Governancevan ‘regels en controle’

naar ‘regie en samenspel’

Rian van de Schoot

De wereld van zorg en ondersteuningna de transities….

WLZ

WMO 2015

Jeugd

Participatie

(preventie)

ZVW

Transitie in de zorg

1) Verschuiving van zorg

2) Van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’

3) Maatschappelijke tendens: bezuiniging/kwaliteitseisen/intolerantie incidenten

“Doe meer voor minder en maak nooit fouten”

AWBZ

WLZ

WMO

ZVW

Jeugdzorg

Oude situatie:

- Cliënt centraal

- Wat kan de cliënt wel?

cliënt

Zorgaan-

bieder A

Zorgaan-

bieder B

Zorgaan-

bieder C

cliënt

Zorgaan-

bieder A

Zorgaan-

bieder B

Zorgaan-

bieder C

- Zorgaanbieder centraal

- Wat kan de cliënt niet?

Nieuwe situatie:

Wat betekent dit voor governance in zorg en ondersteuning?

Pater-systeemVerzorgingsstaat

Ego-systeemMarktwerking

Eco-systeemWaardecreatie

Centrale regelgevingTop-down & directief

Bevoogdend

Kader scheppende overheidHandhaving & toezicht

Op afstand

Verbindende overheidWederkerigheidStijlflexibiliteit

Eco-

netwerk

CENTRALE AANBODREGULERING

Input financiering:Budget & vergunningen

Focus: institutie & zorgprofessional (ziekenzorg)

GEREGULEERDE MARKTWERKING

Outputfinanciering:Prestatie bekostiging

Focus: zorgconsument (Pathogenesis)

DUURZAME ZORG-WAARDE-SYSTEMEN

Outcome financiering:individueel & maatschappelijkFocus: Burger & gezondheid

(vitaliteit & welbevinden)

ProtocollenNormenZiekte & ZorgInstitutiesPatiënten, bewoners, pupillen

CertificeringConsumenteninformatieGezondheid & GedragNieuwe toetredersCliënten, klanten

Roloverheid

Zorgsystemen

Zorg

Persoonlijk

Preventief

Predicatief

Participatief

Rijks-

overheid

Verzekeraars

Aanbieders

Zorgconsument

Varitatie op: Idenburg, Ph.J, Schaik, van M.C.M. Diagnose Zorginnovatie; over technologie en ondernemerschap, Scriptum, 2013

Functioneren & Participeren

Network governance

Network governance is het verbinden of delen van informatie, middelen,

activiteiten en competenties van minstens drie organisaties om samen

een outcome te bewerkstelligen.

Hoe brengen we governance in transformatie?

Cliënt in de lead!

4 thema’s governance

1. Sturing

2. Verantwoording

3. Toezicht

4. Inkoop

Stel dat…

De cliënt/burger in de lead is op deze 4 thema’s.

Hoe ziet dat er dan uit?

Wat is daarvoor nodig?

Wat weerhoudt ons het zo te doen?

Toegang tot collectieve middelen per cliënt: uitspraak over

rechtmatigheid, inhoud en budget van de aanspraak � één

onafhankelijk orgaan (nu CIZ)

Betaling aan aanbieder (in natura) of cliënt (geld, incl. inning eigen

bijdrage) � één onafhankelijk orgaan (nu CAK)

Vergunning voor aanbieder: op basis van veiligheidseisen en

BIG/professionele normen � één onafhankelijk orgaan (nu IGZ)

Zeggenschap, keuzemogelijkheden, risico inschatting in het dagelijks

leven � de cliënt

In een later stadium: methodiek WLZ naar WMO en ZvW

Optioneel: Kwaliteit van resultaat en cliëntervaring (bij cliënten en

verwanten) zichtbaar maken door aanbieders, verplicht of vrijwillig

Stel dat…

Indicatie en Contractering

Geïndiceerd budget per cliënt (nu CIZ)

Cliënt kiest zorgaanbieder en sluit contract

Cliënt geeft opdracht aan (nu) CAK tot uitbetaling aan zorgaanbieder

Cliënt kan naar een andere aanbieder als hij niet tevreden is en

informeert CAK

Dus: Geen betrokkenheid van zorgkantoor en NZa, geen

productieafspraken, etc.

CIZ bewaakt macrobudget en past polisvoorwaarden aan onder politieke

sturing

Rollen en taken: hou het simpel

1. Cliënt gaat akkoord met de dienstverlening van zorgaanbieder op basis van

een factuur (= verantwoording) van de geleverde diensten

2. Cliënt geeft opdracht aan betaalorgaan om zorgaanbieder de indicatie uit te

betalen

3. Cliënt betaalt eventuele extra diensten rechtstreeks aan zorgaanbieder

4. Client kan naar een andere zorgaanbieder als hij/zij niet tevreden is.

Indicatieorgaan IndicatieIndicatie Cliënt ContractContract Zorgaanbieder

Cliënt AkkoordAkkoord Betaalorgaan BetalingBetaling Zorgaanbieder

1. Client krijgt indicatie

2. Client bekijkt transparant aanbod van zorgaanbieders

3. Client kiest zorgaanbieder

4. Client en zorgaanbieder maken samen een (zorg)overeenkomst

Vergunning tot zorgverlening

Er is één instantie die zorgaanbieders (organisaties en individuele

zorgverleners) een vergunning verleent (nu IGZ)

Cliënten kunnen alleen zorgaanbieders contracteren die een vergunning

hebben

De vergunning richt zich op de veiligheid van de dienstverlening en de

professionaliteit van handelingen

De vergunning richt zich dus niet op de inhoud van de dienstverlening

noch op zaken als bejegening, verslaglegging, etc.

Sturing: oud en nieuw

Voor de transitie Na de transitie

Sturen vanuit de organisatie Sturen vanuit de cliënt

Zorg rondom organisatie geregeld Zorg rondom cliënt en zijn netwerk georganiseerd

Zorgbestuurder is dienend aan eigen organisatie Zorgbestuurder is dienend aan de cliënt

Beperkt aantal stakeholders Toename van het aantal stakeholders (lokale

bestuurders, patiëntgroeperingen,

maatschappelijke organisaties, burgerinitiatieven)

Management van eigen zorgorganisatie Stakeholdersmanagement

Beheer en beheersing Regie en samenspel

Bolwerk Netwerk

Systeemwereld waarbij de aandacht uitgaat naar

regels, procedures, verantwoording en controle

Leefwereld waarin cliënten en zorgverleners de

hoofdrolspelers zijn

Sturing: Enkele dilemma’s

Wat is het belang van de eigen organisatie en wat is het overkoepelende belang?

Balans tussen wetten en regels aan ene kant en regie en samenwerking aan de

andere kant

Voldoen de huidige organisatievormen of moeten we naar andere vormen of

samenwerkingsverbanden?

Verantwoording: oud en nieuw

Voor de transitie Na de transitie

Verantwoording binnen de organisatie en tussen

zorginkopers en zorgorganisaties

Maatschappelijke verantwoording naar o.a.

netwerkpartners en cliënten

Verantwoording op basis van HKZ, CQ ed vanuit

beheersing

Verantwoording door middel van audit (prezo),

interviews, verhalen ed vanuit regie en samenspel

Beperkt aantal stakeholders Toename van het aantal stakeholders

Beheer en beheersing Regie en samenspel

Systeemwereld waarbij de aandacht uitgaat naar

regels, procedures, verantwoording en controle

Leefwereld waarin cliënten en zorgverleners de

hoofdrolspelers zijn

Zorgbestuurders dienen de belangen van de eigen

organisatie

Zorgbestuurders dienen de belangen van de cliënt

Verantwoording op basis van wantrouwen Verantwoording op basis van vertrouwen

Verantwoording: Enkele dilemma’s

Vraag/discussie of cliënt in staat is om te bepalen wat nodig is voor goede

gezondheid

Voldoende kennis over meten bij professionals zodat correcte data beschikbaar is

Meer regie / wetenschappelijke claim vanuit het veld

Mogen loslaten van bestaande aanpak

Toezicht: oud en nieuw

Voor de transitie Na de transitie

De OR wordt vooral op operationeel niveau

betrokken

De OR wordt betrokken bij visie, strategie en

organisatierichting

Bij beleidsvorming wordt de OR pas geïnformeerd

op het moment dat er een officieel advies- of

instemmingsverzoek wordt gedaan vanuit het

bestuur

De OR wordt in een vroeg stadium betrokken

Er is vooral aandacht voor de te volgen

procedures en of deze correct worden uitgevoerd

Er is vooral aandacht voor het proces

Tijdens de uitvoering van een verandering is er

zeer beperkt contact tussen bestuur en OR

Er is regelmatig overleg, zowel formeel als

informeel

De overlegmomenten beperken zich tot het strikte

minimum (2 keer per jaar)

Er is ongeveer 1 keer per maand een formeel

overlegmoment

Toezicht: Enkele dilemma’s

Hoe zou het moreel kompas voor toezichthouders eruit moeten zien?

Eén geïntegreerd toezichtsorgaan versus meerdere toezichtsorganen

Toetsingskader voor het toezicht op netwerken in de langdurige zorg thuis

Maatschappelijke toezicht versus intern toezicht

Inkoop: oud en nieuw

Voor de transitie Na de transitie

Wat kan de cliënt niet? Wat kan de cliënt wel?

Budgetten Populatiebekostiging

Zorgverzekeringwet Vanaf 1 januari 2015 ook verantwoordelijk voor

verpleging en persoonlijke verzorging,

behandeling zintuiglijke gehandicapten, palliatieve

zorg en intensieve kindzorg

Wet maatschappelijk ondersteuning voor 2007-

2014

Vanaf 1 januari 2015 ook verantwoordelijk voor

ondersteuning bij zelfredzaamheid, ondersteuning

bij participatie, beschermd wonen en opvang,

ondersteuning mantelzorg en cliëntondersteuning

AWBZ WLZ (Kern-AWBZ, deel dat niet naar WMO en

ZVW is gegaan)

Inkoop: Enkele dilemma’s

Lokaal versus regionaal

Inkoopmodel

Expertise voor zorginkoop binnen gemeenten

Opschaling of afschaling

Aantal aanbieders dat door gemeenten wordt gecontracteerd