Phylum Arthropoda

1. ประกอบดวย สตวขาขอ (arthropods) และแมลง (insects)2. มจานวนชนดมากทสดในอาณาจกรสตว (Animal Kingdom)3. ลาตวและระยางคเปนปลองปกคลมดวยเปลอกแขง (Exoskeleton) 4. รางกายมสมมาตรแบบผาซก (Bilateral symmetry)

5. มรยางค (Appendages) เปนคออกมาจากสวนอก6. มประสาทระบบไหลเวยนเลอด ระบบทางเดนอาหาร ระบบขบถาย

และระบบสบพนธ 7. ใชการลอกคราบ (molt/ecdysis) เพอใหเจรญเตบโตและเพม

ขนาดไดรวดเรว

การเปลยนแปลงรปรางของแมลงการเปลยนแปลงรปรางของแมลงการเปลยนแปลงรปรางแบบสมบรณการเปลยนแปลงรปรางแบบสมบรณ

ระยะตวออนแมลงจะมพฒนาการของปกอยภายใน ชวงสดทายของระยะตวออนจะเขาสระยะดกแด มการเปลยนรปลกษณะเปน 4 แบบ คอ ไข ตวออน ดกแด และตวเตมวย

ในระยะตวออนแมลงจะมพฒนาการของปกอยภายนอก การเจรญเตบโตของแมลงทไขฟกออกมาแลวมรปรางใกลเคยงพอแม แตไมมปก

การเปลยนแปลงรปรางแบบไมสมบรณการเปลยนแปลงรปรางแบบไมสมบรณ

แมงแมง –– แมลงแมลง

1. สตวไมมกระดกสนหลง ตวขนาดเลกแมงแมง ( (ArachnidsArachnids)) แมลงแมลง ( (InsectsInsects))

2. รางกายแบงออกเปน 2 สวน คอ สวนหว กบ สวนทอง

3. มขา 8 ขา4. ไมมหนวด5. ไมมปก

1. สตวไมมกระดกสนหลง ตวขนาดเลก2. รางกายแบงออกเปน 3 สวน คอ

สวนหว สวนอก และสวนทอง

3. มขา 6 ขา4. มหนวด 1 ค 5. มปก 1 หรอ 2 ค หรออาจไมมกได

6. มตารวมขนาดใหญ 2 ตา 6. ไมมตารวม แมงกะชอน แมงปอง แมงมม ไร เหบ ผง มด ผเสอ แมลงวน แมลงปอ แมลงสาบ มวน

• ประมาณ 300 ลานปมาแลว• ชนดแรกไดแก แมลงปอและแมลงสาบ• หลกฐานสาคญหาไดยากเนองจาก ไมมกระดกสนหลง เนอออนนมนม

ปกบางใส• หลกฐานเกยวกบแมลงโบราณ ซากแมลงอาพนซงมอายประมาณ 60

ลานป • แมลงเปนสตวไมมกระดกสนหลงทมากทสดในโลก มประมาณ 900,000 ชนด

- ปลา 20,000 ชนด- นก 8,500 ชนด- สตวเลยงลกดวยนม 4,000 ชนด

กาเนดแมลงกาเนดแมลง

แมลงในระบบนเวศนแมลงในระบบนเวศน

แมลงกนพช

ตวหา ( Predators )

ตวยอยสลายซาก (Decomposers)

แมลงผสมเกสร ( Pollinators )

แมลงพาหะนาโรค ( Disease vectors )

ตวหาตวหา ( ( PredatorsPredators ))

- เปนศตรตามธรรมชาตทสามารถใชควบคมประชากรของแมลงนาโรคได

- บางสกลสามารถแพรพนธไดมากในระยะเวลาสนๆ นยมใชควบคมประชากรของยงพาหะ

- แมลงเหนยง, แมลงตบเตา, ไรนาจด ( Copepod ), ตวออนแมลงปอ, ลกนายงยกษ

ตวยอยสลายซากตวยอยสลายซาก (Decomposers)(Decomposers)

แมลงผสมเกสรแมลงผสมเกสร (( PollinatorsPollinators ))

แมลงพาหะนาโรคแมลงพาหะนาโรค (( Disease vectorsDisease vectors ))

1. Dermatosis2. Myiasis3. ทาอนตรายตออวยวะสมผส(Injury to sense organs)4. อาการแพ (Allergy)

5. ปลอยสารพษ และสารระคายเคอง (Venoms and irritating fluids)6. รบกวนประสาท (Nervous disorders)

7. พาหะนาโรค (Vectors)

ความสาคญทางการแพทยความสาคญทางการแพทย

วธการแพรเชอโดยแมลงพาหะวธการแพรเชอโดยแมลงพาหะ

วธกลวธกล ( ( Mechanical Transmission )Mechanical Transmission )

วธทางชวภาพวธทางชวภาพ ( ( Biological Transmission )Biological Transmission )

-- แพรเชอโดยทแพรเชอโดยท เชอโรคจะตดตามรางกายแมลงเชอโรคจะตดตามรางกายแมลง

-- แมลงวนแมลงวน แมลงสาบแมลงสาบ

-- แพรเชอโดยทแพรเชอโดยท เชอโรคเขาไปอยในตวแมลงและเชอโรคเขาไปอยในตวแมลงและเจรญเตบโตจนถงระยะตดตอเจรญเตบโตจนถงระยะตดตอ

-- ยงยง

ยงยง ( ( Mosquito )Mosquito )

- เปนพาหะนาโรคกวา 100 โรค โดยทหลายชนดมความรายแรงมากและเชอเหลานนสามารถแพรไดดวยการกดเพยงครงเดยว- ผคนราว 500 ลานคน ทวโลก ทกขทรมานจากโรครายทมยงเปนพาหะและกวา 3 ลานคนตองเสยชวตดวยโรคเหลานน

- สดยอดนกลา ทคราชวตมนษยไปมากกวานกลาสายพนธอนๆ

- เชอวา มววฒนาการมานานกวา 170 ลานป ในระหวางยคของไดโนเสาร (206-135 ลานป) มขนาดใหญกวายงในปจจบน 3 เทา- ววฒนาการของยง สงผลให มยงมากกวา 3,000 ชนด และแตละปมการคนพบเพมขนอกราวๆ 20 สายพนธ -ใชชวต อยรอบ ๆ ตวมนษย จงเปนอนตรายตอมนษยมากทสด

ยงยง ( ( Mosquito )Mosquito )

- ความสามารถในการปรบตว อยไดในเกอบทกสภาพแวดลอมทวทกมมโลก ยกเวนท ทวปแอนตารกตกา (Antarctica) โดยอาศยปจจยทสาคญตอความอยรอดเชน ความรอน อาหาร และทสาคญคอ แหลงนาใชเปนทขยายพนธ - ขนาดตวยง มขนาดเลก สวนใหญเลกกวา 15 มม.นาหนก 2.0-2.5 มก. บนไดเรวประมาณ 1.5-2.5 กม./ชม.- เคลอนตว วองไวดวยปกทสามารถกระพอไดเรวถง 600 ครงตอวนาท > Humming bird ถง 10 เทา นคอ ตนเหตของเสยงหงๆ

- อาหาร ยงทกตวตองการ นาหวานจากพช เพอการยงชพ แตยงเพศเมยเทานนทมความ กระหายเลอด ดวยเหตผลในการขยายพนธ เพราะ เลอด คอแหลงโปรตนทสาคญสาหรบการพฒนาของไข

ยงยง ( ( Mosquito )Mosquito )

- ยงตวเมยจะพยายามดมเลอดใหมากทสดเทาททาได ระหวางดมกนมนจะขบนาทไมตองการออกมา ดวยการปลอยหยดนาเลกๆ เพอสรางพนทใหโปรตนเพมมากขน

ClassClass InsectaInsectaOrderOrder DipteraDiptera

FamilyFamily CulicidaeCulicidae

GenusGenus 1.1.AnophelesAnopheles : : ยงกนปลองยงกนปลอง2.2.CulexCulex : : ยงราคาญยงราคาญ ((ยงทองนายงทองนา))3.3.MansoniaMansonia : : ยงเสอยงเสอ4.4.AedesAedes : : ยงลายบานยงลายบาน ยงลายสวนยงลายสวน ยงลายยงลายปาปา5.Toxorhynchites5.Toxorhynchites : : ยงยกษยงยกษ

Genus Genus 11--44 เทานนเทานน ทมความสาคญทางการแพทยทมความสาคญทางการแพทย

การจดหมวดหมการจดหมวดหม

วงจรชวตวงจรชวต

ระยะเวลาตงแตยงวางไขระยะเวลาตงแตยงวางไข--ตวเตมวยตวเตมวย

- ยงกนปลอง ~ 12-16 วน- ยงลาย ~ 7-11 วน

- ยงราคาญ ~ 8-14 วน

- ยงเสอ ~ 23-30 วน((จากจาก :: ชววทยานเวศวทยาและการควบคมยงในประเทศไทยชววทยานเวศวทยาและการควบคมยงในประเทศไทย

สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสขสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทยกรมวทยาศาสตรการแพทย))

มการเปลยนรปรางแบบสมบรณ : ไข ตวออน ดกแด และตวเตมวย

ยงยง

ลกนาลกนา

ไขไขตวโมงตวโมง

palpi

antenna

ยงมองหาเหยอ ดวยระบบตรวจจบอนเยยมยอด ประกอบดวย

eye

- หนวด (antennae) เปนเซนเซอรระยะไกล สามารถตรวจจบความ รอน, CO2 รวมทง lactic acid ทขบมาจากผวหนงของเราและสตวอนๆ

- งวง (palpi) เปนเซนเซอรระยะสน คลายๆ กบจมก- ดวงตา (eye) ขนาดใหญทมเลนสขนาดจวนบรอย

โรคทนาโดยยงโรคทนาโดยยง

ยงกนปลอง --> ไขมาลาเรย โรคฟลาเรย / เทาชาง ยงราคาญ --> ไขสมองอกเสบ โรคฟลาเรย / เทาชาง ยงลาย --> ไขเลอดออก โรคฟลาเรย / เทาชาง ยงเสอ --> โรคฟลาเรย / เทาชาง

ปจจยททาใหยงแพรเชอโรคปจจยททาใหยงแพรเชอโรค

1. Susceptible : ยงยอมใหเชอโรคเจรญเตบโตจนถงระยะแพรเชอ

2. Longavity : ยงมอายขยนานพอทเชอจะเจรญจนถงระยะแพรโรค

3. Density : มความชกชมมากพอทจะสามารถแพรเชอโรคไ

4. Bite human : ดดกนเลอดคน

สาเหตของการคนคอ

นาลายของยง โดยทยงจะฉดนาลายลงไปในบรเวณทเจาะดดเลอด เพอทาใหเลอดเจอจางลง จะไดดดขนไปไดงาย

นาลายของยงทาใหคนเราเกดอาการแพตางๆ กน บางคนแคมอาการคน แตบางคนแพมากเกาจนเปนแผลลกลาม ตดเชอไดงาย

ในนาลายของยงอาจมเชอโรคราย เปนอนตรายตอมนษย

ทาไมยงกดแลวคนทาไมยงกดแลวคน

- ยงชอบกดคนทมเหงอออกมาก - ยงชอบกดคนทตวรอน (อณหภมบรเวณผวหนงสง)

- ยงชอบกดคนทหายใจแรง เพราะคารบอนไดออกไซดทปลอยออกมากบลมหายใจเปนตวดงดดยง - ยงชอบกดเดกมากกวาผใหญ เพราะกลนและลกษณะผวหนง - ยงชอบกดผหญงมากกวาผชาย เพราะฮอรโมนแตกตางกน - ยงชอบกดคนทใสเสอผาสเขม เชน สดา กรมทา แดง เขยว มากกวาสขาว

ยงชอบกดคนประเภทไหนยงชอบกดคนประเภทไหน

- จดสภาพบานใหเรยบรอย ไมเปนแหลงอาศยของยง และแหลงเพาะพนธ- ไมเลยงสตวไวใตถนบาน - นอนในมงหรอตดมงลวด หรอใชพดลมเปาไมใหยงเขาใกล - ใชสารไลแมลง หรอสารปองกนแมลง (repellents)- ใชผลตภณฑทาปองกนยงซงผสมสารเคมสงเคราะหทไมเปนอนตราย - หากพบวามยง ใชไมตยงไฟฟา หรอใชนายาลางจาน 1 สวนผสมนา 4 สวน ใสกระบอกฉดพน - ใชผลตภณฑกาจดยงกระปอง ฉดเฉพาะบรเวณมมอบ ใตเตยง ใตโตะ ทงไว 15-30 นาท กอนเขาไปในหอง

การปองกนไมใหยงกดการปองกนไมใหยงกด

รนฝอยทราย ( Sand flies )

6-17 วน4-6 สปดาห

10 วน 5-7 วน ความสาคญทางการแพทย

1.Leishmaniasis

2.Sand fly fever

3.Bartonellosis

21-60 วน

แมลงสาบ ( Cockroaches )

ความสาคญทางการแพทย

- แพรเชอแบบกลไก

-เปนพาหะนาโรคระบบทางเดนอาหาร

แมลงวน ( Flies )

ความสาคญทางการแพทย

- แพรเชอแบบกลไก

-เปนพาหะนาโรคระบบทางเดนอาหาร

ยงลายยงลายยงลายบาน --> Aedes aegypti --> Stegomyia aegypti

ยงลายสวน --> Aedes albopictus --> Stegomyia albopicta

- ยงลายบาน --> ไขเลอดออก ไขเหลอง- ยงลายปา --> โรคเทาชาง ชนดเกดจากเชอ Wb

- สวนใหญกดในเวลากลางวน โดยมกกดชวงเชา > ชวงบาย9.00-10.00 น. --> เวลาทกดมากทสดในชวงเชา16.00-17.00 น. --> เวลาทกดมากทสดในชวงบาย

– ยงลายกนเลอดหลายครง กอนจะครบวงจรการสรางไข ทาใหมโอกาสแพรกระจายเชอไวรสไดมาก

ลกษณะทวไปลกษณะทวไป

ลกษณะทวไปลกษณะทวไปลกษณะตวเตมวยลกษณะตวเตมวย

ยงลายบานยงลายบาน :: AedesAedes aegyptiaegypti

ยงลายสวนยงลายสวน :: AedesAedes albopictusalbopictus

แหลงเพาะพนธภายในบานแหลงเพาะพนธภายในบาน

แหลงเพาะพนธภายนอกบานแหลงเพาะพนธภายนอกบาน

พฤตกรรมการวางไขพฤตกรรมการวางไข- ชอบวางไขบนพนผวทเปยกชน > บนผวนา- ชอบพนผวขรขระ > พนผวเรยบ- ชอบพนผวทสเขม โดยไมมความแตกตางระหวางสเขยว,

แดง และสนาตาล (Williams & Delong,1961)

- มกจะวางไขกอนพระอาทตยตกดน

- ชอบวางไขทมนาคอนขางใส สะอาดหรอไมสะอาดกได - จะวางไขหลงจากกนเลอดแลวประมาณ 3 วน - วางไขได 2-4 ครง เฉลยครงละประมาณ 100 ฟอง- ไขสามารถอยในสภาพแหงเปนเวลาหลายเดอน

ไขเลอดออกไขเลอดออก

- โรคทเกดขนใหม เมอประมาณ 40 ป มาน

- ผปวย เรมมรายงานประปราย ตงแตป 2492 แตเกดการระบาดครงใหญทประเทศฟลปปนส เมอป 2497

- ประเทศไทย พบผปวยครงแรกในป 2501 ทกรงเทพฯ

- เรมแรก พบผปวยในจงหวดทเปนหวเมองใหญ ประชากรหนาแนน และการคมนาคมสะดวก

- ปจจบน พบทงในเขตเมองและเขตชนบททกจงหวด และเปนโรคทเปนปญหาสาคญดานสาธารณสขและการแพทย

สาเหตและการตดตอสาเหตและการตดตอ

สาเหตสาเหต

- เชอ Dengue virus : DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4

การตดตอการตดตอ

ยงลายบาน : Aedes aegypti ยงลายสวน : Aedes albopictus

การแพรเชอการแพรเชอไวรสเดงไวรสเดงกก

55--88 วนวน

ระยะไขสงระยะไขสง มเชอมเชอไวรสไวรสในกระแสเลอดในกระแสเลอด

ระยะฟกตวในยงระยะฟกตวในยง 88--1212 วนวน

ยงมเชอตลอดชวตยงมเชอตลอดชวต

อาการทางคลนกอาการทางคลนก

มลกษณะสาคญ 4 อาการ ดงน

1. ไขสง

2. เลอดออก

3. ตบโต

4. ชอค

การเปลยนแปลงทางหองปฏบตการการเปลยนแปลงทางหองปฏบตการ1. เกรดเลอด < 100,000 / มม.32. ความเขมขนของเลอดเพมขน > 20 %

การรกษาการรกษา1. ระยะไขสง ใหยาลดไขพวกพาราเซตามอล

2. ใหนาชดเชย เชน นาผลไม สารละลายผงนาตาลเกลอแร3. ตดตามดอาการผปวยอยางใกลชด ปองกนการชอค

4. ตรวจดปรมาณเกรดเลอด และ Hematocrit

ยงกนปลองยงกนปลอง- อยในตระกล Anopheles เปนยงพาหะนาโรคไขมาลาเรย

- ทวโลก ~ 422 ชนด แตมเพยง 68 ชนด ทเปนยงพาหะ ประเทศไทย ~ 72 ชนด พบวาเปนยงพาหะหลก 3 ชนด

- ยงมยงพาหะรองและยงพาหะสงสย ดงน

ยงพาหะรอง -An. sundicus

-An. aconitus

-An. pseudowillmori

ยงพาหะสงสย -An. philippinensis-An. barbirostris-An. campestris-An. culicifacies

ยงพาหะหลก -Anopheles dirus

-An. minimus

-An. maculatus

ลกษณะทวไปลกษณะทวไป

- เวลาพกผอนเรมตงแต รงอรณ ถง กอนเวลาพลบคาเลกนอย

ชวนสยชวนสยพฤตกรรมการเกาะพกพฤตกรรมการเกาะพก

-แหลงเกาะพกของยงกนปลอง เชน ซอกหนนอกบาน คอกสตว รมฝงนา โพรงตนไม กอหญา พมไม และบรเวณทมความชน

- การเกาะพกจะแตกตางกนไป ขนอยกบชนดของยงและฤดกาล

- กอนเวลาพลบคาเลกนอย ยงจะบนวนเวยนขนลง หรอเปนวงกลม ( swarming ) เหนอพมไม กระทอม หรอศรษะมนษย- ความเขมของแสง กระแสลม ความชนสมพทธ และฝน มผลตอพฤตกรรมน

พฤตกรรมการเกยวพาราสพฤตกรรมการเกยวพาราส

ชวนสยชวนสยพฤตกรรมการวางไขพฤตกรรมการวางไข

พฤตกรรมการออกหากนพฤตกรรมการออกหากน

- เกดไดตลอดทงคน แตมกเปนชวงครงคนแรกมากกวา- ชอบวางไขบรเวณทเปยกชน และมเบองหลงเปนสดา > สขาว

- แตกตางกนตามชนดยง สวนใหญเปนชวงครงคนแรกและใกลรง- ประเทศไทย พบวา ฤดแลง --> ชวงครงคนแรก

ฤดฝน -->เวลาดกมาก หรอชวงครงคนหลง

- ลกนายงกนปลองบางชนดตองการนาจากธรรมชาตทมาจากแหลงวางไข หรออณหภมนาทจาเพาะเจาะจง

- บางชนดชอบกนเลอดสตว บางชนดชอบกนเลอดคน

แหลงเพาะพนธแหลงเพาะพนธ

ไขมาลาเรยไขมาลาเรย

- โรคโบราณ เปนปญหาทางดานสาธารณสข และเปนสาเหตการตายอนดบ 1 ของประเทศไทยในอดต

- โรคประจาถน มชกชมตามบรเวณทเปนปาเขา และมแหลงนา

- ไขมาลาเรย มชอเรยกแตกตางกนไป เชน ไขจบสน ไขปา ไขปาง ไขดอกสก ไขดง ไขรอนเยน ฯลฯ

1.ยงกนปลอง

ยงพาหะหลก : An. dirus,An. minimus,An. maculatus

ยงพาหะรอง : An. sundicus,An. aconitus,An. pseudowillmori

ยงพาหะสงสย : An. philippinensis,An. barbirostris, An. campestris,An. culicifacies

2.ไดรบเลอดทมเชอมาลาเรย ( Induced malaria )

3.ตดจากแมขณะคลอด ( Congenital malaria )

การตดตอการตดตอ

วงจรชวตของเชอวงจรชวตของเชอ

ยงพาหะทมเชอ

เชอเขาไปเจรญเตบโตในตบ

เชอไปเจรญใน RBC และแบงตวเพมจานวน

เชอเขาไปเจรญในยงและอยทตอมนาลาย

ยงพาหะ กดคนมเชอ

กดคนปกต

ในยง ~ 10-12 วน

ในคน ~ 10-14 วน

อาการปวยอาการปวยยงพาหะทมเชอกด ครนเนอ ครนตว ปวดหว ปวด

เมอย

ระยะหนาวระยะรอน

ระยะเหงอออกไขทกวน

ไขวนเวนวน ไขวนเวนสองวน

ระยะปกต

ยงราคาญยงราคาญ - ยงราคาญ หรอ ยงทองนา อยในตระกล Culex

- ยงพาหะนาโรคไขสมองอกเสบ ทเกดจากเชอ JapanessEncephalitis virus ( JE ) : Culex tritaeniorhynchus, Cx. gelidus และ Cx. fascocephala

- พบมากบรเวณนาขาวหลงการไถพรวน แหลงนารอบคอกสตว คนา รอยเทาสตวทมนาขง - ยงพาหะนาโรคเทาชาง ทเกดจากเชอพยาธ W.bancrofti

สายพนธพมา : Culex quinquefasciatus- พบมากบรเวณนาเนาเสยในชมชนแออด นาเนาเสยในทอ

ระบายนา

ลกษณะทวไปลกษณะทวไป

แหลงเพาะพนธยงพาหะนาโรคไขสมองอกเสบแหลงเพาะพนธยงพาหะนาโรคไขสมองอกเสบ

พฤตกรรมการกดพฤตกรรมการกด- ยงพาหะกดคนมากในชวง 19.00-22.00 น.

- บรเวณคอกสตว เสยงตอการถกกดมากกวาในบาน

- ยงพาหะชอบกดสตว ( Zoophilic ) พบวา ยงพาหะชอบกดววและควายมากทสด รองลงมา คอ สกร

- แหลงเกาะพกสวนใหญอยบรเวณคอกสตว ตนหญา พมไมเตยๆ ทมรมเงาและอากาศชน

– ยงราคาญมความสามารถในการบนไดไกลกวา 1 กโลเมตร

แหลงเพาะพนธยงพาหะนาโรคเทาชางแหลงเพาะพนธยงพาหะนาโรคเทาชาง

พฤตกรรมการกดและเกาะพกพฤตกรรมการกดและเกาะพก- ยงพาหะกดคนมากในชวงเวลากลางคน ตงแตพลบคา-เชา- มกกดกนเลอดทงในบานและนอกบาน - ยงพาหะชอบกดสตว ( Zoophilic ) พบวา ยงพาหะชอบกดเปดและไกมากทสด รองลงมา คอ สนข- แหลงเกาะพกสวนใหญอยในทมดอบชน เชน ในบอพกของทอระบายนา ใตถนบาน ในอางนา กอหญารมคนา แหลงนาเนาเสย– พบวา ยงชอบเกาะผาสเหลอง แดง และเขยว > สดา ชมพ และนาเงน และสขาวมยงเขามาเกาะมากเชนเดยวกน– CO2 เปนตวดงดดยง ถามแสงสลวรวมดวย จะเปนตวดงดดยงเขาหามากขน

ยงเสอยงเสอ- ยงเสอ อยในตระกล Mansonia

- เปนยงพาหะนาโรคเทาชาง ทเกดจากพยาธ B. malayi

- บนปกมเกลดขนาดใหญกวายงชนดอน ทาใหยงเสอมสสนและลวดลายสวยงาม

ลกษณะทวไปลกษณะทวไป

แหลงเพาะพนธแหลงเพาะพนธ

- เปนยงขนาดใหญ เมอเทยบกบ Culex กบ Aedes

- ออกหากน เวลากลางคน ชกชมมากชวงกอนใกลรงและตอนพลบคา แตจะพบมากชวงหลงดวงอาทตยลบฟา ~ 15 นาท

- จะกดทงในและนอกบาน แตชอบกดนอกบานมากกวา 3 เทา

- ยงเสอสามารถออกหากนไดทงกลางวน-คน ในพนทพรเปด

– ยงเสอตวเมย หาแหลงวางไข โดยใช proboscis ทดสอบผวนา

– ยงพาหะตวเมยชอบกนทงเลอดคนและสตว โดยเฉพาะ แมว

ชวนสยชวนสย

โรคฟโรคฟลาลาเรยเรย // โรคเทาชางโรคเทาชาง- โรคตดตอทาใหทกขทรมานไมถงตายแตรางกายพการถาวร- เกดจากเชอพยาธ 2 ชนด คอ -> Wuchereria bancrofti

--> บรเวณชายแดนไทย-พมา เชน แมฮองสอน ตาก กาญจนบร ราชบร เชยงใหม ลาพน

- มโครงการกาจดโรคเทาชางในพนท 11 จงหวด ปจจบนสามารถกาจด ( Eliminate ) ไดแลว ยกเวน นราธวาส

-> Brugia malayi--> บรเวณภาคใตของประเทศ เชน ระนอง สราษฎร

ธาน นราธวาส กระบ นครศรธรรมราช

ลกษณะการปรากฏของเชอพยาธลกษณะการปรากฏของเชอพยาธ

Periodic type : ปรากฏเชอบางเวลา

Sub-periodic type : ปรากฏเชอตลอดเวลา แตพบหนาแนนบางเวลา

Nocturnal periodic : ปรากฏกลางคน

Diurnal periodic : ปรากฏกลางวน

-> Nocturnal sub-periodic : ปรากฏกลางคน > กลางวน

-> Diurnal sub-periodic : ปรากฏกลางวน > กลางคน

เชอชนดเชอชนด B.B. malayimalayi

สาเหตและการตดตอสาเหตและการตดตอ

- ยง Mansonia เปนยงพาหะ ทพบในปจจบนม 6 ชนด ไดแก M. dives, M. bonnae, M. indiana, M. uniformis, M. annulata และ M. annilifera

- แหลงเพาะพนธอยตามปาพรทางภาคใตของประเทศไทย - มรายงานการพบตวออนของพยาธชนดนในยง Coquillitidia crassipes ในพนทอาเภอพระแสง จ.สราษฎรธาน

- Nocturnal sub-periodic : ปรากฏเชอตลอดเวลา แตพบหนาแนนในตอนกลางคน > กลางวน

เชอชนดเชอชนด W. bancrofti จาแนกเชอออกเปน 2 แบบ คอ

สาเหตและการตดตอสาเหตและการตดตอ

Nocturnal sub-periodic

Rural type

Urban type

พบมากบรเวณชายแดนไทย-พมายงพาหะ : Ae. niveus groups, Ae. annandlei, Ae.desmotes, Ae. imitator และ Ae. albopictus แหลงเพาะพนธ : ภาชนะธรรมชาตในปาทมนาขง

ปรากฏเชอเฉพาะตอนกลางคน (Nocturnal periodic)

พบในแรงงานพมา ทเขามาทางานในไทยยงพาหะ : Cx. quinquefasciatus พบในชมชนแออด ตามนาโสโครก / เนาเสย

AeAe. . niveusniveus groupsgroups

ลกษณะยงพาหะลกษณะยงพาหะ

CxCx. . quinquefasciatusquinquefasciatus

อาการอาการ

-แสดงอาการทางคลนก พบ 20-30%

-- ไมแสดงอาการ (M) พบ 70-80%--> ตรวจโลหตพบพยาธตวออน

---> การอกเสบของตอม/ทอนาเหลอง (L)---> การอดตนของตอม/ทอนาเหลอง

W. W. bancroftibancrofti B. B. malayimalayi

การตรวจวนจฉยการตรวจวนจฉย

1. ซกประวต 2. ตรวจรางกาย3. ตรวจชนเนอตอมนาเหลอง 4. Ultrasound

5. ตรวจทางหองปฏบตการ

การรกษาการรกษาW. bancrofti = DEC 6 mg/km ทก 6 เดอน เปนเวลา 2ปB. malayi = DEC 6 mg/km ตดตอกน 6 วน ทก 6 เดอน

เปนเวลา 2 ป

แรงงานตางดาวชาวพมา = DEC 6 mg/km ทก 6 เดอน