/?REMEDIA GUINEENSIA

quorum

collectionem tbrtiam

COm. EXP. FAC. MED. UPS.

PRjESIDE

ADAMO AFZEL10,3phil» et. mrd, doct. mat. med. et. dtaet. prof. r. et e. o., reg-ac ad. sci en t. stockh. , reg. soc. scient. ups., caesar. acadi

kat, curjos. erlang., reg. soc. lon d. , et reg.soc. linn. lond. membro ,

P. P.

PETRUS BRANDELIUSstipend. victorin. vestrogothus.

IST AUDIT. BOTANICO DIE VI JUNII MDCCCXIV.

U P S A L I JE

EXCUDEBANT STENHAMMAR ET PALMBLADi

FÖRST* AMIRALITETS - MEDICUß

COMMIKDEUREN AF VASA-ORDEN

SAMT

RIDDAREN AF KONUNG CARL XIII:» ORDEN

HUGÄDLE OCH VIDTBERÖMDE HERR DÖCTOR.

Gerna hvilar min blick vid taßan af förßutna.själs vördnad cch tacksamhet. Bland dem rakvända som prydnad för dessa blad, och hvilhjerta, som Välgörarnes ädelmod varit varmt

\PEHR

CONTKACTS - PROSTIN

HÖGÄREVÖRDIGE OCH HÖGLÄRDE HERR

dagar ; den möter der dyrbara föremal för minnar jag med välbehag de namn jag vaga t an.ias mii nie alltid skall vara lika heligt för mittoch verksamt för mitt framtida väl.

branni:l rus.

REMEDIORUM GUINEENSIUM

collectio tertia*

5j. Justicia tunicata, fpicis terminalibus axillaribusque, bractei«foliolisque calycinis fubulatis, foliis brachiatis lanceo-laribus: venis adfcendcntibus.

TTmmenenßbus Améfs, Butlomenfibus Nolli.

Clrefcit in Iocis Sierraf Leon» pctrofis planis, et floret Julio, —Odobri.

SStirps pedalis ereda fimplex, ramulo uno alterove rarisfimeinAruda. — Radix fubramofa» fortasfis annua.

(Gaulis teres hirtus nigricans: epidermide in tunicam feu corti-ceni quemdam exferiorem xerampelinum, tandem di-,rumpentem et deciduum, pasfim extumente.

f~olia petiolis brevibus hirtis infidentia, plus minusve acuminata,"fuperiora pleruinque anguAiora, utrimque glabra, iub-tus aeivo medio hirto.

Q Florer

Ig ====

Florn numerofi in fpica longa hirta oppofiti remoti.

Calyx: lacinifs quinque bracteisque» ut videtur, duabus kirtis etinterdum glandulofis.

Corolla alba fublabiata: labio altero tripartito, altero bifid®.Tubus gracilis longisfimus; lacinice plus quam dimi-dio breviures ovales plante.

Filamenta monanthera: antheris eredis, fubexfertis.

Tumor tefticulorum eft morbus in Guinea non infrequens 3. fed quasnam ejus fit c*usfa, inter auctorcs difeeptatur, nam qui-

dain contendunt, cum, utpote apud gentes Fulenfes, Mar.din-genfes et Sufuenfes, ut etiam Scotias monticolas, valde folitum >inae oriri, quod feminalia vel ampla laxaque vel omnino nullageruntur. — Alii eumdem ex abufu fucci palmarum fermentatinimio derivatum volu.it, eamque ob causfam cum dicunt ejus-modi potatoribus esfe cominunem, quales funt riparum fiuviiScherbroenfis accolas, qui ifio palmarum fic dido vino quoti-die fe inebrianf. — Sunt tandem, qui coelo regionum ineridio-naliuin calidisfimo, unde totum corpus ftepenumero fit maximcvietuin , hunc moibum tribuunr. — Quotieseumquc vero doloracutus cum infiammatione fimul adefi, a causfa venerea fiae du¬bio originem ducit, et apud populos guincenfes gouorrliceainnon raro confiqultur. Sed varia etiam, quae ei opponunr, re-media habent c plantis potisfimum petita, quibusque optimojure aduumeranda tft yüßicia tunicata, cujus io.iorum reccn-tium vel totius herbat decodum partibus morbo adftdis, utnientum> applicant calidum, et fic curationcm perficiunt.

6. Sco-

6. Scoparia dulcis, Linn.

Timmenenfibus Kåri, Bullomenfibus Tjunkaprom, pronuntiandumut om iu lingua Svecana.

Crefcit in locis aridis lemorofis, prsecipue illis, quas a mari,fluviis, rivulis, in gcncre aqua quacumque, non lon-ge diftant; in Sierra Leene; terra Bullomenfi; litori-bus fluvii Bafcha in fluvium Pangas fe fundentis j ininfula Banattas ditfla, et alibi non infrequens.

Frutex frepe bipedalis: foliit verticillatis, ßoribus axillaribus,fla-minibus quatuor non omnino trqualibus fed fere didy-namis, atque adeo a Clasfe Linnseana quarta ad de-cimam quaitam potius transferendus ibique inter Plan¬tas Perfonatas cognatione proxiinas locandus.

Herba nullum prerfus odorem fpirat, fed maflicata faporis iai-tio eil amari, deinde vero dulcis.

Pr/Eterquam quod in re familiari hoc frutice pro fcopisin Guinea utuntur, in levandis etiam pluribus morbis, praeler-tim febribus retnittentibus et gunorrhoeis ad eumdem refugerefolent iEthiopes. Quum dolor capitis frequens efl et faepe valdeurgens febrium illarum fymptoma, in Omnibus fere Äirpibüs,odore quodam vel lapore prasditis, hujus mali folatium quae-runt, easdemque femper in externum ufuin adhibent, fronti im-pofitas vel integras vel contufas. Hinc tarnen excipieada eft,quantum adhuc conflat, unice Scoparia dulcis, quippe quam in¬terne ufurpanf, folia ejus vel totam quoque herbam perfundendoaqua calida , quam deinde ut infufum Theas, priusquam frigefcat,•opiofe bibunt.

G<i-

GonorrhoeA eft folita forma, qua in ora Africa;: occi-denfali fc probet lues venerea. Ut difHcultas urinae in hoc mor-bo dolorofa mifigetur, frigidum hujus herbas adhibefur infulum,quod Lpore dulci atqu», ut dicitur, mucilaginofo per totumdiem idemtidem potatum datur, donec aliquid percipiatur Jcva-minis, quod ccrto obtineri contenditur hoc remedio, cui igiturin gonorrho«.a niulta per totam Guineam habetur fides. — I»defignatione epiflolse cujusdam, quam ad B:tum von Linncfcripfit vel fcribere intendit noAras olim Berlin , decennio fae-culi proxime prasreriti feptuagefimo in Sierra Leone commo-rans, qumque africanas iuter fuas colletfliones posfidet Celeb.Präses, jam tum relatum legitur, in moibis ibidem, quos vo-cant, fyphiliticis Scopariam dulcem optime refpondere.

Notatione tandem haud indignum cenfeatur, fruticisliujus frucflum esfe efeam inire expititam duabus Coiumbarumfpeciebus,quae Turdis noftratibus paullo grandiores magna multi-tudine in guineenfibus reperiunrur filvis, catervatim ibi volantes.Altera harum t A ea, cui vita defunftus Concil. aulicus et Prof.Jo- Frid. Gmelin in Syfl. Nat. p. yßd. nomen dedit Columbarojrce; alteram vero nondum deferipram, ob colores pulchroseorumque amoenam varietatem, Columbaiii pulchellaw appellavitCel. Pr/eses. Harum utraque fiiie dilcrimine ab indegenis ni-gris vocatur Prom, et inde unum ex eis, quas habet, africanisnomen aeeepit Scoparia dulcis, quoniam fuper et circa huncfruticem, cujus diligenter carpunt prafertim femina, fiepe fe-dentes occurrunt has Columbae, afra in primis, homineintereuntem non ita inultum timentes.

7. Achyranthes proßrata, Linn.'

. 7 A. '

Knienßbus NAh.Crefeit

===== 21

Crefcit in filvis Sierras Leone et totius prasterca Guinea; vulgaris.Caules humi repunt longi tetragoni, inferne foluin fruticofi.

Folia rhombea, fubtus multo pallidiora.

Spicct plerumque terminales cylindricas.

Morbus ille cutaneus, qui tainetfi a finguiis, qua; Gui-neam incolunt, nationibus proprio nomine difiinguitur, com-muni tarnen eo: Kvcikra,yez totam ejus oram optime efi cogni-tus et in genere ita etiatn appeliatur, non tam peculiaris Scabi-ei fpecies videtur esfe, quam eadem potius, quse in nofiris re-gionibus occuriit, led plerumque multo malignior; quod finedubio debetur tum climati fervidisfimo guineenfi , tum maximeperfvafioni iEthiopum falfas, esfe nimirum hunc morbum mini-me cOLtagiofum, unde, quum prascauto opus non esfe credunt,nullam omnino de eo prascavendo curam adhibent. Quam obrem ncque aliter fieri potcfi, quin oppido pauci inveniantur, quiillo re \era caient, et faltim de infantibus certum efi, plus minusve,inimo nterdum mifertime, laborare cmnes tenaci ifio malo, dequo opinantur, ex cibo vitfluque vario, qui cum eorum pro-pria ac peculiari corporis confiitutione, vel ut Medici loquiainant,cuin jj|js pel- idiofyncraßatn male congruit, illud oriri;arqllg rdeo certis edulibus, non nulli animalibus, alii quae vo-cnnt vegetabiiibus, fe abfiinent.

Aj morbum huncce, Krakra didum, depellendum multaufurpanur medicamenta, ante omnia vero decoda foliorum evariis fiirpibus coiledorum, quibus idemridcm lavantur partesinfedas. Aliter tarnen qui in ora Kruenfium et prapfertim quiad fluvum Bas/a habitant, Achyranthe utuntur proßrcita , quip-

pe

22

pe quam carpunt, ficcant atque in cinerem urunt, quo, parvaaquas portione deinde mixto et quavis noclc permutando, tegun*tur loca corporis fcabie iflå adflicta. Rtmedio hocce magni refli-mato celebratoque asgrotos inträ hebdomadis currieulum certoconvalefcere, contenditur.

8. Amaryllis ornata, Linn. Fil.

Timmenenfibus Kajaba.

Crtfcit in petris Sierras Leone pianis earumque rimis, plerumquejuxta frutices, admodum frequens. — Floret Aprili— Junio, led culta etiam Julio atque Augußo.

Folia pedalia lineari attenuata utrimque glabra, interiora decli-nata exteriora proßrata.

Scapus fubpedalis compresfus erecfhis, anthefi perstfia bumi pro*firatus.

Florer plantse filvefiris vix nifi folitarii, culfas faspius duas veitres, fvaveolentes, ante anthefin eredi, fub illa hori¬zontales , poß eam penduli j hora fexta vel feptimavespertina dehifcentes, per totam deinde noeßem ex-plicati et poßero mane hora oeßava vel nona clusiles,numquam iterum fe aperturi.

Spatha diphylla 3pollicaris, margine convexo dehifcens, per-fißens.

Corolla monopetala, fub anthefi five per duodecim circiter ho¬ras infundibuüformis. — Tubus 5-ßpollicaris fubtri-gonus, ad partem perfißens et tum femper erertus.—Lacinice

Lacinice petaloideae 4pollicares oblongo-lanceolata;, ne-dario vel fquamulis ad bafin de/litutsc; omnes apicu-lata; omnesque initio conniventes, deinde patentes ettandem coardatae apice folum reflexae.Filamenta laciniarurn coroilze bafi media; afhxa, tereti-attenuata ^adfcendentia.

Gertnen oblongum fuperum, in fundo tubi corolla; occultatum.—- Stylus faltim 9pollicaris subulatus, pro fltu tu-bi corolla; petalorumque redus vel diverfe curvatus.— Stigma parvuin stuberculatum. '

Planta haec fpeciofa, qua; quatenus fpatha diphylla, fqua-mulis circum ba/in filamentorum nullis et germine lupero, cet.inflruitur, Crinum potius es le videtur quam Amaryllis, praetermultos alios variosque Oirpes, qui natura; ut pluiimuui funt ad-flringentis, a populis nigris eo conlilio et inente adhibetur, utinfantes curent, qui Rhachitide urgentur vel faltem qui in gene-re et corporis conüitutione et valitudine imbecilles funt, nequeuti oportet rede vegent. Affundunt nimirum foliis recentibusaquam frigidam, qua infufione, pofleaquam nonnullas horas fle-tit, ut virtus eo melius extrahatur, quovis die mane totum in*fantis corpus loliicite lavare aliquaindiu pergunt.

9. Cassia occidentalis, Linn.

Timmemnfibus S5vi Bulchvarri, Britahnis Stinking Pea.Crefcit in locis Sierra; Leona; rudedis, arenohs et antehac eultij

copiofc.Caulis eredus, inferne perennans.

Fulia

Folia 4-5juga. foliolis fcsfijibus, inferioribus ovatis.Flores terminales in alis bradearum foliorumque fupcriorum

bini pedunculati: altero ferolino.

Glandula infer bafin pedunculorum communisque petioli tnajus-cula rotunda fufca.

Lomentum 3pollicare et fupra, lineare, compresfum, scinici-forme, utrimque marginatuni, tandem fcariofuni, peclongitudinein dehifcens, multiloculare: loculamentismonospermis.

Semina numerofa, f»po jo, ovata compresfa, margine incum-bentia, plumbca.

Herba recens tota foctida et folia vel ficcata inprimis vero radixfimul amara.

Qui ex America et infulis americanis in Africam transvedierant coloni Sierra Leon» nigri, Casßatn hancce debilitate fto-machi torminibusque segris ut medicamentum optime tonicumcum fuccesfu dabant; qnain ejusmodi mala curandi rationem exlocis transmarinis fecum adtulcrant, quamque ex illis jam nuncdidicenjnt, qui in vicinitate colonise habitant, populi indigen».