1www.hajarian.com

Philip Selznick "Leadership in Administration"

الهه بيگدلي

چكيده

اما. دهند ادامه خود بقاي به توانند مي شوند تبديل نهاد به كه صورتي در فقط ها سازمان»نهادينگي «نظريه طبق

از انساني مجموعه يك ذرگ فرآيند . كند رفتار اجتماعي افتاده جا نهادهاي ديگر مانند كه شود مي نهاد وقتي سازمان دومين بعنوان نظريه اين . است » كار فني ملزومات از فراتر هايي ارزش در شدن ور غوطه « پويه ، نهاد به سازمان به حاضر قرن اول نيمه در بروكراسي نظريه از پس مديريت و سازمان به مربوط مباحث در استفاده مورد منسجم نظريه هاي توجيه از گيري بهره دليل به خصوص به – نظريه اين هرچند . شد مطرح ريكاآم در سلزنيك فيليپ وسيله

. است يافته بسط و برگ و شاخ ديگر محققان از برخي بوسيله ، بوده انتقاد مورد تولد هنگام از – كاركردگرايانه برجسته نويسنده يك . باشد مي بركلي ، كاليفرنيا دانشگاه در جامعه و حقوق بازنشسته پروفسور) 1919 (سلزنيك فيليپ

هايي كتاب در مختلف هاي زمينه در نوآوري سلزنيك كار . است عمومي اداره و جامعه و قانون ، سازماني تئوري در اداره در رهبري و ، پاها خرده و تنسي دره عمران اداره ، تحول در جامعه ، سازماني سالح ، اخالقي عمومي ثروت نظير .است بوده امور . بود مورتون . كي . رابرت دانشجوي آنجا در و كرد اخذ را دكترا مدرك كلمبيا دانشگاه از 1947 سال در لزنيكس

دانشكده به و بيايد بركلي به 1952 سال در اينكه از قبل اي ال سي يو و سوتا مينه دانشگاه در سلزنيك پروفسور بر و كرد سازماندهي جامعه و قانون مطالعه براي را بركلي مركز او. آموخت دانش ، بپيوندد شناسي جامعه دپارتمان بعنوان همچنين او . نمود ريزي برنامه را اجتماعي سياست برنامه و حقوق فلسفه كه نشست اي كميته استادي كرسي . نمود خدمت دانشگاه اين در استادي كرسي اولين

2www.hajarian.com

شناسايي را انديشمندي كار از اي بدنه كه برد را حقوق و جامعه كالون انجمن جايزه 2003 سال در سلزنيك پروفسور .است كرده كمك جامعه و قانون در پژوهش پيشرفت به كه كند مي

اصلي هاي همكاري بانفوذترين از يكي . شد آغاز 1930 سال در كه بود ها نئوكالسيك سازماني تئوري جنبش اصلي طرفدار سلزنيك گسترده سازمان تئوري با را اش اصلي هاي همكاري كه شد ناميده) 1948( "سازمان تئوري هاي پايه" مقاالتش . ساخت

مستقل نمايندگان بعنوان اشخاص

، كنند حفظ را بخشي دو هدف مجموعه توانند مي ها سازمان در اشخاص كه نمود فرض سلزنيك ، شده ساده شكل در . باشند داشته عقاليي ، ضمني اهداف تا سازد مي سخت آنرا كاركنان و ها سازمان براي كه )بود سلزنيك كار از شده تعيين قبل از نماي مكان يك كه ، كردند استدالل كالسيك سازماني جنبش در كه همانگونه(

برگزيني تئوري .گيرد انجام اقتضايي تئوري و سازماني شناسي بوم اخير هاي توسعه تا است مهم پيشروي يك سلزنيك برگزيني اصل

حقوق شناسي هجامع

مشكالتشان و قانوني نهادهاي در را اش ايده كه ، است بوده حقوق شناسي جامعه در اصلي اي كننده شركت سلزنيك . داد توسعه رسمي هاي سازمان شناسي جامعه در نزديكترش كار از گيريشان رأي هاي حوزه به ها واكنش احتمال و واژة كار بردن به بدون را استراتژي حوزة به مربوط مفاهيم كه است سازمان هايتئوري پردازان نظريه از اولين» سلزنيك«و سازمان ممتاز كننده مانند قابليتهاي مواردي او به. ساخت مطرح» در اداره رهبري« در كتاب1957 در سال استراتژي

را استراتژي اجراي موضوع كرد و بطور تلويحي اشاره سازمان بيروني و انتظارات دورني وضعيت بين ايجاد هماهنگي ) .Mintzberg 1990, 111( ساخت مطرح

ديدگاه معناي به استراتژي

بود، آن خارجي محيط در سازمان جايگاه يافتن پي در و داشت نظر سازمان از خارج به استراتژي از ما اخير تعريف كه حالي در است آن از حاكي تعريف اين ، ها استراتژيست مجموعه ذهن درون در واقع در ؛دارد سازمان درون به توجه بعدي تعريف

3www.hajarian.com

را پايدار ذهني تصور نوعي بلكه. شود نمي تشكيل شاخص وضعيت يك از تنها آن محتواي كه است ديدگاه يك استراتژي كه و آفرينند مي نو هاي تكنولوژي كه اند مهاجم پيشرواني ها سازمان برخي ، مثال بطور. گيرد مي بر در جهان به نسبت

بازارهاي بر تكيه با و انگارند مي پايدار مجموعه بصورت را جهان ديگر برخي و گيرند مي خود چنگ در را جديد بازارهاي . اقتصادي كارآيي تا دارند اعتماد سياسي تأثير به بيشتر و كشند مي خود دور به حفاظتي ديوار يك قديمي

شخـصيت «: گويـد مـي » سلزنيك فيليپ«. فرد به شخصيت كه دارد را نسبتي همان سازمان به استراتژي رتباط،ا اين در . »اند گرفته جاي آن درون در كه ، بازتاب و عمل چگونگي به نسبت مشخص و منسجم سازند مي تعهدهايي را سازمان

معنـا بـدان نكتـه ايـن . اسـت ذهني مفهوم يك چيز، هر از فراتر ، استراتژي كه است آن از حاكي مورد آخرين باال، تعاريف ميان در را هـا اسـتراتژي كـه آنهـايي يعنـي (دارنـد وجـود ذينفـع افـراد ذهـن در تنهـا و دارند انتزاعي جنبه ها استراتژي تمامي كه ستا خـاطر به است خوب.) دهند مي نشان هعالق آنها آمد پي به نسبت ياآنكه گيرند مي قرار گيري پي اين تأثير تحت و كنند مي گيري يپ

؛ اسـت آوري نـو يـك اسـتراتژي هـر . اسـت نكـرده لمـس را آن و اسـت نديده را استراتژي يك كس هيچ تاكنون كه باشيم داشتهــه ــصورات نتيج ــك ت ــرد ي ــه ، اســت ف ــصورت چ ــراي مقاصــدي ب ــم ب ــشيدن نظ ــه بخ ــك ب ــار ي ــيش رفت ــوع از پ و ، آن وق

. است داده رخ پيش از كه رفتاري توصيف رايب قياسي الگوهاي بصورت چه در كـه همانگونـه . اسـت » مـشترك «امـر يـك ، ديـدگاه كـه است آن تعريف اين مورد در اهميت حائز بسيار نكته ، وصف اين با

يـا ( سـازمان يـك اعـضاي ميان مشترك است ديدگاهي استراتژي ، است مستتر الگو و ايدئولوژي ، فرهنگ ، بيني جهان هاي واژه از ارتبــاط ايــن در مــا وقتــي واقــع در. آنــان اقــدامات هــم و مقاصــد هــم يــا آنهــا اقــدامات يــا مقاصــد مبنــاي بــر) گــروه

و قـصد هـم يـا عمـل يـا قـصد كـه افـرادي يعنـي ( گـذاريم مـي جمعـي انديـشه قلمـرو بـه پـاي ، كنـيم مـي صحبت استراتژيــم ــل ه ــدي عم ــد واح ــدين) . دارن ــب ب ــه ، ترتي ــي نكت ــي در اساس ــتراتژي بررس ــارت اس ــت عب ــونگي از اس و درك چگ

تـا شـوند مـي پراكنـده سـازمان نـام بـه اي مجموعـه درون در چگونـه ) هـا هدف (مقاصد اينكه درك يعني( جمعي انديشه شناخت .)آيد مي در اجرا به پايدار حال عين در و جمعي بطور چگونه) اقدام( عمل و درآيند مشترك بصورت

در بايد سازمان يك كه نمود معرفي را اي ايده او . شد معروف استراتژيكش تئوري با 1957 سال در سلزنيك فيليپ كه يابد مي توسعه زماني ايده اين . شود نائل موفقيت به تا كند تالش سازمان خارجي و داخلي عوامل دادن انطباق مي ارزيابي سازمان يك هاي ضعف و ها قوت كه افتد مي اتفاق جايي در اين . كنيم درك را SWOT تحليل و تجزيه . شود مي توجه كار و كسب خارجي محيط تهديدهاي و ها فرصت به حاليكه در شوند بعنوان گذارند تأثير سازمان عملكرد بر توانند مي كه خارجي و داخلي محيط دوي هر شده تركيب تحليل و تجزيه

SWOT شود مي بيان تهديدها و ها فرصت ، ها ضعف ، ها قوت قالب در سازمان دستيابي مفهوم اين . است شده اشاره . شود گرفته بكار دپارتماني يا بخشي سطح تا تجاري واحد سطح ، شركتي سطح نظير مختلف سطوح در تواند مي اين.

لكام بطور محيط كل كه باشد اميدوار تواند مي SWOT تحليل و تجزيه ، استراتژي يك روي بر كار به شروع زمان

4www.hajarian.com

بايد كه دهد نشان را اي رهبري بود خواهد قادر SWOT تحليل و تجزيه يك دادن انجام طريق از و شود مي درك . شوند مي حمايت اي بالقوه تهديد هر مقابل در اينكه از يابند اطمينان حاليكه در ، كند رهبري را شركت بهتر فيليپ كند مي تأكيد SWOT تحليل و تجزيه اهميت بر و دهد مي توسعه را ايده اين كه نويسندگاني اولين از يكي

.يافت توسعه پورتر مايكل توسط 1980 سال در سپس و بود 1957 سال در سلزنيك فكر هدفشان مورد در ها سازمان مهم دانشجويان چگونه كه است گرفته قرار تأثير تحت عميقأ سلزنيك فيليپ وظايف از تهذيبي حتي و سخت ، شفاف تحليلي و تجزيه : باشد اهكارشش شايد ، " امور اداره در رهبري" .كنند مي

و خصوصي چه ، موفق كار و كسب يك شده برانگيخته ارزش شخصيت ، ساختمان درخشاني بطور كه رهبري ضروري لغات از بخشي بعنوان – "ممتاز صالحيت" ، " وجودي فلسفه " – كتاب اصلي مفاهيم . كند مي تأييد را عمومي چه به الزم . ساخت را آنها سلزنيك اينكه و شوند ساخته بايد آنها كه كنيم مي فراموش اوقات گاهي كه است شده ما

شبه آغاز در است تر مناسب حتي ، باشد مي باالتر انحصاري كارايي با ارتباط از رهبري واقعي تمرين كه است يادآوري ( كرد تنظيم 1957 از قبل آنرا او ابتدا كه ، داني غيب روي از ، نيزما اينكه تا شد تفكر ها سازمان مورد در كه علمي ) .هاروارد دانشگاه ، ويلسون ، كيو جيمز

و كند مي فراهم را ترين شفاف زيرا بود خواهد خوشايند ها سازمان دانشجويان براي امور اداره در رهبري مجدد ظهور " گرايان نهاد مكتب در كه ديدگاه اين . كند مي كامل را ها سازمان از سلزنيك فيليپ ويژه ديدگاه از موجود توضيحات

جريان به را عقاليي سازي قاعده تا باشد مي ها گزينه ترين جالب از يكي ، است شده ايجاد سازماني تحليل و تجزيه )هاروارد بازرگاني مدرسه ، مايلز اچ رابرت ( " .اندازد نظـم و عقالنيـت توسـط كه همانگونه ، كند مي توصيف پذير مصرف و عقاليي بعنوان را ها سازمان سلزنيك •

.كند مي پيشنهاد را ، نهاد ، اجتماعي موجوديت از باالتري شكل آنچه مقابل در شوند مي اداره

او كـه كنـد درك حقيقت از اي نشانه بعنوان را سلزنيك تحليلي موفقيت عدم اين است ممكن شخصي ، البته • هـاي ارزش ايـن قالـب در و فهمـد مـي ، شـوند مـي هـدايت نزديـك خيلي شنوندگان كه ونهآنگ را كتابش

.كند مي تعريف را نهاد – سازمان تفاوت او كه باشد مي شنوندگان

هـدف و مـدت بلنـد ابزار با روز به روز رفتار برانگيختن هاي تكنيك مهمترين از يكي كه نويسد مي سلزنيك • .باشد مي اجتماعي ردنك ادغام هاي داستان پيچيدگي

5www.hajarian.com

امور اداره در رهبري : سلزنيك فيليپ شناسي جامعه تفسيري

: كتاب اين هدف خدمت هاي آرمان و كند ترغيب را كار و كسب تا تالش يك ، شود مي درك آرماني رساله يك بعنوان بيشتر كتاب اين . دهد مي ترفيع را واهآزاديخ سياسي نمايندگان منافع بهترين و نظامي مديران اجتماع به ( پرو چارلز انتقادهاي ، كند درك ها سازمان از طبيعي تحليلي و تجزيه بعنوان آنرا كند سعي كسي اگر ، مقابل در

) 1979 ، فورسمن – اسكات : جي ان اوكلند ،) ED (ضروري فاصله دوم ، انتقادي مقاله يك : پيچيده هاي سازمان خطر كه – شود مي داده شرح زير در كه – دارد وجود سلزنيك استدالل در اساسي اشكال يك . هستند مخرب شديدأ

.باشد مي كتاب اين موضوع مهمترين تحليل و تجزيه حقيقت در چه اگر ، سازد مي آشكار را تحليل و تجزيه در : نويسد مي سلزنيك

اجرايي مديريت از تحولي او بطوريكه شود يم سياستمداري اجرايي مدير : شود مي بيان بسادگي كامأل مقاله اين دليل ) . 4 صفحه ( كند مي ايجاد نهادي رهبري به

مي تجربي آزمايشي نتيجه يك از كه است علمي قوانين و حقيقي مقدمات از نمايشي آيا ؟ چيست استدالل اين ماهيت توسط شود مي درخواست خواننده از كه " سياستمدار " ، است آرمان يك از تعريفي بلكه . هرگز ؟ شود ترسيم تواند

را آنها كه هايي ارزش با كند مي اداره او كه سازماني " برانگيختن " طريق از و كارايي بر مقدم " دامنه كم " اهداف . كند درك ، شود مي يافت آن در كه بزرگتر جامعه بعنوان

پيشگفتار . دهد انجام را مندرجاتش كه كم عرفيم يك ، آورده انحصاري تزئين يك بعنوان را كتاب پيشگفتار اينجا در كالرنس . باشد مي كتاب اين مندرجات و هدف از خوبي شاخص واقعأ . باشد مي اين از بيش" امور اداره در رهبري" :نويسد مي پيشگفتار اين در رندال بي

را كورتين آيرون عقب در بالنشمقا از شماري و اش زندگي ميان تقابل تا كند مي مكث متفكر آمريكايي يك زمانيكه خسته و يكنواخت خيلي ديگران و است غني خيلي ما زندگي چرا پرسد مي خودش از و دهد قرار مالحظه مورد بدقت و گيرد قرار اينجا در اي جامعه چنين تحت مقابل اشكال در راز كه برسد اي نتيجه به ضرورتأ بايد او ، هستند كننده .گردد هيسازماند آنجا در جامعه ، شوند مي نگهداري حكومتي موافقت توسط ما دولت اشكال كه اي سادگي به ، شود مي داده شرح تفصيل به پاسخ را انساني هاي تالش اشكال همه آمريكا در ما كه است جهاني روشي ... " . است حكومتي موافقت آن اما نيست

موافقت كه كشور اين در انساني هاي تالش از شكلي يچه آيا ؟ است حقيقت يك اين آيا . كنيم مي سازماندهي حكومت ، آموزش ، توليد ، كار و كسب " ؟ ندارد وجود ، تالش آن از قبل است نشده فراهم آنها "دولتي"

6www.hajarian.com

افراد توسط رضايتمندانه كه رهبري قدرت زدن پيوند طريق از نهادها نظير را اهدافشان همگي آنها ، عمومي،كليسا كسي اينكه جز : بدهد اورلين پيچ يك به را لغات اين است ممكن شخصي ( " . برند مي پيش ، شود مي لدنبا مستقل . نيست اينطور كه خواند خواهد نادرست را كتاب اين اما . نيست " مستقل فرد " يك كسي ، كند نمي دنبال را رهبري قرار تأثير تحت اش موشكافي توسط اينكه ولو هستم افقمو كامأل ، آزاديخواه بعنوان ، من كه نويسد مي مقاله در رندال . )نگيرم رهبري كتاب اين در . كند مي قوا تجديد شايسته عملكرد روي منحصرأ رهبري ) دوام ( پيوستگي ، نويسد مي رندال قادر را بازرگان كه شد خواهد فراهم سلزنيك توسط رهبري اصل يك . شود داده تشخيص استبدادي كنترل از بايد

.گويد پاسخ تغيير حال در جهان در ها توسعه به و دهد توسعه را فكري هاي افق تا ساخت خواهد

نهادها و ها سازمان ، كارايي مي دست از را توانش شويم مي نزديك باال به كه همانطور كارايي منطق . است سازمان پايين سطوح با كارايي سروكار

. دارند اولويت سياسي مالحظات كه هستند سطوح آن در مكاني از خارج ارهمو كارايي مكانيكي صنايع . دهد مي سعي بزرگ، كارهاي و كسب كنندگان مشاهده : كند مي معرفي اصلي تئوريك فرضيه يك سلزنيك ، 4 صفحه در

قرار اشخاص رفتار در كه همانگونه تواند نمي اجتماعي فرآيند هيچ اينكه دانستن ، ببينند "كل يك بعنوان" را آنها كنند " . شود درك ، يكديگر و خودشان ادراك در بويژه و گيرد مي نمي مضر عنوان يك بوضوح – " سسياستمدار " قالب در . ) باشد اين جز است ممكن متفاوت تشويقي هاي تئوري(

نهادها تدريجي املتك با ارتباط يك توسط گذاري نشانه " روش در كار و كسب نيازهاي و خودش وظايف مدير – باشد . كند مي ارزيابي را " كل يك بعنوان هنگاميكه . هستند مصرفي ابزارهاي فقط ، شدند قضاوت شان كارايي توسط كه ، عقاليي ابزارهاي بعنوان ها سازمان

با نبرانگيخت" آنها هنگاميكه يابد مي كاهش مستقيم تناسب يك در آنها پذيري مصرف ، شوند مي اجتماعي نهادها آن . هستند "ارزش

نظم و عقالنيت طريق از كه همانگونه ، كند مي مشخص پذير مصرف و عقاليي نهادهاي بعنوان را ها سازمان سلزنيك . دهد مي پيشنهاد اجتماعي موجوديت از باالتري شكل بعنوان او آنچه مقابل در شدند اداره معنا سلزنيك آنچه . اجتماعي فشارهاي و نيازها از طبيعي صولمح يك : باشد مي انطباقي و واكنشي ، نهاد ، مقابل در نگه تنها شايد يا .. باشد مي ضروري " رهبري " ها سازمان طبيعي تدريجي تكامل در كه آنست كند تلقين تا كند مي

هاي نسازما 90 صفحه ( كند مي اعتراض پرو . باشند اجتماعي خوب هاي موجوديت از صرفنظري قابل غير دارندگان رفتار رهبري شكست بعنوان آن با سلزنيك ، خورد مي شكست آزاديخواه گرايي آرمان ، نهادها در زمانيكه كه ) پيچيده

7www.hajarian.com

با متناقض هاي ارزش با را ها سازمان است ممكن ، حقيقت در ، نهادي رهبران كه دهد مي نشان پرو . كند مي . برانگيزند دموكراتيك هاي ارزش است ممكن اجتماعي نهادهاي در رهبري پذيرش عدم اما . است شده ايجاد بخوبي تحليلي و تجزيه رنظ از پرو نكته

يا ويژه طبيعت . است آميزي افتخار ناگوارمفهوم حقيقت با مواجهه در " رهبري "نگهداري كه شود درك همانگونه . شود مي يافت 22 صفحه در زنيكسل رهبري مفهوم از تر خنثي ، دهد مي قرار را آن كه ، گرانه سفسطه طبيعت

دسترس در بسهولت اجتماعي علم بعنوان عمومي مفهوم در كه همانگونه ، روز هر ايده ، نيست خودي يك رهبري" " . كند مي اجتناب آنها دوي هر از كه باشد مي دشوار اي پديده آن . است : كند عمل رهبر از پيروي در چطور داند مي دانشجويي هر اينكه دوم . دانم مي محض دروغ را اين من

. اند كرده شناسايي سهولت به رهبران بعنوان را اشخاصي ، نوع همه از كوچك هاي گروه ، ها گروه . انگارند سخت ، باشد مي رهبري كه را آنچه كردن بندي مفصل است ممكن مردم ، عام بطور ممكن آنچه از است اي شده تعريف مفهوم آن و كند مي جددم تعريف خودش اهداف با را اصطالح سلزنيك ، البته اما

اجتناب اجتماعي علم و عمومي مفاد دوي هر از كه "روز هر ايده ، نباش خودي يك" شود گفته صحيح بطور است . كند مي

:از است عبارت نويسد مي سلزنيك كه اي رهبري . ماعياجت نيازهاي ساختن برآورده براي كار انجام از نوعي ) الف .گيري تصميم يا باال اعتبار يا اداري هاي هولدينگ با تشابه عدم ) ب حمايت و ترفيع در متخصص يك ابتدا در ... نهادي رهبر يك" ) . نهاد يك براي ، تئوريك نظر از ( كردن صرفنظر ) ج ) .28 صفحه ( " باشد مي ها ارزش از

غير ، شوند درك بايد كه آن مفهومي متغيرهاي مستقالنه تعريف رايب نياز به سلزنيك كه كند مي اثبات ) ج ( شرط به شده داده زمان هر در كه باشند كردني تصور است ممكن نهادهايي ، مثال اين در ، بطوريكه باشد نمي حساس . دارند نياز رهبري

ضروري كامأل مقياس زرگب هاي سازمان همه در رهبري كه آنست دهد مي توسعه اش مقاله در رندال كه اي ايده ( شود مي كنترل يا حذف كردن نهادي طبيعي فرآيندهاي بعنوان اينكه و شود مي ضروري غير زماني هر در يا ، نيست ) .25 صفحه

آن به تنها تواند نمي حتمي رهبري : گويد مي بيشتر كه كند مي ايجاد را پرو تحليلي و تجزيه انتقاد تنها اين اما را پيشنهادي رندال . سازند مي برآورده را معيني قانوني معيارهاي اجتماعي هاي سياست كه شود دمحدو نهادهايي

8www.hajarian.com

از تشويقي تصور يك به تعهد بعنوان تري ماهرانه تئوريكي هاي تحريف ناگهاني انحرافات اين كه كند مي تصريح . شود مي داده تشخيص رهبري هاي گروه ميان تا كند مي تكيه شكستنش بر سختي به كه نمايد مي يمعرف را نهاد و سازمان ميان تفاوتي سلزنيك نظير كه كنند مي تصرف را موجوديتي نهادها . شود قائل تمايز ناسازگارشان اصأل اهداف و مختلف اجتماعي بايد يكي اما . خودشان شايسته موجوديت همچون شدند انگيخته بر ارزش با بيشتر و شوند مي سودمند كمتر ها سازمان كنند نمي توقف هرگز كنند مي اداره را موجودي بازار كه گذاراني سرمايه يقينأ "؟ كساني چه كمتر سودمندي " بپرسد

آغاز از است ممكن مياني سطح مديريت يا موجودي فروشنده ، آنجائيكه از ؛ ببينند را معيني بازارهاي مندي سود تا عدم اين است ممكن كسي ، البته . است زندگي از روششان هر در اصلي جزئي شركت كه كنند درك استخدامشان

كند مي درك را كتابش او كه دارد وجود حقيقت از بيشتري نشانه كه كند درك زماني را سلزنيك تحليلي موفقيت – نهاد تتفاو او كه است شنوندگان هاي ارزش اين قالب در و ؛ شود مي هدايت نزديك خيلي شنوندگان به هنگاميكه . كند مي تعريف را سازمان ممكن جاري تجربه ؛ رساند بفروش نهادي رهبري قهرمانانه نمايش طريق از را اش برنامه تا كند مي تالش سلزنيك

رهبري " ؛) 40 صفحه (" كند مي تقاضا را رهبري انتقادي تجربه " اما ، شود گرفته بكار سازماني مديران توسط است آسيب را انساني آمال مطالعه كه دهد مواجهه كالسيكي سؤاالت همه با بايد هدف كننده تنظيم عنوانب نقشش در نهادي . بجنگد اجتماعي عدالت نوع يك براي بايد شجاع شخص اما ) 65 صفحه (" . اند رسانده درست تعهدات تا كند مي فراهم ارزيابي خود يك ... دهد مي تطبيق را خارجي فشارهاي و داخلي هاي تالش رهبري . شود مي تنظيم مؤثر خارجي و داخلي تقاضاهاي توسط آنچه نظير ، كند پيدا را سازمان كه نهادهايي تنها : كند مي طلب دارويني شبه تز يك سلزنيك ، " نقش و وجودي فلسفه تعريف " ، سوم فصل سراسر اشاره پيشگفتارش در رندال توسط كه است اي كتهن اين . مانند مي باقي ، دهند وفق خارجي سياست با را خود بتوانند

.. بناباين و نيست استبداد طرفدار رهبري چنين . است ماندني مدت بلند در ما جامعه در " قانوني " رهبري تنها : شد اشاره او كه را آنچه فصل اين در . يابد مي افزايش اجتماعي ، دموكراتيك – نزديكش اجتماعي انداز چشم توان توسط افتد مي اتفاق آنچه) 47 صفحه (" تكنولوژي زدن عقب " ، كند مي معرفي ، است رهبري موفقيت عدم كند مي

. رسد مي اهداف به و شود مي متمركز ابزار و ها روش بر مفرط بطور اجرا كه آنست از رفتن طفره طريق از ندك مي باز سر از را اش واقعي تعهدات گروهي هر كه افتد مي اتفاق زماني تكنولوژي زدن عقب

مي سرچشمه اضطراب و نگراني از كه هايي موقعيت تكنولوژيكي انزواي از پوشش يك از كردن صرفنظر ، ها مسئوليت " منطق " يك كردن منطبق به نياز كه زماني بويژه ، اندازد مي مخاطره به را هدف تنظيم مركزي وظايف اين . گيرند

ممكن آنچه هر از كند مي نشيني عقب سلزنيك كه است نكته اين در . باشد مي اسيسي اهداف و شرايط با تكنيكي

9www.hajarian.com

طالب ( روش هيچ اخالقي نظر از كه ميكند پيشنهاد رندال . باشد استداللش چپ جناح در تحليلي ترتيب و نظم است ، دهد مي تغيير ارزش برانگيختن با نهادي به را سازمان يك كه ارزشي برانگيختن تا ندارد وجود اي خنثي ) علم

سازماني تعهد بر كه شود مي يافت اي تكنولوژي در كند مي ايجاد را هدفي كه انحصاري ابزار يك و دهد تشخيص . باشد مي متمركز

وي كه است مكانيستي بسيار عملي ، است رهبري شكست يك گويد مي سلزنيك كه " تكنولوژي زدن عقب " اين سلزنيك خود ارزشي تعهدات آنچه درك بدون ، گويد مي كه است اين . ارزش القاء : است رهبري ماهيت دارد مي بيان

آن از كند مي تركيب را رهبري به مربوط وظايف كه " ارزشي القاء " آن ميان تحليلي نظر از تواند نمي كسي ، هستند . شود قائل تفاوت ، دهد مي تشكيل را تكنولوژي زدن عقب يك كه " ارزشي القاء "

ها سازمان تدريجي تكامل . شود مي ناشي آنها از يا است آرماني قراردادهاي پشتيبان كند مي تفسير سلزنيك كه هايي تئوري از زيادي تعداد نهادي هاي تجسم " از صحبت زمانيكه ، مثال براي . باشد داشته عمومي مفهوم آن كه دهد نمي تشخيص رندال خارجي هدف و تعريفي وجودي فلسفه وظايف ميان تيزي بخش..." ، دهد مي توضيح او ،) 90 صفحه (است " هدف حال در " . خارجي تقاضاهاي و داخلي فشارهاي از درك يك ، شوند مي ارزيابي خود يك باعث يك هر . ندارد وجود آنچه از گيرد نمي قرار تأثير تحت ، " بدان خودت " ، كند مي كشف سقراطي حكم بعنوان رندال كه جذابيتي ، حاضر

از كه دارد وجود بينشي حال بهر . دهد مي ها سازمان ماهيت يا رهبري به عمومي بينش بعنوان وي به سلزنيك . شود مي ناشي رشد حال در هاي موجوديت بعنوان سازمان از تفسيرش هم ، هدف يك ، بازار يك مثال براي ، شوند مي ايجاد) 103 صفحه ( "اجتماعي پايه" يك انتخاب توسط ها سازمان شمار كه ، سازي رسمي توسط و ؛ متجانس هيئت يك ابتدائأ .. نهادي هسته يك نهادن بنا طريق از ؛ پيمانان

را پرسنل بزرگ خطرات كه رسند مي رشد از اي مرحله به ها سازمان . دهد مي كاهش را نياز مورد رهبري تصميمات ، باشد افتاده جا كمتر است ممكن سازماني شكل آفريننده مراحل ، كنند مي زودتر درخواست مردم : كنند مي ايجاد ) 107-112 صفحات ( كند دهي شكل را سازمان ، بماند جا يك در بيشتر

همگني انداز چشم يك بطرف آموزش به نياز) . 113 صفحه (مرتبطند بهم معكوس بطور تمركز به نياز و همگني اي حرفه آموزش ، بنابراين . است ارتباط در ، كند مي تحميل نزديك ارتباط بر كاري موقعيت كه موانعي با مستقيمأ

افتاد خواهند پيش ، كار در روانشناختي يا فيزيكي نظر از ، ديگري از پرسنل كه است نياز مورد اي نهادي پايداري براي . دهد مي توسعه را ممتازش لاستقال تئوري سلزنيك آن بيان در كه است اين در نكته) . 114 صفحه(

10www.hajarian.com

كه خواستن از هدف يك ، باشد مي مسئول اجتماعي ارزش يك از حمايت براي كه است گروهي هر) سرآمد (ممتاز يك اجازه گروه يك به تا است كافي آزادي از شرطي استقالل . باشد مي كننده پشتيباني گروه شخصيت صالحيت داراي ) .121 صفحه (كند حفظ را مشخصي شخصيت و دهد كردن كار

كدام ها نخبه . است وابسته) ممتازين (ها نخبه استقالل به اجتماعي هاي ارزش حفظ كه كند مي پيشنهاد سلزنيك ! اي حرفه هاي گروه ؟ هستند زمانيكه تا ، ندارد وجود " نخبه " بجاي " اي حرفه هاي گروه " يا " اي حرفه " اصطالح ساختن جانشين در اشكالي اساسي وظايف اين كه را افرادي تا اند گرفته قرار استفاده مورد اصطالح دو هر . شود مي داشته نگه ذهن در تعريف

رهبران تا كند مي تالش سلزنيك دهد مي پيشنهاد رندال) . 121 صفحه (دهند تخصيص ، دهند مي انجام را اجتماعي ) تروجان اسب ( ويروس آن . بپذيرند هايشان سازمان در را ) تروجان اسب ( ويروسي تا آورد بدست را تجاري و نظامي جهت داراي ، تر دموكراتيك ، تر گسترده انداز چشم يك است اميدوار سلزنيك حضور در كه است اي حرفه گروهي تفرص " هدف هر براي سازماني قدرت از تا كند مي مخالفت ها تالش با و كند نگهداري را سازمان با اجتماعي گيري نظامي – سياسي كردن ادغام مشكل ، نويسد مي كتابش به نزديك كامأل سلزنيك . كند استفاده " خيالي " يا " طلب تصميمات مالحظه با ضرورتأ نظامي قدرت كردن آشكار . شود مي تنظيم اهداف و ابزار از نزديكي وابستگي توسط .باشد مي قدرت آن از استفاده شرايط سياسي

در خالص بطور نظامي معيارهاي اگر افتاد خواهد اتفاق اين و - شود نمي كنترل كافي اندازه به كاناتام توسعه اگر توسط كه جايگزين هاي استراتژي براي ، كرد خواهند تبعيت ابزار از اهداف بنابراين – روند بكار آمادگي براي تالش

، اين كه ، شد خواهد جلوگيري عميق شده كسب ادغام يك توسط تنها اين . شد خواهند محدود دسترس در امكانات ، نتيجه در . گذارند تأثير نظامي ريزي برنامه از مهمي منطقه هر بر تا آيند بدست سياسي مالحظات كه است زماني مشكل امروزه - امنيت استقرار - است برخاسته ، دارد نياز شده متحد سياسي و نظامي رهبري يك به كه جديد نهادي سازد فراهم را مؤثري رهبري آن براي و كند تقويت را شده پديدار نهاد اين كه است سازماني ايجاد وحدت واقعي

) .79 صفحه( هدف و مدت بلند معناي با روز به روز رفتار برانگيختن براي ها تكنيك مهمترين از يكي كه نويسد مي سلزنيك ) . 151 صفحه (باشد مي ، شده يكي هاي داستان پيچيدگي كرد خواهد ايجاد او كه داستاني . دارد مي بيان امور اداره در رهبري نوشتن مورد در نهايت در سلزنيك آنچه اينست در . شود مي تنظيم سازمان اجراي محدود گيري جهت يك باالي و مقابل در كه بود خواهد رهبري يك از داستاني .آورد فراهم ما اجتماعي نهادهاي مهمترين ايبر خالقي رهبري كه است كرده تضمين سلزنيك ، خودش روش

11www.hajarian.com

بستگي بينش و تمايل داشتن به خالقيت ، باشد نمي ، شود مي پنداشته كه داستاني يك از ارتباطاتي ، خالق رهبري كند ايجاد را اي سازماني شرايط همه از باالتر و كند كشف را موفق سازي قاعده يك ، ببيند را داستان ماهيت تا دارد ) .151 صفحه (كند حمايت ، نمود بيان هايي ايده از كه

حمايت نمود بيان كه هايي آرمان از آن با كه كند ايجاد را اي سازماني شرايط تا نوشت تالش با را كتاب اين سلزنيك رفتار اي يسازمان مديران با متفاوت هايمان اي حرفه درخشانترين و بهترين كه ايم ديده ، مان شغلي عقايد با اما . كند باخته رنگ اي مالحظه قابل بطور اين از پيش رهبري آرمان اين ، است دانسته روشنفكر را آنها سلزنيك كه كنند مي

.است

فرايند مفهومي يك بعنوان استراتژي به دهي شكل: طراحي مكتب 1957 در سال» سلزنيك فليپ«اثر » ارهدر اد رهبري« بار در كتاب اولين براي مكتب اين مفاهيم از مهمترين برخي در حقيقت

با سازمان يك دروني وضعيت ساختن نزديك و نياز به سازمان ممتاز كننده قابليتهاي از قبيل مفاهيمي. شدند مطرحقابليتها و بين از انطباق عبارت اقتصادي ، استراتژي مكتب از نظر اين. بودند مفاهيم اين از جملة خارجي انتظارات . كنند مي تعيين را درمحيطش شركت يك موقعيت كه است يفرصتهاي

: زير است بصورت طراحي مكتباساسي مدل

12www.hajarian.com

: طراحي مكتب اساسي مفروضات .باشد و آگاهانه شده كنترل فرايند فكري بايد يك استراتژي به دهي شكل) 1( .بماند باال باقي دهر مديريت بايد در حيطه استراتژي بودن و آگاهانه كنترل مسئوليت) 2( . خواهد شد نابوديش منجر به آن گسترش شود چرا كه داشته نگه و غير رسمي بايد ساده استراتژي به دهي شكل مدل) 3( . شوند مي منتج خالق فرايند طراحي استراتژيها از يك بهترين. فرد باشند استراتژيها بايد منحصر به) 4( .كار باشندو آش استراتژيها بايد واضح اين) 5(اجرا در مرحلة توانند به شوند، مي فرمولنبدي بطور كامل و ساده فرد، واضح منحصر به استراتژيهاي اين از اينكه تنها پس) 6(

.آيند عكـس و نظـرات اطالعـات گيرنـده چنانچـه وي نظـر از. است داده انجام پژوهشهايي ارتباطات زمينه در لويت هارولد

العمـل عكـس اگـر اسـت شـده برقرار دوجانبه ارتباط برساند فرستنده آگاهي به پيام محتواي درباره را خويش العملهاي .است بوده جانبه يك ارتباط ننهد وقعي آن به نسبت فرستنده يا نشود ابراز پيام به نسبت كننده دريافت

.ددار تطابق گروهي گيري وتصميم دموكراتيك مديريت با دوجانبه ارتباط كه است معتقد لويت متوسـل قـدرت منـابع به خود هدفهاي به رسيدن براي ميشود الزم گاهي قدرت جلب نظريه در سلزنيك فيليپ قول به

.ببريم بهره خود هدفهاي تحقق براي آنها نفوذ و قدرت از و شويم را زمانسـا خـارج و داخـل قـدرت مراكز كه كند مي تلقي سياستمداراني را اجتماعي سازمانهاي واقعي مديران سلزنيك .نمايند مي جلب خود سازمان مقاصد نفع به را مراكز اين حمايت و دهند مي تشخيص دادن مـشاركت بـا جانبـه يـك گيـري تـصميم تـا باشد مبتني مشاركتي الگوهاي بر است الزم گيري تصميم همچنين تبادل جهت مساوي حق اشتند با طرفين و بكاهد برخوردها و تعارضات ميزان از گيري تصميم فرايند در ديگر طرفهاي

.كوشيد خواهند نتيجه حصول و توافق به رسيدن براي گيري تصميم و نظر

يا نوين دوره در سازمان به مربوط قديمي هاي نظريه از ) بوروكراسي ( ساالري ديوان نظريه از پس نهادينگي نظريه ، باشند كرده مطرح سلزنيك فيليپ از قبل كساني را نظريه اين نيست بعيد . آيد مي شمار به ) مدرنيسم ( گرايي نوين شايد چند هر ، ديگر هاي ديدگاه از مستقل و منسجم بطور سلزنيك ابتدا را " نهادينگي " اينكه مورد در ذلك مع

با طبيعي اجتماعي نظامي را سازمان كه – سلزنيك نهادينگي . دارد وجود نظر اتفاق كرد مطرح ، مقدماتي بصورتي كساني ديدگاههاي از اوأل . است متفاوت گاهي ديد از سازمان به نگاه بيانگر – كند مي تلقي خود خاص هاي ويژگي

كه افرادي براي ها سازمان ) 1938 – بارنارد و ، 1961 – پارسونز مثأل ( دانند مي طبيعي هايي نظام را ها سازمان كه

13www.hajarian.com

مجموعه بقاي حفظ به عالقه دليل به افراد اين و ، هستند هدف بيشتر و دارند وسيله جنبه كمتر دهند مي تشكيل را آن . ورزند مي مبادرت ، دارند متشكل نا ساختارهايي كه هايي فعاليت به خود

از را اجتماعي هاي نظام اين ساختار گيري شكل چگونگي دارند مي ابراز سازمان از كه ذهنيتي با نگرش اين طرفداران كاركرد هاي نگرش تأثير تحت كامأل كه – منظر اين از . دهند مي قرار مطالعه مورد تجربي هاي پژوهش و نظري ابعاد

تعهدات و ها ويژگي به واكنش در پذير تطبيق جانداري بعنوان سازماني ساختار . است ) Functionalistic ( باورانه با . گيرد مي شكل ، ديگر سويي از ، خود خاص بيروني سازنده نهاد محيط فشارهاي و سو يك از خويش داخلي اعضاي خود مشابه هاي سازمان ساختار با سازمان يك ساختار شود مي باعث نيرو سه عمدتأ جديدي هاي ديدگاه به توجه

اجباري همشكلي ايشان كه – پويايي چند كه معتقدند) Powell & Dimaggio 1991 (ديماجيو و پاول . شود همشكل دليل به مثأل ( هنجاري همشكلي و ، ديگر بنگاهي از تقليد به بنگاه يك ميل تقليدي مشكليه ، ) قانوني فشار مثأل(

يك ساختار شود مي باعث – اند ناميده ) گيرند مي قرار همسان هايي آموزش معرض در مختلف واحدهاي مديران آنكه مي پيدا تجسم پيدا تجسم نماد و زبان در تقليد قابل و مشروع ساختارهاي . شود ديگر سازماني ساختار مانند سازمان

ها مخيله به سازماني ساختار هاي شكل ديگر كه ماند نمي باقي جايي كه دهد مي جهت چنان اذهان و افكار به و كند در تفكر براي اي زمينه اساسأ ابتدا از فرآيند اين و آيد مي حساب به فرض سازمان هنجاري مفهوم ، ماند نمي باقي ) .1987 زوكر ( گذارد نمي باقي سازماني ساختار هاي شكل ديگر

سلزنيك با استفاده از نتايج . است » مرتون«كار سلزنيك در مورد سازمان ها تا اندازه ي زيادي در چارچوب نظريات استدالل مي كند كه ساخت غير رسمي سازمان مي تواند هدف هاي اوليه سازمان را تغيير داده و » هاتورن«آزمايشهاي

را براي هر سازمان » نيازها«ديگر از عملكردگرايان وجود مجموعه اي از سلزنيك همانند بسياري. گسترش دهد ) . 171- 176، صص1381صبوري،منوچهر، . ( تصديق مي كند

افراد ممكن است به علت نقش . در فرايند ارضاء نياز ها ممكن است از درون سازمان مقاومت هايي پديد آيد مانند تمرد در سطح سازماني نيز به علت آنكه. اي گوناگوني كه دارند، كه تنها يكي از آن ها نقش سازماني است تمرد كننده

در نتيجه سازمان با . سازمانها با سازمان هاي ديگري در محيط برخورد مي كنند، ممكن است اين وضع بوجود آيدانند ديگر عملكرد گرايان معتقد است كه سازمان ها سلزنيك هم. محيطي خصمانه و با شكاف از درون روبرو مي شود

. بدين گونه حالتي تعادلي به دست مي آيد هر چند اين حالت اغلب موقتي است. بايد خود را با محيطشان سازگار كنند

شده شناخته كند مي معرفي نهادها و ها آئين ، شعائر تجسم را ها سازمان كه اي نظريه عنوان به عمومأ نهادينگي او . است داده قرار بحث مورد نظريه به گزنده انتقادهايي براي عمده مستمسكي را موضوع اين) 1985 (پرو چارلز. است به نسبت ديگران توجهي بي از كه » نهادهايي و اسطوره از انباشته « اي نظريه عنوان تحت نهادينگي به را خود انتقاد

14www.hajarian.com

با هم) 1995 (دونالدسون لكس . است ساخته مطرح خورد مي تأسف نهادينگي در سازماني و اجتماعي هاي واقعيت اين به كه متعددي انتقادهاي مجموعه در اقتضايي رويكرد از منبعث هاي ديدگاه اساس بر نظريه اين به گرفتن اشكال آن خالل در كه) 1992 (اخيرش كتاب از پس ، نظريه اين واعظ بعنوان سلزنيك اما . است شده سهيم شده وارد ديدگاه

به را جديد پردازان نظريه توجهي كم تنها نه) 1996 (خود مقاله در – است كرده تأكيد ضمني بطور حداقل را نهادينگي جمع با او . است دانسته مورد بي را ديدگاه اين به وارده انتقادهاي از بخشي كم دست بلكه ، نهادينگي اوليه مفاهيم نهادينگي نظريه كه است شده مدعي – دربردارد نيز هايي روشنگري كه – خود پيشين رياتنظ مجموعه اجمالي بندي

شده مطرح ) مدرنيسم پست ( پسانوگرايي دوره آغاز در كه را مواردي از بعضي بخصوص و متأخر هاي نظريه از بسياري اثبات كرسي بر را او نظريه ايبنياده صحت عمل در زمان گذشت كه است معتقد او بعالوه . گيرد دربرمي شود مي و

پژوهش اين . شود مرور ، كرد مطرح سلزنيك ابتدا در كه آنگونه نهادينگي نظريه كليات دارد جا رو اين از . است نشانده و دونالدسون و پرو آنچه از غير انتقادهايي براي را ديگري هاي زمينه احتماأل و دهد مي قرار همت وجهه را نظريه آن

. دارد مي عرضه ، اند كرده مطرح گردي بسياري

نهادينگي نظريه زمينه در پژوهشگري ، سازماني شناسي جامعه و سازمان زمينه در تحقيق پيشگامان از يكي بعنوان سلزنيك فيليپ شناسي جامعه نام صاحب محققان از خود كه) Robert Merton (مرتون رابرت نظر زير را ) بوروكراسي ( ساالري ديوان

و انديشمند مدير و محقق دو عميق هاي ذهنيت تأثير تحت اما . كرد آغاز ، است بوده آمريكا كلمبياي دانشگاه در و داشت قرار آمريكايي ) Chester Barnard (بارنارد چستر و آلماني) Robert Michels (ميشلز رابرت يعني نظر صاحب بنابراين . كند پيروي – اند بوده بوروكراسي واضعان كه – او نظاير و وبر ماكس هاي آموخته از كوركورانه توانست نمي – كرد مي ايجاب را طبيعي نظام يك بعنوان سازمان به نگاه كه – خود خاص نظري چارچوب سلزنيك كه نپاييد ديري تر گسترده بصورتي گينهادين نظريه عنوان با و نوسازي بيشتر پيچيدگي با اخير هاي سال در ديدگاه اين . داشت عرضه ابعاد كه – بارنارد خالف بر سلزنيك كه است ذكر قابل . شود مي مطرح او بنيادين آثار اينجا در . است شده مطرح روي پيش كتاب چندين در را خود اصلي نظريه عناصر – است كرده محدود كتاب يك به را خويش ديدگاه مختلف

سازماني هر« ، سلزنيك نظر از . شود مي عرضه مشخص چارچوب يك در ناصرع اين ابتدا . است داده قرار خوانندگان ) . 1949( » آورد شمار به ابزار كأل را ها سازمان توان مي هرچند ، دارد حياتي خود براي

، عقاليي ابزارهايي بعنوان ها سازمان به – مقوالت اين محققان ساير خالف بر – كه محققاني خاص نظر با سلزنيك ، نگرد مي شده تعيين پيش از هاي هدف به دستيابي براي حسابگرانه بصورتي استفاده قابل و مند ضابطه ، قانوني فائق در « توانند نمي هرگز مند ضابطه و قانوني ، عقاليي ساختارهاي اين كه است معتقد او ذلك مع . است موافق

15www.hajarian.com

مي عقاليي غير هايي جنبه سازمان به كه عواملي اما) . 1948(» باشند موفق سازماني رفتار عقاليي غير ابعاد بر آمدن شوند مي سازمان عضو – نيستند حسابگرانه صرفأ كه – خود وجودي ابعاد » كليت « با كه ، افراد -1 : از عبارتند دهد هايي ظامن حال عين در ، هستند متشكل مند ضابطه چند هر ، سازماني ساختارهاي -2 و يابند مي حضور آن در و

را سازمان دهنده تشكيل اعضاي سو يك از متشكل نا و پيچيده هاي نظام اين . آيند مي شمار به نامتشكل و پيچيده اعضاي با شوند مي محسوب بيروني عناصر سازمان رسمي مرزهاي لحاظ به كه را عناصري ديگر سويي از و يكديگر به

ابزارهاي ناپذيري تسليم « به توان مي را سازماني هاي حسابگري و عقالنيت قلمرو ، بنابراين . دهند مي پيوند سازمان به سپس و شوند مي ملحق سازمان به خود خاص هاي ويژگي با ها آدم : دانست محدود» ) ها سازمان مثأل ( كار

عمل براي را آنان نتوا و ظرفيت كه پذيرند مي را تعهداتي ناگزير سازمان مجموعه دهنده تشكيل عناصر و اعضا عنوان پيدا اهميت سازمان هاي هدف حد در امور انجام هاي روش و كارها راه رعايت ، سازد مي محدود حسابگرانه اقدام و

هاي هدف از آمدن كوتاه به ضمني بطور نيز سازمان ؛ نشيند مي سازمان اصلي هاي هدف بجاي اصوأل و كند مي صادره هاي بخشنامه يا دستورها نيست بعيد شرايط اين در . دهد درمي نت خود آتي امكانات محدوديت قبول و اصلي

. كنند تبعيت آنها از رؤسا نظر مورد شكل به نه و دهند قرار توجه مورد بدرستي نه مرئوسان را رؤسا وسيله به تجزيه در سان اين به و داند مي بيروني فشارهاي و خود اعضاي تعهدات ، ها ويژگي محصول سازمان ساختار سلزنيك

: سلزنيك نظر از . كند مي اتخاذ كاركردگرايانه موضعي خود تحليل و بقاي آنچه به اول درجه در نيازها اين . دارد اساسي نيازهاي ، ناخواسته هرچند ، واقعي نظام هر

براي مكرر استفاده قابليت با اي وسيله نظام رو اين از . شوند مي مربوط كند مي تضمين را نظام نظام حفظ در كار هر موفقيت ميزان برحسب روزانه كارهاي و ؛ آورد مي بوجود خود از مؤثر دفاع ) . 1948 ( شود مي ارزشيابي و تعبير

ويژگي احصاي براي را خود سعي » است خودشان بقاي و تماميت حفظ « ها نظام كليه نياز اينكه بر تأكيد با سلزنيك هاي پويايي آن او بنظر . گيرد مي بكار - » منتجه هاي پويايي « - شوند مي نتيجه نيازها يا نياز آن از كه هايي حفظ ، ارتباطات و سازماني مراتب سلسله حفظ ، محيط با رويارويي در سازمان كليت امنيت حفظ قبيل از مواردي منتجه دربرمي را سازمان نقش و معنا هب همسو و هماهنگ نگرش تأمين و سازمان درون ) رسمي غير ( نامتشكل روابط ثبات بيان از ذلك مع ، دارد اذعان سازماني نيازهاي بودن مبهم به او . داند نمي قطعي را مذكور موارد خود سلزنيك و گيرند ظاهر به چند هر ، سازماني رفتار دروني ربط بسوي را توجه مقوله اين كه است معتقد زيرا كند مي پرهيز آنها مؤكد همه همانند نيز سلزنيك كه آيد مي بنظر اينطور شد داده شرح كنون تا آنچه از). 1948 (كند مي لبج نگر بيرون كرده اشاره كنند مي اثبات را مطلب همين صرفأ كه نكاتي به دانند مي طبيعي هايي مجموعه را ها سازمان كه كساني نيازهاي تمام به نبايد شناخت براي ما او نظر هب . دارد نيز تري جالب مطالب سلزنيك كه است اين واقعيت اما . است

16www.hajarian.com

نيازهاي مورد در تعمق با افراد مشكالت به بردن پي امكان فرويد چنانچه – اگر بعكس ، كنيم توجه سازمان يافته پاسخ» اند نيافته پاسخ شده پذيرفته مجراهاي طريق از كه سازماني نيازهاي « آن به – سازد مي مطرح را آنان شده سركوب

نظام راهكارهاي و ساختارها به توجه بجاي است بهتر بنابراين . شناخت خواهيم بهتر را سازمان ماهيت بپردازيم) 1948( با مواجهه براي سازمان كه معمولي غير راهكارهاي آن سوي به را خود توجه كنند مي عمل مطلوب روال به كه مندي

، نامتشكل ساختارهاي معمول غير راهكارهاي اين سلزنيك نظر از . سازيم معطوف برد مي بكار نيافته پاسخ نيازهاي .گيرد دربرمي را خاص افرادي جذب و ، ايدئولوژي

و كند نمي توصيه تجربي روانشناسان روش از استفاده با را سازماني معمول غير راهكارهاي چگونگي به بردن پي او زمان طول در شرايط با را زنده موجود تطابق فرآيند كه – باليني ناسانروانش روش از گرفتن بهره با كار اين است معتقد در روزانه كه را تصميماتي نبايد ديگر بنديم بكار را سلزنيك توصيه اگر . شود انجام تواند مي بهتر – كند مي مطالعه اتخاذشان كه حساسي هاي تصميم معدود آن بر را خود مطالعه بايد بلكه . كنيم مطالعه شوند مي گرفته سازمان شيوه و فرد يك حساس هاي تصميم كه همانطور . سازيم معطوف آورد مي دنبال به سازمان ساختار در را تغييراتي كه حساسي هاي تصميم الگوي ، شود مي او متمايز شخصيت گيري شكل به منجر مسائل با رويارويي در او خاص

) . 1957 سلزنيك ( ، دهد مي شكل آن ساختاري خاص شخصيت به كند مي اتخاذ دوره يك طي سازمان . نامد مي شوندگي نهاد يا نهادينگي گيرد مي شكل سازمان ساختاري متمايز شخصيت آن طي كه را فرآيندي سلزنيك

) 1957 . (است» شدن ور غوطه كار فني مقتضيات از فراتر هايي ارزش در « شدن نهاد محقق اين نظر از : سلزنيك ديدگاه از معني ظاهر در و خشك هاي فعاليت از اي مجموعه و روحي بي نوعي » سازمان « واژه لحاظ اين از

را منطقي ابزاري و كاربردي وسيله » سازمان« . كند مي القا اند شده هماهنگ آگاهانه كه را داري ديزيا حد تا » نهاد « بعكس . سازد مي متبادر ذهن به است شده طراحي كار انجام براي كه

).1925 (است پذير تطابق و پاسخگو جانداري – است اجتماعي فشارهاي و نيازها طبيعي محصول ، ها پويايي اين . گيرند مي قرار دروني و بيروني هاي پويايي تحت آمدن بوجود از پس بالفاصله ها سازمان كليه

حالت از تا دهند مي سوق پذير قتطبي و منعطف ساختارهايي بسوي را ها سازمان ماشيني و خشك ساختارهاي فشارهاي و ها محدوديت ، توقعات ، ها خواسته با طرف يك از تولد بدو از ها سازمان . شوند تبديل نهاد به سازماني غالبأ كه كاركناني هاي عالقگي بي و ها عالقه افول و ظهور عرصه ، انتظار خالف بر ، ديگر طرف از و مواجه محيطي

، كنند مي تعهد احساس خود سازماني غير روابط به نسبت ، سازمان قانوني انتظارات به پاسخگويي به تمايل جاي به . كند مي آنها با آمدن كنار يا مذكور فشارهاي به پاسخگويي از ناگزير را آن خود بقاي حفظ به سازمان نياز . شوند مي به كمتر شود نهادينه بيشتر سازمان قدر هر . دهد مي شكل سازمان نهادي تعهدات به فشارها با آمدن كنار فرآيند اين

17www.hajarian.com

خواهد شده تعيين پيش از و اي نامه اساس هاي هدف به مطلوب دستيابي و ها هزينه كاهش براي هايي روش دنبال .بود

و ها هزينه هشكا مورد در تفكر از نياز بي ، توانند مي مؤثر عوامل با آمدن كنار با كه شود مي باورشان مديران احتماأل رسمي هاي هدف آن تحقق بر مترتب نتايج به شده تعيين پيش از هاي هدف به دستيابي براي ها راه بهترين يافتن يا

حال همين در اما ، نيست دور به دروني و بيروني فشارهاي اين از كامل بطور بخشي هيچ در سازماني هيچ . برسند . نيستند نهاد به شدن تبديل براي شدت و نوع حاظل به يكساني فشارهاي معرض در ها سازمان) نهادينگي (شدن نهاد بسوي سازمان حركت فرايند در تواند مي رهبري كه است معتقد بارنارد از پيروي به سلزنيك

به بنگاه ويژه هاي ارزش از پاسداري و گزينش : كنند تعريف را بنگاه مأموريت بايد رهبران . كند بازي اساسي نقش از) . 1957 (كنند ايجاد» باشند ها ارزش آن بخش تجسم كه اجتماعي ساختارهاي « بايد ايشان و است آنان دهعه

/ مشتريان – بنگاه اجتماعي پايگاه مورد در گيري تصميم است آنها اتخاذ از ناگزير بنگاه كه حساسي هاي تصميم جمله است راهكارها و ساختار كردن مند قالب زمان و ماهيت عيينت و اصلي كاركنان گزينش – نهادينگي محور ، رجوع ارباب

)1957 . ( مي شكل سازمان ويژه هاي كاستي و ها توانايي و ساختارها آن طي كه فرآيندي مطالعه به را ما سلزنيك ترتيب اين به

. كند مي توصيه را ها سازمان طبيعي تاريخ مطالعه او خالصه بطور . كند مي دعوت ، گيرد ، است شده انجام – سازمان نهادينگي يعني – سلزنيك نظريه چارچوب از استفاده با كه را تجربي تحقيقات اگر حال

از پس . شناخت خواهيم بهتر است داشته عرضه محقق اين كه را نگرشي ضعف و قوت نقاط كنيم تحليل و تجزيه ، تاونزند نهضت مطالعه با) 1955 (مسينجر ، االنبزرگس آموزش برنامه مطالعه با) 1956 (كالرك مانند اي عده سلزنيك

به مذهبي سازمان يك از ) YMCA ( جوان مردان مسيحي جامعه ماهيت تغيير تحليل و تجزيه با) 1963 (دنتون و زالد مختلف هاي فروشي خرده كه اين دليل چارچوب اين از استفاده با كه) 1988 (هارت آيزن و ، تفريحي مركزي تجربه بوته در را نهادينگي نظريه ارزش ، است كرده بررسي برند مي بكار خدمات جبران براي را اوتيمتف هاي شيوه

مشهورترين . اند نشده منكر را آن هاي ارزش ، اند دانسته انتقال قابل را نهادينگي تحقيقات اين چند هر . اند آزموده . است) .Tennessee Valley Authority , T.V.A (تنسي دره عمران اداره عملكرد تحليل و تجزيه سلزنيك تحقيق آالباما ايالت در واقع تنسي دره ساكنان اقتصادي وضع بهبود براي آمريكا اقتصادي شديد ركود هنگام در مذكور اداره

زمان آن معيارهاي به توجه با فدرال دولت . است بوده سيل معرض در دائمأ و فقير قلمروي تنسي منطقه . آمد بوجود هايي طرح بود قرار . بود داده اختصاص ، شد مي ارزيابي گسترده بسيار كه مشكلي رفع براي را اي توجه قابل بودجه

سطح مسئوالن . شود گذاشته اجرا به آنها نظاير و خاك احياي ، آبي برق نيروي ايجاد ، سيل كنترل براي منسجم

18www.hajarian.com

داشتند آتش بر دستي دور از پايتخت در كه كساني دست در هاكار و بودند شده مستقر منطقه در تنسي طرح باالي . نباشد

پاها خرده و تنسي دره عمران اداره كه ، آمريكا وقت جمهور رئيس ، روزولت اقتصادي هاي سياست از بخشي اجراي در 1933 در تنسي دره عمران اداره شد ايجاد كشور آن بر حاكم اقتصادي ركود رفع به كمك براي بود شده مطرح ) New Deal( » نو طرح « عنوان تحت

هاي كارخانه ايجاد و تنسي دره در نظامي هاي دارايي كردن احسن به تبديل براي آمريكا دولت به وارده فشارهاي. عمران اداره . بود اداره اين به كه باشد مي ميسر امر اين ساختن داير براي دولت اصلي انگيزه ، شيميايي كود و برق

محدوده آن ساكنان كليه مالكيت تحت منطقه مردم همه منافع تأمين براي تأسيسات آن تا داد مي ترتيبي بايد مذكور را ملي منافع نبايد اداره اين اما كرد تفويض اداره آن به را اختياراتي ) فدرال ( ملي مجلس . گرفت مي قرار جغرافيايي

هاي دولت اختيارات از شده ياد اداره اختيارات . داد مي قرار همت وجهه را همنطق منافع تأمين بايد بلكه كرد مي تأمين عنوان به تنسي منطقه كه بود قرار زيرا ، بود فراتر داشت قرار آنها در تنسي دره مختلف هاي بخش كه هايي ايالت كتبي اطالعات از ستفادها با را خود عميق موردي مطالعه سلزنيك . يابد توسعه هماهنگ بصورتي يكپارچه اي منطقه . است داده انجام 1942-43 هاي سال خالل در ها بايگاني در شده ضبط و ها روزنامه در مندرج

نحوي به بايد گذارد اجرا به را ) دموكراتيك ( ساالرانه مردم ريزي برنامه سياست بود موظف اداره اين كه آنجا از » پاها خرده«سياست عنوان به سياست اين. كرد مي جذب تنسي عمران هادار هيئت درون به را محلي جوامع نمايندگان

)Grass – Roots ( جلب « مسئوليت تنسي اداره . كرد مي حمايت آن از شخصأ جمهور رئيس و شد مي شناخته برابر حقوق شدن قايل مطلوب شرايط در مسئوليت اين . بود دار عهده را ) ديگر شخصي نه و( » مردم فعال مشاركت

. كرد مي ايجاب را ، مستأجر كشاورزان ويژه به ، جامعه تر فقير هاي بخش براي : است شده خالصه سلزنيك اصلي كتاب اول فصل از كه گيرد دربرمي را ذيل عناصر ، راهبرد اين هدف

چارچوب در آنچه . تاس خود مسئوليت با مهم هاي تصميم اخذ به مجاز عملياتي منطقه در مربوط اداره يا نمايندگي-1 براي الزم موقعيت و توان از عملياتي مسئوالن « كه است اين به ميل است برخوردار بااليي اهميت از بحث اين

در اقتدارشان بطوريكه را كار اين بتوانند و باشند برخوردار محلي خاص شرايط با كلي هاي سياست كردن هماهنگ » .دهند انجام ، شود شناخته رسميت هب منطقه مردم وسيله به محلي امور مورد

جلب براي بايد مديريت . باشند داشته فعال مشاركتي ، محلي هاي برنامه اجراي و ريزي برنامه در بايد مردم« -2 براي كه اي داوطلبانه اضطراري هاي انجمن و موجود خصوصي هاي انجمن طريق از مردم آگاهانه و فعال مشاركت » . كند انديشي چاره شوند مي داير تنسي دره اداره امور اجراي

19www.hajarian.com

فدرال ( ملي هاي برنامه و ، اي منطقه ، ايالتي كارهاي ميان هماهنگي ايجاد كليدي نقش متمركز غير مديريت به« -3 طمربو امور تا شود مي داده منطقه در منابع فتق و رتق اصلي مسئوليت اي منطقه توسعه واحد به و ، منطقه به مربوط) بااليي رده گذاران سياست دفاتر از دور به آنها اجراي محل در برنامه امور ؛ دهد سامان يكپارچه اي مجموعه بصورت را » . شود مي هماهنگ – هستند غرق سازماني هاي طلبي نفع و اي منطقه هاي درگيري در كه –

: دهد مي قرار بحث مورد آيد مي پي در كه شرحي به بعد سه از را فوق گانه سه موارد ، ادامه در سلزنيك ، مديريت عمل آزادي مفهوم ) اول ، محلي دولت و تنسي عمران اداره مشاركت ) دوم » . منابع توسعه در عملياتي منطقه بعنوان منطقه طبيعي يكپارچگي بر مديريت وحدت ساختن مبتني آرمان ) سوم

هيئت درون به محلي جوامع نمايندگان جذب در را عمران اداره ئوالنمس كلي اجبار ، ماجرا تحليل و تجزيه در سلزنيك از غير . كند مي توصيف دلبخواه گوناگون تعبيرهاي معرض در و » اي سليقه « عاملي اداره آن گيران تصميم

كليه در سليقه از استفاده امكان عامل اين ، دارد مديريت براي ) اختيار تفويض با مقايسه در ( تمركز عدم كه پيامدهايي است بعيد كامأل گيرد مي قرار نامعلوم و نامشخص شرايط در كه فردي زيرا كند مي پيدا موضوعيت مديريتي هاي نظام مورد شرايط در . كند استفاده بايد ) رسمي ( مند نظام كارهاي دستور و رهكارها ، مقررات كدام از بداند دقيق طور به

شيوه و باورها ، ها عصب ، ارزشي نظام از طبعأ كه – مديران وسيله به ها وقعيتم تعبير و ها انديش مصلحت بحث كردن عمل اي سليقه شيوه نيز و راهبردي رهنمودهاي شدن تعبير چگونگي – پذيرند مي تأثير امور انجام جاري هاي

شده تدوين پيش از راهكارهاي و رراتمق سلزنيك ديدگاه از شد اشاره هم قبأل چنانكه . دهد مي قرار الشعاع تحت را » . آيند فائق سازماني رفتار عقاليي غير ابعاد بر توانند نمي هرگز«

داران زمين سياسي نفوذ با ، يافت مي تجلي گفته پيش فلسفه در كه ، تنسي نامتمركز و مسئول اداره ذهني هاي آرمان بزودي . نبود سازگار داشت، تأثير تحت را فدرال دولت كشاورزي هاي فعاليت زمينه در اقتدارشان كه افرادي و جنوب گروه اين نمايندگان جذب مستلزم آبي برق توليد براي سد ايجاد قبيل از سياستهايي آوردن در اجرا به كه شد معلوم هيئت هاي يگير تصميم در اگر ها گروه اين . است تنسي اداره گيران تصميم هيئت درون به سياسي قدرتمند هاب طريق از و كردند مي مراجعه ) ملي ( فدرال مجالس در خود نمايندگان و سناتورها به حتمأ شدند نمي داده شركت مديره تنسي دره برنامه كامل توقف به وادار را نمايندگان نبود بعيد و دادند مي قرار تأثير تحت را شركت هاي تصميم آنان . كنند اما ، نبود افتاد اتفاق كه چيزي تنسي دره امور اداره جريان در سليقه اعمال امكان عنصر گنجاندن از منظور لحاظ اين به

تعبير جامعه در » غالب« نهادهاي مشاركت جلب را » مردم مشاركت جلب « چون عباراتي طرح باالي رده مديران بدين . كنند كسب پايي جاي قدرت سكوي بر خود براي تا داد اجازه دار زمين طبقات به ها برداشت نوع اين . كردند

20www.hajarian.com

گذاري سياست هيئت درون به اخيرأ كه افرادي . شد برداشته وسيله و هدف جايي به جا جهت در ها گام اولين سان تحت ، ثروتمندتر پوست سفيد كشاورزان يعني ، خود همفكران سود به را شده اتخاذ هاي سياست بودند شده جذب طرح اختيار در كه ، بازده كم هاي زمينه در . يافت تكميل تنسي طرح اوليه هاي هدف از ها انحراف اولين . دادند قرار تأثير

همين در . شد ايجاد سد ، برق توليد براي ، بهتر هاي زمينه با مقايسه قابل غير بصورت ، داشت قرار مستأجر كشاورزان قرار ) امكانات داراي يا ( برخوردار پوست سفيد كشاورزان اختيار در عمدتأ فسفات و نيترات شيميايي كودهاي حال

. يافت تخفيف و شد تعديل » نو طرح « گرايانه جامعه هاي آرمان ترتيب اين به. گرفت با – شوند مي دعوت گذاران سياست هيئت درون به قدرتمند عناصر نمايندگان آن طي كه را فرآيندي سلزنيك

را آنان و خواند مي نامتشكل يا مند نظام غير جذب – شود خنثي آنان هاي اندازي سنگ از ناشي احتمالي تهديدهاي جذب بيانگر گذاري سياست هيئت در حق صاحبان قانوني حضور او بنظر . كند مي تفكيك متشكل يا مند نظام جذب

از متشكل جذب سياست تنسي رهد عمران اداره در اما . است پاها خرده جايگاه اعتالي مشي يافتن تحقق و متشكل مي صورت فعال عضو عنوان به ها مؤسسه آن داخل به ذيحق افراد هدايت و داوطلبانه واحدهاي ساختن داير طريق اثر طرح باالي رده مديران گذاري سياست بر توانستند مي خود نمايندگان طريق از ها مؤسسه اين كه چند هر . گرفت از دارند ساالرانه مردم رفتاري كنند مي وانمود اينكه ضمن توانستند مي هم طرح ارانگذ سياست حال عين در گذارند

. كنند ممانعت مهم هاي تصميم جريان در خود عالقه مورد كمتر افراد مستقيم مشاركت يم دعوت راهبردي هاي گيري تصميم براي بايد كه افرادي تعيين يكي . شد مي اعمال طريق دو از سليقه سان بدين اجازه نابرخوردار هاي گروه به ظاهر به طرف يك از كه ساختاري ايجاد مورد در گيري تصميم طريق از ديگري و شدند

هاي سياست در را آنان هاي تصميم اثر واقع در ديگر طرف از و بدهد را راهبردي هاي گيري تصميم فرآيند در شركت و تجزيه به حال ، شديم آشنا نهادينگي مورد در سلزنيك هاي هديدگا خالصه با اينجا تا . برساند حداقل به متخذه . پردازيم مي آنها تحليل

گيري نتيجه و سلزنيك هاي ديدگاه تحليل و تجزيه

)بوروكراسي (ساالري ديوان موردي مطالعه ) الف ماكس به محسوس اي شارها هيچ الوصف مع ،) 1943 (پرداخته سازماني ساالري ديوان نظريه به آشكارا قبأل سلزنيك

شناختي جامعه مطالعه عنوان زير در پاها خرده و تنسي عمران اداره كتاب در او كه است توجه جالب . بود نكرده وبر اين ذلك مع . كند مي اشاره وبر ماكس يا ساالري ديوان نظريه شارح اولين به نويس پي يك در فقط متشكل سازمان جنبه دو در عميق مطالعه بر مروري حال عين در . شود مي مطرح ساالر ديوان مديريت مطالعه بعنوان معموأل كتاب

21www.hajarian.com

يا مديريتي صالحديد و سليقه و ناشده تحليل تجريدات را ها آن او كه – سلزنيك وسيله به ساالر ديوان هاي نظام . كرد خواهد آشنا بهتر بوروكراسي يا ساالري ديوان مقوله در نهفته مفاهيم با را ما ، نامد مي اداري براي هايي نمونه » مردم به نزديك نهادهاي « ساختن درگير » مردم خود فعال مشاركت جلب « چون هايي حكم

پيش هاي عبارت تفسير جهت خود داوري از استفاده براي مديران به شده داده اختيار . هستند ناشده تحليل تجريدات ، باال از كه است ذكر قابل مطلب شدن روشن براي . است » اداري و ريتيمدي سليقه « اعمال امكان بيانگر ، گفته مي بسادگي قرائن به توجه با اما بود نكرده معرفي » مردم به نزديك نهاد « بعنوان را خاصي سازمان يا گروه ، كسي محسوب انتزاعي نظورم بيان براي رفته بكار عبارت چون اما ، بود جامعه نابرخوردار اعضاي جلب منظور زد حدس شد ديدگاه ماشيني نظام يك در كه خيال اين . گيرد قرار سوء استفاده مورد حتي يا شود رأي به تعبير توانست مي شد مي نمي اثر گيرند مي تعبيرها آن اساس بر كه هايي تصميم و ها پديده تفسيرشان و تعبير شيوه بر افراد شخصي هاي

بي گروه نمايندگان تنسي عمران اداره ماجراي در كه بينيم مي عينه به دليل ينهم به . است خامي خيال ، گذارند حال . شدند دعوت مذكور هيئت به - داشتند مي گذاري سياست هيئت در اي نماينده نبايد اصأل شايد كه – نماينده يا مديران هاي تعصب اردنگذ اثر از مانع و كند حفظ را خود بيطرفي رود مي انتظار ساالر ديوان نظام يك از آنكه

فعاليت ميدان رود مي انتظار ساالري ديوان از ، عبارتي به . شود سازمان محتوايي هاي فعاليت بر شخصي هاي درگيري استيالي محل ، نفوذ صاحبان شخصي روابط و ها درگيري و مديران هاي تعصب از دور به را سازماني اساسي هاي

. كند عيني و مشخص طضواب و حسابگرانه هاي خردمندي در را خود هاي ديدگاه و سليقه نيز آنان شدند ظاهر تنسي اداره گذاري سياست عرصه در نفوذ صاحبان آنكه محض به

شده گرفته نظر در طرح براي ابتدا در كه ماهيتي آنكه نتيجه . بردند بكار تنسي طرح اوليه هاي برنامه و ها هدف تعبير مردم ريزي برنامه جريان در كه نفوذي صاحبان اينجا تا ما شود مي مالحظه چنانكه البته . شد تحريف كامأل بتدريج بود

. ايم گذاشته ناديده را كاركنان چون عناصري و ايم كرده اشاره اند شده جذب گذاران سياست حلقه درون به ساالرانه .گذارند اثر سازمان هاي سياست بر توانند مي شيوخ همين به نيز كاركنان كه است ذكر قابل

كاركردگرايانه »توضيح« ) ب فرآيند درون به قدرتمند پوست سفيد كشاورزان جذب كه است اين ماوقع براي سلزنيك گرايانه كاركرد » توضيح«

استدالل طبق . بود الزم كامأل تنسي عمران اداره حفظ براي هدف جابجايي وقوع پذيرفتن آن دنبال به و گيري تصميم و سناتورها يعني پايتخت در نمايندگانشان طريق از قدرتمند افراد زياد احتمال به شد نمي انجام كار اين اگر ، حققم

دره طرح اجراي ادمه مجلس در طرحي ارائه با ، جنوب روستايي هاي ايالت نمايندگان ديگر و مجلس در خود نمايندگان عمران اداره عنوان تحت كه » نظامي « بقاي حفظ ظاهرأ شود مي مالحظه چنانكه . ساختند مي ناممكن را تنسي

22www.hajarian.com

با توضيح آنكه دليل . بود شده مهمتر ساخت مي محقق بايد نظام آن اصل در كه هايي هدف از بود آمده بوجود تنسي را رفتاري بتواند كاركردي – ساختاري نظريه است ممكن هرچند كه است اين شده داده قول و نقل عالئم از استفاده در را نظريه اين اگر . رسد مي نظر به مشكوك ، عمل براي اي بهانه حتي يا توجيه عرصه در آن توان ، دهد توضيح تعبير و تفسير براي را خويش رأي و سليقه طرح مديران وقتي كه ايم پذيرفته بدانيم توانمند عمل توجيه و توضيح گروه رد و گذاران سياست هيئت درون به قدرت نمايندگان جذب جز اي چاره برند مي بكار تنسي طرح كلي سياست

قول به . نداشتند – پرداختند مي قدرتمندان با مخالفت به گيري تصميم جلسات در حضور با كه سياسي ضعيف هاي چگونگي براي گيري نتيجه منظور به اي كبري و صغري بعنوان بخواهد موضوع اين اگر بخصوص) 1995 (گولدنر از خود زمان به توجه با كه عبارتي در ، گولدنر . است بدبينانه كامأل موضعي رود بكار محيطش شرايط با مانساز تطابق « سلزنيك حاليكه در : كند مي استدالل طور اين ، بود سابقه بي سازماني هاي نظريه تاريخ در سنجي نكته و عمق نظر

احتماأل داند مي ضروري آن بقاي براي را) 1948( » سازمان نقش و مفهوم از سازمان اعضاي مشترك برداشت . است الزم كند مي دنبال را خود بقاي كه نظامي براي ها ديدگاه چندگانگي و ها برداشت نبودن متجانس

پاسخگويي براي را الزم انعطاف و وسايل كجا از و چگونه سازمان ، باشد نداشته وجود نامتجانس هاي برداشت اگر... ) .1955 ، گولدنر (؟ كرد خواهد كسب محيط دگرگوني به

از تري گسترده طيف توانستند مي تنسي عمران اداره باالي رده مسئوالن كه گرفت نتيجه توان مي قرائن از بنابراين مي انجام كار اين اگر . بياورند هم گرد گذاري سياست هيئت در را نابرخوردار و برخوردار عناصر به مربوط هاي عالقه) Pluralist (باورانه گانه چند نظام گيري تصميم جلسات هاي تنش بر قوي رهبري از استفاده با بايد اداره آن مديران شد رويدادهاي آنكه بجاي است بهتر شد ترسيم مذكور اداره كار نحوه كه تصويري اجزاي گرفتن نظر در با . آمدند مي فائق كاركردگرايانه توضيح يك ( بود اداره رهبري كنترل از خارج كه اورانهب جبر نيروهاي و باوري سرنوشت حسب بر تنسي با توضيحي ( گيرد قرار سؤال مورد اداره آن رهبران اخالق حتي و مهارت ، تدبير ، شود داده توضيح ) روح بي و خشك را كار او اما ، دارد اذعان موضوع اين به حدي تا)1957 (خود بعدي اثر در نيز سلزنيك ) . انساني اراده عامل قبول

، آورد بوجود مشترك هاي ارزش با » متعهد سياسي اي مجموعه يا تنواره يك « بتواند كه » خالق رهبري « بوسيله ، شد مي تصور نيت حسن داراي كه كه رهبريتي شكست به را تنسي اداره سرنوشت او رو اين از . داند مي شدني انجام به را آن رسيم مي خود مطلوب نتايج به ما وقتي« : بگويد تا برانگيخت را پرو زچارل كه موضوعي ، دهد مي نسبت) . 190 صفحه1979 ، پرو (ناميم مي هدف جابجايي را آن شود نمي عايد نتايجي چنين وقتي و دهيم مي نسبت رهبري

همانند » هدف جابجايي « بارتع ؟ بخواند ) اخالقي غير يا( » بد «رهبري را » هدف جابجايي « تواند مي انسان آيا . است ارزشي بار داراي ضمنأ البته » كاركردگرايانه « واژه

23www.hajarian.com

به نسبت ما از بسياري كه اينست ) او منتقدين انتقادهاي حتي و ( سلزنيك هاي تحليل و تجزيه در نهفته منطقي تصور ممكن آنان . باشند نداشته را احساس اين هم اي عده شايد البته . كنيم مي تأسف احساس تنسي دره طرح سرنوشت

براي حوادث به دادن امكان و گذاري سياست هيئت درون به را نفوذ صاحب عناصر جذب مورد در گيري تصميم است يك از واقعي غير گرايي آرمان ميان ضروري توافقي را آن و بدانند خوب رهبري شدند هدايت كه را جهتي در حركت ناپذير گريزي اخالقي بعد و سليقه و رأي ارزشي ماهيت امر اين . كنند تلقي ديگر فطر از سخت واقعيت و طرف

. سازد مي آشكار را مديريت مديريت با ارتباط ) ج

هاي فرمان و احكام ، مقررات كنندگان تدوين ميان تفاوت بايد مديريت با سلزنيك موردي مطالعه رابطه بررسي براي سويي از كردند مي عمل ساالري ديوان مظاهر و ابزارها آن چارچوب در بايد كه كساني و سو كي از را اداري قالبمند دستور و مقررات كنندگان تدوين واشنگتن در فدرال مسئوالن ، تنسي عمران اداره مورد در . شوند گرفته نظر در ، ديگر و ندارد مصداقي ديگر جاهاي در مثال اين كه شود تصور است ممكن . آنها مجريان تنسي دره مديران و بودند كارها

عمومي هاي كتاب در موردي مطالعه اين كه است گفتني اما . است وجه بي بازرگاني هاي شركت در مثأل آن از استفاده موضوع اين به مربوط پيشين مقاالت ديگر با همراه و شده نقل) 1958 (سايمون و مارچ معروف كتاب مثل مديريت . است گرفته قرار استفاده مورد مقوالت تشريح و توضيح براي مديريت و سازمان هاي كتاب از اريبسي در سلزنيك

به توان مي را مطلب . است صادق ها سازمان انواع همه در سلزنيك بحث منطق كه است اين شود درك بايد كه آنچه سليقه تفسير براي جايي غالبأ اداري دستورهاي و ، بوروكراتيك ، قالبمند مقررات ، ديگر سخني به . كرد ساده آتي شرح ؛ بپذيرد را تعهداتي سازمان شود مي باعث غالبأ اي سليقه اي وسيله اقدام و رأي به تعبير ؛ دارند رأي به تعبير و اي دو هر كه ( استخدام تازه اعضاي به حتي يا ها ارگان و ها سازمان ديگر به سازمان كردن وابسته مثل ، تعهدات اين

سياست و ها هدف از را سازمان توانند مي ، آوردن بوجود را اقدامي پيشينه با ، ) كنند مي دنبال را خود منافع و ها عالقه براي كاري انجام مسئول رهبري ) 1957 ، سلزنيك نظر به ( و ، كنند دور است شده ايجاد آنها براي اصل در كه هايي و طلبانه فرصت رفتار از و تبعيت نظر مورد هاي سياست و توافق مورد هاي ارزش تا كند كاري بايد و است موارد اين

. شود ممانعت گروهها و افراد خودخواهانه . دارد رهبري و تعهدات ، سليقه و صالحديد براي ترتيب به سلزنيك تحقيق كه پردازيم مي مديريتي هاي پيام به حال

24www.hajarian.com

مديريت سليقه و صالحديد-1 كه است اين توجه جالب اما . است آن ذات جزء و شده گنجانده تمركز عدم فرآيند در سليقه اعمال امكان ، فتعري طبق موقعيت استفاده مورد هاي واژه و زبان مبهم كيفيت دليل به ساالري ديوان دستورهاي خاص هاي محدوديت حتي و امور عادي جريان در هم ها موقعيت اين . نندك مي ايجاد خود مجريان براي سليقه اعمال جهت را اي ناخواسته هاي به را اختيار آن ، حاصل نتايج مسئوليت قبول با رئيس ، اضطراري شرايط در كه اختياري از استفاده جريان در هم

با يا صالحديد مقوله با ما تنسي اداره ماجراي در . كند مي بروز ) اختيار تفويض جريان در يا ( گذارد مي وا خود مرئوس جذب اجازه اوليه تصميم يك داشتن بر در با كه متمركز غير ساختار طريق از ( خواسته بطور سليقه اعمال امكان

. شويم مي مواجه ) داد مي تنسي عمران اداره اجرايي يا گذاري سياست هيئت داخل به را محلي نفوذ صاحب نمايندگان امكان كه ناپذير تحليل تجريدات كاربرد طريق از ( ناخواسته بطور سليقه اعمال امكان كه يابيم درمي حال عين در

به گذاري سياست هيئت در را نفوذ صاحب كشاورزان و قدرتمند داران زمين نمايندگان – مردمي غير – آزاد غير حضور . است داشته وجود نيز ) شد مستأجر كشاورزان و سياهان تضعيف ساز زمينه حال عين در و آورد وجود – شد مطرح تنسي طرح فرهنگي عمده ويژگي بعنوان كه – پاها خرده ايدئولوژي كه است اين زياد اهميت حائز نكته ايدئولوژي اين . رفت بكار ، مردمي هاي سازمان ساختن درگير مانند اي سليقه هاي تصميم اتخاذ توجيح براي عمدتأ طرح آن قبول قابل كمتر هاي جنبه از را افكار و مطرح ار تنسي طرح بودن ) دموكراتيك ( ساالرانه مردم افسانه

. ساخت منحرف تعهدات-2 عناصر جذب ، جذب شكل در سلزنيك براي تعهدات . گيرند مي نشأت سازمان محيط از تعهدات همه معني يك به

اشاره نيز قبأل چنانكه . اند افتهي نمود ، سازمان يك اجرايي لحاظي به يا سياستگذاري هيئت درون به محيطي قدرتمند براي كه تفكيكي اين است ممكن كه باشيم داشته نظر در بايد اما ، است كرده اشاره جذب شكل دو به سلزنيك ، شد

تنسي عمران اداره ساختار چون ) دموكراتيكي ( ساالر مردم هاي نظام خاص دهيم مي انجام بحث مورد پديده تحليل براي ديگر جايي يا جامعه قدرتمند عناصر از دعوت كه هنگامي ) رسمي ( مند نظام جذب زنيكسل نظر از . باشد مي

اين كه است اين توجه قابل . افتد مي اتفاق باشد قبول قابل و نداشته منعي مجموعه يك گذاري سياست در مشاركت ) رسمي غير ( مند نظام غير ذبج ، بعكس . خورد نمي سازمان » بقاي به نياز « رفع درد به ضرورتأ جذب نوع

خصوص به – آن باالي رده مسئوالن به سازمان گذاري سياست هيئت درون به قدرتمند افراد ساختن وارد كه هنگامي جريان در كه وقتي مانند ، شود مي تجميل – كنند خنثي شكلي به را بيروني مقاومت بايد كه انگارند مي اينطور وقتي دست جايي خود نمايندگان براي شده ياد اداره گذاران سياست هيئت در توانستند سياسي رتمندقد كشاورزان تنسي طرح

25www.hajarian.com

دور آژير است ممكن و است ناهماهنگ سازمان اوليه منطق با غالبأ دوم نوع » جذب« . يابد مي موضوعيت ، كنند پا و شدن درگير بصورت را خود دارد امكان و درآورد صدا به را آن براي شده تعيين پيش از هاي سياست از سازمان شدن .سازد گر جلوه بيروني عناصر پنهاني حتي و مند نظام غير

هاي شكل راهبردي نتايج سوي به مشخصأ را خود توجه ) Thompson & McEvan , 1958 (ايوان مك و تامپسون سازمان بخصوص و محيط كه يافتند دست نتيجه اين به آنان . اند ساخته معطوف محيط و سازمان ميان روابط گوناگون

به را ائتالف و جذب ، زني چانه ، رقابت از استفاده محققان اين . گذارند مي اثر سازماني هاي هدف بر بشدت ديگر هاي معتقدند ايوان مك و تامپسون . اند داده قرار بحث مورد ها مؤسسه و ها سازمان ديگر مديريت براي راهبردهايي عنوان

مي امر اين . است جامعه براي منافعي متضمن ها سازمان گذاري سياست هاي هيئت درون به عناصر خيبر جذب كه سازمان پيچيده شبكه بين در را مشترك هاي هدف به دستيابي احتمال ، بياورد دنبال به را مسائل مشترك درك تواند كارهاي و مورد بي هاي رقابت كاهش قطري از و دهد مي افزايش دارند اشتغال مشترك هاي فعاليت به كه هايي

اضافه هم را نكته اين توانيم مي مذكور موارد بر . آورد مي فراهم را اجتماعي منابع از بهتر گيري بهره امكان تكراري است ممكن تعهدات اين و كنند مي ايجاد درگير هاي سازمان براي را تعهداتي اشاره مورد پيچيده هاي شبكه كه كنيم

. آورند وجود به ها فعاليت و ها مشي خط در را تغييراتي شود مي روشن گيرد قرار ما ديد قلمرو در تري وسيع فضاي تا بكشيم تر عقب كمي فوق تحليل و تجزيه از را خود اگر بر عالوه كه دهد مي قرار اختيار در را نظري چارچوب ، مجوز نوعي با سلزنيك بوسيله شده عرضه ديدگاه كه

ديگر و بازرگاني هاي سازمان مورد در تنسي عمران اداره مانند ) دموكراتيك ( ساالرانه مردم ريزي برنامه واحدهاي و تجزيه در رسمي كاركنان مانند هم مردمي داوطلب عناصر آنكه براي مجوز اين . است استفاده قابل نيز ها سازمان جنانكه . است آور تعهد طبعأ باشد جديد كاركنان تخداماس مستلزم كه راهبردي تصميم هر . است الزم بگنجند تحليل

غالبأ اند شده نقشي صاحب سازماني در كه افرادي شود مي مالحظه تنسي عمران اداره وقت تمام مسئوالن مورد در با . برند مي كار به ، خود به سازمان داشتن نگه نيازمند براي را خود سعي آنان . كنند مي تالش خود نقش حفظ براي درك قابل ، هدف جابجايي قيمت به حتي ، سازمان بقاي حفظ مورد در تنسي عمران اداره مديران نگراني استدالل اين ممكن . آورد مي دنبال به را پيشين هاي مشي و ها هدف از انحراف جديد اعضاي خاص هاي ارزش محتمأل . شود مي

رفتار نيست بعيد . كند ايجاب را خاص كاركناني ستخداما توليدي بنگاه يك در خاص فناوري يك از استفاده است خواستار يا كنند مطرح را جديدي هاي خواسته افراد اين و باشد داشته فرق قديم كاركنان رفتار با جديد كاركنان

براي روشني پيامهاي سازمان در مختلف هاي تخصص با افرادي حضور . شوند ها گيري تصميم در خاصي مالحظات در داشت انتظار بايد آورند مي سازمان به خود با را نامتجانس هاي ارزش و ها نگرش آنان كه آنجا از . دارد مديريت

26www.hajarian.com

به نسبت متخصصان زياد احتمال به . كنند مقاومت ، برند مي بكار تجانس ايجاد براي را خود سعي كه نيروهايي برابر ) .1957-58 ، گولدنر ( خود بوعمت هاي سازمان به تا متعهدند بيشتر تخصصي هاي انجمن

رهبري-3 چايلد جان وسيله به كه – ) Strategic Choice( » راهبردي گزينش «مفهوم كردن مطرح ، فوق بحث پرتو در)J.Child , 1972( عالقه طرح نظر از كه پيامدهايي همه با ، ها گزينه برخي از پرهيز . است توجيه قابل – شد مطرح

گزينش اختيار بحث طبعأ . است مديران پاي پيش هاي راه از يكي ، دارد گيري تصميم جريان در ضادمت و جديد هاي در او نظر بيان هستيم سلزنيك اثر مرور حال در فعأل كه آنجا از اما . دارد توجه درخور نكاتي مديريت براي راهبردي

. است الزم نهادي رهبري مورد « را رهبري اصلي مسئوليت ، متعددند ها مكشي و ها هدف ، مقاصد از انحراف منابع اينكه يادآوري با) 1957 (سلزنيك

بر تأكيد با كند سعي فقط آنكه جاي به را رهبري كه است اين سازي نهاد از او منظور . كند مي قلمداد » سازي نهاد ، سازماني فرهنگ به ها ارزش و هاهنجار تلقين با بايد شود ها انحراف بروز از مانع مند نظام راهكارهاي و مقررات . باشد رفتارها هدايتگر فرهنگ اين آنكه براي آورد وجود به اي زمينه

بهعنوان و هستند ماشيني و عقاليي ها سازمان او نظر به . شود مي قائل تفكيك نهادها و ها سازمان ميان سلزنيك نهادها اما . شوند مي طراحي ، سازند ممكن را شنرو هاي هدف به دستيابي منابع اتالف بدون بايد كه اي وسيله و كنند مي جذب شود مي اجرا آن در اي برنامه كه را محيطي هاي ارزش كه هستند پذيري تطبيق اجتماعي هاي نظام اي برنامه هيچ شدن رها به چنداني اهميت و گذارند نمي اي مايه خود از ها سازمان در افراد . دهند مي پاسخ آن به

نهاد . خورد مي پيوند نهاد هاي فعاليت و ها مأموريت با نهادها اعضاي شخصي هويت و ها آرمان ، زندگي . دهند نمي به كه است شكلي به جامعه حياتي هاي شريان درون به ها فعاليت اين كردن جذب ) Institutionalization (شدن

كشور فوتبال هاي باشگاه از برخي بقاي ادامه بتوان شايد . شود داده اهميت بشدت آن برنامه و شده نهاد هاي سازمان شرايط برغم كه زيادي نسبتأ گذاري سرمايه وجود با – اخير هاي سال در را ديگر هاي باشگاه از برخي شدن ارزشمند و . داد نسبت شدن نهادي فرآيند همين به – شود مي ورزشي هاي گروه اين براي اقتصادي خوب چندان نه

انعطاف توانند مي ) ها سازمان ( و نهادها . شود مي قائل تفكيك ناپذير انعطاف و پذير انعطاف هاي نظام ميان سلزنيك رهبري نوع اين . است الزم نهادي رهبري رويداد اين از ممانعت براي رو اين از . شوند اعتنا بي خود به نسبت و ناپذير ، شود جامعه هاي ارزش و منابع و آنان هاي خودخواهي ميان حجابي سازمان ياعضا شخصي تعهدات اينكه از بايد

چون را افراد بايد سازمان رهبري بنابراين. است الزم نيز سازماني عمل تداوم و ثبات حال هر در اما . كند جلوگيري ارزش از بازتابي بايد هك – را هايي هدف به نسبت تعهد و خواهي آرمان روحيه و دهد پيوند هم به گروه يك اعضاي

27www.hajarian.com

كه » است نگرشي در تجانس « همان اين . دارد نگه پايدار و زنده آنان در – باشد سازمان دربردارنده جامعه جاري هاي براي عاملي – آورد بوجود ها انحراف براي مديريت سليقه كه هايي فرصت عليرغم – تواند مي و شده اشاره آن به قبأل

. باشد مشخص جهت يك در هايي گام برداشتن

)1979 (پرو ديدگاه از سلزنيك تفكر . 1 شماره جدول نهاد سازمان نظام نوع

ناپذير؛ انعطاف ها ارزش دروني منشأ

؛ پذير انعطاف ها ارزش بيروني منشأ

با كه اي وسيله ؛ ابزاري نگرش طراحي مهندسي هاي حسابگري

هدايت را آن متخصصان و است شده .دكنن مي

بدون و طلبي فرصت ؛ سيال نگرش هدفمند رهبري

و هويت با ، متعهد سياسي مجمع خواسته خدمت در مشخص هدف خود اعضاي خودخواهانه هاي

؛ پاسخگويي ، پذيري تطبيق

اجتماعي هاي ارزش با آميخته در

. دارد وشكل ديگر طرف از اسخگوييپ و طرف يك از تعهد و ثبات ميان تضاد حل در سلزنيك است دريافته پرو چنانكه در ابتدا كه را فردي تعهد ) Elitist / گرايانه نخبه ( باورانه سرآمد نگرش خود عقايد بسط در) 1969 (سلزنيك بعالوه او . است كرده دنبال ، بود داده قرار اشاره مورد ) Leadership in Administration , 1957 ( مديريت در رهبري كتاب ارزش تعيين مجوز رهبري كه را نظر اين و يابند مي ها سازمان در عضويت با را زندگي مفهوم افراد كه شود مي مدعي او ، بهتر عبارت به . كند مي توجيه دهد مي مديريت به نهادي هاي هدف گيري پي منظور به را كاركنان فردي هاي .سازد مي مطرح را سازماني مأموريت با فردي تعهد تطابق بحث در عضويت با را زندگي مفهوم افراد بپذيريم هم اگر . برد مي سؤال زير را اعضا سازماني تعهد مبناي نظريات اين

جايي يا ( خود اشتغال محل از غير هايي سازمان در عضويت با را مفهوم آن نيست بعيد وقت آن يابند مي ها سازمان القا هاي ارزش تأثير تحت متخصص كاركنان رفتار ، شد اشاره قبأل چنانكه ، مثأل . كنند كسب ) هستند آن عضو كه

هاي هدف با هميشه ها ارزش اين طبعأ. گيرد مي شكل اي حرفه و تخصص هاي انجمن و مجامع وسيله به شده تالش اخالقي پيامدهاي حال عين در و كند نرم پنجه و دست ها تنش اين با بايد مديريت . كنند نمي تطبيق كارفرما

هايي واژه است ممكن كنند كمك سازماني بخشي ثمر به بتواند اگر حتي كه - » نظر وحدت « ايجاد براي را خود يها . گيرد نظر در – باشد ها نگرش ناخواسته دستكاري يا نگرش تحميلي تغيير براي ظاهر خوش

.كنيم تشريح اجرا مفهوم مقابل در را رهبري مفهوم داريم سعي قسمت اين در

28www.hajarian.com

اجرا مقابل در ريرهب مكتب اهداف به مؤثر بطور تا نمود تعريف ديگران طريق از و ديگران با كاري فرآيند بعنوان را اجرا) 1991 (سرجيوواني

نظري علوم متخصصان . است فرآيند اين دادن انجام مسئول كه است كسي) رئيس (مدير يك ، بنابراين . شوند نائل . كنند مي تشريح را كنترل و رهبري ، سازماندهي ، ريزي برنامه نظير اجرا وظايف و ضروري هاي نقش اجرايي

ارزيابي و ديگران كار از حمايت ، اهداف تعريف ، هدايت ، هماهنگي ، ريزي برنامه نظير وظايفي با مديريت همچنين ادراكي هاي مهارت تمرين هبرير ، حال بهر . دارد وجود مديريت و اجرا ميان تشابهي بنابراين . است ارتباط در عملكرد ، دهد مي توسعه را استراتژي ، كند مي بافي خيال را ) رسالت ( وجودي فلسفه آن . است استحكام و ثبات و باال سطح

) . 148 صفحه ، 1996 ، ايوان ( دهد مي تغيير را فرهنگ و كند مي القا مردم به براي آنها توانايي . كنند تنبيه و دهند پاداش توانند مي و دارند قدرت قانوني پايه يك آنها . شوند مي منصوب مديران .شود مي يافت هايشان موقعيت در ذاتي رسمي اختيار در گذاشتن تأثير تأثير ديگران بر توانند مي رهبران . آيند بيرون گروه يك درون از يا شوند منصوب است ممكن رهبران ، مقابل در

/ مديران ، راستا اين در . دهند انجام ، است شده ديكته آنها به رسمي اختيار طريق از كه را اعمالي از فراتر تا گذارند . دهند انجام تا داد نخواهند اجازه ديگر افراد به رهبران اما ، دهند انجام ، دهند مي اجازه ديگر افراد به رؤسا

او . كند مي اعتبار بي را هستند سيستماتيك نريزا برنامه ، بازتابنده مديران كه را فكري طرز) 1989 (مينتزبرگ مي كار گير سخت شيوه يك با مديران كه است داده نشان مطالعه از بعد مطالعه كه است اين حقيقت دارد مي بيان بيزار و كردن عمل به قويأ آنها اينكه . شوند مي توصيف ناپيوستگي و تنوع ، اختصار توسط هايشان فعاليت كه ، كنند مديران كه كند مي دنبال را الگويي همان ، مدير كار ، مالحظه اين در . هستند متمايل بازتابنده هاي فعاليت از بودن را ها انتخاب از اي ناحيه ميان و ها محدوديت ، تقاضاها كه دهند مي انجام را وظايفي رؤسا و مديران . كنند مي دنبال

. سازد حداكثر معين اهداف تكميل براي را منابع تا باشد مي جستجو در او كه همانگونه ، گيرد دربرمي و اهداف به تا نهند مي بنيان را جديد هاي رويه يا ساختارها رهبران كه است اين رؤسا و رهبران ميان تفاوت عامل .دهندمي قرار استفاده مورد هدف اين براي را موجود هاي رويه يا ساختارها رؤسا حاليكه در ، شوند نائل سازماني مقاصد نظر طبق بر اما . شوند شامل را روز به روز عمليات اساسي عناصر تا كنند مي اتخاذ زيادي تصميمات مديران و رؤسا جنبه بر كه شوند مي متمركز مهمي تصميمات روي بر آنها . كنند اتخاذ زيادي تصميمات نبايد مؤثر رهبران ، دراكر پيتر تفكر ، باشد مي استراتژيك و عمومي آنچه طريق از ، كنند مي سعي آنها . اند كرده اصابت مانساز از بزرگتري هاي .سازند خاموش را ها آتش يا كنند حل را روزانه مشكالت اينكه تا كنند ،سازند حاصل مطلوبي نتايج تا هستند رابطه در سازمان موجود هاي رويه و ساختارها دهي شكل با مديران اينكه به نظر

ها سياست انجام با مدير يك . دهند مي شكل ديدگاهشان يا تعهد حول را مردم و دارند ديدگاهي يا تعهد يك رهبران

29www.hajarian.com

در ، دهد مي انجام درست را كارها مدير يك . كند مي فرموله را ها سياست رهبر يك حاليكه در باشد مي ارتباط در . دهد مي انجام را درست كارهاي رهبر يك حاليكه تمرين از متفاوت منظر سه اين بايد مديران ، مكتب مقاصد و اهداف ، ) رسالت (وجودي فلسفه به شدن نائل براي

. سازند يكپارچه را اجرا و مديريت ، رهبري اجرايي بنيادي اهميت بر او هنگاميكه بود پيشگام خودش زمان در گريگور مك داكالس ، استفن و بنيس ، هين نظر طبق بر . باشد مي آموزشي رهبري با ارتباط در بويژه او Y تئوري و X تئوري . كرد تأكيد كار و كسب انساني جنبه با رابطه در

مي متمركز ها انسان بر اهداف و ابزار نظر از بفردي منحصر بطور پرورش و آموزش ابزارهاي و هدف ، اجتماع همچون . بود خواهد وابسته ها انسان كردن اداره اييتوان به ، نتايج اين به رسيدن ، بنابراين . شوند مفروضات و ها تعميم ، ها پنداشت به مديريتي عمل هر كه كند مي فرض گريگور مك ، كار و كسب انساني جنبه در

مورد در را مفروضاتشان مديران كند مي ايجاب Y تئوري و X تئوري . شود مي بيان تئوري اين در كه باشد مي متكي در مفروضات اين . شوند مي منجر مديريتي اعمال به فكري هاي مدل چگونه ببينند و نمايند آزمون انيانس ماهيت

منعكس ، دارند انتظار آنها كه هايي خروجي و ، دهند مي اجازه آنها كه مشاركتي ميزان و نوع و مردم طرف به گرايشات . شد خواهد انسان رفتار خارجي كنترل بر انحصاري بطور تقريبأ X تئوري . اشدب مي كنترل و رهبري از اي فلسفه اساسأ X تئوري هاي مدل به X تئوري . باشد مي متكي رهبري خود و كنترلي خود به شديدأ Y تئوري حاليكه در ، است متكي

و باشد مكي انسان ماهيت مورد در بينانه خوش مفروضات اساس بر Y تئوري حاليكه در ، باشد مي شبيه بروكراتيك مك خود اصطالحات در . سازد مي فراهم X تر قديمي تئوري به نسبت كاركنان در انگيزه ايجاد براي قدرتمندتري پايه

تشويق را سازماني اهداف به تعهد كه شود مي منجر محيطي ايجاد با روابط ماهيت به تمايل به Y تئوري ، گريگور آنها به رسيدن براي رهبري خود و ، استعداد ، ابتكاري هاي تمرين ساختن حداكثر براي را هايي فرصت و كرد خواهد . آورد مي فراهم

: باشد مي ، است آمده زير در آنچه نظير هستند وابسته X تئوري به كه افرادي مورد در مفروضات . كنند مي كار كم است ممكن آنجاييكه تا – هستند تنبلي ماهيت داراي مردم ميانگين بطور .١

. شوند هدايت دهند مي ترجيح ، بيزارند مسئوليت از ، هستند طلبي هجا فاقد آنه .٢

. هستند سازماني نيازهاي از جدا ذاتأ آنها .٣

. هستند تغيير براي مقاومي ماهيت داراي آنها .٤

. فريب عوام و باز حقه افراد فريب ، واضح خيلي نه ، خورند مي فريب آنها .٥

30www.hajarian.com

،دارند آنها از انتظاراتي چنين رؤسا كه است خاطر اين به دهند مي ارائه را X تئوري در ها ويژگي كلي طرح مدرسان اگر .دهند مي پاسخ منفي بطور احتماأل مدرسان ، منفي انتظارات و مفروضات دريافت با و

:دهند قرار Y تئوري مفروضات در را منفي مفروضات اين بايد رؤسا ها سازمان در آزمايش نتيجه همچون آنها . نيستند سازماني اينيازه به پايدار يا منفعل طبيعت داراي مردم .١

. اند شده

اهداف سمت به رفتار هدايت آمادگي ، مسئوليت گرفتن بعهده ظرفيت ، توسعه براي بالقوه عامل ، انگيزش .٢ كه است مديريت مسئوليت آن . دهد نمي قرار آنجا در را آنها مديريت . شوند مي ارائه افراد به همگي سازماني

. دهند توسعه و تشخيص خودشان براي را انساني هاي ويژگي اين كه سازد امكانپذير مردم براي

بهتر مردم بطوريكه سازد مرتب را عملياتي هاي روش و سازماني شرايط كه است اين مديريت ضروري وظيفه .٣ .ندشو نائل سازماني اهداف سمت به هايشان تالش هدايت طريق از خودشان اهداف به

y و xويژگيهاي سبكهاي مورد استفاده مديران، بر مبناي مفروضات

ويژگيهاي سبكهاي مديريت بر مبناي xپيش فرضهاي نظريه

ويژگيهاي سبكهاي مديريت بر مبناي پيش فرضهاي yنظريه

نيتأكيد بر عدم تمركز و استقالل واحدهاي سازما 1 تأكيد بر تمركز و تصميم گيري متمركز1

تأكيد بر ارزيابي نتايج 2 تأكيد بر كنترل منابع2

مدير مداري و ايفاي نقش رهبري توسط 3 مديران

كارمند مداري و ايفاي نقش حمايتي توسط مديران 3

استفاده از مشوقهاي دروني شغل 4 استفاده از مشوق هاي خارجي4

تتوقع حصول نتايج بلند مد 5 توقع حصول نتايج كوتاه مدت5

استفاده از ساز و كار هاي كنترل توسظ 6 ديگران

استفاده از ساز و كار هاي كنترل دروني 6

تدكيد بر استفاده صرف از امكانات و 7 ظرفيتهاي موجود

كوشش براي توسعه منابع و افزايش ظرفيت توليد و 7 خدمات

تأكيد بر ضرورت رفع تضاد ميان 8 منافع افراد

حدت و همكاري در ميان كاركنان پذيرش امكان وجود و 8 )يا حداقل وجود منافع متقابل(

31www.hajarian.com

ايجاد را ارزنده اهداف به تعهد و شناسايي ، روند بكار مكتب تنظيم در اگر كه هستند قدرتمندي خيلي موضوعات اينها . داشت دخواه وجود احترام رؤسا و مدرسان ميان در و داد خواهند پرورش را دوجانبه اعتماد و كرد خواهند ، كرد تنظيم را اش تئوري گريگور مك زمانيكه ، كنيد تصور فقط . باشد مي ارتباطش گريگور مك تئوري قوت نقطه بهر . داد مي توان آنها به مالي و فيزيكي منابع . كردند مي رقابت انبوه توليد در شان توانايي اساس بر كارها و كسب يك در كه است اميدوار ، دربرگيرد را مكاتب ، سازماني هر اگر است نياز يك نيانسا عنصر به كردن توجه امروزه ، حال

. است كرده گيري هدف همه براي را زمينه تكنولوژي آن در كه كند رقابت اي شبكه اقتصاد ارهايابز با زماني هر از تر بحراني كه هايي انسان به است رسانيده آسيب و است داده تغيير را انداز چشم تكنولوژي به ها سازمان متكي خود انساني منابع ، باال سطح متخصص ، قدرتمند محرك يك بدون . كنند مي كار تكنولوژي

، است بحراني صنعت بقاي براي انساني عنصر به توجه اگر . كنند مي رقابت كمتر و شوند نمي بقا دار عهده شانس رشد ، هستند انساني منابع بالقوه پتانسيل گشودن با رابطه در اصوأل كه اي آموزشي كارهاي و كسب براي بيشتر حتي

متولي هاي تمرين و بروكراتيك ، قديمي هاي مكانيست . دهند مي ارائه را رهنمودهايي و ، كنند مي تشويق را انساني كه يمديران . است شده جايگزين دوستانه بشر اعمال توسط است كرده ثابت را مدت بلند در بيهودگي كه مديريتي پرورشي و آموزش كار و كسب انساني جنبه بر ضرورتأ بايد ، دهند مي قرار هدف را يادگيري براي محيطي كردن فراهم . شوند متمركز

و عقايدشان ، مفروضاتشان مديران اينكه نظير شود مي ناشي مواردي در تنها تواند مي مديريتي اعمال در تغيير يك قرار سؤال مورد را كنند مي فكر چطور اينكه و كنند مي آنها كه تغييراتي و انساني تطبيع مورد در شان قبلي تصورات

مك كه همانگونه . است گريگور مك تئوري ديگر قوت نقطه ديگران طبيعت و شخص طبيعت ارزيابي خود اين . دهند در بايد مفروضاتي چنين " .ستنده انساني انگيزش مورد در مفروضاتي انساني تئوري هر هسته در " ، كرد بيان گريگور . گيرند قرار رديف يك در سازماني هاي تمرين با و شوند اورده ظاهر . كنند توجه مشكل ريشه به مردم كه شوند مي ايجاد زماني تنها دوام با و واقعي هاي حل راه

اينكه از دقيق شرح يك ، مفروضات مجموعه اين از يك هيچ كه كنند مي پيشنهاد Y تئوري و X تئوري منتقدان اگر ، باشند داشته گرايش ديگري سمت به است ممكن آنها چه اگر . دهند نمي ارائه ، نگرند مي را مردم رؤسا چگونه

ظاهرأ زيرا است ضعيف Y تئوري كه شود مي ادعا همچنين . كند قبول را يك هر مفروضات كامل بطور رئيسي هر Y تئوري گير سخت منتقدين . شود مي محول زيردستان به زيادي خيلي اختيار هبطوريك كند مي ضعيف را رهبر اختيار

. برند مي بكار ) اشتراكي مرام ( " كمونيسم " تئوري بعنوان را جانبه دو روابط در را مالحظاتي ، گيرد قرار مطالعه مورد كل يك بعنوان بايد سازمان يك كه كند مي پيشنهاد سنج ممكن دهند مي ترجيح را سيستماتيك ديدگاهي كه مردمي . درنظرگيرد خارجي محيط با شروابط و هايش بخش ميان

32www.hajarian.com

كه شود مي متمركز عنصري پنج از يكي فرعي عنصر بر تنها آن زيرا كنند مالحظه گريگور مك تئوري در ضعفي است ، تحليل و تجزيه به تا ندك نمي فراهم را اي گسترده چهارچوب ضرورتأ او تئوري . دهند مي تشكيل را سيستمي مكتب

. كند كمك مكتب مشكالت حل و تشخيص فراهم سازمان يك انساني جنبه با مرتبط مشكالت براي را حلي راه گريگور مك تئوري ، ها سيستم تئوري ديدگاه از

. سازد مي آن و گيرند مي قرار تأثير تحت آن توسط سيستم در عناصر همه كه كرد خواهد درك هوش با كننده تحليل ، حال بهر . يابند بهبود سيستم ديگر بخشهاي كرد خواهد كمك كه كند مي فراهم انساني مشكالت براي حلي راه

مراجع 1378 تابستان سازمان تئوريهاي در استراتژي مفهوم تحول سير ، عليدوستي سيروس •

)چاپ چهارم(ر شب تاب، تهران، نشجامعه شناسي سازمان ها، 1381صبوري، منوچهر، •

• Philip Selznick, LEADERSHIP IN ADMINISTRATION: A Sociological Interpretation • Krygier, M. , 2004-05-27 "Philip Selznick's 'Humanist Science' and the Scope of Human

Rights, Evanston, IL: Row, Peterson, 1957 ©2000 Edward G. Rozycki • Leadership Versus Administration By Annick M. Brennen • Child j."organizational structure , environment&preformance : the role of trategic Choices,"

sosiology ,vol .6 , no.1 , 1972 ,pp.1-22 . • Clarck ,B.R adult education in transition . Berkeley , university of california press 1956 . • Donaldson , l. "American anti management theories of organization " , A critique of paradigm

proliferation , Cambridge , Cambridge university press ,1995 . • Eisenhardt K.M . " agency and institutional –theory explanations : the case of retail sales

compensation , Academi of management journal , no.31 , 1988,pp.488-511 . • -------," locals and cosmopolitans ; towards and analysis of latent social " roles ,

administrative science quarterly , no.2 , 1957-58 , pp.281&306&444-480 . • Parsons , T , "Suggestion for a sociological approach to the theory of organizations " in amitai

etzioni , (ed) complex organization : A sociological reader , new york, holt , reinhart , & Winston ,1961 .

• perrew , C , the analysisof goal in complex organizations " , American sociological review , no.26, 1961,pp.854-66 .

• Powell ,W.W & dimaggio ,P.j. (eds) institutionalismin organizationalanalysis ,Chicago , university of Chicago press ,1961 .

• Scott , w.r . organizations : Ratinal natural , and open systems , 3rd ed Englewood cllifes . n.j , prentice –hall , 1992 .

33www.hajarian.com

• Selznick , P , "An approach to a theory of bureaucracy " , american sociological review , vol.8, no.1 , 1943, pp.47-54 .

• -------, foundation of the theory of organizations ," american sociological review, vol .13, no.6 , 1948 , pp.25-35 ,reprinted in f. emery , ed , system thinking , vol.1, Hormondsworth ,

penguin, 1960. • -------, TV.A . and the grass –rootes barkeley , ca, university of California press ,1949 . • leader ship in administration , Evanston ,I11 , row ,Peterson & co .1957. • -------, institutionalism 'old' and 'new' , adminedtrative science quarterly , vol .41 , pp.270-277,

1996 . • Thomson , j.d &mc evan , W.J ."organization goal and environment : goal setting as an inter

action process " American sociological reviw, vol .23 , no.1, 1958, pp.23-31 , reprinted in g .salaman &k.thomson ,eds ,people and organizations , London,logman / OUP,1973.

• Zucker ,lynne g ." instituyional theories of organization " , american review sociology , no.13, 1987, pp.443-64 .

• Berkeley Law , University of California • com.Nationmaster.www • www. Wikipedia.com • com.allacademic.www • org.lawandsociety.www