principles of roman law

33
法法法法法法法 Fritz Schulz (1879-1957), Principles of Roman Law (1936) 法法法 法法法法法法法法法法法

Upload: maxfungo

Post on 30-Jun-2015

2.974 views

Category:

Law


4 download

TRANSCRIPT

Page 1: Principles of Roman Law

法理學經典導讀:Fritz Schulz (1879-1957),

Principles of Roman Law (1936)

吳宗謀中央研究院法律學研究所

Page 2: Principles of Roman Law

•引言

•背景與內容

•羅馬法的概觀

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

2

Page 3: Principles of Roman Law

引言

•Q1: 為何要導讀一本羅馬法著作?

•Q2: 與臺灣有關係嗎?

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

3

Page 4: Principles of Roman Law

為何要導讀一本羅馬法著作?

•教學、研究者極少

•金世鼎、曾劭勳

•丘漢平未授課

•黃右昌、陳朝璧留在中國大陸

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

4

Page 5: Principles of Roman Law

為何要導讀一本羅馬法著作?

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

5

•戰前接受日語法學教育者應有若干認識

•但 1945年後僅有以羅馬法或西方法律史作為第二(或以下)專長的學人

•讀者在法理學、法律社會學、法學方法論的傍論中遭遇疑似羅馬法的知識

Page 6: Principles of Roman Law

為何要導讀一本羅馬法著作?

•詞彙的指涉不明

•羅馬法:羅馬?德國民法典前?

•羅馬法學:「古典時期」? 19世紀?

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

6

Page 7: Principles of Roman Law

羅馬法在臺灣

•臺北帝國大學成立時購置大量 19、20世紀初期羅馬法文獻,但 1945

年後長眠於圖書館內。

Page 8: Principles of Roman Law

史料類

•Codices Gregorianus, Hermogenianus,

Theodosianus (1842-44)

• Iurisprudentiae anteiustinianae (1867)

•Th. Mommsen、 C. Bruns、O. Lenel

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

8

Page 9: Principles of Roman Law

研究文獻

•Ch. Glück, Ausführliche erläuterung

der Pandecten (1797-1835)

•1806年 Savigny占有法論第 2版( 1806)、現代羅馬法體系( 1840)

Page 10: Principles of Roman Law

其他德語研究文獻

• 法學類:M. Bethmann-Hollweg A. Thibaut、G.

Puchta、R. Jhering、A. Brinz、E. Bekker、C.

Vangerow、L. Arndts、B. Windscheid、H.

Dernburg、 F. Regelsberger、R. Sohm、C. Crome、K. Czyhlarz、 P. Jörs、H. Siber、 F. Endemann等。

• 法律史類:A. Pernice、E. Seckel、B. Kübler、O.

Karlowa、L. Mitteis、T. Kipp、M. Wlassak、 S.

Schlossmann、L. Wenger、 P. Koschaker等。

Page 11: Principles of Roman Law

背景與內容1. 所謂的「羅馬法學派」與「日爾曼法學派」2. 國家社會主義工人黨的論述

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

11

Page 12: Principles of Roman Law

對羅馬法的仇恨

• 異教• 異族

• 幫助專制權力• 不道德

• 促進資本主義• 物質主義

• 專業法曹壟斷

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

12

Page 13: Principles of Roman Law

所謂「日爾曼法」

•確實有部分主張將所謂「日爾曼法」對立於羅馬法• Deutsch或 Germanisch?

•中 世 紀 的 固 有 法 ( ius Germanorum

domesticum ,字面直譯是「內國日爾曼人的法律」)•日爾曼人時代、換言之是羅馬晚期及西羅馬瓦解後的「日爾曼法」( ius Germanorum)

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

13

Page 14: Principles of Roman Law

Wolfgang Menzel (1828)

羅馬性 日爾曼性

冰冷的邏輯,司祭者性

公共性,是民族、大眾

的法律

天主教 抗議宗

保守主義 自由主義

君主制 共和制、民主政體

世界主義

( Kosmopolitismus)國族主義

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

14

Page 15: Principles of Roman Law

華語文獻羅馬法 日爾曼法

抽象(李) 具體(李)

世界(李) 地方(李)

成文法(戴)習慣法、不成文法、民

眾法(戴)

重視自由,個人的權利

法(李、戴)

重視拘束,團體的義務

法(李、戴)

區分公法與私法(戴) 不分公法與私法(戴)

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

15

Page 16: Principles of Roman Law

對立?

•論戰集中在 1830~1840年代•大多支持一體論,包括 Savigny與 Puchta

• 1495 年 令 繼 受 的 是 「 共 通 法 」 ( ius

commune)•日爾曼法學者研究教會法、固有法與地方法( Partikularrecht)

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

16

Page 17: Principles of Roman Law

「日爾曼法學派」

• Gierke的影響• Heinrich Mitteis證言: Gierke在日本受到的重視遠在比德國高• 許多傳說來自Wieacker

Page 18: Principles of Roman Law

NSDAP政綱第 19點

• 「以德意志共通法取代為物質主義社會秩序服務的羅馬法」• 針對土地法制• 羅馬法來自外族• 被迫繼受• 是尤太人影響下, 19世紀資產階級社會的產物• 講究個人「權利」,忽視社會性與民族,方便狡猾的尤太人

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

18

Page 19: Principles of Roman Law

Schulz的回擊

• 羅馬法不描述羅馬社會,但反映了若干羅馬社會的特色。• Isolierung/ Isolation:羅馬法的「孤立性」• Apophatic legal concept (Bruno Latour):無關道德,無關宗教,無關政治,高度抽象的個案思維

Page 20: Principles of Roman Law

羅馬法的「原則」• 羅馬很少立法• 同樣重視所謂日爾曼法的特性:

• 簡潔• 傳統• 民族• 自由• 權威• 人性• 忠誠• 安定

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

20

Page 21: Principles of Roman Law

羅馬法概述 13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

21

Page 22: Principles of Roman Law

概觀

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

22

希臘

羅馬市民法與法學

東羅馬

教會法

中世紀羅馬法學

日爾曼各族固有法

現代各國法

Page 23: Principles of Roman Law

羅馬市民法與法學

市民法• 村落到城邦• 共和制

共和時期• 城邦擴張• 邁向獨裁

法學發達• 巨大霸權• 皇帝制

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

23

Page 24: Principles of Roman Law

市民法( Ius civile)[傳說 ] 西元前 509/510年創立共和• 祖先來自希臘• 結合鄰近族群

十二表法• 西元前 450/451年• 到西元 6世紀為止唯一的全面性、一般性立法

祭司( pontifex)法學• 「造橋者」,並非靈媒,而是儀禮專家• 口訣型法律術語,形式主義

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

24

Page 25: Principles of Roman Law

共和時期

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

25

羅馬的擴張•往義大利半島南北兩方•與迦太基發生布匿克戰爭

市民法制度延伸•西元前4世紀後半起•及於行省、半島上的城鎮、盟邦、征服地

萬民法( ius gentium)•「法律屬人原則」•實際上是羅馬市民法的擴張

Page 26: Principles of Roman Law

官員法( Ius honorarium)市民法

官員法

法學Iurisprudent

ia

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

26

Page 27: Principles of Roman Law

官員法的重要內容

Proconsul

Praetor

Consul

Curule

Aedile

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

27

Page 28: Principles of Roman Law

法學-法學家的工作

協助訴訟Agere

提供諮詢Responsdere

建立文件Cavere

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

28

法律問題

提出概念

法學教育

Page 29: Principles of Roman Law

法學家的「權威」( auctoritas)

Papinianus (150-212)

Paulus(2nd – 3rd Century)

Modestinus(3rd Century)

Ulpianus(170-223?)

Gaius(150?)

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

29

Page 30: Principles of Roman Law

市民法大全( Corpus iuris civilis)

法學階梯(4卷)Institutiones

法典(12卷)Codex

學說匯纂(50卷)Digesta

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

30

Page 31: Principles of Roman Law

羅馬法學的復興

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

31

Page 32: Principles of Roman Law

羅馬法學的復興

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

32

Littera florentina局部:關於未成年人之監護Dig.26.5.17Ulpianus libro nono ad edictumEi, qui de statu suo litigat, tutorem dari posse POMPONIUS scribit et verum est, ut ita demum teneat datio, si liber est.

Page 33: Principles of Roman Law

13.1

0.20

14.

法理學經典導讀

33

感謝聆聽。敬請批評指教。