por jacob geelbuurt 30-01-2014

POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 1

Plan Openbare RuimteJacob Geelbuurt

www.nieuwwest.amsterdam.nl

2

Colofon

Jan Willem PereboomGeertje KuijtAnne RuijterKoos Zwiers


Inhoud

1. Inleiding 5

2. Kaders 7 2.1 Vernieuwingsplan Jacob Geelbuurt 7 2.2 De toekomst van de groenstructuur van Parkstad 9 2.3 De Bomentaal van Slotervaart 11 2.4 Bestemmingsplan Slotervaart 2007 13 2.5 Handboek Inrichting Openbare Ruimte Nieuw-West 15 2.6 Ecologie 17 2.7 Nota Cultuurhistorie 19

3. Analyse 21 3.1 Stedenbouwkundige structuur 21 3.2 Parkeren 23 3.3 Groenstructuur 25 3.4 Bomentaal 27 3.5 Spelen 29 3.6 Watercompensatie 31 3.7 Ondergrondse infrastructuur en afvalinzameling 33

4. Plan Openbare Ruimte 35

5. Financiën 39


1. Inleiding

Het Plan Openbare Ruimte bevat de uitgangspunten voor de nieuwe openbare ruimte in de Jacob Geelbuurt. De stadsdeelraad van Nieuw-West heeft in januari 2013 het Vernieuwingsplan voor de Jacob Geelbuurt vastgesteld. Het Vernieuwingsplan bevat de visie die de Alliantie en het Stadsdeel op deze buurt hebben. Het bevat de belangrijkste kaders voor de vernieuwing van de Jacob Geelbuurt.

Met de vaststelling van het Vernieuwingsplan is de basis gelegd voor verdere planvorming van de Jacob Geelbuurt. Zo zijn hierin voor de openbare ruimte de randvoorwaar-den vastgelegd. Op basis van deze randvoorwaarden heeft het stadsdeel in samenwerking met de Alliantie dit Plan Openbare Ruimte opgesteld. Dit plan betreft een nadere uitwerking op een gedetailleerder niveau van de toekom-stige openbare ruimte in de Jacob Geelbuurt. Het plan doet uitspraken over de groenstructuur en de overgangen tussen privé en openbaar, het nieuwe buurtpark, de wegprofielen, maar bijvoorbeeld ook over de parkeersituatie, speelplek-ken en de nieuwe materialen voor de openbare ruimte.

De buurt wordt gefaseerd uitgevoerd. Wanneer er wordt ge-start met het maken van de bouwplannen zal er ook per deelgebied een maaiveldontwerp worden opgesteld. Deze ontwerpen bevatten de inrichting van de nieuwe openbare ruimte tot op detailniveau en vormen de basis voor de be-stekken. De maaiveldontwerpen die worden opgesteld zul-len worden getoetst aan het Plan Openbare Ruimte.

Na de vernieuwingsoperatie zal de buurt nog steeds een groen karakter hebben, het nieuwe buurtpark is een aan-trekkelijke plek waar bewoners graag gebruik van maken. Nieuwe fietsverbindingen zorgen voor een nog betere ont-sluiting van de buurt die haar ligging ten opzichte van bin-nenstad en ring A10 al mee heeft. Het nieuwe bomenplein aan de oostkant van de buurt legt een verbinding met de westkant van de buurt via de Jacob Geelplaats in het mid-den van de buurt. Autovrije straten bieden veilige speelom-geving, en het behoud van een flink aantal bomen geeft de nieuwe openbare ruimte karakter.


2. Kaders

Ten behoeve de inrichting van de openbare ruimte zijn ver-schillende kaders van toepassing. Hieronder worden deze kaders kort toegelicht.

2.1 Vernieuwingsplan Jacob GeelbuurtHet Vernieuwingsplan is in januari 2013 vastgesteld en be-vat de belangrijkste kaders voor de inrichting van de open-bare ruimte.

Woon- en leefomgevingDe Jacob Geelbuurt is onderdeel van het Algemeen Uitbrei-dingsplan van Cornelis van Eesteren.Licht, lucht en ruimte vormen nog steeds de belangrijkste basiskwaliteit van de buurt. Kenmerkend is de heldere tuin-stedelijke structuur met veel groen, lange zichtlijnen, een hi-erarchisch stratenpatroon en open bouwblokken in ensem-bles. Het groen, de openbare ruimte en de laag- enmiddelhoogbouw zijn als ruimtelijke eenheid ontworpen, met optimale bezonning van de woningenen veel lichtinval. Alle bewoners erkennen deze kwaliteit en zijn vooral positief over de ruime opzet en het groen.Daarnaast is de uitstekende bereikbaarheid een door bewo-ners sterk gewaardeerde kwaliteit. De buurt ligt vlakbij de A10, grenst aan station Lelylaan en is goed bereikbaar met bus en tram en heeft goede fiets- en wandelverbindingen met de winkelcentra aan het Sierplein en August Allebéplein

Groen en openbare ruimteHet groen in de buurt is onderdeel van de structuur op gro-

tere schaal van tuinen, via plantsoenen, parkzones en laan-beplanting tot parken. Bewoners waarderen niet alleen het buurtgroen maar ook de grote(re) groengebieden zoals het Sloterpark.Het groene raamwerk is nog grotendeels intact maar fun-geert niet optimaal waardoor het heeft ingeboet aan kwa-liteit. Beheer en onderhoud van het vele groen en de ro-yale openbare ruimte schieten tekort en op veel plekken is de scheiding tussen privé en openbaar gebied onduidelijk. De belangrijkste groenzone langs het spoor functioneert niet echt als deel van de buurt en wordt door bewoners als onveilig ervaren, vooral ‘s avonds. Ook hebben bewoners diverse malen aangegeven dat er te weinig goede speel-ruimte en ontmoetingsplekken in de buurt zijn.

Randvoorwaarden openbare ruimteDe nieuwe inrichting van de openbare ruimte vormt feitelijk de basis voor de vernieuwde buurt.Uitgangspunt is het sterke, groene raamwerk van de buurt. De bestaande kwaliteiten daarvan worden benut en minder goede aspecten verbeterd. Zo wordt de vergeten groen-strook langs het spoor straks beter benut als buurtpark. In Oost legt een nieuw bomenplein de verbinding tussen het nieuwe hart van de buurt en het nieuwe park langs het spoor. Tussen de vijf bouwvelden in Oost komen autovrije speelstraten. Rondom deze bouwvelden komen margestro-ken, die bewoners van begane grond woningen zich kunnen toe-eigenen.De Jacob Geelplaats krijgt een bijzondere inrichting en

staat in open verbinding met het schoolplein van de nieuwe Huizingaschool en het binnenplein van het voormalige mid-delbare schoolgebouw. Zo ontstaat een subtiel stelsel van bijzondere openbare plekken die met elkaar verbonden zijn.In West verandert er niets. Daar worden hooguit de privétui-nen iets groter gemaakt.

8

schema voor de infrastructuur van Van Eesteren, 1960

boomstructuur woonvelden Tuinstad

oorspronkelijk schema heesterbeplanting op overgang privé-openbaar


2.2 De toekomst van de groenstructuur van Park-stadIn 2009 en 2010 heeft bureau Feddes Olthof in samenwer-king met Vrije Universiteit vakgroep architectuurgeschiede-nis en de stadsdelen Bos- en Lommer, Geuzenveld - Slo-termeer, Slotervaart, Osdorp een studie verricht naar de groene kwaliteiten van Nieuw-West. Er wordt nader inge-gaan op de waarde van de oorspronkelijke groenstructuur en hoe hier in de stedelijke vernieuwing mee omgegaan kan worden. Het stuk geeft een uitgebreide analyse van de oor-spronkelijke opzet van het gebied en reikt oplossingsrichtin-gen aan voor de gebieden waar wordt verdicht.

De essentie van de groenstructuur van de Westelijke Tuin-steden is de doorkoppeling van de groene onbebouwde ruimte, vanaf de besloten verblijfsruimtes bij de woning naar de grote schaal van het landschap en de stad. In het AUP werd de hierarchische opbouw van woonstraat, buurtstraat, wijkweg, stadsstraat naar autoweg al vastgelegd. In de uit-werking van de groenstructuur is parallel aan deze indeling een verschillende karakteristiek voor de groene ruimte be-paald. Daarbij was het de bedoeling om dichter bij de woning meer gevarieerd ingerichte, afgebakende verblijfsruimtes te maken. De inrchting van deze plekken was bedoeld als een samenspel van groene inrichtingsmiddelen met de bebou-wing. Meer naar buiten toe, op een hoger schaalniveau, was de vormgeving van de groenstructuur en van de wegen meer autonoom en meer als doorgangsruimte bedoeld. Ty-perend voor het ‘tuinstadkarakter’ is de ‘tussenschaal’ van

buurtstraat en wijkweg, en van groenstrook en parkstrook, met deze verbindende lijnen op buurt- en wijkniveau ont-staat een groenstructuur van speelplekken op blok-niveau en parken op stadsdeelniveau, met de continuiteit die hoort bij het tuinstadkarakter. Aan groen en zon werd een helende werking toegekend. Licht lucht en ruimte zijn daarom erg belangrijk in de na-oorlogse stedenbouw.

10

Legendalaan in verhardingblok hoofdstructuurbeplantingsrandcarréschermgevelritmebomen losblokje


2.3 De Bomentaal van SlotervaartDe plaatsing van de straat- en laanbomen is onderdeel van een cultuurhistorisch belangrijke aanpak, die specifiek is voor de periode van de tuinsteden in Amsterdam. In de ruim opgezette tuinsteden hebben de bomen steeds een eigenplek in het profiel. Hierbij wordt aangesloten bij het eerdergepubliceerde onderzoek van het Bomenstructuurplan Nieuw-West. Dit onderzoek richt zich op de toepassing van bomen in de hoofdstructuur van Amsterdam-West, het zo-genaamde raamwerk. Het onderzoek van het voormalige Stadsdeel Slotervaart geeft hieraan een vervolg voor de toepassing in de woonstraten van de woonvelden. Aan vijf typen voor de hoofdplanstructuur worden tien typen toe-gevoegd, die kenmerkend zijn voor de woonwijken in Am-sterdam Nieuw-West. In de ruime verkeersprofielen van het raamwerk staan de bomen in een grasberm. In de straten van de woonvelden staan de bomen op een zelfstandige plaats in het trottoir, in een plantsoen of groenstrook. Het lijkt erop alsof de modernistische functiescheiding van wo-nen, werken, verkeer en recreatie tot in het straatprofiel is doorgevoerd.

De Bomentaal van Slotervaart is, samen met de karakteris-tieke groenstructuur, leidend voor de inrichting van de open-bare ruimte. Het vormt het herkenbare bindend element bin-nen de (aangepaste) stedenbouwkundige structuur.


2.4 Bestemmingsplan Slotervaart 2007De Jacob Geelbuurt valt binnen het bestemmingsplan Slo-tervaart 2007. De aanleiding voor het opstellen van het bestemmingsplan Slotervaart 2007 was de wens om de bestaande situatie vast te leggen, alsmede het mogelijk ma-ken van een aantal nieuwe ontwikkelingen waarin de sterk verouderde planologische regeling, stammend uit de jaren ‘50 van de vorige eeuw, niet voorzag. In mei 2009 is een gewijzigd ontwerp van het bestemmingsplan vastgesteld. Het bestemmingsplan maakt het mogelijk om op sommige locaties woninguitbreidingen en/of tuinuitbreidingen te rea-liseren. Voor de vernieuwing van de Jacob Geelbuurt wordt in de toekomst een nieuw planologisch kader opgesteld.

WoninguitbreidingenIn het bestemmingsplan is geanticipeerd op de ontwikke-ling dat een deel van de woningen die in het bezit zijn bij woningbouwcorporaties zal worden verkocht. Deze ontwik-keling kan leiden tot een behoefte bij particulieren om de ge-kochte woningen te verbouwen en eventueel te vergroten. Per locatie waar een wens tot woningvergroting aan de orde komt of kan komen, is in dit bestemmingsplan een afweging gemaakt tussen verschillende aspecten, zoals vergroting van woongenot, de onderlinge afstand van woningen, wo-ningdifferentiatie, stedenbouwkundige en architectonische overwegingen, bouwtechnische mogelijkheden, etc.

TuinuitbreidingenDe laagbouwwoningen en een deel van de middelhoog-

bouwwoningen hebben privé-tuinen. Het grootste deel van het groen in de wijk is openbaar. In een aantal gevallen grenzen tuinen aan openbaar groen en kunnen bewoners de wens hebben hun tuin te vergroten. Voor het ruimtelijk al dan niet toestaan van een tuinuitbreiding moet een afwe-ging worden gemaakt tussen verschillende aspecten, zoals de functie van het openbaar groen, de beheerssituatie en de eenheid in een straat. Het stadsdeel heeft deze afweging gemaakt in de Nota Tuinuitbreidingen (1993). In dit bestem-mingsplan is op hoofdlijnen aangesloten op de vastgestelde beleidsuitgangspunten.


2.5 Handboek Inrichting Openbare Ruimte Nieuw-WestIn het verleden werd bij herinrichtingsplannen voor de open-bare ruimte vaak afzonderlijk bepaald welk bestratingsma-teriaal, straatmeubilair en detaillering men toepaste. In ie-dere straat stond bij wijze van spreken een ander type bank of afvalbak. Daardoor ontstond een rommelige en niet op een goede manier te beheren openbare ruimte. Om meer samenhang te creeren en om te zorgen dat de openbare ruimte beter valt te beheren, is het handboek inrichting openbare ruimte (HIOR) ontstaan. Het is de vertaling van de Puccinimethode, waaraan de gebiedsspecifieke kenmer-ken van Nieuw West zijn toegevoegd. De Puccinimethode is de stadsbrede aanpak om meer eenheid te scheppen in de toepassing van bestratingmaterialen in de stad.

Volgens het oorspronkelijke Van Eesteren principe wordt de plek in het hiërarchische wegennet bepaald door de maat van de straat en niet door toegepast materiaalgebruik. Hoe ruimer het straatprofiel hoe belangrijker de straat. Ge-noemde ordening heeft plaatsgemaakt naar een ordening van verkeerskundige aard, het regime van 30 km- en 50 km gebied. Er is een nieuwe hierarchie gekomen die deels samenvalt met de oude hierarchie.

De 50 kilometer weg heeft een “doorstroom” functie. Dit ver-taalt zich in een brede rijweg voor de atomobilist (minimaal 6 meter breed) en materiaal dat comfortabel rijdt, namelijk asfalt. De 30 kilometer weg heeft een “verblijfsfunctie”. Dit

vertaalt zich door een smallere rijweg (maximaal 6 meter breed) en elementverharding, bestaande uit klinkerkeitjes, een materiaal dat van nature een remmende werking heeft.

De Jacob Geelbuurt valt in zijn geheel binnen het 30 km/u gebied. In een 30km/u gebied is de verkeersfunctie onder-geschikt aan de verblijfsfunctie. De inrichting is er op ge-richt dat het rijdend verkeer snelheid minderd. De uitstraling draagt bij aan deze functionele eis. De rijbaan is doorgaans smaller, dan in een 50km/u gebied en is uitgevoerd in ge-bakken materiaal. De brede trottoirs in deze gebieden in Nieuw-West zorgen ervoor dat deze niet alleen gebruikt kunnen worden voor de verplaatsing van voetgangers, maarb.v. ook als informele speelruimte. In de woonvelden van de westelijke tuinsteden zijn de profielen van oorsprong vaak asymmetrisch. Aan de zonzijde is doorgaans een breed trot-toir. En een smal trottoir aan de schaduwzijde.


2.6 EcologieDe groenvisie voor het stadsdeel Nieuw-West is beschreven in Groen in de Tuinstad 2.0. De grote groengebieden rond Amsterdam hebben een hoge natuurwaarde. Nieuw-West grenst direct aan een aantal van deze gebieden. Samen met de grotere groen- en watergebieden binnen het stads-deel en de verbindingen daartussen, vormen ze het funda-ment van de ecologische infrastructuur. deze infrastructuur maakt het voor dier- en plantensoorten mogelijk om in de directe woonomgeving te leven, zich te verspreiden of de stad te passeren. Zij biedt bewoners de mogelijkheid om dicht bij huis in aanraking te komen met de natuur.

Het geheel van grote groengebieden en infrastructurele lijnen vormt op hoofdlijnen de ecologische hoofdstructuur van het stadsdeel. Aan de oostzijde van de Jacob Geel-buurt loopt de ringspoorlijn welke één van de ecologische hoofdverbindingen is binnen het stadsdeel. Daarnaast is de parkstrook als onderdeel van de groenstructuur van eco-logisch belang vanwege de versterkende werking voor de ecologische hoofdstructuur langs de Ringspoorlijn. Dit door de relatieve rust in de parkstrook en de aanwezigheid van een waterloop. Mocht er in de toekomst watercompensatie nodig zijn dan is de parkstrook de uitgelezen locatie. Mits de compensatie gepaard gaat met de ecologische inrich-ting van de oevers en onderwaterbodem levert het veel na-tuurwinst (en natuurbeleving voor de bewoners uit de wijk) op en wordt de ecologische hoofdstructuur langs de Ring-spoorlijn versterkt.


2.7 Nota CultuurhistorieAmsterdam Nieuw-West heeft op cultuurhistorisch gebied zeer veel te bieden. De beleidsregels Cultuurhistorie geven beknopt weer op welke wijze stadsdeel Nieuw-West, ge-biedsgericht wil omgaan met haar erfgoed. Het Stadsdeel wil haar erfgoed borgen voor toekomstige generaties. Ook wil zij de aanwezige kennis op gebied van cultuurhistorie vastleggen.

De Spelregels Cultuurhistorie zijn nadrukkelijk niet bedoeld om ruimtelijke ontwikkelingen tegen te gaan maar ze zijn een eenvoudig toepasbaar middel waarmee het belang van cultuurhistorie op eenvoudige en eenduidige wijze in ver-schillende planprocessen kan worden meegenomen. Hier-bij wordt niet getornd aan de Raamovereenkomst Integrale Gebiedsontwikkeling Parkstad (2007) en de Allonge op de Raamovereenkomst (2013).

Verder zijn de spelregels voor openbare ruimte in over-eenstemming met onder andere de “Puccinimethode”, het “Handboek Inrichting Openbare Ruimte” (HIOR) en de “Bo-mentaal Nieuw-West”.

Er zijn vier beschermingsregimes op buurtniveau waarvoor richtlijnen voor vernieuwing zijn geformuleerd. Dit zijn res-pectievelijk: AUP Tuinstad Uitzonderlijk, AUP Tuinstad Bij-zonder, AUP Tuinstad Standaard en AUP Raamwerk. De richtlijnen voor de regimes zijn zo geformuleerd dat ze van “streng” naar “mild” aflopen. Hetgeen in een streng regime

mag, wordt in de minder strenge regimes per definitie ook toegestaan.

De Jacob Geelbuurt ligt in het beschermingsregime AUP Tuinstad Bijzonder. In het regime AUP Tuinstad Bijzonder wordt iets meer toegestaan, collectieve groene ruimte (mag wel maar) hoeft niet per se openbaar te zijn. Ook mag in het geval van sloop-nieuwbouw, naast de oorspronkelijk voor-komende AUP-verkavelingstypen, ook het zogenaamde U-vormige bouwblok (type Bos en Lommer) voorkomen. Tevens geldt er in dit regime een uitzonderingsregel, waar-bij afwijkingen in maatwerk mogelijk zijn (conform regime Tuinstad Standaard) mits de buurt als geheel in grote lijnen herkenbaar blijft als Tuinstad Bijzonder.


3. Analyse

3.1 Stedenbouwkundige structuurHet vernieuwingsplan is het uitgangspunt. Hierin wordt aangegeven dat het stratenpatroon en de groenstructuur worden gehandhaafd en versterkt waar mogelijk. Ook de globale opzet verandert weinig.

1. De laagbouwDe laagbouw blijft behouden en wordt gerenoveerd. Deze zes hoven met twee haken bestaan uit grondgebonden wo-ningen grotendeels gebouwd met baksteen, schuine daken met dakpannen en een klein tuintje. De woning indeling is gedateerd.

2. De voorzieningenstrookIn de voorzieningenstrook worden scholen vernieuwd en er worden woningen toegevoegd in dit gebied. De bouw-vormen in deze strook verschilden voorheen sterk van de omgeving. Meestal staan in deze strook solitaire gebouwen die alzijdig zichtbaar zijn. De architectuur verschilt per ge-bouw. Deze bijzondere architectuur en vormen blijven ook mogelijk in de toekomst. Dit past goed in de traditie van deze naoorlogse wijken. Het noordelijk deel van de voor-zieningenstrook (aan de Hemsterhuisstraat) bestaat uit een flat met portiekwoningen. Dit gebouw is geen onderdeel van een groter geheel. Het is een strook bebouwing.

3. De oostkantDe oostkant kent nu twee vierhoekige stempels bestaande uit drie flats met portiekwoningen en een rijtje duplexwo-

ningen, de derde stempel wijkt daar van af. Er liggen plan-nen voor sloop / nieuwbouw. De Jacob Geelstraat blijft de hoofdontsluiting. De huidige zijstraten in deze zone veran-deren van ligging en gaan toegangen naar het park vormen. Het vernieuwingsplan gaat in op de stedenbouwkundige op-zet van deze strook.

4. Het buurtparkHet bestaande groen aan het spoor wordt aangepast tot een park, waar een prettig verblijf mogelijk is. Het park is dan geen restgroen meer, maar een volwaardig verblijfsplek. Het park faciliteert een fietsroute en een groter waterop-pervlak. Een aantal van de bestaande bomen blijven als mogelijk behouden, zodat ook bij vernieuwing het park al volwassen bomen en bladmassa heeft en aantrekkelijk is om te gebruiken


3.2 ParkerenHet Parkeerbeleidsplan 2012-2020 biedt de kaders voor het opstellen van de parkeerbalans voor de Jacob Geelbuurt. Het parkeerbeleid van Nieuw-West zet in op bewoners, werknemers en bezoekers van het stadsdeel. Een groei-end autobezit van bewoners, de groei van automobiliteit in algemene zin en toeloop van buurtvreemde langparkeer-ders hebben de vraag naar parkeerruimte in delen van het stadsdeel doen toenemen. Eén van de merkbare gevolgen van het Parkeerbeleidsplan is de instelling van het betaald parkeren in de buurt. Dat heeft ervoor gezorgd dat een belangrijk deel van de overlast door buurtvreemde lang-parkeerders is afgenomen. In het kader van de stedelijke vernieuwing zijn afspraken gemaakt over de realisatie van gebouwde parkeervoorzieningen in de Stedelijk gemengde en Groen stedelijke leefmilieus. Daar waar in de Oost-kant en de Voorzieningenstrook nieuwbouw van woningen plaatsvindt, zal het parkeren voor de bewoners op eigen erf moeten plaatsvinden. Het bezoekersparkeren vindt plaats in de openbare ruimte.

Op basis van bovenstaand beleid is een parkeerbalans op-gesteld. In de bestaande situatie is er geen tekort op de par-keerbalans. In de periode dat de Oostkant nog niet ontwik-keld wordt, maar in de Voorzieningenstrook wel vernieuwd is, ontstaat er een berekend tekort op de parkeerbalans doordat een deel van de huidige bewoners van de Oost-kant nu parkeren in de Voorzieningenstrook en een deel van die parkeerplekken in die situatie niet meer beschikbaar is.

Wanneer de gehele Jacob Geelbuurt vernieuwd is, is er geen tekort meer op de parkeerbalans omdat de bewoners van de Oostkant dan op eigen terrein kunnen parkeren en hun bezoekers geen gebruik meer hoeven te maken van de parkeerplekken in de Voorzieningenstrook.

Het fietsparkeren kent nog geen eenduidig beleid binnen het stadsdeel Nieuw-West. Het fietsparkeren wordt zoveel mo-gelijk voor de bewoners inpandig opgelost. In de laagbouw in de toekomstige nieuwe bergingen in de achtertuin, in de te vernieuwen woonvelden in de Voorzieningenstrook en de Oostkant inpandig in de gebouwen. De scholen dienen fietsparkeervoorzieningen voor het personeel en leerlingen op eigen terrein te realiseren. Alleen voor bezoekers van het gebied zullen fietspaarkeervoorzieningen in de vorm van fietsnietjes in de openbare ruimte worden meegenomen in het maaiveldontwerp volgens toekomstig geldend beleid.


3.3 GroenstructuurDe Jacob Geelbuurt is ook een voorbeeld van een ruim opgezette wijk met veel groen en goede lichttoetreding in de woningen en in de openbare ruimte. Om het gevoel van ruimte te versterken werd het groen doorgekoppeld. Dit wil zeggen dat je vanaf je tuin naar een park kan lopen met overal het gevoel van groen. Bomen spelen hierin ook een belangrijke rol.

Op de afbeelding hiernaast is ook duidelijk het verschil te zien tussen het groen bij de woonbebouwing (hoven) en rond de voorzieningenstrook (meer als afscherming, om de bijzondere vormen van de solitaire gebouwen op te van-gen), als samenbindend element.

26

Legendalaan in verhardingblok hoofdstructuurbeplantingsrandcarréschermgevelritmebomen losblokje


3.4 BomentaalOp de meeste plekken blijven de bomen staan en bij wijzin-gen wordt de bomentaal gevolgd. Zo wordt op het nieuwe bomenplein aan de Oostkant een kenmerkend blok geplant. In de speelstraten worden aan de zuidzijde bomen van de tweede grootte geplant, die in het gevelritme en asymme-trisch in het straatprofiel geplant worden. Op de nieuwe Jacob Geelplaats in de Voorzieningenstrook komen enkele losse bomen. De Jacob Geelstraat behoudt het asymmetri-sche wegprofiel en de plantafstand van een scherm. Op de binnenterreinen van de vijf velden aan de Oostkant komen twee of drie bomen van de tweede grootte, afhankelijk van de maat van het binnenterrein. Dit biedt de garantie voor voldoende groene massa op de binnenterreinen en tussen de parkeerplaatsen. In de laagbouwbuurt aan de westkant wordt de bestaande boombeplanting zoveel mogelijk ge-handhaafd. Het bestaande scherm langs de Johan Kern-straat wordt versterkt door de open plekken in te vullen met nieuwe bomen. In het oostelijk deel van de Joseph Sca-ligerstraat worden de bestaande bomen vervangen door een nieuw gevelritme van bomen om ruimte te maken voor uitbreiding van de tuinen. De bestaande blokjes van grote linden ter hoogte van de entrees naar de westelijk gelegen hoven aan de Johan Huizingalaan blijven behouden waar-door op die locaties de bomentaal leidend is voor het ste-denbouwkundig inrichtingsprincipe.


3.5 SpelenHet Speelruimteplan 2009 van het stadsdeel Slotervaart vormt het beleidskader voor de verdeling van speelplekken binnen de Jacob Geelbuurt. Binnen dit speelruimteplan wordt onderscheid gemaakt in leeftijdsdoelgroepen en bereikbaar-heid vanuit de omgeving van de speelplekken. Die factoren zijn bepalend voor de uiteindelijke locatiebepaling van de speelplekken binnen de Jacob Geelbuurt. In het speelruim-teplan is aangegeven wat de leeftijdsdoelgroep(en) zijn in de huidige situatie en in de streefbeeldsituatie. Daarbij valt op dat er in principe geen wijzigingen worden voorgesteld ten opzichte van de huidige situatie. De speelplek in de Mat-theus Sladushof is om onbekende redenen niet meegeno-men in het Speelruimteplan 2009 maar is wel aanwezig en functioneerd goed. De huidige dekking van de speelplekken in de buurt is vrij goed. De vernieuwing van de Voorzienin-genstrook zorgt door de toevoeging van woningenen voor vraag naar speelruimte in deze zone. Dit wordt deels opge-vangen door de nabije ligging van de speelplek in de Mat-heus Sladushof, maar ook door de aanwezigheid van veel informele speelruimte in de autovrije openbare ruimte in de Voorzieningenstrook. Daarnaast kan de formele speelruimte van de scholen in de zone een rol spelen in het verder aan-vullen van de speelbehoefte. Aan de Oostkant verdwijnen de openbaar toegankelijke hoven met de bestaande speel-plekken. De speelplekken zullen een nieuwe plek krijgen in het Buurtpark aan de oostzijde van de bebouwing. Op het bomenplein dat als verbinding zal gaan dienen tussen het Buurtpark en dee Voorzieningenstrook komt tevens een

nieuwe, meer centraal gelegen speelplek voor de jongste doelgroep.


3.6 WatercompensatieIn de huidige situatie kan regenwater ter plekke van onver-harde oppervlakten infiltreren naar het grondwater. In het vernieuwingsgebied Jacob Geelbuurt zal als gevolg van sloop, nieuwbouw en renovatie de bebouwing en of verhar-ding toe nemen. Daardoor zal een deel van het regenwater niet meer direct naar het grondwater kunnen infiltreren en bij hevige regenval wateroverlast kunnen veroorzaken. In het kader van de watercompensatieregeling dient 10 % van de toename van het bebouwde oppervlak en/of verharding gecompenseerd te worden in aanleg van extra oppervlakte-water om wateroverlast in de toekomst te voorkomen.

Het project is grofweg opgedeeld in 3 delen; - deel1: renovatiedeel - deel 2: voorzieningenstrook- deel 3 en 4: oostkant en parkstrook De voorzieningenstrook en renovatiedeel staan voor de ko-mende jaren gepland. Deel 3 en 4 staan later in de tijd ge-pland. In deel 4 is het graven van extra water opgenomen, maar kan niet dienen als compensatie voor de toename van de bebouwing en of verharding in delen 1 en 2 vanwege de volgorde in tijd.In overleg met Waternet is er voor gekozen om de toename van de bebouwing en of verharding in het eerste en tweede deel te compenseren met het water van de in 2011 gegra-ven gracht ten zuiden van de Sloterparkbadlaan.De gracht ligt in het zelfde peilgebied als de Jacob Geel-buurt.


3.7 Ondergrondse infrastructuur en afvalinzame-lingIn paragraaf 2.5 is beschreven dat de Jacob Geelbuurt in zijn geheel binnen het 30km/u-gebied valt. Als gevolg van de vernieuwing worden daarom de wegprofielen aangepast naar de richtlijnen van het Handboek Inrichting Openbare Ruimte van Nieuw-West. Waar mogelijk wordt ‘werk met werk’ gemaakt door onderhoud aan kabels- en leidingen in de uitvoering van de aanpassingen van de wegprofielen mee te nemen. In de huidige situatie zijn er zogn. bandriolen aanwezig aan weerszijden van de rijweg onder de trottoir-banden. Voorgesteld wordt om in de toekomstige situatie de riooltracé’s en eventueel aan te leggen leidingen tbv stads-warmte naar het midden van het wegprofiel te verplaatsen zodat er meer ruimte ontstaat voor het planten en tot volle wasdom laten komen van bomen die het straatprofiel ver-fraaien.

In het straatprofiel dient ook rekening gehouden te worden met de plaatsing van ondergrondse afvalinzamelingcontai-ners.


Structuur openbare ruimte Jacob GeelbuurtDe structuur van de openbare ruimte wordt gekenmerkt door de heldere tuinstedelijke opzet met veel groen, lange zichtlijnen, een hiërarchisch stratenpatroon en open bouw-blokken in ensembles. Het groen, de openbare ruimte en de laag- en middelhoogbouw zijn als ruimtelijke eenheid ont-worpen, met optimale bezonning van de woningen en veel lichtinval. Een ander kenmerk van de functionalistische ste-denbouw is zonering van de verschillende functies binnen de buurt. Zo is er onderscheid te maken in een laagbouw woonbuurt in een hovenverkaveling, een centraal gelegen voorzieningenstrook met los gestrooide gebouwen in een groene setting, een middelhoogbouw woonbuurt in een ho-venverkaveling en een parkzone langs het spoor. Alle be-woners erkennen deze kwaliteit en zijn vooral positief over de ruime opzet en het groen. De structuur van de openbare ruimte versterkt deze zonering middels de bomentaal welke reageert op de bebouwingsstructuur. De nieuwe bebouwing in het centrale en oostelijk deel van de Jacob Geelbuurt wordt ingepast in de bestaande boomstructuur en door de boomstructuur deels te vernieuwen conform de tuinstede-lijke bomentaal. Uitgangspunt bij het vervangen van bomen is compensatie van het kroonvolume dat door kap verdwijnt. Na herplant van bomen zal het in de eindsituatie terugge-keerde kroonvolume gelijk moeten zijn aan de situatie voor de kap. Dit kunnen minder bomen zijn dan er in totaal ge-kapt zijn. Een gekapte boom wordt alleen vervangen door een nieuwe boom als de groeiplaats aangelegd kan worden die in lijn is met de randvoorwaarden uit het HIOR.

BuurtparkDe beide entrees vanaf de Comeniusstraat en de Hemster-huisstraat worden geaccentueerd door een versmalling. Dit biedt een mooi contrast met de weidse ruimte van het park daarachter. Door de toegangen wat te vernauwen ontstaat ruimte voor een deel van de noodzakelijke extra waterber-ging. Om open plekken voor spel en ontmoeting te creë-ren worden bomen die aan het einde van hun levensduur zijn gerooid (vooral populieren en wilgen). De overblivende bomen krijgen dan de kans zich volledig te ontwikkelen en bieden daardoor voldoende ruimtelijke afwisseling. Het park wordt op de hoeken aan het water gemarkeerd door basti-ons. Er komen wandelpaden en een fietsproute, zodat fiet-sers de route door het park kunnen gebruiken zonder voet-gangers of bezoekers te hinderen. Als voorportaal naar het park komt er tussen de Jacob Geelstraat en het park een bomenplein, met daarop een blok van bomen. Het voorplein kan halfverhard worden ingericht, waardoor de ruimte een echte ontmoetingsruimte wordt en de verbinding legt met de Jacob Geelplaats in de centrale voorzieningenzone. Op dit voorplein komt een speelplek voor kinderen van 0 tot 6 jaar.

OostkantDe oostkant wordt qua bebouwing vrijwel geheel vernieuwd waarbij ook de structuur van de openbare ruimte sterk wij-zigt. Om dit deel van de Jacob Geelbuurt onderdeel van de tuinstedelijke structuur te laten blijven, is de bomentaal als leidraad voor de inrichting van de openbare ruimte ge-hanteerd. De autoloze straatjes tussen het spoorpark en de

Jacob Geelstraat worden voorzien van bomenrijen die de gevelritmes volgen. Kleine voortuinen van 3m diep worden begrenst door lage hagen aan de speelstraten en het voor-plein. De speelstraten zelf worden voorzien van standaard 30x30 betontegels. Langs de Jacob Geelstraat wordt een nieuw scherm van zuilvormige hoge bomen geplaatst in een breed trottoir van standaard 30x30 betontegels. De 1.50m smalle bestrate privé-strook langs de gevels krijgt geen erf-afscheiding en biedt ruimte aan het plaatsen van zitmeubi-lair en plantenbakken.

VoorzieningenstrookDe centraal gelegen voorzieningenstrook verandert van functie doordat de bebouwing deels verdicht wordt en er te-vens woningen aan toegevoegd worden. Maar doordat de bebouwing een alzijdig karakter krijgt en de rooilijnen zullen variëren per bouwveld, past het toch in de oorspronkelijke stedenbouwkundige setting. De inrichting van de openbare ruimte reageert hier ook op door de toepassing van brede lage heesterranden met los gestrooide solitaire hoge sier-heesters als plint rondom de bouwvelden. Deze groene plint wordt ter plekke van de woningbouwlocaties op enkele plek-ken doorbroken waar in-/uitritten komen voor het parkeren op eigen erf. Daarnaast worden de heesterranden doorsne-den door smalle voetpaden naar de entrees van de wonin-gen. De verharding bestaat uit grijze 30x30 betontegels vol-gens de HIOR-standaard. Een uitzondering daarop vormt de langwerpige ruimte tussen de nieuwe Huizingaschool en het voormalige ICA welke de centrale ontmoetingsruimte

4. Plan openbare ruimte

36

beeld bestrating volgens HIOR standaard canapé-bank volgens HIOR standaard


van de buurt wordt. Deze Jacob Geelplaats wordt verbijzon-derd door toepassing van afwijkend straatmeubilair, bestra-tingsmateriaal en informeel geplaatste kleine sierbomen. De openbare ruimte tussen de uitgegeven terreinen is autovrij en versterkt zowel de zichtrelatie als de looproutes tussen het oostelijk en westelijk deel van de Jacob Geelbuurt.

LaagbouwDe laagbouwbuurt wordt gerenoveerd. Daardoor worden tuinen vergroot om de kleine woningen toekomstbestendig te maken door de woningen te vergroten en bergingen in de tuin te realiseren. Tuinvergroting vindt plaats in de openbare ruimte of in de in erfpacht uitgegeven openbaar toeganke-lijke ruimte in de groene hoven. De essentie van de groen-structuur van de laagbouwhoven is de doorkoppeling van het groen in de openbare ruimte naar grotere schaal van de omgeving. Naast de al besproken bomentaal, speelt de aanwezigheid van groenstroken langs de achter- en zijkan-ten van de erven een grote rol in de herkenbaarheid van de doorkoppeling van het groen. Tuinvergroting in de openbare groene ruimte kan wanneer er voldoende groene ‘massa’ overblijft om de continuïteit van het groen nog te kunnen blijven beleven. Daarnaast moet de overblijvende openbare ruimte ook beheerbaar blijven. Behouden en waar mogelijk versterken van de bomentaal is een belangrijk uitgangspunt bij de renovatie van de laagbouwhoven.

Vanwege het behoud van de bomenrij en groenstrook langs de Johan Kernstraat kunnen de tuinen ter plekke maar be-

perkt uitgebreid worden. Hetzelfde geldt voor de tuinen langs de Johan Huizingalaan door de nabije ligging van het fiets-pad. De gewenste groene buffer ontbreekt hier bij 11 van de 250 woningen. Langs de Comeniusstraat worden de tuinen tevens minimaal vergroot waarbij een smalle groenstrook overblijft. De Comeniusstraat wordt in de nabije toekomst geherprofileerd, waardoor de mogelijkheid onstaat om de groene buffers weer de gewenste breedte te geven. De tui-nen langs de oost-west gelegen straten kunnen maximaal vergroot worden in de brede groenstroken. De bestaande bomen dienen daarvoor wel verplaatst of vervangen te wor-den, maar dat biedt wel kansen voor herstel en versterking van de bomentaal. De inrichting van de entrees naar de ho-ven dienen zoveel mogelijk de doorkoppeling van het groen uit de omgeving naar de groene binnenruimtes mogelijk te maken. Door de uitbreiding van de tuinen ter hoogte van de entrees, is er te weinig ruimte om de heesterstroken door te trekken rond de tuinen. Bij de 3 westelijke hoven wordt hier-door voldoende ruimte vrijgehouden voor behoud van de bestaande grote bomen op de koppen van de woonblokken. Bij de oostelijke hoven wordt de ruimte voor het doortrekken van de groene buffer naast de tuinuitbreiding ingenomen door de rijbaan, die hier al een minimale maat heeft. De tuinen die aan de groene hoven grenzen, kunnen vergroot worden waarbij herinrichting van de hoven zelf kansen biedt voor vergroting van de functionaliteit en versterking van de identiteit.

De plaatsing van de bergingen in de achtertuinen leidt ook

tot de wens om de tuinen rechtreeks te ontsluiten. De am-bitie is om groenstroken zo min mogelijk te doorsnijden om versnippering van de groenvakken te voorkomen. In het maaiveldontwerp zal naar de meest optimale oplossing worden gezocht. Tegen de bergingen en schuttingen zullen hagen aangebracht worden om de groene uitstraling van de randen rondom de erven zoveel mogelijk in stand te hou-den.

De bestaande locaties voor speelplekken worden gehand-haafd aangezien de huidige dekking en verdeling naar leef-tijdgroepen optimaal is. Het spelen kan wel meer geïnte-greerd worden in de totale inrichting van de hof, samen met mogelijke andere functies.

De materialisering wordt volgens de HIOR-standaard uitge-voerd. De voetpaden en trottoirs in het gebied worden uit-gevoerd in 30x30 betontegels. De verharding van de wegen en parkeerplaatsen wordt uitgevoerd in gebakken klinkers.


5. Financiën

AanlegkostenDe nieuwe openbare ruimte wordt aangelegd na oplevering van de bebouwing. Voor de voorzieningenstrook, buurtpark en de oostkant is het stadsdeel verantwoordelijk voor de aanleg van de nieuwe openbare ruimte. De ontwikkeling valt onder de Raamovereenkomst, waarbij de kosten voor 90% door de Alliantie worden gedragen en voor 10% door het stadsdeel. De Alliantie en het stadsdeel zijn in overleg over de aanleg van de openbare ruimte in de laagbouw-zone.

BeheerkostenDe nieuwe inrichting van de openbare ruimte zal na aanleg goed moeten kunnen worden beheerd. Dat betekent dat hier rekening mee moet worden gehouden bij de keuze van ma-terialen en beplanting, ze moeten duurzaam zijn en betaal-baar in onderhoud. Uitgangspunt voor de inrichting van de openbare ruimte vormt het Handboek Inrichting Openbare Ruimte van Nieuw-West. In de gehele Jacob Geelbuurt zal er worden gewerkt met de standaard inrichting uit het hand-boek, behalve bij de inrichting van de Jacob Geelplaats en het bomenplein in de oostzone, hier zal gebruik worden ge-maakt van bijzondere materialen. Bij verdere planvorming voor de openbare ruimte is voorwaarde dat de openbare ruimte beheerskostenneutraal ontwikkeld wordt. Dat bete-kent dat de beheerkosten voor de nieuwe openbare ruimte van de Jacob Geelbuurt de kosten voor het onderhoud in de huidige situatie niet mogen overstijgen. Dit wordt berekend over het gehele plangebied, ook is er sprake van afname

van het openbaar areaal wat deze opgave vergemakkelijkt.

por jacob geelbuurt 30-01-2014

Documents