problemi gazdovaÑa Åumama na podruØju beograda · øine kiseonika, jonizuju vazduh...

JUL–OKTOBAR, 2006. 185

UDK 630*903Struøni rad

PROBLEMI GAZDOVAÑA ÅUMAMA NA PODRUØJU BEOGRADA

VLADAN ŸIVADINOVIÕ

DUÅAN ISAJEV

Izvod: U ovom radu ukazano je na znaøaj åuma na podruøju Beograda kojima gazdujeÅG Beograd, u okviru JP Srbijaåume. Kompleksnost funkcija koje åume napodruøju Beograda treba da vråe, øine da se aktuelni problemi gazdovaña ovimåumama moraju reåavati na principima savremenog i fleksibilnog integralnoggazdovaña. Primenom zakonskih propisa, izradom opåtih i posebnih osnova za gaz-dovañe åumama, analizom rezultata dosadaåñih prioritetnih funkcija i stañaåumskog fonda, utvræivañem sadaåñih i buduõih druåtvenih potreba i moguõno-sti, definiåu se namenske celine u okviru åumskih kompleksa Beograda. Anali-zom sadaåñeg staña åuma, po sastavu, poreklu i drugim pokazateçima,konstatovano je da je ono vrlo nepovoçno. Osnovni razlog za to je jak uticaj antro-pogenih faktora. Ukazano je na osnovne smernice koje vode ka unapreæeñu staña,odnosno poboçåaña svih opåtekorisnih funkcija ovih åuma.

Kçuøne reøi: prigradske åume, poreklo åuma, namena åuma, uzgojni ciçevi,opåtekorisne funkcije åuma

PROBLEMS OF FOREST MANAGEMENT IN THE AREA OF BELGRADE

Abstract: This paper points to the significance of the forests managed by FE "Beograd" SE"Srbijaåume", in the area of Belgrade. The complexity of functions which forests should per-form in the area of Belgrade prescribes that the current problems of forest managementshould be solved by the principles of modern and flexible integral management. The specialpurpose entities within the forest complex in Belgrade are defined by the application of legalregulations, by the drawing up of forest management plans and working plans, by the analysisof results of previous priority functions and the state of the growing stock and by determiningthe present and future social demands and potentials. The analysis of the present state of for-ests by composition, origin and other parameters shows that the state is very unfavourable.The main reason is the strong effect of anthropogenic factors. The basic guidelines leading tothe enhancement of the state, i.e. the advancement of multiple-use functions of these forests,are emphasised.

Key words: suburban forests, forest origin, specific purpose of forests, silvicultural aims,multiple benefit forest functions

1. UVOD

Åume predstavçaju veoma znaøajan deo gradskih teritorija, koje svo-jim mikroklimatom blagotvorno utiøu na øoveka, u neposrednom, bliÿemi daçem okruÿeñu. Danas su ovo najsloÿeniji, a, ujedno, i najosetçivijiekosistemi na Zemçi, koji druåtvu pruÿaju niz vrlo znaøajnih funkcijai koje nijedan drugi bioloåki sistem ne moÿe da zameni. Åume oko urba-

Vladan Ÿivadinoviõ, dipl. inÿ., Åumsko gazdinstvo Beograd

Duåan Isajev, dipl. inÿ., Åumsko gazdinstvo Beograd

186 „[UMARSTVO” 3

nih celina, kao “vazduåni filteri”, uklañaju iz atmosfere åtetne øe-stice, gasove i aerosole, koriste ugçendioksid i oslobaæaju velike koli-øine kiseonika, jonizuju vazduh ('fabrike vazduånih vitamina'), utiøuna reÿim padavina i ublaÿavaju klimatske ekstreme, åtetne posledicesaobraõaja, buku, industrijska zagaæeña, i td. Takoæe, znaøajna je ñihovazaåtitna funkcija (vodenih tokova, zemçiåta, vazduha). Pored toga, åu-me koje okruÿuju gradove predstavçaju izuzetno znaøajan prostor za od-mor i rekreaciju, moguõnost edukacije stanovniåtva i zadovoçeña dru-gih, mnogobrojnih ÿivotnih potreba, åto sve poprima åiroke humane isocijalne aspekte u savremenom druåtvu.

U tom smislu, åume predstavçaju pravo resursno zaleæe oko velikihurbanih sredina, kojima, pre svega, treba da gazduju åumarski struøñaci,na principima savremene åumarske nauke i struke.

Globalni koncenzus o potrebi uveõaña åumovitosti na evropskom isvetskom nivou, danas je nuÿnost opstanka civilizacije i podrazumevafleksibilno planirañe koriåõeña åumskih povråina, pogotovo okovelikih metropola. Te karakteristike Beograd poprima veõ odavno, upr-kos svim teåkim ekonomskim i politiøkim deåavañima na ovim prosto-rima. Uravnoteÿen odnos izmeæu grada i ñegovog 'zelenog zaleæa', od pri-marnog je znaøaja za razvoj Beograda i pribliÿavañe evropskim tokovimaurbanizacije i tzv. bioregionalizma.

Zbog svega izloÿenog, u åumama kojima gazduje Åumsko gazdinstvoBeograd, i koje predstavçaju najveõi deo åuma na podruøju grada Beogra-da, potrebno je sprovoditi brojne, specifiøne uzgojne i gazdinske mere isilvikulturne radove, u ciçu obezbeæivaña i stvaraña zdravih i otpor-nih sastojina koje treba da se odlikuju visokim zaåtitnim, estetskim iostalim funkcionalnim osobinama.

Znaøaj åuma na podruøju Beograda, pored svega navedenog, raste i zbogneoøekivano brzog poveõaña centralnih gradskih i prigradskih zona, isamog gradskog stanovniåtva. Koriåõeñe ovih åuma i åumskih prosto-ra postaje sve veõe, a opasnost od zagaæivaña, degradacije i devastacijesve izraÿenija.

Opåte karakteristike staña åuma na podruøju Beograda veoma su ne-povoçne i nezadovoçavajuõe, øime se dovodi u pitañe i moguõnost obez-beæivaña sve veõih zahteva i potreba za ñima. Prvo, stepen åumovitostii ukupna povråina åuma na podruøju Beograda apsolutno su nedovoçni.Prema T o m a n i õ, L. (1988); “Na osnovu postojeõih nauøno verifiko-vanih postupaka i kriterijuma o neophodnom stepenu åumovitostiprigradskih podruøja (zavisno od broja stanovnika, mikroekoloåkih iklimatskih karakteristika, zateøenog stepena åumovitosti, i dr.)koji su razraæeni u nekim evropskim zemçama, øak i ugraæeni u zakonskepropise, “zeleno zaleæe” Beograda bi moralo da ima najmañe oko 90.000 haåuma, od toga 30.000 ha izletniøkih”. Na podruøju Beograda ima oko23.000 ha druåtvenih i oko 15.000 ha åuma u privatnom vlasniåtvu, iz øe-ga proizilazi da na teritoriji Beograda ima gotovo trostruko mañeåuma nego åto bi bilo neophodno.

Drugo, pored nedovoçnog stepena åumovitosti, stañe postojeõih åu-ma krajñe je nepovoçno. Nekontrolisanim seøama u daçoj proålosti, kao


i øistim seøama u toku oba svetska rata, najveõi deo ovih åuma pretvorenje u izdanaøke åume, nezadovoçavajuõeg kvaliteta i zdravstvenog staña,izmeñenog primarnog sastava vegetacije i dr.

Zbog svega navedenog, postojeõe åume teåko da mogu u dovoçnoj merivråiti brojne funkcije i zadovoçavati potrebe graæana Beograda. Svezahteva preduzimañe neophodnih i hitnih mera u ciçu unapreæeña stañaovih vrlo znaøajnih ekosistema na podruøju Beograda, u skladu sa sveop-åte propagiranim 'odrÿivim razvojem'. Sprovoæeñe ovih mera podrazu-meva obnavçañe i podizañe veåtaøkih sastojina, zaåtitu od insekata,bolesti, poÿara, ali i od antropogenih åtetnih uticaja. Gazdovañe åu-mama, a, pre svega, gajeñe åuma na podruøju Beograda, mora åto potpunijeobezbediti sve funkcije koje one mogu i trebaju da vråe, vodeõi raøuna outvræenim sadaåñim, ali i buduõim potrebama.

U ciçu svega napred istaknutog, proizaåao je zadatak ovog rada:

- analiza sadaåñeg staña åuma na podruøju Beograda kojima gazdujeÅumsko gazdinstvo Beograd;

- na osnovu analize staña i dosadaåñeg gazdovaña ovim åumama, da-ti smernice za buduõi rad u ciçu unapreæeña svih opåtekorisnih fun-kcija ovih åuma.

2. MATERIJAL I METOD RADA

Objekat istraÿivaña predstavçaju åumski kompleksi kojima gazdujeÅG Beograd, u okviru JP 'Srbijaåume'. S obzirom da ove åume predstav-çaju zeleni pojas oko Beograda, one prioritetno spadaju u zaåtitne åumei åume sa posebnom namenom. Na osnovu dostupne, brojne literature veza-ne za problematiku gajeña i gazdovaña åumama oko Beograda, kao i naosnovu podataka iz vaÿeõih opåtih i posebnih osnova za gazdovañe åu-mama u okviru ÅG Beograd, u ovom radu izvråena su analitiøka istraÿi-vaña aktuelnog staña åuma kojima gazduje beogradsko gazdinstvo. Poseb-no je analizirano dosadaåñe ostvareñe navedenih opåtekorisnih fun-kcija i data su moguõa reåeña i pravci za daçñi uspeåan opstanak i raz-voj ovih åuma.

3. REZULTATI I DISKUSIJA

Åume na podruøju Beograda su u proteklom periodu bile prouøavaneod strane mnogobrojnih nauønih radnika razliøitih specijalnosti, i to:B u n u å e v a c, T. (1976); J o v a n o v i õ, B., V u k i õ e v i õ, E. (1981); G a -j i õ, M. (1956); S t o j a n o v i õ, Ç. (1982); M e d a r e v i õ, M. (1983, 2006);T o m i õ, Z. (1972); T o m a n i õ, L., (1988); T o m i õ, Z. e t a l. (1994), i mno-gi drugi. Meæutim, zbog velikog broja objavçenih radova, kao i obimno-sti problematike gazdovaña åumama na podruøju Beograda i potrebe daovaj rad bude kraõeg sadrÿaja, daõe se osnovna analiza åuma po sastavu,poreklu, nameni i dr.


3. 1 Struktura povråina åuma na podruøju Beograda

Ukupna povråina podruøja Beograd iznosi 329.158 ha. Broj stanovni-ka iznosi 1. 602. 226. Povråina pod åumama iznosi 38.853 ha, sa drvnom za-preminom od 4,8 miliona m3. Godiåñi prirast je 229.870 m3.

Prema tome, åumovitost podruøja Beograda iznosi 11,8%, åto znaøida na jednog stanovnika dolazi 0,0243 ha åuma. Treba istaõi da sa najve-õim delom ovih åuma gazduje ÅG Beograd, i to 16.686,70 ha drÿavnih i15.636,00 ha privatnih, åto iznosi 32.322,7 ha ili 83,2%. Preostalim de-lom åuma Beograda gazduje vodoprivreda (oko 2.000 ha), poçoprivredneorganizacije (oko 1.000 ha), vojska i manastiri (oko 1.500 ha) i JP Gradskozelenilo (oko 2.000 ha).

Struktura povråina za øitavo podruøje Beograda je sledeõa:- povråine pod oranicama za proizvodñu hrane 57%- gradsko podruøje 19%- åume 12%- livade i paåñaci 6%- voõarske povråine 6%

_______________________________________________________________ 100%Na osnovu navedenih podataka, u tabeli 1 data je struktura povråina

sa kojima gazduje Åumsko gazdinstvo Beograd. Prema navedenom, drÿavneåume uøestvuju sa 51,6%, a privatne sa 48,4%.

Od ukupne povråine åuma i åumskog zemçiåta, koje iznosi 16.686,70 ha,pod åumama je 13.631,12 ha ili 81,7%.

Visoke i veåtaøki podignute åume nalaze se na 7.692,92 ha ili 56,4%,izdanaøke åume; 43,5%; åikare i åibçaci; 0,1% (8,19 ha). Sve ovo ukazujena vrlo nepovoçnu strukturu i stañe analiziranih åuma, a posebno ima-juõi u vidu funkciju koju ove åume treba da obavçaju.

3. 2 Tipovi åuma na podruøju Beograda

Sve åume na podruøju Beograda moguõe je svrstati u øetiri kompleksatipova åuma:

kompleks aluvijalnih-higrofilnih tipova åuma;kompleks kserotermofilnih sladunovo-cerovih åuma i drugih ti-

pova åuma; kompleks kserotermofilnih kitñakovih, cerovih i grabovih ti-

pova åuma;kompleks mezofilnih bukovih i bukovo-øetinarskih tipova åuma.

Kompleski åuma daçe se raåølañuju, svaki potencijalno, na ceno-loåke grupe tipova åuma (drugi stepen sistematizacije).Ovaj stepen si-stematizacije zasniva se na dosadaåñim saznañima o vegetaciji i zem-çiåtu u svakoj od cenoloåkoh grupa tipova åuma. Pojedine biçne zajed-nice (asocijacije), okarakterisane zemçiåtima na kojima se javçaju,predstavçaju treõi stepen sistematizacije. Ove ekoloåke jedinice obuh-vataju grupe ekoloåkih zajednica koje su meæusobno, mañe-viåe, identiø-ne po sastavu glavne ili glavnih vrsta drveõa, a razliøite po zemçiåtu.


Ovako izdvojene i klasifikovane åume po osnovnim tipovima, olakåa-vaju daçi rad u svakoj od ovih åuma.

Za podruøje Beograda su najznaøajnije åume sladuna i cera (Querce-tum frainetto-cerris), koje su klimatogene za ovo podruøje Balkana (slika1), pa ñima treba posvetiti i najveõu paÿñu.

Tabela 1 - Struktura åuma i åumskih povråina kojima gazduje ÅG Beograd

Table 1 - Structure of forests and forest areas managed by FE "Beograd"

kategorija obraslog i neobraslogzemçiåta

povråina

ha %

jednodobne åume 1432,19 8,6

visoke prirodne åume 1432,19 8,6

plantaÿe 3831,99 23,0

veåtaøki podignute sastojine bagrema 209,20 1,3

kulture (20 god.) 362,12 2,2

veå. pod. sastojine starije od 20 god. 1857,47 11,1

ukupno: veåtaøki podignute åume 6260,78 37,5

izdanaøke åume 5929,96 35,5

åikare 4,44 0,0

åibçaci 3,75 0,0

1. svega obraslo zemçiåte 13631,12 81,7

åumsko zemçiåte 1564,61 9,4

neplodno zemçiåte 1059,50 6,3

zemçiåte za ostale svrhe 422,07 2,5

svega ostalo zemçiåte 1481,57 8,9

2. svega ostalo zemçiåte 3046,18 18,2

3. zauzeõe 9,4 0,1

A) 1+2+3=svega drÿavno 16.686,70 100,0

B) privatne åume 15.636.00

A+B åumsko podruøje 32.322,70


Slika 1 - Tipiøna åuma sladuna i cera na podruøju ÅU Lipovica ÅG BeogradFigure 1 - Typical forests of Hungarian oak and Turkish oak in the area of FA "Lipovica"

FE "Beograd"

3. 3 Funkcije i namena åuma na podruøju Beograda

Sve funkcije åuma, bilo da se ostvaruju kroz proizvodne resurse ilikroz povoçan ekoloåki uticaj, mogu se svrstati u tri globalne kategori-je (V e l a å e v i õ, V., Æ o r o v i õ, M., 1998):

proizvodnesocijalnezaåtitne.

1. Proizvodne funkcije åuma obuhvataju primarnu i sekundarnu or-gansku materiju, odnosno viåe vrsta (kategorija) proizvodñe, koje se mo-gu kategorisati kao:

- proizvodña drvnih sortimenata; - proizvodña semena i sadnica; - proizvodña lovne faune; - proizvodña ostalih vrsta faune (puÿevi, korñaøe, ribe…); - proizvodña lekovitih i zaåtitnih biçaka; - proizvodña ugça (õumur); - koriåõeñe treseta¸kamena, peska, åçunka; - proizvodña kiseonika i dr.2. Socijalne funkcije åuma mogu se grupisati kao: - zdravstvene; - estetsko – dekorativne; - turistiøko – rekreativne; - vaspitne, obrazovne, nauøne i dr.3. Zaåtitne funkcije åuma su: - protiverozione- zaåtita zemçiåta od vodne i defuscione erozije;


- hidroloåka - zaåtita i unapreæeñe reÿima voda; - klimazaåtitna-regulacija klime, zaåtita od neÿeçenog dejstva

vetra, regulacija padavina, temperature, sunøevog zraøeña i dr; - zaåtita od neÿeçenih i åtetnih imisionih dejstav; - zaåtita i unapreæeñe poçoprivredne proizvodñe; - zaåtita saobraõajnica; - zaåtita od buke, lavina i dr.Navedene funkcije åuma odnose se i na åume kojima gazduje ÅG Beo-

grad, i pojedine kategorije tih funkcija meñaju se, zavisno od lokalitetado lokaliteta (slika 2).

Slika 2 - Åuma sladuna i cera u KoåutñakuFigure 2. Forests of Hungarian oak and Turkish oak in Koåutñak

3. 4 Struktura povråina prema globalnoj i osnovnoj nameni

Globalna namena kompleksa åume ili ñegovih delova pomiruje i in-tegriåe stañe staniåta i sastojina i druåtvene potrebe u odnosu na åu-mu, u jedinstvene ciçeve gazdovaña. Globalna namena najøeåõe se odnosina øitave komplekse åuma kao prirodne celine. Obiøno su globalne na-mene åuma i opåti ciçevi gazdovaña åumama pretoøeni u zakonski nor-mativ i odrednice.

Utvræivañe namene, prioritetnih i drugih funkcija åuma vråi sena osnovu zakona, opåtih i posebnih potreba druåtva, analize rezultatado sada utvræenih prioritetnih funkcija, staña, potreba i moguõnosti(M e d a r e v i õ, M., 1991). Utvræivañem prioritetnih funkcija defini-åu se namenske celine. Na osnovu toga su i åume na podruøju Beogradaodreæene po nameni (tabela 2).


Tabela 2 - Podela åuma po nameni u okviru ÅG BeogradTable 2 - Classification of forests by special purpose in FE "Beograd"

Iz navedenih podataka vidi se da na analiziranom podruøju, trenut-no, najveõi deo povråine åuma otpada na åume proizvodne i zaåtitnefunkcije, i to 41,4%, na drugom mestu su åume sa prioritetnom zaåtit-nom funkcijom 36,2%, a na treõem mestu åume za rekreaciju i obrazovno-vaspitnu funkciju 17,2%. Oøekuje se da u buduõnosti ovo uøeåõe budeobratno, tj. da bude najveõi procenat pod åumama za rekreaciju.

3. 5 Poreklo i oøuvanost åuma na podruøju Beograda

Opåta ocena staña åuma po poreklu je sledeõa (tabela 3): - malo uøeåõe prirodnih visokih åuma (10,5%) u odnosu na izdanaøke

(43,5 %), a visoko uøeåõe veåtaøki podignutih vrsta (45,9%); ukazuje naloåu strukturu ovih åuma, pa je primarni zadatak åumarskih struøñakada se izvråi konverzija izdanaøkih åuma u viåi uzgojni oblik, kao i pra-vovremena i adekvatna nega veåtaøki podignutih sastojina.

Opåta ocena staña åuma po oøuvanosti (tabela 4) je:- visoko uøeåõe oøuvanih sastojina (82,6%), u odnosu na razreæene

(16,3 %) i devastirane sastojine, åto je povoçno i omoguõava pravilnunegu i pravovremenu obnovu ovih åuma, odnosno, moguõnost usmeravañasastojina, kroz pravilne i struøne uzgojne zahvate, ka ÿeçenom ciçu.

kod globalna namena kod osnovna namena(prioritetna funkcija)

povråina (ha) %

11 åume i åumska sta-niåta sa proizvodno- zaåtitnom funkcijom

10 proizvodña tehniøkog drveta 5613,67

41,417 semenska sastojina 24,12

svega 5637,79

19 park divçaøi16 lovno-uzgojni centar krupne

divçaøi701,14

svega 701,14 5,2

12 åume sa prioritetnom zaåtitnom funkcijom

19 zaåtita voda I stepena 174,38

21 vodo-zaåtitna åuma I stepena 2684,94

26 zaåtitna åuma I stepena 1871,22

31 klima-zaåtitna åuma I stepena 207,11

svega 4937,65 36,2

13 åume nameñene rekre-aciji i opåtim i obra-zovno-vaspitnim fun-

kcijama

73rekreativno-turistiøki centar

I stepena 2351,14 17,2

21specijalni prirodni

rezervat 84strogi prirodni rezervat

3,40

drÿavne åume åumskog podruøja 13631,12100


Tabela 3 - Stañe åuma po poreklu u okviru ÅG BeogradTable 3 - State of forests of FE "Beograd", per origin

Tabela 4 - Stañe åuma po oøuvanosti u okviru ÅG BeogradTable 4 - State of forests of FE "Beograd", per conservation

Osnovni ciçevi buduõeg gazdovaña åumama na podruøju Beograda upu-õuju na to da je, pored redovne izrade åumsko privrednih osnova, potreb-no saøiniti detaçne studije o buduõem gazdovañu, za period i do 50 godi-na, kojima õe se konkretizovati reåavañe dugoroønih ciçeva i na osnovukojih õe se ove sastojine pripremiti za sve funkcije koje treba da ispune.

3. 6 Ekonomska analiza poslovaña ÅG Beograd za 2006. godinu

Iz iznetih podataka u tabeli 5 konstatuje se da, u ukupnom prihodu,proizvodña drvne mase uøestvuje sa oko 40%, a ostali prihodi, oko 60%,ostvaruju se kroz druge delatnosti. Sve ovo ukazuje, u kom pravcu se daçemoÿe i mora usmeravati proizvodni proces, radi ostvarivaña sredstavaza uspeåno gazdovañe ovim åumama.

poreklo åumapovråina

ha %

visoke-oøuvane 744,29 5,5

visoke-razreæene 674,63 4,9

visoke-devastirane 13,27 0,1

ukupno visoke 1432,19 10,5

izdanaøke-oøuvane 5258,15 38,6

izdanaøke- razreæene 639,78 4,7

izdanaøke- devastirane 32,03 0,2

ukupno izdanaøke 5929,96 43,5

veåtaøki podignute-oøuvane 5261,40 38,6

veåtaøki podignute- razreæene 907,97 6,7

veåtaøki podignute- devastirane 91,41 0,7

ukupno veåtaøki podignute 6260,78 45,9

ukupno åikare 4,44 0,0

ukupno åibçaci 3,75 0,0

ukupno na nivou ÅG 13631,12 100

oøuvanost åumapovråina

ha %

ukupno oøuvane 11263,84 82,6

ukupno razreæene 2222,38 16,3

ukupno devastirane 136,71 1,0

ukupno åikare 4,44 0,0

ukupno åibçaci 3,75 0,0

ukupno na nivou ÅG 13631,12 100


Tabela 5 - Ekonomska analiza ukupnih prihoda ÅG Beograd (u %)Table 5 - Economic analysis of FE "Beograd" business in 2006 (%)

4. ZAKÇUØCI

Na osnovu izvråene analize staña åuma u ovom radu, na podruøju gra-da Beograda, odnosno, åuma kojima gazduje ÅG Beograd, zakçuøeno je sle-deõe:

od ukupne povråine pod åumama i åumskim zemçiåtem koja iznosi38.853 ha, ÅG Beograd gazduje sa 32.322,7 ha ili 83,2%, od toga su dr-ÿavne åume 16.686,7 ha ili 51,6% i privatne 15.636,0 ha ili 48,4%.Åumovitost na ovom podruøju inosi 11,8%, a po jednom stanovnikudolazi svega 0,024 ha;najznaøajnije åume za Beograd su åume hrastova, pre svega, sladunai cera, sa svim svojim cenoekoloåkim varijantama;prema nameni, najzastupçenije su åume sa proizvodno-zaåtitnomfunkcijom (41,4%), åume sa prioritetnom zaåtitnom funkcijom(36,2%) i åume nameñene za rekreaciju i opåte obrazovne i va-spitne funkcije (17,2%);uøeåõe prirodnih visokih åuma iznosi 10,5%, veåtaøki podignu-tih sastojina; 45,9%, i izdanaøkih; 43,5%. Ovi podaci ukazuju na vr-lo nepovoçan sastav analiziranih åuma po poreklu;osnovni ciçevi gazdovaña åumama na podruøju Beograda su slede-õi: prevoæeñe u åume visokog uzgojnog oblika, stvarañe veõe raz-nodobnosti, privoæeñe svih funkcija sadaåñim i buduõim namena-ma, a sve u ciçu postizaña åto veõih opåtekorisnih funkcija ovihåuma;pored opåtih i posebnih osnova za gazdovañe åumama, zbog speci-fiønosti namene, poloÿaja, opåteg staña analiziranih åuma i bu-

delatnostuøeåõe u ukupnim prihodima

(%)

koriåõeñe åuma 39%

uzgoj / zaåtita 15%

lov-fazanerija 2%

ribarstvo 4%

sadni materijal 4%

zakupi 2%

poçoprivreda 0,5%

park-åume 21%

privatne åume -

zaåtiõena prirodna dobra 1%

ozeleñavañe 4%

ugostiteçstvo 7%

turizam 0,5%

ostalo -

ukupno 100%


duõih druåtvenih potreba, u narednom periodu nuÿno je izraditidetaçne studije, na osnovu svih bioekoloåkih, tehniøkih i eko-monskih parametara, øijom õe se primenom uspeåno unaprediti sta-ñe åumskog fonda Beograda.

LITERATURA

B u n u å e v a c, T. (1976): Åumski fond teritorije Beograda i poblemi ñegovogkoriåõeña u rekreacione i turistiøke svrhe. Åumarstvo br. 6. Beograd. str. 27-41.

V e l a å e v i õ, V., Æ o r o v i õ, M. (1998): Uticaj åumskih ekosistema na ÿivotnu sre-dinu. Åumarski fakultet u Beogradu. Beograd – Novi Sad.

J o v a n o v i õ, B., V u k i õ e v i õ, E. (1984): Polivalentna funkcija zelenila i karteprirodne potencijalne vegetacije urbanizovanih sredina. Åumarstvo br. 5-6.Beograd. str. 51-57.

K r s t i õ, M. (2006): Gajeñe åuma – Konverzija, melioracija i veåtaøko obnavçañe.Åumarski fakultet Univerziteta u Beogradu. Beograd.

M e d a r e v i õ, M. (1983): Vrednovañe prirodnih pogodnosti åuma za rekreaciju uokolini Beograda. Magistarski rad u rukopisu, Åumarski fakultet, Beograd.

M e d a r e v i õ, M. (1991): Funkcije åuma i ñihovo obezbeæivañe pri planirañu gaz-dovaña åumama. Doktorska disertacija u rukopisu. Åumarski fakultet Univer-ziteta u Beogradu.

M e d a r e v i õ, M. (2006): Plan uveõaña åumovitosti Srbije – osnovni uslovi za rea-lizaciju. Savetovañe 'Poåumçavañe u ciçu realizacije prostornog plana irazvoja poçoprivrede, åumarstva i vodoprivrede Republike Srbije'. Zbornikradova. UÅIT Beograd. Novi Sad. str. 3-17.

S t o j a n o v i õ, Ç. (1982): Istraÿivañe najpovoçnijih mera nege nekih kulturaøetinara podignutih na staniåtu Quercetum frainetto-cerris Rud. u park åumiTitov Gaj. Glasnik Åumarskog fakulteta br. 59, serija S ’Pejzaÿna arhitektura’.Beograd.

S t o j a n o v i õ, Ç., K r s t i õ, M. (2000): Gajeñe III. Finegraf. Beograd.

T o m a n i õ, L. i n l i t t (1988): Izveåtaj o radovima na unapreæeñu staña zelenihpovråina i åuma Ade Ciganlije, Koåutñaka i Avale.

T o m i õ, Z., J o v i õ, N., K n e ÿ e v i õ, M., C v j e t i õ a n i n, R. (1994): Staniåta ivegetacija park-åume Koåutñak. Zbornik radova „Zelenilo u urbanistiøkomrazvoju grada Beograda“. Beograd.

Opåta osnova za gazdovañe åumama ÅG Beograd (2001-2010)


PROBLEMS OF FOREST MANAGEMENT IN THE AREA OF BELGRADE

Vladan ŸivadinoviõDuåan Isajev

Summary

The state of the growing stock in the area of Belgrade was analysed. It was concluded that themost significant forests are oaks, primarily, Hungarian oak and Turkish oak, with all their coeno-eco-logical variants. Forest cover percentage in Belgrade is 11.8% and only 0.024 ha per capita. Takinginto account the area of the entire city territory, it is evident that the area of forests on Belgrade terri-tory is almost three times smaller than it should be. The most represented forests are those with pro-duction-protection functions (41.4%), forests with priority protection function (36.2%) and forestsintended for recreation and general education functions (17.2%). The analysis of the present state offorests by composition, origin and other parameters shows that the state is very unfavourable. Conse-quently, the basic aims of forest management in the area of Belgrade are: conversion into the forests ofhigh silvicultural form, creation of more all-aged forests, alteration of all functions to the present andfuture purposes, all in the aim of ensuring the best possible multiple benefit functions of these forests.In addition to general forest management plans and working plans, due to the specificity of specialpurposes, position and general state of the analysed forests and future social demands, in the follow-ing period it is necessary to elaborate the detailed studies, based on all bioecological, technical andeconomic parameters, and by their implementation the state of the growing stock in Belgrade will besuccessfully enhanced.

problemi gazdovaÑa Åumama na podruØju beograda · øine kiseonika, jonizuju vazduh...

Documents