_pješački

PJEŠAČKI TOKOVI

Fakultet za saobraćaj i

komunikacije Univerziteta

u Sarajevu

Predmetni nastavnik:

Prof.dr. Fadila Kiso

PJEŠAĈKI TOKOVI

Analiza pješačkih tokova fokusira se na pješačke zone i saobraćajnice koje

su locirane u okviru uličnog režima saobraćaja, tamo gdje dolazi do

kontaktnih i konfliktnih tačaka između pješaka i motornih vozila.

Analitički sistem obuhvata oblasti interakcije između komponenti pješačkog

saobraćaja i saobraćaja motornih vozila, a to su:

trotoari

pješački prelazi,

akumulacione zone na raskrsnicama.

Problematika pješačkih tokova je usko vezana sa analizom problematike

osnovnih parametara saobraćajnog toka i kapciteta gradskih saobraćajnica

Osnovna ideja je uključivanje pješačkog saobraćaja kao najznačajnije

komponente u analizu kapaciteta ulica u naselju, što je od krucijalog

značaja za planiranje, projektovanje i funkcionisanje saobraćajnih tokova.

Za analizu kapaciteta raskrsnica i gradskih saobraćajnica potreban je

postupak za analizu faktora kvaliteta opsluživanja koji utiču na ponašanje

pješaka, kao što su gomilanje pješaka na raskrsnicama i trotoarima, a koje

može da ima za posljedicu problem bezbjednosti i kapaciteta ulica zbog

uzajamnog dejstva pješaka i vozila

Ovaj analitički sistem obuhvata najvažnije interakcije između saobraćajnih

komponenti pješačkog saobraćaja i saobraćaja motornih vozila i on

omogućava analizu pješačkog saobraćaja koja je komplementarna analizi

motornog saobraćaja.

Principi teorije saobraćajnog toka pješačkog saobraćaja i procesi koji se

javljaju su po prirodi slični principima teorije saobraćajnih tokova motornog

saobraćaja. Osnovna funkcionalna veza između brzine, obima i gustine

koja važi za tok pješačkog saobraćaja je analogna jednačini za motorni

saobraćaj, što praktično znači da kada obim i gustina toka pješačkog

saobraćaja porastu od slobodnog toka do nivoa kapaciteta, brzina se

smanjuje.

Kada se gustina poveća iznad nivoa kapaciteta, tada obim i brzina rapidno

opadaju.

Uslovi pješačkog saobraćaja na pješačkim saobraćajnicama definisani

su relativno kontinualnim neprekinutim uslovima toka pješaka na koje u

određenoj mjeri utječu različiti faktori ometanja, kao što su prepreke ili

zaustavljeni pješaci.

S druge strane, pješački tokovi na pješačkim prelazima i

akumulacionim zonama imaju karakteristike isprekidanog toka koje su

definisane osobinama sistema regulacije raskrsnice i tipovima manevara

vozila na raskrsnicama.

Koncepcija dafinisanja nivoa opsluživanja pješačkog toka,analogno analizi

kretanja vozila u saobraćajnom toku,može u osnovi da se primjeni i na

pješački saobraćaj.

Analiza omogućava diferencijaciju različitih uslova odvijanja pješačkog toka

pripisivanjem nivoa opsluživanja na bazi određenih kriterijuma gustine i

brzine toka.

Analiza mora da sadrži i postupke za integralnu evaluaciju trotoara i

raskrsnica,za uslove kontinualnog toka pješaka, za bilo koji dati segment ili

dužu trasu u okviru sistema pješačkog saobraćaja.

Interakcija između pješaka i motornog saobraćaja na raskrsnicama je drugi

važan elemenat kompletne analize.

DEFINISANJE OSNOVNIH PARAMETARA PJEŠAĈKOG TOKA

Osnovni parametri za opisivanje pješačkog toka definisani su na sljedeći način:

Brzina – Brzina kretanja pješaka u određenom smjeru Vp, izražena je u metrima u minuti (m/min)

Protok ili intenzitet toka - Broj pješaka koji prođu određenu tačku na pješačkom putu krećući se u određenom smjeru, i u jedinici vremena: q (pj./min); (pj./h)

Protok po jedinici širine – Protok pješaka po jedinici efektivne širine pješačke saobraćajnice, izražen u pješacima u minuti po metru (qp).

Grupni protok –Protok jedne grupe pješaka ili niza grupa pješaka koje

prolaze kroz neku tačku u određenom periodu – Qp (pj./15min.).

Gustina pješačkog toka – Broj pješaka koji se nalaze na određenom dijelu

pješačke saobraćajnice u određenom trenutku izražen u pješacima po

kvadratnom metru – gp (pj./m2).

Modul pješačkog prostora (JEDINIČNI PROSTOR) – Recipročna

vrijednost gustine izražena kao prostor ( površina ) po jednom pješaku

Mp = 1/g (m²/pješaku).

OSNOVNE KARAKTERISTIKE PROTOKA PJEŠAKA NA PJEŠAĈKIM SAOBRAĆAJNICAMA

Karakteristike pješačkog saobraćajnog toka na pješačkim saobraćajnicama

su po prirodi slične karakteristikama toka motornih vozila na dionici.

Najznačajnije karakteristike pješačkog toka – INDIKATORI STEPENA

MOBILNOSTI su sljedeći:

Mogućnost slobodnog izbora brzine kretanja pješaka;

Mogućnost slobodnog prestizanja sporijih pješaka i

Mogućnost kretanja u pravcu normalnom na pravac glavnog toka pješačkog

saobraćaja ili u smjeru suprotnom od smjera glavnog toka, kao i opštu

mogućnost manevrisanja bez naglih promjena brzine, smjera ili tempa

kretanja.

Osim indikatora stepena mobilnosti, potrebno je navesti i ostalekarakteristike od kojih zavisi kvalitet opsluživanja pješaka:

Komfor – klimatski uslovi, stanje površine pješačkih saobraćajnica iuzdužni nagib;

Pogodnost – direktnost puta, nailazak na pješake koji stoje i prepreke,postojanje pješačkih rampi i regulacija pješačkog saobraćaja;

Sigurnost – opasnosti vezane za motorni saobraćaj, prepreke i stanjekretne povšine;

Bezbjednost – stepen osvjetljenosti i policijske kontrole, stepen aktivnostina pješačkoj saobraćajnici, prepreke slobodnom pogledu unaokolo i

Ekonomičnost – troškovi korisnika vezani za gubitak vremena tokomputovanja.

ODNOSI IZMEĐU OSNOVNIH PARAMETARA PJEŠAČKOG TOKA

Odnos izmeĎu brzine i gustine

• Da bi dobili razuman pristup problemu, analiza mora da bude

pojednostavljena. U skladu s tim, mjere brzine, gustine i obima pješačkog

toka su formulisane kao osnovni indikatori stepena mobilnosti.Osnovni

odnos između brzine, gustine i obima pješačkog saobraćaja je analogan

odnosu koji važi za tok motornog saobraćaja.

• Kada se obim poveća iznad minimalnog nivoa, brzina pješačkog toka ima

tendenciju opadanja. Ova karakteristika (opadajuća) brzine, može direktno

da se pripiše promjeni gustine pješačkog toka koja prati povećanje obima.

Dakle, što je veća gustina toka, to je manji stepen mobilnosti koji imajupješaci, i manja je rezultanta srednje brzina toka.

RELACIJA PROTOK – GUSTINA

Osnova relacija između gustine i protoka pješaka može da se izvedeanalognom primjenom osnovne relacije koja važi za tok motornih vozila.Ova relacija, zajedno sa odgovarajućim jedinicama za mjerenje pješačkogsaobraćaja glasi :

PROTOK= BRZINA x GUSTINA ,

gdje se protok izražava u pješak/min/m, brzina u m/min, a gustinapješak/m².

Uslovi maksimalnog protoka su najinteresantniji, pošto maksimalni mogući

protok predstavlja KAPACITET pješačke saobraćajnice. Max qp

obezbjeđuje iznimno mali raspon gustine pješačkog toka (0,5-1,0 m2/pj.)

Smatra se da maksimalni protok po jedinici efektivne širine saobraćajnice

iznosi 82 (pj./m/min.) i da se ovaj protok ostvaruje pri Vp = 46 (m/min.) i

Mp = 0,7 (m2/pj.)

Prema toma, relacija protok – jedinični prostor pokazuje da pješački

saobraćaj posjeduje karakteristike koje se mogu kvantitativno procijeniti

primjenom koncepcije protoka i nivoa opsluživanja. Na primjer, ako treba

projektovati pješačku saobraćajnicu tako da zadovolji odreĎenu

pješačku potražnju, onda raspoloživi prostor po pješaku ne treba da

bude manji od 0,5 do 0,8 m² na cijeloj dužini segmenta.

Ovaj raspoloživi prostor će zadovoljiti pješačku potražnju u uslovima punog

kapaciteta koji obezbjeđuje nisku brzinu i konfor. Manji prostor ispod ovog

opsega dovodi do lošijeg nivoa opsluživanja i do protoka manjeg od

mogućeg kapaciteta, jer je broj dolazećih pješaka veći od broja kapaciteta

pješačke saobraćajnice, pa će se javiti nestabilni uslovi protoka.

Obrnuto, obezbjeđivanje prostora većeg nego što je potrebno za dati

kapacitet zadovoljiće zadatu pješačku potražnju i obezbjediti viši kvalitet

opsluživanja.

RELACIJA BRZINA - PROTOK

Za bolje shvatanje implikacije o kvalitetu toka neophodno je definisati

relaciju između brzine pješaka i protoka.

Kada se na pješačkoj saobraćajnici nađe mali broj pješaka i kada je protok

mali, postoji velika mogućnost slobodnog izbora brzine kretanja pa su

prema tome brzine slobodnog toka velike.

Kako se protok povećava,svaki učesnik slobodnog toka potpada pod sve

veći uticaj drugih učesnika u kretanju i prosječna brzina otpada. Na polovini

vrijednosti slobodne brzine toka, javlja se maksimalan protok, odnosno

protok na nivou kapaciteta.

RELACIJA BRZINA - GUSTINA

Ekstremne opažene vrijednosti prikazane na slici posebno su interesantne

pošto otkrivaju određene činjenice u vezi s raspodjelom brzine pješačkog

saobraćaja. U donjem dijelu raspoloživog prostora je očigledno da i

najsporiji pješaci koji se kreću brzinom od oko 46 m /min nisu u stanju da

dostignu tu svoju izabranu brzinu ako raspoloživi prostor iznosi manje od

1,5 m², što znači da ni najsporiji pješaci ne mogu da se kreću izabranom

brzinom kada prostor po pješaku padne ispod navedene vrijednosti

Ekstremne opažene vrijednosti prikazane na slici posebno su interesantne

pošto otkrivaju određene činjenice u vezi s raspodjelom brzine pješačkog

saobraćaja.

Brzi pješaci koji žele da se kreću brzinom do 108m/min nisu u stanju da

postignu tu brzinu sve dok se vrijednost raspoloživog prostora na poveća

na oko 4 m² po pješaku.

EFEKTIVNA ŠIRINA SAOBRAĆAJNICE

Da bi pomenuta analiza bila kompletirana, mora se pažljivo analizirati

“efektivna širina pješačke saobraćajnice” i uključiti u globalnu analizu.

Nekada se prilikom projektovanja puteva koristio koncept “pješačke trake “.

“Traka” ima smisao samo ako se želi proračunati koliko ljudi može da se

kreće uporedo ili istovremeno da se mimoilaze na pješačkoj saobraćajnici.

Po nekim stručnjacima da bi se izbjegla interferencija pri prolasku dva

pješaka, svaki od pješaka treba da ima najmanje 0,80 m širine

saobraćajnice. Pješaci koji se poznaju i kreću zajedno , kretaće se čak i na

blizini od 0,65 m, mjereno od centra do centra, i na tom rastojanju postoji

vjerovatnoća kontakta.

Bočno rastojanje manje od 0,60 m između nepoznatih prolaznika uglavnom

se javlja kad je raspoloživi prostor manji od oko 0,5 m² po osobi.

TIPOVI PJEŠAKA I SVRHE PUTOVANJA

Pješački tok se analizira uglavnom u odnosu na srednje brzine kretanja

grupe pješaka. Pješaci koji idu ili se vraćaju sa posla i koji dan za danom

koriste iste pješačke saobraćajnice, mogu da imaju malo veću brzinu

kretanja od pješaka koji se nalazi u kupovini. Starije i veoma mlade osobe

imaju tendenciju kretanja manjom brzinom od drugih grupa.

Pješaci u kupovini, osim što se kreću manjom brzinom, takođe smanjuju

efektivnu širinu pješačke saobraćajnice zadržavajući se pored izloga ili

krećući se sporije pored njih. Iz tog razloga kod primjene metoda i

numeričkih podataka iz ovog odjeljka, projektant treba da ima u vidu

pješačke grupa koje se ponašaju na način koji odstupa od srednjih

vrijednosti.

NIVOI OPSLUŢIVANJA KOD PJEŠAĈKIH SAOBRAĆAJNICA

Kriterijumi za diferencijaciju različitih nivoa opsluživanja kod pješačkog toka

su nužno neprecizni i određivanje graničnih tačaka je u određenoj mjeri

subjektivno. Međutim, moguće je predložiti odgovarajuće oblasti prostora

po pješaku i brzine protoka koje mogu da se upotrijebe za utvrđivanje

kriterijuma za kvalitet toka.

Brzina pješačenja je jedan od najvažnijih kriterija nivoa opsluživanja. Pri

brzinama od 46m/min ili manjim, odgovarajući prostor po pješaku nalazi se

u oblasti 0,6 do 0,8 m².

Pri raspoloživom prostoru od 1,5 m² po pješaku ili manje, čak i najsporiji

pješaci moraju da uspore kretanje. Najbrži pješaci ne mogu da postignu

svoju izabranu brzinu od 108 m/min, sve dok raspoloživi prostor za pješake

ne dostigne svoje maksimalne vrijednosti. Zaključak je da sva tri osnovna

parametra pješačkog toka predstavljaju primarne pokazatelje nivoa usluge.

Pored osnovnih parametara, još jedan od indikatora je mogućnost pješaka

da slobodno izaberu svoj put upravno na put drugih pješaka Ova

mogućnost je ograničena kada vrijednost raspoložovog prostora po pješaku

padne ispod 4,3m², a uopće ne postoji ukoliko raspoloživi prostor po

pješaku padne ispod 3,3 m2.

Kada je raspoloživi prostor po pješaku veći od ovih vrijednosti, vjerovatnoća

zaustavljanja ili usporavanja normalnog ritma kretanja osnovnog toka

pješaka je vrlo mala..


Za vrijednosti raspoloživog prostora po pješaku ispod 1,4m², svako

poprečno kretanje dovodi do konflikta.

Dopunski indikator nivoa usluge takođe je i mogućnost prestizanja pješaka

koji se sporije kreću. Ova mogućnost je očuvana pri iznosu jediničnog

prostora preko 3,3 m² po osobi, ali se progresivno smanjuje pri opadanju

vrijednosti raspoloživog prostora do 1,7m² po osobi. Ispod te vrijednosti,

prestizanje je nemoguće bez fizičkog kontakta.

Treći dopunski indikator nivoa opsluživanja u pješačkom saobraćaju je

mogućnost da se održava protok u sporednom smijeru - nasuprot smijeru

glavnog toka.


Za pješačke tokove globalno podjednakih obima u svakom smijeru javlja se

malo smanjivanje kapaciteta pješačke saobraćajnice u odnosu na kapacitet

za jednosmijeran tok, obzirom da sveki smijer zauzima sebi proporcionalan

dio saobraćajnice.


Fakultativna posmatranja navode da se za raspoložve prostore koji se bliže

vrijednosti od 12,5 m² po osobi javlja situacija kod koje se individualni

pješak više ne nalazi pod uticajem drugih pješaka, dakle ne postoji

interakcija između pješaka u toku.

Ispitivanja za još veće vrijednosti raspoloživog prostora pokazuju da se

nehotično okupljanje pješaka u “formacije” gubi tek kada veličina

raspoloživog prostora dostigne vrijednost od oko 47m² ili veću.


U tabeli je predstavljen raspon vrijednosti pokazatelja nivoa usluge u

pješačkom saobraćaju koje se preporučuju za primjenu.

Nivo

opsluživanja

Jedinični

prostor

(m²/pješak)

Prosječan

intenzitet protoka

(pješak/m/min)

Srednja

brzina

(m/min)

Količnik

(obim/kapacitet)

A Preko 3,70 Ispod 20 Preko 76 Ispod 0,24

B 2,20 - 3,70 33 – 20 73 – 76 0,24 – 0,40

C 1,50 - 2,20 46 – 33 68 – 73 0,40 – 0,56

D 1,00 - 1,50 59 – 46 60 – 68 0,56 – 0,72

E 0,50 - 1,00 82 – 59 46 – 60 0,72 – 1,00

F Ispod 0,50 0 - 82 0 – 46 0,00 – 1,00

Označavanje slovima abecede je u skladu sa terminologijom koji se koristi

kod saobraćajnog toka motornih vozila (šestostepena skala).

Primarni kriterijum nivoa posluživanja je raspoloživi prostor po pješaku, dok

se indikator za brzinu toka, intenzitet protoka i količnik između obima i

kapaciteta koriste kao dodatni kriterijumi za specijalne slučaje primjene,

ukoliko to projektant smatra neophodnim.

UTVRĐIVANJE NIVOA OPSLUŢIVANJA

NIVO OPSLUŢIVANJA A

Prosjeĉan raspoloţivi prostor za pješake: najmanje 3,70 m2/pješ

Prosjeĉan intenzitet protoka je 20 pješaka/min/m efektivne širine pješaĉkesaobraćajnice.

Za A razinu usluţnosti osiguran je dovoljan prostor po pješaku da pješacimogu slobodno izabrati brzinu kojom će se kretati. TakoĊer mogu obilazitisporije pješake i izbjegavati konflikte sa pješacima koji se kreću popreĉnona smjer njihovog kretanja.

NIVO OPSLUŢIVANJA B

Prosjeĉan raspoloţivi prostor za pješake: 2,20 - 3,70 m2/pješ

Prosjeĉan intenzitet protoka iznosi 20 - 33 pješaka/min/m efektivne širinepješaĉke saobraćajnice. Kada na pješaĉkoj prometnici postoji razinausluţnosti B na raspolaganju je dovoljan prostor po pješaku za kretanjenormalnom brzinom i prestizanje drugih pješaka u jednosmjernom toku, ukretanju pješaka u suprotnom smjeru javljaju se manji konflikti.

DEFINICIJE NIVOA OPSLUŢIVANJA

NIVO OPSLUŢIVANJA C

Prosjeĉan raspoloţivi prostor za pješake: 1,50 - 2,20 m2/pješ

Prosjeĉan intenzitet protoka iznosi 33 - 46 pješaka/min/m efektivne širinepješaĉke saobraćajnice. Ograniĉen je slobodan izbor individualne brzinekretanja pješaka i slobodno prestizanje drugih pješaka. Javlja se zahtjevza ĉesto prilagoĊavanje brzine i smjera kretanja u cilju izbjegavanjakontakta, moţe se oĉekivati kontinuiran protok.

NIVO OPSLUŢIVANJA D

Prosjeĉan raspoloţivi prostor za pješake: 1 - 1,50 m2/pješ

Prosjeĉan intenzitet protoka iznosi 46 - 59 pješ/min/m efektivne širinepješaĉke sabraćajnice. Većina pješaka će se morati kretati se brzinommanjom od njihove normalne brzine zbog teškoća pri prestizanju sporijihpješaka i zbog izbjegavanja konflikata, pojava višestrukih konflikata sdrugim pješacima.


NIVO OPSLUŢIVANJA E

Prosjeĉan raspoloţivi prostor za pješake: 0,50 - 1 m2/pješ

Prosjeĉan intenzitet protoka iznosi 59 - 82 pješaka/min/m efektivne širinepješaĉke saobraćajnice. Svi pješaci moraju se kretati brzinom manjom odsvoje normalne brzine uz ĉesto potrebno prilagoĊavanje tempa kretanja.Raspoloţivi prostor po pješaku je nedovoljan za prestizanje pješaka koji sesporije kreću, tj. javljaju se ĉesti prekidi toka.

NIVO OPSLUŢIVANJA F

Prosjeĉan raspoloţivi prostor za pješake: manje od 0,50 m2/pješ

Prosjeĉan intenzitet protoka iznosi manje od 82 pješ/min/m efektivneširine pješaĉke saobraćajnice. Sve brzine kretanja pješaka su ekstremnoograniĉene, javlja se ĉest kontakt s drugim pješacima a kretanja usuprotnom smjeru su praktiĉno nemoguća. Karakterizira situaciju ĉekanjau redu.


Relacije kod nivoa opsluživanja mogu se prikazati grafički uz pomoć

sljedećeg dijagrama.

Ako projektant raspolaže sa bilo koje dvije promjenjive veličine, kao sto je

efektivna širina saobraćajnice i obim toka, treća promjenjiva tj. nivo

opsluživanja, može da se odredi direktno iz dijagrama.


FORMACIJSKI PROTOK

Jasno je da svaka saobraćajnica projektovana za prosječan protok tokom

petnaestominutnog perioda dovodi do situacije pri kojoj znatan dio pješaka

doživljava niži kvalitet saobraćajne usluge.

Međutim, bilo bi ekstravagantno projektovati saobraćajnicu za protoke za

vrijeme vršnih jednominutnih intervala koji mogu biti i 150% od prosječnog

protoka, ali čija je vjerovatnoća pojave 1 – 2%. Da bi se razrješila ova

dilema potrebno je odrediti relevantni vremenski interval detaljnim

istraživanjem kratkotrajnih fluktuacija pješačkog toka.

Kratkotrajne fluktuacije se javljaju u svakom neregulisanom pješačkom toku

zbog toga sto učesnici u pješačkom toku dolaze u datu tačku stohastički, iz

čega slijedi kao posljedica zakona vjerovatnoće, jedna sekcija trotoara može

tokom jednog minuta da primi mnogo pješaka, dok u sljedećem minutu

može da se desi da primi samo nekoliko. U urbanim sredinama ova

nepravilnost pojačana je sa prekidanjem toka i formiranjem redova na

raskrsnicama sa svjetlosnom signalizacijom. Sve dok ne dobiju priliku da se

rasture pješaci u ovakvim grupama se kreću manje-više kao formacija.

Ako je prolazak spriječen zbog nedovoljnog prolaza onda ce brži pješaci

morati da uspore iza sporih pješaka i javlja se grupisanje pjesaka –

”formacije”. Dijagram rasturanja prikazan je na sljedećoj slici:

Slika prikazuje intenzitet formacijskog toka uporeĊenju sa srednjim intenzitetom toka, za 58intervala opservacije.

Isprekidana linija aproksimira gornju granicuposmatranja formacijskih protoka. Matematiĉki izrazza ovu pravu koja daje vezu izmeĊu formacijskogprotoka i prosjeĉnog protoka glasi:

FORMACIJSKI PROTOK = SREDNJI PROTOK + 13,1

gdje se protok izraţava u pješ/min/m.

Konstantan ĉlan koji se dodaje srednjem protokupokazuje da se stvaranje formacija relativno višeodraţava kod malih obima nego kod velikih.

FORMACIJSKI PROTOK

Faktor formacije je relativno veliki u oblasti malih protoka ali se smanjuje

kako se protok povećava. Slika prikazuje odnos faktora formacije i srednjeg

protoka.

Na primjer za prosječan protok od 7 pješ/min/m formacijski protok je znatno

veći i iznosi oko 20 osoba u minuti po metru, što odgovara faktoru formacije

3.0. U situaciji većeg prosječnog protoka od 33 pješ/min/m faktor formacije

je znatno manji i iznosi 1.40.

FORMACIJSKI PROTOK

Mjera utjecaja formacijskog protoka je količnik formacijskog protoka i

srednjeg protoka koji se naziva “faktor formacije”.

Ovakvo stanje nije nelogiĉno pošto se meĊuprostori izmeĊu formacijapopunjavaju kada se protok poveĉava, te je osnovni cilj projektovanja utvrditiminimalne standarde za pješaĉku saobraćajnicu. Gornja granica od protoka seuglavnom ne zapaţa za manje protoke sa širokim pješaĉkim saobraćajnicama,pošto se formacije mogu lakše rasturiti.

Za pješaka koji se nalazi u formaciji je slaba utjeha to da je nekoliko sekundi prijenjegovog nailaska, sekcija pješaĉke saobraćajnice na kojoj on sada doţivljavazagušenje bila praktiĉno prazna.

Na primjer ako je cilj da se obezbjedi relativno visok stepen mobilnosti ondavremenski period relevantan za projektovanje nije interval od 15 minuta, 1 minutaili bilo koji interval proizvoljno odreĊen, vec su mjerodavni intervali tokom kojihse javlja formacijski protok.

Pošto je ovo “vrijeme formacijskih protoka” sastavljeno od kratkih intervalarazliĉite duţine, najpogodniji naĉin da se ono uzme u obzir se sastoji u tome da seuzme vremenski interval koji odgovara sa aspekta duţe cikliĉne varijacije, recimointerval od 15 do 30 minuta, pa da se zatim projektovanje vrši ne za srednji već zaformacijski intenzitet protoka za koji se oĉekuje da će se javiti tokom podintervalau okviru tog perioda.

FORMACIJSKI PROTOK

KRITERIJUMI ZA PROJEKTOVANJE

Nivo opsluţivanja koji se javlja u sluĉaju formacijskog protoka je po pravilu zajedan stepen niţi od nivoa koji bi se dobio na osnovu kriterijuma za prosjeĉanprotok.

Izbor odgovarajućih projektnih ciljeva kao što je zadovoljenje prosjeĉnog protokaili formacijskog protoka uz obezbljeĊenje ţeljenog nivoa opsluţivanja vrši

projektant uzimajući u obzir pri tome razliĉite faktore.

PRIMJER

Ako je projektni cilj da se obezbjedi nivo opsluţivanja C za formacijske protoke, ondaraspoloţivi protok mora da se kreće izmeĊu 1.5 do 2.3 m2 po pješaku u formaciji.

U ovom sluĉaju formacijski protoci od 33 do 46 pješ/min/m bit ce opsluţeni saprojektovanim nivoom opsluţivanja.

Odgovarajuće karakteristike za prosjeĉan protok su raspoloţivi prostori od 2.3 do 3.7m2/pješaku i intenzitet protoka od 20 do 33 pješ/min/m iz ĉega slijedi da nivo opsluţivanjaB za srednji protok odgovara nivou opsluţivanja C za formacijski protok.

U velikim urbanim zonama formacijsko grupisanje pješaka mora da budeobuhvaćeno analizom dok u manjim gradovima ili perifernim zonama trajanjeformacijskog protoka moţe da bude bezznaĉajno tako da ne mora biti obraĊenood strane projektanta.

NIVOI OPSLUŢIVANJA U AKUMULACIONIM ZONAMA

Lokacija akumulacione zone je definisana, tipiĉno, konvergencijom dvatrotoara, koji se meĊusobno nalaze pod uglom od devedeset stepeni, na ugluulice u blizini velike saobraćajnice.

U principu, dva ili više pješaĉkih tokova istovremeno koristi akumulacionu zonu na raskrsnici i pri tome se javljaju dva razliĉita tipa zahtjeva u pogledu potrebne površine:

• Cirkulaciona površina je neophodna za prihvatanje multidirekcionih pješaĉkih tokova, koji se prekidaju u fazama rada semafora.

• Površina za zadrţavanje je potrebna za smještaj sve većeg broja pješaka koji ĉekaju da se svjelo na semaforu promjeni u ono što je njima potrebno za ţeljeni prelazak raskrsnice.

Akumulaciona zona se ne koristi iskljuĉivo za ĉekanje pošto se kroz nju odvijaju i zanĉajni multidirekcioni protoci.

NIVOI OPSLUŢIVANJA KOD STAJANJA

NIVO OPSLUŢIVANJA A

Prosjeĉna zauzetost pješaĉke površine: 1,20 m2/osobi ili više

Prosjeĉno rastojanje izmeĊu ljudi: 1,20 ili više

Stajanje i slobodna cirkulacija kroz zonu ĉekanja su mogući bez ometanjadrugih osoba u redu.

NIVO OPSLUŢIVANJA B

Prosjeĉna zauzetost pješaĉke površine: 0,90 – 1,20 m2/osobi

Prosjeĉno rastojanje izmeĊu ljudi: 1,00 - 1,20 m

Stajanje i djelomiĉno ograniĉena cirkulaciju da bi se izbjeglo ometanjedrugih osoba su mogući unutar reda.

NIVO OPSLUŢIVANJA C


Prosjeĉno rastojanje izmeĊu ljudi: 0,90 - 1,00 m

Ova gustina je u okviru prihvatljivog liĉnog komfora.

NIVOI OPSLUŢIVANJA KOD STAJANJA

NIVO OPSLUŢIVANJA D


Prosjeĉno rastojanje izmeĊu ljudi: 0,60 – 0,90 m

Dugotrajno ĉekanje pri ovakvoj gustini je neprijatno.

NIVO OPSLUŢIVANJA E


Prosjeĉno rastojanje izmeĊu ljudi: 0,60 m ili manje

Stajanje sa fiziĉim kontaktom sa drugim osobama je neizbjeţno;cirkulacija unutar reda nije moguća.

NIVO OPSLUŢIVANJA F

Prosjeĉna zauzetost pješaĉke površine: 0,20 m2/osobi ili manje

Prosjeĉno rastojanje izmeĊu ljudi: tijesan kontakt sa drugim osobama

Nikakvo kretanje unutar reda nije moguće.

NIVOI OPSLUŢIVANJA KOD PJEŠAĈKIH PRELAZA

Karakteristike pješaĉkih tokova kod pješaĉkih prelaza su po prirodi sliĉnekarakteristikama operacija kod trotoara.

Kako se gustina pješaka na pješaĉkom prelazu poveĉava izmad nivoamalog protoka, dolazi do opadanja brzine a obim se poveĉava do punogkapaciteta. Za gustine veće od onih za puni kapacitet dolazi do opadanjabrzine, pa obim takoĊer opada.

Jedna od vaţnijih razlika u odnosu na tokove na trotoaru je stepenisprekidanosti toka zbog rada semafora.

TakoĊer, ţeljene brzine pješaka na pješaĉkom prelazu imaju tendenciju kavećim vrijednostima i uniformnije su raspodjeljene nego što je to sluĉaj kodtrotoara.

_pješački

Documents