porta3 166

ПЕТ ЧЕКОРИ НА ПАТОТ ДО „КОМУНИЗАМ“ НА РАБОТНОТО МЕСТО?

ТЕНДЕРОТ ЗА ДЕЛНИЦАТА ДЕМИР КАПИЈА - СМОКВИЦА ГИ

РАЗБРАНУВА ГРАДЕЖНИЦИТЕ

ГРАДИТЕЛСКО СВЕДОШТВО ЗА

ИДНИТЕ ГЕНЕРАЦИИ

Архитектура која го обвиткува

телотоГРАДЕЖНИШТВОАРХИТЕКТУРАЕКОЛОГИЈА

90 де

нари

/ БР

ОЈ

166

/ ПЕТ

ОК

23.0

9.20

11 г

один

а VI

I

ПЕТ ЧЕКОРИ НА ПАТОТ ДО „КОМУНИЗАМ“ НА РАБОТНОТО МЕСТО?

ТЕНДЕРОТ ЗА ДЕЛНИЦАТА ДЕМИР КАПИЈА - СМОКВИЦА ГИ

РАЗБРАНУВА ГРАДЕЖНИЦИТЕ

ГРАДИТЕЛСКО СВЕДОШТВО ЗА

ИДНИТЕ ГЕНЕРАЦИИ

Архитектура која го обвиткува

телотоГРАДЕЖНИШТВОАРХИТЕКТУРАЕКОЛОГИЈА

90 де

нари

/ БР

ОЈ

166

/ ПЕТ

ОК

23.0

9.20

11 г

один

а VI

I

БРОЈ 166 ПЕТОК 23.09.2011 ГОДИНА VII

50

Во овој број на Порта3 посветуваме внимание на музејската архитектура, кај нас и надвор од Македонија.

Градителско сведоштво за следните генерации. Така го опишуваат авторите проектот „Музеј на македонската борба за државност и самостојност“. Велат дека „Инспирацијата од своето минато и од своето историско не може да ја увезете, да ја донесете и да ја пренесете, бидејќи таа е тука, околу нас и заедно со нас. Единствено што ви преостанува е само да ја почувствувате и да ја откриете.

Архитектура заради уметност е првиот текст од серијата посветена на современата музејска архитектура. Им се восхитуваме на Седумте чуда на Стариот свет, на генијалноста на античките архитекти и нивното визионерство, нивната решеност да создадат нешто што не било видено дотогаш... Се чини дека тој сон е вечен и подеднакво присутен низ сите епохи на човештвото, особено денес, со неверојатниот напредок на техниката и технологијата. Но, денес токму во тоа е проблемот: како да се создаде објект кој ќе се

издигне од морето „модерни згради" што никнуваат на секој чекор, а кој истовремено ќе биде свеж, провокативен и функционален?

Мода и архитектура. Како што дизајнерите ја обликуваат ткаенината за да ги следи облите структури на човековата фигура, одредени архитекти ја третираат обвивката на објектот и нејзината структура како единство за создавање на волуметриска форма преку кројачки техники.

Пет чекори на патот до „комунизам“ на работното место. Што велат британските искуства? Во приватниот и во јавниот сектор се инвестираат финансиски средства за да се трансформираат работните места во рамките на организацијата, а со цел да се реализираат долгорочни заштеди врз основа на кои ќе се стане или поконкурентен или пак, ќе се намалат трошоците на работењето и ќе се зголемат шансите за опстанок во наредниот период.

ОД РЕДАКЦИЈАТА

ИНФО 06ТЕНДЕРОТ ЗА ДЕЛНИЦАТА

ДЕМИР КАПИЈА - СМОКВИЦА ГИ РАЗБРАНУВА ГРАДЕЖНИЦИТЕ

ГРАДЕЖНИШТВО 14ИДЕЕН ПРОЕКТ НА ДЕЛНИЦА

ОД МАГИСТРАЛЕН ПАТ КОСЕЛ–ОХРИД–СВ.НАУМ

АРХИТЕКТУРА 18ГРАДИТЕЛСКО СВЕДОШТВО

ЗА ИДНИТЕ ГЕНЕРАЦИИ

АРХИТЕКТУРА И МОДА 32АРХИТЕКТУРА КОЈА ГО

ОБВИТКУВА ТЕЛОТО

ЕНТЕРИЕР 42АПОТКРОВЈЕ - КОЛКУ

ДОБРО ЗВУЧИ

ТЕХНОЛОГИИ 48AUTODESK UNIVER-

SITY 2011 - НАЈВАЖНИОТ НАСТАН ВО ГОДИНАТА

ЕКСПЕРТ 50ПЕТ ЧЕКОРИ НА ПАТОТ

ДО „КОМУНИЗАМ“ НА РАБОТНОТО МЕСТО?

Редакција:

главен и одговорен уредник:Дејан БУЃЕВАЦ

новинари:Катерина СПАСОВСКА-ТРПКОВСКАЛеонида Пенка БАША

надворешни соработници:Ангел СИТНОВСКИАлександар АНДОВСКИАлександра ПЕТРОВСКАБилјана САВИЌБојана ФИЛИПОВИЌВладимир Б. ЛАДИНСКИ (АНГЛИЈА)Даниела МЛАДЕНОВСКАДраган РИСТОВИгор РИСТОВСКИ Кире КИПРОСКИМихаил ТОКАРЕВНикола НЕШКОСКИСандра ДОНЧЕВАСашо КУЗМАНОВСКИТрајче СТОЈАНОВФилип ФИЛИПОСКИФранческо ЧИТРО (ИТАЛИЈА)

графички уредник:Дејан ДАВИТКОВ

фоторепортер:Кире ПОПОВ

лектор:Костадинка СОЛЕВА

Издавачки совет:Љупчо АТАНАСОВСКИ, дипл.инж.арх. - претс.проф. д-р Мери ЦВЕТКОВСКА,дипл.град.инж.Вања ДОНЧЕВА, дипл.инж.арх.Сања ВЕЛИЧКОВСКА, дипл.инж.арх.

Издавач:„Биропрес“ ДОО СкопјеУл. Васил Ѓоргов број 21,влез 2, локал 9, 1000 Скопје

Телефон:3109 311; 3151 311; Факс:3132 924e-mail: [email protected]

Печати:Европа92 - Кочани

Маркетинг:Биро Проект[email protected]@porta3.com.mkТел: 3243 790; 3243 797Fax: 3243 796Моб: 072 248 796

www.porta3.com.mk

ГОДИШНА ПРЕТПЛАТА: 1.500 ден.жиро с-ка: 300000001995035 воКомерцијална банка АД СкопјеЕДБ: 4030004528485

Првиот број на списанието Порта3 излезе на 29.12.2004 година

Насловна страница: ФОАЈЕ НА МУЗЕЈ НА СОВРЕМЕНА УМЕТНОСТ ВО МИЛВОКИ, ВИСКОНСИН, САД

aвтор: САНТЈАГО КАЛАТРАВА

22

42

ДРАГИ ЧИТАТЕЛИ,

32

18

48

3 23 септември 20116 ПОРТА

инфо

Историјата со меѓународнитетендери за изградба напатишта во државава сеповторува. Македонските

градежни компании засега остануваатсо празни раце од тендерот за изградбана делница од автопатот од ДемирКапија до Смоквица, чија вредност сепроценува околу 250 милиони евра. Иовој пат домашните градежнициреагираат пост фестум, откако сепознати условите за него, иако знаејадека се подготвува и дека треба дареагираат и притискаат врз владатаоколу условите, да направи нешто тиеда бидат прифатливи и за нашитекомпании уште пред тие да се обзнанат.Вревата што се крева сега, требаше дабиде крената многу поодамна. Да небидат оставени на раат некои министриза да ги имаат постојано предвидпотребите на домашните фирми.

Токму затоа лесно се дава одговоротод владата дека условите на тендерот гиодредува Европската комисија, со огледна тоа што парите за изградба наавтопатот се заем од Европската банказа обнова и развој. СпоредМинистерството за транспорт и врски,

македонските институции се немоќни давлијаат врз условите, така што надомашните фирми им преостанува да сепријават на тендерот доколкуформираат конзорциум со некоја одкомпаниите што ги исполнува условите.

Од Синдикатот за градежништвосметаат дека поради високите услови најавниот оглас, работата ќе ја добиестранска човек-фирма, која ќе ангажирамакедонски градежници на црно и ќе гиизбегнува давачките кон државата.

- Многу сме разочарани штодомашните градежни фирми сеелиминирани уште на почетокот. Ние небараме на тендерот да се избередомашна компанија по секоја цена, тукуда им се даде можност да учествуваат. Апонатаму, нека победи таа фирма штоќе понуди најниска цена - велипретседателот на Синдикатот заградежништво Павел Трендафилов.

Ниту една домашна компанија не гиисполнува условите - да има реализиран

проект вреден 250 милиони евра, и даима годишен обрт од 150 милиони евраво последниве три години. Овие условине може да се исполнат дури и да сездружат две или повеќе домашникомпании. Според Трендафилов, вакаскроениот тендер отвора сомнеж дека еоднапред скроен за конкретна странскакомпанија. Донекаде олеснувачкаоколност е што веќе било прифатенобарањето на синдикатот 70 отсто одработите да се изведуваат сомеханизација и работници на саматафирма што ќе победи на тендерот, а несо подизведувачи. Тој смета дека ова ќеги спречи странските фирми даангажираат македонски градежникомпании како подизведувачи, што воминатото се покажа како добитнакомбинација за странците. Имено, тие гидобиваат тендерите нудејќи ниски цени,а потоа ангажираат македонски фирмиза да ја завршат целата работа, плаќајќиги минимално работниците. Ако сеобврзани да ангажираат своиработници и механизација, односно даги донесат од странство, тоа ќе ја кренецената.

Како таа ќе донесе механизација ичовечки ресурси и финансиски ќе гопокрие тоа, кога ќе треба ангажман наоколу 2.000 работници?

Во Синдикатот сè уште се свежисеќавањата за изградбата на

обиколницата околу Скопје, која ја добигрчката компанија „Терна“ и соавтопатот од Табановце до Кумановошто го градеше словенечката „Алпине“.

- „Алпине“ го доби тендерот заавтопатот, а за сите работи јаангажираше фирмата „Мавровоинженеринг“, која половина година неможеше да си ги наплати парите.„Терна“ ја доби работата наобиколницата со пет работници, еденкамион и багер, а потоа целата работа јазаврши „Бетон“. Нашиот „Гранит“ гиизгради автопатиштата низ Хрватска иУкраина, а не е добар да гради кај нас -вели Трендафилов.

Овде, за волја на вистината треба дасе каже дека за обиколницата околуСкопје вина имаат и нашите компании,кои не седнаа убаво да се договорат зазаеднички настап на тендерот, палицитираа секоја за себе, и ги уриваацените, а работата ја зеде „Терна“, којаподоцна ангажираше некои од нив какоподизведувачи. А сите тие „молеа“ затаква разврска.

Во најновиот тендер се работи занајтешката, последна автопатскаделница од Коридорот 10, која спореднајавите ќе се гради најмалку пет дошест години. Тендерот за ДемирКапија - Смоквица беше распишан на31 август, а ќе трае до 6 декември оваагодина.

Домашните градежници реагираат на условите на тендерот со кој се затворени вратите за нашите компании. Вревата што се крева сега, требаше да биде крената многу поодамна

Минатото се повторува

влада: ќе сеобидеме„Владата ќе се обиде да ги изменикритериумите од тендерот, но тоатешко ќе оди“, изјави во врска сотендерот вицепремиеротзадолжен за економски прашањаВладимир Пешевски. Тој вели декаменувањето на критериумите ќеоди тешко бидејќи тука главнаулога игра Европската банка заобнова и развој, која го финансирапроектот и ги пропишувакритериумите. Знаеме дека еподобро тендерот да го добиедомашна фирма. Тој се надевадека која било компанија да годобие проектот, на него ќеработат и домашни градежнифирми.

ТендероТ за делницаТа демир Капија - СмоКвица ги разбранува градежнициТе

инфо

23 септември 2011 ПОРТА3 7

7

www.gim.com.mk

ГРАДЕЖЕН ИНСТИТУТ “МАКЕДОНИЈА“Tel.: + 389 02 30 66 816; + 389 02 30 66 833Fax: + 389 02 30 66 828e-mail: [email protected] [email protected]

■ Санација на материјали и конструкции■ Испитување на конструкции■ Проектирање, надзор, ревизии, инженеринг, заштита на човековата околина и др

■ Истражување, испитување и атестирање на градежни материјали■ Истражување и испитување од областа на геомеханиката, хидрогеологијата,геофизиката и инженерската геологија

Тел.+389 2 2460 458, [email protected]Факс.+389 2 2460 459 www.rehau.com.mk

Сеуште губите време во објаснување на Вашите

клиенти за Вашата локација

Контакт:

Одсега Directorium.mk и на Вашиот Android ТелефонОдсега Directorium.mk и на Вашиот Android ТелефонОдсега Directorium.mk и на Вашиот Android ТелефонОдсега Directorium.mk и на Вашиот Android ТелефонОдсега Directorium.mk и на Вашиот Android Телефон

Тел: +3892 / 6090 - 671Моб: +38978 / 330 - 313

[email protected]

СРЕДА 28 Септември 2011

08:00 – 18:00 Регистрација

11:00 – 12:30 ОТВОРАЊЕ НА СИМПОЗИУМОТ + ПОВИКАНО ПРЕДАВАЊЕ [1]

12:30 – 13:30 Коктел

13:30 – 16:00 Пауза за ручек

16:00 – 16:30 ПОВИКАНО ПРЕДАВАЊЕ [2]

16:30 – 17:30 СЕСИЈА [1]

17:30 – 18:00 Кафе пауза


18:30 – 19:30 СЕСИЈА [2]

20:00 Вечера

ЧЕТВРТОК 29 Септември 2011

09:00 – 18:00 Регистрација


09:30 – 11:00 СЕСИЈА [3]

11:00 – 11:30 Кафе пауза


12:00 – 13:30 СЕСИЈА [4]

13:30 – 16:00 Пауза за ручек


16:30 – 17:30 СЕСИЈА [5]

17:30 – 18:00 Кафе пауза


18:30 – 19:30 СЕСИЈА [6]

20:00 Вечера + Конструкторски идол


инфо

14. меѓународен Симпозиум на дгкм

Современи инфраСтруктурни доСтигнувањаДруштвото на градежните конструктори на Македонијане сопира во потрагата по актуелни и прогресивнитеми. Инфраструктурата и нејзините современи достиг-нувања ќе доминираат на 14. Меѓународен симпозиумна ДГКМ, кој ќе се одржи од 28 септември до 1 октом-ври во Струга, крај брегот на Охридското Езеро.

Карактеристика на овогодишниот симпозиум ќе бидеприсуството на голем број повикани предавачи одстранство. Тие пред учесниците на симпозиумот ќеодржат единаесет предавања, споделувајќи го со нивсвоето искуство, сознанија и достигнувања во разниинфраструктурни објекти и области.

Честа да ги воведе учесниците во расправите ќе јаима професорот Јуре Радиќ од Градежниот факултетво Загреб. Наредните денови пред учесниците ќе збо-руваат и д-р Марк Александар Аренс и професорот Ру-дигер Хофер, обајцата од РУР Универзитетот во Бохум.Првиот, за одржувањето на бетонските мостови од ре-анализа до прогнозирање на експлоатациониот век, авториот, за динамичките влијанија на покривните кон-струкции и трибини на модерните фудбалски ста-диони.

Покрај нив, свои предавања ќе имаат и Џовани Кри-вели од Швајцарија, д-р Доменико Мациња од Швајца-рија, Ангел Марк Серечи од компанијата „Дигитекс“,Виктор Маркељ од Словенија, проф д-р Матеј Фишин-гер од Факултетот за градежништво и геодезија одЉубљана и учесниците од Грција Јоанис Коутрос и д-рПанајотис Панецос.

Симпозиумот ќе има 10 сесии на кои ќе излагаат идругите учесници.

Ако после 35-годишна активност, треба да ја из-двојам најсуштествената карактеристика која годетерминира дејствувањето на Друштвото на гра-дежни конструктори на Македонија (ДГКМ), бездвоумење би се определил за неговата актуелности прогресивност. Кога делбите во регионот беа вополн ек, Друштвото беше промотор и носител нанапредни идеи за заеднички меѓудржавни регио-нални проекти. Во време на затворени граници идлабоки изолации, цврсто уверени дека само отво-реност и споделување на идеи и знаења со коле-гите од развиениот свет води кон вистинскипрогрес, негувавме соработка со експерти од Анг-лија, Германија, Италија, Канада, САД, Австралија,Бразил, Франција и др. Во овој период, ова сакамособено да го истакнам, симпозиумите на Друшт-вото беа една од ретките можности каде македон-ските градежни конструктори можеа да гипрезентираат своите научни и стручни достигну-вања... Кога Еврокодовите беа во својот зародишдури и во земјите на тогашната Европска заедница,ДГКМ организираше симпозиуми на кои главнатема беше токму новата европска регулатива. Чув-ствувајќи ги негативните транзициони процеси вообразованието, едни од првите проговоривме за

улогата и значењето на знаењето во градежнотоконструкторство ...

Така е и овој пат. ИНФРАСТРУКТУРАТА, по-ради својата актуелност и многукратнозначење, е избрана за главна тема на 14.Mеѓународен симпозиум кој ќе сеодржи од 28 септември до 1 октомвриво хотелот Дрим во Струга.

ИНФРАСТРУКТУРАТА е во нерас-кинлива, интерактивна врска со гра-дежното конструкторство.Инфраструктурните објекти со својатасложеност и комплексност поттикну-ваат и обезбедуваат. Поттикнуваатпродлабочено учење, поком-плексно знаење, вистин-ско истражување,постојана ум-ствена активност,усовршување,вложување, тех-нолошки раз-вој.....Oбезбедуваатуслови за

формирање и одржување на сопствен инженерскиидентитет, изградба и надградба на свој стручен

потенцијал, стручна независност, рамно-правно присуство на глобализираниот

пазар. Претпоставувам дека нема дасе дозволи македонските гра-дежни конструктори да бидат све-дени единствено на еден видпровинциски инженери, оспосо-бени само за проектирање и из-

ведба на локални пет-шесткатници.

ДГКМ претседателпроф. д-р Горан Марковски

одржување на СопСтвен инженерСки идентитетинфраСтруктура

инфо


Минатата сабота, над илјадапосетители имаа можност навлезот во Скопје да прису-

ствуваат на отворањето на едномошне впечатливо здание. Станувазбор за објектот музички град „Роџерпијано“. Негов сопственик е ЗоранИлиев-Роџер. Тој истовремено е иавтор на проектот на зданието.Објектот е граден неколку години сосредства на сопственикот и неговпартнер. Иако на прв поглед се чинидека тој е целосно завршен, иманајави дека градителските потфатина Роџер на тој објект ќе продолжат.

За многумина присутни цело времелебдеше дилемата - кич или архитек-тонска уметност. Но, ако истото тоа севели и за проектот „Скопје 2014“, гра-ден со пари од граѓаните, тогаш за„Роџер Пијано“ во кој се вложенилични пари, има и оправдување. Са-миот Илиев во една поранешна изјаварече дека во своите сонови има куќикои сака да ги изгради. Оттука и оваздание може да се сфати како „Куќаод сништата на Роџер“. Некои по-

знати архитектонски фаци си земаатслобода да споредат со градбите намодернистот, големиот архитект Ан-тонио Гауди. Други се потсмеваат.

Како и да е, музичкиот град „Роџерпијано“ се претстави со сиот својсјај. Сега може да почне сезоната навенчавки во него. Кај нас има луѓе на

кои им е потребен токму ваков амби-ент и, веројатно, соодветни цени зада го одбележат првиот чекор вобрачните води. Ним на располагањеим се нуди ресторан и ентериер штопривлекува. Првиот голем настаншто ќе се организира овде е изборотна „Мис на Македонија 2011“.

„Куќа од сништата на Роџер“„Куќа од сништата на Роџер“

Ж

323 септември 2011 11ПОРТА

скопје

ителите на Маџир маало конечно добијаможност да видат што предвидува Деталниотурбанистички план да се прави на местотоод нивните куќи.

А планот предвидува згради со шест ката,подземно паркирање во рамките на секојаградежна парцела и нова канализација. Овае план кој жителите го чекаат повеќе од петдецении. За сево ова време живеат во кер-пич-куќи, во соби со влага и глувци кои ше-таат по дворовите. Многумина куќите си гидоградија за кат, два, но сето тоа е на диво,поради тоа што со децении општина Центарне најде соодветни урбанистички решенијаза овој локалитет, односно граѓаните гиостави без план, во супстандардна реалност.

Јавната анкета за планот прво беше одло-жена поради несоодветни услови за презен-тација на решенијата на граѓаните, но сепаксе одржа во краток рок. А, маџирмаалци по-делени во мислењата за планот.

Предвидената катност П+5 ката е голема.Очигледно е дека се работи за задоволувањена интересите на некои инвеститори, такана-речени тајкуни, за кои повисоките згради

значат и повеќе пари, бидејќи ќе имаат запродавање некој стан повеќе, беа мислењатана некои жители. Други, пак, изразија надеждека конечно со донесувањето на овој планќе се направи чекор напред кон решавањетона нивните долгогодишни проблеми. Сакамда добијам право да градам, да продавам ида купувам. Ги плаќам редовно давачкитекон државата и премногу е некој 50 години

да ме лаже, беше ставот на друг маџирмаа-лец.

Во Нацрт-планот за Маџир Маало, наместокуќите е предвиден простор за станбенизгради, голем трговски центар и црква, а езадржана и трасата на булеварот Крушевскарепублика, кој ќе минува среде маалото.Токму трасата на овој булевар, кој е дел однеизградената примарна сообраќајна мрежаод градски автопати и е од исклучителнозначење за идниот развој на Скопје, бешееден од камените на кој и на јавната анкетасе сопнуваа маџирмаалци. Поради заштитатакако амбиентална целина, со цел маалото даостане, имаше обид во Генералниот урбани-стички план да се измени трасата на булева-рот и тој да се помести до Транспортниотцентар, но тоа не успеа. За изградба на буле-варот треба да се урнат 20-ина куќи. Но, тоае идеја од 1964 година, а досега ниеднавласт не ја реализираше. Поради тоа граѓа-ните сметаат дека е време трасата да сетргне, како од Генералниот план на Скопјетака и од оној за Маџир Маало. А на жите-лите да им се овозможи сами да си ја кројатсудбината на своите објекти, да не чекаатдржавата да ги обесштетува за сообра-ќајници.

Планот предвидува колективно домувањесо здружување на повеќе помали катастар-ски парцели, односно згради со приземје ипет ката, со максимално дозволена висинаод 19 и 20 метри. По должина на булеваротКузман Јосифовски Питу, од Транспортниотцентар до комплексот банки, е предвиденкомерцијален објект со повеќе намени, истосо висина од 20 метри.

Во средиштето на маалото е вцртана мар-кичка за црква, а паркирањето е подземно,во рамките на секоја градежна парцела.

Во планот се предвидени 450 жители наеден хектар и 30 проценти зеленило во рам-ките на една градежна парцела, што ќе бидедоволно ако паркирањето биде под земја. Оп-фатот на планот изнесува 18,63 хектари. К.С.Т.

Маџирмаалци поделениоколу урбанистичкиот план

нови згради на меСтото на Старото градСко јадро


градежништво нови брани и хидроелектрани во македонија (2)

На годишно ниво, ХЕ „Чебрен“ ќе произведува840,3 GWh електричнаенергија, ХЕ „Бошков Мост“117 GWh, додека ХЕ„Галиште“ 262,5 GWh енергија

БОШКОВ МОСТХидроелектраната „Бошков мост“, содоводните и одводните органи и ма-шинската постројка, се наоѓа во запад-ните предели на Македонија, воблизина на ХЕ „Шпилје“, односно воблизина на Дебар.

Таа е типично деривациона по-стројка каде се зафаќаат водите одМала Река, која се влива во Радика на10 километри спротивно од вливот наРадика во Црн Дрим.

Се предвидува изградба на брана иформирање на акумулација, зафати насите потоци од сливот на Мала Река,деривациони канали, тунел, цевковод имашинска зграда.

Браната е предвидена на самотоустие на Јадовска Река во ТресонечкаРека, под селото Тресонче.

Браната е висока 33 метри и овозмо-жува корисен простор на акумула-цијата од 858х103 m3, што претставува

акумулирање на вода за неколку дена.Од акумулацијата до електраната ќе

води тунел долг 8,742 m. Доводниоттунел завршува со водостан. Водите одводостанот преку два челични цевко-води се водат до агрегатите во машин-ската зграда. Во машинската зграда ќесе вградат два агрегата со Францистурбини со моќност 2х34 MW. Годиш-ното производство е 117 GWh елек-трична енергија.

ЧЕБРЕНПреградното место Чебрен се наоѓа наЦрна Река, оддалечено 81 километарспротивно од нејзиното устие во рекатаВардар, во близина на селото Мана-стир, а околу седум километри спро-тивно од Расимбегов Мост, воклисурниот дел на Црна Река.

Самото преградно место на ХЕ „Чеб-рен“ претставува најтесен дел на реч-ното корито на Црна Река во близинана селото Манастир со погодни топо-графски, геолошки и геотехнички ка-рактеристики кои овозможуваатизградба на висока брана - 192,50метри и формирање на акумулација соволумен од 915 милиони м3.

ХЕ „Чебрен“ е лоцирана блиску добраната на брегот од реката, со раз-водна постројка блиску до машинскатазграда. Таа е проектирана со реверзи-билни агрегати и со инсталирана моќ-

ност од 332,8 MW во турбински режими 347,3 MW во пумпен режим.

Низводно од браната „Чебрен“ сепредвидува изградба на мала брана„Орлов камен“, за подобра работа нареверзибилните агрегати на ХЕ „Чеб-рен“.

ХЕ „Чебрен“ ќе работи како вршнаелектрана, при што волуменот на аку-мулацијата дозволува сезонско пре-фрлање на протекувањата на вода.

Во согласност со анализите, ХЕ „Чеб-рен“ годишно ќе произведува 840,3GWh, а годишната потрошувачка запумпање на водата е 785,60 GWh.

Браната ќе биде бетонска лачна соконструктивна висина од 192,50 метри,должина во круната на браната е 500метри, а волуменот на браната1.214.706 м3 бетон. Вкупниот волуменна акумулацијата ќе биде 915х106 м3вода

Искористување на расположивиотхидроенергетски потенцијал

Изглед на браната со акуму-лацијата „Бошков Мост“

Изглед на хидроелектраната„Бошков Мост“

Брана „Чебрен“ попречен

пресек

градежништво

ГАлИШТЕСо водостопанското решение за иско-ристување на водите на Црна Река вонејзиниот средишен и долен тек сепредвидува тие да бидат искористениза енергетско-мелиоративни цели.

Овој потег од речниот тек има при-родни услови за подигање високи пре-гради и формирање на акумулации,кои ќе овозможат расположивиот падда се искористи енергетски, а ќе се соз-даде можност за наводнување на про-сторните површини во Тиквешкиотрегион.

Концепцијата за искористување наЦрна Река од Скочивир до вливот наЦрна Река во Вардар, предвидува фор-

мирање на три акумулации: „Чебрен“,„Галиште“ и „Тиквеш“.

Од расположивиот потенцијал наЦрна Река, досега е искористен, прекуизградба на високата брана „Тиквеш“,само долниот дел од клисурниот потегна Црна Река.

Спротивните акумулации „Галиште“и „Чебрен“ имаат исклучиво енергетскозначење, со услови за формирање наголеми акумулации, посебно акумула-цијата „Чебрен“ и за израмнување напротечните води на Црна Река, се соцел за нивно целосно искористување.

Преградното место Галиште, кое е восредишниот дел на клисурниот потегна Црна Река, се наоѓа на самиот поче-

ток на постојната акумулација „Тик-веш“, односно 54 километри спротивноод вливот на Црна Река во реката Вар-дар.

Профилот на кој се предвидува по-дигање на висока брана е одбран врзоснова на поволните топографски иинженерско-геолошки и геотехничкиуслови.

Со изградба на браната „Галиште“ ќесе формира акумулација со вкупен во-лумен од 344 х106 м3.

Хидроенергетската постројка „Га-лиште“ е предвидена како прибранска.Високата брана се предвидува да бидеод типот камено-насипана со цент-рално глинено јадро.

ХЕ „Галиште“ е проектирана со кон-венционални агрегати и со инстали-рана моќност од 193,5 MW, а ќе работикако вршна електрана, при што волуме-нот на акумулацијата дозволува сезон-ско префрлање на протекувањата навода.

ХЕ „Галиште“ годишно ќе произве-дува 262,5 GWh енергија.

Браната ќе биде со конструктивна ви-сина од 141,50 метри, должина во кру-ната на браната е 477 метри, аволуменот на браната 7.380.350 м3 ма-теријал. Вкупниот волумен на акумула-цијата ќе биде 344х106 м3 вода.

м-р Славко МилевСКи, дипл. град. инж.

Попречен пресекна браната „Галиште“- камено насипна

И



зборот за изработка на дипломскаработа од областа на проектирањепатишта и патни јазли, ја донесов одедна едноставна причина - запозна-вање со процесот на проектирање иизработка на проект кој ќе претста-вува оптимално техничко, економ-ско, сообраќајно и просторнорешение со сите негови содржини.Одлуката ја донесов во консултацијасо мојот ментор проф. д-р РадојкаДончева, редовен професор на Ка-тедрата за патишта при Градежниотфакултет во Скопје. Целта на оваадипломска работа беше да се изра-боти идејно решение, кое ќе опфатиповеќе сегменти од проектирањето,односно да се проектира делница од

магистрален пат во должина од петкилометри и соодветен патен јазолна неа. Проектот е изработен сопомош на софтверскиот пакет CGSPlateia, кој од 2009 година е интег-риран во наставната програма за по-требите на катедрите за патишта ижелезници. Би сакал да истакнамдека инсталацијата на ваков софт-верски пакет, земајќи го предвидмоето искуство при изготување надипломската работа, е од големозначење за студентите, и можностшколувањето да го завршат какоподготвен и стручен кадар.

ПРОЕКТНИ ЦЕлИСодржински, дипломската работаопфаќа: проектна задача, техничкиизвештај, геолошки подлоги и карак-теристики, проектни елементи, си-

туационо решение, надолжен про-фил, типски напречни профили и де-тали и карактеристични напречнипрофили.

Проектната задача е дефиниранаод потребите кои произлегуваат вофазата Идеен проект и во истата себара: 1) проектирање на делница од ма-

гистрален пат Косел-Охрид-Св.Наум од км 26+024.46 до км31+141.70 и

2) проектирање на патен јазол накрстосување на магистрален патКосел-Охрид-Св.Наум и по-стојниот регионален пат Р504, којводи кон населено место Трпејцаи новопроектиран Царински тер-минал. Како основа за изработка на пред-

метната проектна документација се

користени сите расположливи ин-формации и подлоги, неопходни запроцесот на проектирање. Кори-стена е соодветна важечка техничкаи законска регулатива, односно по-стапувано е по Правилникот за тех-нички нормативи, Закон за патишта,Закон за безбедност во сообраќајот,итн. Користени се климатско-хидро-лошки подлоги, кои се репрезент нахидро-метереолошките промени исостојби во разгледуваниот регион.Ваквите подлоги се особено важниза патната инфраструктура, бидејќија дефинираат средината во која сеградат патиштата и во која се одвивасообраќајот, и истите имаатвлијание како при изградбата така иво текот на екплоатација на патнатаинфраструктура. Начелните созна-нија за оцената на инженерско-гео-

Идеен проект на делница од магист

дипломСка работа

лошките и геотехничките карактери-стики на теренот долж трасата седобиени од извештај од инженер-ско-геолошката проспекција на те-ренот изработена во рамките напредпроект. Резултатите документи-рани во овој извештај се користениза водење на трасата со нејзино при-способување кон дефинираните сре-дини, за дефинирање на попречнитепрофили, за димензионирање на ко-ловозната конструкција, итн. Истотака, дефинирањето на сообра-ќајните основи е од примарна важ-ност за изработка на идејниотпроект, бидејќи истите претставу-ваат причина и потреба за неговатаизработка, односно густината на со-обраќајот во планскиот период е ос-нова за одредување на рангот икласата на патот, а класата на патот

и топографските карактеристики иограничувања се двата влезни пара-метри за дефинирање на проектнитеуслови и параметри. За изработка ипрезентација на техничките реше-нија се користени различни топо-графски подлоги во зависност одвидот и содржината на графичкитеприлози. За дефинирање и презента-ција на хоризонталните решенија секористени ситуации оформени одрасположливи геодетски плановиМ=1:2500 (скенирани и дигитализи-рани), дополнителни геодетски сни-мања со што е добиена една целина,односно тродимензионална геодет-ска ситуација приспособена за елек-тронска обработка.

По прибирањето на овие не-опходни подлоги и информации епристапено кон дефинирање на тех-

ничките карактеристики на предло-жената траса. Врз основа на утврде-ните појдовни критериуми(категорија на терен и сообраќајнакатегоризација), се дефинирани ос-новните гранични елементи на тра-сата, односно граничните елементиво план и профил.

СПЕЦИФИЧНОСТИЗа генерално дефинирање на на-пречните профили на трасата се из-работени нормални напречнипрофили во М=1:50 како типски ре-шенија со кои се опфатени сите за-стапени облици на трасата,групирани во зависност од гранич-ните елементи во план и профил.Разработени се разни облици на тип-ските решенија, кои се застапени(насип, ископ, засек) во правец и

кривина со разни специфичности вооднос на коловозната конструкција.Во тој контекст, соодветно се дефи-нирани облиците за оформување,осигурување и заштита на трупот одпатот (степенасти засеци под наси-пите во стрмните падини, берми воископ и насип и други). Специфич-ните детали од нормалните на-пречни профили се приложени возголемен размер М=1:10 и М=1:20,како конструктивни решенија за гор-ниот и долниот строј, со детали напосебните елементи и инсталации заодводнување на коловозните по-вршини и трупот на патот (канавки,риголи, дренажи, каналети ислично.)

Како појдовна точка за дефини-рање на хоризонталното решение(ситуационен план) на трасата се ко-

стрален пат Косел–Охрид–Св.Наум





ристени севкупните претходно опи-шани основи и подлоги. Конструира-њето на хоризонталниот ток натрасата и нејзиното микроприспосо-бување кон актуелните просторниуслови и можности, всушност пре-тставува компромис помеѓу тех-ничко-економските, просторните,функционалните, естетските и другикарактеристики на трасата од една,и актуелните фактори на ограничу-вања што ги нуди теренот во кој сетрасира од друга страна. Во консул-тација со менторот е извршено пре-испитување на алтернативнитерешенија, и хоризонталниот ток натрасата е остварен со примена награнични вредности во многу сло-жени теренски услови заради макси-мално приспособување кон тереноти сведување на вештачките објектина минимум. Едно од решенијата еформирано со цел да се користи делод постојниот пат, со што се вршиподредување на магистралниот пат,па така е предложено ново решениекаде нивелетата ќе минува преку по-поволни места, од падината па сè доседлото што е избрано за најпо-годно место за лоцирање на трасатаод магистралниот пат. На постојниотпат Р501 е извршена девијација инов локален приклучок на Р504 сонатпатник (L=25m) над новиот ма-гистрален пат кој е искористен иприспособен за формирање на де-нивелирана крстосница (патен јазол)во облик ТИП-Ромб. Патниот јазол вооблик на несиметричен ромб е со-ставен од четири директни рампикои формираат две површинскикрстосници.

Нивелационото решение (надол-жен профил) на трасата е директнозависно од карактеристиките на те-ренот во кој е положена трасата, де-финирана со хоризонталноторешение. Повлечени се правци наначин со кој се минимизираат наси-пите и ископите и се применуваатгранични дозволените елементи.Конструирани се соодветни верти-кални кривини и се поставени објек-тите што се јавуваат долж трасата.Витоперењето на коловозот е из-вршено околу осовината на патот исогласно критериумите за предвиде-ната проектна брзина. Посебно вни-мание е посветено на вклопување нанивелетите по рабовите на главниотколовоз со нивелетите на рампите вопатниот јазол, во кои нивелета е во-дена по десниот раб во правец насообраќајните движења. Меѓусеб-


ните вкрстувања на рампите во патниотјазол се обележани на посебен начинсо знаменце и наслов на вкрстосува-њето.

Предмерот на основните позициипресметан е со планиметрирање на ка-рактеристичните напречни профили,изработени согласно граничните еле-менти дефинирани во нормалните на-пречни профили во М=1:100, и воконтинуитет долж трасата. Останатитепозиции од предмерот се преземениод збирните вредности во табелите илидополнително се пресметани, врз ос-нова на линиските вредности од оста-натите графички прилози. Предмеротна патниот јазол е оформен врз основана искуствени податоци, и за него е зе-мена ориентациона цена.

Како заклучок, би сакал да истакнамдека изработката на оваа дипломскаработа за мене лично е големо иску-ство, кое ми помогна во определбатаза мојот понатамошен ангажман какоградежен инженер. Перспективно гле-дано, градежништвото е во подем, а сосамото тоа титулата градежен инженере актуелна, модерна и привлечна за ге-нерациите што доаѓаат.n

Никола ТаСевСКи, дипл.град.инг.

И


маме среќа што се родивме, растевме,едуциравме и твориме во земја, кадешто не би требало да чекориме тврдо-главо и насилно, туку со почит и одваж-ност затоа што секоја педа од овааземја е историја, или како што би реколпрофесорот Борис Чипан „на секојчекор се сопнуваме од остатоци од ис-торијата“.

На оваа историска ветрометина, кадешто се сопнуваме од остатоци од исто-ријата, каде што се случувале земјот-реси, пожари, поплави, а богами иимперијалистички злосторници. И таманкога се мислело дека докрај ќе надвла-дее лошото и деструктивното, остатоцина ехото на уништеното почнувалетивко и скромно да раѓаат една гради-телска песна, каде што од рака на ракакако рефрените од песната, се подавали превртувал униште-ниот

камен, и од него се создавале поубави,посовремени и потрајни градби. Вак-вата вонвременска рамнотежа можел даја постигне само народот со својот ко-лективен и изострен дух и осет за гра-дење, како што е духот на нашиотнарод.

Историските и градителски плодовина нашиот народ не само што сведочатза едно минато време, туку и ден-денеспредизвикуваат воодушевување ипретставуваат вечна инспирација.

Инспирацијата од своето минато и одсвоето историско не може да ја увезете,да ја донесете и да ја пренесете, би-дејќи таа е тука, околу нас и заедно сонас. Единствено што ви преостанува есамо да ја почувствувате и да ја от-криете.

Процесот на проектирање на Му-зејскиот комплекс „Македонска борба“,во кој се сместени Mузејот на ВМРО иMузејот на жртвите од комунистичкиотрежим, не започнува со парче хар-

Градителско сведоштво за aрхитектура

Инспирацијата од своето минато не можете да ја увезете,да ја донесете и да ја пренесете, бидејќи таа е тука, околу нас и заедно со нас. Единствено што ви преостанува е само да ја

почувствувате и да ја откриетe

ну „музеј на македонСката борба за државноСт и СамоСтојноСт“


тија, геометриска фигура и лист со архи-тектонско урбанистички услови.

Кога ќе застанете на средината на ло-кацијата каде што треба да никне објек-тот, кога ќе го почувствувате идоживеете амбиентот, тогаш можете дазапочнете да размислувате за проекти-рање.

Сеедно од каде ќе започне перцеп-цијата, битно е истата да исцрта рамки имеѓи, бидејќи понекогаш инспирацијатаможе да биде безгранична и безвремен-ска, а тогаш знае да биде непрактична инерационална.

Визурата од североисток е исполнетасо Старата скопска чаршија, доминант-ните минариња и Даут пашиниот амам.Покрај чаршискиот живот, каменитеблокови од Матка и Свиларе се вгра-дени во праговите и цоклите од дуќа-ните, идеално профилирани и вградениво цилиндрични форми на минарињатаи успешно разбиени со по некој ред

печена тула на амамот.Така со благо поместување према

југоисток, речиси нема да ја забележимедоминантната маса на елегантна пара-бола со рационална и строга симетрија,градена со истиот камен. Камениот моствклопен во целокупниот амбиент е какодар од природата, а не дело на човекот.

Преку ѕидовите на кејот на југ, за-вршуваме на северозапад со масивнитекамени бедеми на сувереното скопскоКале, на коешто најубавите форми одкулите, надпрозорници, скалници,венци, се од истиот материјал обрабо-тени во форми слични со околнитеобјекти.

И така, притеснети помеѓу кејскитеѕидови на Вардар, Старата скопска чар-шија и Даут пашиниот амам и помеѓу Ка-мениот мост и скопското Кале, сечувствувате исполнето и благодарно, ине чувствувате никаква потреба креатив-ната инспирација да ја збогатувате соисточни тонирани стакла врамени војако обоени алуминиумски профили.

Како „Неимар инженеринг“, се тру-девме да направиме, и мислиме дека ус-пеавме да оформиме, складнаправоаголна маса во сооднос 1:3, раз-биена со дилатации на три волумени по-ставени во сооднос А:Б:А, со благадоминација на централниот (влезниот)волумен. Истите форми се елегантнораспослани по течението на реката, па-ралелни и складни со камените маси одкејските ѕидови.

Во подеталната разработка на фаса-дата ги задржавме основните геомет-риски принципи од Камениот мост -рационална и строга симетрија со лачнасекундарна композиција. Куполата и ка-мените кружни (цилиндрични) столбовиод влезната партија се препознатливи заамамот, како и за скоро сите верски ицивилни јавни објекти во Чаршијата.

Преку доминантните двовисинскиформи на прозорците, лачните заврше-тоци на истите, слепите ниши како ипрвиот и доминацијата на завршниот бо-гато профилиран венец, успеавме објек-тот да го втопиме како дел од визуратакон скопското Кале. Основен постулатне ни беше негација, и конкуренција наСкопската тврдина. Објектот е замисленда биде пешачка порта, попатна ста-ница, и место за починка на релацијатаод Плоштадот до Тврдината.

Но сепак, каменот спаѓа во категорија

на ладните градежни материјали, и не-опходно беше строго и симетрично по-местените отвори на фасадата, враменисо богати камени профилации, да гиразбиеме со дабова столарија занијанса позатемнета од основниот кре-маст тон на фасадата.

Ф У Н К Ц И Ј АВлезната партија ја нагласивме со трем,не толку длабок колку со голем фронт,каде што главниот пристап го офор-мивме со блага рампа. Двата каменикружни тремски столбови ја врамуваатглавната одна линија, и ја истакнуваатглавната влезна врата во централниотхол.

Централниот кубус е простор за за-еднички функции: информации, мони-торинг, гардероби, продавница,интерно бифе, дигитална библиотека,интернет клуб, сала со 280 седишта иадминистрација. Бидејќи тоа е просторкој со своите функции го опслужува ос-новниот - музејски, и не може да бидеконкуренција на истиот, си зедовме сло-бода малку поинаку да го третираме.Раскошен влезен портал изработен оддабово дрво со елегантна кованица нèводи во централен цилиндричен волу-мен, којшто симетријата на просторот јадетерминира со подна розетна, офор-мена од концентрични кругови со стили-зирани сончеви зраци, кои сеизработени од пет различни нијанси намермер со приближно иста структура.

Завојните скали со својот конструкти-вен распон се инженерски предизвик,но идејата ни беше да ја експонираменивната елегантна, завојна форма штопретставува два концентрични кругови,чие теме е во центарот на подната ро-зетна. Нивната обработка на оградите есо мермерни профилирани столбчиња имасивен профилиран мермерен рако-наслон, кој како композиција продол-жува на првата кружна галерија и серефлектира и на втората.

Кулминацијата со естетското облику-вање на централниот волумен завршувасо витраж - идеја разработувана од ситеаспекти скоро 3,5 години, и висечки лу-стер кој паѓа до првото ниво од гале-риите, а не е бариера за визурите одсите точки на кружните галерии.

Бидејќи во еден од претходнитеброеви на „Порта3“ беше пишувано заидејното и уметничкото решение на вит-

а идните генерацииaрхитектура


aрхитектура

ражот, само би сакал да додадам декаистиот со мотивите што се користеникако инспирација, со димензиите и какокомпозициска целина, далеку предничиод слични такви дела, како што се например во хотелот „Ермитраж“ и хоте-лот „Де Париз“ во Монте Карло, како истоковната куќа „ла Фает“ во Париз.

ПРОСТОР ЗА МУЗЕЈСКА ПОСТАВКАОд холот лево, покрај информативниотпулт е акцентирана двокрилната,релјефно-декорирана влезна врата заво музејските сали. Во исто време, ис-тата е и ППЗ врата, која ги дели дватапротивпожарни сектори, музејскитесали од централниот хол.

Музејските сали концепциски се орга-низирани како влез-излез со континуи-

рана одна линија, и со сопствени верти-кални комуникации. Всушност, концеп-тот ни беше континуитетот на музејскатапоставка да не го деконцентрираме соопштите и секундарните функции наобјектот. Тоа го постигнавме, и овој при-стап на организација на просторот енајголемиот квалитет за објектот.

ТЕХНИЧКИ И ЕНЕРГЕТСКИ СИСТЕМИЗа овој објект вредно да се спомене едека системите за гаснење пожар, си-стемите за греење, ладење и вентили-рање на просторот претставуваатнајактуелни и најсовремени достигну-вања во градежниот сектор.

Системите на дојава за пожар, аудиои видео опремата, агрегатските и УПСпостројки како и илуминацијата, се про-



фесионално проектирани и консулти-рани се врвните светски производителина таквите опреми. Како резултат на вак-виот пристап, посебно внимание е да-дено и на илуминацијата што може да сепрограмира во стотина варијанти од ра-ботни, викенд до празнични, а овозмо-жува перцепција на објектот од 24 часа.Тоа ја потенцира раскошната пластикана фасадите. Сè е софтверски контро-лирано, а сценаријата даваат можностза промена, односно не предизвикуванапријатност од непосакувани свет-лосни ефекти, и не предизвикува конта-минација од неконтролирана светлинана околните објекти и луѓето. Употре-бата на LED технологијата овозможувадолг животен век и мала потрошувачкана енергија. На некои сегменти дури од10 до 15 пати е поекономично од акту-елните класични решенија.

Р Е З И М ЕТолстој рекол: „Не верувајте во зборо-вите, верувајте во делата“. Оваа рече-ница ни беше и цел и водилка. Така ипристапивма, не да раскажуваме какводело направивме, туку да оставимедело за сите идни генерации какодоказ за напредокот и развојот на на-шето постоење. Се разбира вакви ком-плексни проектантски задачи не гисработуваат поединци, со нив можат дасе справат само стручни, ангажирани,професионални и посветени тимовикако тимот на „Неимар инженеринг“:Зоран, Ана, лидија, Инес, Калина, Го-рана, Билјана, Ангелина, Филип, Саше,Раде, Горан, Гоце, Атанас, Васил, Мери,Мирослав, Петар, Менче, Жане, Ар-сена...n

Зоран Петров, дипл.инж.арх.

ПОРТА 23 септември 2011332

32

ентериер

Друштво за проектирање и изведување градежни и градежно занаетчиски работиТОРУС ИНЖЕНЕРИНГ ДООЕЛул. Востаничка 51, СкопјеТел: 02/3110 847 02/3110 848Факс: 02/3138 384e-mail: [email protected] [email protected]

Од основањето во 1997 год. па се до денес Торус инженеринг има изведено повеќе станбени, деловни, индустриски, спортско рекреативни објекти како и ентериери, реставрации и завршни работи.Торус инженеринг вработува одличен раководен кадар и тим од градежни работници кои на секој проект му пристапуваат со максимален ангажман, независно од големината и сложеноста на истиот. Во објектите што ги изведува Торус инженеринг се вградуваат квалитетни материјали кои ги задоволуваат највискоите стандарди за градба.

Зголемувањето на бројот на градежни работи кои ги изведува Торус инженеринг е проследено и со константен раст на бројот на ангажирани работници, на стручен кадар и секако, на градежна механизаија. Основни задачи во развојот на нашата фирма се постојано усовршување и напредок во сите фази на градба со примена на посовремени методи и опрема

33

Во подготовка е најновото пречистено џебно издание на Законот за градење!Закупете рекламен простор на ударни позиции по промотивни цени:

- Внатрешна корица- Задна корица- Внатрешна страница- Лого на насловна корицаЗаконот за градење ќе биде доставен како додаток со Порта3, дистрибуиран до сите градежни фирми, проектантски бироа, јавни претпријатија, општини, како и во продажба за време на саемите - Технома и Саемот за градежништво 2012.Тел. за информации: 02/3243 790 и 02/3243 797


патепис Манастир свети ЈоакиМ осоговски

Душевно скривалиште во море

Во манастирот постои ретко исламско обележје, со кое цариградскиот султан го штителсветилиштето од уништување.Сличен камен со турбан постоисамо во зданието Аја Софија во Истанбул, но овој во манастиротСвети Јоаким Осоговски е по многунешта посебен затоа што и Турцитенекогаш се поклонувале пред моштите на чудотворецот свети Јоаким.

На стотина километри од Скопје, накрајниот североисток од Македонија, вонепосредна близина на бугарската гра-ница е сместен градот Крива Паланка.На излезот од градот, скршнувајќидесно преку Крива Река, на неколку ки-лометри, внатре во густите шуми на Осо-говските Планини, на 800 метринадморска височина се стига до преуба-виот комплекс на манастирот Свети Јоа-ким Осоговски. Основан е уште во 12век, познат и по името Сарандапор.Скриен во густото зеленило, далеку одградската врева, за миг ќе почувствуватекако да сте се вратиле назад во мина-тото, кога на овие простори живеел пу-стиникот Јоаким!

При секоја посета манастирот ни јараскажува својата приказна, која е соста-вен дел на нечии изминати животи, асекој од нас кон оваа приказна си додавасвои мисли и свои зборови... Се мешаатлегендите и преданијата со нешто си-гурно и проверено, создавајќи своја ви-стина и своја свест за себе. Тие приказникои се создаваат ни помагаат на патот досамосвеста, до спознание на сопственитекорени. Манастирот си има свои легендии преданија, свои верзии за ѕидањето ирушењето, за развитокот и поместува-њата, а тие приказни, ако понекогаш и несе сосема точни, секогаш се интересни.


патепис

е од ридови и шума


За манастирот на свети ЈоакимОсоговски, за пустиникот и чудотво-рец, се раскажани многубројни при-казни и легенди. Една одмногубројните легенди вели дека во11 век во Овче Поле живееле четво-рица монаси - Прохор, Гаврил, Јовани Јоаким. Кога наполниле 30 годиниживот, браќата по вера решиле да серазделат и да продолжат да живеатво пустинскиот живот, постејќи и мо-лејќи му се на Бога.

БРАЌАЈован отишол во планината Рила,

каде што денес постои големиот Рил-ски манастир. Прохор отишол кон ку-мановското село Нагоричане, ноподоцна се повлекол во клисурата нареката Пчиња. На тоа место, подоцнае изграден манастирот Свети ПрохорПчињски. Јоаким отишол во еднапештера кај селото Градец, близуКрива Паланка, но заради бандитешто пљачкосувале наоколу, отишол

во Осоговските Планини, каде штоденес се наоѓа манастирот Свети Јоа-ким Осоговски. Четвртиот светец, Гав-рил, своето место на мир и молитва гонашол во селото лесново, каде штоопстојува лесновскиот манастир. Зажал, денес само лесновскиот и Осо-говскиот манастир се наоѓаат во на-шата земја!

Близу до пештерата каде што жи-веел свети Јоаким, постои олтарскиотдел на малата црква „Света Богоро-

дица”, подигната во 12 век. Покрајместото каде што се молел светите-лот постои извор за чија вода се ве-рува дека е света. Поголемата цркваво која се наоѓаат моштите на светиЈоаким Осоговски, е изградена во 19век од градителот Андреја Дамјанови неговата тајфa. Црквата е трико-рабна базилика со 12 куполи. Изгра-дена е од делкан камен носен одселото Ранковци. Влезот во црквата еод западната страна, а десно од вле-

зот, покрај западниот ѕид се наоѓагробот со моштите на светителот. Вовнатрешноста на црквата се поста-вени шест камени столба, за секојкораб по два. Светлината влегувапреку два реда прозорци. Живописоте направен од Мирон Илиев, Григо-рие Петрович и Аврам Дичов зогра-фот од селото Тресонче, дебарско,во 1884 година. Најпозната е компо-зицијата „Проповед на свети Павле”,како и портретот на свети ЈоакимОсоговски, кој е насликан над вле-зната порта во црквата.

Во манастирот постои ретко ислам-ско обележје со кое султанот од Ца-риград го штител манастирот одуништување. Сличен камен со турбанпостои уште само во Аја Софија воИстанбул, но овој во манастиротСвети Јоаким Осоговски е по многунешта посебен, затоа што и Турцитенекогаш се поклонувале пред мош-тите на чудотворецот свети Јоаким.Во турските записи од тоа време сеопишани чудотворните својства намоштите. Тоа на своја кожа го осетиледен од турските војсководители, којдобил наредба да го протера наро-дот од манастирот и да го затворисветилиштето. При заминување од ма-настирот војсководецот со себепонел и парче од моштите, и совојската тргнал кон Крива Паланка.Но набргу војниците виделе деканешто чудно се случува со нивниотзаповедник, кој не можел да зборуваи вознемирено почнал да мавта со ра-цете давајќи им знак на војницитеведнаш да се вратат во манастирот.Ги вратиле моштите во ковчегот и на-брзо на војсководецот му се вратиласнагата и гласот. За оваа необичнаслучка војсководецот го известилсултанот во Истанбул. Тогаш Турците,по наредба на султанот, го испратиленивното обележје на заштита, а по-крај него и уште пет килограми златода се покријат штетите што му ги на-неле на манастирот.

Двете цркви, манастирските конации големата трпезарија, како и другитепомошни згради, говорат за богатиоти интензивен монашки живот во пе-риодот на турското робство. Мана-стирот и природата околу него сенавистина прекрасни и имаат долгаисторија. Мене манастирот ми ја рас-кажа својата приказна, чека на вас ивам да ви раскаже една од своитемногубројни приказни за своето по-стоење. n

текст и фото: ангел СиТНОвСКи,дипл.инж.арх.


патепис



Проектот на Жан Нувел за салата ККЛ – Луцерн, со неговиот елегантен покрив и едноставниоткубичен објект со различно обликувани фасади, е мајсторско дело на урбана конструкција

Г

29


радот луцерн се наоѓа на источниоткрај од езерото луцерн, а реката Реусго дели на два дела. Тој е еден однајстарите и најубави градови воШвајцарија, со традиционалнашвајцарска архитектура и многу кул-турно-историски споменици. Град-ските ѕидини со девете кули градениво 14 век, најстариот градски саат воШвајцарија поставен на една од нив,водната кула во реката Реус со древ-ниот мост Чапер, најстариот дрвенмост во Европа изграден 1300 година,елегантините луксузни хотели одкрајот на XIX век и шеталиштето преднив, езерото луцерн по кое сè уштепловат параброди и, секако, близинатана Алпите што го опкружуваат езерото,придонеле да стане и многу познатотуристичко место стотици години нана-зад.

Гордоста на градот луцерн по-следните десетици години е и мулти-функционалниот културен и когресенцентар (ККL- Luzerne). Тој е еден од

најграндиозните современи објекти воШвајцарија, кој му дава посебно новообележје на градот.

Објектот е лоциран на брегот наезерото, покрај железничката станицаи пристаништето, со убави визури кон

стариот град. На истата локација постоела кон-

цертна и конгресна сала изградена во1933 година, која веќе не ги задоволу-вала нараснатите потреби на објектоти градот. Градските власти решиле даизградат нов објект со поголем капа-цитет, за што е основана фондација

МУЛТИФУНКЦИОНАЛНАГОРДОСТ

културен и конгреСен Центар (ккл) во луЦерн, ШвајЦарија

Фасада на ККЛЛуцерн

Поглед кон KKЛ Луцерн – фотографијата е направена приквечер, лево е делот со концертната сала, десно делот

со главниот влез, бифето, ресторанот



(јавно-приватно партнерство) меѓу гра-дот луцерн, кантонот луцерн, Кон-цертната сала, луцерн хотелите,уметници и видни граѓани. Во 1989 го-дина е распишан меѓународен кон-курс за мултифункционален културени конгресен центар, на кој прва на-града добил францускиот архитектЖан Нувел со соработниците. Коми-сијата го зела предвид за поната-мошна разработка итретонаградениот труд на швајцар-скиот архитект Рудолф луцхер. Прво-наградениот труд на Жан Нувел бил воформа на брод кој како да ќе впловиво езерото. За градските планери иекологисти оваа идеја не била добра,и била лоша за реализација, па ре-шиле, во консултации со членовите наконкурсната комисија и членовите нафондацијата, првонаградениот кон-курсен труд да се преработи. Архитек-тот на третонаградениот труд Рудолфлуцхер одбил да продолжи понатамуда работи на проектот.

Во 1992 година, Жан Нувел добилзадача да го преработи конкурсниоттруд. За решавање на акустиката наконцертната сала бил поканет спе-цијалист за акустика, американскиотинженер Расел Џонсон ( Russel Jo-hanson). За редизајнирање на објек-тот Нувел употребил неколкуелемeнти на рефлексија, внесувањена екстериерот во ентериерот, дожи-вување на екстериерот од ентерие-рот, а повеќето функции гиорганизирал во еден едноставенобјект со кубична форма и употре-бил современи градежни материјали:

челик, алуминиум и стакло. ККл - лу-церн е градена од 1995 до 2000 го-дина и е изведена по највисокистандарди.

СОДРЖИНИ ВО ОБЈЕКТОТ Во внатрешноста на објектот се обеди-нети три основни функции:1. Култура - концертна сала и град-

ски музеј2. Конференциски дел - три сали за

конгреси или конференции 3. Угостителство – кафетерија и ре-

сторан Музичката академија која е осно-

вана во 2004 година е придружнафункција на концертната сала, со целда едуцира музичари за интрепрета-ција на класичната музика на совре-мен начин.

Концертната сала е со капацитет од1.892 седишта со површина од 2.100м²и е една од најдобрите акустични саливо светот со многу едноставен и еле-гантен ентериер. Ентериерот е решенпретежно со облоги од дрво.

Секоја година таа е домаќин натри музички фестивали: летен фе-стивал луцерн, Велигденски фести-вал и Фестивал на пијаното. Сите трифестивали привлекуваат многу по-знати музичари, диригенти и орке-стри од целиот свет, а исто така ибројна публика, љубители на убаватамузиката.

Трите сали за конференции или кон-греси се со различни капацитети: 826,838 и 847 седишта, а се проектирани иизведени да може да пружат мултиме-дијални и 3Д презентации.

Поглед од железничката станицакон KKL LUZERN –главен влез

Фасада ориентирана кон пристаниш-тето, службени и помошни простории



КАРАКТЕРИСТИЧНИ КОНСТРУКТИВНИ ЕлЕМЕНТИНА ОБЈЕКТОТ Жан Нувел употребил во партеротводни канали кои одат од езерото ди-рекно во објектот и го делат на двефункционални целини, концертнасала и конференциска сала со фоаје.Околу водните канали поставил ба-зени и фонтана, кои ја нагласуваатрефлексијата на објектот и го збогату-ваат партерот на објектот до езерото.

Објектот има правилна кубичнаформа, а над него, како да плови, е по-ставен рамниот кров со огромни стреикои допираат до езерото. Огромнатамаса на објектот ја смирува елегант-ниот едноставен покрив. Тој е по-криен од горната страна со бакаренлим, а од долната со 2.000 алуминиум-ски панели во кои се рефлектираатезерото, каналите, околината и параб-родите. Секако, највпечатливо е штообјектот има различно обликувани фа-сади, во завсиност од функцијата штоја затвораат.

Фасадата на концертаната сала,која е ориентирана кон езеротот, еобложена со панели од алуминиумскилим во три различни несекојдневнибои: темноцрвена, темнозелена и тем-носина. На оваа фасада се поставенипрозорци со различни димензии и го-лемини кои овозможуваат поглед какоод разгледница кон надвор, кон ста-риот дел од градот луцерн и околи-ната. Интересен елемент на оваафасада е и отворената тераса на по-следниот кат, од каде може панорам-

ски да го доживеете стариот град и не-говата околина. Терасата е поврзанасо партерот на објектот со надво-решни скали.

На страната кон железничката ста-ница се издига огромен стаклен кубус–блок кој однадвор е покриен со алу-миниумски жалузини. Во овој дел есместен главниот влез со хол и при-стап до сите делови на објектот, кон-гресен центар, бистро, ресторан иградски музеј на последниот кат.

Административниот дел и другитепомошни простории се ориентираникон пристаништето и се покриени соалуминумски панели, однадвор обло-жени со перфориран лим во зеленабоја.

Материјалите употребени на фаса-датата и облогата на покривот го мену-ваат погледот и впечатокот на објектотво зависност од јачината на дневнатасветлина и аголот на гледање. Водатаво каналите, базенот и фонатаната по-ставени во партерот на објектот го на-гласуваат впечатокот на рефлексија.Архитектура која ви го одзема здивот.

Проектот на Жан Нувел за салатаККл – луцерн, со неговиот елегантенпокрив и едноставниот кубичен објектсо различно обликувани фасади, емајсторско дело на урбана конструк-ција. Истиот впечаток го остава и енте-риерот на објектот во кој се соединетиповеќе функции, а секако највпечат-лива е концертната сала со нејзиниотелегантен ентериер и добрата аку-стика. n

Натка ЌОСева, дипл.инж.арх.

Поглед од надворешната терасапред концертната сала кон градотЛуцерн и езерото

Детаљ од фасадата кон езерото со прозорци со различни димен-зии и форми од кои се гледа стариот град како разгледница

Д


aрхитектура и мода

Како што дизајнерите ја обликуваатткаенината за да ги следи облитеструктури на човековата фигура, одредени архитекти ја третираат обвивката на објектот и нејзинатаструктура како единство за создавање на волуметриска формапреку кројачки техники

Архитектуракоја го обвиткува телото Реи Кавукабо -

Ком Де Гарсонс

Додека бројни изложби ја истражуваат врскатапомеѓу уметноста и модата, помалку внима-ние е посветено на нејзиниот однос со архи-тектурата и покрај големите преклопувања настратегии и техники кои ги споделуваат и по-врзуваат овие две дисциплини. Од 80-тите го-дини на минатиот век, голем број авангарднимодни дизајнери им пристапуваат на обле-ките како архитектонски конструкции, до-дека самата архитектура смело ги прифаќановите материјали и форми. Овој развој седолжи, пред сè, на бројните технолошкипредности кои извршија револуција во начи-нот на градење на објектите, и овозможијатехники на традиционално кроење како штосе преплетување, преклопување и драпирањеда станат дел од архитектонскиот речник.Облеки со нова структурална комплексностможе да се видат на модните писти и на ули-ците, како што објекти со потенциранафлуидност, иновација или интерактивностдобиваат свое место во светските урбаницентри.

Освен заедничкиот речник, архитектурата имодата се повикуваат на нашите основни по-треби за засолниште, како начин да се искажеидентитет. Во најголем дел, нивната сличностлежи во процесот на дизајнирање. Архитек-тите и модните дизајнери имаат единственоднос во тоа како мерките, димензиите и мате-ријалите се користат за создавање на дела коиќе поттикнат осознавање, восхит и најважноод сè, почит кон она што стои пред нив.

ФУТУРИСТИЧКИ ПОЧЕТОЦИЗначајни настани во напредокот на архитекту-рата и модата, во формална и културнасмисла, започнуваат во осумдесеттите годиниод минатиот век. Реи Кавукабо (Ком Де Гар-сонс) и Јохи Јамамото, првпат ја презентираатсвојата работа на Париската модна недела во1981 година. Aсиметричнaта црна облека со

отвори, додатоци и недовршени агли е во це-лосен контраст со елегантниот формален стилна останатите дизајнери. Колекцијата станувапредизвик за ново толкување на модата, жен-ственоста и убавината.

Следната година архитектот Бернард Чумиго дизајнира проектот Parc de la Villette воПариз - место инспирирано од постмодерни-стичките идеи на деконструктивизмот, и какоодговор на филозофијата на Жак Дерида ста-нува експеримент во простор и форма, и затоа како влијае врз човековата способност зараспознавање и интерактивност. Дизајнот наЧуми го деконструира традиционалниотначин на поимање на архитектонскиот при-стап.

АРХИТЕКТУРА КОЈА СЕ ОБлЕКУВАМодните дизајнери како Александeр Меквинили Исеј Мијаки покажуваат дека архитекту-рата е поврзана со модниот дизајн на повеќенивоа. Преку спој на новини и оригиналност,тие креираат чувство на носталгија, видени воформа на иконични објекти. Со интегрирањена метали, лесни стакла и пластика, структу-рата на нивната облека ја нагласуваат остриагли. Материјалите што се употребуваат несамо што кореспондираат со новата етичкамода туку се произведени како био-разград-ливи, рециклирачки материјали, со сличен кон-цепт на зелен дизајн или самоодржливаархитектура.

И на двете полиња се работи за надворешнаобвивка и внатрешна структура, кои интегри-раат технологија. И како што дизајнерите јаобликуваат ткаенината за да ги следи облитеструктури на човековата фигура, архитектитеДилер Скофидио и Ренфро ја третираат об-вивката на објектот и нејзината структура какоединство за создавање на волуметрискаформа преку кројачки техники.

Иако и двете дизајнираат структура која ја



Исеј Мијаке,1999

Порт терминалЈокохама,ФОА


обвиткува тело или архитектонски простор, јапон-ските дизајнери Ком Де Гарсонс, Јохи Јамамото илиРеи Кавакубо го фокусираат својот дизајн кон про-сторот помеѓу телото и облеката. Според анало-гија, дизајнер може да биде заинтересиран не самоза обвивката туку и за нејзиниот спој со внатреш-ниот простор.

Во Итабаши - Токио, архитектот Шигеру Бан засвоите клиенти спојува современ дом со отворе-ност на традиционална јапонска архитектура. Ку-ќата се состои од елегантен блок на две нивоа соотворен простор за живеење, наткриен со триаго-лен покрив. Наместо ригидна структура по периме-тарот на објектот, Бан го облекува со едноставнабела завеса, која ја регулира транспарентноста по-меѓу надворешноста и внатрешноста. „Мис ја из-мисли стаклената завеса“, појаснува Бан, „Јасупотребив само завеса“. Поетичноста на овој објектлежи во амалгамот на едноставноста, убавината,спојот на старото и новото, и комбинирање на со-времени материјали во нова интерпретација најапонските стилови.

КУЛТУРЕН ИДЕНТИТЕТОна што импресионира во дизајнот на Кавакубо енејзината желба да креира целосно опкружувањеза нејзината работа – таква што обединува не самооблека туку и дизајнот на изложбениот простор,графиките и мебелот. Онака како што претставни-ците на Баухаус имале тенденција за создавање наgesamtkunstwerk - синтеза на уметностите. Иакомодниот дизајн и архитектурата имаат за задача даго обвиткаат и заштитат нашето тело, тие овозможу-

ваат експресија на идентитетот, без разлика дали сетие лични, политички, религиозни или културни.

Додека облеката го открива личниот идентитет налуѓето, архитектурата го одразува социјалниот иден-титет на нејзините жители. Ако формата ја следифункцијата, надворешноста на објектот ја отсликуванејзината вистинска намена. Од друга страна, објек-тите стануваат статусни стимболи. Така, „Прада“ со-работува со реномирани архитекти за да укаже насовремен дизајн како во нивната мода така и во нив-ните административни згради или продавници. Јапо-нија, од друга страна, отсекогаш е поврзана сотрадиција на креативност. Дизајнерите како Ком ДеГарсонс имаат концептуален однос кон нивната ра-


Јаниа Ватанабе- Ком Де Гарсонс, 1999

Куќа во Итабаши -Токио, Шигеру Бан

334



бота, што не е случај со многу престижни брендовикако „Диор“ и „Шанел“. Нивната работа е поврзанасо архитектурата, но културно-социјалната заднинадозволува толкување на новите идеи на различенначин.

АРХИТЕКТОНСКА МОДАПотребата за архитектонска екстравагантност, техно-логиите на компјутерскиот дизајн и иновациите во гра-дителството, ги примораа архитектите на следење напоследните трендови. Титаниумската облека на му-зејот во Билбао на Френк Гери, линерните и ап-страктни скулптурални форми на Противпожарнатастаница Витра на Заха Хадид или „анти-иконите“ на

Рем Колхас како Кинеската централна телевизија(CCТV) во Пекинг се само дел од визионерските ди-зајни, кои воведоа нов пристап на архитектонскитетрендови.

Употребата на напреден текстил во архитектуратаго променија изгледот на привремените и перма-нентни структури, додека фасади со зголемена транс-парентност, со чипкасти перфорации или бои гиобвиткуваат денешните градби. Геометријата на еднаколекција на Ив Сент лорен пак, ја има својата инспи-рација во иконичниот облакодер Геркин во лондон -апстрактни дијамантски и асиметрични форми со го-лема и драматична графика.

Иновативен чекор во модната дизајнерска пракса

прави и реномираниот дизајнер Хусеин Чалајан.Идејата на неговата изложба „Дали е мода илимебел?“ во која манекените носат мобилна архитек-тура, е дека иновативниот дизајн може да биде про-најден насекаде и во кое било време. Покривките застолот на овој дизајн стануваат облека, а масата сетрансформира во женско здолниште.

Ова се само дел од стиловите што ги обединуваатденешната архитектура со дизајнот и полека ги затво-раат разликите што беа фокус на двете индустрии, от-кривајќи ги сличностите и комплексноста која и дветеги носат. n

Бојана ФилиПОвиЌ, дипл.инж.арх.

Музеј во ТелАвив, ПрестонСкот Томас

Хусеин Чалајан, 2007

И


современа музејска архитектура

м се восхитуваме на Седумте чуда наСтариот свет, на генијалноста на анти-чките архитекти и нивното визио-нерство, нивната решеност да создадатнешто што не било видено дотогаш...Се чини дека тој сон е вечен и подед-накво присутен низ сите епохи на чо-вештвото, особено денес, соневеројатниот напредок на техниката итехнологијата. Но, денес токму во тоа епроблемот: како да се создаде објекткој ќе се издигне од морето „модернизгради“ што никнуваат на секој чекор, акој истовремено ќе биде свеж, прово-кативен и функционален? Или, уштепоточно: како да се изгради музеј сотакви карактеристики? Се чини дека не-колкуте архитекти со своите зданија, закои ќе стане збор, го нашле одговорот.

УлИЦИТЕ НА ЊУЈОРК (1)1929 година Њујорк е размрдан од дванастани кои си контрираат со ужаснаиронија: отворањето на МоМА (Museumof Modern Art) од страна на влијател-ните лили П. Блис, Џ. Саливан и Џон Д.Рокфелер Помладиот, кои „добилеидеја да ја предизвикаат конзерватив-носта на традиционалните музеи”; икрахот на Вол Стрит кој остави гладнидесет милиони луѓе, кои протестираапред Конгресот и ги симнуваа сопстве-ните знамиња - оние на кои ништо неим значи идејата на Рокфелер. Но,МоМА не е основан за да ги привлечешироките народни маси, тој е повеќеелитистички музеј, чија цел е да црпиод современите авангардни движења.

Интересно е што цели десет годиниМоМА нема сопствен објект (отворен воХекшеровата зграда со шест изнајменипростории за галерии и канцеларии), зада во 1939 година се пресели во првиоттраен дом International Style buildingна 53. Улица на Менхетен. Од почет-ната колекција со осум графики и еденцртеж, МоМА низ годините стигнува добројка од 150.000 слики, цртежи,скулптури, графики, фотографии;20.000 филмови и проекции и 300.000книги, брошури, списанија - број што нее конечен. Стариот објект ја губи функ-ционалноста и МоМА спроведува долгапотрага по архитект, кој нема само дадогради неколку делови, туку ќе може

различните згради и делови да гитрансформира во унифицирана це-лина. Јапонскиот архитект Јошио Тани-гучи во 1997 година е избран заархитект на новиот објект, односнокако победник на натпреварот со ди-зајнот што „ќе го трансформира восмел музеј и ќе го задржи неговиот ис-

ториски, културен и социјален кон-текст”.

Изградбата започнува во 2001 го-дина, а МоМА е повторно свечено отво-рен на 20 ноември 2004 година. Низсвојата историја, музејот ја користи ар-хитектурата како средство за регенера-ција, а последниот завршен проект со

зафатнина од 630.000 м2 (што е речисидвојно повеќе од првобитниот про-стор), ја претставува најшироката реде-финиција од основањето пред 77години, што ги комбинира новите про-стори со оригиналната архитектура, ина тој начин ја зголемува динамичнатаколекција. Така, ремек-делата на мо-

Архитектура заради Уметност (I)

Градината на Аби

Рокфелер ивлезот во

МоМА



дерната скулптура и рефлектирачкитебазени ги дочекуваат посетителите наГрадината на Аби О. Рокфелер, која Та-нигучи ја карактеризира како „можебинајизразениот единечен елемент на Му-зејот денес”.

Со дизајнот на МоМА, Танигучи де-монстрира дека архитектонската екс-

пресија и вистинската околина за изло-жување на уметноста можат бри-лијантно да се согласат. Резултатот е„идеална околина за уметноста и лу-ѓето, создадена преку креативната идисциплинирана употреба на светли-ната, материјалите и просторот”.

УлИЦИТЕ НА ЊУЈОРК (2)35 улици подолу од МоМА, во центаротна Менхетен, со поглед на ЦентралПарк, впечатливо се издвојува едночудно здание од издигнатите облако-дери - Музејот Гугенхајм.

Основана во 1937 година, колек-цијата од една галерија сместена во из-

најмен простор, расте до пет галерииво Европа (Дојче Гугенхајм во Берлин;Пеги Гугенхајм Колекција во Венеција иГугенхајм во Билбао) и Америка(њујоршкиот Гугенхајм и музејот Гуген-хајм Ермитаж во лас Вегас). Од нив, му-зеите во Њујорк, Билбао и лас Вегас сесо специјално дизајнирани објекти.

Основач на групацијата е милионе-рот Соломон Р. Гугенхајм, кој сакал дасоздаде галериски простор, што би билисто толку стимулативен, колку и де-лата изложени во него.

Во јуни 1943 година, архитектотФренк лојд Рајт добива писмо од умет-ничкиот советник на Соломон Гуген-хајм, Хилда Ребеј, во кое се вели: „…сакам храм на духот, споменик !”. Рајтне бил особено воодушевен од Њујорккако место за изградба на проектот -„Њујорк е пренаселен, пренатрупан, иму недостига архитектонски стил”, носепак ја прифатил задачата со цел даизгради објект кој ќе биде спротивностна строгата мрежна шема на Менхетен,не само екстериерно туку и интери-ерно; со заобленост што ќе ја руши от-сечноста на Менхетен.

Изградбата траела неочекувани 13години (и Рајт и Гугенхајм не го дожи-веале завршувањето), а проектот чинел2 милиони долари.

„Музејот на Необјективното Сли-карство” (како што уште е познат) билотворен во 1959 година со возбуда иконтроверзии. Овој бетонски „превртензигурат” во себе содржи симфонија одтриаголници, овали, лакови, кругови иквадрати, трудејќи се да им опонира навештачките и сувопарни форми наЊујорк со природната форма нашколка од наутилус. Критикуван декасоздал околина која ја надгласувауметноста во неа, Рајт вели: „создадовзграда што ќе биде во совршена хармо-нија со уметноста”.

На влезот во фоајето, посетителитеги дочекува спирална рампа, што по-степено се искачува до стаклениот по-крив. Идејата на архитектот епосетителот да се искачи до врвот назградата со елеваторот од фоајето, апотоа природно да биде воден низглавниот изложбен простор што сенаоѓа на спиралните ѕидови околу 2метри широката рампа. Странично одрампата, во внатрешноста на објектот,се наоѓаат споредните галерии со по-времени изложби, а тука се и рестора-нот и кафе-барот на десетиот кат сопоглед на Централ Парк. Објектот е ре-ставриран од 1990 година до 1992 го-дина, а во 2001 година под Голематаротонда е изграден Театарот на СкелерЦентарот за уметничка едукација.

МоМА- дозирана играсо светлината,материјалитеи просторот

Музејот Гугенхајм, Њујорк - контраст на строгатамрежна шема на Менхетен



КАлИФОРНИСКИОТ ЦВЕТ ВО БИлБАОРастечката Соломон Р. Гугенхајм фондација, во1997 година го добива своето второ препознат-ливо здание, овој пат во центарот на Билбао, Шпа-нија. И додека за New York Times тоа е „прватаголема зграда од 21 век”, за повеќето од Шпан-ците е „калифорниски карфиол”. Но, неоспорно едека се работи за најспомнуваното ново зданиеод 1998 и 1999 година во архитектонските кру-гови.

Калифорнискиот архитект Френк О. Гери мувдахнал експресионистички дух на својот колос од32.500 м2 челични рамки, титаниумски паноа и ва-ровнички блокови.

Оваа невообичаена комбинација на интерконек-тирани форми се огледува во ортогоналните бло-кови варовник во контраст со заоблените и извиениформи од титаниум. лоциран до речниот брег наНервион, 16 метри под нивото на градот, музејот гипречекува посетителите со широките скали, кои на-долу водат до музејскиот хол, што е малку невооби-чаено за институционални згради. Но, во случајов енеизбежно заради разликата во нивоата меѓу реч-ниот брег и градот, а истовремено ѝ овозможува назградата, висока повеќе од 50 метри, да се вклопиво градскиот пејзаж, притоа не пречејќи во видикотна другите згради.

ирена Т. Петровска

Спирали, триаголници, лакови и овали, споени во совршенахармонија со уметноста

Невообичаена комбинација на интерконектираниформи: ортогонални блокови варовник и извиениформи од титаниум, Музејот Гугенхајм во Билбао

III Македонска бригада бр.72, 1000 Скопје (во склоп на салонот за Пежо автомобили)тел: 02 3111-000|02 3112-000|факс: 02 3113-666 • е-mail: [email protected]

www.aeg-pt.com


рубрика

40

сеќавање


рубрика

41

експерт архитектура

Во теоријата на ентериерите прецизно епојаснет феноменот на поткровјата,зошто луѓето толку сакаат да живеат вотаков простор, зошто најубавите спалнисоби се секогаш во поткровјата ... При-влечноста на овие простори за домувањесе крие во присуството на повеќе ѕидни итавански површини отколку во стандард-ните станови. Ѕидовите значат закрила,сигурност. Покрив кој можеме да го до-преме со едната рака секогаш го зато-плува додатно ентериерот. Сепак, саматаорганизација на живот во поткровјето евоедно дилема и задоволство, зашто не елесно да се уреди ваквиот простор, осо-бено да се опреми со мебел.

Префинето и софистицирано, тоа еклучниот збор кој го детерминира на-шиот денешен простор. Примарниот по-зитивен зафат бил добриот проект засевкупниот простор на овој 4-собен по-ткровен стан. Потоа и деталите: заме-ната на стандардните прозорски окнасо нови алуминиумски лизгачки вратизастаклени со термопан, како и внат-решните врати со нови. Натаму, просто-рот е најнапред демаркиран соотворање на одредени ѕидови и неговопроширување. Потоа е дематеријализи-ран со постапката на боење на ѕидовитеи таваниците во снежно бело. Изборотна ќерамички плочки со ефект и димен-зии на дабов паркет под кои се криеквалитетно подно греење, е само уштееден податок кој говори во насока наквалитетот на овој објект генерално.

Сосема белиот мебел, како плоче-стиот така и тапацираниот само гоправи просторот уште повоздушест,отворен и флуиден.

И одеднаш среде оваа мекост од-делни динамични точки: скали, библио-

тека, во темната африканско венге за-вршница нанесена врз дабовото дрво.

Тенденциозно малкуте комоди, ед-ната за ЛЦД и втората трпезариска, сеизведени во фурнир со бел ефект, за ис-тите да се стопат со заднината.

Погледите низ куќата во ентериерот -

од соба в соба, од ниво на ниво, одвнатре кон надвор - значат голем придо-нес во просторниот квалитет. Отсу-ството на контрастот во боите кајмебелот овозможува стопување на раз-личните зони во рамките на единстве-ниот простор, кој е помалку опремен со

мебел. Во скоро празните соби погле-дите се фокусираат на уметничкитедела на ѕидот и на одредените доми-нантни парчиња мебел и скулптури.Особено убав детаљ се доминантните имаркантни инокс лустери во вид на го-леми сфери опремени со халогено


ентериер

Поткровје колку добро звучи

Бело софистицирано и елегантно, наместо празно и стереотипно

И потоа одеднаш среде оваа м

Тенденциозно малкуте комоди, е

Погледите низ куќата во е

Животот во просторите со о

- извонредниот избор на в

- инокс завршница за сите е - застаклени врати во

и

- детаљот со висока бар-маса за п П

Ноќната зона е наполно о

А кога сме веќе кај белото и кај чувството за нежност и ч

И покрај своето име - детска, о

В

светло. Влезот во станот ја креира сцената на

ентериерот. Подната обработка (начи-нот на редење) го нагласува ефектот наекспанзија на просторот.

Животот во просторите со отворенплан каде има минимум прегради помеѓузоните како тука, полутранспарентнапреграда со кујната, драматично ја зго-лемува перцепцијата на ентериерот.

При ваквата постапка важно е да несе занемари приватноста и конзистент-носта на другата зона во станот, а тоа еноќната. Во случајот на овој објект спал-ните за децата се на кат, односно подпазувите на покривот.

Погледнете само како е добар спојотпомеѓу дневната соба и кујната, дис-кретно отворена кон трпезаријата, нобидејќи е апсолутно бела таа се стопувасо ентериерот, а и со карактерот на до-маќинката и нејзините афинитети во гот-вењето. Оваа кујна е добар избор заоние што сакаат да готват во друштво.

Ова е новата омилена завршницамеѓу нашиот народ, ултрамодерна.

Белиот ефект врз дабовиот фурнирво комбинација со сегменти од егзо-

тични фурнири како декорација е по-веќе од посакувано сценарио. Егзотич-ните фурнири како на пример овој,употребен за изработка на високата вит-рина во кујната им го предлагаме наоние што одбираат користејќи го соп-ствениот интелект и срце, за задовол-ство во кујната.

Нејзината модуларност и богат рангна решенија, го прави секој проект воз-можен, и над сè според вашиот ,,персо-нален вкус во готвењето“. Зошто?

Затоа што е полна изненадувања, примаксимална сигурност во квалитетот иудобност при користењето. Затоа штонејзините размисли на тема ,,кујна“ семногу напред... благодарение на нејзи-ните високи технички и естетски квали-тети. . . и благодарение на еден комфорени сценографски декоративен стил.

доц. д-р Елена НИКОЉСКИ ПАНЕВСКИдипл.инж.арх.

фото:Владимир СЕКУЛОВСКИ


- извонредниот избор на в

- застаклени врати во

и

во соработка со:

45

45


наука

Може да се каже дека во развојот на италијанската и европската архитектура

воопшто, Паоло Портогези игра слична улога како Роберт Вентури во американската. Како директор на Архитектонското биенале, во 1980 година тој ја организира изложбата ,,Присуство на минатото“, со што во Европа официјално започнува постмодерната. Познавањето на теоријата и историјата на архитектурата Паоло Портогези го докажува преку подигањето на плоштадот во Поџореале, Сицилија (1986). Неговата концепција ги содржи препознатливите традиции карактеристични за италијанските плоштади, кои содржат општествени,

културни и деловни содржини, а се обликувани со тремови на колонади, со незаменливата саат-кула и имаат убав партер. Џанкарло де Карло (1929) најчесто гради објекти во непосреден контакт со историските, при што на умешен начин ги поврзува во една функционална и обликовна целина. Во сите тие зафати тој покажува студиозен пристап за т.н. позитивен контакт меѓу старото и новото, како на пример кај училиштето во Урбино (1979).Италијанските творци во втората половина на ХХ век подеднакво го прифаќаат инженерското и волшебното во архитектурата, при што може да се каже дека еднакво признание заслужуваат сензибилната инженерска

конструкција на Пјер Луиџи Нерви и метафизичките дела на Карло Скарпа. КАРЛО СКАРПА (1906-1978) спаѓа меѓу највлијателните италијански архитекти на ХХ век. Тој ја има завршено Академијата на убавите уметности во Венеција, каде што станува директор на Архитектонскиот институт (1972-1978). Повеќе од 30 години тој е консултант на Венецијанското биенале, со што игра значајна улога во италијанската архитектура. Големи признанија за своите дела Карло Скарпа добива дури на почетокот на 50-тите години од минатиот век, најчесто поврзани со реставрацијата и ревитализацијата на музејски објекти. Такви примери се:

Академијата во Венеција (1952), Националната галерија во палатата Абателис во Палермо (1953-1954), музејот Корнер во Венеција (1953-1960), шест простории во Галеријата Уфици во Фиренца (1954-1960, во соработка со Игнацио Гардела и Џовани Микелучи) и други. Најголемо внимание привлекува ентериерното обликување на музејот Кастелвекио во Верона (1956-1964), каде што Карло Скарпа постигнува непосреден дијалог меѓу старото и новото. Тоа го прави врз основа на јасен контраст и совршено изведени детали во согласност со употребениот материјал, така што создава една метафизичка атмосфера.

ИТАЛИЈА (6)МИХАИЛ ТОКАРЕВ: 100 ГОДИНИ МОДЕРНА АРХИТЕКТУРА (117)

КНИГА 2: ДОСТИГНУВАЊАТА НА ОДДЕЛНИТЕ ЗЕМЈИ - РЕЗИМИРАНИ ИЗВАДОЦИ

Џ. де Карло. Училиштето во Урбино. Изглед

Џ. де Карло. Училиштето

во Урбино. Внатрешност

К. Скарпа. Музејот Кастелвекио,

Верона. Изглед

К. Скарпа. Музејот

Кастелвекио, Верона.

Внатрешност

П. Портогези. Плоштадот во Поџореале


рубрика

45


45

урбанизам

Б


рубрика

46


46

[email protected]

„ГВ“ ДООЕЛдруштво за производство

трговија и услуги

Ул. „Сава Ковачевиќ“ лам.2, 1/1-2

реон 77, Скопје

Тел: 02 2720-214, 2720-215

Факс: 2720-216

канцелариски материјалдруштво за производство

канцелариски материјалканцелариски материјалканцелариски материјалдруштво за производстводруштво за производство

канцелариски материјалДруштво за

инжинеринг и изведба на објекти

Димитрије Чуповски 2, 1000 Скопје Република Македонија Телефон: 389 2/ 3111200, Факс: 389 2/ 3111701, 3112606

E-mail: [email protected] , [email protected]

070 387 535070 385 585

HYPERDESMO®

ТРАЈНО ЕЛАСТИЧНАУВ - СТАБИЛНАЕЛАСТИЧНА на - 40С

ЛЕСНО ЗА ИЗВЕДБА

[email protected]

www.alchimica.mk

Тел.: 02 3122284

ДООЕЛ ТАТЈАНА

8 Mарт, бр. 2, 1000 СкопјеТел.: +389 2 3110 624

+389 2 3110 901Факс: +389 2 3110 546

[email protected]

DVORNIKЛична заштитна опрема

од 1990

[email protected]

„ГВ“ ДООЕЛдруштво за производство

трговија и услуги

Ул. „Сава Ковачевиќ“ лам.2, 1/1-2

реон 77, Скопје

Тел: 02 2720-214, 2720-215

Факс: 2720-216

канцелариски материјалдруштво за производство

канцелариски материјалканцелариски материјалканцелариски материјалдруштво за производстводруштво за производство

канцелариски материјалДруштво за

инжинеринг и изведба на објекти

Димитрије Чуповски 2, 1000 Скопје Република Македонија Телефон: 389 2/ 3111200, Факс: 389 2/ 3111701, 3112606

E-mail: [email protected] , [email protected]

Mob: 071 673 895e-mail: [email protected]

070 387 535070 385 585

HYPERDESMO®ТРАЈНО ЕЛАСТИЧНА

УВ - СТАБИЛНАЕЛАСТИЧНА на - 40СЛЕСНО ЗА ИЗВЕДБА

[email protected]

Тел.: 02 3122284

ДООЕЛ ТАТЈАНА

8 Mарт, бр. 2, 1000 СкопјеТел.: +389 2 3110 624

+389 2 3110 901Факс: +389 2 3110 546

[email protected]

DVORNIKЛична заштитна опрема

од 1990

Орце Николов 93/8

Покрив кој трае со генерации.ТОНДАХ Македонија АДИГМ Пролетер бр. 1МК- 2310 Виницае-маил: offi [email protected] www.tondach.com.mk

Телефони: ++389 / (0)33 361 332 ++389 / (0)33 362 152Факс: ++389 / (0)33 361 780

www.porta3.com.mkГРАДЕЖНИШТВОАРХИТЕКТУРАЕКОЛОГИЈА

29ти Ноември бр.60

ГРАДЕЖНИШТВОАРХИТЕКТУРАЕКОЛОГИЈА

Проектот „Стокхолм Арена“, кој многумина гонарекуваат „Ниа Содерштадион“, ќе бидеповеќенаменски стадион во главниот градна Шведска. Се работи за стадион кој мо-ментно е во изградба, и се очекува конкрајот на 2012 година да биде пуштен воупотреба, со што метрополата во оваа скан-динавска земја треба да добие еден однајмодерните фудбалски и спортскиобјекти во овој дел од Стариот континент.Откако ќе биде изградена, „СтокхолмАрена“ ќе биде домаќин на еден од најпопу-ларните фудбалски клубови од Шведска,Хамарби, кој ќе го замени својот досегашенстадион со овој модерен објект по ситестандарди на ФИФА и УЕФА. Новата гор-дост на Стокхолм ќе има капацитет од30.000 места за фудбалски натпревари, до-дека за настани од типот на концерти, мототрки, натпревари во брзо лизгање и коњичкинатпревари, капацитетот ќе може да се по-дигне и на 40.000 места.

Вкупната цена на градба на арената из-несува 290 милиони евра, а финансирањетое помогнато со продажба на простор за ко-мерцијални цели во рамките на стадионот,како и преку дирекна инвестиција од новиотсопственик, Градот Стокхолм и компанијатаСГА Фастгетер.

За да се користи во текот на целата го-дина, „Стокхолм Арена“ ќе добие најсовре-

мен двослоен лизгачки покрив, кој ќе овоз-можи беспрекорно одвивање на спортскитенастани без разлика на временските услови.

Трибинскиот простор ќе биде реализи-ран на две нивоа. Секое од нивоата треба дапонесе по 15.000 места, што пак дополни-телно ќе ја имплицира симетричноста на по-ниското и повисокото ниво. Вопоттрибинскиот простор ќе има големофоаје, кое ќе им овозможи на гледачите по-добра циркулација низ просторот и мож-ност да користат дел од комерцијалнитекапацитети, кои ќе бидат вметнати во објек-тот. Висината на покривот ќе биде 35 метри,а арената ќе има и паркинг простор за 2000возила.

За добра комуникациска поврзаност,гледачите што ќе решат да го користатградскиот превоз ќе имаат шест подземнипостојки во близина на објектот во дол-жина од 1000 метри, околу 40 автобускилинии кои ќе сообраќаат во овој дел од гра-дот, како и користење на класичните же-лезнички услуги. Околината на новатагордост на Стокхолм ќе биде уредена сонеколку пешачки и велосипедски патеки.

Во текот на градежната фаза, Швеѓа-ните пресметаа дека на изградбата на аре-ната ќе работат 1600 работници, додека поизградбата на арената ќе бидат вработениоколу 600 нови работници.

Сашо КузмановСКи


спортски храмови„СТОКХОЛМ АРЕНА“, СТОКХОЛМ, ШВЕДСКА

Стадион од „светска класа“

во Стокхолм

ФАКТИ ЗА „СТОКХОЛМ АРЕНА“ - Стокхолм, ШведскаСедишта: 30.000Отворање: декември 2012Вредност на градба: 290 милиони евраДизајн: White ArkitekterИнвеститор: Град Стокхолм и SGA Fastigheter ABИзведувач: Peab Sverige AB

Најважниот настан во годината одобласта на Информатичката техно-логија во АИГ (архитектура, инжене-ринг, градежништво) индустријата еAutodesk University 2011. Autodesk -бидејќи токму софтверскиот гигантAutodesk Inc. е организатор, а Uni-versity - бидејќи по обемот и карак-терот на содржината, овој настан евистински Универзитет на знаење.Впрочем и самите бројки укажуваатна популарноста на настанот. Мина-тата година, над 7.000 директниучесници, 40.000 онлајн учесници и400 говорници зедоа учество на Au-todesk University 2010, каде следеанад 500 стручни предавања. Овогодишниот Аutodesk University2011, ќе се одржи во Хотел Вене-цијан, во Лас Вегас, САД, од 29ноември до 1 декември 2011 година.Иако дотогаш има уште два месеца,сепак Autodesk Inc. уште сега ги

објави условите на присуство, про-грамата и членството. Овогодишнитеучесници ќе уживаат во изборот одповеќе од 800 предавања и работил-ници, кои ќе ги опфатат „најжеш-ките“ теми во полето: лидерство водизајнот, иновативни стратегии, веб,cloud и мобилни технологии, про-цеси на работа, визуелизација,одржливост и менаџмент на про-мени. Зошто АУ 2011? Во исклучи-телно брзиот свет во кој живееме, АУ2011 е одлична прилика за:

• надградба на своето техничкознаење преку присуство на преда-вања и работилници на кои се тре-тираат над 1500 теми од областана бизнис стратегиите и проце-

сите, forward-thinking техноло-гиите, најдобрите практики и так-тички пристапи при користење насофтверите Autodesk;

• збогатување на деловните контактипреку интензивно дружење кори-стејќи го своето присуство на на-станите, но и привилегиите да себиде дел од социјалните мрежи игрупи како Facebook, Twitter иLinkedIn;

• официјализирање на своетознаење преку бесплатни подготви-телни курсеви и сертификационииспити за најпознатите софтвериAutodesk од верзијата 2012, какошто се Autocad, Inventor, Civil 3D,

Revit Architecture, 3DS Max иMaya. Подготовките за полагањатаги вршат врвни предавачи и ав-тори;

• увид во истражувачките проекти наедна од најделотворните компа-нии во светот, преку следење напрезентации за новите трендови,барања и развој на технологии.

Едноставно, АУ е годишен настан накој учесниците се трудат да ја зголе-мат својата продуктивност и компе-титивност. Тоа задоволство,годинава учесниците ќе ги чини:

• Пакет влезница за трите дена –2.345,00 долари (1.845,00 долариза уплати до 11 октомври 2011)

• Влезница за еден ден – 665,00 до-лари

• All-inclusive пакет со вклученипакет влезници за трите дена сохотелско сместување и храна –


технологии

најважниот настан во годината

Au

tod

esk

University 2

011


технологии

2.595,00 долари (2.095,00 долариза уплати до 11 октомври 2011).

Сепак, потенцијалните заинтереси-рани од Македонија, треба да бидатсвесни дека покрај патните тро-шоци, за влез во САД е потребна ивиза, за која Autodesk би можел дасе погрижи за писмото за покана ислично.

Останатите, не го про-пуштајте Autodesk University Virtual(AUV), online верзија на самиот на-стан. AUV нуди бесплатно следењена:• над 250 онлајн и снимени преда-вања на три јазика: англиски, шпан-ски и португалски• AU TV – специјални прилози• виртуелно следење на саемската

хала во која голем број компании гипретставуваат своите продукти иуслуги.Најдоброто од сè е што сите пону-дени предавања се снимени за подо-цнежно нивно прегледување.Впрочем, и денес доколку приста-пите на www.au.autodesk.com, ќенаидете на архива од предавања одАУ од претходните години, кои би

можеле да ги погледнете. Користе-њето на АУ е бесплатно, откако ќе серегистрирате. Тоа можете да го сто-рите на погоре спомнатата веб ад-реса. Регистрацијата за присуство наАУВ започнува на 12 октомври 2011година, додека првичните прикажу-вања се закажани за 18 октомври2011 година кога се очекува дабидат поставени неколку офи-цијални подготвителни предавања заполагање на официјалните тестови. Америка е навистина далеку. Осо-бено доколку одиме на усовршувањена нашите способности за кори-стење на софтверите, како што е АУ2011. Груба проценка е дека трошо-ците за еден учесник од Македонијада присуствува на АУ 2011, би изне-сувале најмалку 3.000,00 евра. Самипроценете ја економската оправда-ност. За да им ги скрати маките, Au-todesk годинава организиралокализирани верзии на АУ 2011 итоа во Јапонија, Кина и Бразил. Мо-жеби во иднина ќе имаме среќа даприсуствуваме на некоја таква во со-седството или во Македонија.„Autodesk university AU е место кадеархитектите, инженерите и дизајне-рите се сретнуваат со индустрискитеи технолошките лидери за подоброда ги разберат новите технологии,да разменат искуства за најдобритепрактики и да формираат нови биз-нис стратегии“.

Трајче Стојанов, дипл.инж.арх.

5


експерт БРИТАНСКИ ИСКуСТВА

Развојот на организационите науки, менаџментот, ли-дерството, информациските науки и технологии, ком-петитивноста и глобализацијата се само дел одфакторите што имаат предизвикано трансформација

на просторните аспекти на работното место во изминатиот пе-риод. Овој тренд станува се поприсутен во последната деце-нија, и особено во последните неколку години, кога во услови наглобална економска криза штедењето станува еден од клучнитесегменти кои придонесуваат за деловен и приватен економскиопстанок. Штедењето уште повеќе е значајно во рамките на јав-ниот сектор, каде економските притисоци се поголеми со огледна зголемените побарувања за социјална помош и јавни услугиво услови на економска криза, а кои вообичаено се совпаѓаат сопериоди на намалени даночни приходи како резултат на нама-лената економска активност. Затоа, веројатно, не е зачудувачкишто и во приватниот и во јавниот сектор се инвестираат финан-сиски средства за да се трансформираат работните места ворамките на организацијата, а со цел да се реализираат долго-рочни заштеди врз основа на кои ќе се стане или поконкурентенили пак, ќе се намалат трошоците на работењето и ќе се зголе-мат шансите за опстанок во наредниот период. Заштедите, во-обичаено, се пројавуваат во неколку основни сценарија, како например:

• Намален деловен простор кој се зема под наем - во условикога организацијата го изнајмува деловниот простор, доколкусе успее преку реорганизација на работните места да се на-мали деловниот простор кој го закупува организацијата,тогаш при следното обновување на договорот за наем на ра-ботното место, организацијата ќе биде во можност да ја на-мали површината на закупен деловен простор и преку тоа даги намали своите трошоци на работење.

• Намалена потреба од деловен простор во сопственост и из-најмување на вишокот - во услови кога организацијата е соп-ственик на деловниот простор, доколку прекуреорганизацијата на работните места се намали потребниотпростор за оваа намена, вишокот ќе може да се изнајми, а сотоа не само што ќе се намалат трошоците на работењето тукуи ќе се реализира континуиран приход се додека можат данајдат заинтересирани лица за изнајмување на просторот.

• Намалена потреба од деловен простор во сопственост иотуѓување на вишокот - во услови кога организацијата е соп-ственик на деловниот простор, доколку преку реорганиза-цијата на работните места се намали потребниот простор заоваа намена, вишкот ќе може да се отуѓи. Така, не само што ќесе намалат трошоците на работењето туку и ќе се реализираендократен капитален приход со кој може да се поткрепи фи-нансиската состојба на организацијата.

Во Обединетото Кралство последниов пристап е особеноприсутен во изминатата деценија во рамките на јавниот сектор.Преку разни форми на реорганизација и консолидација се пра-ват обиди да се намалат потребите за деловен простор при штонеговиот вишокот најчесто се отуѓува. На тој начин се компен-зира за намалените финансиски средства кои организациите одјавниот сектор ги добиваат од државниот буџет.

Во приватниот сектор, ваквиот процес не секогаш завршувасо продажба на објектот. Честопати постарите објекти, коитешко можат да се издадат или продадат, се рушат бидејќи натој начин се одбегнува плаќање на локалниот данок за деловнипростори, како и на сметките за вода, струја, гас, телефон и сл.,додека земјиштето останува во сопственост, за во некои подо-бри времиња да се изгради или да се отуѓи. Последниов при-стап има негативни последици за средината во која овие објектисе наоѓаат затоа што доаѓа до нарушување на урбаната слика вотој дел на градот.

Во 2004 година британската конуслтантска фирма DEGW ивладината Office of Government Commerce - OGC имаат изготвеноизвештај под наслов „Работење без ѕидови – увид во трансфор-мација на работното место во владата“ (Working Without Walls –An Insight into Transforming the Government Workplace), во кој сепретставуваат принципите врз кои почиваат промените на работ-ното место во службите на владата. Очекувањата се дека овиепромени ќе резултираат во подобри деловни простори, кадепреку примена на современи технологии, подобрени процеси,пофокусирано и поинтензивно искористување на ресурсите, ќесе овозможи поголема флексибилност во работењето, а сите за-едно ќе помогнат да се реформираат и подобрат јавните услугиво земјата - кои се едни од централните заложби на владата.

Документот се повикува на истражувањето на праксата зафлексибилно работење во централната јавна адмиснистрација,спроведено од страна на Универзитетот во Ридинг (University ofReading) во 2004 година, според кое се утврдуваат пет стапки во

Во приватниот и војавниот сектор се инвестираат финансискисредства за да сетрансформираат работните места во рамките на организацијата, а со целда се реализираат долгорочни заштеди врзоснова на кои ќе се станеили поконкурентен илипак, ќе се намалат трошоците на работењето и ќе се зголемат шансите заопстанок во наредниотпериод

чекори на патот до „комунизам“ на работното место?


експерт

чекори на патот до „комунизам“ на работното место?

еволуцијата на работното место во јавните служби:1. Канцелариски простории (Cellular Space) – традиционални про-

стори со едно или повеќе работни места.2. Пејзажен административен простор (Open Plan) – традицио-

нални простори во кои се лоцираат поголем број на работниместа, а придонесува за подобрување на ефикасноста на де-ловниот простор преку зголемување на густината на работнитеместа.

3. Пејзажен административно - деловен простор со додатни за-еднички простори и простории за поддршка, како на примерпростори за одмор и соби за состаноци – при што се зголемуваефективноста на деловниот простор како резултат на обзбеду-вањето на горенаведените дополнителни простории кои овоз-можуваат посоодветни услови за поддршка на работењето.

4. Раскинување на врската помеѓу работното место и лицето – сошто дополнително се зголемува ефикасноста на деловниотпростор со оглед на тоа што поинтензивно се користи постоеч-киот објект, а како резултат на фактот што објектот сместуваповеќе работници отколку што има работни места (маси).

5. Целосно нетериторијална средина во која вработените рабо-тат во простор кој е најсоодветен за активноста што ја извршу-ваат – која треба дополнително да придонесе за ефикасностаи ефективноста на работното место. Во ваквиот модел работ-ното место претставува алатка за извршување на работата, аработните простори се обликуваат и се обезбедуваат на начинкој ги поддржува процесите на работење во организацијата.Полека, но сигурно, службите на јавната администрација во

Обединетото Кралство се искачуваат по стапките на еволуција наработното место, од појдовната канцеларија чија големина за-виси од хиерариското место на лицето што работи во неа, докрајната цел за своевиден „комунизам“ на работното место, кадешто вработениот ги извршува работните задачи во работниотпростор кој е најсоодветен за извршување на истите.

До кое ниво е стигната еволуцијата на работното место воОбединетото Кралство, веројатно како пример може да послужиодговорот на министерот за енергија и климатски промени (TheSecretary of State for Energy and Climate Change) на пишаното

пратеничко прашање за условите на работа во министерството,објавен во гласилото на британскиот парламент (House of Com-mons Written Answers 19 January 2011). Според одговорот, Мини-стерството за енергија и климатски промени дејствува врзработата на принципите - дека за секои 10 вработени има обез-бедено 7 работни маси; дека во моментот има по 1,3 вработен поработна маса; дека просечната површина по работно место е 7,5квадратни метри и дека министерството оперира доброволна по-лиса за флексибилно работење, која вклучува работење од домана доброволна основа со исклучок на индивидуални ограничу-вања, кои можат да произлезат од специфичните карактеристикина работните задачи кое лицето ги извршува.

Горенаведениот пример укажува дека има можности за допол-нителни подобрувања во оваа насока. На пример, според бри-танските стандарди големината на работното место се дефинирасо волуменот од 11 кубни метри по вработен, при што висинатана просторот од над три метри не се зема во пресметката на во-луменот на работното место. Со оглед на тоа што минималнатависина на работните простории е 2,4 метри, произлегува дека ми-нималната површина по работно место е околу 4,5 квадратниметри – во оваа површина не влегуваат помошните простории,комуникациите и сл. Од друга страна, според литературата нечесто се споменуваат примери за двајца вработени по работноместо, па дури и до 12,5 вработени по работно место (маса), штоукажува на дополнителни можности за рационализација. Колкуреално може да се зголеми ефикасноста на работното место икакви се можните ефекти од овие процеси, е посебна тема.

Се разбира, овие процеси не се случуваат само во поразвие-ните западноевропски земји. Сите ние во Република Македонијасме сведоци на овој процес, во кој голем број организации одприватниот и јавниот сектор имаат поминато, во помала или по-голема мерка, низ овој процес. До каде ќе стигне еволуцијата наработното место во јавниот и приватниот сектор во земјата е пра-шање на кое само историјата, барем во моментов, ќе може да годаде одговорот во догледно време.

д-р владимир Б. Ладински, дипл.инж.арх.

Според британскитестандарди големинатана работното место седефинира со волуменот од 11 кубни метри повработен, при штовисината на просторотод над три метри не сезема во пресметката наволуменот на работното место

В3 23 септември 201152 ПОРТА

ентериер

Елегантните црти ја формираат деловната силуета на просторијаташто е уредена да сугерира опуштен и пријателски дијалогмеѓу посетителот, просторот и персоналот

Монохроматски дизајн кој дефинира, но неограничува

Впочит и резерва. Тоа е основен про-блем кога се работи за афирмација идоближување на државна институ-ција до граѓаните. Разрешувањето наваквиот парадокс во голема мера епостигнато со самото ентериерскоуредување на просторот на оваа

отворена канцеларија“ – вели Павло-виќ. Станува збор за монохроматскидизајн, кој го дефинира просторот,но не го ограничува, бидејќи се ра-боти за простор чија намена е креи-рање на личната приказна врзпоставените „скици“, основи. Ди-

зајнерската алегорија на тоа во го-лема мера наликува на сликање восвоите бои, врз одредените форми наидните домови.

Модерниот дизајн со разигранитедетали, акцентираниот принт во деко-рацијата на ѕидовите, пластичниот во-лумен на декоративните елементи воконтекст на дејноста, како и минимали-стички – елегантните линии на мебелот,придонесуваат за атрактивноста иудобноста на местото. Со тоа се по-стигнува позитивен ефект кај посетите-лот, се поттикнува неговатакреативност во однос на просторот. Совметнувањето високи пултови наместоканцелариски бироа, се овозможувакомфор на клиентот за време на кон-тактот, се намалува тензијата што ечеста појава при формалните соста-ноци во типичен канцелариски простори се влева доверба со која сериознитеразговори околу недвижнините севодат со поголема леснотија. Креи-рајќи го инфо центарот со акценти-рана нота на неформалност, сепостигнува зголемена достапност насамата служба, но и на целата институ-ција.

„Нашиот информативен центарпретставува отворен сервис во службана граѓаните со единствена цел за на-времено, точно, професионално и ефи-касно информирање на граѓаните засите услуги во АД за изградба и стопа-нисување со станбен простор и со де-ловен простор од значење наРепубликата“, изјави генералниот ди-ректор на акционерското друштво,Цветко Грозданов. „Информативниотцентар работи директно и непосредноим помага на граѓаните при изнаоѓа-њето решенија за проблеми кои се вонашиот делокруг, што претставува ос-новна намена на оваа канцеларија.“

Леонида Пенка БаШа


ентериер

о текот на ова година, Скопје го добипрвиот инфо центар на Акционер-ското друштво за изградба и стопани-сување со станбен простор и соделовен простор од значење на Ре-публиката. Канцеларијата се наоѓа вострогиот центар на градот, и сосвојот впечатлив излог го интригираминувачот со еден поглед. Тоа е самовизуелна увертира за специфичниотентериер, дизајнерско остварувањена архитектот Ива Павловиќ. „Самиотпростор има задача да ја доближиинституцијата до граѓанинот, која софактот што е во државна сопстве-ност, се доживува со доза на страво-


хортикултура

ТОПИЈАРИ

Топијарењето претставувахортикултурна практика наобликување на растенијатапо пат на кроење на нивнителистови и гранчиња. Зборот

потекнува од латинскиот „topiarus”што значи украсен пејзаж. Оваа тех-ника на оформување била многу акту-елна во времето на големитеимператори на Римското царство. Сесмета дека Римјаните ја презеле одстарите Грци. Оваа техника била осо-бено популарна во ренесансниот пе-риод. Во XVI век, по европскатапреродба, топијарите биле составендел од сите партери и тераси во гради-ните на европската елита. Многу гра-дини од тој период и натаму јанегуваат оваа дисциплина, а една однајпознатите е Версајската градина воФранција.

ВИДОВИ ПОГОДНИ ЗА ТОПИЈАРИРастенијата што би се користеле за то-пијарење, пред сè, треба да се зимзе-лени со што формата на топијарот бибила задржана во текот на целата го-дина. Тие треба да имаат мали листовиили иглички, и да продуцираат богатаи компактна лисна маса. Во зависностод тоа дали ќе користиме брзора-стежни или спорорастежни видови, ќезависи и динамиката на одржување. Собрзорастежните видови за пократоквременски период би ја добиле поса-куваната форма, но затоа кроењето иодржувањето ќе биде почесто. Видовикои се погодни за топијарење се :Buxus sempervirens, Taxus spp; Thujaspp; Ligustrum spp; Ilex spp; Laurus no-bilis, Lonicera nitida, Cupressus semper-virens и многу други.

НАЧИН НА ОБЛИКуВАЊЕ И НЕГАТопијарите со своите форми можат дапостигнат најразлични ефекти во гра-дината. Формата што може да се по-стигне со топијарењето не познаваграници. Потребно е да ја преточитевашата визија и имигинација во односна растението. Традиционалнитеоблици кои се среќаваат се топки, пи-рамиди, спирали, конуси, најразличниживотни, херои од минатото, како ицели сцени од филмови или военибитки.

МАКЕДОНИЈААрхитектонски топијарите вклучуваатформи како лавиринти, тунели и ѕи-

дови. Наједноставна форма на то-пијарење, која е многу често присутнаво градините во Македонија, претста-вува класичната жива ограда. Начинотна создавање на обликот може дабиде рачно „од око”, доколку за тоаимате дарба, трпение и искуство. Другначин е со помош на веќе изготвенирамки. На готов облик е потребно по-често кроење во текот на сезоната.Геометриските облици бараат поче-сто кроење. Најдобро е да се „шиша”новиот раст веднаш штом обликот ќестане нееднаков. Кај спорорастеж-ните видови ( пр. тисата, шимширот... )кастрењето треба да се повторуваеднаш до двапати во текот на годи-ната.

Одржувањето е исто како и когастанува збор за одгледување наобично растение, а тоа значи дека и

полевањето и ѓубрењето би се обаву-вало вообичаено во зависност од по-требите на видот. Најголем проблемна кој треба особено да се обрне вни-мание е заштитата на топијарите вотекот на зимскиот период, во подрачјакаде што има големи врнежи на снег.Најдобро би било за таа цел да се по-стави мрежа или трска со што би сезаштитиле топијарите, но условите се-когаш не го дозволуваат тоа, па во тојслучај треба снегот постојано да сечисти за да не дојде до нарушувањена формата на топијарот. Во текот назимата доколку температурите се поднулата подолг временски период,може да дојде до создавање на изго-реници по виталните делови од расте-нието, кои подоцна се сушат.Оштетените ливчиња на пролет ќебидат заменети со нови, поради што енеопходно претходно исушените дасе отстранат, но треба да се внимавада не се наруши основниот облик натопијарот.

Филип ФиЛиПоСКи, дип. шум.инж


хортикултура

56

еко инфо

На Земјата живеат 8,7 милиони живи видовиНашата планета има 8,7 милиони живи видови, од кои 6,5 ми-лиони се развиваат на цврсто тло, додека 2,2 милиони во водноподнебје. Од овие 8,7 милиони видови, досега само 14 % се от-криени, попишани и категоризирани, истакнуваат истражувачитеод глобалната мрежа Census of Marine’s Life. Нивната проценкасе темели на најновите техники на таксономијата, со кои се овоз-можува попрецизно одредување на бројот на видови, за разликаод претходните во кои се калкулирало со бројка помеѓу 3 и 100милиони видови. Најголем број од живите видови, според најно-вите истражувања, се животни (7,77 милиони), потоа следуваатгабите со 0,61 милиони, а дури на трето место растенијата со 0,3милиони.

(HRT)

ЛОНДОН

Биогас од остатоци од хранаБританските компании British Gas и Bio Group потпишаадоговор за изградба на погон во Stockport, чија основнафункција ќе биде преработка на остатоците од храна одлокалните ресторани, хотели и мензи. Во погонот чијавредност се проценува на 8,1 милиони долари, од отпа-доците од храна ќе се произведува биогас во доволниколичини за задоволување на годишните потреби наоколу 1400 домаќинства.

(UPI)

ВАШИНГТОН

Банкрот на американските соларни компанииВо текот на август 2011 година банкротираа три американски компании за производство на опрема заискористување на сончевата енергија. Благодарение на овие настани, Кина стана уште позначаенфактор во производството на соларна опрема во светски рамки. Една од банкротираните компании еSolyndra, која американскиот претседател пред две години ја нарече пример за американската де-ловна генијалност, и која по пат на државни гаранции доби кредит од 535 милиони долари. Откакобиле потрошени сите пари од кредитот, компанијата прогласила банкрот и отпуштила 1100 работ-ници. Претходно банкрот прогласија Spectra Watt и Evergreen Solar.

(Voice of America)

ВАШИНГТОН


еко инфо

Нуклеарките во САД под голем ризик одземјотресиСпоред американската Комисијаза нуклеарна енергија, дури едначетвртина од реакторите во САДсе изложени на многу повисокризик од земјотреси отколку штосе сметало во минатото, и не-одложно им е потребна сериознареконструкција. Проблемот осо-бено се актуелизира по земјотре-сот што на 23 август ја погодиВирџинија, а чија јачина била по-голема од вредноста што нукле-арката North Anna северно одРичмонд, проектно било предви-дено да издржи. Вкупно 27 нукле-арки се на списокот зареконструкција, а извештајотпретставува прва посериознаанализа на вкупно 104 нуклеарниреактори во САД, по повеќе го-дини.

(Associated Press)

РОКВИЛ, МЕРИЛЕНД

Откриен нов изолационен материјал

Истражувачите од Уни-верзитетот NottinghamNingbo China, развијанов материјал кој можеда понуди значителниенергетски заштеди. Сеработи за материјал којима особина лесно даја менува агрегатнатасостојба, а може ус-пешно да се применуваи при изградба и приреконструкција назгради. Има извонредни

термоакумулациони својства,а неговото производство во-општо не е скапо. Мате-ријалот може да биденанесен во многу тенок слојна површината на ѕидот, по-кривот, па дури и на тапетите.Проектот ќе биде официјалнопрезентиран во октомври,кога истражувачите ќе изне-сат повеќе детали од нивнатаработа.

(Green Optimistic)

ПЕКИНГ

подготви: Даниела мЛаДеновСКа

Потрошувачката на воданад очекувањата занаредните 20 годиниВо секторот вода, во нареднитечетири години треба да биде ин-вестирано 0,16% од светскиотБДП, со цел да се преполовибројот на населението на кое му енедостапна чиста вода за пиење.Ова е заклучок од препораките напрограмата на Обединетитенации за животна средина (UNEP),претставени во Стокхолм. Момен-тално не се издвојуваат доволносредства за развој на водоводна иканализациона инфраструктура,како и третман на отпадните води,во многу делови од светот. До-колку не се преземат мерки за по-добрување на ситуацијата, сосемае извесно дека во наредните 20години побарувачката за вода ќебиде далеку над прогнозите.

(Energyobserver)

СТОКХОЛМ

О


екологија

зонската дупка што се појави над Ан-тарктикот е позната уште од 70-тите го-дини на минатиот век, кога едензагрижувачки извештај ја стресе свет-ската јавност за кризата што се случу-ваше над овој континент. Четириесетгодини подоцна човештвото се соочисо нова криза. На почетокот на овалето стигнаа јасни податоци дека е за-бележано огромно намалување наозонскиот слој и над Арктикот. На-учната јавност со години е концентри-рана на изнаоѓање решенија заисфрлање од употреба на хемикалиитешто се дел од нашето секојдневно жи-веење, а коишто кога ќе се најдат во по-високите слоеви на атмосфератастануваат уништувачи на озонот. Позна-тиот меѓународен договор, Монтреал-скиот протокол за супстанции кои јауништуваат озонската обвивка, од 1987година, постигна огромен успех истис-нувајќи ги од употреба хлорофлуоро-карбонатите и заменувајќи ги со другисупстанции. Годинава, одбележувањетона 16 септември, Меѓународниот ден зазаштита на озонската обвивка, поми-

нува во знакот на апелот од Обедине-тите нации - да се исфрли од употребанаредната генерација вакви хемикалии,хидрохлорофлуорокарбонатите (HCFC),и забрзано да се работи на нови техно-логии кои нема да и штетат на климата.

НОВИТЕ МЕРЕЊА - ЗАГРИЖУВАЧКИОзонската дупка над Антарктикот наглосе зголемила во првите две недели одовој месец, и од помалку од 10 милиониквадратни километри, сега има по-вршина од 24 милиони квадратни кило-метри, објави Светската метеоролошкаорганизација во својот билтен издаденпо повод 16 септември, Меѓународниотден за заштита на озонската обвивка.Тоа значи дека озонската дупка во 2011година се движи во просекот од по-следнава деценија. Но, она што гизбуни светските научници на почетокотна летово е почетокот на формирањетона нова озонска дупка, овој пат над Се-верниот пол, со опасност да ја надви-сне цела Европа, дури до Медитеранот.

Светските медиуми го пренесоапредупредувањето од научниците одИнститутот Алфред Вегенер за поларни

ОДБЕЛЕжАН 16 СЕПТЕМВРИ, МЕѓуНАРОДНИОТ ДЕН ЗА ЗАШТИТА НА ОЗОНСКАТА ОБВИВКА

Единствена можност за целосна замена на уништувачитена озонот

Обединетите нации поттикнуваат брза замена на хемикалиитешто го уништуваат озонот, зашто загубата на озонската заштитнаобвивка би била погубна за животот на нашата планета. Новите алармантни податоци опоменуваат дека освен познатата озонска дупка над Антарктикот, на повидок е создавање нова дупка, овој пат над Северниот пол.


екологија

и морски истражувања во Бремерхавен,Германија, дека невообичаените нискитемператури во повисоките слоеви навоздухот над Арктикот помогнале озон-ската обвивка да се истенчи дури и дополовина од нормалната концентра-ција. Првичните податоци од 30 монито-ринг станици за озон низ Арктикотпокажале дека степенот на загуба наозонот е најголем досега. Промените гиследат и научниците од Колорадо, воНационалниот центар за атмосферскиистражувања (NSAR). Како што пренесу-ваат светските медиуми, следењето напромените е во тек, а поконкретни по-датоци се очекуваат веќе на почетокотна следното лето.

Во 80-тите години од минатиот век,научниците заклучија дека хлорофлу-орокарбонатите (CFC) и други сличнихемикалии кои нашироко беа употребу-вани во секојдневниот живот, во аеро-солите (спрејовите за коса) ифрижидерите ја разградуваат озон-ската обвивка. Меѓународниот договорпознат како Монтреалски протокол јапоттикна глобалната замена на хло-рофлуорокарбонатите со други сустан-ции кои не го уништуваат озонот. Но,CFC во стратосферата може да опста-нат со децении и да дејствуваат разору-вачки врз значајниот заштитен штит наЗемјата. Кога еднаш ќе се најдат во гор-

ните слоеви на атмосферата, CFC сераспаѓаат и ослободуваат атоми нахлор, кои кога ќе се активираат со сон-чева светлина ги уништуваат молеку-лите на озонот. Ниските температури гозабрзуваат овој процес преку полар-ните стратосферски облаци, на изгледубави и сè уште малку познати форма-ции кои се појавуваат кога температу-рата во стратоферата ќе падне наоколу минус 78 Целзиусови сте-пени, го објаснува процесот ма-газинот National Geographic.Овие облаци претставу-ваат резервоари за про-дуктите на хлорот штолесно се активираати напаѓаат молекулина озон. Процесотпрестанува со до-аѓањето на летотои зголемувањетона температурите.

И падот на тем-пературите надАрктикот не е слу-чаен, коментираатистражувачите. Тоасе должи на подолгот-рајната тенденција зи-мите на Арктикот дастануваат сè постудени и по-студени. Ова може да е после-

дица на глобалното затоплување, одно-сно како што стакленичките гасови јазаробуваат топлината во понискитеслоеви на атмосферата, повисокитеслоеви стануваат поладни. Процесот емногу посложен од ова едноставнообјаснување, нагласуваат експертите.

СКАНДИНАВИЈА КАКО МЕДИТЕРАНОТУдарот на УВ-радијацијата ќе имавлијание врз комплетниот екосистемна Арктикот, како и на човековотоздравје. Како што пренесува NationalGeographic, поголемото количествосончева светлина може да го забавирастот на одредени видови алги воокеанот кои обезбедуваат храна запоголемите организми, чие пак отсу-ство ќе го наруши целокупниот синџирна исхрана.

Озонската дупка може да тргне конјуг, кон населените области на европ-скиот континент, дури до Италија најугот, но и кон Њујорк или Сан Фран-циско на американско тло. Во таковслучај би се издале препораки луѓетода не поминуваат многу време на отво-рено и да ја заштитат својата кожа сокреми со заштитен фактор.

Од Институтот Алфред Вегенер по-сочуваат дека Монтреалскиот прото-кол успешно ја забрани употребата наЦФЦ и сличните хемикалии, но какорезултат на долгиот животен циклус воатмосферата на овие хемикалии ни-

вото на CFC над Арктикот останува ви-соко. Така, озонскиот слој над огром-ната ледена површина ќе останеранлив уште неколку децении, штоособено ќе биде изразено во текот насè постудените зими.

„Како резултат на успешните меѓу-народни договори и силната заложбана меѓународната заедница за заштитана озонската обвивка, очекуваме

уништувањето на озонот да пре-стане некаде кон крајот на овој

век“ - велат од Институтот.

ЗАМЕНА НА HCFCМеѓународниот ден за

заштита на озонскатаобвивка, 16 септем-ври, годинава има зацел да поттикне штопобзо исфрлање одупотреба на хемика-лиите што ја уништу-ваат нежнатаЗемјина обвивка што

го овозмозува живо-тот на нашата пла-

нета. Тема нагодинешното одбележу-

вање е „Замена на HCFC:единствена можност“, како

порака од Обединетите нациидо земјите да работат на случајот.

Генералниот секретар на Обе-динетите нации, Бан ки Мун, во својатапорака на 16 септември изјави: „Меѓу-народната јавност го усвои Монтреал-скиот протокол за супстанции кои јауништуваат озонската обвивка за да јазаштитат Земјата од штетното ултра-виолетово зрачење. Поминаа повеќеод 24 години успешна примена на овојпротокол, со што заменивме околу 100супстанции кои му штетеа на озонот.Сега сме насочени кон замената нахидрохлорофлуорокарбонатите(HCFC). Овие хемикалии го уништуваатозонскиот слој, но се и моќни стакле-нички гасови - најчесто употребува-ниот HCFC е за 2.000 пати помоќен одјаглеродниот диоксид во поглед наглобалното затоплување. Позитивнитепридобивки за климата зависат од из-борот на хемикалии и технологии коиќе ги заменат HCFC. Така, процесот назамена им нуди на земјите единственаможност да прифатат нови погоднитехнологии, кои не само што не кори-стат хемикалии кои го уништуваат озо-нот, туку работат и со намаленапотрошувачка на енергија и се макси-мално корисни за климата“.

Сашо Кузмановски

ОДБЕЛЕжАН 16 СЕПТЕМВРИ, МЕѓуНАРОДНИОТ ДЕН ЗА ЗАШТИТА НА ОЗОНСКАТА ОБВИВКА

Оригиналниот павилјон наЛавот и Еднорогот на Бри-танскиот фестивал во 1951

година, имал за цел да го опишебританскиот карактер и начин наживот, кој е исполнет со контрадик-торности. Во алегоријата на насло-вот на првобитниот павилјон, лавоте симбол за храброст, сила, но и заројалистичката власт во Британија.Еднорогот пак, ја симболизира сло-бодната имагинација, независностаи неограничените можности. Восредината на павилјонот се наоѓаласкулптура со претстава на лет накерамички птици, симбол за пра-вото на миграција и правото на сло-бода на говорот.

Омаж на овој павилјон на ового-дишниот фестивал, претставувауметничката инсталација која гоноси истото име, а е дело на умет-

никот Gitta Gschwendtner и напедесетина млади бегалци досе-лени во Британија, чии поеми ги ре-интерпретираат оригиналните теми:„силата и власта“ наспроти „слобо-дата и имагинацијата“, и се визу-елно претставени во форма на белигулаби.

„Исто така, претставени се стили-зирани јата птици, кои летаат од па-вилјонот кон соседните објекти.Окото може да ги перцепира и какоавиони, кои ја симболизираат миг-

рацијата, една од најчувствителнитетеми во британското општество“,изјавила авторката при поставува-њето на својата инсталација.

Овој павилјон е дел од содржи-ните што го сочинуваа Briton Festi-val 2011, фестивал кој се одржа наSouthbank Centre, по повод 60-го-дишнината од прочуениот Британ-ски фестивал одржан на истаталокација. Со фестивалот беа опфа-тени голем број содржини и мани-фестации поврзани со културниот

идентитет на Британија, а со акцентна неколку „чувствителни“ теми,претставени преку уметнички реше-нија. Во реализацијата на па-вилјонот учествувале и припадницина неколку засегнати институции иорганизации како што се Совет зараселени лица, Младинска органи-зација на доселеници, Проект заподдршка на домашното образова-ние на бегалците, Фондација „КлевисКола“ и други.

Леонида Пенка БаШа


aрт и дизајн

Павилјон на слободната мисла

ЛАВ И EДНОРОГ НА КЕЈОТ НА ТЕМЗА


арт инфо

Ренесансни портрети од донателодо БелиниМузеите „Боде“ во Берлин и „Метрополитен“ воЊујорк организираат тематска изложба посветена наиталијанското портретно сликарство. Берлинскиотмузеј ќе ја реализира првата фаза од поставката до 20ноември, а потоа колекцијата ќе биде поставена воњујоршкиот музеј „Метрополитен“, од 19 декември2011 до18 март следната година. Изложбата има на-слов „Ренесансни портрети од Донатело до Белини“.Се работи за поставка која ќе содржи повеќе од 150дела. Слики, цртежи, бисти за првпат ќе се најдат наедно место благодарение на позајмиците од музеитево светот. Помеѓу петиот и 15. век портретите билеретки и ексклузивно резервирани за владетелите. Дурипосле 15. век, оваа уметност ќе биде инспирирана и одобичните смртници.

БеРЛин

СкоПје

„Мртва природа“ како инспирација Во Музејот на современа уметност во Скопјее отворено Биенале на млади уметници. Уче-ствуваат осумнаесетмина уметници со своидела на тема „Мртва природа“, а куратор наизложбата е историчарот на уметност МираГаќина. На изложбата учествуваат Матеј Бог-дановски, Слаѓана Богеска, Кристина Божур-ска, Софија Грабулоска, Ива Димановска,Филип Достовски, Драгана Заревска, АнаИвановска, Климентина Јаулеска, Ѓорѓе Јова-новиќ, Филип Јовановски, Игор Јосифов,Ивана Лазаревска, Горан Менков, Јован На-умоски, Марија Сотировска, Далибор Трен-чевски и Никола Узуновски. Ова уметничкобиенале ќе биде отворено еден месец.

Почина Ричард Хамилтон, таткото на поп-артотБританскиот уметник Ричард Хамилтон, кого многумина го сметаат за татко напоп-артот, почина завчера на 89-годишна возраст. Во соопштението од гале-ријата „Гагосијан“, Хамилтон е опишан како „татко на поп-артот“ и „пионерскиуметник со неспоредлива умешност, инвентивност и вечен авторитет“. По поводсмртта на Хамилтон, Николас Серота, директор на лондонската галерија „Тејт“вели дека „Хамилтон, кој уживаше огромна почит од неговите современициЕнди Ворхол и Јозеф Бојс, создаде низа извонредни слики, цртежи, графики вокои ги обработува темите на гламурот, потрошувачкото општество, стоките ипопуларната култура". Ричард Хамилтон ќе остане запаметен по неговатаскромност и смисла за хумор, како и по својот вонсериски уметнички талент.

Лондон

подготви: Дејан Буѓевац

З

400

180

broj 166

350

35

01

20

60

90


совети

РЕНОВИРАЊЕ НА

СПАЛНАИ ДЕТСКАСОБА

400

180

broj 166

350

35

01

20

60

90

Одамна планираме да направиме уште една бањаблиску до спалната и детската соба. Би сакале даимаме и одделен гардеробен плакар каков што сега сèпочесто се прави во модерно уредените станови. Далипостои можност за тоа?

Верица Петковска, Скопје

а сметка на неколку сантиметри одспалните соби, може да добиетепростор за бања и гардеробен пла-кар меѓу нив. Пресметајте ги мини-малните димензии на спалнатасоба (без плакари водејќи сметкасамо за димензиите на брачниоткревет со по 90 см простор за дви-жење од двете страни на креветот).Од детската соба одземете истотака 95 см и ќе се ослободи про-стор за бања, како и гардеробакоја воедно ќе има и функција надегажман и простор за пресобле-кување. За да се задржи функцио-налноста на гардеробнатапросторија, задржете ги постоеч-ките врати од спалната и детскатасоба. Во гардеробниот простор есместен орман со врати и фиоки, аво преостанатиот дел е ходник (соширочина 90 см) кој ги поврзува со-бите со бањата и меѓусебно. Гарде-робниот простор има димензии 150см х 180 см. На влезот од гардероб-ниот простор монтирајте лизгачкиврати. Кога вратите се затворениоваа просторија може да послужикако дел за пресоблекување.

Билјана СТевКовСКа Савиќ ,дипл.инж.арх.

[email protected]

400

180

broj 166

350

35

01

20

60

90

најчудни градби


Mост кој ве шета по облацитево оваа рубрика сме пишувале и порано за интересни мостови, но тоа најчесто сме го правеле од аспект на невозможните

факти и податоци, должината, уникатноста и слично. Овој пат ви нудиме мост, кој слободно може да се именува не само како најчудниот мост на светот туку и како најстрашниот, но во исто време и мост кој ви го одзема здивот.

Се наоѓа во областа Лангкави во едно ориентално село, во шумскиот предел на планината Мат Чингшанг во Малезија. Името му е „небесен мост“ и тој најдобро ја отсликува секоја импресија за секоја фотографија на која е претставен. Чуден е не само затоа што се наоѓа во шума, не само затоа што е пешачки, туку и затоа што тој е поддржан од само еден челичен столб. Се наоѓа на височина од 700 метри над земјата и е со должина од 125 метри. Чуден е и застрашувачки бидејќи нема права линија туку напротив, има полукружна форма. Патеката за пешаците има широчина од 1,8 метри, а на двата краја на мостот се наоѓаат триаголни платформи. Со полукружната форма тој нуди неверојатен поглед од цели 360 степени кон Андамановото Море од островот Пулау Лангкави. Тој е избран меѓу петте мостови низ светот со епитет „страшни“. Интересно е што до мостот се доаѓа и преку жичарница. Ова е воедно втората највисока кота во Малезија. Мостот е пуштен како туристичка атракција во 2005 година.

Драган Ристов

Подна ламба како букет од све-тилки од Fethi Atakol.


излог

Колекција на ма-сички инспири-рани одфранцуските енте-риери од 18 век,претставени одCasamania.


ПОДГОТВИ:

Сандра Дончева Теохарова ,дипл.инж.арх.

Магична комбинација на светло и музика контро-лирана преку бежичен систем. Дизајнирана е од Telonius Whitehead.

Комода од Alicia Bastion, која преку растечката формасака да го симболизира ителектуалниот растеж и беско-

нечниот свет на знаењето.


jaвни набавки

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 111/2011

ОБЈАВАЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОП-СТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПОПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗАИЗГРАДБА НА КОМЕРЦИЈАЛЕН ОБЈЕКТ ВО ОП-ШТИНА ЧЕШИНОВО – ОБЛЕШЕВО

ПРЕДМЕТ:Градежно неизградено земјиште, сопственостна Република Македонија, предвидено со ур-банистички план за село донесен со одлукабр. 0701-284/1 од 24.08.2004 година – дел одУРБАН БЛОК 5 – населба Облешево, наменетоза изградба на комерцијален објект, со мак-сималната висина до венец од 4,00 метри,вкупна површина на градежната парцела од29 м2, градежна парцела составена од КП5433/16 КО Облешево, со површна за гра-дење од 20 м2, коефициент на изграденост69,44 % и коефициент на искористеност 0,69.Пријавите за учество на јавното наддавањеможат да се достават до 27.09.2011 година наадреса на министерството за транспорт иврски: ул. “Црвена Скопска Општина“ бр. 4, воСкопје.Јавното наддавање ќе започне на 04.10.2011година, во 14,00 часот.

ОБЈАВАЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОП-СТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПОПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗАИЗГРАДБА НА СТОПАНСКИ ОБЈЕКТИ ВО ОП-ШТИНА НОВО СЕЛО

ПРЕДМЕТ:Градежно неизградено земјиште, сопственостна Република Македонија, предвидено со Ур-банистички план за дел од населено место Бо-рисово, Блок 1 (индустриска зона), донесен соодлука бр. 07-373/1 од 17.02.2008 година на оп-штина Ново село со намена за изградба наГ2, Г3, Г4, лесна и незагадувачка индустрија,сервиси и стоваришта, согласно Табеларенпреглед во кој се дадени податоци за градеж-ните парцели, за катастарските парцели коисе опфатени со градежните парцели, вкупнаповршина на градежната парцела, катност,површина за градење, процент на изграде-ност, потребни паркинг места, почетна ценапо м2, вкупна почетна цена и депозит за уче-ство на јавното наддавање.Пријавите за учество на јавното наддавањеможат да се достават до 27.09.2011 година наадреса на Министерството за транспорт иврски: ул. “Црвена Скопска Општина“ бр. 4, воСкопје.Јавното наддавање ќе започне на 04.10.2011година, во 12,00 часот.

ОГЛАС ЗА КОНКУРС ЗА ИЗБОР НАИДЕЈНО РЕШЕНИЕ

БРОЈ: 129/2011Назив на договорниот орган: Град Скопје, бул. “Илинденска“ бб, 1000,Скопје.ПРЕДМЕТ:Избор на идејно решение за изработка и по-ставување на 7 скулптури дефинирани соИдејниот проект за партерно уредување и ур-бана опрема на Градскиот парк во Скопје.Контакт тел/факс: 3297-222, 3297-292, лице законтакт: Марија Петрова Блажевска.Плановите или проектите да се доставатнајдоцна до: 30.09.2011 во 12.00 часот.


ОДЛУКАЗА ДАВАЊЕ СОГЛАСНОСТ НА ОДЛУКАТА ЗАЗАПОЧНУВАЊЕ НА ПОСТАПКА ЗА ЈАВНО ПРИ-

ВАТНО ПАРТНЕРСТВО ЗА РЕАЛИЗАЦИЈА НАПРОЕКТОТ БОШАВА ЗА ПОВЕЌЕНАМЕНСКО ИС-КОРИСТУВАЊЕ НА ВОДИТЕ

ОДЛУКАЗА ДАВАЊЕ НА ПРАВО НА ТРАЈНО КОРИ-СТЕЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕ-НОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА НААКЦИОНЕРСКО ДРУШТВО ЗА ИЗГРАДБА ИСТОПАНИСУВАЊЕ СО СТАНБЕН ПРОСТОР ИСО ДЕЛОВЕН ПРОСТОР ОД ЗНАЧЕЊЕ ЗА РЕ-ПУБЛИКАТА – СКОПЈЕ

ОДЛУКАЗА ФОРМИРАЊЕ НА КОМИСИЈА ЗА УПРАВУ-ВАЊЕ СО ОТПАД ОД ПАКУВАЊЕ

ПРОГРАМА ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ПРОГРАМАТА ЗА ИЗ-ГРАДБА И РЕКОНСТРУКЦИЈА НА ОСНОВНИ УЧИ-ЛИШТА ЗА 2011 ГОДИНА


ОГЛАСИ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА ДОГОВОРЗА ЈАВНА НАБАВКА

БРОЈ: 02-2338/3/5/2011Назив на договорниот орган:ЈП депонија ДРИСЛА – Скопје, с. Батинци, 1000,Скопје.ПРЕДМЕТ:Проектирање и изградба на инсталација заосигурување на медицински и друг вид опа-сен отпад.Контакт тел/факс: 2722-500, 2722-560, лице законтакт: Дијана Велјаноска.Јавно отворање на понудите на ден 26.10.2011год.


ОДЛУКАЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ОДЛУКАТА ЗА ЗАПОЧНУ-ВАЊЕ ПОСТАПКА ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ КОНЦЕ-СИЈА ЗА ВРШЕЊЕ НА РАБОТИТЕ НА ИЗГРАДБА,РЕКОНСТРУКЦИЈА, ОДРЖУВАЊЕ, НАПЛАТА НАПАТАРИНА И КОРИСТЕЊЕ НА ДЕЛ ОД ДРЖАВ-НИТЕ ПАТИШТА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

(ПАКЕТ 1)

ОДЛУКАЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ОДЛУКАТА ЗА ЗАПОЧНУ-ВАЊЕ ПОСТАПКА ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ КОНЦЕ-СИЈА ЗА ВРШЕЊЕ НА РАБОТИТЕ НА ИЗГРАДБА,РЕКОНСТРУКЦИЈА, ОДРЖУВАЊЕ, НАПЛАТА НАПАТАРИНА И КОРИСТЕЊЕ НА ДЕЛ ОД ДРЖАВ-НИТЕ ПАТИШТА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

(ПАКЕТ 2)


ОДЛУКАЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА ПЕРИОДОТ НА ЗАКУПНА ГРАДЕЖНОТО ЗЕМЈИШТЕ ВО ТЕХНОЛОШКОИНДУСТРИСКАТА РАЗВОЈНА ЗОНА СКОПЈЕ 1 ИЗА ВИСИНАТА НА ЗАКУПНИНАТА


ИЗВЕСТУВАЊЕ ЗА ПОНИШТУВАЊЕ НАКОНКУРСОТ ЗА ИЗБОР НА ИДЕЈНО РЕ-

ШЕНИЕ

Број на огласот за кој се однесува известува-њето: 14-1455/1/2011Назив на договорниот орган:Општина Битола, бул. “1-ви Мај“ бр. 61.ПРЕДМЕТ:

Избор на идејно решение за редизајнирање иреставрација на пешачките мостови во ста-рото градско подрачје по течението на рекатаДрагор.Контакт тел/факс: 047 208-326, 047 235-723,лице за контакт: Методија Костов.


ОДЛУКАЗА ДАВАЊЕ СОГЛАСНОСТ НА ОДЛУКАТА ЗАЗАПОЧНУВАЊЕ НА ПОСТАПКА ЗА ЈАВНО ПРИ-ВАТНО ПАРТНЕРСТВО ЗА РЕАЛИЗАЦИЈА НАПРОЕКТОТ ЗА ИЗГРАДБА НА МИНИ ХИДРОЕЛЕК-ТРИЧНА ЦЕНТРАЛА (МХЕЦ) “РАТЕВО“ И МИНИХИДРО ЕЛЕКТРИЧНА ЦЕНТРАЛА (МХЕЦ) “МАНА-ХИТА“

ОДЛУКАЗА ДАВАЊЕ СОГЛАСНОТ НА ОДЛУКАТА ЗА ЗА-ПОЧНУВАЊЕ НА ПОСТАПКА ЗА ЈАВНО ПРИ-ВАТНО ПАРТНЕРСТВО ЗА РЕАЛИЗАЦИЈА НАПРОЕКТОТ ЗА ИЗГРАДБА НА МИНИ ХИДРОЕЛЕК-ТРИЧНА ЦЕНТРАЛА “ТОПЛЕЦ“ КАКО ДЕЛ ОДХИДРО СИСТЕМОТ “ДОЈРАНСКО ЕЗЕРО“


ОГЛАС ЗА КОНКУРС ЗА ИЗБОР НАИДЕЈНО РЕШЕНИЕ

БРОЈ: 137/2011Назив на договорниот орган:Град Скопје, бул. “Илинденска“ бб, 1000,Скопје.ПРЕДМЕТ:Изработка на архитектонско – урбанистичкоидејно решение за панорамско тркало сопридружни елементи во централното градскоподрачје на Скопје – Мал Ринг.Контакт тел/факс: 3297-222, 3297-292, лице законтакт: Марија Петрова Блажевска.Плановите или проектите да се доставатнајдоцна до: 12.10.2011 година во 12.00 часот.


БРОЈ: 20-4955/2/2011Назив на договорниот орган:Фонд на пензиското и инвалидското осигуру-вање на Македонија, ул. “Владимир Комаров“бб, 1000, Скопје.ПРЕДМЕТ:Реновирање во објектот на Централата наФондот и домовите за живеење на пензионериДелчево, Автокоманда, Аеродром и ЃорчеПетров.Контакт тел/факс: 02 3250-477, 02 3162-275,лице за контакт: Ријат Муртезани.Јавно отворање на понудите на ден 28.09.2011год.

БРОЈ: 06/2011Назив на договорниот орган:Општина Демир Капија, ул. “Маршал Тито“ бб,1442, Демир Капија.ПРЕДМЕТ:Набавка на услуги за изработка на урбани-стички планови, ревизија и картирање на ур-банистички планови, изработка на техничкадокументација и ревизија, вршење на надзорна градби и изработка на елаборати и студииод областа на животната средина при изра-ботка на урбанистички планови.Контакт тел/факс: 043 364-100, 043 366-212,лице за контакт: Јулијана Гацева.Јавно отворање на понудите на ден 03.10.2011год.

БРОЈ: 29/2011Назив на договорниот орган:Радовиш – орган на општината, бул. “Алексан-дар Македонски“ бб, 2420, Раводиш.ПРЕДМЕТ:

Изградба на горен слој на локален пат крак задетско летувалиште “Плачковица“ ОпштинаРадовиш.Контакт тел/факс: 032 635-098, 032 630-290,лице за контакт: Елизабета Кирилиева Коцева.Јавно отворање на понудите на ден 04.10.2011год.


ОБЈАВАЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОП-СТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПОПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗАИЗГРАДБА НА ЛЕСНА ИНДУСТРИЈА, СЕРВИСИ ИСТОВАРИШТА ВО ОПШТИНА ВАЛАНДОВО

ПРЕДМЕТ:Градежно неизградено земјиште, сопственостна Република Македонија, предвидено со Ур-банистички план за во населено место Инду-стриска зона Раброво на општина Валандово,со намена за изградба на лесна индустрија,сервиси и стоваришта.Пријавите за учество на јавното наддавањеможат да се достават до 18.10.2011 година наадреса на министерството за транспорт иврски: ул. “Црвена Скопска Општина“ бр. 4, воСкопје.

ОБЈАВАЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОП-СТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПОПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗАИЗГРАДБА НА ИНДИВИДУАЛЕН СТАНБЕН ОБЈЕКТВО ОПШТИНА ДЕМИР КАПИЈА

ПРЕДМЕТ:Градежно неизградено земјиште, сопственостна Република Македонија, предвидено со Де-тален урбанистички план УБ12 Демир Капијадонесен со одлука бр. 08-416/1 од 14.08.2007година на општина Демир Капија, согласноТабеларен преглед во кој се дадени податоциза градежните парцели, за нивната намена,катастарските парцели кои се опфатени соградежните парцели, максималната висина,вкупна површина на градежната парцела, по-вршина за градење, процент на изграденост,коефициент на искористеност, почетна ценапо м2, вкупна почетна цена и депозит за уче-ство на јавното наддавање.Пријавите за учество на јавното наддавањеможат да се достават до 06.10.2011 година наадреса на министерството за транспорт иврски: ул. “Црвена Скопска Општина“ бр. 4, воСкопје.



БРОЈ: 55/2011Назив на договорниот орган:Министерство за образование и наука, бул.“Мито Хаџивасилев Јасмин“ бб, 1000, Скопје.ПРЕДМЕТ:Доградба на ОУ “Ѓерѓ Кастриот Скендербег“Општина Арачиново – Скопје.Контакт тел/факс: 02 3222-038, 02 3118-414,лице за контакт: Ангелчо Трајановски.Јавно отворање на понудите на ден 14.10.2011год.

БРОЈ: 05-7495/2011Назив на договорниот орган:Општина Илинден, ул. “9“ бб, 1401, Илинден.ПРЕДМЕТ:Изградба на дренажен канал за зафаќање наповршински води и регулирање на ниво наподземни води во н.м. Бујковци.Контакт тел/факс: 2571-703, лице за контакт:Весна Стојановска.Јавно отворање на понудите на ден 10.10.2011год.

рубрика

67

porta3 166

Documents