Maak van uw tuin eenevenwichtig paradijs!

Plaag- &Plezier-insecten

Plaag- &Plezier-insecten

Boordevol tuintips van

en voor Bolstervrienden

InleIdIng

Voor onze De Bolster tuinvrienden,Bij De Bolster zijn we altijd bezig met tuinieren. ‘s Morgens worden we al wakker met het idee dat we even naar de tuin willen lopen. Koffie drinken en lunchen doen we ook het liefste in de tuin. En zo gaat het de hele dag door... Onze tuin is net een theater. Er gebeurt altijd iets inspirerends, opwindends en verrassends. Maar soms is het een onaangename verrassing. We hebben dan ongewenste gasten in ons theater.

Plagen zijn een uitdagingOngewenste gasten kunnen een plaag gaan worden. En dat moeten we natuurlijk voorkomen. We gaan de uitdaging met de plaag aan. We maken er gewoon een vriendschappelijk wedstrijdje van. We willen winnen, maar wel op een faire manier.Daarom proberen we steeds dier- en milieuvriendelijke manieren uit om onze tuin goed te houden. Soms lukt het, soms moeten we verder zoeken. In onze zoektocht leggen we dan graag contact met andere tuiniers en vragen we hen om advies en goede raad.

deel uw kennIs op onze facebookHeeft u nieuwe manieren ontdekt

om plagen tegen te gaan, deel dit

met onze tuinvrienden op onze

facebookpagina:

www.facebook.com/debolsterbv

Kennis delenWe merken dat onze klanten ook vaak goede ideeën hebben over het bestrijden van plagen. Daarom hebben wij tips en adviezen gevraagd via Facebook aan onze volgers. We vroegen hen hoe zij met plagen omgaan. Met plaag- en plezierinsecten, met plaag- en plezierplanten. We kregen heel veel ideeën en tips.

In dit boekje delen we deze tips en adviezen met u. We hebben ze niet allemaal zelf uitgeprobeerd en we staan ook niet altijd achter elke tip of advies. Soms omdat we ze niet voldoende dier-/millieuvriendelijk vinden, soms omdat onze eigen methode volstaat. Toch willen we deze ideeën en tips met u delen en u inspireren om ook te experimenteren met het milieu- en diervriendelijk bestrijden van plagen. En misschien bedenkt u op uw zoektocht nieuwe andere manieren; manieren die ook u met ons en onze tuinvrienden wilt delen. We horen ze graag.

Met biologische groet,

huIsjes- & naaktslakken

Leuk om te weten...Slakken hebben een zacht lichaam. De meest voorkomen-de soorten zijn de huisjesslak en de naaktslak. Het grootste gedeelte van hun lichaam bestaat uit water. Om niet uit te drogen bevat hun huid een slijmerige laag. De slak gebruikt dit slijm om te bewegen. Hij glijdt als het ware over het spoor dat hij zelf maakt.

Slakken eten graag planten, schimmels en paddestoelen. Ze hebben in hun mond duizende tandjes waarmee ze het voedsel opeten. Let maar eens goed op als een slak een blaadje eet, hoort u de tandjes knarsen.

Natuurlijke vijanden...Slakken worden veel door vogels gegeten, alsook door padden, spitsmuizen en egels. Heeft u teveel slakken in uw tuin? Strooi dan geen slakkenkorrels, de dieren die de slak opeten krijgen dit gif ook binnen.

Lok juist de natuurlijke vijand van de slak naar uw tuin. Hoe kunt u dit doen? Zorg dat de egel, de pad of de vogel zich echt thuisvoelt in uw tuin. Maak bijvoorbeeld een paddenhuis.Wat andere Bolstertuinvrienden doen, leest u in het tipoverzicht.

hoe maak je eenpaddenhuIs?

● Zoek een plek in de tuin die

donker, vochtig en koel is.

● Het liefst in de buurt van

een vijver.● Graaf een gat en plaats de

(bloem)pot op zijn zijkant in de

aarde.● Zorg ervoor dat de opening

richting het zuiden wijst.

● Bedek de binnenkant en de

omgeving van de (bloem)pot

met bladeren of compost.

Bron: Tuinieren voor (wilde) dieren

Tips van de Bolstertuinvrienden,

*Koperen ringen om mijn sla plantjes gezet, slakken houden niet van koper ze

zouden er n schokje van krijgen, gaan er niet dood van maar laten de plantjes

met rust,

*Paksoiplant om slakken te vangen

*Kies voor planten waar slakken een hekel aan hebben, zoals akelei, goudsbloem,

anjer, geranium, viooltjes, varen, Oost Indische kers, tijm, knoflook of salie.

*Zet kwetsbare planten niet in de buurt van vochtige plekken zoals de compost-

hoop

*Leg barrieres van cacaodoppen of eierschalen om kwetsbare planten

*Maak een val of creëer een slakkenverzamelplek, zodat je ze elders kunt

uitzetten

* ’s Avonds sproeien is geen goed idee; dan blijft je tuin de hele nacht vochtig

kleIne- en grote koolwItje

Leuk om te weten...De meest voorkomende vlinder is het koolwitje. Hij heeft zijn naam te danken aan het voedsel dat de koolwitrupsen eten; Kool. De vlinder zelf eet nectar met zijn roltong.

De vrouwtjes leggen aan de onderkant van de koolbladeren langwerpige, gele eitjes. Zo’n 50 tot 70 stuks. In totaal worden er ongeveer 600 eitjes tegen de onderkant van het blad gelegd. Enkele dagen later sterven de vlinders. Hun levensduur bedraagt ongeveer drie tot vier weken.

Natuurlijke vijanden...De rupsen van het koolwitje zijn een ware plaag voor uw kolen. Wat kunt u hier op ecologisch verantwoorde manier tegen doen?

Er zijn een aantal insecten die de rupsen van het koolwitje opeten. Dit zijn: de (sluip)wesp, het lieveheersbeestje en de gewone hooiwagen.

Bron: ModeltuinenZwanenburg

Tips van de Bolstertuinvrienden,

*Peper (poeder) op (boeren)kool strooien. Werkt tegen de rupsjes van het

koolwitje. De al aanwezige gaatjes bleven natuurlijk, maar er kwamen niet veel

nieuwe bij! Schijnt dus geholpen te hebben! Kosten: 1 potje peper voor de hele

zomer. *Fijn mazig gaas over je koolgewassen leggen. Dit houdt het koolwitje, koolmotje,

kooluil en andere ongenode gasten weg van je kolen.

*Als u kolen teelt in een kas, kunt u ook een kooi van fijn mazig gaas over de

gewassen zetten. In deze kooi kunt u sluipwespen en lieveheersbeestjes uitzetten.

Zij zullen ervoor zorgen dat luizen en rupsen uw gewassen niet aantasten. Let

wel op dat de kooi goed afgesloten is, anders bent u uw vriendjes kwijt.

Foto links: Bij De Bolster beschermen

wij de koolgewassen in fijn mazige gazen tenten. Hierin zetten wij sluip-wespen en lieveheersbeestjes uit.

Foto rechts: U kunt hetzelfde principe

op onderstaande manier uitvoeren.Bron: Modeltuinen

Zwanenburg

Bron: ModeltuinenZwanenburg

luIzen

gevleugelde luizen geboren. Deze luizen vliegen naar andere planten en er worden nieuwe kolonies gesticht.

Natuurlijke vijanden...Er zijn veel natuurlijke vijanden die deze voortplanting kunnen verstoren. De larven van o.a. gaas- en zweefvliegen, galmuggen en lieveheersbeestjes. Ook de sluipwesp is dol op bladluis.

bed and breakfast

De bladluis heeft dus veel

natuurlijke vijanden. Dit kunt u

mooi in uw voordeel gebruiken.

Maak van u tuin een ware “bed and

breakfast” voor deze natuurlijke

vijanden. In volwassen stadium

eten deze insecten ook nectar en

pollen. Deze planten mogen niet

ontbreken in uw tuin:

Phacelia, Boekweit, Korenbloem,

Zonnebloem, Groot kaasjeskruid,

Kattenstaart, Oost indische kers,

Klaproos, Reseda en Zonnehoed.

Leuk om te weten...Bladluizen zitten de hele dag met hun stiletten in blad te zuigen. Dit levert zoveel voedsel op dat ze iedere dag wel een jong op de wereld kunnen zetten. Ook dochters kunnen bijna meteen weer jongen krijgen. De voortplanting gebeurt ongeslachtelijk. Mannen zijn simpelweg niet nodig. Hierdoor heb je in een mum van tijd te maken met een plaag.

Bladluizen kunnen gevleugeld of ongevleugeld zijn. Dit wordt strategisch gekozen. Wanneer er van plant moet worden gewisseld of dat het erg druk wordt in een kolonie worden er

Tips van de Bolstertuinvrienden,

*Zet de plant tussen bladluisonvriendelijke gewassen zoals, bonenkruid, dille, hysop,

knoflook, lavendel, salie en stinkertjes (afrikaantjes).

*Plaats lieveheersbeestjes op de planten, zij zullen de bladluizen direct opeten. Zorg er

wel voor dat je een gesloten kooi om het gewas hebt staan.

*Oorwormen zijn eveneens ideale bladluisopruimers. Lok deze diertjes door een met stro

opgevulde bloempot op te hangen of leg een oud stuk hout tussen het gewas. ’s Nachts

zullen de oorwormen gretig op zoek gaan naar het ongedierte.

*Bespuit de plant met een zelfgemaakt plantenaftreksel van, brandnetel of tabak; breng

evenveel water als brandnetel of tabak in een emmer. Laat de emmer zeven dagen staan.

Zeef de ingeweekte resten uit het water. Leng het water tien keer aan. Bespuit de plant

en herhaal deze behandeling regelmatig.

*Bespuit de plant met een zelfgemaakt plantenaftreksel van, knoflook of ui; laat ongeveer

één kg (in klein gesneden stukken) knoflook of ui een klein uurtje trekken in één liter

water en bespuit daarna de plant met het aftreksel. Herhaal deze behandeling regelmatig.

Wolluis & dopluis*Deze luizen zijn zeer moeilijk te bestrijden. Een natuurlijke vijand van de wolluis is de

roofkever Cryptolaemus montrouzieri, de oorworm en lieveheersbeestjes.

*Zaai Oost-Indische kers tussen de plant.

Schildluis*De natuurlijke vijand van de schildluis is het zwarte lieveheersbeestje (Adalia bipuncta).

Wortelluis*De natuurlijke vijand van de wortelluis is de roofmijt.

Bij een lichte aantasting: de wortel schoonmaken en onderdompelen in een biologisch

bestrijdingsmiddel. Bij een zware aantasting: de wortel voor een groot deel verwijderen.

lIeveheersbeestjes

Leuk om te weten...Het lieveheersbeestje speelt een belangrijke rol in de natuur en in uw tuin! Van de 70 inheemse soorten lieveheersbeestjes leven er immers 50 van bladluizen; 14 soorten eten schildluizen en de andere eten spint en meeldauw.

Elk vrouwtje legt ongeveer 800 eieren. Deze eieren komen binnen 4-8 dagen uit, afhankelijk van de temperatuur. De larven zijn erg vraatzuchtig en kunnen 150 bladluizen per dag verslinden. Een lieveheersbeestje kan wel 3000 bladluizen in de maand opeten.

Bij De Bolster noemen wij ze daarom ook wel lieve-beheer-beestjes, want hun rol is niet heersend maar wel beherend. Beheren is de basis van biologisch evenwicht.

Het fabeltje...Er bestaat een oud verzinsel dat het aantal stippen de leeftijd aangeeft van een lieveheersbeestje. Niets is minder waar. Het aantal stippen (variërend van 2 tot 22) zegt iets over welk soort het is. Geen enkel lieveheersbeestje zal 22 jaar oud worden. Veel soorten hebben een levensduur van een jaar.

zorg vooroverwInterplekkenLieveheersbeestjes schuilen

tijdens hun winterslaap in dood

vegetatief of plantenafval.

Wacht dus nog even met het

opruimen en terugsnoeien van

borders tot de lente aanbreekt.

Uitgebloeide planten met holle

stammen kan je terugsnoeien;

leg de holle stammen op een

droge, beschermde plaats. Vooral

de holle stammen van venkel

en engelkruid zijn favoriete

overwinterplaatsen.

Tips van de Bolstertuinvrienden,

*Cultiveer enkele netels – De netelbladluis (geen plaag!) is een van de eerste die

verschijnt in de lente. Het is de favoriete maaltijd van hongere lieveheersbeestjes

die uit hun winterslaap komen en die op zoek gaan naar een plek om hun eitjes

te leggen. Plaats de netels op een zonnige plaats. Snoei ze in de zomer terug om

lieveheersbeestje aan te moedigen om andere planten te bezoeken.

*Geef natuurlijke roofdieren zoals lieveheersbeestjes de kans om bladluizen te

verorberen en wees daarbij geduldig.

*Zorg voor een gevarieerde beplanting in je tuin. Meidoorn, linde en hazelaar zijn

populair bij lieveheersbeestjes.

* Met deze planten in de tuin trekt u veel lieveheersbeestjes aan. Lieveheers-

beestjes kom je vooral tegen rond laaggroeiende planten. Ook op kruidige planten

zijn ze gek: Komkommerkruid, Slangekruid, Korenbloem, Hyssop, Karwei,

Kattenstaart, Oost indische kers, Klaproos, Reseda en Zonnehoed.

*Laat wat brandnetels staan in je tuin, lieveheersbeestjes zijn er verzot op

*Installeerr een kastje voor lieveheersbeestjes in je tuin, daarin kunnen ze over-

winteren en schuilen.

mollen

Leuk om te weten...Er wordt vaak gedacht dat mollen blind zijn, maar dat is niet waar. Ze hebben hele kleine oogjes, ongeveer zo groot als een speldenknopje, waardoor ze wel degelijk het een en ander kunnen zien. Mollen hebben daarentegen geen oren. Dat betekent niet dat ze doof zijn, want horen doen ze met hun voelhaartjes op hun hoofd en snuit. Verder hebben ze een erg goed ontwikkeld reukorgaan. Met hun lange snuit kunnen ze vrijwel alles ruiken en lokaliseren.

Natuurlijke vijanden...De natuurlijke vijanden van de mol zijn wat lastig om in je tuin te hebben. De volgende dieren zijn echt een vijand van de mol: Uilen, de rat, de hermelijn, de marter, de bunzing, de wezel, de vos, de das, de reiger.

De mens is ook een grote vijand van de mol.

Tips van de Bolstertuinvrienden,

*Je weert mollen door een mollennet in te graven

(verticaal op 70 cm en horizontaal op 25 cm)

*Duw een verse molshoop direct weer de grond in, zodat de gang zich met aarde

vult.

*Mollen kunnen niet tegen de geur van bepaalde planten zoals de keizerskroon en

de kruisbladwolfsmelk.

*De keizerskroon (Fritillaria imperialis) houdt mollen op afstand van uw tuin. Als

u om de acht meter rondom uw tuin een bol plaatst, zou dit volgens kenners

voldoende moeten zijn. De plant zelf geeft ook nog mooie bloemen ook. De bollen

van deze plant schijnen een geur te verspreiden die mollen aan vossen doet

denken. Vandaar dat de mol dan op zoek gaat naar een ander gebied zonder de

lucht van een natuurlijke vijand.

*Knoflook, ui, mottenballen of een ingeweekt doek van ammoniak, petroleum of

terpentijn in de gangen leggen.

*De tuin ontoegankelijk maken: fijnmazig kippengaas tot aan het grondwater

ingraven.

*Mollen hebben een hekel aan het fluitend geluid van de wind: steek op enkele

plaatsen een bodemloze fles in de grond met de hals juist boven de grond.

*Een kat in huis nemen: sommige katten kunnen ook de woelmuis doden.

egels

Leuk om te weten...Egels zijn luiddruchtige dieren. Ze snuffen, brommen en knorren wat af. U kunt ze echt niet missen als ze in de tuin zijn. Egels komen zowel in stedelijk- als landelijk gebied voor.

Als er gevaar dreigt, kunnen egels zich helemaal als een bolletje oprollen. Dit maakt de egel uniek onder de zoogdieren. Deze houding kunnen ze heel lang volhouden.

Het nestje van de egel bestaat gemiddeld uit 5 jongen. De jongen zijn blind en kaal bij hun geboorte, de stekels zitten namelijk in de huid. Na een paar uur komen de eerste stekels tevoorschijn. Na 6 weken zijn doe Iets terug

voor de egel● Bouw een egelhuisje (zie omschrijving

aan de rechterzijde.)● Egels drinken graag water uit een vijver

of drinkschaaltje. Plaats dit in uw tuin. Geef

de egels absoluut geen melk.

● Laat de bladeren in uw tuin liggen, dit is

goed bouwmateriaal voor het nest van de

egel.● Egels lopen graag beschut. Zorg voor

veel bodembedekking en hogere planten in

uw tuin.

de jongen al zelfstandige egels.Een volwassen egel heeft wel 6000 stekels die 2 tot 3 cm lang zijn.

Nuttige tuinvriendEgels verstoppen zich overdag in een nest van bladeren of op een andere donkere plek. De egel bouwt een nest van afgevallen bladeren, mossen en droog gras, ‘s Nachts gaat de egel op jacht in zijn leefgebied. Deze kan wel enkele honderden meters groot zijn. Met zijn spitse snuit zoekt hij naar slakken, wormen, kevers of jonge muizen. Wat een goede helper is het toch ook.

Bouw een egelhuisje,

*Neem een houten krat van ca. 30x30 cm. Zoek hierbij een houten plank die

als deksel kan dienen.

*Lijm 2 latten op de plank die als deksel dient, zorg dat de latten precies in het

krat vallen. Zo blijft de deksel op zijn plaats en kunt u hem gemakkelijk optillen

om het nest schoon te houden.

*Zaag een opening aan de korte kant van het krat van ca. 15x15cm.

*Maak een gat in de achterkant. Zorg ervoor dat het gat breed genoeg is voor

een stukje tuinslang, dit dient voor aanvoer van frisse lucht in het egelhuisje.

*Vul het egelhuisje met nestmateriaal (aarde, bladeren, mos ect.)

* Zet het egelhuisje op een rommelige en rustige plaats in de tuin, zorg ervoor

dat de opening niet naar het noorden staat. Zo kan er geen koude wind binnen

waaien.

*Bedek het egelhuisje met bladeren en aarde, steek een stukje tuinslang in voor

de luchttoevoer.

*Maak aan de voorkant een tunneltje richting de ingang. Stapel wat stenen of

takken op met bijvoorbeeld een dakpan als dakje.

de bolster

Wie zijn wij?De Bolster is een veredelaar en vermeerderaar van biologische zaden. Wij bieden oude rassen en stimuleren op deze wijze de diversiteit. Daarnaast veredelen wij nieuwe biologische rassen die aansluiten bij de wensen en eisen van deze tijd.

Wellicht vind u het leuk om een keer onze open dag te bezoeken. Deze houden wij altijd medio juli. Het moment dat onze gewassen op het land in bloei staan en er veel te bekijken is.

Volg ons op socialmediaVolg de Bolster op Facebook (/debolsterbv), Twitter (@debolster) en Instagram (de.bolster) en je krijgt het hele jaar handige tips voor in de tuin.

- Onze Facebookvolgers kunnen hun eigen vragen over tuinieren stellen en foto’s van hun tuin delen op onze fotogallerij (Mijntuinfoto) op onze Facebook pagina.

- Ontvangers van De Bolster nieuwsbrief krijgen gedurende het jaar leuke acties en aanbiedingen.

Tips van de Bolstertuinvrienden,

*Salie, Rozemarijn en Tijm bewijzen prima diensten om koolwitjes weg te houden

van de diverse koolsoorten

*Bernagie of borragio deze plant met zijn mooie blauwe bloemen scheidt veel

honing af. Daardoor trekt ze bijen en wespen aan die de kleinere insecten opeten.

Bernagie is zeer effectief tegen de tomatenrups en doet het ook uitstekend in de

buurt van pompoen, courgette en aardbeien.

*Boerenwormkruid houdt larven van nachtvlinders, mieren en coloradokevers ver

van je aardappelen en aubergines vandaan.

*Goudbloem werkt actief tegen bladluizen, witte vlieg jes en aardappelkevers. Zaai

goudbloem omheen de bedden maar ook tussen worteltjes, kolen en de diverse

soorten sla.

*Oost-Indische Kers produceert bloemen in oranjegele en rozerode tinten. Deze

plant doet het prima tegen bladluis en witte vlieg. Zowel de blaadjes als de

bloemen zijn trouwens eetbaar en kunnen gebruikt worden om rauwkostslaatjes

pit en kleur te geven. De blaadjes smaken wat peperachtig en doen denken aan

waterkers. Plant Oost-Indische kers in de nabijheid van tomaten, aardappelen,

wortelen, kolen en bonen en bij voorkeur omheen de verschillende groentebedden.

Indien zich dan een invasie van bladluis aandient, merk je het meteen aan de rand

van het perceeltje.

*Vaste vlas (met zijn mooie lilablauwe bloemen) behoedt je aardappelen en auber-

gines voor hun allergrootste vijand, de genadeloze coloradokever.

*Zonnebloem trekt vogels aan maar ook bijen en andere grotere insecten die

zich voeden met het klein maar o zo schadelijk grut dat je gewassen continu

bedreigt. Niet aarzelen dus, maar gewoon proberen!

De BolsterBiologische zadenOude Oenerweg 13

8161 PL Epe - NederlandTel.: +31(0)578 - 621433Fax.: +31(0)578 - 621418

Web.: www.bolster.nlFB: www.facebook.com/debolsterbv

T: www.twitter.com/debolsterI: www.instagram.com/de.bolster