Privreda i kultura u zapadnoj Evropi

Privreda u ranom srednjem veku

• U ranom srednjem veku privreda je bila zaostala, praktično jedina privredna grana bila je poljoprivreda

• Nekadašnji slobodni seljaci postali su zavisni seljaci (kmetovi)

• Oni su prema feudalcima imali brojne obaveze, koje jednim imenom zovemo renta

• Postojale su tri vrste rente: • Radna• Naturalna • Novčana

• Poljoprivreda je bila zaostala, viškova proizvoda gotovo da nije bilo

• Novca nije bilo u opticaju, nije se koristio• Proizvodi su plaćani poljoprivrednim

proizvodom ili razmenom.• Takav oblik privrede zovemo naturalnom

privredom. • Stari rimski gradovi propali su za vreme

Velike seobe naroda

Promene u evropskoj privredi

• Seobe naroda ograničavale su mogućnost razvoja Evrope

• Okončanje poslednjeg talasa seobe naroda, sredinom 11.veka, prestanak velikih epidemija zaraznih bolesti dovelo je do povećanja broja stanovnika i omogućilo je unapredjenje privrede u Evropi

• Veći broj stanovnika zahtevao je i više hrane, to dovodi do unapredjenja poljoprivrede

• Razvoju poljoprivrede doprineli su i krstaški ratovi, u Evropi počinju da uzgajaju nove kulture, koje su krstaši doneli sa istoka

• Ratovi su doveli i do razvoja zanatstva, jer se znatno povećala potražnja za kvalitetnim oružjem, oklopima

• Povećanje proizvodnje dovelo je do pojave viškova proizvoda, što je dovelo do oživljavanja trgovine

• Razvoj zanatstva i trgovine doveo je i do potrebe za novcem

• Sve ovo dovelo je do pojave novog oblika privrede: robno-novčane privrede

Gradovi

• Razvoj trgovine i zanatstva doveo je do obnavljanja starih rimskih gradova i osnivanja novih gradova kao trgovačko-zanatskih centara

• Gradovi su osnivani: na raskrsnicama puteva, u blizini velikih feudalnih imanja, u dolinama velikih reka, u blizini crkvenih centara

• U 12.veku počinju da se osnivaju udruženja gradskih zanatlija: esnafi (cehovi)

• Esnaf je okupljao sve zanatlije jedne struke• Svaki esnaf je imao svoj statut i pravila kojih su

morali svi da se pridržavaju • Konkurencija je bila zabranjena, sve zanatlije su

proizvode prodavale po istoj ceni. • Ovi propisi su donekle štitili interese kupaca, ali

su vremenom kočili razvoj zanatske proizvodnje

• Trgovci su se takodje udruživali u svoja udruženja, koja su se zvala hanze (gilde)

• Hanze su bile moćnije od esnafa, tako su se čitavi gradovi udruživali u trgovačke saveze.

• Tako je, sredinom 12.veka, nastala Severnonemačka hanza (Hanzeatski savez)

• Imala je trgovački monopol na trgovinu na Baltičkom moru i na Severnom moru

• Glavna baza nemačkih trgovaca za širenje na sever i istok bio je grad Libek,

• Svoja trgovačka sedišta Hanza je imala u gradovima: Brižu, Kopenhagenu, Londonu

• Nemački kolonisti, pod nadzorom Hanze, osnovali su gradove Talin i Rigu

• Opadanje moći Hanze počelo je još krajem 14.veka, a ukinuta je sredinom 17.veka

• Najveći deo trgovine sa istokom nalazio se u rukama Venecije i Djenove

• Do otkrića Amerike najveći deo trgovine bio je vezan za Sredozemno more

Razvoj nauke

• Crkveno učenje trebalo je povezati u jednu celinu i definisati mu smisao da bude prihvatljivo širokim narodnim masama

• To je bio zadatak srednjevekovne crkvene filozofije, koja se naziva sholastika

• Zadatak sholastike bio je da pronadje dokaze za istinitost crkvenih dogmi; njen cilj nije bio sticanje novih znanja već dokazivanje večitih istina

• Po tumačenju crkve, sva znanja već su sadržana u Bibliji i delima “crkvenih otaca”

• Crkvenim ocima nazivaju se rano hrišćanski teolozi 4. i 5.veka, koji su dali teorijsku osnovu hrišćanstva na zapadu

• Najznačajniji crkveni oci bili su: Aurelije Augustin (najznačajnije delo “O državi božjoj”) i Jeronim (preveo je Bibliju na latinski, njegov prevod Biblije crkva jedino priznaje)

Univerziteti

• Razvoj privrede, od 11.veka, pojava gradjanske klase, uticao je da škole sve više dobiju svetovno obeležje.

• Zanatlijama, trgovcima i gradskim činovnicima bilo je potrebno čitanje, pisanje i računanje, pa se u gradskim školama akcenat stavljao na te predmete

Sedam slobodnih veština

• Obuhvatale su viši stepen obrazovanja, kao priprema za univerzitet

• Dele se na dve grupe:

• Trivijum (gramatika, retorija i dijalektika)

• Kvadrijum ( aritmetika, geometrija, astronomija i muzika)

• Krajem 11.veka nastaju prvi univerziteti

• Reč univerzitet nastala je od latinske reči “universitas”-zajednica, pošto su univerziteti bili zajednice profesora i studenata

• Najstariji univerzitet osnovan je u Bolonji 1088.god.

• Najznačajniji britanski univerziteti bili su u Oksfordu i Kembridžu

• Najznačajniji univerzitet u Francuskoj osnovan je u Parizu (Sorbona, dobio ime po osnivaču Robertu de Sorbonu 1257.god.

Sorbona

Grb Oksforda (od 1167.god.)

• Moto univerziteta:

“Gospod je moje svetlo”• Sukob sa lokalnim

stanovništvom doveo je do odlaska grupe profesora, koji su 1209.god. osnovali Kembridž, od tada su ta dva univerziteta konkurenti

Grb Kembridža

• Moto: • “Odavde svetlost i

dragoceno znanje • Najviše nobelovaca

od svih univerziteta(81 do 2008.god.)

• Najstariji slovenski univerzitet osnovao je češki kralj i nemački car Karlo IV u Pragu 1348.god.

• Prirodne nauke su se sporije razvijale jer je crkva odbacivala proučavanje prirodnih pojava

• Najznačajniji predstavnik naučne misli i pristalica proučavanja prirode bio je engleski filozof i sveštenik Rodžer Bejkon (13.vek)

• U 13.veku sholastika je dostigla vrhunac u delu Tome Akvinskog (delo Suma teologije)

• On je povezao Aristotelovu filozofiju sa teologijom i detaljno argumentovao učenje katoličke crkve

Umetnost

• U arhitekturi se izdvajaju dva stila gradnje:

• Romanika

• Razvila se u 11.veku u severnoj Francuskoj

• Nastala je po uzoru na gradjevine Karla Velikog, koje su gradjene po uzoru na rimsku i vizantijsku arhitekturu

• Trajala je do sredine 13.veka

• Gotika

• Nastala je u 12.veku i do kraja tog veka uglavnom potisnula romaniku

• Stanovništvu na Apeninskom poluostrvu, naviknutom na rimske gradjevine taj stil nije se dopao pa su ga nazvali “varvarskim” ili gotičkim