ®èi t¸c vµ liªn minh cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh tiÕp thÞ ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu kinh doanh.

ChiÕn lîc liªn kÕt thÞ trêng thùc tÕ ®· ®îc x¸c ®Þnh nh sau:

� §¸nh gi¸ l¹i t×nh h×nh thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh cÇn liªn kÕt víi ®èi tîng nµo ®Ó cã thÓ kh¾c phôc ®îc nh÷ng h¹n chÕ vÒ qu¶n lý nguån ®Êt, hç trî kü thuËt, tæ chøc s¶n xuÊt, çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch...(víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, çc dÞch vô më réng, dù ¸n,...)

� X¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i c¶i tiÕn trong viÖc tiÕp thÞ s¶n phÈm b»ng çch h×nh thµnh çc liªn minh víi nh÷ng ngêi cã liªn quan (hîp ®ång víi th¬ng gia, giao kÌo víi çc nhãm nhµ s¶n xuÊt kh¸c,...)

ChiÕn lîc s¶n xuÊt:

Víi nh÷ng th«ng tin s¸ng tá vÒ thÞ trêng/m«i trêng, çc ph¬ng diÖn kü thuËt, qu¶n lý nguån lùc/m«i trêng, tæ chøc/x· héi, çc ®¹i diÖn nhãm nhµ s¶n xuÊt ®· ®a ra chiÕn lîc s¶n xuÊt cña m×nh. Nh÷ng tiªu chÝ chÝnh lµ:

Møc ®é phøc t¹p cña c«ng nghÖ: s¶n xuÊt, gÆt h¸i vµ chÕ biÕn s¶n phÈm hiÖn cã theo ph¬ng thøc truyÒn thèng cã c¶i tiÕn kü thuËt.

Kü n¨ng canh t¸c/thu ho¹ch vµ chÕ biÕn: Yªu cÇu kü n¨ng thÊp nhng ®îc n©ng cao qua ®µo t¹o kü thuËt s¬ bé hîp lý nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt lîng s¶n phÈm, ®¹t ®îc môc ®Ých kinh doanh. Nh÷ng c¶i tiÕn vÒ kü thuËt sÏ ®em l¹i lîi Ých cho céng ®ång.

� Qui m« doanh nghiÖp: Çc nhãm hé gia ®×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ b¸n s¶n phÈm ë cÊp céng ®ång. � Kü n¨ng qu¶n lý: KiÕn thøc qu¶n lý d©n ®Þa ph¬ng ®ñ ®Ó qu¶n lý çc nhãm s¶n xuÊt nhng ®µo t¹o qu¶n lý

c¬ b¶n th× sÏ tèt h¬n cho hä. � Nhu cÇu vÒ nguyªn liÖu th«: Nguyªn liÖu th« cho çc s¶n phÈm x¸c ®Þnh th× cã s½n ë ®Þa ph¬ng, çc ho¹t ®éng

s¶n xuÊt kh«ng g©y h¹i cho tµi nguyªn thiªn nhiªn. §µo t¹o kü thuËt rÊt cÇn thiÕt ®Ó tr¸nh çc ¶nh hëng tiªu cùc. � Qu¶n lý chÊt lîng: §Þa ph¬ng qu¶n lý. Th«ng tin vÒ çc tiªu chuÈn thÞ trêng vµ ®µo t¹o kü thuËt n©ng cao chÊt

lîng s¶n phÈm rÊt cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao kiÕn thøc. � Ph¬ng tiÖn dù tr÷: Çc s¶n phÈm ®· ®îc lùa chän kh«ng ®ßi hái cao vÒ dù tr÷. Th«ng qua ®µo t¹o kü thuËt, çc nhµ

s¶n xuÊt ®Þa ph¬ng cã thÓ tæ chøc tèt çc ho¹t ®éng dù tr÷. � Chän c¬ së h¹ tÇng vµ ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn: Çc s¶n phÈm ®îc lùa chän kh«ng ®ßi cao vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ

®iÒu kiÖn vËn chuyÓn, ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña ®Þa ph¬ng cã thÓ chÊp nhËn ®îc.

ChiÕn lîc qu¶n lý tµi nguyªn:

Nh×n chung ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®· thÊy ®îc r»ng çc ho¹t ®éng thu ho¹ch, s¶n xuÊt g©y h¹i cho tµi nguyªn vµ m«i tr-

of 39

êng cña m×nh. Qua çc kÕt qu¶ kiÓm kª tµi nguyªn ë pha 1 vµ viÖc thùc hµnh çc bµi tËp, ngêi d©n ®· dÔ dµng nhËn ra çc vÊn ®Ò qu¶n lý tµi nguyªn vµ cã thÓ lùa chän çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt æn ®Þnh, bÒn v÷ng trong thêi gian dµi cã tÝnh ®Õn çc ph¬ng diÖn qu¶n lý nguån lùc. Ngoµi ra nhãm c«ng t¸c còng hç trî cho hä khëi xíng chiÕn lîc qu¶n lý nguån lùc ®em l¹i nguån cung cÊp nguyªn liÖu th« æn ®Þnh. ChiÕn lîc qu¶n lý nguån lùc bao gåm:

� Çc s¶n phÈm ®îc chän canh t¸c dùa trªn çc nguån cung cÊp s½n cã t¹i ®Þa ph¬ng. � Víi nh÷ng s¶n phÈm ®îc chän, sÏ kh«ng cã vÊn ®Ò g× vÒ nguån cung cÊp nguyªn liÖu th« nÕu nh s¶n xuÊt ®îc më

réng. � ViÖc s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi m«i trêng, ®ãng gãp cho viÖc b¶o vÒ rõng, ®Êt ®ai vµ çc gi¸

trÞ kh¸c.

§Ó ph¸t triÓn hai s¶n phÈm ®îc chän lµ Sa nh©n- Amomum Xanthoides and Çnh KiÕn- Seed Lac cã tÝnh ®Õn ph¬ng diÖn qu¶n lý tµi nguyªn, vÊn ®Ò chÝnh mµ çc nhµ s¶n xuÊt quan t©m lµ çch tiÕp cËn tµi nguyªn ®Êt. Cho ®Õn nay th× chØ ®Êt n«ng nghiÖp míi ®îc giao cho d©n b¶n cßn ®Êt rõng chØ ®îc ph©n cho cÊp qu¶n lý ë th«n b¶n. §Ó qu¶n lý tèt h¬n, ®Æc biÖt lµ viÖc s¶n xuÊt Sa Nh©n, çc nhµ s¶n xuÊt cÇn ph¶i ®îc cÊp ®Êt rõng theo nhãm vµ hé gia ®×nh. §Ó ®¹t ®îc yªu cÇu qu¶n lý nµy, çc nhãm s¶n xuÊt cÇn ph¶i liªn kÕt víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng trong viÖc tæ chøc tiÕp cËn tµi nguyªn ®Êt.

Mét vÊn ®Ò kh¸c trong qu¶n lý nguån tµi nguyªn lµ Sa Nh©n lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm rõng do chÝnh phñ qu¶n lý (®Ó b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn). Çc nhãm s¶n xuÊt còng cÇn ph¶i liªn kÕt víi çc ®¬n vÞ cña chÝnh phñ trong viÖc mua b¸n çc s¶n phÈm thu ho¹ch.

ChiÕn lîc ph¸t triÓn x· héi:

Tæ chøc chuyªn m«n cña çc doanh nghiÖp n«ng th«n lµ mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng kinh doanh. ChÝnh v× vËy viÖc x¸c ®Þnh h×nh thøc tæ chøc cho doanh nghiÖp n«ng th«n lµ viÖc hÕt søc quan träng.

Víi hai s¶n phÈm ®îc chän lµ Sa nh©n- Amoum Xathioides and Çnh KiÕn- Seed lac, nÕu qui m« s¶n xuÊt ®îc më réng th× sÏ cã ¶nh hëng tiªu cùc ®Õn qu¶n lý tµi nguyªn. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh lµ thiÕu kü thuËt míi cho viÖc n©ng cao s¶n lîng, gi¸ thÊp vµ bÊt æn ®Þnh do b¸n lÎ, kh¶ n¨ng tiÕp cËn tµi nguyªn ®Êt bÞ h¹n chÕ... Víi sù hç trî cña nhãm c«ng t¸c, çc nhµ s¶n xuÊt ®· quyÕt ®Þnh h×nh thµnh çc nhãm s¶n xuÊt cã chung lîi Ých. §iÒu nµy gióp hä cã ®îc nh÷ng çi mµ hä kh«ng cã ®îc nÕu hä lµm viÖc riªng lÎ.

ViÖc h×nh thµnh çc nhãm s¶n xuÊt cã nh÷ng chøc n¨ng sau:

� Qu¶n lý tµi nguyªn: TiÕp cËn tµi nguyªn ®Êt, n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý rõng tù nhiªn, tæ chøc canh t¸c. � N©ng cao s¶n lîng: Chia sÎ kinh nghiÖm, tæ chøc ®µo t¹o, trao ®æi lao ®éng. � TiÕp nhËn nh÷ng hç trî vÒ hµnh chÝnh, kü thuËt vµ tµi chÝnh tõ çc dù ¸n, çc dÞch vô më réng,... � ThiÕt lËp liªn minh ®Ó ho¹t ®éng tiÕp thÞ cã hiÖu qu¶ h¬n: Ký hîp ®ång víi çc th¬ng gia, xin hç trî çc nguån

lùc (tõ çc tæ chøc) ®Ó s¶n lîng cña çc nhãm ngµy mét t¨ng.

ChiÕn lîc chung:

Dùa trªn nh÷ng kÕt qu¶ tõ giai ®o¹n tríc vµ qua kh¶o s¸t thÞ trêng, qua hoµn c¶nh thùc tÕ, nh÷ng ngêi ®¹i diÖn cña çc nhãm ®· ®Ò xuÊt mét chiÕn lîc chung cho s¶n xuÊt cña m×nh:

� Trång thÝ ®iÓm s¶n phÈm Sa nh©n- Amomum Xanthoides víi çc nhãm së thÝch (3 nhãm ë x· Trung Thu vµ 2 nhãm ë x· Sinh Phinh) víi sù hç trî cña dù ¸n (hç trî vÒ tµi chÝnh, tæ chøc vµ kü thuËt) ®ång thêi b¶o vÖ vµ qu¶n lý tèt nguån tµi nguyªn Sa Nh©n- Amomum Xanthoides.

� C¶i tiÕn s¶n xuÊt hiÖn t¹i vµ kinh doanh s¶n phÈm Çnh KiÕn- Seed Lac ë hai x· b»ng çch lµm viÖc theo nhãm (b¸n s¶n phÈm, tæ chøc ®µo t¹o). Tæ chøc çc nhãm s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy vµ më réng s¶n xuÊt víi kÕ ho¹ch chi tiÕt th«ng qua hç trî tõ dù ¸n (hç trî vÒ tµi chÝnh, tæ chøc vµ kü thuËt).

� Hai s¶n phÈm nµy ®· hoµ nhËp vµo çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn th«n b¶n, ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc vµ qu¶n lý rõng l©u dµi.

� §¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thÝ ®iÓm (chñ yÕu lµ s¶n phÈm Sa Nh©n- sau 3 n¨m vµo mïa thu ho¹ch ®Çu tiªn) ®Ó t¸i cñng cè vµ më réng s¶n xuÊt çc nhãm.

of 39

Sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kinh doanh cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn sau:

� Çc nhµ s¶n xuÊt ph¶i tù m×nh tæ chøc thµnh çc nhãm së thÝch: hä cÇn biÕt r»ng hä lµ nh÷ng ngêi tham gia thùc sù, kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ ngåi ®îi trî cÊp. Çc kÕ ho¹ch kinh doanh ®îc v¹ch ra lµ kÕ ho¹ch cña chÝnh hä vµ hä lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vµ thùc thi çc kÕ ho¹ch ®ã nh thÕ nµo. Çc nhµ s¶n xuÊt chØ nhËn biÕt trong kÕ ho¹ch cña m×nh cã nhu cÇu hç trî vµ nguån cña hç trî ®ã lµ tõ ®©u.

� Nhu cÇu hç trî chÝnh do çc nhãm s¶n xuÊt x¸c ®Þnh gåm: N¨ng lùc x©y dùng cho çc nhµ s¶n xuÊt vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hç trî. §Ó b¾t ®Çu thùc hiÖn ý tëng míi trång Sa Nh©n vµ c¶i tiÕn s¶n xuÊt Çnh KiÕn hiÖn t¹i, d©n b¶n cÇn ph¶i ®îc ®µo t¹o kü thuËt. MÆc dï mét sè ngêi d©n b¶n ®· cã kinh nghiÖm lµm viÖc trong çc nhãm së thÝch nhng ®Ó cã ®îc çc nhãm s¶n xuÊt tæ chøc vµ qu¶n lý thÝ ®iÓm cã hiÖu qu¶ th× d©n b¶n cÇn ph¶i cã sù gióp ®ì cña çc nhµ chuyªn m«n.

� Mét ®iÒu kiÖn quan träng n÷a lµ tµi nguyªn ®Êt cÇn ph¶i ®îc b¶o vÖ. §èi víi hai s¶n phÈm ®îc chän th× nÒn mãng s¶n xuÊt lµ tµi nguyªn ®Êt. Ph¸t triÓn kh«ng thÓ bÒn v÷ng nÕu nÕu tµi nguyªn ®Êt kh«ng ®îc giao cho ngêi d©n qu¶n lý. Dù ¸n cÇn th¶o luËn chi tiÕt víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng vÒ vÊn ®Ò nµy.

Tõ bèi c¶nh cña dù ¸n, ®Ó hç trî s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ th× v¨n phßng dù ¸n huyÖn ®· ®a ra mét sè ®Ò xuÊt hç trî cô thÓ sau:

� Çc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cÇn ph¶i ®îc b¾t ®Çu vµo n¨m 2001(theo mïa trång trät vµ kÕ ho¹ch cña dù ¸n) � S¶n xuÊt ph¶i ®îc thÝ ®iÓm vµo n¨m ®Çu vµ sau ®ã më réng sau khi ®¸nh gi¸. � KÕ ho¹ch hç trî cho s¶n xuÊt cÇn ph¶i ®îc ban qu¶n lý SFDP Hµ Néi th«ng qua vµ ph¶i kÕt hîp trong kÕ ho¹ch

n¨m. � NhÊt trÝ vÒ ý tëng khoa häc cña ph¬ng ph¸p, dù ¸n huyÖn ®Ò xuÊt çc ho¹t ®éng hç trî cho s¶n xuÊt sau ®©y:

� ChØ ®Þnh mét nh©n viªn dù ¸n chÞu tr¸ch nhiÖm t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc nhãm s¶n xuÊt trong hai x·.

� Hç trî ®µo t¹o kü thuËt bao gåm ®µo t¹o n«ng d©n vµ nh©n viªn dù ¸n. � Hç trî s¶n xuÊt gièng c©y con. � Hç trî du häc trong níc (®Ó ph¸t triÓn m« h×nh 2 s¶n phÈm). � §a ra nhu cÇu hç trî chi tiÕt ®Ó dù ¸n th«ng qua. (Nhu cÇu hç trî nµy tõ dù ¸n cÇn ph¶i ®îc bµn b¹c kü)

ChiÕn lîc cô thÓ cho tõng s¶n phÈm:

Mét phÇn quan träng cña pha nµy lµ nh÷ng ngêi ®¹i diÖn cña çc nhãm cÇn ®îc ®éi t¹o ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh mét chiÕn lîc ph¸t triÓn cho tõng s¶n phÈm.

Trong bµi thùc hµnh nµy, nh÷ng ngêi tham gia kh«ng chØ ®¸nh gi¸ çc c¬ héi mµ cßn ®¸nh gi¸ çc h¹n chÕ cña s¶n phÈm cã xem xÐt ®Õn 4 lÜnh vùc ph¸t triÓn (thÞ trêng/kinh tÕ, qu¶n lý nguån lùc, x· héi/tæ chøc vµ çc lÜnh vùc c«ng nghÖ). Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng h¹n chÕ, hä ®· ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc. Çc b¶ng díi ®©y tãm t¾t kÕt qu¶ çc nhãm sö dông çc c«ng cô ®Ó x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn cho tõng s¶n phÈm:

ChiÕn lîc ph¸t triÓn Sa nh©n- Amomum Xanthoides

ThÞ trêng/kinh tÕ Qu¶n lý nguån lùc X· héi/chÝnh s¸ch C«ng nghÖ

C¬ héi:

� Nhu cÇu thÞ trêng cao

� Cã thÓ sinh lîi � C¹nh tranh thÊp

C¬ héi:

� §iÒu kiÖn tù nhiªn thÝch hîp

� Kh¶ n¨ng t¸i sinh tèt

� Canh t¸c vµ b¶o tån thuËn lîi cho b¶o vÖ m«i trêng rõng (CÇn cã rõng lµm t¸n che)

� C©y gièng vµ tµi nguyªn ®Êt s½n cã.

C¬ héi:

� D©n ®Þa ph¬ng cã kinh nghiÖm thu ho¹ch, s¬ chÕ vµ b¸n Sa Nh©n;

� B¶o tån vµ trång Sa Nh©n ®îc chÝnh phñ khuyÕn khÝch.

C¬ héi:

� Trång, thu ho¹ch vµ chÕ biÕn rÊt ®¬n gi¶n

� S¶n xuÊt kh«ng cÇn lao ®éng kü thuËt cao vµ thiÕt bÞ phøc t¹p.

� Ngêi d©n ®Þa ph-¬ng cã thÓ nhËn biÕt ®iÒu kiÖn tù nhiªn

of 39

ChiÕn lîc ph¸t triÓn Çnh KiÕn- Seed Lac

thÝch hîp cho canh t¸c.

H¹n chÕ:

- ThiÕu th«ng tin thÞ trêng

H¹n chÕ:

� VÊn ®Ò b¶o vÖ s¶n phÈm (Sa nh©n ®îc canh t¸c ë nh÷ng vïng rõng xa vµ th-êng bÞ sãc ¨n...)

H¹n chÕ:

� D©n ®Þa ph¬ng thu ho¹ch vµ b¸n s¶n phÈm riªng lÎ.

� Bu«n b¸n Xa Nh©n do ChÝnh phñ kiÓm so¸t (Nh»m môc ®Ých b¶o tån s¶n phÈm)

H¹n chÕ:

� Ngêi d©n ®Þa ph-¬ng kh«ng cã kinh nghiÖm trång Sa Nh©n

� ThiÕu kiÕn thøc vÒ gièng Sa Nh©n.

Gi¶i ph¸p gîi ý:

� Xin chÝnh quyÒn gióp ®ì (hoÆc dù ¸n)


� LËp kÕ ho¹ch trong th«n b¶n vÒ qu¶n lý ®Êt (X¸c ®Þnh çc khu ®Êt cho çc hé gia ®×nh qu¶n lý)


� Tæ chøc çc nhãm trång Sa Nh©n b¸n theo nhãm ®Ó ®¶m b¶o gi¸ c¶ æn ®Þnh.

� §¨ng ký kinh doanh Sa Nh©n víi chÝnh quyÒn.


� Xin dù ¸n cho ®µo t¹o kü thuËt.

ThÞ trêng/kinh tÕ Qu¶n lý nguån lùc X· héi/chÝnh s¸ch C«ng nghÖ

C¬ héi:

� Nhu cÇu thÞ trêng cao

� C¹nh tranh thÊp � Kh«ng cã nhiÒu khã

kh¨n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.

C¬ héi:

� Phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña vïng

� Çnh kiÕn cã thÓ trång ®îc xen kÏ trªn ®Êt ®åi träc (Chèng xãi mßn ®Êt)

� Gièng c©y cã s½n trong vïng (kÓ c¶ c©y Çnh KiÕn vµ c«n trïng Çnh KiÕn)

� B¶o vÖ thuËn lîi

C¬ héi:

� S¶n xuÊt ®îc chÝnh quyÒn khuyÕn khÝch

� Kh«ng cã chÝnh s¸ch nµo c¶n trë.

� D©n ®Þa ph¬ng cã truyÒn thèng s¶n xuÊt l©u ®êi.

C¬ héi:

� Trång, nu«i c«n trïng Çnh KiÕn vµ thu ho¹ch s¶n phÈm rÊt ®¬n gi¶n (D©n ®Þa ph¬ng ®· quen víi s¶n xuÊt Çnh KiÕn)

H¹n chÕ:

� Ngêi d©n ph¶i b¸n s¶n phÈm ë trung t©m huyÖn (çch xa b¶n) víi gi¸ kh¸c nhau.

H¹n chÕ:

� Sè lîng thu ho¹ch bÞ t¸c ®éng lín bëi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt.

� §Êt cÇn thiÕt ®Ó trång Çnh KiÕn- Seed Lac kh«ng s½n cã.

H¹n chÕ:

� Kh«ng cã hç trî cô thÓ cho s¶n xuÊt c©y nµy trong vïng.

� Ngêi d©n ®Þa ph-¬ng s¶n xuÊt vµ b¸n s¶n phÈm riªng lÎ- kh«ng cã sù hîp t¸c vµ trao ®æi kinh

H¹n chÕ:

� S¶n lîng cßn thÊp, thËm chÝ mÊt mïa- thiÕu kü thuËt cho s¶n lîng cao vµ ph¶i b¶o vÖ c«n trïng Çnh KiÕn- trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt xÊu.

of 39

4. Çc kÕ ho¹ch kinh doanh bÒn v÷ng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt (Pha 3 cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch thÞ trêng vµ ph¸t triÓn)

Sau khi ®· lùa chän ®îc s¶n phÈm cã nhiÒu høa hÑn, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm mét çch chi tiÕt vµ v¹ch ra chiÕn lîc ph¸t triÓn cho tõng s¶n phÈm. Trong bíc nµy, nh÷ng ®¹i diÖn cña çc nhãm s¶n xuÊt ®· th¶o luËn vµ ®a ra nh÷ng s¸ng kiÕn cho kÕ ho¹ch kinh doanh çc s¶n phÈm ®ã. Çc kÕ ho¹ch cho tõng s¶n phÈm ®· kh¼ng ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh bÒn v÷ng vµ sù hiÓu biÕt réng vÒ s¶n xuÊt vµ kÕ ho¹ch bu«n b¸n cho n¨m ®Çu tiªn cña çc nhãm s¶n xuÊt

4.1. KÕ ho¹ch kinh doanh bÒn v÷ng cho s¶n xuÊt Sa Nh©n- Amomum Xanthoides

(KÕ ho¹ch ®îc lËp ra dùa vµo mét nhãm s¶n xuÊt trung b×nh 10 hé gia ®×nh víi 0,5 ha canh t¸c/hé trong n¨m ®Çu vµ 1 ha/hé trong n¨m tiÕp theo. §©y lµ mét mÉu cho dù ¸n vµ çc nhãm s¶n xuÊt kh¸c ®Ó chuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch riªng cña m×nh).

A. M« t¶ çc môc tiªu cña doanh nghiÖp:

� Ch©n dung doanh nghiÖp:

Tªn doanh nghiÖp: Nhãm s¶n xuÊt Sa Nh©n cña b¶n: ..................

B¶n: .....................................X·: ...............................HuyÖn: .......................

� C¬ së cho ý tëng doanh nghiÖp:

ý tëng kinh doanh ®îc ®a ra vµ kh¼ng ®Þnh ®ång thêi ®îc lËp kÕ ho¹ch thùc tiÔn trong thêi gian héi th¶o vµ h×nh thµnh nhãm vµo th¸ng 7 n¨m 2000 theo çc ho¹t ®éng cña dù ¸n Ph¸t triÓn L©m NghiÖp X· héi S«ng §µ ë çc x· Trung Thu vµ SÝnh Ph×nh ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn l©m s¶n ngoµi gç.

� Quan hÖ ph¸p lý:

§©y lµ doanh nghiÖp n«ng th«n díi h×nh thøc nhãm çc nhµ s¶n xuÊt tù ph¸t. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn h×nh thøc doanh nghiÖp nµy ®îc tæ chøc ë céng ®ång. §Ó ph¸t triÓn l©u dµi, cÇn ph¶i cã mét ®éi ngò phèi hîp trong tÊt c¶ çc ho¹t ®éng cã liªn quan vµ nhãm ph¶i cã kÕ ho¹ch céng t¸c víi çc tæ chøc hç trî kh¸c nhau nh SFDP, chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng,... Quan hÖ ph¸p lý sÏ ®îc çc thµnh viªn lùa chän.

� Môc ®Ých cña doanh nghiÖp:

nghiÖm.


� Cö ®¹i diÖn ký hîp ®ång víi ngêi trung gian trong viÖc b¸n s¶n phÈm (víi gi¸ c¶, thêi gian vµ ®Þa ®iÓm tho¶ thuËn)


� Xin chÝnh quyÒn x· lËp kÕ ho¹ch vïng cho s¶n xuÊt Çnh KiÕn.

� T¸i ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt cho s¶n xuÊt Çnh KiÕn- Seed Lac cña tõng hé gia ®×nh.


� X©y dùng nhãm s¶n xuÊt ®Ó hç trî çc hé gia ®×nh trong s¶n xuÊt vµ b¸n s¶n phÈm.


� Xin dù ¸n cho ®µo t¹o kü thuËt.

of 39

Nhãm s¶n xuÊt sÏ trång Sa Nh©n, thu ho¹ch vµ s¬ chÕ ®Ó b¸n theo çch thøc ®· ®îc ®µo t¹o hç trî tõ SFDP ®Ó t¹o nguån thu nhËp tiÒn mÆt ®ãng gãp cho çc ho¹t ®éng chung vÒ qu¶n lý rõng. Çc nhãm v¹ch kÕ ho¹ch thùc hiÖn trong çc n¨m ®Çu: 0,5 ha Sa Nh©n/hé vµ bæ sung 0,5 ha/hé/n¨m cho n¨m tiÕp theo. Sau 3 n¨m, çc nhãm sÏ b¸n 75kg Sa Nh©n kh«/hé (0.5 ha = 500 bôi x 1 kg qu¶ t¬i/bôi = 500 kg qu¶ t¬i = 60 kg Sa Nh©n kh«) vµ thu ®îc 2 400 000 ®ång. Tõ n¨m thø 3 trë ®i hä cã thÓ sÏ b¸n ®îc 80kg Sa Nh©n (qu¶ kh«), mçi hé sÏ thu ®îc 3 200 000 ®ång (s¶n lîng Sa Nh©n çc n¨m kh«ng gièng nhau).

� Chi phÝ s¶n xuÊt nhãm/doanh nghiÖp íc tÝnh nh sau:

§Çu t:

Vèn kh¶ dông 3 n¨m:

Tæng sè:

� Nguån ®Çu t:

Çc chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu lµ chi phÝ lao ®éng, çc hé gia ®×nh thµnh viªn kh«ng ph¶i vay vèn v× hä tù cã nguån ®Çu t.

B. B¸o ço nhiÖm vô cña nhãm/doanh nghiÖp:

� D©n b¶n vµ nh÷ng ngêi thu ho¹ch Sa Nh©n sÏ ®îc hç trî ®µo t¹o trong viÖc trång Sa Nh©n vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt trªn ®Êt rõng mµ hä ®îc chia ®Ó t¹o nguån thu nhËp tiÒn mÆt æn ®Þnh. Çc thµnh viªn nhãm sÏ chia sÎ nh©n lùc, kinh nghiÖm, tæ chøc çc ho¹t ®éng b¶o vÖ vµ kinh doanh s¶n phÈm còng nh tiÕp nhËn trî gióp tõ nh÷ng ®èi tîng tham gia gi¸n tiÕp vÝ dô nh vÒ ®µo t¹o kü thuËt.

� Nhãm sÏ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho 10 gia ®×nh thµnh viªn víi 30 ngµy lao ®éng trong mét n¨m (90 ngµy/3 n¨m) vµ mçi gia ®×nh trång 0,5 ha Sa Nh©n thu ®îc 2 400 000 ®ång mét n¨m (sau 3 n¨m).

� Tõ n¨m thø 4 trë ®i kÓ c¶ khi diÖn tÝch thu ho¹ch t¨ng, s¶n lîng Sa Nh©n kh«ng n¨m nµo gièng n¨m nµo. ChÝnh v× vËy, thu nhËp trung b×nh mong ®îi tõ s¶n phÈm nµy lµ kho¶ng 3 000 000 ®ång cho ®Õn 3 500 000 ®ång/hé/n¨m. Sè thu nhËp nµy sÏ ®¸p øng çc môc tiªu kinh tÕ ®Ò ra trong pha 1.

� ViÖc s¶n xuÊt Sa Nh©n sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc chèng xãi mßn ®Êt. ViÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy mµ thµnh c«ng th× sÏ khÝch lÖ ®îc d©n b¶n më réng vµ c¶i tiÕn s¶n xuÊt.

C. KÕ ho¹ch s¶n xuÊt:

� Çc bíc s¶n xuÊt: � X¸c ®Þnh vïng ®Êt thÝch hîp trång Sa Nh©n, ph©n ranh giíi diÖn tÝch ®Êt cho çc hé gia ®×nh. � §µo hè trång. � LÊy gièng tõ nguån thiªn nhiªn. � Trång. � Ch¨m sãc (lµm cá- mçi th¸ng 1 lÇn). � Thu ho¹ch (sau 3 n¨m trång). � S¬ chÕ (lµm kh«, ph¬i n¾ng hoÆc sÊy).

N¨ng lùc s¶n xuÊt nhãm:

Nhãm sÏ tiÕn hµnh trång 5 ha cho n¨m ®Çu vµ më réng lªn 10 ha cho n¨m thø 2. Tõ n¨m thø 3, nhãm cã thÓ thu ho¹ch vô ®Çu ®îc kho¶ng 5000 kg Sa Nh©n t¬i t¬ng ®¬ng víi 600 kg qu¶ kh« (tõ 0.12 ®Õn 0.15kg qu¶ kh«/1kg qu¶ t¬i). Tõ n¨m thø 4 (vô thu ho¹ch thø hai), nhãm sÏ cã ®îc kho¶ng 800 kg qu¶ kh« (Sa Nh©n kh«ng cho s¶n lîng çc n¨m nh nhau kÓ c¶ trong cïng ®iÒu kiÖn thêi tiÕt). Tõ n¨m thø 5, Sa Nh©n sÏ cho s¶n lîng cao h¬n víi chÊt lîng tèt h¬n. Sa nh©n sÏ cho s¶n lîng cao trong 5 n¨m sau vô thu ho¹ch ®Çu tiªn.

KÕ ho¹ch s¶n xuÊt nhãm:

of 39

Tµi s¶n /vèn cè ®Þnh cÇn thiÕt ®Ó ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt:

Tµi s¶n cè ®Þnh cÇn thiÕt chñ yÕu lµ ®Êt cßn çc thiÕt bÞ kh¸c kh«ng ®ßi hái (cuèc, xÎng, giá). §iÒu nµy cã nghÜa lµ chóng kh«ng n»m trong tÝnh to¸n.

� §Êt trång trät theo qui ®Þnh: 10 ha ®Êt rõng (tõ n¨m thø 2) � Çc thø kh¸c (giá, cuèc...): � Tæng: � Chi phÝ s¶n xuÊt trªn mét n¨m cho 5 ha (2 n¨m ®Çu):

� Chi phÝ s¶n xuÊt trªn mét n¨m cho 10 ha (tõ n¨m thø 3):

(Ghi chó:

� 100 hè/ngµy c«ng, � ChuÈn bÞ 100 c©y gièng/ngµy c«ng. � Trång 100 c©y gièng /ngµy c«ng. � Lµm cá100 bôi c©y/ngµy c«ng (10 lÇn lµm cá/ n¨m). � Thu ho¹ch 10 kg qu¶ kh«/ngµy c«ng. � VËn chuyÓn 50 kg /ngµy c«ng).

Chi phÝ tÝnh trªn ®Çu ngêi/n¨m:

ChØ cã kho¶ng 5 ngµy c«ng cho lao ®éng gi¸n tiÕp/qu¶n lý/ n¨m cho nhãm:

5 ngµy c«ng x 10 000 ®ång = 50 000 ®ång

Chi phÝ s¶n xuÊt dù tÝnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm: (bëi chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu lµ chi phÝ lao ®éng nªn kh«ng thÓ lo¹i trõ):

10 744 000 § + 1 300 000 + 50 000 § = 20 156 §/ kg

N¨m: 2001 2002 2003 2004

5 ha 10 ha 10 ha 10 ha

S¶n phÈm: qu¶ Sa Nh©n kh«: Kh«ng thu ho¹ch Kh«ng thu ho¹ch 600 kg 800 kg

Çc kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt: Chi phÝ/®¬n vÞ: sè lîng/n¨m:

§µo hè 10 000 §/ ngµy c«ng 500 000 §

ChuÈn bÞ c©y gièng 10 000 §/ ngµy c«ng 500 000 §

Trång 10 000 §/ ngµy c«ng 500 000 §

Ch¨m sãc 10 000 §/ ngµy c«ng 5 000 000 §

Tæng: 6 500 000 §

Ch¨m sãc 10 000 §/ ngµy c«ng 10 000 000 §

ChÕ biÕn 10 000 §/ ngµy c«ng 600 000 §

VËn chuyÓn 10 000 §/ ngµy c«ng 100 000 §

Bao b× (®ãng gãi s¶n phÈm) 2 000 §/ bao 24 000 §

Tæng: 10 744 000 §

of 39

600 kg

(Chi phÝ lao ®éng cho ®µo hè, lÊy gièng vµ trång ®îc chia vµo 5 n¨m thu ho¹ch).

LÞch s¶n xuÊt:

D. KÕ ho¹ch tiÕp thÞ:

� M« t¶ s¶n phÈm: Qu¶ Sa Nh©n ®îc s¬ chÕ víi tiªu chuÈn chÊt lîng theo yªu cÇu thÞ trêng hiÖn t¹i. � Ph©n tÝch c¹nh tranh: Trong nh÷ng n¨m ®Çu sÏ kh«ng cã ®èi thñ c¹nh tranh ®Þa ph¬ng mµ chØ cã nh÷ng ngêi

thu ho¹ch s¶n phÈm tõ tù nhiªn. Trªn ph¹m vi réng h¬n th× cã ®èi thñ c¹nh tranh lµ çc nhµ s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy ë çc tØnh kh¸c (Hoµ B×nh, S¬n La, Thanh Ho¸). Tuy nhiªn kh«ng cã vÊn ®Ò tiªu cùc trong c¹nh tranh.

� Gi¸ thÞ trêng: Gi¸ hiÖn t¹i cña Sa Nh©n kh« lµ tõ 40.000 ®ång/kg ®Õn 50.000 ®ång/kg (Gi¸ b¸n lÎ). � Gi¸ b¸n theo dù kiÕn: 40.000 ®ång/kg Sa Nh©n kh«. � Dù b¸o vÒ kinh doanh vµ gi¸ c¶ cña nhãm:

� Dù b¸o vÒ thu nhËp cña nhãm:

� (Chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ chi phÝ lao ®éng nªn ®©y lµ thu nhËp rßng vµ còng lµ thu nhËp thùc cña nhãm. V× lµ qui m« s¶n xuÊt thÝ ®iÓm nªn nhãm kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ).

E. KÕ ho¹ch tæ chøc:

Tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt th× cÇn ph¶i hoµn tÊt nh÷ng ho¹t ®éng sau:

� Do viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô trïng víi kÕ ho¹ch th«n b¶n cña dù ¸n nªn ph¶i lµm cho chÝnh quyÒn x· nhËn thøc râ çc môc tiªu cña nhiÖm vô.

� Cñng cè n¨ng lùc nhãm qua ®µo t¹o. � ChuÈn bÞ kÕ ho¹ch kinh doanh chi tiÕt cho çc nhãm. � T¸i ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt cho s¶n xuÊt mét çch kü lìng ®Æc biÖt vÒ viÖc tiÕp cËn tµi nguyªn ®Êt. � §iÒu chØnh l¹i kÕ ho¹ch s¶n xuÊt.

F. KÕ ho¹ch qu¶n lý nguån lùc:

Th¸ng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Ho¹t ®éng §µo hè ChuÈn bÞ gièng, trång

Ch¨m sãc Thu ho¹ch vµ chÕ biÕn qu¶

B¸n Ch¨m sãc

S¶n phÈm Gi¸ dù b¸o/®¬n vÞ

Sè lîng b¸n ra theo dù tÝnh

2001 2002 2003 2004

Qu¶ Sa Nh©n kh«

40 000 § 24 000 000 § 32 000 000 §

Tæng 24 000 000 § 32 000 000 §

N¨m 1 N¨m 2 N¨m 3 N¨m 4

B¸n ra 24 000 000 § 32 000 000 §

ChÝ phÝ s¶n xuÊt 6 550 000 § 11 550 000 § 12 100 000 § 12 200 000 §

Thu nhËp 11 900 000 § 19 800 000 §

of 39

Çc mÆt qu¶n lý nguån lùc ®· ®îc ®¸nh gi¸ chi tiÕt th«ng qua çc bµi thùc hµnh trong pha nµy. S¶n phÈm ®îc chän lµ s¶n phÈm canh t¸c vµ kh«ng cã vÊn ®Ò g× vÒ qu¶n lý nguån lùc trong s¶n xuÊt.

S¶n xuÊt sÏ ®ãng gãp mét çch thùc tiÔn vµo qu¶n lý nguån lùc còng nh b¶o vÖ rõng.

G. KÕ ho¹ch x· héi:

� S¶n xuÊt Sa Nh©n t¹o c«ng ¨n viÖc lµm kh«ng nh÷ng cho nam giíi mµ cßn cho c¶ n÷ giíi. Lµm viÖc theo nhãm sÏ thóc ®Èy sù céng t¸c vµ ®oµn kÕt céng ®ång.

� ViÖc khëi trång Sa Nh©n lµ viÖc míi mÎ ®èi víi ngêi d©n ®Þa ph¬ng nhng ®îc tÊt c¶ çc thµnh viªn céng ®ång ñng hé.

� H×nh thøc tæ chøc nhãm nhµ s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc chÝnh thøc nhng ®îc chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng khuyÕn khÝch.

� CÇn ph¶i hç trî x©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý nhãm.

4.2. KÕ ho¹ch kinh doanh bÒn v÷ng cho s¶n xuÊt Çnh KiÕn- Seed Lac

(KÕ ho¹ch ®îc lËp ra dùa vµo mét nhãm s¶n xuÊt trung b×nh 10 hé gia ®×nh víi 0,5 ha canh t¸c/hé trong n¨m ®Çu vµ 1 ha/hé trong n¨m tiÕp theo. §©y lµ mét mÉu cho dù ¸n vµ çc nhãm s¶n xuÊt kh¸c ®Ó chuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch riªng cña m×nh).

A. M« t¶ çc môc tiªu cña doanh nghiÖp:

� Ch©n dung doanh nghiÖp:

Tªn doanh nghiÖp: Nhãm s¶n xuÊt Çnh KiÕn cña b¶n: ..................

B¶n: .....................................X·: ...............................HuyÖn: .......................

� C¬ së cho ý tëng doanh nghiÖp:

ý tëng kinh doanh ®îc ®a ra vµ kh¼ng ®Þnh ®ång thêi ®îc lËp kÕ ho¹ch thùc tiÔn trong thêi gian héi th¶o vµ h×nh thµnh nhãm vµo th¸ng 7 n¨m 2000 theo çc ho¹t ®éng cña SFDP ë çc x· Trung Thu vµ SÝnh Ph×nh ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn l©m s¶n ngoµi gç.

� Quan hÖ ph¸p lý:

§©y lµ doanh nghiÖp n«ng th«n díi h×nh thøc nhãm s¶n xuÊt tù ph¸t. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn h×nh thøc doanh nghiÖp nµy ®îc tæ chøc ë céng ®ång. §Ó ph¸t triÓn l©u dµi, cÇn ph¶i cã mét ®éi ngò phèi hîp trong tÊt c¶ çc ho¹t ®éng cã liªn quan vµ nhãm ph¶i cã kÕ ho¹ch céng t¸c víi çc tæ chøc hç trî kh¸c nhau nh SFDP, chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng,... Quan hÖ ph¸p lý sÏ ®îc çc thµnh viªn lùa chän.

� Môc ®Ých cña doanh nghiÖp:

Nhãm s¶n xuÊt sÏ trång Çnh KiÕn, thu ho¹ch vµ s¬ chÕ ®Ó b¸n theo çch thøc ®· ®îc ®µo t¹o hç trî tõ SFDP ®Ó t¹o nguån thu nhËp tiÒn mÆt ®ãng gãp cho çc ho¹t ®éng chung vÒ qu¶n lý rõng. Çc nhãm v¹ch kÕ ho¹ch thùc hiÖn trong çc n¨m ®Çu: 0,5 ha Çnh KiÕn/hé vµ bæ sung 0,5 ha/hé/n¨m cho n¨m tiÕp theo. Sau 3 n¨m, çc nhãm sÏ b¸n 250 kg Çnh KiÕn kh«/hé (0.5 ha = 50 c©y x 5 kg Çnh KiÕn kh«/c©y = 250 Çnh KiÕn kh«) vµ thu ®îc 3 750 000 ®ång. Tõ n¨m thø 4 trë ®i hä cã thÓ sÏ b¸n ®îc 250 kg Çnh KiÕn(qu¶ kh«), mçi hé sÏ thu ®îc 3 750 000 ®ång (sau khi thu ho¹ch c©y Çnh KiÕn bÞ bá kh«ng (kh«ng nu«i c«n trïng Çnh KiÕn) trong mét n¨m ®Ó t¸i mäc cµnh).

� Chi phÝ s¶n xuÊt nhãm/doanh nghiÖp íc tÝnh nh sau:

§Çu t:

of 39

Vèn kh¶ dông 3 n¨m:

Tæng sè:

� Nguån ®Çu t:

Çc chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu lµ chi phÝ lao ®éng, çc hé gia ®×nh thµnh viªn kh«ng ph¶i vay vèn v× hä tù cã nguån ®Çu t.

B¸o ço nhiÖm vô cña nhãm/doanh nghiÖp:

� D©n b¶n vµ nh÷ng ngêi thu ho¹ch Çnh KiÕn sÏ ®îc hç trî ®µo t¹o trong viÖc trång Çnh KiÕn vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt trªn ®Êt rõng mµ hä ®îc chia ®Ó t¹o nguån thu nhËp tiÒn mÆt æn ®Þnh. Çc thµnh viªn nhãm sÏ chia sÎ nh©n lùc, kinh nghiÖm, tæ chøc çc ho¹t ®éng b¶o vÖ vµ kinh doanh s¶n phÈm còng nh tiÕp nhËn trî gióp tõ nh÷ng ngêi tham gia gi¸n tiÕp vÝ dô nh vÒ ®µo t¹o kü thuËt.

� Nhãm sÏ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho 10 gia ®×nh thµnh viªn víi 20 ngµy lao ®éng trong mét n¨m (60 ngµy/3 n¨m) vµ mçi gia ®×nh trång 0,5 ha Çnh KiÕn thu ®îc 3 750 000 ®ång mét n¨m (sau 3 n¨m).

� Tõ n¨m thø 4 trë ®i kÓ c¶ khi diÖn tÝch thu ho¹ch t¨ng, c©y çnh kiÕn sÏ bÞ bá kh«ng (kh«ng nu«i c«n trïng Çnh KiÕn) trong mét n¨m ®Ó c©y t¸i sinh cµnh. ChÝnh v× vËy thu nhËp trung b×nh mong ®îi tõ s¶n phÈm nµy gièng nh n¨m thø ba lµ kho¶ng 3 750 000/n¨m/hé. Sè thu nhËp nµy sÏ ®¸p øng çc môc tiªu kinh tÕ ®Ò ra trong pha 1.

� ViÖc s¶n xuÊt Çnh kiÕn sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc chèng xãi mßn ®Êt, viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy mµ thµnh c«ng th× sÏ khÝch lÖ ®îc d©n b¶n më réng vµ c¶i tiÕn s¶n xuÊt.

B. KÕ ho¹ch s¶n xuÊt:

Çc bíc s¶n xuÊt:

� X¸c ®Þnh vïng ®Êt thÝch hîp trång Çnh KiÕn, ph©n ranh giíi diÖn tÝch ®Êt cho çc hé gia ®×nh. � §µo hè trång. � LÊy gièng tõ nguån thiªn nhiªn. � Trång. � Ch¨m sãc (lµm cá- mçi th¸ng 1 lÇn). � Thu ho¹ch (sau 3 n¨m trång). � S¬ chÕ (dù tr÷ ®Ó kh«).

N¨ng lùc s¶n xuÊt nhãm:

Nhãm sÏ tiÕn hµnh trång 5 ha cho n¨m ®Çu vµ më réng lªn 10 ha cho n¨m thø 2. Tõ n¨m thø 3, nhãm cã thÓ thu ho¹ch vô ®Çu ®îc kho¶ng 2 500 kg Çnh KiÕn t¬i t¬ng ®¬ng víi 600kg qu¶ kh« (tõ 0.12 ®Õn 0.15kg qu¶ kh«/1kg qu¶ t¬i). Tõ n¨m thø 4 (Vô thu ho¹ch thø hai), nhãm sÏ thu ho¹ch ®îc sè lîng Çnh KiÕn t¬ng tù (c©y Çnh KiÕn sÏ bÞ bá kh«ng (kh«ng nu«i c«n trïng Çnh KiÕn) trong mét n¨m ®Ó t¸i sinh cµnh). Tõ n¨m thø 5 ®Õn n¨m thø 7 sau khi canh t¸c, Çnh KiÕn sÏ cho s¶n lîng cao h¬n víi sè lîng lín h¬n.

� KÕ ho¹ch s¶n xuÊt nhãm:

� Tµi s¶n/vèn cè ®Þnh cÇn thiÕt ®Ó ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt:

Tµi s¶n cè ®Þnh cÇn thiÕt chñ yÕu lµ ®Êt cßn çc thiÕt bÞ kh¸c kh«ng ®ßi hái (cuèc, xÎng, giá). §iÒu nµy cã nghÜa lµ chóng

N¨m: 2001 2002 2003 2004

5 ha 10 ha 10 ha 10 ha

S¶n phÈm: Çnh kiÕn kh«:

Kh«ng thu ho¹ch Kh«ng thu ho¹ch 2 500 kg 2 500 kg

of 39

kh«ng n»m trong tÝnh to¸n.

� §Êt trång trät cÇn thiÕt: 10 ha ®Êt rõng (cho n¨m thø 2) � C¸c thø kh¸c (giá, cuèc...): (Kh«ng tÝnh) � Tæng:

Chi phÝ s¶n xuÊt trªn mét n¨m cho 5 ha (2n¨m ®Çu):

Chi phÝ s¶n xuÊt trªn mét n¨m cho 10 ha (tõ n¨m thø 3):

(Ghi chó:

� 100 hè/ngµy c«ng. � ChuÈn bÞ 100 c©y gièng/ngµy c«ng. � Trång 100 c©y gièng/ngµy c«ng, � Lµm cá100 bôi c©y/ngµy c«ng (10 lÇn lµm cá/ n¨m). � Thu ho¹ch 10 kg qu¶ kh«/ngµy c«ng. � VËn chuyÓn 50 kg /ngµy c«ng).

Chi phÝ tÝnh trªn ®Çu ngêi/n¨m:

ChØ cã kho¶ng n¨m ngµy c«ng cho lao ®éng gi¸n tiÕp/qu¶n lý/n¨m cho nhãm.:

5 ngµy c«ng x 10 000 ®ång = 50 000 ®ång

Chi phÝ s¶n xuÊt dù tÝnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm: (bëi chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu lµ chi phÝ lao ®éng nªn kh«ng thÓ lo¹i trõ):

700 000 § + 65 000 + 50 000 § = 326 §/ kg

2 500 kg

(Chi phÝ lao ®éng cho ®µo hè, lÊy gièng vµ trång ®îc chia vµo 10 n¨m thu ho¹ch).

LÞch s¶n xuÊt: Th¸ng 9.

D. KÕ ho¹ch tiÕp thÞ:

C¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt: Chi phÝ/®¬n vÞ: sè lîng/n¨m:

§µo hè 10 000 §/ ngµy c«ng 50 000 §

ChuÈn bÞ c©y gièng 10 000 §/ ngµy c«ng 50 000 §

Trång 10 000 §/ ngµy c«ng 50 000 §

Ch¨m sãc 10 000 §/ ngµy c«ng 5 00 000 §

Tæng: 650 000 §

Ch¨m sãc 10 000 §/ ngµy c«ng 100 000 §

ChÕ biÕn (chØ dù tr÷ trong nhµ)

VËn chuyÓn 10 000 §/ ngµy c«ng 500 000 §

Bao b× (®ãng gãi s¶n phÈm) 2 000 §/ bao 100 000 §

Tæng: 700 000 §

of 39

� M« t¶ s¶n phÈm: Çnh kiÕn ®îc s¬ chÕ víi tiªu chuÈn chÊt lîng theo yªu cÇu thÞ trêng hiÖn t¹i. � Ph©n tÝch c¹nh tranh: §èi thñ c¹nh tranh lµ çc nhµ s¶n xuÊt ®Þa ph¬ng cã cïng s¶n phÈm. ë ph¹m vi réng h¬n

th× cã ®èi thñ c¹nh tranh lµ çc nhµ s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy ë Lai Ch©u. Tuy nhiªn kh«ng cã vÊn ®Ò tiªu cùc trong c¹nh tranh.

� Gi¸ thÞ trêng: Gi¸ hiÖn t¹i cña Çnh KiÕn kh« lµ tõ 13 000 ®ång/kg ®Õn 17 000 ®ång/kg (Gi¸ b¸n lÎ). � Gi¸ b¸n theo dù kiÕn: 15 000 ®ång/kg Çnh kiÕn kh«. � Dù b¸o vÒ bu«n b¸n vµ gi¸ c¶ cña nhãm:

� Dù b¸o vÒ thu nhËp cña nhãm:

(Chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ chi phÝ lao ®éng nªn ®©y lµ thu nhËp rßng vµ còng lµ thu nhËp thùc cña nhãm. V× lµ qui m« s¶n xuÊt thÝ ®iÓm nªn nhãm kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ).

E. KÕ ho¹ch tæ chøc:

Tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt th× cÇn ph¶i hoµn tÊt nh÷ng ho¹t ®éng sau:

� Do viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô trïng víi kÕ ho¹ch th«n b¶n cña dù ¸n nªn ph¶i lµm cho chÝnh quyÒn x· nhËn thøc râ çc môc tiªu cña nhiÖm vô.

� Cñng cè n¨ng lùc nhãm qua ®µo t¹o. � ChuÈn bÞ kÕ ho¹ch kinh doanh chi tiÕt cho çc nhãm. � T¸i ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt cho s¶n xuÊt mét çch kü lìng ®Æc biÖt vÒ viÖc tiÕp cËn tµi nguyªn ®Êt. � §iÒu chØnh l¹i kÕ ho¹ch s¶n xuÊt.

F. KÕ ho¹ch qu¶n lý tµi nguyªn:

Çc khÝa c¹nh qu¶n lý tµi nguyªn ®· ®îc ®¸nh gi¸ chi tiÕt th«ng qua çc bµi thùc hµnh trong pha nµy. S¶n phÈm ®îc chän lµ s¶n phÈm canh t¸c vµ kh«ng cã vÊn ®Ò g× vÒ qu¶n lý nguån lùc trong s¶n xuÊt.

S¶n xuÊt sÏ ®ãng gãp mét çch thùc tiÔn vµo qu¶n lý nguån lùc còng nh b¶o vÖ rõng.

G. KÕ ho¹ch x· héi:

� S¶n xuÊt Çnh KiÕn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm kh«ng nh÷ng cho nam giíi mµ cßn cho c¶ n÷ giíi. Lµm viÖc theo nhãm sÏ thóc ®Èy sù céng t¸c vµ ®oµn kÕt céng ®ång.

� Ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®· quen víi viÖc s¶n xuÊt çnh kiÕn vµ viÖc nµy ®îc tÊt c¶ çc thµnh viªn céng ®ång ñng hé. � H×nh thøc tæ chøc nhãm nhµ s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc chÝnh thøc nhng ®îc chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng

khuyÕn khÝch. � CÇn ph¶i hç trî x©y dùng n¨ng lùc qu¶n lý nhãm.

S¶n phÈm Gi¸ dù b¸o/®¬n vÞ

Sè lîng b¸n ra theo dù tÝnh

2001 2002 2003 2004

Çnh KiÕn kh« 15 000 § 37 000 000 § 37 500 000 §

Tæng 37 000 000 § 37 500 000 §

N¨m 1 N¨m 2 N¨m 3 N¨m 4

B¸n ra 37 500 000 § 37 500 000 §

ChÝ phÝ s¶n xuÊt 650 000 § 1 150 000 § 815 000 § 865 000 §

Thu nhËp 36 685 000 § 36 635 000 §

of 39

5. Phô lôc

Phô lôc 1: KÕ ho¹ch c«ng viÖc vµ lÞch tr×nh – Ph©n tÝch vµ Ph¸t triÓn thÞ trêng pha II, Tña Chïa, Lai Ch©u

I- Kh¼ng ®Þnh çc khÝa c¹nh thÞ trêng vµ kü thuËt: (8 ngµy)

II- Ho¹t ®éng t¹i hiÖn trêng: (21 ngµy kÓ c¶ ®i l¹i vµ viÕt b¸o ço)

Ngµy Ho¹t ®éng §Þa ®iÓm Ngêi thùc hiÖn

Hç trî

25/06 Kh¼ng ®Þnh th«ng tin kü thuËt/thÞ trêng vÒ çnh kiÕn

Hµ §«ng

Bµ. Phi - Dù ¸n L©m s¶n ngoµi gç, Hµ néi

Tó Chi phÝ ®i l¹i, chç ë

26, 27, 28, 29/06

Th«ng tin thÞ trêng/kü thuËt vÒ sa nh©n, c©u tÝch, c©y thuèc (®ç träng, tiªn niªn kiÖn...)

Çc c«ng ty dîc quèc doanh, Hµ néi, Ninh hiÖp, gia l©m. Tµi liÖu viÕt, NEDCEN, Bé NN&PTNT


30/06 ,

1,2/07

Kh¼ng ®Þnh th«ng tin thÞ tr-êng/kü thuËt vÒ c©y thuèc

C«ng ty th¶o dîc Lµo Cai, tr¹m nghiªn cøu th¶o dîc Sa Pa


Ngµy Ho¹t ®éng §Þa ®iÓm Ngêi thùc hiÖn

Hç trî cÇn thiÕt

11/07 §i Tña Chïa S¬n La- Tña Chïa Tó Xe dù ¸n

12/07 Tr×nh bµy v¾n t¾t kÕt qu¶ cña pha 1, kÕt qu¶ kh¶o s¸t thÞ trêng ë trung ¬ng vµ nhiÖm vô cña pha 2 cho çn bé dù ¸n; ®µo t¹o vÒ vai trß/tr¸ch nhiÖm; chuÈn bÞ cho çc ngµy tiÕp theo.

V¨n phßng SFDP t¹i Tña Chïa

Tó, çn bé dù ¸n

V¨n phßng phÈm

13-18/07

(6 ngµy)

� 13/07: Pháng vÊn, thu thËp sè liÖu - nhãm sa nh©n

� 14/07: Pháng vÊn, thu thËp sè liÖu- nhãm çnh kiÕn

� 15/07: Pháng vÊn, thu thËp sè liÖu - nhãm c©u tÝch

� 16/07: Héi th¶o c¶ 3 nhãm- lùa chän çc s¶n phÈm høa hÑn

� 17/07: Thµnh lËp nhãm së thÝch � 18/07: Héi th¶o c¶ 3 nhãm- x©y dùng

chiÕn lîc kinh doanh

X· Trung Thu Tó, çn bé dù ¸n, d©n b¶n

Çn bé hç trî cña dù ¸n vµ ph¬ng tiÖn

19-24/07 (6 ngµy)

� 19/07: Pháng vÊn, thu thËp sè liÖu - nhãm sa nh©n

� 20/07: Pháng vÊn, thu thËp sè liÖu- nhãm çnh kiÕn

� 21/07: Pháng vÊn, thu thËp sè liÖu - nhãm c©u tÝch

� 22/07: Héi th¶o c¶ 3 nhãm - lùa chän çc s¶n phÈm høa hÑn

� 23/07: Thµnh lËp nhãm së thÝch

X· SÝnh Ph×nh Tó, çn bé dù ¸n, d©n b¶n


of 39

Phô lôc 2: Danh s¸ch çc th«ng tin viªn

Phô lôc 3: Danh s¸ch çc thµnh viªn trong nh÷ng ngµy héi th¶o ®Çu tiªn

� 24/07: Héi th¶o c¶ 3 nhãm - x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh

25/07 Ph©n tÝch sè liÖu V¨n phßng SFDP Tña Chïa

Tó, çn bé dù ¸n

26-27/07 � Thu thËp th«ng tin bæ xung (vÒ c¶ ®ç träng, song m©y

� §i §iÖn Biªn

HuyÖn Tña Chïa Tó, çn bé dù ¸n


28/07 VÒ Hµ Néi §iÖn Biªn - Hµ néi Tó VÐ m¸y bay, xe dù ¸n

29-31/07 ViÕt b¸o ço Tó

STT Tªn C¬ quan Chøc vô

1 ¤ng . V¬ng Doanh nghiÖp chÕ biÕn çnh kiÕn t nh©n Hµ §«ng Chñ doanh nghiÖp

2 Bµ Hoa Doanh nghiÖp chÕ biÕn çnh kiÕn t nh©n Hµ §«ng Chñ doanh nghiÖp

3 ¤ng Phong Doanh nghiÖp chÕ biÕn çnh kiÕn t nh©n Hµ §«ng Chñ doanh nghiÖp

4 ¤ng Khuong UBND x· Ninh HiÖp, Gia L©m, Hµ néi Chñ tÞch

5 ¤ng Nguyen Tu Th«n 8, x· Ninh HiÖp, Gia L©m, Hµ néi Phã H§ND

6 ¤ng ChÝnh X· Ninh HiÖp, Gia L©m, Hµ néi Ngêi chÕ biÕn

7 ¤ng H¶i X· Ninh HiÖp, Gia L©m, Hµ néi Ngêi chÕ biÕn

8 Bµ Phi Trung t©m nghiªn cøu L©m s¶n ngoµi gç, Hµ néi Çn bé

9 ¤ng TiÕn C«ng ty Dîc phÈm Lµo Cai Gi¸m ®èc

10 ¤ng Mai Tr¹m nghiªn cøu c©y thuèc Sa Pa Phã gi¸m ®èc

11 ¤ng H¹nh Tranphaco, Hanoi Phã gi¸m ®èc

12 ¤ng Toai H¹t KiÓm l©m Mai Ch©u, Hoµ B×nh H¹t trëng

13 ¤ng Thao B¶n Suèi Nanh, x· T©n Mai, Mai Ch©u, Hoµ B×nh Chñ tÞch H§ND

14 ¤ng TuÊn B¶n Suèi Nanh, x· T©n Mai, Mai Ch©u, Hoµ B×nh D©n b¶n

15 ¤ng Tõ Phßng N«ng nghiÖp, huyÖn Tña Chïa, tØnh Lai Ch©u Trëng phßng

16 ¤ng §inh Na UBND huyÖn, huyÖn Tña Chïa, tØnh Lai Ch©u Chñ tÞch

STT Tªn D©n téc Tuæi Tr×n ®é v¨n ho¸

B¶n

1 X· Trung Thu:

of 39

Phô lôc 4: Danh s¸ch ®¹i diÖn cña c¸c nhãm së thÝch tham gia vµo nh÷ng ngµy héi th¶o cuèi cïng

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Võ A ChÕ

Thµo A Ky

Võ Vµng K«

Sïng Giang Pua

Sïng A Dzinh

Sïng A Cho

Vµng A LÇu

Vu A Su

Võ A M¸ng

Song A Vu

Võ A Kau

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

27

40

42

46

43

27

34

44

26

46

45

9/12

6/10

4/10

mï ch÷

1/10

mï ch÷

3/10

2/10

2/12

2/10

10/10

P« Ka Dzao

B¶n Phu

Chung Vµng Khæ

Chung Vµng Khæ

Chung Vµng Khæ

Trung Thu

Trung Thu

P« Ka Dzao

Trung Thu

P« Ka Dzao

BÝ Th x·

1

2

3

4

5

6

7

X· SÝnh Ph×nh:

Giµng A Sö

Vµng A Chang

Cu A Ky

Cu A Chang

Cu A Ky

Cu A LÒnh

Sïng A Cã

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

26

40

24

46

23

25

62

4/12

6/10

4/12

2/10

5/12

4/12

1/10

Phi Dzinh 2

Phi Dzinh 2

Vµng Chua

Vµng Chua

Vµng Chua

Vµng Chua

Tµ Lµ C¸o

STT Tªn D©n téc Tuæi Tr×nh ®é VH Th«n b¶n

1

2

3

4

5

X· Trung Thu:

Sßng A Võ

Võu Dzua M·

Thµo A DzÒnh

Thµo A Ky

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

45

26

26

40

26

2/10

2/12

3/12

6/10

3/12

Pu Ka Dzao

Trung Thu

Chung Vµng Khæ

Ban Phï

Trung Thu

of 39

Phô lôc 5: MÉu cho ®iÓm s¶n phÈm çnh kiÕn

Lú a Ch¸ng

1

2

3

4

X· SÝnh Ph×nh:

Giµng A Sö

Vµng A Ch¸ng

Giµng A DzÒ

Sïng A Khai

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

H'm«ng

26

40

42

27

4/12

6/10

4/10

8/12

Phi Dzinh 2

Phi Dzinh 2

Tµ Lµ Ço

Tµ Lµ Ço

Kinh tÕ thÞ trêng

Nguån nguyªn liÖu Lín 2

Trung b×nh 2

Nhá 1

TiÒm n¨ng thÞ trêng / nhu cÇu Cao 4

Trung b×nh 2

ThÊp 1

C¹nh tranh ThÊp 3

Trung b×nh 2

Cao 1

H¹n chÕ vÒ kinh doanh ThÊp 3

Trung b×nh 2

Cao 1

Kh¶ n¨ng sinh lêi Cao 3

Trung b×nh 2

ThÊp 1

LÜnh vùc qu¶n lý tµi nguyªn / m«i trêng

Thêi gian cung cÊp Lu«n lu«n 3

ThØnh tho¶ng 2

HiÕm khi /theo mïa 1

Ph¹m vi kh«ng gian Lín 3

Trung b×nh 2

Nhá 1

Thêi gian s¶n xuÊt Ng¾n 3

of 39

Trung b×nh 2

Dµi 1

Kh¶ n¨ng t¸i sinh Cao 3

Trung b×nh 2

ThÊp 1

¶nh hëng cña viÖc thu ho¹ch tíi sù sèng cña c©y TÝch cùc 2

Kh«ng ¶nh hëng 2

Tiªu cùc 1

¶nh hëng tíi m«i trêng TÝch cùc 3

Kh«ng ¶nh hëng 2

Tiªu cùc 1

ChÝnh s¸ch/ X· héi/thÓ chÕ

Lîi Ých cho céng ®ång Cao 3

Trung b×nh 2

ThÊp 1

§ãng gãp vµo thu nhËp Cao 4

Trung b×nh 2

ThÊp 0

Kinh nghiÖm víi s¶n phÈm Cao 3

Trung b×nh 2

ThÊp 1

Kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm Cao 4

Trung b×nh 2

ThÊp 0

¶nh hëng vÒ giíi Phô n÷ tham gia 3

C¶ namvµ n÷ 2

ChØ nam tham gia 1

Khoa häc/c«ng nghÖ

TÝnh thÝch hîp víi nh÷ng nhµ s¶n xuÊt n«ng th«n - ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt

B¶n 3

HuyÖn 2

TØnh vµ n¬i kh¸c 1

TÝnh thÝch hîp víi nh÷ng nhµ s¶n xuÊt n«ng th«n – yªu cÇu c«ng nghÖ

Cao @

Trung b×nh 2

of 39

ThÊp 1

T×nh tr¹ng c¬ së h¹ tÇng Cao 3

Trung b×nh 2

ThÊp 1

Nh©n lùc/chuyªn m«n Cã 3

Trung b×nh 2

H¹n chÕ 1

Nh©n lùc/khèi lîng Cã 3

Trung b×nh 2

H¹n chÕ 1

Tæng: 52

of 39

pha 2 vµ 3 t¹i huyÖn tña chïa, tØnh lai ch©u · ph¬ng ph¸p ®îc sö dông lµ ph©n tÝch...

Documents