„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”

Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Koncepcja gospodarstw opiekuńczych w Polsce

Konrad Stępnik

Zrealizowane działania Osiągnięte efekty

Prace koncepcyjne, spotkania ekspertów

Koncepcja gospodarstwa opiekuńczegoKoncepcja sieci na rzecz tworzenia gospodarstw opiek.

Szkolenie dla doradców rolniczychSpotkania informacyjno-szkoleniowe dla rolników

Zręby sieci na rzecz tworzenia gospodarstw opiekuńczych

Promocja koncepcji gospodarstwa opiekuńczego

Pozyskani partnerzyStrona internetowa PublikacjeKonferencje

Badania społeczne Identyfikacja poziomu zainteresowania rolnikówDiagnoza problemów związanych z wdrażaniem koncepcji oraz zapotrzebowania na wsparcieOkreślenie zapotrzebowania na kolejne działania

Planowanie dalszych działańPoszukiwanie źródeł finansowaniaZespół Międzyresortowy

Przygotowane projekty

2

Diagnoza• Starzenie się społeczeństwa

• Zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze = koszty

• Szansa na rozwój:• Srebrna gospodarka• Rozwój rolnictwa społecznego

• Skomplikowane uwarunkowania prawne rozwój prostych form dopracowywanie systemu

Koszty

• Rodziny

• Społeczności lokalne

• Samorządy

Deinstytucjonalizacja

• proces przejścia od opieki instytucjonalnej do usług świadczonych w środowisku lokalnym

• rozwój usług świadczonych w środowisku lokalnym = stopniowe ograniczenia usług w ramach opieki instytucjonalnej

• profilaktyka, mająca zapobiegać umieszczaniu osób w opiece instytucjonalnej

Osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych.

6

Zadania własne gminy o charakterze obowiązkowym

•Organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania

•Prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki

7

Usługi opiekuńcze

•Pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych

•Opieka higieniczna, zalecona przez lekarza pielęgnacja

• Zapewnienie kontaktów z otoczeniem

8

Specjalistyczne usługi opiekuńcze

•Dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności

• Świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym

9

10

82,5

79,1

77,1

76,3

74,8

71,7

2,8

3,0

6,0

4,8

7,3

4,8

14,6

17,9

17,0

18,9

17,8

23,5

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Korzystanie z usług placówek wiąże się z dużymikosztami dla rodzin osób starszych

Osoby opiekujące się niesamodzielnymi członkamirodziny mają problemy z podjęciem lub…

Brakuje placówek świadczących opiekę dzienną

Brakuje miejsc tymczasowego pobytu

Brakuje placówek świadczących opiekę całodobową

Brakuje miejsc w placówkach opiekuńczych - okresoczekiwania na umieszczenie osoby potrzebującej w…

Czy w okolicy, w której Pan/i mieszka występują problemy w zakresie opieki nad osobami starszymi?

Tak Nie Trudno powiedzieć

Definicja

• Forma wsparcia w zakresie opieki i/lub integracji społecznej na rzecz osób i rodzin w celu poprawienia ich funkcjonowania.

•Usługi w oparciu o infrastrukturę gospodarstwa i w powiązaniu z wykonywaną działalnością rolniczą.

•Agroterapia - zwierzęta gospodarskie lub uprawy rolnicze.

11

3%

19%

50%

28%

Czy jest Pan/i zainteresowany/a świadczeniem usług opiekuńczych w swoim gospodarstwie?

Tak, świadczę już takieusługi

Tak, zamierzam rozpocząćdziałalność opiekuńczą

Trudno powiedzieć

Nie, nie planujęświadczenia usługopiekuńczych

12

13

Rolnicy kierujący gospodarstwem

rolnym

Produkcja roślinna

Dodatkowe źródła

dochodów45-64 lata

1418%

21%

8%

7%

5%

8%

24%

31%

16%

14%

13%

17%

58%

47%

77%

79%

82%

75%

Chcę zagospodarować niewykorzystane pomieszczenia

w moim gospodarstwie (n=665)

Chcę zagospodarować niewykorzystane zasoby siły

roboczej w moim gospodarstwie (n=653)

Chcę pomagać ludziom znajdującym się w trudnej

sytuacji (n=679)

Poszukuję sposobów na zwiększenie dochodów mojego

gospodarstwa (n=663)

Chcę robić coś pożytecznego dla mojej społeczności

lokalnej (n=677)

Poszukuję projektów, które pozwalają na pozyskanie

środków finansowych na rozwój mojego gospodarstwa

(n=669)

Dlaczego chciałby/aby Pan/i świadczyć usługi opiekuńcze? Nie zgadzam się Trudno powiedzieć Zgadzam się

Agroterapia - przykłady

•Aktywność na świeżym powietrzu:•uczestnictwo w prostych pracach gospodarczych•pielęgnacja ogrodu• spacery po lesie

•Kontakt ze zwierzętami•Opieka nad kurczętami

•Wspólne gotowanie, robienie przetworów

•Spędzanie czasu przy wspólnym stole15

16

95%

90%

87%

86%

82%

76%

5%

10%

13%

14%

18%

24%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Spacery, aktywności na łonie natury

Wspólne przygotowanie i spożywanie

posiłków

Pomoc w wykonywaniu lekkich prac

gospodarskich

Terapia poprzez ogrodnictwo

Kontakt ze zwierzętami (drobny

inwentarz)

Terapia poprzez sztukę, np. rękodzieło

Jakie rodzaje terapii mogłyby być prowadzone w Pana/i

gospodarstwie rolnym?

tak nie

Formy prawne

•Podmioty ekonomii społecznej:• Fundacja• Stowarzyszenie• Spółdzielnia Socjalna• Spółka non-profit

•Działalność gospodarcza.

17

Formy organizacyjne

•Opieka dzienna:• Dzienny Dom Pobytu

•Opieka całodobowa:• Rodzinny Dom Pomocy• Działalność gospodarcza w zakresie placówki

zapewniającej całodobową opiekę.

18

Dzienny Dom Pobytu

• Dzienny pobyt + okresowo miejsca całodobowego pobytu

• Usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze, posiłki

• Na rzecz osób, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych

• Brak uregulowań prawnych określających wymagania infrastrukturalne oraz podstawowy zakres usług – duża elastyczność w tym zakresie

• Podmiot ekonomii społecznej lub działalność gospodarcza

19

Rodzinny Dom Pomocy

•Usługi opiekuńcze i bytowe świadczone całodobowo dla osób wymagających pomocy ze względu na wiek lub niepełnosprawność

•Osoba fizyczna lub organizacja pożytku publicznego

•Od 3 do 8 zamieszkujących wspólnie osób wymagających z powodu wieku lub niepełnosprawności wsparcia w tej formie

•Usługi w budynku mieszkalnym jednorodzinnym

•Współpraca z samorządem20

Opieka całodobowa w ramach działalności gospodarczej

•Osoby niepełnosprawne, przewlekle chore lub w podeszłym wieku

•Wymaga zezwolenia wojewody – konieczność spełniania warunków i standardów ustawowych

• Skierowanie do placówki całodobowej prowadzonej w ramach działalności gospodarczej nie jest wymagane.

•Opłaty ponosi mieszkaniec placówki.21

25%

39%

12%

10%

14%

Dzienny dom pobytu prowadzony przez organizacjępozarządową lub spółdzielnię socjalną we współpracy zsamorządem.

Dzienny dom pobytu w ramach własnej działalnościgospodarczej.

Rodzinny dom pobytu we współpracy z samorządem (opiekacałodobowa).

Działalność gospodarcza w zakresie placówki zapewniającejcałodobową opiekę.

Żadna z powyższych form nie jest dla mnie odpowiednia,chciałbym świadczyć usługi opiekuńcze w innej formie.

Która z przedstawionych na szkoleniu form gospodarstwa opiekuńczego byłaby dla Pana/i najlepsza?

22

Odbiorcy wsparcia• Kilka – kilkanaście osób

• Początkowo seniorzy

• Decyzja rolnika – forma prawna/organizacyjna gospodarstwa

• Osoby kierowane na podstawie decyzji administracyjnej

• Działalność komercyjna 23

Ekonomia

• Samowystarczalność i opłacalność ekonomiczna

•Umiarkowane źródło dochodu – ograniczenia w rozwoju „biznesu”

• Forma odpłatności zależna od formy prawnej i organizacyjnej• Działalność komercyjna vs współpraca z samorządem

24

Personel

•Przygotowanie merytoryczne zależne od profilu gospodarstwa

• Świetlica dla seniorów vs placówka świadcząca specjalistyczne usługi

•Wskazane odbycie dodatkowych kursów oraz stażu/praktyki w placówce opiekuńczej

25

Program działania

• Indywidualizacja wsparcia:•Program dostosowany do oczekiwań/możliwości

konkretnej osoby•Udział podopiecznych w ustalaniu indywidualnego

planu

•Poszanowanie wolności

•Dostosowanie do rytmu pór roku

•Urozmaicenie26

Program działania

•Kontakty z lokalną społecznością

•Opieka dzienna – ustalone godziny w dni robocze

• Transport

•Wyżywienie

27

Tworzenie sieci = plan działania

• „Oddolne” powstawanie gospodarstw

• Gospodarstwo opiekuńcze jako marka zarządzana przez CDR• Sieć na rzecz tworzenia gospodarstw op. Sieć gospodarstw

opiekuńczych

• Uszczegółowienie koncepcji• Badania• Opracowanie konkretnych instrukcji

• Koordynatorzy regionalni• Szkolenia• Pozyskiwanie wiedzy• Mobilni doradcy

28

Tworzenie sieci = plan działania

•Szkolenia dla rolników:•Ciągły trening

•Wyjazdy studyjne

•Gospodarstwa „pokazowe”

•Pozyskiwanie partnerów…

29

30

Szkolenia dotyczące terapii w gospodarstwach rolnych

Szkolenia dotyczące aspektów prawnych prowadzenia działalnościopiekuńczej

Szkolenia dotyczące przystosowania gospodarstw do działalnościopiekuńczej

Wyjazdy studyjne

Pomoc w nawiązaniu współpracy z instytucjami samorządowymi

Propagowanie dobrych praktyk

Wymiana doświadczeń pomiędzy osobami zakładającymi lubprowadzącymi gospodarstwa opiekuńcze

1,6

0,8

1,5

1,5

2,4

0,6

0,4

9,0

4,5

4,6

6,9

8,6

5,0

4,6

89,4

94,7

93,9

91,6

89,0

94,4

94,9

Jakie wsparcie w ramach sieci współpracy jest najbardziej potrzebne osobom zakładającym lub prowadzącym gospodarstwa opiekuńcze?

Niepotrzebne Trudno powiedzieć Potrzebne

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”

Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Konrad Stępnikk.stepnik@cdr.gov.pl